Vraag nr. 103 van 9 februari 2001 van mevrouw RIET VAN CLEUVENBERGEN Welzijnsvoorzieningen – ICT-steun De informatie- en communicatietechnologie (ICT) neemt een enorme vlucht.Welzijnsvoorzieningen hebben niet altijd de knowhow en de expertise in huis om informaticaprojecten op te zetten. De nood aan ondersteuning hiervoor wordt er geregeld aangekaart. In hun personeelsformatie is met deze kwalificatie geen rekening gehouden. Zo is de basisinvestering en de knowhow m.b.t. informaticatechnologie in alle voorzieningen in de welzijns- en gezondheidssector erg verschillend geëvolueerd. In tegenstelling tot bij grote bedrijven, worden deze investeringen, van de normale (dus niet al te hoge) werkingskosten betaald, dus zonder bijkomende subsidies en zonder fiscaal aftrekbaar te zijn. De top van Lissabon concludeerde dat er in Europa moet worden gewerkt aan een informatiemaatschappij voor iedereen. Dit impliceert dat ook in de welzijns- en gezondheidssector de voorzieningen, maar ook de klanten hiervoor de nodige stimuli en de nodige kansen moeten krijgen. Vermits deze sectoren zich vooral richten tot mensen met (tijdelijke) beperkingen/problemen, moeten we voor deze groep bijzonder oog hebben. Zo formuleerde Lissabon aanbevelingen over een goedkopere Internettoegang, deelname van gehandicapten aan deze ontwikkelingen (tegen eind 2001), websites van voorzieningen in de gezondheidszorg, Internettoegang voor iedereen tot centraal opgeslagen patiëntengegevens (tegen eind 2003) en een overheid en diensten die on line bereikbaar zijn voor alle individuele burgers. In de welzijns- en gezondheidssector is dus nog een hele weg af te leggen : slechts weinig voorzieningen zijn on line te raadplegen. Daarenboven worden nu de euro-aanpassingen voorbereid bij de administratie en het bedrijfsleven : voor de welzijns- en gezondheidssector zijn dit bijkomende lasten, waarvoor elk afzonderlijk een oplossing moet vinden. De Vlaamse overheid zou hierin op verschillende manieren een actievere rol kunnen spelen.
met software-ontwikkelaars, bijvoorbeeld in het kader van de automatisering van het onderwijs of het ambtenarenkorps : waarom worden initiatieven uit de welzijns- en gezondheidssector daar niet bij betrokken ? Zeker voor die voorzieningen welke met kinderen en jongeren werken, zou dit de onderwijskansen van deze groep vergroten en bovendien inspelen op de vraag van Lissabon om prioritair naar jongeren toe te werken. Tegen eind 2003 moeten immers alle schoolverlaters met een computer kunnen omgaan. Een andere mogelijkheid is dat de overheid standaardkaders bepaalt waaraan software in de sector de volgende jaren zal moeten voldoen, en stimuli geeft aan of projecten ondersteunt van voorzieningen die zelf software ontwikkelen en in de sector ter beschikking stellen. Op mijn vroegere schriftelijke vraag terzake antwoordde de minister dat kon worden onderzocht of er bij de subsidiëring van de welzijns- en gezondheidssector geen middelen konden worden uitgetrokken voor informaticaondersteuning (vraag nr. 88 van 27 januari 2000 ; Bulletin van Vra gen en Antwoorden nr. 11 van 7 april 2000, blz. 1028 – red.). Heeft de minister dus reeds onderzocht hoe zij, rekening houdende met de afspraken van de top van Lissabon, de ontwikkelingen van de informatica en nieuwe technologiën in en voor de welzijns- en gezondheidssector kan ondersteunen ? Antwoord Om een antwoord te bieden op de stijgende noden op het gebied van informatie- en communicatietechnologie werden er binnen de beleidsdomeinen Welzijn en Gezondheid tot hiertoe een aantal inspanningen geleverd, waarvan hieronder een overzicht is opgenomen. In het overzicht worden ook een aantal op stapel staande projecten vermeld. Er zal worden opgevolgd wat de noden van de sectoren zijn, zodat hierop verder kan worden ingespeeld. Dit gebeurt in nauw overleg met de sectoren en de voorzieningen. 1. Gezondheidssector 1.1 Ziekenfondsen
Zo is er in de personeelsformatie van de welzijnsen gezondheidssector geen rekening gehouden met de gekwalificeerden op gebied van informatica. Zo sluit de Vlaamse overheid geregeld contracten af
Sinds juni 2000 is de IZAG-toepassing operationeel. IZAG staat voor Informatie-uitwisseling tussen Ziekenhuisen en de Administratie Gezond-
heidszorg. Voor het eerst worden ziekenhuisen via een Access-toepassing bevraagd. In een volgende fase wordt het voor de ziekenhuisen mogelijk om de bevraging via Internet uit te voeren. De Accesstoepassing wordt ter beschikking gesteld door de Vlaamse Gemeenschap. Er loopt ook tot juni 2001 een ondersteuningsproject. 1.2 CGG Het huidige cliëntenregistratiesysteem binnen de CGG is verouderd en heeft de overgang naar het nieuwe millenium niet goed doorstaan (CGG : cen trum voor geestelijke gezondheidszorg – red.). Het wordt vervangen door een programma dat beantwoordt aan de behoeften van de CGG en aan de noden van de overheid. Het wordt een operationeel systeem, dat automatisch registratie-informatie genereert. Hiertoe werd met SBS een overeenkomst afgesloten voor het uitwerken van een functionele analyse. Het programma zal ter beschikking worden gesteld van de centra.
gil-programma wordt gratis ter beschikking gesteld van de LOGO's. 1.4 CLB's Met betrekking tot de centra voor leerlingenbegeleiding (CLB) is een besluit in voorbereiding waarin een aantal te registreren gegevens zullen worden omschreven. Tegelijk is het NICO-project opgestart vanuit het departement Onderwijs. Hiervoor is 100 miljoen uitgetrokken. Het is een éénmalig netoverschrijdend ICT-project, waarbij zowel software als hardware kan worden aangekocht mits aan een aantal voorwaarden is voldaan. Dit moet er onder meer toe leiden dat het eerder vermelde "registratiebesluit" kan worden uitgevoerd. In afwachting gebruiken de meeste CLB's nog het programma dat door de administratie Gezondheid werd ter beschikking gesteld aan de voormalige centra voor medisch schooltoezicht, die nu samen met de PMS-centra zijn gefusioneerd tot CLB's (PMS : psycho-medisch-sociaal centrum – red.). Deze centra ontvingen ook een jaarlijkse subsidie van 50.000 frank voor het aanleveren van registratiegegevens. Deze middelen zijn in hun globaliteit overgedragen naar de werkingsmiddelen van de CLB's (departement Onderwijs).
De financiering van de CGG's gebeurt voor de totaliteit van hun opdrachten op basis van een enveloppe. In deze enveloppe is ook een component informatie en informatica opgenomen. Vóór het decreet van 18 mei 1999 betreffende de geestelijke gezondheid in werking trad, ontvingen de centra een subsidie voor het op elektronische wijze doorsturen van data naar de administratie. Deze kredieten zijn in hun totaliteit opgenomen in de huidige enveloppes van de CGG's.
Hoewel er op het vlak van informatisering zeker nog belangrijke inspanningen moeten worden geleverd, heeft de Vlaamse overheid oog voor het probleem. Het stimuleren van de informatisering gebeurt door :
1.3 LOGO's
– programma's ter beschikking te stellen,
Door het VIG werd tussen juni 1999 en maart 2000, in opdracht van de Vlaamse overheid, het Virgil-registratiesysteem uitgewerkt (VIG : Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie – red.). Virgil is een acroniem voor Vlaams Inventarisatie- en Registratiesysteem voor Gezondheidsbevorderende Interventies van LOGO's (LOGO : lokaal gezond heidsoverleg – red.). Het is een systeem voor gegevensinvoer in Access-formaat dat de LOGO's in staat stelt om de acties die door de LOGO-partners werden ondernomen uit het oogpunt van gezondheidsdoelstellingen, op een systematische en onderbouwde wijze te registreren. Voor de LOGO's biedt het Virgil-systeem een belangrijke steun bij het uitvoeren van hun opdracht. Het Vir-
– in de enveloppefinanciering rekening te houden met kosten van informatica, – in de regelgeving de opdracht in te schrijven om de overheid indicatoren te bezorgen (output) die vanuit operationele systemen worden gegenereerd. Het is in deze optiek de verantwoordelijkheid van de inrichtende machten om personeel aan te werven dat de kwalificaties heeft om deze opdrachten uit te voeren. Het inschrijven van bijkomende verplichtingen op het vlak van kwalificaties verzwaart de regelgeving onnodig en beperkt de autonomie van de voorzieningen.
2. Welzijnssector 2.1 Datacommunicatie rusthuizen Dit project heeft tot doel de ontwikkeling van een programma voor geïnformatiseerde bevraging van een aantal gegevens door het departement Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur bij de rusthuizen en de rust- en verzorgingstehuizen van de Vlaamse Gemeenschap. Concreet gaat het over : – architectonische gegevens – zorgvormen aangeboden door de initiatiefnemer – samenwerkingsakkoorden
Dit project heeft tot doel een elektronisch formuliersysteem uit te bouwen om gegevens inzake de minderjarigenopvolging op een efficiëntere manier te verzamelen, op te slaan en te verwerken tot zowel operationele informatie als managementinformatie. 2.3 Preventiedatabank bijzondere jeugdbijstand Het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, de Zuid-Nederlandse provincies en de Vlaamse provincies werken sinds een aantal jaren samen op meerdere terreinen. Een daarvan is het werkterrein bijzondere jeugdbijstand/jeugdhulpverlening. De samenwerking op dit vlak is op 12 mei 1999 nog eens schriftelijke bekrachtigd via ondertekening van het "Jeugdzorgtraktaat van Antwerpen" door de betrokken overheden.
– organisatorische gegevens
– individuele personeelsgegevens
Doelstelling van het project is het via Internet toegankelijk maken van de onderstaande producten van de Stuurgroep Bijzondere Jeugdbijstand/ Jeugdhulpverlening – Vlaanderen/Zuid-Nederland voor overheden, maatschappelijke organisaties en het brede publiek :
– individuele bewonersgegevens
– databank preventie jeugd ;
– jaarrekening.
– nieuwsbrief ;
– beheersgegevens – profileringsintenties
Deze gegevens vormen de basis voor het vervullen van de operationele taken (erkennen, subsidiëren en inspecteren) door de functionele afdelingen van de administratie. Dit betekent dat eenzelfde gegeven niet meer door verschillende afdelingen afzonderlijk wordt opgevraagd, maar slechts één keer aan de administratie moet worden doorgegeven, die dan zelf instaat voor de verspreiding naar de bevoegde afdelingen. Dit is een eerste stap in de richting van het éénloketsysteem. Anderzijds zullen de gegevens ook worden verwerkt tot managementsinformatie en zullen ze in geaggregeerde vorm via Internet ter beschikking worden gesteld van de sector. De sector kan deze informatie gebruiken om het eigen beleid te bepalen, zichzelf te positioneren binnen de sector, enzovoort. Dit project is nog in volle ontwikkeling. De algemene ingebruikname bij de voorzieningen is gepland voor 1 januari 2002. 2.2 Elektronisch dossier bijzondere jeugdbijstand Voor de comités bijzondere jeugdzorg, de sociale diensten van de Vlaamse Gemeenschap bij de jeugdrechtbank en de bemiddelingscommissie werd een project "elektronisch dossier" opgestart.
– andere documenten van de drie werkgroepen (preventie jeugd, voorzieningen en inspectie) ; – sociale kaart. 2.4 OCMW-registratie Er werd een werkgroep opgericht om de huidige OCMW-cliëntenregistratie aan te passen. Onderzoek van de mogelijkheid om zoveel mogelijk gegevens uit de reeds door de OCMW's gebruikte dossieropvolgingssystemen te gebruiken, is bezig. Dit om te vermijden dat registratie een extra belasting wordt voor de voorzieningen. Tegelijkertijd wordt door het Informatiesteunpunt van de administratie Gezin en Maatschappelijk Welzijn gewerkt aan de ontsluiting van de oude cliëntenregistratiegegevens van 1995 en 1998, om de sector te tonen wat de mogelijkheden zijn qua interactieve managementsrapportage via Internet. 2.5 Kind en Gezin Kind en Gezin werkt nauw samen met vele welzijnsvoorzieningen, vooral met opvangvoorzienin-
gen, voorzieningen in de preventieve zorg (consultatiebureaus voor het jonge kind) en andere. Kind en Gezin heeft momenteel geen formele akkoorden met informaticaleveranciers om deze voorzieningen ook dezelfde voorwaarden, knowhow en expertise te laten genieten waartegen Kind en Gezin zelf met deze informaticaleveranciers samenwerkt. Niettemin wenst Kind en Gezin verder zijn expertise aan te bieden aan voorzieningen die hierom zouden vragen, maar totnogtoe werden geen vragen in deze zin geformuleerd.
ermee te kunnen omgaan. Daarnaast heeft Kind en Gezin van een aantal boekhoudprogramma's een analyse laten maken, teneinde aan de voorzieningen een gemotiveerd advies te kunnen geven over de bruikbaarheid ervan binnen de kinderopvang. De ontwikkeling van een nieuw subsidiëringsprogramma voor de kinderopvang wordt zo gestuurd dat straks ook de opvangvoorzieningen via Internet hun dossier zowel administratief als naar subsidiëring kunnen afhandelen en opvolgen. 2.6. Vlaams Fonds
M.b.t. informaticatoepassingen en Internetondersteunende diensten heeft Kind en Gezin in een aantal toepassingen voorzien waarvan de samenwerkende welzijnsvoorzieningen zonder kosten gebruik kunnen maken om hun interne werking verder te optimaliseren. In 1998 werd de toepassing Ikaros, die de opvolging van kinddossiers en consulten op de consultatiebureaus ondersteunt, in heel Vlaanderen ter beschikking gesteld. Sinds dan worden de afspraken en dossieropvolging tijdens deze consulten op alle Vlaamse consultatiebureaus voor het jonge kind gebruikt. In de eerste helft van 2002 zullen alle opvangvoorzieningen (kinderdagverblijven, diensten voor opvanggezinnen, particuliere opvanginstellingen en gezinnen, ...) gebruik kunnen maken van een on line dienstverlening op het vlak van kinderopvang. Elke opvangvoorziening kan via de website van Kind en Gezin haar aanbod kenbaar maken, en aldus sneller en gemakkelijker in contact komen met de ouders die op zoek zijn naar kinderopvang. Sinds januari 2001 loopt er tevens een proefproject dat enkele kinderdagverblijven via Internet toegang heeft tot de VACC-bank, de vaccinatiedatabank van het jonge kind, die alle aan het jonge kind toegediende vaccinaties bevat. Op deze wijze worden de medische consulten in kinderdagverblijven ondersteund door steeds een accuraat zicht te geven op de vaccinatiestatus van het jonge kind. Na deze proefperiode ligt het in de bedoeling om deze vaccinatiedatabank verder te ontsluiten naar alle kinderdagverblijven. Naar aanleiding van de invoering van een boekhoudplan in de opvangvoorzieningen van Kind en Gezin, werd ter ondersteuning hiervan een bedrag toegekend. Hiervan konden de voorzieningen vrij gebruikmaken voor het aankopen van hard- of software, of voor het volgen van een opleiding om
2.6.1. Informaticaondersteuning vanuit het Vlaams Fonds, ten behoeve van de voorzieningen Omdat de welzijnsvoorzieningen niet altijd de knowhow en expertise in huis hebben om informaticaprojecten op te zetten, heeft het Vlaams Fonds in het verleden en op vandaag bij de informatisering van de administratie de volgende initiatieven ontplooid. Gratis lokale applicaties Aan de voorzieningen die dat wensten, werden gratis lokale applicaties ter beschikking gesteld voor de personeelsregistratie, de bewonersadministratie en het opsturen van een dagprijsdossier. Gratis opleidingen – Bij de aanvang van de informatisering heeft het Vlaams Fonds voltijds een informaticus aangesteld die ter plaatse, in de voorzieningen, de installatie van deze lokale applicaties uitvoerde en de personeelsleden instrueerde in het gebruik van de pc, het Internet en de lokale applicaties. – Alle voorzieningen zijn op georganiseerde wijze uitgenodigd geweest bij het Vlaams Fonds, teneinde de personeelsleden daar op te leiden in het gebruik van de lokale applicaties. Die voorzieningen welke daarna nog problemen ondervonden, werden voor een herhalingssessie uitgenodigd. – De personeelsleden van voorzieningen die moeite hadden met het gebruik van pc en Internet zijn naar het Vlaams Fonds uitgenodigd geweest voor een praktijkgerichte pc-opleiding, verzorgd door de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding, op kosten van het Vlaams Fonds.
Gratis informaticaondersteuning via de helpdesk van het Vlaams Fonds Voorzieningen die problemen ondervinden bij het gebruik van de pc, het Internet en/of de lokale applicaties kunnen steeds terecht bij één van de helpdesks van het Vlaams Fonds. (Gratis) Internettoegang Toen het zich aansluiten op het Internet een relatief dure aangelegenheid was, heeft het Vlaams fonds gedurende enkele jaren de aansluitingskosten die de voorzieningen maakten ten laste genomen. Pas toen Internettoegang gemeengoed geworden was, werd deze maatregel afgeschaft. Op die manier kregen de voorzieningen de vrijheid om te beslissen bij welke Internetprovider ze zich wensten aan te sluiten, gratis of tegen een tarief naar eigen keuze. Streven naar minimale kosten bij de euro-aanpassingen Teneinde de informaticakosten voor de voorzieningen als gevolg van de invoering van de euro zo laag mogelijk te houden, wordt de implementatie uitgevoerd in overleg met de sector (koepelorganisaties, voorzieningen, informatiseringspartners en sociale administraties). Indien mogelijk, worden de regels gedefinieerd uit het oogpunt van minimale implementatiekosten. Creëren van win-winsituaties, ook voor de voorzieningen Wanneer nieuwe systemen en applicaties worden ontwikkeld, wordt met proefgroepen van voorzieningen gewerkt. Als eindgebruiker van de informaticasystemen sturen zij mee de informatisering. Een informatisering die past in de decretale opdrachten van het Vlaams Fonds, maar waarbij ook werkbesparing en meerwaardes worden gerealiseerd voor de voorzieningen. De elektronische anciënniteitsberekening, het elektronische dagprijsdossier en het uitwerken van de rapportering zijn daar recente voorbeelden van. Ook in de toekomst zullen de voorzieningen in de informatiemaatschappij met dergelijke maatregelen, zoals hierboven beschreven, worden ondersteund.
2.6.2. Meer middelen door het VIA Het VIA voorziet in 500 miljoen frank aan managementondersteuning (VIA : Vlaams Intersecto raal Akkoord – red.). Een zeker bedrag hiervan kan worden besteed aan de uitbouw van de informaticaondersteuning in de voorzieningen. De sociale partners dienen zich nog uit te spreken over deze besteding. 2.6.3. e-Government De nieuwe webtechnologieën maken het mogelijk dat informaticasystemen veel toegankelijker worden dan vroeger, en dat via een standaard webbrowser. In het licht hiervan heeft het Vlaams Fonds reeds de volgende initiatieven genomen : e-Governmentprojecten Deelname aan het e-governmentgebeuren, waarvoor de overheid extra middelen uittrekt. Website Vlaams Fonds Begin 2001 werd bij het Vlaams Fonds een redactieraad ingesteld die zal waken over de kwaliteit en de toegankelijkheid van de website van het Vlaams Fonds voor de voorzieningen, maar ook voor de personen met een handicap. Internettoegang tot elektronisch dossier Door de informaticadienst van het Vlaams Fonds wordt momenteel een nieuwe architectuur ontwikkeld die zal toelaten dat niet alleen de klanten van het Vlaams Fonds (welzijnsvoorzieningen, beschutte werkplaatsen, multidisciplinaire teams, . . . ) ,m a a r ook de gebruikers (de personen met een handicap) of hun wettelijke vertegenwoordiger via webapplicaties op een beveiligde wijze toegang krijgen tot hun elektronisch(e) dossier(s), met respect voor de privacy. Koppeling met de Kruispuntbank voor Sociale Zekerheid Informaticatechnisch zijn de nodige testen achter de rug en ligt de communicatielijn klaar. Bedoeling is een aantal gegevens die het Vlaams Fonds nodig heeft, langs daar te betrekken, wat zou kunnen resulteren in administratieve werkbesparing en tijdwinst voor de voorzieningen. Evenwel moeten wij nog wachten op ondertekening van het koninklijk besluit dienaangaande.
2.6.4. Informaticaprojecten in de educatieve sfeer Om een toelichting te krijgen inzake de inspanningen die worden geleverd in en door het onderwijs, verwijs ik naar de bevoegde minister. Wel kan ik stellen dat er in de dagprijs een bedrag is opgenomen waarmee in de gehandicaptenzorg specifieke software kan worden aangekocht door de voorzieningen.
