Voorwoord. Opvallend is de stijging van meldingen vermoedelijk ongeoorloofd schoolverzuim en het absoluut verzuim. Soest, september 2009

Gemeente Soest

Voorwoord Ingevolge artikel 25, lid 1 van de Leerplichtwet, brengt het college van burgemeester en wethouders jaarlijks verslag uit aan de gemeenteraad over de resultaten van de activiteiten van de leerplichtambtenaar, zoals die in de gemeente het afgelopen schooljaar zijn uitgevoerd. Voor u ligt het jaarverslag leerplicht over het schooljaar 2008/2009. Hierin vindt u de feitelijke cijfers en ontwikkelingen rond leerplichtactiviteiten in Soest. Dit schooljaar zijn de leerplichtambtenaren bij 311 jongeren, waaronder 209 vermoedelijk ongeoorloofde schoolverzuimers, in meer of mindere mate actief betrokken geweest. Opvallend is de stijging van meldingen vermoedelijk ongeoorloofd schoolverzuim en het absoluut verzuim.

Soest, september 2009

Jaarverslag Leerplicht 2008-2009

Pagina 1

Gemeente Soest

Lijst van afkortingen Awb BJZ Boa BVE CBS CWI GBA GGD HALT HAVO IBG Ingrado JCJ LPA MBO OM REC4 RIAGG RMC ROC RvdK SoVa SO SOVEE SWV-VO UAC VAVO VO VSO VWO WUL ZAT

Algemene wet bestuursrecht Bureau Jeugdzorg Buitengewoon opsporingsambtenaar Beroeps- en Volwassenen Educatie Centraal Bureau voor de Statistiek Centrum Werk en Inkomen Gemeentelijk Basis Administratie Gewestelijke Gezondheidsdienst (Eemland) Het ALTernatief, alternatief traject voor de afhandeling van o.a. leerplichtzaken Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Informatie Beheer Groep Vereniging voor Leerplicht en RMC (voorheen Landelijke Vereniging van Leerplichtambtenaren) Justitieel Casusoverleg Jeugd Leerplichtambtenaar Middelbaar Beroeps Onderwijs Openbaar Ministerie Regionaal Expertise Centrum, cluster 4 Regionale Instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg Regionale Meld- en Coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten Regionaal Opleidingen Centrum, waarin verschillende vormen van middelbaar beroepsonderwijs en volwasseneneducatie zijn opgenomen Raad voor de Kinderbescherming Sociale Vaardigheid Speciaal Onderwijs Stichting Onderwijsvoorrang Eemland Samenwerkingsverband Voortgezet Onderwijs Uitstroom- en Activerings Centrum Voortgezet Algemeen Volwassenenonderwijs Voortgezet Onderwijs Voortgezet Speciaal Onderwijs Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Werkgroep Uitbreiding Leerlingzorg Zorg Advies Team


Pagina 2

Gemeente Soest

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord

1

Lijst van afkortingen

2

Inhoudsopgave

3

1. Inleiding

4

2. Trends en ontwikkelingen in schooljaar 2008-2009 2.1. Ontwikkelingen in het kader van voortijdig schooluitval 2.1.1. Kwalificatieplicht 2.1.2. Gevolgen invoering kwalificatieplicht 2.1.3. Landelijk loket voor verzuim en voortijdig schoolverlaten 2.1.4. Gevolgen invoering landelijk loket 2.2. Overige trends en ontwikkelingen 2.2.1. Onderwijsloket leerplichtadministratie 2.2.2. “De Ruimte” Soest 2.2.3. Versterking en ontwikkeling Zorg Advies Team (ZAT) 2.2.4. Convenant Aanval op de schooluitval 2.2.5. Verwijsindex

6 6 6 6 7 7 7 7 8 8 8 8

3. Soorten verzuim 3.1. Absoluut verzuim 3.2. Relatief verzuim

10 10 10

4. Verzuim in het schooljaar 2008-2009 4.1. Absoluut verzuim 4.2. Relatief luxe verzuim 4.3. Overig relatief verzuim 4.3.1. Basisonderwijs 4.3.2. Voortgezet onderwijs 4.3.3. ROC’s

11 12 13 13 14 15 15

5. Vrijstellingen

16

6. Taken van de leerplichtambtenaar 6.1. Maatschappelijke zorgtaak 6.2. Beleidsontwikkelende taak 6.3. Registrerende taak 6.4. Preventieve taak 6.5. Curatieve taak 6.6. Signalerende taak 6.7. Controlerende taak 6.8. Besluitvormende taak 6.9. Voorlichtende taak 6.10. Justitiële taak

17 17 19 19 19 19 19 20 20 20 20

7. Regionale Meld- en Coördinatiefunctie (RMC)

22

8. Vooruitblik 2009-2010

23

Bijlage 1: Stroomschema leerplicht en afdoening verzuim

24


Pagina 3

Gemeente Soest

1

Inleiding

De Leerplichtwet is een belangrijk instrument om te zorgen dat jongeren naar school gaan. De verantwoordelijke personen van de jongere worden in deze wet verplicht ervoor te zorgen dat de jongere staat ingeschreven op een school of instelling en deze ook regelmatig bezoekt. Onderwijs is belangrijk voor het toekomstige functioneren van jongeren in de maatschappij. De leerplichtwet legt de primaire taken en bevoegdheden bij het college van burgemeester en wethouders. Voor de uitoefening van die taken wijzen zij een of meer leerplichtambtenaren aan. De positie van de leerplichtambtenaar in de gemeentelijke organisatie is in zoverre bijzonder dat de wet aan burgemeester en wethouders opdraagt een instructie vast te stellen (art. 16 Leerplichtwet) en dat op één punt een beslissingsbevoegdheid rechtstreeks aan de leerplichtambtenaar wordt geattribueerd (art. 14, derde lid, tweede volzin Leerplichtwet: verlof voor meer dan 10 schooldagen). De leerplichtambtenaar beschikt verder, uit hoofde van het toezicht op de naleving van deze wet over de bevoegdheden die afdeling 5.2 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) aan toezichthouders toekent. Jongeren zijn volledig leerplichtig vanaf 5 jaar tot en met het schooljaar waarin zij 16 jaar worden. Daarna geldt tot de 18de verjaardag de kwalificatieplicht. In het kader van de Regionale melden coördinatiefunctie (RMC) is er een meldplicht voor scholen voor jongeren in de leeftijd van 18 tot 23 jaar die de school verlaten zonder startkwalificatie. Een startkwalificatie heeft een jongere na het behalen van een diploma Havo, Vwo of Mbo op minimaal niveau 2. Voor het Praktijkonderwijs is een uitzondering gemaakt. Deze jongeren hebben een startkwalificatie, als zij met een certificaat/diploma het onderwijs verlaten en in het bezit zijn van een arbeidscontract. Het jaarverslag bestaat uit 8 hoofdstukken. In hoofdstuk 2 staan de ontwikkelingen vermeld, waar de leerplichtambtenaren dit schooljaar mee te maken hebben gehad. Het aantal verzuimmeldingen van kwalificatieplichtige jongeren is duidelijk toegenomen. Hoofdstuk 3 geeft algemene informatie over verzuim. Het verzuim, weergegeven in aantallen, is terug te vinden in hoofdstuk 4. Met name uit § 4.2. blijkt dat in de strijd tegen het voortijdig schoolverlaten in Soest de handhaving en de zorg samengaan. De verschillende vrijstellingen met aantallen worden in hoofdstuk 5 vermeld. De taken van de leerplichtambtenaar, zoals die in Soest worden uitgevoerd, zijn opgenomen in hoofdstuk 6. De RMC-functie kan worden teruggevonden in hoofdstuk 7. En in hoofdstuk 8 tot slot staan die punten genoemd, die naar verwachting in het schooljaar 2009-2010 hun zwaartepunt zullen hebben.


Pagina 4

Gemeente Soest

Tabel 1

Leerlingen uit de gemeente Soest naar leeftijd en geslacht, per 31 juli 2009

leeftijd

categorie leerplicht

4

nog niet leerplichtig

547

5-16

volledig leerplichtig

6.988

17

kwalificatie plichtig

498

18-22

niet meer leerplichtig

1.805

totaal

totaal

9.838

(Bron: leerplichtadministratie, bewerking G4LPA)


Pagina 5

Gemeente Soest

2

Trends en ontwikkelingen in schooljaar 2008-2009

2.1. Ontwikkelingen in het kader van voortijdig schooluitval Elk jaar verlaten tienduizenden leerlingen zonder startkwalificatie voortijdig hun school, met alle persoonlijke en maatschappelijke gevolgen van dien. Het terugdringen van het aantal voortijdig schoolverlaters staat hoog op de politiek agenda; het is één van de speerpunten van dit kabinet. Het overheidsbeleid is erop gericht het aantal van 53.100 schoolverlaters (20062007) uiterlijk in schooljaar 2010-2011 teruggebracht te hebben naar maximaal 35.000. Eén van de maatregelen om gemeenten extra hulpmiddelen te geven in de strijd tegen schooluitval is de kwalificatieplicht, die per 1 augustus 2007 is ingevoerd. Een andere maatregel is de invoering van één landelijk loket ‘Verzuim en voortijdig schoolverlaten’. Aan het einde van het schooljaar 2008-2009 is dit in regio Eem en Vallei ingevoerd. Het ministerie van OCW heeft een onderzoek gedaan naar de oorzaken van schooluitval. Hier is onder andere uitgekomen dat het bij de scholen aan kennis van de leerplicht ontbreekt, waardoor ze vaak niet of laat melden. Zie hoofdstuk 8 vooruitblik schooljaar 2009-2010. De inhoud en (verwachte) consequenties van de invoering van genoemde maatregelen staan hieronder vermeld. 2.1.1. Kwalificatieplicht Per 1 augustus 2007 is de Leerplichtwet gewijzigd. Eén van de belangrijkste veranderingen in de nieuwe Leerplichtwet is de invoering van de kwalificatieplicht. Het doel van invoering van deze plicht is de kansen van startende jongeren op de arbeidsmarkt te vergroten, door ze langer te verplichten onderwijs te volgen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de volledige leerplicht en de kwalificatieplicht. Leerlingen zijn volledig leerplichtig tot het einde van het schooljaar waarin ze zestien jaar worden (of aan het einde van het twaalfde schooljaar). De leerling volgt dan elke dag onderwijs. Na deze periode gaat voor de jongere zonder startkwalificatie de kwalificatieplicht gelden. Dit betekent dat deze jongeren tot hun achttiende verjaardag verplicht worden onderwijs te volgen. Hierbij hoeft niet elke dag onderwijs gevolgd te worden, maar zijn ook combinaties van leren en werken mogelijk via b.v. de beroepsbegeleidende leerweg in het mbo. Voor het Praktijkonderwijs is een uitzondering gemaakt. Deze jongeren hebben een startkwalificatie, als zij met een certificaat/diploma het onderwijs verlaten en in het bezit zijn van een arbeidscontract. 2.1.2. Gevolgen invoering kwalificatieplicht De kwalificatieplicht geeft gemeenten (leerplichtambtenaren) meer mogelijkheden om in te grijpen als een jongere voortijdig dreigt af te haken van school. In de situatie vóór 1 augustus 2007 werd na de volledige leerplicht de partiële leerplicht van kracht. Door manco’s in de wet bleek deze partiële leerplicht in de praktijk nauwelijks te handhaven, met als gevolg dat veel zestienen zeventienjarigen het onderwijs voortijdig verlieten. Met de invoering van de kwalificatieplicht is dit manco opgeheven en kunnen leerplichtambtenaren nu wel handelend optreden en de zorg en handhaving leveren die nodig zijn om de jongere in het onderwijs te houden. Dit betekent op termijn uiteraard wel een toename van de werkdruk voor gemeenten/leerplichtambtenaren. Enerzijds qua aantal leerlingen waar de leerplicht bemoeienis mee heeft, anderzijds qua problematiek van zestienen zeventienjarigen die vaak complex is, waardoor de bemoeienis per kwalificatieplichtige leerling ook meer tijd vraagt dan gemiddeld. Hoewel het schooljaar 2007-2008 (het overgangsjaar) al een voorzichtige toename van het aantal meldingen van zestienen zeventienjarigen te zien gaf, is de werkdruk het schooljaar 2008-2009 duidelijk toegenomen. Om de werkdruk voor de leerplichtambtenaren op te kunnen vangen, heeft de overheid de gemeenten extra, gewaarmerkte, gelden ter beschikking gesteld, de ‘startkwalificatiegelden”. De gemeente Soest heeft besloten om deze middelen niet regionaal in te zetten. De gemeente Amersfoort, contactgemeente RMC, heeft deze startkwalificatiemiddelen in juni 2009 aan de Jaarverslag Leerplicht 2008-2009

Pagina 6

Gemeente Soest

gemeente overgemaakt. Om de werkdruk goed op te kunnen vangen, zou uitbreiding formatie van de leerplichtadministratie wenselijk zijn. De leerplichtambtenaren kunnen dan administratieve taken afstoten en met de vrijgekomen uren meer jongeren begeleiden. 2.1.3. Landelijk loket voor verzuim en voortijdig schoolverlaten Om schooluitval tegen te kunnen gaan, is een adequate melding en sluitende registratie van verzuim en voortijdig schooluitval uiteraard heel belangrijk. De huidige situatie is dat scholen en instellingen verzuim en (dreigend) schooluitval bij de woongemeente van de jongere melden, waarna de leerplichtambtenaar actie onderneemt. In de praktijk zijn er verschillende manieren waarop scholen het verzuim melden en ook het tijdstip van melden door de scholen varieert sterk. Om hier meer uniformiteit in te krijgen, is de IB-groep in Groningen vanaf het schooljaar 2008/2009 een landelijk loket gaan beheren waar het voortgezet onderwijs en instellingen, zoals het ROC, op dezelfde wijze hun verzuimgegevens in een vroegtijdig stadium moeten gaan melden. De IB-groep stuurt de melding direct door naar de desbetreffende woongemeente, waarna de leerplichtambtenaar contact opneemt met school of instelling voor een plan van aanpak. 2.1.4. Gevolgen invoering landelijk loket De invoering vond vanaf augustus 2008 per RMC-regio plaats. Invoering van het landelijk loket stond voor regio Eem en Vallei voor maart 2009 gepland. Leerplichtambtenaren en scholen hebben voorlichting van de IB-groep hierover gekregen. Voor scholen is deze nieuwe manier van melden een handeling, die in eerste instantie veel tijd vergt, voordat het geautomatiseerd is. Vanaf september 2009 gaat de verplichting om het verzuim te melden via het verzuimloket (IB-groep) in. De leerplichtambtenaar wordt in de huidige situatie vooral ingeschakeld via een melding van de scholen of instellingen, een enkele keer gebeurt dit via de ouder(s) of andere kanalen. Zoals gezegd verschilt het tijdstip van melden om uiteenlopende redenen sterk. Hoewel een aantal scholen tijdig meldt, geven veel scholen het verzuim pas in een laat stadium aan leerplicht door. Soms doordat scholen het verzuim zelf niet tijdig signaleren, vaak ook omdat scholen eerst zelf proberen het verzuim aan te pakken en pas daarna, als dit niet voldoende resultaat heeft, leerplicht inschakelen. In de praktijk betekent dit dat er vaak al (veel) tijd ‘verloren’ is gegaan en problemen soms behoorlijk opgestapeld zijn. Dit geeft natuurlijk vooral meer last voor het kind of jongere en zijn omgeving, maar betekent vaak ook dat een intensiever traject nodig is om de problemen aan te pakken en de kans op een succesvolle afloop kleiner wordt. Verzuimmeldingen via het landelijk loket betekent dat leerplicht sneller ingeschakeld wordt, waardoor in een veel eerder stadium samen met de school of instelling een gezamenlijk plan van aanpak kan worden afgesproken en daarmee het verzuim en de eventuele achterliggende problematiek sneller aangepakt kan worden. Door een adequate melding en registratie van verzuim en voortijdig schooluitval is wel een toename van het aantal meldingen naar de leerplicht te verwachten. 2.2. Overige trends en ontwikkelingen 2.2.1. Onderwijsloket leerplichtadministratie De administratieve lasten in het onderwijs zijn al jaren veel te hoog vanwege het gebrek aan een eenvoudige doorstroom van gegevens. Om deze lasten terug te dringen en om de verwerkingen van leerlingengegevens minder tijdrovend te maken, is in najaar 2007 gestart met het Digitaal Onderwijsloket (onderdeel van het leerplicht administratiesysteem G4LPA van Pronexus). Hieraan gingen verschillende voorlichtingsrondes aan administratieve medewerkers en directeuren van de basisscholen in Soest vooraf. Het loket biedt scholen, schoolbesturen en gemeenten de mogelijkheid om gemeenschappelijke gegevens te delen en de communicatie en informatie-uitwisseling te vereenvoudigen. Bij de uitwisseling wordt gebruik gemaakt van o.a. elektronische formulieren en ‘bulkuitwisseling’ via bestanden. Jaarverslag Leerplicht 2008-2009

Pagina 7

Gemeente Soest

10 van de 20 basisscholen maken momenteel regelmatig gebruik maken van het Digitaal Onderwijsloket. De overige scholen maken om verschillende redenen hiervan nog geen gebruik. De basisscholen die er wel gebruik van maken zijn positief en melden een vermindering van de administratieve last. Zie ook hoofdstuk 8. 2.2.2. “De Ruimte” Soest Op 18 mei 2009 heeft de inspectie van het Onderwijs onderzoek gedaan naar het primair onderwijs van De Ruimte en trof voldoende verbeteringen aan om de school te erkennen als een particuliere school die de status heeft van 'school in de zin van artikel 1, onderdeel b, onder 3 van de Leerplichtwet 1969'. 2.2.3. Versterking en ontwikkeling Zorg Advies Team (ZAT) Scholen hebben, naast het bieden van onderwijs, in toenemende mate te maken met het signaleren en bieden van zorg bij problematiek van jongeren en hun systeem. Eén van de middelen die hiervoor kan worden ingezet, zijn de Zorg- en Adviesteams op (voortgezet onderwijs)scholen. Zorg- en adviesteams zijn multidisciplinaire teams waarin professionals uit (speciaal) onderwijs, schoolmaatschappelijk werk, jeugdzorg, gezondheidszorg, leerplicht en veiligheid structureel samenwerken om scholen, gezinnen en jeugdigen met (vermoedens van) sociaal-emotionele, gedrags-, ontwikkelings- en/of schoolleerproblemen te ondersteunen (zie ook paragraaf 6.4. voor nadere uitleg over ZAT’s). Schooljaar 2008-2009 is gewerkt aan de doorontwikkeling en professionalisering van de Zorgen Adviesteams op de VO- en SVO-scholen, onder begeleiding van de stichting Regionaal Samenwerkingsverband VO-SVO Eemland. Doelen hierbij zijn: 1. interne zorgstructuren verder op orde brengen en professionaliseren 2. schakel vormen tussen school en regionale achterliggende voorzieningen 3. als ‘indicator’ voor Passend Onderwijs in de toekomst. 2.2.4. Convenant Aanval op de schooluitval (zie hoofdstuk 7, RMC) Uit het convenant vloeien rechten en verplichtingen voort voor de onderwijsinstellingen. Om de landelijke doelstelling van 35.000 te behalen moet gedurende de schooljaren 2007-2008 tot en met 2010-2011 een reductie van minimaal 40% (ten opzichte van schooljaar 20052006) van het aantal nieuwe voortijdige schoolverlaters plaatsvinden. Om de reductie te realiseren zijn in het convenant maatregelen opgenomen. Voor deze maatregelen komen programmagelden beschikbaar, deze zijn primair bestemd voor de onderwijsinstellingen. Daarnaast vindt aan de onderwijsinstelling een vergoeding van € 2.000,00 per verminderde aantal voortijdige schoolverlater plaats. Een extra stimulans om een leerling binnen boord te houden of de leerling te stimuleren naar een vervolgopleiding te gaan. De gemeenten hebben vooral te maken met de maatregelen die gaan over het inrichten van een sluitende registratie (o.a. in beeld hebben van alle leerlingen tot 23 jaar), het verzuimbeleid (o.a. het verzuimprotocol po-vo van gemeente Amersfoort verbreden naar de rmc-regiogemeenten) en het voorkomen van verzuim bij de ROC’s. Aansluiting bij de IB-route maakt hiervan onderdeel uit. Andere belangrijke maatregelen, waarbij voornamelijk de onderwijsinstellingen een rol spelen, zijn: verbeteren beroepenoriëntatie op het vmbo en havo-3, de overgang van vmbo/havo naar mbo verbeteren, de interne zorgstructuur op onderwijsinstellingen versterken, doorontwikkelen en inrichten van maatwerkprogramma’s waardoor meer kans op succes voor leerling. Het convenant is o.a. ondertekend door bevoegd gezag van Griftland College, Waldheim Mavo en het Baarnsch Lyceum. 2.2.5. Verwijsindex De gemeente Soest heeft ervoor gekozen zich - samen met andere regiogemeenten - aan te sluiten bij het risicosignaleringssysteem van de gemeente Amersfoort, @risk. @risk is een systeem gericht op het vroegtijdig signaleren van risicojongeren in de leeftijd van 0 tot 23 jaar, zodat tijdig noodzakelijke en gezamenlijke hulp geboden kan worden om te voorkomen dat de situatie van deze risicojongeren verslechtert. @risk sluit aan bij de landelijke Verwijsindex Risicojongeren. De betrokken organisaties, waaronder leerplicht, kunnen jongeren registreren in het systeem door middel van het afgeven van een signaal. Wanneer er sprake is van een tweede melding


Pagina 8

Gemeente Soest

ontstaat er een match en krijgen beide organisaties een mail met verzoek contact op te nemen. Dan vindt er overleg plaats hoe een jongere het beste geholpen kan worden. Sinds de aansluiting in november 2008 hebben de leerplichtambtenaren 11 meldingen gedaan in @risk. Van de 11 meldingen heeft er 2 keer een match plaatsgevonden. In de andere 9 gevallen was samenwerking met andere disciplines al opgestart.


Pagina 9

Gemeente Soest

3

Soorten verzuim

De Leerplichtwet 1969 kent de volgende ‘soorten verzuim’. 3.1. Absoluut verzuim Er is sprake van absoluut schoolverzuim als een (kwalificatie) leerplichtige leerling niet staat ingeschreven bij een school/instelling. Dit type verzuim kan kort duren (bijvoorbeeld bij het te laat regelen van een andere school), maar er kan ook sprake zijn van structureel verzuim. De ouder(s)/verzorger(s) zijn op dit verzuim aan te spreken. Als de verplichting tot inschrijving niet wordt nagekomen kan een proces-verbaal worden opgemaakt. 3.2. Relatief verzuim Hiervan is sprake als een leerling wel staat ingeschreven bij een school/instelling, maar de school/instelling niet of niet regelmatig bezoekt. Relatief verzuim is onder te verdelen in twee soorten: geoorloofd schoolverzuim en ongeoorloofd schoolverzuim. De leerplichtambtenaar heeft vooral te maken met ongeoorloofd schoolverzuim: verzuim zonder geldige reden. Vermoedelijk ongeoorloofd verzuim moet door de directeur van de school/instelling worden gemeld aan de leerplichtambtenaar van de woongemeente van de leerling. Zowel de ouder(s)/ verzorger(s), als de leerling die verzuimt (vanaf de leeftijd van 12 jaar) zijn op dit verzuim aan te spreken. Ongeoorloofd schoolverzuim is weer onder te verdelen in signaalverzuim en luxe verzuim. Wanneer leerlingen verzuimen vanwege problemen, bijvoorbeeld sociaal-emotionele problemen of problemen in de gezinssituatie, spreekt men van signaalverzuim. Luxe verzuim ontstaat doordat ouders hun kind ongeoorloofd meenemen op vakantie buiten de periode van de schoolvakanties of hun kind ongeoorloofd laten verzuimen voor een omstandigheid zonder dat de directeur hiervoor toestemming heeft verleend.

schoolverzuim

absoluut schoolverzuim

relatief schoolverzuim

geoorloofd schoolverzuim

ziekteverzuim

ongeoorloofd schoolverzuim luxe verzuim


signaalverzuim

Pagina 10

Gemeente Soest

4

Verzuim in het schooljaar 2008-2009

In het schooljaar 2008-2009 zijn 209 meldingen van vermoedelijk ongeoorloofd verzuim - inclusief het absolute verzuim - door de leerplichtambtenaren in behandeling genomen:

Tabel 2

meldingen schoolverzuim 2008-2009 meldingen in het schooljaar 2008-2009

totaal aantal leerlingen

absoluut schoolverzuim (§ 4.1)

relatief schoolverzuim luxe verzuim (§ 4.3)

overig relatief verzuim (ziekte, geoorloofd, signaal) (§ 4.2)

volledig leerplichtig

144

(183) (180)

15 (6) (8)

54

(112) (109)

75 (65) (63)

kwalificatie plichtig

65

(38) (21)

16 (3) (1)

2

(8) (0)

47 (27) (20)

209

(221) (201)

31 (9) (9)

56

(120) (109)

122 (92) (83)

TOTAAL

Er is dit schooljaar in 23 gevallen een proces-verbaal opgemaakt: Absoluut verzuim 1 Luxe verzuim 6 Signaalverzuim 16, waarvan 5 aangemeld voor HALT-traject

(0) (0) (6) (3) (11)(2)

Tussen haakjes staan de aantallen van het schooljaar 2007-2008 en 2006-2007. In het schooljaar 2008-2009 is het aantal signaalmeldingen met 30 meldingen toegenomen. Dit is een flinke stijging ten opzichte van de vorige jaren. Vooral bij de kwalificatieplichtigen is het aantal omhoog gegaan (met 20). Deze doelgroep heeft vaak een problematiek die complex is, waardoor de begeleiding meer tijd vraagt van de leerplichtambtenaren dan gemiddeld. Als reactie op de 56 meldingen luxe verzuim zijn 50 waarschuwingen verstuurd. Na onderzoek met betrekking tot relatief schoolverzuim bleek het verzuim van 27 leerlingen als geoorloofd te kunnen worden aangemerkt (o.a. ziekte).


Pagina 11

Gemeente Soest

Tabel 3

aantal meldingen naar schooljaar

140 120

absoluut verzuim

100 80

relatief luxe verzuim

60 40

overig rel. verzuim

20 0 1999- 2000- 2001- 2003- 2004- 2005- 2006- 2007- 20082000 2001 2002 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Tabel 4

verzuimmeldingen in relatie tot geslacht en etniciteit

etniciteit

man

vrouw

totaal

59 (68) (58)

136 168) (139)

Nederlands

77

(100) (81)

Turks

24

(11) (16)

12

(8) (26)

36

(19) (42)

7

(2) (6)

3

(0) (1)

10

(2) (7)

13

(13) (5)

14 (19) (8)

27

(32) (13)

Marokkaans

Overig

Tussen haakjes staan de aantallen van het schooljaar 2007-2008 en 2006-2007. Om de etniciteit te bepalen wordt nagegaan of minstens één ouder van de leerling geboren is in het buitenland (de algemene definitie van allochtoon, zoals het CBS die hanteert). 4.1. Absoluut verzuim Van het Ministerie van OCW heeft de gemeente een lijst ontvangen met namen van leerlingen die als voortijdig schoolverlater (met als definitie een jongere boven de 12 jaar die vier weken lang geen onderwijs volgt en jongere die niet op een school/instelling staat ingeschreven) te boek stonden. Uit onderzoek van de leerplichtambtenaren blijkt dat een flink deel hiervan gewoon op school zit, of ingeschreven staat op particulier of speciaal onderwijs. Een deel klopte wel en was in beeld bij leerplicht. Van 31 leerlingen werd vastgesteld dat zij niet op een school/instelling stonden ingeschreven. Na aanschrijving dan wel onderzoek door leerplichtambtenaren heeft het volgende resultaat opgeleverd. 10 Leerlingen hebben een plaats op een school gevonden of stonden al ingeschreven, 1 leerling heeft een vrijstelling gekregen op lichamelijke en psychische gronden en 5 leerlingen Jaarverslag Leerplicht 2008-2009

Pagina 12

Gemeente Soest

volgden een studie in het buitenland. 8 leerlingen zijn verhuisd. 1 leerling volgt onderwijs in een drie-milieus-voorziening. 5 leerlingen waren reeds in beeld. Tegen de ouders van 1 leerling is een proces-verbaal opgemaakt. 4.2. Relatief luxe verzuim In het verslagjaar zijn door directeuren van scholen 56 keer een melding gedaan van luxe verzuim bij de leerplichtambtenaren. Tegen de ouder(s)/verzorger(s) van 6 leerlingen is een proces-verbaal opgemaakt, omdat er sprake was van herhaling. In 50 gevallen is een waarschuwing gestuurd. Van de 20 basisscholen hebben er dit schooljaar 9 gemeld. Ook van 4 vo-scholen zijn meldingen ontvangen. Streven naar 1 lijn (een plan om met alle directeuren eenduidigheid te bereiken over de aanvragen vrijstelling van geregeld schoolbezoek, art. 11f en 11g van de Leerplichtwet) loopt alweer voor het 3e jaar. Doel van dit gezamenlijke beleid is dat alle inwoners van de gemeente Soest bij vrijstellingsaanvragen, ongeacht de school waar hun kind naar toe gaat, zoveel mogelijk gelijk behandeld worden. Niet alle basisscholen zijn dit jaar bezocht door de toename van het signaalverzuim. Het streven is elke basisschool minimaal éénmaal per jaar te bezoeken, zodat het contact warm wordt gehouden en de lijnen kort blijven. Tijdens dit bezoek worden uiteenlopende zaken, zoals zorgleerlingen, verzuim, nieuwe ontwikkelingen, taak van de directeur en de leerplichtambtenaar besproken. Veelvuldig vond ook dit jaar telefonisch advies plaats, hoe om te gaan met verlofaanvragen. Zowel ouders/verzorgers als directeuren hadden hieraan behoefte. Het aantal meldingen is afgenomen en ook het aantal basisscholen dat meldt is ten opzichte van het vorige jaar met 4 verminderd. De ontwikkeling dat scholen die het 1e jaar melden, het 2e minder/niets te melden hebben lijkt door te zetten. Ook zijn er in het schooljaar 2008-2009 weer andere scholen die melden. Luxe verzuim: waarom aanpak? Heeft ‘een dagje’ extra schoolverzuim om die vervelende vakantiefiles te vermijden nu zulke grote gevolgen voor de leerprestaties van het kind of de jongere? Nee, dat is in de meeste gevallen niet zo waarschijnlijk als het een enkel dagje betreft. Waarom zou je je als leerplichtambtenaar dan bezig houden met luxe verzuim als er nog zoveel andere problemen rondom schoolverzuim zijn met veel ernstiger gevolgen? Nog even los van wat de Leerplichtwet voorschrijft, geven ouders door het ongeoorloofd vrijaf nemen een belangrijk negatief signaal af aan hun kind(eren). Ouders leren hun kinderen dat als het je beter uitkomt, het geen probleem is om een dagje extra ‘vrij’ te nemen van school. Desnoods door je ‘ziek’ te melden of een ander excuus te gebruiken. Vaak moeten de kinderen dan ook nog meegaan in het verhaal van de ouders en daarmee leert het kind dat “een leugentje” blijkbaar geen probleem is. Als het kind dan later dezelfde mentaliteit aan de dag legt, zijn ouders vaak veel minder blij met deze ontwikkeling. Een veelgehoord argument van ouders om het dagje schoolverzuim te rechtvaardigen, is: ‘ze doen die laatste dagen op school toch niets meer”. Dit gaat volledig voorbij aan het feit dat kinderen op school niet alleen vaardigheden zoals lezen, rekenen, wereldoriëntatie etc. leren, maar dat juist die laatste dagen voor een schoolvakantie vaak gebruikt worden voor allerlei sociale activiteiten, wat natuurlijk ook heel belangrijk is voor de ontwikkeling van het kind. 4.3. Overig relatief verzuim In de strijd tegen het voortijdig schoolverlaten gaan in Soest handhaving en zorg hand in hand. Een jongere met spijbelgedrag wordt bekeken in zijn totaliteit. Waarom spijbelt deze jongere, wat is er aan de hand en wat kan er ondernomen worden om de jongere weer op het juiste pad voor een fijne schoolloopbaan te krijgen. Elke jongere is anders en heeft zijn eigen specifieke situatie, dat vraagt van leerplicht maatwerk en geen standaard werkwijze. Het spreekt voor zich dat het tijdig signaleren van verzuim door school en het melden aan leerplicht, belangrijke factoren zijn om de jongere weer snel naar school terug te leiden. Een late melding maakt de weg terug naar school vaak complex.


Pagina 13

Gemeente Soest

Na een melding, meestal van school maar ook van ouders, volgt een gesprek. De leerplichtambtenaar probeert met ouders en de jongere, vanaf 12 jaar, achter de oorzaak van het verzuim te komen. Is het alleen experimenteergedrag, dan volgt een waarschuwing en worden goede afspraken met school gemaakt. Vaak zijn deze acties voldoende om de jongere weer op het juiste pad te krijgen. Is er meer aan de hand en wordt er nog niets aan gedaan, dan volgt een motivatiegesprek om passende hulp te gaan zoeken. Hierbij krijgt de jongere vaak een waarschuwing, zodat de jongere weet dat het naar school gaan geen vrije keuze is. Als er passende hulp is gevonden, hebben alle betrokkenen regelmatig contact. Hierin gaat veel tijd zitten, maar is erg belangrijk om te doen. Een vinger aan de pols houden en tijdig ingrijpen als er geen verbetering optreedt. Het komt voor dat een jongere, ondanks alle hulp, niet op de rit te krijgen is en verder afglijdt. De ouders staan machteloos en de jongere uit het gevoel van machteloosheid vaak door een onverschillige houding tegenover zijn/haar toekomst. Op dit punt gaan de leerplichtambtenaren ‘zorgen’ door te handhaven en laten zij een procesverbaal opmaken door een rechercheur van de politie gespecialiseerd in jeugd. Het doel van het proces-verbaal is de jongere door middel van dwang (Justitie) op het juiste pad te krijgen. In het jeugdstrafrecht staat het pedagogisch belang van de jongere voorop, de jongere moet een kans krijgen om zijn gedrag te veranderen, zodat recidive het liefst uitgesloten is. Bij een proces-verbaal aan de jongere volgt altijd een onderzoek van de Raad van de Kinderbescherming naar de jongere en het gezin. Zij nemen contact op met alle betrokkenen. Op basis van dit onderzoek brengen zij een advies uit. Meestal is dit voor onze jongeren een Maatregel Hulp&Steun. De jongere staat bij deze maatregel in principe voor 6 maanden onder begeleiding van een reclasseringsmedewerker. Als er zorgelijke aspecten gevonden worden in het gezin met betrekking tot de opvoeding en ontwikkeling van de jongere volgt een opvoedingsonderzoek en daar kan een Kinderbeschermingsmaatregel volgens het civiele recht uitvloeien, bijvoorbeeld een Onder Toezicht Stelling. Van de 122 relatief schoolverzuimmeldingen (exclusief luxe verzuim) waren er na onderzoek 95 ongeoorloofd leerplichtige verzuimers. Het komt ook voor dat leerlingen zich ziek melden, als ze willen verzuimen. Vaak ziek zijn vormt een risico voor de schoolloopbaan en/of kan erop duiden dat een leerling niet goed in zijn vel zit. Verdacht ziekteverzuim kan worden gemeld bij de leerplichtambtenaar. De leerplichtambtenaar stelt een onderzoek in, bij onduidelijkheid wordt de jeugdarts of jeugdverpleegkundige van de GGD ingezet. Deze zijn geschoold om te beoordelen of de leerling geoorloofd (ziek) of ongeoorloofd heeft verzuimd. Ook als er sprake is van geoorloofd (ziekte)verzuim, is er nog contact met de leerplichtambtenaar. Door deze jongere regelmatig te zien, neemt het verzuim af. 4.3.1. Basisonderwijs Uit het basisonderwijs kwamen 19 meldingen van relatief signaalverzuim. Acties en bemiddelingen hebben onder andere voor de leerlingen de volgende resultaten gehad (meerdere acties zijn mogelijk): • verhuisd binnen Nederland / naar buitenland 6 • stapte over naar een andere reguliere basisschool 1 • stapten over naar speciaal onderwijs of traject daarvoor is opgestart 5 • zorgmelding BJZ/melding overleg Huiselijk Geweld 2 • bleven op de huidige school en het verzuim stopte 4 • in contact met hulpverlening 1 • melding @risk 2


Pagina 14

Gemeente Soest

4.3.2. Voortgezet onderwijs Het voortgezet onderwijs meldde 79 leerplichtigen aan wegens relatief signaalverzuim. De acties (meerdere acties zijn mogelijk) waren: • voortgang op eigen school (eindresultaat) 61 • stapten over naar een andere school/instelling 10 • doorverwijzing naar Trajectbureau (nog in bemiddeling) 7 • doorverwijzing naar WUL 10 • doorverwijzing Coach en Co 1 • HALT-traject 4 • proces-verbaal 9 • zorgmelding BJZ 5 • doorverwijzing GGD 10 • doorverwijzing overige hulpverlening 1 • melding Zorgplatform (o.a. voor Herstart, Rebound, Op de Rails) 10 • vrijstelling 2 • verhuisd 2 • verwijderd 1 • melding @risk 8 4.3.3. ROC’s 24 kwalificatieplichtigen werden door ROC’s aangemeld wegens relatief signaalverzuim. De acties (meerdere acties zijn mogelijk) waren: • vrijstelling 1 • doorverwijzing naar Trajectbureau (nog in bemiddeling) 5 • voortgang op eigen instelling 9 • proces-verbaal 2 • HALT-traject 1 • melding @risk 2 • vertrokken naar buitenland 1 • begeleiding binnen ROC voor andere opleiding 4 • anders 6


Pagina 15

Gemeente Soest

5

Vrijstellingen

Eén van de bevoegdheden van de leerplichtambtenaren is het verlenen van vrijstelling op grond van de leerplichtwet. Er zijn gronden voor vrijstelling van inschrijving (art. 5) en gronden voor vrijstelling van geregeld schoolbezoek (art. 11). Daarnaast kunnen jongeren toestemming krijgen om de leerplicht op een andere wijze te vervullen (art. 3a, 3b en art. 15). De vrijstelling van schoolbezoek tot en met 10 dagen op grond van andere gewichtige omstandigheden (artikel 11, lid g, uitgewerkt in artikel 14, 3e lid, 1e volzin) wordt verleend door de directeur van de school en hoeven daarom niet gemeld te worden bij de leerplichtambtenaren. Wel vindt hierover regelmatig overleg plaats. Gaat het om meer dan 10 dagen per schooljaar, dan is de leerplichtambtenaar bevoegd tot een beslissing (artikel 11, lid g, uitgewerkt in artikel 14, 3e lid, 2e volzin). Over het algemeen melden scholen als er sprake is van schorsing of zorgelijk ziek zijn, omdat het een signaal kan zijn dat er meer aan de hand is. Een voornemen tot verwijdering dient terstond gemeld te worden bij de leerplichtambtenaar en besproken te worden met de betrokken onderwijsinspectie. Tabel 5

Vrijstellingen in het schooljaar 2008-2009

artikel

soort vrijstelling

3a

vervangende leerplicht 14-/15-jarigen

0

3b

vervangende leerplicht laatste volledige leerplichtjaar

1

5, lid a

lichamelijke of psychische gronden

5. lid b

bezwaar tegen de richting van het onderwijs op alle binnen redelijke afstand van de woning gelegen scholen

0

5, lid c

ingeschreven op een school buiten Nederland en deze geregeld bezoekt

2

11, lid c

voornemen tot verwijdering / schorsing

11, lid g

andere gewichtige omstandigheden voor meer dan 10 dagen

15

wegens het volgen van ander onderwijs


aantal

16

18

1

13

Pagina 16

Gemeente Soest

6

Taken van de leerplichtambtenaar

Schoolverzuim is een probleem, niet alleen van een jongere en zijn ouder(s)/verzorger(s), maar ook van de school. Wordt dit breder getrokken, dan kan er gesteld worden dat het ook een probleem kan zijn van de maatschappij. Denk aan: jeugdwerkeloosheid, vandalisme door verveling en criminaliteit. Schoolverzuim begint in het klein, maar kan leiden tot grote problemen. Het bestrijden van schoolverzuim en het voorkomen van voortijdig schoolverlaten heeft prioriteit binnen diverse instanties: • • •

hulpverlening gemeente (leerplichtbeleid, jeugdbeleid, gemeentelijk onderwijsachterstanden beleid) school

De leerplichtambtenaar vervult in dit alles een centrale rol. ‘Ingrado’ (de landelijke Vereniging voor Leerplicht en RMC) geeft aan dat de leerplichtambtenaar meerdere taken heeft: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

maatschappelijke zorg beleidsontwikkelend registrerend preventief curatief signalerend controlerend besluitvormend voorlichtend justitiële

begeleiding en verwijzing van jongeren, ouder(s)/verzorger(s) beleidsplannen en adviezen schrijven administratie/dossiervorming actief leerplichtbeleid voeren, o.a. samen met de scholen behandelen schoolverzuim, conflicthantering bijvoorbeeld groepsvorming op het gebied van criminaliteit meldingen schoolverzuim, arbeidsinspectie op grond van diverse wetsartikelen informatiemateriaal ontwikkelen voor scholen, ouders etc. opmaken proces-verbaal

Vanaf mei 2007 is de totale Soester leerplichtformatie 1,9 fte (exclusief de leerplichtadministratie). De leerplichttaken worden uitgevoerd door 3 leerplichtambtenaren. De bovengenoemde taken zullen hieronder nader worden gespecificeerd. Er wordt ingegaan op de invulling van de taken, zoals die worden verricht binnen de gemeente Soest. 6.1. Maatschappelijke zorgtaak Het uitgangspunt van de leerplichtwet is: ”De leerplichtwet dient een garantie in te houden dat jongeren goed worden voorbereid op het functioneren in de samenleving van nu en morgen”. Het doel van de leerplichtwet is: “Het bestrijden van een hoge mate van schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten”. Indien een kind/jongere door (dreigend) schoolverzuim wordt belemmerd in zijn ontwikkeling en/of er sprake is van problematisch gedrag, op school of in de thuissituatie, kan de leerplichtambtenaar de betrokken personen verwijzen naar een hulpverlenende instantie. Door een goede samenwerking tussen school, hulpverlening en leerplichtambtenaar kan er goede en snelle hulp worden opgestart. Is de situatie te bedreigend voor een kind/jongere en willen de ouders geen hulpverlening, dan kan een zorgmelding worden verricht bij Bureau Jeugdzorg. De leerplichtambtenaren hebben contact met (samenwerken, verwijzen) o.a.: • Bureau Jeugdzorg Deze hulpverlening wordt op basis van vrijwilligheid ingezet. Kinderen, jongeren en ouders met problemen die niet in het lokale veld kunnen worden opgelost komen terecht bij BJZ. Als er ernstige zorgen zijn over de situatie waarin kinderen/jongeren opgroeien kan BJZ worden ingeschakeld. Indien nodig indiceert BJZ voor gespecialiseerde (geïndiceerde) vormen van jeugdzorg die zwaardere, vaak intensievere en/of langdurige, vormen van hulp kunnen bieden. • Beweging 3.0 maatschappelijk werk Voor snelle hulp bij o.a. relatieproblemen, geldzorgen. Maar ook voor vragen over de opvoeding van kinderen en voor jongeren die kampen met vragen en onzekerheden (Jeugdloket – Opvoedwinkel). Naar deze vorm van hulpverlening wordt verwezen als de problematiek licht is.


Pagina 17

Gemeente Soest

• Werkgroep Uitbreiding Leerlingenzorg (WUL) In het kader van het voorkomen voortijdig schoolverlaten worden jaarlijks gemeentelijke middelen beschikbaar gesteld voor de WUL (onderdeel van SOVEE). Wanneer een volledig leerplichtige (5 tot en met 16 jaar) dreigt uit te vallen kan de school of de leerplichtambtenaar een beroep doen op de WUL; de ouder(s)/verzorger(s) moeten met de aanmelding instemmen. De WUL-consulenten adviseren en begeleiden risicoleerlingen. Ze motiveren de jongeren toch naar school te blijven gaan of hulp te aanvaarden. Het gaat bijvoorbeeld om scholingsovereenkomsten waarin afspraken worden vastgelegd over begeleiding van de leerling, begeleidende gesprekken door de WUL-consulent, aanmelding voor onderzoek naar capaciteiten, motivatie en opleidingsmogelijkheden en om intensieve gezinsbegeleiding. De WUL voldoet aan de behoefte van preventieve zorg in deze vorm van snelle, laagdrempelige hulp. In het schooljaar 2008-2009 zijn 16 leerlingen uit Soest/Soesterberg in bemiddeling geweest (of hebben een start gemaakt) bij de WUL. • Trajectbureau Opleiding & Werk Het Trajectbureau is sinds 2004 onderdeel van SOVEE en heeft als doelstelling om in samenwerking met de gemeenten in de regio Eemland een sluitende aanpak te realiseren ter bestrijding van het voortijdig schoolverlaten. Een groot deel van de gelden die in het kader van de RMC-functie door de overheid beschikbaar wordt gesteld, wordt in onze regio besteed aan het Trajectbureau. Tot de doelgroep behoren jongeren van 16 tot 23 jaar zonder startkwalificatie, die uitgevallen zijn of dreigen uit te vallen. Vaak hebben ze geen juiste keuze gemaakt (of kunnen maken) voor een opleiding of beroep, of bij de jongere is sprake van een complexere problematiek. Het Trajectbureau begeleidt jongeren op weg naar een startkwalificatie (leer- en/of leerwerktrajecten). Indien dit in eerste instantie niet mogelijk is, wordt ondersteuning geboden bij het zoeken naar werk of anderszins. De prioriteit ligt bij de leerplichtigen en de kwalificatieplichtigen. Met betrekking tot deze jongeren vindt altijd afstemming plaats tussen het Trajectbureau en de leerplichtambtenaren. In het schooljaar 2008-2009 hebben zij voor de jongeren uit Soest, 35 begeleidingstrajecten ingezet. Deze jongeren zijn o.a. aangemeld door leerplicht, door de WUL, door scholen/instellingen, op eigen initiatief (onder andere op advies van de leerplichtambtenaar) en door overigen. Deze jongeren zijn intensief begeleid door een trajectbegeleider bij maken van een passende opleidings-/beroepskeuze, bij de instroom naar opleiding/werk, bij het scheppen van de voorwaarden om met opleiding/werk bezig te zijn of bij het uitstippelen van een ander traject. Aan de hand van uitstroomlijsten van ROC’s of gemeente benadert het Trajectbureau de jongere via verschillende stappen: telefonisch, schriftelijk en zo nodig met huisbezoek om te achterhalen wat de activiteit van de jongere is (zogenaamde RMC-activiteiten). Tevens wordt aan de jongere begeleiding aangeboden. Een deel van de benaderde jongeren kan dan vervolgens in begeleidingstraject terechtkomen. • Het Zorgplatform Er zijn veel partijen waar scholen mee te maken hebben als de zorg voor leerlingen de schoolinterne mogelijkheden ontstijgt. In de regio Eemland hebben SWV-VO, de WUL en REC4 een aantal voorzieningen gebundeld in een regionaal Zorgplatform. Doelgroep is de leerling die ontspoort met een sterke sociaal-emotionele component: (te) moeilijk gedrag, wat (te) veel vraagt van school. Van de leerling wordt een probleeminventarisatie gemaakt, het Zorgplatform geeft advies, bemiddelt en zet eventueel een traject uit. Dit schooljaar zijn er leerlingen 10 aangemeld bij het Zorgplatform. 6 leerlingen zijn in het traject Op de Rails terechtgekomen en voor 3 leerlingen is een Reboundtraject gekozen. • Raad voor de Kinderbescherming Bij langdurig schoolverzuim als gevolg van problematische gezinsomstandigheden kan de leerplichtambtenaar een melding doen bij BJZ als centrale toegang tot alle vormen van (geïndiceerde) jeugdzorg. Vervolgens meldt BJZ bij de RvdK; de civiele afdeling van de RvdK verricht dan een gezinsonderzoek. Ook wordt de RvdK ingeschakeld op het moment dat er een proces-verbaal inzake relatief verzuim voor de jongere vanaf 12 jaar wordt opgemaakt.


Pagina 18

Gemeente Soest

6.2. Beleidsontwikkelende taak De leerplichtambtenaar maakt beleidsvoorstellen voor het college van burgemeester en wethouders en de gemeenteraad, die van belang zijn voor de naleving en de uitvoering van de leerplichtwet. 6.3. Registrerende taak Dossiervorming van elke leerling die bij leerplicht wordt aangemeld vindt plaats in het Leerplichtadministratie programma G4LPA van Pronexus. De algemene gegevens van de jongere, schoolloopbaan en contacten met bijvoorbeeld hulpverlening worden hierin opgenomen. Alle overige gegevens van de jongere (meldingen van school, correspondentie etc.) worden in een persoonsdossier bewaard. Daarnaast vindt de leerplichtregistratie plaats. De persoonsgegevens van iedere Soester van 4 tot en met 23 jaar zijn op genomen in de leerplichtadministratie. 6.4. Preventieve taak De leerplichtambtenaren proberen vooral preventief te werken door middel van structureel overleg met scholen en diverse instanties en door deelname aan multidisciplinaire overlegvormen, zoals: • Zorg Advies Teams (ZAT) Aan het ZAT nemen afgevaardigden deel van onder andere: school, maatschappelijk werk, GGD (jeugdverpleegkundige), BJZ, WUL en de leerplicht. Alle deelnemers kunnen jongeren ter consultatie inbrengen. De hulpvraag wordt ter sprake gebracht en samen wordt er gezocht naar de juiste aanpak voor het probleem van de jongere. Deze hulp is gericht op het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. De ZAT’s van het Griftland College in Soest, Het Nieuwe Eemland in Amersfoort en Het Christelijk College Zeist worden bezocht door een leerplichtambtenaar uit Soest. Deze bijeenkomsten zijn gemiddeld 1x per maand. Daarnaast hebben de leerplichtambtenaar Soest en Baarn regelmatig overleg met de afdelingsleider van VMBO-t Griftland om leerlingen met verzuim te bespreken. Hierin worden afspraken gemaakt hoe het gesignaleerde verzuim wordt aangepakt. • Buurtnetwerk In Soest nemen de leerplichtambtenaren deel aan drie netwerken. Twee voor de doelgroep 012 (Buurtnetwerk Smitsveen en Soesterberg) en één voor de doelgroep 12-18 (Netwerk 12+). Deelnemers zijn onder andere: politie, maatschappelijk werk (Beweging 3.0), BJZ, jongerenwerk (Stichting Balans), jeugdverpleegkundige, schoolarts, scholen en de leerplichtambtenaar. De deelnemers kunnen een jongere inbrengen en gezamenlijk wordt geprobeerd het probleem duidelijk te krijgen en een weg te vinden om de problemen aan te pakken. 6.5. Curatieve taak Relatief schoolverzuim geeft aan dat er iets met de jongere aan de hand is. Naar aanleiding van een melding vanuit het onderwijs of op verzoek van de ouders, neemt de leerplichtambtenaar contact op met de jongere en zijn ouder(s)/verzorger(s). Schoolverzuim is vaak een signaal waar achterliggende problematiek aan ten grondslag ligt. Aanleidingen tot het melden van verzuim zijn: regelmatig schoolverzuim luxe verzuim regelmatig te laat op school twijfel aan ziekmelding De leerplichtambtenaar onderneemt actie bij alle vormen van verzuim. Om actie te kunnen ondernemen tegen relatief schoolverzuim is de leerplichtambtenaar afhankelijk van de melding van de school. De directeur is verplicht om geoorloofd schoolverzuim van drie of meer achtereenvolgende dagen of van 1/8 deel van de lestijd gedurende vier lesweken te melden bij de leerplichtambtenaar. 6.6. Signalerende taak De leerplichtambtenaar komt met veel disciplines in aanraking. Tijdens diverse overleggen worden kind/jongerensituaties besproken, maar ook wijkgerichte situaties. Dan wordt duidelijk waar overlast is en waar groepsvorming plaatsvindt. De leerplichtambtenaar heeft tot taak om signalen bij de juiste persoon neer te leggen met het verzoek hierop actie te ondernemen. In het geval van een plotselinge stijging van het aantal


Pagina 19

Gemeente Soest

verwijderingen van school is het duidelijk dat de leerplichtambtenaar dit signaal bespreekt op de desbetreffende school. Zie ook justitiële taak, de laatste alinea. 6.7. Controlerende taak In de leerplichtwet zijn een aantal verplichtingen neergelegd waaraan ouder(s)/verzorger(s), jongeren en hoofden van een school dienen te voldoen. De leerplichtambtenaren controleren op absoluut schoolverzuim, zie registrerende taak. In geval van een melding van vermoedelijk ongeoorloofd schoolverzuim wordt een onderzoek ingesteld: er wordt nagegaan (gecontroleerd) of het verzuim geoorloofd of ongeoorloofd is. Bij de constatering dat schoolhoofden zich niet aan de uitvoering van de leerplichtwet houden, spreken de leerplichtambtenaren hen hier op aan. Zie ook de justitiële taak. 6.8. Besluitvormende taak Burgemeester en wethouders (leerplichtambtenaren) kunnen in bijzondere omstandigheden en onder voorwaarden vrijstelling of vervanging van de leerplicht verlenen (zie tabel 5 op pagina 16). Zo is vervangende leerplicht mogelijk vanaf 14 jaar. De leerling is dan ongeschikt om volledig dagonderwijs aan een school te volgen. Vervangende leerplicht houdt in, dat de leerling een alternatief leertraject wordt aangeboden. Naast algemeen vormend onderwijs wordt ook praktijktijd, bestaande uit lichte arbeid, aangeboden. De andere vorm van vervangende leerplicht is in het laatste volledige leerplichtjaar. De leerling krijgt dan toestemming om vervroegd in te schrijven bij een instelling voor deeltijdonderwijs en daarnaast lichte arbeid te verrichten. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om op grond van bijzondere omstandigheden, vrijstelling te verlenen aan de kwalificatieplichtige, die op andere wijze voldoende onderwijs volgt. 6.9. Voorlichtende taak Voor een goede uitvoering van de leerplichtwet is voorlichting aan alle betrokkenen van belang. Voorlichting kan bestaan uit voorlichtingsbijeenkomsten, verstrekken van folders en telefonisch informatie geven aan ouders, scholen en instanties. Een 5-tal leerplichtfolders zijn in samenwerking met de gemeenten uit de regio gemaakt. Dit schooljaar hebben een aantal basisschooldirecteuren een bezoek gehad van een leerplichtambtenaar. Tijdens zo’n jaarlijks bezoek wordt voorlichting gegeven over wat de leerplichtwet inhoudt, wanneer ze moeten melden en wat ze kunnen verwachten van de leerplichtambtenaar. In het schooljaar 2009-2010 gaan we de contacten met scholen verstevigen. Goede contacten met scholen zullen ertoe leiden dat scholen eerder melden, niet alleen het luxe verzuim maar ook signaalverzuim. Snel melden kan leiden tot kort(er) verzuim. Uit het onderzoek van OCW blijkt dat de kennis over leerplicht bij de scholen niet op orde is. We gaan komend schooljaar regionaal op scholen voorlichting geven. Zie hoofdstuk 8. De dag van de leerplicht heeft goed uitgepakt. De wethouder dhr. Lemmen en de drie leerplichtambtenaren hebben 2 basisscholen en het Griftland College bezocht. Het positieve aspect van de leerplicht, het recht op onderwijs, stond centraal. Al het onderwijzend personeel van Soest en Soesterberg kreeg een verzuimwijzer. En de kinderen van de bezochte basisscholen en de bruggers van het Griftland College kregen geluksklavers. Na een goede verzorging van de klavertjes, is het genieten van bloeiende klavertjes. Kinderen hebben meer kans op een gelukkige toekomst met een diploma, elke dag naar school komen, helpt daarbij. Net als de verzorging van de klavertjes. 6.10. Justitiële taak De leerplichtambtenaren in Soest hebben geen Boa-bevoegdheid, waardoor zij niet zelf een proces-verbaal mogen opmaken. Zij kunnen aan de politie het verzoek doen een procesverbaal op te maken tegen o.a. de ouder(s)/verzorger(s) van de jongere, de jongere of tegen het hoofd van de school. De ouder(s)/verzorger(s) krijgen een proces-verbaal als zij er niet aan mee werken hun kind op een school/instelling in te schrijven dan wel de school/instelling geregeld bezoekt. Wanneer wordt vastgesteld dat er geen andere mogelijkheden meer zijn om de problemen rondom het verzuim op te lossen gaan de leerplichtambtenaren hiertoe over . Jongeren vanaf 12 jaar kunnen (mede)aansprakelijk worden gesteld bij verzuim. Tegen een hoofd van een school kan o.a. een proces-verbaal worden opgemaakt als hij of zij zonder toestemming van de leerplichtambtenaar meer dan 10 dagen per jaar verlof verleent of


Pagina 20

Gemeente Soest

wanneer de gestelde termijn voor het inzenden van gegevens van ongeoorloofd verzuim worden overtreden. Wekelijks vindt in het Veiligheidshuis Amersfoort het JCJ-overleg (Justitieel Casusoverleg Jeugd) van de districten Eemland Noord en Zuid plaats. De vaste ketenpartners zijn BJZ, RvdK, parketsecretaris jeugd (tevens voorzitter), politie en op afroep de desbetreffende leerplichtambtenaar, maatschappelijk werker of een gezinsvoogd. Een begeleider van school kan ook bij dit overleg aanwezig zijn. De processen-verbaal, die worden opgemaakt in verband met signaalverzuim, worden doorgestuurd naar het Veiligheidshuis en worden besproken tijdens het afdoeningsoverleg. Het JCJ-overleg is in drie onderdelen te onderscheiden. • Het afdoeningsoverleg (wekelijks). De jongeren hebben een strafbaar feit gepleegd. De politie maakt een dossier op en stuurt dit ter beoordeling naar justitie, waar de secretaris de zaak beoordeelt. Wanneer er voor het strafbare feit voldoende bewijs is geleverd, wordt de jongere besproken in het casusoverleg. In overleg met de ketenpartners wordt een passende straf afgesproken. • Risico-overleg (tweewekelijks). Hierin worden jongeren besproken, waar veel zorgen om zijn. Deze zorgen kunnen bestaan uit grensoverschrijdend gedrag of zorgen binnen het gezin enzovoort. Gezamenlijk wordt er een lijn uitgezet of er passende hulp kan worden geboden om de jongere verder te helpen. • Veelplegersoverleg (vierwekelijks). Voor de veelplegers besproken wordt een persoonlijk plan van aanpak gemaakt. Contacten met het OM vinden bij voorkeur 2x per jaar plaats. Het doel is te komen tot een betere samenwerking waarin de leerplichtambtenaren binnen het arrondissement Utrecht duidelijke structuur geboden wordt en alles rondom de leerplicht eenduidig en helder is geregeld. De Leerplichtambtenaren informeren de contactpersoon bij het OM over knelpunten, vragen, verbetertips etc. En zij worden geïnformeerd over ontwikkelingen bij het OM. In toenemende mate krijgen we jongeren die moeten stoppen met hun opleiding omdat ze geen bewijs van goed gedrag krijgen. In het verleden zijn ze veroordeeld voor een strafbaar feit. Jongeren krijgen op deze manier onvoldoende kansen om aan een startkwalificatie te komen. De jeugdofficieren buigen zich over deze problematiek en het eerste gesprek met het COVOG (het Centrale Orgaan Verklaring Omtrent Gedrag) heeft al plaats gevonden.


Pagina 21

Gemeente Soest

7

Regionale Meld- en Coördinatiefunctie (RMC)

De RMC-wet is per 1 januari 2002 (vanaf 1994 eerst een tijdelijke regeling) in werking getreden. Samenwerking bij melding, registratie, doorverwijzing en herplaatsing zijn essentiële kenmerken voor deze wetgeving. Het RMC richt zich op jongeren tussen de 18 en 23 jaar die geen startkwalificatie hebben behaald. De uitvoering van de RMC-wet sluit naadloos aan op de Leerplichtwet. Leerplichtige jongeren, van 5 tot 18 jaar, vallen onder de leerplicht, vanaf 18 tot 23 jaar vallen ze onder de RMC-wet. De leerplichtfunctie is controlerend op gemeentelijk niveau, terwijl de RMC meer stimulerend werkt op regionaal niveau. Eén van de doelstellingen van de RMC is te komen tot een sluitende registratie. Er wordt geregistreerd van 5 t/m 23 jaar. De 4-jarigen worden ook geregistreerd. Zij zijn niet leerplichtig, maar kinderen mogen vanaf 4 jaar naar de basisschool. De gemeente Amersfoort fungeert in het verzorgingsgebied Eem en Vallei als RMCcontactgemeente. Een RMC-gemeente moet in een regio de noodzakelijke randvoorwaarden scheppen op een niveau dat boven de instellingen ligt. In de aanpak van het voortijdig schoolverlaten heeft de gemeente een centrale rol. Zo wordt er zorggedragen voor de registratie van de gegevens die door de scholen worden aangeleverd. Ook wordt er voor doorverwijzing van de jongeren gezorgd, zodat deze via een traject alsnog een startkwalificatie kunnen behalen. Jongeren die in de (sub)regio Eem geen startkwalificatie hebben behaald worden of door de gemeente of door de scholen/ instellingen zoveel mogelijk aangemeld bij het Trajectbureau Opleiding & Werk. Hier wordt geprobeerd met behulp van een individuele, gerichte aanpak, de jongere aan de startkwalificatie te helpen. De gemeenten, scholen, SOVEE (voor wat betreft de WUL en Trajectbureau) leveren jaarlijks de gegevens die nodig zijn voor de effectrapportage voor de Rijksoverheid aan de regiogemeente, die de verwerking van de effectrapportage verzorgt. Om schooluitval terug te dringen en meer jongeren te leiden naar een startkwalificatie hebben verschillende partijen elkaar nodig. Daarom is op 3 juli 2008 in Amersfoort het convenant Aanval op de schooluitval ondertekend. Dit is een convenant tussen de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de contactgemeente van de RMC-regio Eem en Vallei en de besturen van de scholen voor voortgezet onderwijs en de ROC’s.


Pagina 22

Gemeente Soest

8

Vooruitblik 2009-2010

1) Ambtsinstructie leerplicht De huidige instructie, die dateert van 1995, moet worden aangepast. De VNG en de Landelijke Vereniging voor Leerplicht Ambtenaren (nu Ingrado) hebben een nieuwe ambtsinstructie ontwikkeld. Het vaststellen van deze instructie voor de leerplichtambtenaar is een wettelijke verplichting die in de eerste plaats een interne werking heeft; met deze instructie geeft het college van burgemeester en wethouders richting aan de wijze waarop de leerplichttaken in de gemeente uitgevoerd moeten worden. Het voornemen was, de ambtsinstructie in 2008-2009 aan te passen. In verband met het aantal toegenomen meldingen en meldsystemen is het voorstel om van de extra gelden voor de kwalificatieplicht iemand voor de leerplichtadministratie aan te stellen. Helaas moet dit voorstel nog wachten. De ambtsinstructie kan worden aangepast als duidelijk is of het voorstel wel of niet wordt aangenomen. Bij veel gemeenten in Nederland zijn de kwalificatiegelden besteed aan uitbreiding van de leerplichtformatie. 2) Digitaal Onderwijsloket (leerplichtadministratie) Niet alle basisscholen van de gemeente Soest maken gebruik van het Digitaal Onderwijsloket. Schooljaar 2009-2010 wordt een inhaalslag gemaakt, zodat dan alle basisscholen gebruik maken van dit onderwijsloket. 3) Kennistekort op de scholen Uit een onderzoek van OCW blijkt dat de kennis over leerplicht bij de scholen niet op orde is. Een school moet alle verplichte wegen bewandelen om voortijdig schoolverlaten te voorkomen. Regionaal wordt in schooljaar 2009-2010 gestart met voorlichting op het voortgezet onderwijs over de rol van de leerplichtambtenaar, de verplichting tot melden en de wederzijdse verwachtingen. De contacten met de basisscholen worden jaarlijks aangehaald door middel van gesprekken met de directeuren op de scholen. 4)

Flinke toename van het aantal meldingen van vermoedelijk ongeoorloofd signaalverzuim en absoluut verzuim. In het schooljaar 2008-2009 is het aantal signaalmeldingen met 30 meldingen toegenomen. Dit is een flinke stijging ten opzichte van de vorige jaren. Vooral bij de kwalificatieplichtigen is het aantal omhoog gegaan (met 20). Deze doelgroep heeft vaak een problematiek die complex is, waardoor de begeleiding meer tijd vraagt van de leerplichtambtenaren dan gemiddeld. Het kennistekort bij de scholen over leerplicht en het voornemen van de leerplichtambtenaren om dit in het schooljaar 2009-2010 regionaal op te pakken, zal het meldgedrag van scholen verhogen. De verplichting tot melden bij de IB-groep gaat in per 1 september 2009 en ook deze verplichting zal waarschijnlijk leiden tot een stijging van het melden. Om te voorkomen dat er gewerkt moet gaan worden met wachtlijsten, is het van belang om prioriteiten aan te geven zodra de werkdruk toeneemt. Een denkbare actie is om bij gering verzuim de betrokkenen (leerling en ouders/verzorger) er schriftelijk van op de hoogte te stellen dat de leerling in beeld is bij de leerplichtambtenaar en de aanwezigheid op school nauw wordt gevolgd. Er is ook een stijging van het aantal meldingen absoluut verzuim zichtbaar. Van het ministerie van OCW via de IB-Groep krijgen de leerplichtambtenaren een lijst van jongeren die niet op een school zitten, terwijl zij leerplichtig zijn en aangemerkt worden als voortijdig schoolverlater. De leerplichtambtenaren controleren deze voortijdig schoolverlaters, door ze o.a. te bereiken per telefoon, een uitnodiging te versturen en bij geen gehoor op huisbezoek te gaan. Na het onderzoek zat een groot deel op een school, de rest was verhuisd of was in beeld bij de leerplichtambtenaren. Op deze lijst staan ook jongeren die op speciaal onderwijs of op particulier onderwijs zitten en soms heeft de IB-Groep eerder, van een school, de uitschrijving binnen voordat zij de inschrijving hebben. Bij het peilmoment staan ze dan niet op een school ingeschreven. De cijfers van voortijdig schoolverlaters zijn op dit moment niet betrouwbaar weer te geven. Dit instrument om voortijdig schoolverlaten te registreren zal in de toekomst verfijnd worden en effectief zijn. Het brengt voor de leerplichtambtenaren nu nog veel extra werk met zich mee.


Pagina 23

Gemeente Soest

Bijlage 1:

Stroomschema leerplicht en afdoening verzuim

Leerplicht

Verzuim

School

School

Signaleert Beoordeelt Registreert

Actie

Geslaagd

Geslaagd, maar zorgen

(jeugd) hulpverlening

Niet geslaagd Terugkoppeling naar Leerplicht Melding bij

Aanpak leerplicht

Leerplicht

(onderzoek, evt. huisbezoek, diagnose waarschuwing, inschakelen netwerken)

Geslaagd

Geslaagd, maar zorgen

(jeugd) hulpverlening

HALT Niet geslaagd; Afhankelijk van ernst verzuim en zorgen:

OM

Melding bij BJZ Utrecht (soms i.v.m. verzoek om onderzoek Raad)

Terugkoppeling naar Leerplicht


Pagina 24

Voorwoord. Opvallend is de stijging van meldingen vermoedelijk ongeoorloofd schoolverzuim en het absoluut verzuim. Soest, september 2009

Recommend Documents