STUBECO JAARVERSLAG 2015
Inhoudsopgave
Voorwoord ................................................................................................................................... 3 Samenstelling Stubeco Bestuur ................................................................................................... 4 Rooster van aftreden Stubeco Bestuur ....................................................................................... 5 Algemene Ledenvergadering d.d. 16 april 2015 .......................................................................... 6 Jaarverslag van de secretaris ....................................................................................................... 9 Jaarverslag van de penningmeester .......................................................................................... 11 Verslag kascommissie ................................................................................................................ 13 Begroting 2016 / 2017 ............................................................................................................... 14 Studiewerk ................................................................................................................................. 15 Lopende studiecellen ................................................................................................................. 17 Overzicht studiewerk tot en met 2015 ...................................................................................... 20 Verslag kwartaalvergadering Ruimte voor de Waal Nijmegen te Lent .................................... 22 Verslag kwartaalvergadering verbreding A1/A6 Diemen en Almere te Diemen ...................... 26 Verslag kwartaalvergadering Center Simulator Maritime Training (CSMART) te Almere ........ 28 Verslag kwartaalvergadering dijkversterking Kinderdijk en Schoonhovenseveer (KIS) ........... 30 Verslag BIM en het werken in 3D in de bouw .......................................................................... 34 Verslag buitenlandreis Schotland ............................................................................................. 36 Verslag presentatie Handboek Uitvoering Betonwerken ......................................................... 37
Voorwoord Het jaarverslag is een terugblik en verantwoording van het bestuur aan de leden van Stubeco voor het gevoerde beleid in het afgelopen jaar. Stubeco heeft zelf een goed jaar achter de rug met afgeronde studierapporten, mooie kwartaalbijeenkomsten en een zeer geslaagde buitenlandreis naar Schotland. 2015 was het jaar waarin de bouwsector voor het eerst sinds jaren weer een krachtige groei heeft laten zien. De woningbouw is met de nieuwbouwproductie 15% toegenomen. De utiliteitsbouw heeft na forse productiedalingen afgelopen jaren weer een bescheiden groei laten zien, daarnaast heeft de gww-markt (infrastructuur) tevens een licht herstel laten zien. De investeringen van de decentrale overheden en bedrijven zijn daarbij stevig aangetrokken onder meer door de groei in de woningbouw. Enkel de investeringen vanuit het Rijk zijn dit jaar terug gelopen. Al met al kan er gezegd worden dat er hoopvolle ontwikkelingen hebben plaatsgevonden. Diverse signalen voor 2016 zien er ook positief uit. Op naar verder herstel! De betonprijs is op 18 november voor de 19e keer uitgereikt. Na 212 inzendingen op 8 categorieen heeft de sector weer laten zien wat voor mooie projecten er worden opgeleverd. Verbazingwekkend dat dit allemaal in Nederland plaatsvindt al zeg ik het zelf. De uitvoeringsprijs die zijn oorsprong vindt bij de Stubeco is dit jaar gewonnen door het project; Willem van Oranje tunnel/station te Delft. Kenmerkend waren de werkzaamheden onder de grond en deels onder water. Er is ondergronds een nieuw treinstation en 2400 m spoor gerealiseerd met behoud van enkele historische monumenten. Dit jaar was ook de start van een aantal nieuwe bestuursleden waaronder ikzelf. Na de jaarvergadering in april 2015 hebben we als bestuur nagedacht over de koers van de Stubeco. Er diende namelijk een nieuw beleidsplan te worden vormgegeven aangezien de vorige was verlopen. Diverse bijeenkomsten hebben we o.a. met de KOKO gehad om tot een nieuw beleidsplan 2016-2020 te komen. Het eindresultaat met als kernwoorden “kennisdeling, ontwikkeling & -verspreiding” treft u aan in de jaarstukken. De Stubeco is een zelfstandige vereniging, maar is nauw verwant met de Betonvereniging en de overige daaraan gelieerde studieverenigingen. Komende jaren zal de focus liggen op coördinatie en samenwerking met andere studieverenigingen. Zo zal er tevens flink worden ingezet op het aantrekken van nieuwe enthousiaste leden die 1) de continuiteit van Stubeco waarborgen en 2) onze vereniging op een nog hoger niveau zullen brengen. Maart 2016 Sander Bucx Voorzitter
3
Samenstelling Stubeco Bestuur Voorzitter
S. (Sander) Bucx, Amsterdam ProRail Utrecht
Secretaris
O. (Oebele) de Haan, Tiel PLAKA Nederland, Zoetermeer
Penningmeester
C. (Christian van ‘t Slot, Zwolle Hakron, Nunspeet
Lid
A.R (Alwin) de Bondt, Dronten Volker InfraDesign , Woerden
Lid
R.J. (Robbert-Jan) Janssen, Best BouwQ, Best
Lid
C.J. (Jan) Tol, Alphen aan den Rijn Ballast Nedam Infra BV, Nieuwegein
Lid
A.G.G. (Aad) van Haastert, Moerkapelle Dura Vermeer Beton- en Waterbouw, Hoofddorp
Lid
R.H.J.M. (Rene) van Zutven, Schijndel Peri Bekistingen en Steigers, Schijndel
4
Rooster van aftreden Stubeco Bestuur Naam
Functie
A.R. de Bondt S. Bucx O. de Haan A.A.G. van Haastert R.J. Jansen C. van ’t Slot C.J. Tol
Lid Voorzitter Secretaris Lid Lid Penningmeester Lid
R.H.J.M. van Zutven
Lid
Jaar van (her)benoeming 2013 2015 2014 2014 2015 2015 2013
Jaar aftreden 2016 2018 2017 2017 2018 2017 2016
2012
2015
Voorstel herkiesbaar
herkiesbaar niet herkiesbaar
Uit : Statuten Bestuur Art. 11 Lid 1.: De Vereniging heeft een bestuur, bestaande uit tenminste vijf leden. Lid 2.: De benoeming van een lid van het Bestuur geschiedt bij besluit van de ledenvergadering, genomen op voordracht van een der volgende categorieën: het Bestuur of drie of meer leden der vereniging. Lid 5.: Het Bestuur stelt een rooster van beurtelings aftreden van alle leden vast, volgens hetwelk jaarlijks, aan het eind van de jaarvergadering, niet meer dan twee bestuursleden aftreden. Degene die tot lid wordt benoemd in plaats van iemand wiens lidmaatschap eindigt of is beëindigd, neemt diens plaats op het rooster in. Lid 6.: Elk volgens rooster aftredend lid, op voordracht gedaan conform het hierboven bepaalde, kan terstond worden herbenoemd met dien verstande echter, dat ingeval het op die voordracht te nemen besluit een tweede of volgende herbenoeming zou inhouden: a. tot de voordracht, door het Bestuur, zo zij gedaan wordt door het Bestuur, door dat Bestuur moet zijn besloten met een meerderheid van tenminste drie vijfden der stemmen. b. het benoemingsbesluit, te nemen op voordracht van tenminste drie verenigingsleden, een meerderheid behoeft van tenminste drie vijfden der stemmen. Lid 10.: Uit de leden van het Bestuur wordt op voordracht van dit Bestuur door de ledenvergadering de voorzitter benoemd. Tot die voordracht en deze benoeming kan slechts worden besloten met een meerderheid van tenminste drie vijfden der uitgebrachte stemmen. Voorts kiest het Bestuur uit zijn midden de secretaris en de penningmeester.
5
Algemene Ledenvergadering d.d. 16 april 2015 Algemene Ledenvergadering d.d. 16 april 2015
Plaats
Diemen, Het Wapen van Diemen
Aanwezig
Volledig bestuur + ca. 50 leden Frens Pries, Peter Kuijpers
1. Opening / vorige verslag Jaap Balkenende opent de vergadering om ca. 19:40 uur en heet iedereen welkom. Het wordt voor hem de laatste vergadering als voorzitter, hierna draagt hij het voorzitterschap over. Voor deze ledenvergadering heeft zich 1 lid afgemeld. Hij heet welkom Frens Pries voorzitter Betonvereniging en Peter Kuijpers van Knowmax. Stilgestaan wordt bij het overlijden van Jan Lugthart op 16 februari jl., hij was jarenlang bestuurslid bij Stubeco. De behandeling van de agendapunten wordt omgezet, begonnen wordt met de presentatie Handboek Uitvoering Betonwerken. Andere reden is het rooster van aftreden bestuur, Jaap zou dan officieel geen voorzitter meer zijn.
2. Handboek Uitvoering Betonwerken Henk Schuurman namens Stubeco en Henk Wapperom namens betonvereniging geven een presentatie over het tot stand komen van het nieuwe Handboek Uitvoering betonwerken wat vandaag online gaat. Jaap Balkenende en Frans Pries (voorzitter Betonvereniging) introduceren met het geven van een tijdelijk wachtwoord het startsein voor het online gaan van het Handboek.
3. Algemeen jaarverslag Het verslag van de Algemen Leden Vergadering van 10 april 2014 wordt goedgekeurd. Oebele de Haan licht het jaarverslag toe: Bestuursvergaderingen Het bestuur is vijfmaal bijeengeweest, naast de bestuurlijke zaken is aandacht besteed aan het studiewerk, pr, Handboek Uitvoering Betonwerken en 45-jarig Stubeco jubileum. . Kwartaalvergaderingen De kwartaalvergaderingen in 2014 vonden plaats: 10 april Willemsunie te Rosmalen (op dag jaarvergadering) 19 juni Avenue2 project A2 te Maastricht 25 september iQ-woning te Weert 27 november OV-Saal te Amsterdam Een bezoekverslag van de projectbezoeken is als bijlage bij het jaarverslag gevoegd.
6
Aantal leden Per maart 2015 hadden we 236 leden. 4 ereleden 36 A-leden Ingenieursbureaus, Adviesbureaus, Opdrachtgevers en instellingen 160 B-leden Aannemers, Leveranciers, Materieeldiensten 24 C-leden Persoonlijk leden 5 S-leden Gratis leden (introductie via Stubeco4U) 7 VSB-leden Jongeren In mei 2012 en mei 2014 hadden we 2 succesvolle Stubeco4U dagen voor studenten, jonge starters en Young potentials. Bezoeken zijn gebracht aan Nieuwbouw Centraal Station Rotterdam en Nieuwbouw Stationsomgeving Utrecht. De volgende Stubeco4U meeting staat in de planning voor mei 2016. We willen ons dan ook meer richten op de sociale media, als een facebook.
4. Financieel jaarverslag 2014 / Kascontrole Jos Rooijakkers geeft toelichting op de begroting. De baten van contributies is minder omdat er minder betalende A- en B-leden zijn en omdat € 3.000,== aan contributie niet is voldaan. De contributie wordt in 2016 niet verhoogd. De kascontrole bestaande uit Hennie Nijrolder en Jacqueline van der Molen geven bij monde van Hennie dat ze akkoord gaan en decharge wordt verleend. Henk van der Pol stelt zich kandidaat als nieuw kascommissielid en wordt aangenomen.
5. Stubeco symposium 30 oktober 2014 Alwin geeft een terugblik op de geslaagde 45-jarig Stubeco symposiumdag. Onder leiding van de dagvoorzitter Pepijn Nicolas werd er stilgestaan bij de geschiedenis van Stubeco sinds de oprichting in 1969. Er werden inspirerende voordrachten gedaan over innovaties in en rond de bouw door een aantal sprekers. In groepen konden de leden zelf hun visie voor Stubeco voor de toekomst geven, de 1,5 minuut durende groepspresentatie werd gewonnen door de groep van Marja Bijkerk.
6. Studiewerk / Koko Jan Tol geeft een toelichting op het studiewerk. Afgeronde studies in 2014 waren: D09 Organisatie van het bouwproces, en D10 Eurocodes houten bekistingsconstructies Lopende studiecellen zijn: A07 Bekistingsvormen, B08 BIM in relatie tot wapening, C09 Constructieve onderwaterbeton, en D10-2 Tijdelijke ondersteuning hout.
7
Peter Kraaijeveld (voorzitter Koko) meldt dat eind deze maand een digitale enquête naar de leden wordt gemaild voor nieuwe onderwerpen op te starten studiewerk. Jan bedankt alle leden welke zich voor een studiegroep hebben ingezet.
7. Programma 2015 Aad meldt dat bij de volgende kwartaalvergadering een bezoek wordt gebracht aan de bouw van maritiem trainings- en opleidingscentrum te Almere. De locatie van de kwartaalvergadering 12 november is nog onbekend. René deelt mee dat de buitenlandreis van 17 t/m 19 november naar Schotland gaat.
8. BIM/3D wapenen en hulpconstructies Alwin meldt dat 23 april as. bij de Landgoederij in Bunnik Stubeco en Stumico een bijeenkomst organiseren waarin het werken in 3D tussen ontwerp en uitvoering centraal zal staan. Middags gaat het over wapenen, avonds over hulpconstructies. Er zijn 50 aanmeldingen.
9. Rooster van aftreden bestuur Aftredend zijn Jaap Balkenende en Jos Rooijakkers, René van Zutven is voor 1 jaar herkiesbaar. Jan Tol bedankt Jos en Jaap voor de respectievelijk 17 en 7 jaar prettige samenwerking en hun inzet voor Stubeco. Christian van ’t Slot wordt de nieuwe penningmeester van Stubeco. Sander Bucx (projectmanager bij ProRail) en Robbert-Jan Janssen (medewerker BouwQ) hebben zich kandidaat gesteld als bestuurslid. Met applaus van de leden treden ze toe tot het bestuur. Jaap draagt Sander voor als nieuwe voorzitter van Stubeco, met applaus van de leden werd dit aangenomen.
10. Rondvraag / wvttk Jan Schoonbeek vraagt of er betreffende hoofdstuk 7 “Dilataties, voegovergangen en ITSO’s” van het nieuwe Handboek Uitvoering Betonwerken contact is geweest met het Platform Voegovergangen en Opleggingen. Henk Schuurman meldt dat er contact is geweest. Christian van ’t Slot vraagt of er ook een nieuwe studiecel wordt opgericht voor het bij- en onderhouden van het Handboek Uitvoering Betonwerken. Jan Tol heeft hier met Peter Kraaijeveld overleg. Jaap bedankt iedereen voor de aanwezigheid en sluit de vergadering. Als erelid en oud voorzitter van Stubeco bedankt Leo de Brabander het bestuur voor de ledenvergadering.
8
Jaarverslag van de secretaris Bestuursvergaderingen In het vergaderschema van de bestuursvergaderingen voor 2015 waren 5 data opgenomen: 26 februari, 7 mei, 27 augustus, 8 oktober en 10 december. Naast het studiewerk is er het afgelopen jaar aandacht geweest voor PR (hoe bereik ik nog meer enthousiaste (jonge) vakgenoten), voortgang Handboek Uitvoering Betonwerken, kwartaalvergaderingen en het nieuwe Stubeco beleidsplan.
Jaarvergadering d.d. 16 april 2015 Voor de beschrijving van het middagdeel wordt verwezen naar de het hieronder beschreven onderdeel “Kwartaalvergaderingen”. Voor het avondprogramma wordt verwezen naar het verslag van de desbetreffende vergadering op bladzijde 6 en 7.
Kwartaalvergaderingen. In 2015 werd door Stubeco de volgende kwartaalvergaderingen gehouden: - 15 januari, Ruimte voor de Waal Nijmegen te Lent - 16 april, deelproject Verbreding A1/A6 Diemen en Almere Havendreef te Diemen - 11 juni, Center for Simulator Maritime Training (CSMART) te Almere Poort. - 12 november, Dijkversterking tussen Kinderdijk en Schoonhovenseveer te Groot-Ammers De bezoekverslagen van de kwartaalvergaderingen zijn als bijlage bijgevoegd.
BIM Bijeenkomst Stumico-Stubeco, 23 april 2015 Samen met studievereniging Stumico werd op 23 april 2015 in De Landgoederij te Bunnik een bijeenkomst georganiseerd over BIM-toepassingen bij hulpconstructies en wapenen, in zowel de bouw als civiele techniek. Tijdens het gezamenlijke event werden de ervaringen van BAM Materieel, Diepstraten Wapeningstaal, Heijmans en Volker Infra gepresenteerd.
Buitenlandreis. Van 17 t/m 19 september werd met de buitenlandreis een bezoek gebracht aan Schotland. Een verkort verslag van Mary Bakker is als bijlage bijgevoegd. Voor een volledig geïllustreerd verslag met foto’s zie het fotoboek.
Handboek Uitvoering Betonwerken. In de jaarvergadering op 16 april 2015 ging het vernieuwde Handboek Uitvoering Betonwerken online. Het verslag van de presentatie is als bijlage bijgevoegd.
Analyse ledenbestand In relatie tot het beleidsplan 2016-2020 is een analyse gemaakt van het ledenbestand en met name van de samenstelling er van. Hiervan is een bestand met draaitabellen gemaakt, waaruit onderstaande gegevens en conclusies zijn gedestilleerd. De periode die is bekeken is de afgelopen 5 jaar.
9
De samenstelling van het huidige ledenbestand; Vanuit het overzicht van actieve leden in de ledenadministratie (Stb) zijn de onderstaande gegevens gedestilleerd. Aantal leden Ereleden A-leden (Ingenieurs/adviesbureaus, opdrachtgevers en instellingen) B-leden (Aannemers, leveranciers, en materieeldiensten) C-leden (Persoonlijke leden) TOTAAL
2011 2012 2013 2014 2015 2016 verschil in 5 jaar (%) 5 4 4 4 4 4 -20 34
36
37
37
36
35 3
172 171 173 164 160 155 -10 25
26
25
25
24
25
-
236 237 239 230 224 219
-7
Naast de 219 leden in 2016 zijn er nog: 5 S-leden Gratis leden (introductie via Stubeco4U) 6 VSB-leden Het totaal aantal leden per januari 2016 bedroeg dus 230 personen
Samenstelling van totaal bezochte bijeenkomsten vanaf 2011/2012: Aantal van Groeptitel Kolomlabels Rijlabels Buitenlandse studiereis Kwartaalbijeenkomst Speciale bijeenkomsten Eindtotaal Aannemers 27 144 18 189 Ingenieursbureaus 18 117 20 155 Leveranciers 63 283 44 390 Opdrachtgevers 2 7 2 11 Privé leden 22 97 16 135 Eindtotaal 132 648 100 880
Opmerkingen: -
Privéleden en ereleden zijn samengevoegd als ‘Privéleden’. Ingenieursbureaus van aannemers zijn geschaard onder ‘Ingenieursbureaus’.
Aantal keren geweest
Van de ca. 230 leden zijn er 170 op één of meer bijeenkomsten geweest, 74% van het totaal (gemiddelde sinds 2011). Aantal keer geweest 26%
12% 17%
>10 keer 5 tot 10 keer 1-5 keer
24%
21%
1 keer nooit
10
Jaarverslag van de penningmeester
11
Jaarverslag van de penningmeester
12
Verslag kascommissie
13
Begroting 2016 / 2017
14
Studiewerk Voorwoord KoKo.
Als je op de site van Wikipedia de term ‘digitale snelweg’ intikt, blijkt er geen pagina te bestaan waarin dit begrip voorkomt. Dat is niet zo verwonderlijk, het is een ouderwetse term die veelvuldig gebezigd werd aan het eind van de jaren ’80, toen het revolutionaire fenomeen ‘internet’ nog aan de meeste mensen moest worden uitgelegd. En omdat het nieuw was en complex en bovendien met computers te maken had, werd het verschijnsel op ongeveer dezelfde manier uitgelegd zoals je een vijfjarige probeert te verklaren waar het woord centerpen op slaat of waar de kindertjes vandaan komen . . . . Voor de meeste digibeten (in die tijd de meerderheid van de bevolking) was de werking van het internet het best uit te leggen aan de hand van een soort snelweg, waar je naar believen kon op- of afrijden. Nu, zo’n twintig jaar later, zou je de werking van het internet evengoed kunnen vergelijken met welk netwerk dan ook; telefoon, waterleiding, elektriciteit, televisie, radio, alles dat zo’n beetje tot de dagelijkse vanzelfsprekendheden behoort. Sinds het eind van de jaren ’80 hebben we een revolutie doorgemaakt op het gebied van communicatie. Bijna elke vijfjarige loopt inmiddels op straat te beppen door een mobieltje met zuurtjeskleuren en bijna elke vijfjarige zit zonder gordels op de digitale snelweg. Toen het internet nog ‘de digitale snelweg’ heette, waren de berijders ervan nog leden van een soort sekte, hoofdzakelijk bestaande uit jonge ‘nerds’ en gedreven pioniers die, op hun zolderkamers starend in hun beeldschermen tussen stapels lege pizzadozen, het wegennet voor ons gewone stervelingen zaten uit te breiden en te vervolmaken. Die grootste ‘nerd’ onder hen is inmiddels de rijkste man op aarde en in elke huiskamer en op elke puberslaapkamer in de beschaafde wereld prijkt op een computerscherm zijn logo. . . . Van een digitale snelweg kun je eigenlijk niet meer spreken. Zelfs met flink gassen ben je op de Autoroute du Soleil nog altijd een of twee dagen onderweg naar je vakantiebestemming aan een zonnige costa. Op je huiscomputer of laptopje zit je binnen één seconde aan de andere kant van de wereld. Virtueel dan weliswaar, maar toch. Ook aan de KoKo-snelweg wordt hard gewerkt hoewel er geen snelheidsbeperkingen of wegopbrekingen zijn opgeworpen. Kernwoorden als beton, wapening, bekisting en kennismanagement zijn onze bekende opritten en afslagen. KoKo is met diverse studiecellen en onderwerpen actief die 10 jaar geleden ondenkbaar waren: BIM, 3D-printen en digitaal ontworpen vormen zijn nu gangbare woorden in de digitale werled. Met dank aan de input die op ons 45-jarig lustrum is ingezet, is KoKo op zoek naar steeds nieuwe onderwerpen, andere marktverkenningen en het vernieuwen van bestaande rapporten naar de huidige Europeese standaards. Daarom opnieuw onze dank aan alle KoKo-leden en celleden die hun tijd en kennis voor KoKo wilden vrijmaken. Peter Kraaijeveld, voorzitter
15
Studiewerk Samenstelling KoKo-bestuur 2015 Voorzitter
P.H. (Peter) Kraaijeveld, Barendrecht Hendriks Groep B.V., Veenendaal
Secretaris
R.J. (Rob) Cornelis, Arnhem Hakron Nunspeet B.V., Nunspeet
Lid (gedurende 2015 afgetreden)
M. (Martin) van der Meijden, Nieuwegein (MVM Betonstaal B.V., Raamsdonksveer)
Lid
L. (Leen) Verboom, Delft Era Contour B.V., Zoetermeer
Lid
M. (Maurice) van Heesch, Cuijk Wagemaker B.V., Rosmalen
Lid
A.J. (Arno) Jeurdink, Leusden Heijmans Civiel B.V. Rosmalen
Lid en bestuursafgevaardigde
C.J. (Jan) Tol, Alphen aan den Rijn (Ballast Nedam Infra Speciale Projecten B.V., Nieuwegein) / IXAS Gaasperdammerweg B.V., Amsterdam
16
Lopende studiecellen A. BEKISTINGEN Cel A07
Bekistingsvormen
Deze studiecel is nog in opstartfase en is bedoeld om overzicht van (on-)mogelijkheden te krijgen van alle betonvormen met behulp van nieuwe technieken, nieuwe materialen en/of nieuwe vormen in en met alle soorten bekistingen te inventarisaren. Opstart is door Peter Kraaijeveld overgedragen aan Leen Verboom. Hij zoekt nog naar nieuwe celleden. Doel van deze studiecel is niet direct een eindrapport, maar meer een (doorlopende) inventarisatie. Coördinator:
Leen Verboom
B. WAPENING EN VOORSPANNING Cel B08
BIM in relatie tot wapening
Samen met andere disciplines (Stumico) op BIM-gebied is een goede basis gelegd, o.a. voor standaardisatie ban een goede koppeling tussen wapening (Allplan) en besturing (LIC). Voortgang: Er wordt aangestuurd op afronding in de loop van het 2e kwartaal van 2016, in de vorm van een soort adviesrapport. Koppeling aan cel D12 (“BIM-kapstok”). Coördinator:
Maurice van Heesch
C. BETON Cel C09
Constructief Onderwaterbeton
Probleemstelling Het toepassen van constructieve onderwaterbeton is nog vrij onbekend en nieuw. Wel kan het toepassen ervan aanzienlijke besparingen opleveren en/of kortere uitvoeringstijden. Dit is reden geweest om de uitvoeringsaspecten hiervan nader te willen beschouwen. Deze aspecten hebben wel direct relatie met andere aspecten zoals o.a. betontechnologie en wapening. Rekenregels voor tijdelijke constructies ok naar definitieve constructies doortrekken! Voortgang: Samenwerking is nodig en gezocht met o.a. Stufib en Stutech, maar dit wil niet van de grond komen! Coördinator:
Jan Tol Een andere voorzitter wordt gezocht om de kar te trekken.
17
D. STURING, INFORMATIE EN KENNISMANAGEMENT Cel D07-2
Tijdelijke constructies voor het ondersteunen van bekistingen
Probleemstelling: Een consistente visie is gewenst, waarin ook het standpunt van Bouwend Nederland wordt uitgedragen. Doel is een technisch rapport met sommetjes, als richtlijn; dit kan nooit een norm woden, waarmee er wel discussie blijft. Voortgang: e Na opstart, is 1 inhoudelijke commissievergadering gehouden; eerste hoofdstukken kunnen geschreven worden, o.a. gerelateerd aan Handboek Uitvoering Betonwerken (Betonvereniging) en Richtlijn Steigers (VSB). Ook is contact gelegd met VN Constructeurs (Willem van Dijk). Leden:
Gerard Waayer Nouri Saadon Gerben Joordens Arno Jeurdink Jan Lazet Leen Zwetheul
Coördinator:
Arno Jeurdink
Cel D10-2
Tijdelijke ondersteuning hout
Probleemstelling: Dit is een vervolg-studiecel, aansluitend op de eerdere cel D10. Met de invoering van nieuwe normen (o.a. Eurocode) is het zinvol gebleken om het eerder gepubliceerde D10-rapport voor tijdelijke constructies (bekistingen en ondersteuningen) te actualiseren inzake bepaalde onduidelijkheden, zodat een goed bruikbaar berekenings-tool kan worden ontwikkeld voor tijdelijke hulpconstructies in hout. Vraag die daarbij actueel blijft is de juridische status van zo’n rapport (bij eventuele afwijking van de norm). Voortgang: Middels contact met prof. Jorissen (TU Eindhoven) lijkt er weer voortgang te zijn. Afronding (groene versie) wordt nagestreefd in de eerste helft van 2016. Leden:
Jurgen Clephas Maurice van Heesch Frans Meijer Joost van de Nouweland Arno Jeurdink Leen Zwetheul
Coördinator:
Arno Jeurdink
18
Cel D11
Richtlijn Betonbekistingen en Ondersteuningen
KOKO heeft haar medewerking verleend aan de commissie van de VSB, die een richtlijn heeft uitgebracht in het najaar 2015. Met betrekking tot de nieuw geldende norm(en) is dit inmiddels klaar, waarbij D11 zich op dit gebied beperkt heeft tot meelezen en meedenken. Voortgang: Afronding via de VSB. Wens is om deze cel niet op te heffen; een onderhoudscommissie is nodig voor updates en correcties (actualisering). Coördinator:
Peter Kraaijeveld
Cel D12 BIM-“kapstok” Cel is bedoeld om te sparren, te brainstormen over BIM-aspecten. Inventariseren wat wel en wat niet mogelijk en/of gewenst is. Opdrachtgevers en opdrachtnemers bij elkaar brengen. Voortgang: Eerste sessie is geweest; richting moet worden bepaald voor wat Stubeco wil: gegevens uitwisselen, uitvoeringsaspecten of procesmatige aspecten. Er wordt nog gezocht naar volledige celbemanning. Coördinator:
Maurice van Heesch
Cel D13 Onderhoud digitale Handboek Uitvoering Betonwerken Binnen Stubeco-bestuur en de Betonvereniging vindt inventarisatie plaats over nut, kosten en voortgang. Op dit moment wordt te weinig gepromoot, zodat animo achterblijft. Voortgang: Wensen (kennisoverdracht, opnemen in cursussen, algemene verspreiding / toegang) worden afgezet tegen inspanning en kosten. Er moet meer draagvlak komen; een grotere rol voor de Betonvereninging is nodig! Coördinator: Leden:
Peter Kraaijeveld Christian van ‘t Slot Oebele de Haan Henk Wapperom
19
Overzicht studiewerk tot en met 2015 A. Bekistingen A 12/2 Cel 17 Cel 24 A01
Klemconstructie op funderingspalen Overzicht tunnelbekistingen Valkop bekistingsystemen (in A03) Belastingoverdracht op bevestigingsmiddelen in verhardend beton A02 Systeemkeuze wandbekistingen A03 Systeemkeuze vloerbekistingen A04 Betondruk bij nieuwe betonsoorten A04-2 Stortbelasting bij nieuwe betonsoorten (vervolg) A05 Systeemkeuze bij verticaal bouwen A06 Doorstempeling vloeren A07 Bekistingsvormen B. Wapening en voorspanning Cel 26 Ingelijmde staven als stekwapening (in B06) Cel B/07 Doorkoppelen wapeningsstaven (in B05) Cel 29 Gepuntlaste wapeningsnetten Cel 30 Buigdoorn middellijnen in B07 B03 Toleranties voor wapeningsconstructies B04 Prefabriceren van wapening, niet-standaard constructies B04-2 Prefabriceren van wapening (vervolg) B05 Doorkoppelsystemen B06 Ingelijmde staven als stekwapening B07 Dwarskrachtwapening B08 BIM in relatie tot wapening C. Beton Cel 27 Uitvoering stortnaden in C07-2 Cel C03 Verhardingsbeheersingssystemen C04 Eisen te stellen aan afstandhouders C05 Uiterlijk van beton in relatie tot bestekeisen C06 Onderwaterbeton C07-1 Nabehandelen van beton 15. C0 Uitvoering stortnaden 7-2 16. C0 Dilatatievoegen 7-3 17. C0 Koude en warme gietbouw 8 18. C0 Onderwaterbeton 9 20. C1 Betonkern-activering 0 D. Sturing, informatie en kennismanagement 22. Cel Woordenlijst 6 D01 Standaard werkinstructies
20
1. n studie
Vervallen
Verschenen
Bijwerken
I
X X
2. 3. 4.
X
X X
5.
X X X X X X X
6. 7.
X
8.
X X X X X X
9.
X X X X
10. 11. 12. 13.
X X
14.
X X
X X X X X X X X X
19. 21.
X X
X X
D03 D04 D05 D07
Signalering nieuwe ontwikkelingen X (X) Herziening Handboek Bekistingen X Berekeningsgrondslagen tijdelijke constructies (X) X Tijdelijke ondersteuningen in relatie tot nieuwe X staalvoorschriften D07-2 Tijdelijke constructies voor het ondersteunen X van bekistingen D09 Organisatie van het bouwproces X D10 Tijdelijke ondersteuning hout X D10-2 Vervolg: tijdelijke ondersteuning hout X D11 Richtlijn Betonbekistingen en Ondersteuningen X D12 BIM-kapstok X D13 Onderhoud digitale Handboek Uitvoering X Betonwerken Noot: De rapporten met het kruisje 'bijwerken' worden niet meer verstrekt totdat deze zijn geactualiseerd.
21
Kwartaalvergadering Ruimte voor de Waal Nijmegen te Lent op donderdag 15 januari 2015 Op donderdag 15 januari 2015 werd er middags een bezoek gebracht aan het project Ruimte voor de Waal Nijmegen te Lent. Het klimaat verandert, waardoor rivieren steeds meer water te verwerken krijgen. Om overstromingen te voorkomen, geeft het Rijk op meer dan 30 plaatsen, meer ruimte aan de rivieren langs de IJssel, Lek, Maas en Waal. Ruimte voor de Waal Nijmegen is één van die maatregelen. De Waal maakt bij Nijmegen een scherpe bocht en vernauwt zich hier bovendien in de vorm van een flessenhals. Bij hoog water bedraagt het hoogteverschil tussen 1 km voor en na Nijmegen 0,5 m.
Overzicht project Ruimte voor de Waal Nijmegen met op voorgrond Verlengde Waalbrug en links midden de Promenadebrug.
De dijk bij Nijmegen-Lent wordt 350 meter landinwaarts te verlegt. Zodoende komt er ruimte om een nevengeul voor de Waal aan te leggen. Deze nevengeul biedt bij hoogwater extra capaciteit voor de waterafvoer, zodat minder opstuwing optreedt. De 50 aanwezigen werden om 13:30 Aad van Haastert welkom geheten bij Mona’s Eet- en drinkfestijn te Nijmegen. Om bij voldoende daglicht te activiteiten op de bouwplaats te aanschouwen, werd eerst het project bezocht. Opgedeeld in groepen werd de Verlengde Waalbrug bezocht en de Promenadebrug. Speciaal bij de Promenade brug is het spiegelende beton aan de onderzijde van de brug. Aangezien Aad als projectleider namens Dura Vermeer betrokken is bij het project, nam hij ook de 1 e presentatie voor zijn rekening; een algemene presentatie. Combinatie i-Lent bestaande uit Dura Vermeer Divisie Infra BV en Ploegam BV, realiseert onder de naam iLent het project 'Ruimte voor de Waal'. De letter ‘i’ in de naam ‘i-Lent’ verwijst naar de associatie met het woord “island” omdat er eiland gecreëerd wordt. Het project bestaat uit de bouw van: Verlengde Waalbrug, Promenadebrug en Citadelbrug en Waterkering. Aan dit laatste project werd geen bezoek gebracht. De werkzaamheden aan de Citadelbrug vinden plaats tussen de maanden april en oktober in 2014 en 2015, omdat er dan laagwater is. Verlengde Waalbrug Thema Verlengde Waalbrug bestaat uit 3 onderdelen: de Verlengde Waalbrug, de Parmasingelbrug en het Bastion. Diepte bouwput 10 m. Speciaal is de op maat gemaakte houten bekisting door Verhoeven Timmerfabriek Venray.
22
Bovenzijde Verlengde Waalbrug Promenadebrug Promenadebrug, geeft hoofdtoegang naar het eiland voor wandelaars, fietsers en autoverkeer
23
Onderzijde Promenadebrug, spiegelend oppervlak aan onderzijde
Waterkering Vanwege natte kruipruimten in Lent wordt er een waterkerend scherm gebouwd.
De nieuwe (harde) kade bestaat uit een L-vormige bovengrondse betonnen wand met ingestorte folie en een ondergronds cement-bentoniet kwelscherm.
Dhr Gert Jan Koenen van de Combinatie ging dieper in op de technische aspecten van de Verlengde Waalbrug. Deze heeft een lengte van 290 m en is 34 m breed. De brug heeft een kleine straal en is gebogen. Om temperatuur spanningen in de beton te voorkomen, en vanwege de krommingen in het dek, wordt er gefaseerd gestort. In het dek komen 4 stortstroken, deze worden later dichtgestort. Tevens werd er gebruik gemaakt van hybride ondersteuningen. Dhr Ton Peeters van de Combinatie ging dieper in op de technische aspecten van de Promenadebrug. Deze heeft een lengte van 220 en is 13-24 breed. Omdat de vormgeving van de brug dubbel symmetrisch is en de vormgeving van de pijlerkoppen is ervoor gekozen de brug in 3 fasen te storten. De bekistingsjukken werden vervaardigd door Peri. Om het spiegelende effect aan de onderzijde van de betonnen brug te krijgen werd de bekisting 2x dubbel gelakt. Na het projectbezoek werd de borrel en maaltijd genuttigd bij Mona’s Eet- en drinkfestijn.
24
Avondprogramma René van Zutven opende namens het bestuur het avondprogramma om ca. 19:00 uur. Van 17 t/m 19 september gaat de Stubeco buitenlandreis naar Schotland. Van bedrijven wordt gevraagd een luch of borrel te sponseren. De mailing met meer informatie en uitnodigingen wordt volgende week verstuurd. Jos Rooijakkers deelde namens het bestuur mede dat het nieuwe Handboek Uitvoering Betonwerken wordt gepresenteerd op de jaarvergadering 16 april, deze gaat dan online. Geïnteresseerden voor een test login kunnen hiervoor Jos aanspreken.
Henk Oude Kempers hield een enthousiaste presentatie over “schoon beton”. De afgelopen 50 jaar, waarvan 45 jaar bij Ingenieursbureau ABT als raadgevend ingenieur was hij bij vele projecten betrokken. Tevens was hij voorzitter van de in 2013 verschenen nieuwe CUR Aanbeveling nr. 100, Schoon Beton. Het 1e deel van de presentatie besteedde Henk aan de vraag “wat is schoonbeton”. Het is niet altijd per definitie een fraaie betonoppervlak, middels foto’s liet Henk zien dat bij projecten van de Japanse architect Tadao Ando onvolkomenheden niet storen. In de praktijk zouden er bij centerpennen wel meer gebruik moeten worden gemaakt van sponsjes. Het hydrofoberen van beton zou volgens hem niet meer moeten gebeuren. Middels een lange rij foto’s werden we geleid langs voorbeeld projecten. Het project waar we vandaag waren komt bij hem ook op de lijst, het is grensverleggend en ontstijgt de nieuwe CUR 100. In het 2e deel van ging Henk in op wat bepalend was voor het met succes toepassen van de CUR 100. De belangrijkste zijn: het toepassen van voldoende fijne delen (160 – 180 l/m3 licht cement), duidelijke eisen in het bestek (opgeven kleur/grijsschaal), het werken volgens een werkplan, richtlijnen specificeren voor ontwerp en vervaardigen. Tot slot behandelde Henk de 12 belangrijkste verschillen tussen de oude CUR 100 (2004) en nieuwe CUR 100 (2013). Een nieuwe klasse voor gekleurd en/of bewerkt oppervlak, altijd een betondekking van 35 mm, 8 kleurtinten van licht naar donker, en vooral het werken volgens een toetsingsformulier. Om ca. 20:30 uur keerde een ieder weer naar huis.
25
Kwartaalvergadering Verbreding A1/A6 Diemen en Almere Havendreef op donderdag 15 april 2015 Op donderdag 16 april 2015 werd er voorafgaand aan de jaarvergadering een bezoek gebracht aan het deelproject Verbreding A1/A6 Diemen en Almere Havendreef, uitgevoerd door het consortium SAAone. Het project is een onderdeel van de weguitbreiding Schiphol – Amsterdam – Almere.
Overzicht totaalproject, groene gekleurde wordt uitgevoerd door consortium SAAone
Vanaf de parkeerplaats bij Het Wapen van Diemen werd er rond 14:00 uur met de bus richting gezet het kantoor van SAAone te Diemen. Hier werden de 52 aanwezigen om 13:30 door Aad van Haastert welkom geheten. Dhr Frank van Ginderen gaf namens consortium SAAone een presentatie over algemene projectgegevens. Vanwege voorziene toename en ontwikkeling van woningen en om de doorstroming te waarborgen wordt het wegennet tussen Schiphol – Amsterdam – Almere verbreed. 2x 5 rijbanen tussen A1 en A6 tussen knooppunt Diemen en de Hollandse Brug, 2x 4 rijbanen tussen Hollandse Brug en Hoge Ring bij Almere. Op het gehele traject A1/A6 komt een wisselbaan van 2 rijbanen. Het consortium bestaande uit VolkerWessels, Boskalis, Hochtief en DIF, is verantwoordelijk voor ontwerp, bouw, financiering en onderhoud (25 jaar) van bestaande en nieuwe infrastructuur op het deelproject A1/A6 Diemen – Almere Havendreef. Specifieke kunstwerken in het 23 km lange project zijn: - K039, een nieuwe brug over het Amsterdam Rijnkanaal bij knooppunt A9 naar A1 - K043 een aquaduct onder de Vecht, de bestaande A1 wordt verplaatst. - K050 Spoorbrug, naast spoorbaan wordt nu nieuwe brug gebouwd, bestaande brug wordt in 2 weekenden gesloopt in voorjaar 2016, nieuwe brug wordt in 2 weekenden op z’n plek geschoven. - K059A uitbreiding van de Hollandse Brug, een relatief eenvoudige brug. Om alle werkzaamheden op elkaar afgestemd te krijgen wordt gebruik gemaakt van een BIM model, wat moet hoe uitgevoerd worden en wat zijn de effecten in volgorde van werkzaamheden. Om te komen tot een gezamenlijk plan waarnaar gewerkt moet worden.
Dhr Theo Reijnen gaf een nadere technische toelichting over de uitvoering van de nieuwe brug over het Amsterdam Rijnkanaal. Deze brug bestaat uit 3 bruggen naast elkaar: 21,50 m breed voor 4 rijbanen richting westen, 11,5 m in midden voor 2 wissel rijbanen, en 17,60 m breed voor 3 rijbanen richting oosten, totale
26
lengte 284 m, hoofdoverspanning 140 m. Het brugdek heeft een dubbele koker voor de noordbrug en zuidbrug, de wisselstrook heeft een enkele koker. Gestart is in 2e helft 2013, betonwerk moet klaar zijn 1e kwartaal 2016.
Eindresultaat brug over Amsterdam Rijnkanaal De brug wordt gebouwd volgens de vrije uitbouwmethode. Vanaf de pijlers aan elke oever wordt in 2 richtingen tegelijk uitgebouwd om de balans te bewaren, de pijlers vormen altijd het middelpunt van de uitbouw van een brugdeel. Van beide kanten groeit de brug in 14 moten van 5 m naar elkaar, tot in het midden boven het water een sluitmoot overblijft van 3,5 m. Er wordt dus gebruik gemaakt van een verplaatsbare/rijdende bekisting, opgehangen aan een uitbouwwagen gemonteerd op het al bestaande brugdeel het hamerstuk. In de rijdende bekisting die moot voor moot vooruit wordt geschoven wordt de wapening aangebracht en de beton gestort. In 1e fase vloer en 1 m van de koker, in 2e fase de wanden van de koker, en in 3e fase de bovenkant van de koker het brugdek. Rond 15:30 uur werd met de bus naar de bouwplaats van de brug over het Amsterdam Rijnkanaal gereden voor het projectbezoek.
Dubbele en enkele kokers voor brugdekken
Uitbouwwagen hangt aan bestaande brugdeel
Rond ca. 17:00 was het projectbezoek afgelopen en werd per bus teruggegaan naar Het wapen van Diemen voor de jaarvergadering.
27
Kwartaalvergadering Csmart Almere Poort op donderdag 11 juni 2015 Op donderdag 11 april 2015 werd een bezoek gebracht aan de bouw van het nieuwe Center for Simulator Maritime Training (CSMART) te Almere Poort. Dura Vermeer bouwt hier een hotel en trainingscentrum voor officieren van cruise schepen die deel uitmaken van de Carnival Corporation.
Overzicht totaalproject, Csmart centrum en hotel Om 15:00 uur werden ca. 22 aanwezigen door Aad van Haastert welkom geheten in de bouwkeet. Dhr Patrick Kip van Dura Vermeer Hengelo gaf namens Dura Vermeer een presentatie over algemene projectgegevens en toelichting op technische aspecten. Middels een Design & Build tender is Dura Vermeer, mede op basis van het ontwerp dat LEED gold is gecertificeerd, geselecteerd voor de realisatie van het project. Samen met Architectenbureau Paul de Ruiter en ingenieursbureau Van Rossum. Het Csmart trainingscentrum bestaat uit 5 verdiepingen met een totaal oppervlak van 10.000 m2. Kenmerkend voor het ontwerp is de transparantheid, er is bijna doorheen te kijken. De onderste 2 lagen, waar zich de 4 simulatoren voorzien van grote schermen (diameter 22 m en 9 m hoog) zich bevinden, verdwijnen straks onder de duinen. Het gebouw bestaat uit een prefab betonnen bouwskelet, de gemiddelde prefab betonbalk weegt 25 ton. De wanden bestaan worden opgebouwd uit kalkzandsteen. Om het gebouw komt een spouw van 1,2 m om verplaatsen door drukkende duinen te voorkomen.
28
Het Csmart Accommodation & Parkinghotel (176 kamers), in combinatie met Architectenbureau Paul de Ruiter en Lucassen Bouwconstructies, is opgebouwd uit vijftien lagen waarvan twee ondergrondse lagen dienen als opslag- en parkeerruimte. Van deze bouw was nog niet veel te zien, het gebouw was nog in de fundering. Het project is voor Dura Vermeer ook een pilot voor 2 testcases: - Bouwplaats toegangscontrole. De bouwplaats is alleen toegankelijk met vingerafdruk controle, deze worden getoetst met een landelijke databank. Om de privacy te waarborgen worden deze gecodeerd opgeslagen en worden identiteits en VCA-gegevens getoetst aan een landelijke database. Tevens moet iedereen een eigen emailadres hebben om een veiligheidsfilm en bijbehorende toetsing af te kunnen leggen. - Bouwplaats logistiek. Om minder logistieke bewegingen op de bouwplaats te hebben verzorgd Dura Vermeer het transport van de materialen voor de onderaannemers naar de werkplek. Dit wordt gedaan op vaste tijdstippen. Over beide onderwerpen ontstond een levendige discussie met de uitvoerder Frank Benerink. Na afloop van de presentaties werd een rondgang gemaakt over het project. Na het projectbezoek werd in het dichtbij gelegen Harbor House een borrel gedronken en de maaltijd genuttigd. Hier werd ook het avondprogramma gehouden. Avondprogramma Het avondprogramma werd verzorgd door Adri Frijters van Stichting Arbouw over een veilige en gezonde uitvoering van bouwprojecten door een goede voorbereiding. In 2014 werden 4.630 van de 126.814 werknemers in de bouw getroffen door een ongeval. Hoofdoorzaak van alle ongevallen wordt veroorzaakt door zwaartekracht; vallen van hoogte of door vallende voorwerpen. Naar schatting 50% van de ongevallen is toe te schrijven aan keuzes gemaakt tijdens het ontwerp en daaruit voortvloeiende arbeidsomstandigheden. Gevaren moeten worden geëlimineerd of beheerst worden in ontwerp met oog op realisatie en gebruiksfase. De uitblijvende aanpak van gevaren in ontwerpfase is een mondiaal probleem, de EU heeft hiervoor in 192 de richtlijn 92/57 ingevoerd. Deze richtlijn is opgenomen in het arbo-besluit hoofdstuk 2 afdeling 5 en is bekend als “bouwprocesbesluit”. In het bouwbesluit is in 2012 de eis opgenomen dat als een gebouw niet veilig te onderhouden is er geen omgevingsvergunning mag verleend mag worden. Voor ieder bouwproject moet een V&G-plan worden opgesteld (ref. 92/57). Hierin staan de gevaren en maatregelen alsmede de afspraken op het gebied van veiligheid en gezondheid. Het V&G-plan moet een risico-inventarisatie en -evaluatie bevatten van de werkzaamheden op het project. Stichting Arbouw heeft diverse gereedschappen, o.a.: - V&G-Planner, een gevulde database met informatie over de arbeidsomstandigheden in relatie tot de verschillende bouwwerkzaamheden - Storybuilder Bouw, een eenvoudige online registratietool voor ongevallen en bijna-ongevallen in de bouw - Toolboxen, voor het voorlichten van bouwmedewerkers over het werk in relatie tot arbeidsomstandigheden. Het was weer zeer een geslaagde kwartaalbijeenkomst.
29
Kwartaalvergadering Dijkversterking Kinderdijk-Schoonhovenseveer 12 november 2015 Donderdag 12 november 2015 werd een bezoek gebracht aan de dijkversterking tussen Kinderdijk en Schoonhovenseveer (KIS). Dit project wordt uitgevoerd in opdracht van Waterschap Rivierenland. De 17 km lange dijk moet de Alblasserwaard en Vijf Heerenlanden beschermen tegen overstromingen. Het project wordt uitgevoerd door Combinatie Dijkverbetering Molenwaard (CDVM). CDVM is een aannemerscombinatie die bestaat uit Mourik Groot-Ammers, Martens en Van Oord en De Vries en Van de Wiel.
Om bezichtiging van het project mogelijk te maken, en teveel autoverkeer van de Stubeco leden ter plekke te voorkomen, had Aad van Haastert er verstandig aan gedaan te kiezen voor de bus als vervoermiddel. Opstapplaats was Bowling & Partycentrum De Ooievaar in Groot-Ammers. Om 14:00 uur werd richting gezet naar het kantoor van de combinatie. Hier werden de ca. 40 Stubeco leden om 14:20 uur welkom geheten door Aad van Haastert.
Jeanette Bos (communicatieadviseur) van Waterschap Rivierenland gaf in vogelvlucht een toelichting op het project. De Lekdijk tussen Kinderdijk en Schoonhovenseveer voldeed niet meer aan de wettelijke veiligheidseisen. Door de klimaatverandering wordt toename van de hoeveelheid rivierwater verwacht, de Lekdijk kan al dat water niet aan. Door hoog water drukt rivierwater de grond aan de andere zijde van de dijk omhoog en bezwijkt de dijk. De dijk wordt op verschillende manieren verbeterd.. Oplevering is gepland 31 december 2017
30
Vasco Veenbergen geotechnisch adviseur van ABT ging dieper in op het versterken van de dijk met behulp van constructies. Steunbermen, waar het kan qua ruimte worden binnendijks steunbermen aangebracht (massa).
Door het tijdsafhankelijke vervormingsgedrag van de grond bij steunbermen als tijdsafhankelijke belasting op betonnen funderingspalen te beschouwen, blijkt dat deze palen in een periode van 50 jaar deze grote vervormingen prima op kunnen nemen. Kernwoorden hierbij zijn kruip, relaxatie en 2de orde effecten. Boorpalenwand, bij beperkte ruimte wordt een verankerde boorpalenwand aangebracht. Het principe van de boorpalenwand bestaat uit betonnen boorpalen (Ø1,07 m, h.o.h. 2,14 m), met daarop een betonnen gording (1,27 x 1 m) en strengankers h.o.h. 2,14 m tussen de palen in.
Paar aspecten die aan bod kwamen, waren: - Wapeningskorf in de palen over volle hoogte hetzelfde - Instortvoorziening in gording om rotatie van ankerkop door zakkende grond mogelijk te maken, straal instortvoorziening is afgestemd met leverancier ankers - Gording excentrisch belast -> torsiewapening benodigd - Geotechnische software niet optimaal ingesteld op betonnen constructies
31
Diepwand, een onverankerde diepwand tot ca. NAP -20 m diep als alleen in de kruin van de dijk ruimte is.
Voor het ontwerpen werd gebruik gemaakt van Plaxis, een hoogwaardige geotechnische rekentechniek, waarbij de constructieve eigenschappen van de palen pragmatisch gemodelleerd zijn. De meeste berekeningen worden gemaakt met Plaxis2D, ter controle van de 2D-berekeningen zijn een aantal berekeningen met Plaxis3D gemaakt. Met de bus werd vervolgens een rit gemaakt over de dijk, uitgestapt werd bij de verschillende uitvoeringsmethoden. Rond 17:00 uur werd richting De Ooievaar in Groot Ammers gereden. Na de borrel en het diner werd om 19:00 uur begonnen met het avondprogramma. Avondprogramma Henk van Tilborg, hoofd techniek van Dura Vermeer Materieel, hield een presentatie over de algemene veiligheid op de bouwplaats en daarna toegespitst op het tijdelijk afschoren van (prefab) constructies. Het inschalen van hoe je er als bedrijf voorstaat qua veiligheid wordt uitgedrukt met een IF factor. De Injury Frequency (IF), ook wel eens ongevallenfrequentie-index genoemd, is het aantal ongevallen met verzuim/werkverlet dat in een bepaalde periode plaatsvindt, gedeeld door het aantal arbeidsuren. Op deze wijze kunnen bedrijven met elkaar vergeleken worden. Maar volgens dhr Van Tilborg mag er niet afgegaan worden op de IF van een bedrijf, bedrijven met weinig werknemers hebben een goed IF factor. Het grootste risico op ongevallen wordt veroorzaakt door het gedrag van de medewerkers op de bouwplaats, en deze is het moeilijkst te verbeteren. Als voorbeeld ging dhr Van Tilborg dieper in op het afschoren van (prefab) constructies. De mens is een zwakke schakel: niet afschoren onder 45°, verankeren in onvoldoende uitgeharde betonvloer, verankeren in ongeschikte ondervloer, geen gebruik van momentsleutel, uittrekwaarde anker wordt in de praktijk niet getest. Maar te beïnvloeden, middels maatregelen heeft Dura Vermeer gedragsaanpassing van de medewerkers op de bouwplaats gerealiseerd. Door huidige manier van bouwen, alles moet steeds sneller, is de betonvloer de zwakste schakel geworden. Bij Dura Vermeer mogen geen betonschroefankers (tapanker) toegepast worden. In samenwerking met Hilti en TCA Vogels is het Hilti Zwaarlastanker HSL-3-b M12/15 ontwikkeld. Alleen dit anker o.g. mag bij Dura Vermeer bij afschoren worden toegepast.
Mededelingen bestuur Christian van ’t Slot zag vandaag een aantal nieuwe gezichten, op zijn verzoek stelden ze zich even voor: - Roderick Boersma, Molenaar Betonindustrie - Peter van Daal, Plaka Nederland - Roel Beumer, Stoter Beton - Gerard Landman, Ballast Nedam Bouw & Ontwikkeling Speciale Projecten
32
Afgelopen april is het nieuw Handboek Uitvoering Betonwerken geïntroduceerd. Een studiecel voor het bijhouden van het handboek wordt tijdens volgende gecombineerde Stubeco bestuursvergadering met Koko samengesteld. Op een vraag vanuit de zaal wordt geantwoord dat een abonnement voor Hogescholen mogelijk is. Sander Bucx gaf een toelichting op de nominaties voor de Betonprijs 2015: Bruggen & Viaducten, Natte waterbouw, Woningbouw, Utiliteitsbouw, Restauratie/reparatie, Uitvoering, Betontechnologie, Constructief ontwerp. Genomineerden voor de categorie Uitvoering, uitgereikt sinds 1993 door Stubeco en sedert 1996 samen met BetonVereniging zijn: Markthal te Rotterdam, Willem van Oranje tunnel/station te Delft, De nieuwe Botlekbrug te Hoogvliet. Na een weer zeer geslaagde kwartaalbijeenkomst ging een ieder om ca. 20:30 weer huiswaarts.
33
BIM en het werken in 3D in de bouw - van ontwerp tot uitvoering 23 april 2015 Op 23 april 2015 werd door studieverenigingen Stumico en Stubeco een bijeenkomst georganiseerd over BIM-toepassingen bij hulpconstructies en wapenen, in zowel de bouw als civiele techniek. Stumico houdt zich bezig met bouw-ICT en Stubeco met uitvoeringstechnieken van betonconstructies. Tijdens het gezamenlijke event zijn onder andere de ervaringen van BAM Materieel, Diepstraten Wapeningstaal, Heijmans en Volker Infra gepresenteerd. Nieuwe opleiding betonmodelleur Bij BIM-toepassingen wordt er nog geregeld gediscussieerd over het uit te werken detailleringsniveau. Niet vanwege technische beperkingen, maar wel uit het oogpunt van tijdsbesteding en dus kosten. Andere onderwerpen waarover de projectbetrokkenen duidelijke afspraken moet maken, zijn de te gebruiken softwareprogramma’s en uitwisselingsformaten. Bij geïntegreerde contractvormen (DB, DBM en DBFMO) ligt dat aanzienlijk eenvoudiger, omdat de hoofdaannemer alle BIM-voordelen veel langer kan benutten. Tijdens de door zo’n 50 Stumico- en Stubeco-leden bezochte bijeenkomst werd duidelijk dat het uitwisselen van BIMinformatie in de praktijk steeds makkelijker wordt, onder andere door het verder ontwikkelen van de IFCstandaard. Ook loopt het BIMmen voor de hulpconstructies en wapening nog achter op het ontwerpen en de engineering van gebouwen en infrastructuur. In de praktijk wordt echter hard gewerkt aan een inhaalslag. Voordat alle BIM-ervaringen aan bod kwamen presenteerde Henk Wapperom van de Betonvereniging het curriculum en ontwikkeling van de nieuwe opleiding tot betonmodelleur. Die wordt dit jaar voor het eerst gegeven, om beter in te kunnen spelen op de verschuivende verantwoordelijkheden en taken in BIMprojecten. Stumico heeft tijdens deze bijeenkomst tevens de jaarlijkse ALV-gehouden en een aantal bestuurswisselingen bekendgemaakt. Zo neemt Hans Galjaard, Strategisch Specialist bij Volker InfraDesign na dertien jaar de voorzittersfunctie over van Ruud van Tongeren van Arcadis. Ervaringen met 3D-wapenen De eerste BIM-ervaringen zijn door Arie van Wijngaarden van Diepstraten Wapeningstaal en Bas van Loenen van de SAAone bouwcombinatie gepresenteerd. Zij werken beiden mee aan een DBFM-contract van 25 jaar voor de aanleg en ouderhoud van een wegtracé en kunstwerken voor de A1/A6 tussen Schiphol en Almere. Daarbij wordt met een integraal 3D-model gewerkt, waarvoor alle partijen wekelijks hun modelupdates moeten aanleveren. In totaal werken in dat project zo’n 150 mensen mee aan het ontwerp en de engineering. De officieel geldige informatiecommunicatie naar toeleveranciers gebeurt in dit project nog op basis van 2Dtekeningen in PDF-formaat. Ter verduidelijking is er wel toegang tot het 3D-model mogelijk, via een viewer. Bij de wapeningscentrale worden de aangeleverde 2D-tekeningen als basis gebruikt voor een eigen 3D-model in Allplan, om de productie voor te bereiden. Tijdens die presentatie werd duidelijk dat in zo’n project wel behoefte is aan officiële communicatie op basis van het integrale 3D-BIM. Daarvoor zijn echter meer procesafspraken en eenduidig revisiebeheer nodig. Aansluitend presenteerde Arjen Altena van Alterink van Schieveen zijn ervaringen met 3D-wapenen in de utiliteitsbouw. Zij merken een duidelijk BIM-adoptie verschil tussen prefab en in het werk gestorte betonelementen. Verder kost het vertalen van de wapening uit een BIM voor productie in de wapeningscentrale teveel moeite en tijd. Daar liggen dus nog kansen voor efficiënter samenwerken en kostenbesparingen. Hulpconstructies en bekistingen Na de pauze stond het tweede gedeelte in het teken van BIM-toepassingen voor hulpconstructies en bekistingen. Alwin de Bondt en Roland Pieterse van Volker InfraDesign vertelden dat bij hun werkgever de mate van BIMmen per project wordt bepaald. Afhankelijk van de mogelijke toegevoegde waarde en uitwisselbaarheid met verschillende productieprocessen. Daarbij zijn wat betreft de hulpconstructies en bekistingen vier toepassingsgradaties mogelijk: 1. 3D-BIM omzetten naar 2D-tekeningen voor de uitvoering. 2. Moeilijke projectonderdelen ter verduidelijking in 3D uitwerken, zoals toegepast voor het A1/A6-tracé door SAAone en bij de N279 voor een brug over de Zuid-Willemsvaart. 3. Stappenplan en instructies met een combinatie van 3D en filmpjes, o.a. toegepast om de inschuifoperatie van spoorbruggedeeltes in het SAAone-project inzichtelijker te maken. 4. Hulpconstructies en bekistingen volledig in 3D uitwerken
34
Bij Volker InfraDesign werken ze afhankelijk van de toepassing en gewenste detaillering met de programma’s AutoCAD, Inventor, Revit, Navisworks en SolidWorks. Tijdens deze presentatie kwam eveneens het verschuiven van de taken en verantwoordelijkheden in projecten door het BIMmen ter sprake, mede door een levendige interactie met de deelnemers. Technisch gezien zijn de toepassingsmogelijkheden van BIMmen de laatste jaren aanzienlijk toegenomen, alleen moeten samenwerkende bouwteams dat nog wel beter gaan benutten. Mate van BIM-intelligentie De laatste twee sprekers vertelden eveneens over hun ervaringen met hulpconstructies en wapenen, maar ook over toekomstambities. Leen van den Oever van BAM Materieel, begon met de doelstelling dat het BAMconcern in 2020 alle projecten volledig met BIM wil ondersteunen. Omdat bekisten en wapenen twee aparte vakgebieden zijn, loopt hij vandaag de dag nog tegen de nodige tekortkomingen en fouten in de aangeleverde BIM-modellen aan. Bottem-line heeft hij er echter volop vertrouwen in dat ook zijn materieeldienst genoemde doelstelling gaat halen. Bij BAM werken ze met de software AutoCAD, Inventor, NavisWorks en Revit. Toeleveranciers gebruiken natuurlijk ook andere 3D-programma’s, waaronder Tekla Structures en SolidWorks, maar het uitwisselen daarmee wordt volgens van den Oever steeds makkelijker. Terugvertalen van 3D naar 2D moet je als bedrijf eigenlijk niet willen, vanwege de kans op fouten. De laatste sprekers waren Robin Davidse en Arno Jeurdink, van Heijmans Infra, die beaamden dat aangeleverde 3D-modellen regelmatig niet kloppen. Verder gaat het bij BIMmen niet alleen om de geometrie, maar steeds meer om alle toegevoegde informatie. Oftewel, de mate van intelligentie. Net als bij BAM heeft ook Heijmans een roadmap naar volledig BIM-gebruik en ondersteuning in projecten. Die is op Raad van Bestuur niveau vastgesteld en wordt momenteel vanaf directie tot en met de werkvloer ingevuld. In lijn met van den Oever adviseerden Davidse en Jeurdink om altijd vanuit de praktijk te blijven nadenken en jarenlange praktijkervaring te benutten om de toegevoegde waarde van BIMmen eruit te kunnen halen. Meer informatie hierover is te vinden op: www.stumico.nl
35
Buitenlandreis 17 – 19 september 2015 Edinburgh Donderdag 17 september 2015 Bezoek aan Falkirk Wheel (www.thefalkirkwheel.co.uk) Na een vroege voorspoedige vlucht stond de reisbus al te wachten om ons naar het eerste project te brengen te Falkirk. Allereerst konden we de twee “Keltische waterpaarden” (de KELPIES) die het kanaal “bewaken” bezichtigen met een gids. Vanaf de snelweg al een prachtig gezicht en van dichtbij in een mooi aangelegd park om de groteske afmetingen te ervaren. De kunstenaar is een Schot, Andy Scott (www.scottsculptures.co.uk). De onzichtbare funderingen van de paarden waren van beton. Beton en staal (paard) hebben een gewicht van totaal 1.600 ton. Het was de bedoeling dat het opgeheven hoofd van het rechtse paard beweegbaar zou worden met de verandering van de waterstand. Dit bleek toch te duur te worden. Of het altijd zo mooi zal blijven is de vraag, men is toch bang dat er wat roest zal ontstaan. Maar het is een enorme toeristische trekpleister in Schotland. Men verwacht 350.000 bezoekers per jaar. Schotlands eerste kanaal, de Forth & Clyde met 40 sluizen kwam gereed in 1790. Deze verbindt de Noordzee met de Ierse zee. Door de betere wegverbindingen raakten de sluizen in verval. Pas in 1999 werd besloten om het verval en de te lage bruggen te verbeteren. Er werden weer originele sluisdeuren gemaakt en aquaducten hersteld. Dit alles om de pleziervaart te verbeteren. Het kost een dag voor de schepen om elf dichtbij elkaar gelegen sluisjes te passeren (38 m hoogteverschil). Naast de bestaande sluisjes is daarom het FALKIRK WHEEL ontworpen. Zowel een prachtig enorm toeristisch kenmerk in het land, als ook staaltje van technisch kunnen. De wet van Archimedes zorgt voor heel energiezuinig gebruik. Het water na de WHEEL wordt boven verder geleid door een tunnel door de heuvel. Zie afbeelding 2 Het wheel is in 3 jaar gebouwd en heeft 87 miljoen pond gekost. Sinds 2002 is het DE toeristische attractie van Schotland. Vrijdag 18 september 2015 QUEENSFERRY crossing “Firth and Forth” 2700 m lang Vrijdag brachten we een bezoek aan de Queensferrybridge in aanbouw. De pylonen van de nieuw te maken Queensferrybridge zijn op hoogte, ruim 220 meter hoog. Deze nieuwe meervoudige tuibrug (2700 m lang) is noodzakelijk voor een goede noord-zuid-verbinding. Na openstelling van de Queensferrybridge zal de bestaande brug uitsluitend voor fiets- en voetverkeer, eventueel taxis en openbaar vervoer gebruikt worden. Het consortium van het geheel bestaat uit de volgende partijen: American Bridge Company, Hochtief, Dragados en Morrison (enige Brit). Aan de betonnen pylonen worden met de vrije uitbouwmethode de geprefabriceerde stalen dekken aan geplaatst. Extra aandachtspunten zijn natuurlijk de getijden van de Firth and Forth, het logistieke transport van onderdelen, materieel en mensen. Onder andere een batching plant die 120 m3 per uur kon produceren. De werkmethode van de pylonen lagen niet op het kritieke pad, dus is er gekozen om normaal te storten in slagen van 4 meter per week. De wind en ruige condities zorgden toch voor dag en nacht werk. Het vereist topsportniveau van ervaring, inzet en planning en een constante check op de veiligheid en kwaliteit. De pijlers verjongen in hoogte van 16mx14 m tot 7,5m x5m. De torenkranen zijn 35 tons kranen, gekoppeld aan de pijlers. De bouwlift kan 22 man naar de top van de pijlers vervoeren. Een pijler bestaat uit 25.700 m3 beton en 7300 ton op de wal geprefabriceerd wapeningstaal. Binnenin wordt gelijktijdig een normale trap gebouwd en een permanente liftschacht. De brugdekdelen zijn in Shanghai in staal voorgefabriceerd. Per schip vervoerd naar het werkterrein. Daar worden nog de nodige zaken aangebracht, waaronder een gewapend betonnen rijdek onder beschermde condities. Tevens doken voor de randbeveiligingen. Ze wegen dan 750 ton. De delen worden per tweetal vervoerd op pontons en geplaatst onder de speciale hijsvoorziening, met een tolerantie van 200 mm. Dan worden ze gelijktijdig gehesen en iets in de hoek gedraaid en met elkaar verbonden in 7 stappen. Ook met de tuien, die ter plekke worden “geregen”door de huls. De dekdelen zijn 16,2 meter lang. Deze operaties moeten 110 keer plaats vinden. Wij hebben de eerste twee brugsegmenten zien hangen en de voorbereiding van de volgende gezien. Het was een zeer interessante excursie. De nodige logistiek, mensen en materieel waren zeer indrukwekkend.
36
Handboek Uitvoering Betonwerken online, Stubeco en Betonvereniging Op donderdag 16 april jl. tijdens Stubeco jaarvergadering ging het nieuwe digitale Handboek Uitvoering Betonwerken (HUB) van Stubeco en Betonvereniging online. Henk Schuurman en Henk Wapperom hebben namens respectievelijk Stubeco en Betonvereniging het schrijven van het HUB begeleid. Gezamenlijk gaven ze een presentatie op de jaarvergadering. Het idee voor een nieuw (analoog) handboek ontstond in oktober 2011 tijdens een vergadering tussen Betonvereniging en Stubeco. Begin 2012 werd het idee bijgestuurd naar een webbased uitvoering; pdf of digitaal XML-platform, uiteindelijk werd gekozen voor de laatste uitgave. Om continue aanpassingen mogelijk te maken. In november 2013 werd de overeenkomst gesloten; inbreng Stubeco kennis en studierapporten, inbreng Betonvereniging de dictaten van de cursussen. Lancering op Betondag 2014 en publicatie via www.betonacademie.nl Gekozen werd voor de volgende 10 hoofdstukken: 1) Berekenen hulpconstructies, 2) Bekistingen, 3) Bijzondere uitvoeringsmethoden, 4) Prefab beton in uitvoering, 5) Wapening, 6) Voorspanning, 7) Dilataties, voegovergangen en ITSO’s, 8) Beton als bouwmateriaal, 9) Beknopte betontechnologie 10) Uitvoering van betonwerken Tijdens het schrijfproces bleek echter dat door onvoorziene obstakels en onderweg zijnde nieuwe normen de lancering op Betondag 2014 niet haalbaar was. De nieuwste normen moesten natuurlijk wel opgenomen worden in het nieuwe HUB. Op hoofdstuk 4 (herzien van prefab beton in uitvoeringen) en hoofdstuk 7 (nieuw te schrijven dilataties en voegovergangen en ITSO’s) na is het HUB gereed. Een nieuw op te richten studiecel door Stubeco moet het onderhoud doen van het HUB en de inhoud verrijken. Jaap Balkenende (voorzitter Stubeco) en Frans Pries (voorzitter Betonvereniging) introduceerden met het geven van een tijdelijk wachtwoord het startsein voor het online gaan van het HUB. Beide heren benadrukten de noodzaak voor behoud van kennis en bedankten de schrijvers van het HUB.
Van links naar rechts: Jaap Balkende, Henk Wapperom, Frens Pries, en Henk Schuurman
37
