kleuters
KL
Vooraf Beste, Ditmaal hebben we het thema in een werkboekje gegoten waarin al de activiteiten via opdrachten aan bod komen, een vorm van contractwerk dus. Wanneer de kleuters een activiteit uit hun boekje gedaan hebben, kunnen ze een “glinsterende” schub verdienen. Hoe meer opdrachten (activiteiten) ze afwerken, hoe meer glinsterende schubben hun vis zal hebben. Bij de oudste kleuters kun je de opdrachten zo aanbieden dat ze deze als zelfstandig werk kunnen uitvoeren.
Je voorziet in de klas een aparte tafel waar ze al het nodige materiaal kunnen vinden. Geef elke activiteit een symbool en gebruik deze ook in het boekje. Bij de jongste kleuters bestaat het boekje uit 2 bladen: een voorblad met de vis erop en een blad waarop al de activiteiten getekend staan. Na het uitvoeren van de activiteit kleuren ze het symbool in en mogen ze een glinsterende schub kleven.
vis kleuters - pagina 3
KL
Webschema: vis producten vissticks mousse vispannetje
verwerking
verpakking
in de over snijden invriezen bakken grillen
in geheel in stukjes in potjes / blik diepvries
bronnen zee rivier vijver
zintuigen allerlei
smaken: zacht, zuur, zout voelen: glibberig, glad ruiken: lekker, zeewater zien: kleuren, vorm, verpakking
vis
kleuren grijs bruin wit zilver
thuis bakken in de oven grillen stomen
warenhuis viswinkel vismijn kweken visser marktkramer visnet Nemo de mooiste vis van de zee aprilvis
fabriek snijden fileren roken kenmerken
soorten kabeljauw zalm baars makreel
vis kleuters - pagina 4
schubben kieuwen vinnen visgraat luchtbelletjes
KL
Brainstorm van mogelijke activiteiten Nederlands
Bewegingsexpressie
• • • • • •
• • •
•
versjes (uitgewerkt) rijmverhaal rijmspel (uitgewerkt) prentenboek: de mooiste vis van de zee raadselspel (uitgewerkt) woorden en letters naleggen, nastempelen, typen Nemo
Milieu • • • • •
waarneming van allerlei eetbare vissen op stap naar de markt, het warenhuis of de viswinkel quiz (uitgewerkt) waarneming via opdrachtenspel (uitgewerkt) werken met de voedingsdriehoek (uitgewerkt)
Beeldende activiteiten • • • • • • • • •
vissen tekenen in zandbakjes lampion maken (uitgewerkt) met behulp van een fietswiel, de zee weergeven (uitgewerkt) opgevulde vissen maken (uitgewerkt) aquarium maken van een schoenendoos kijkdoos maken een vissenboek maken origamivissen plooien afdrukken in een vis maken met noppenfolie
estafette (uitgewerkt) tikspel (uitgewerkt) expressie: diep in de zee (de kleine zeemeermin)
Wiskundige initiatie • • • • •
blaadje i.v.m. tellen (uitgewerkt) tangramvissen winkelspel vis–o–lino (uitgewerkt) visspel
Opvoedende spelen • • • • •
spijkerplankjes domino (uitgewerkt) veterplankjes visspel quiz (uitgewerkt)
Nevenaanbod • • • • •
tangram spijkerplankjes visspel viswinkel watertafel
Muzikale activiteit • •
liedjes (uitgewerkt) ritmekaarten
vis kleuters - pagina 5
KL
Huishoudelijke activiteit: stukjes vis in pannenkoekendeeg frituren Jongste kleuters Verloop • • • • • • •
Eerst maken we het pannenkoekendeeg. Afspraak met de kleuters i.v.m. hygiënische gewoontevorming: vooraf handen wassen ! De kleuters meten de juiste hoeveelheid bloem en melk en voegen deze samen met de eieren in de kom. Het deeg wordt goed gemixt en moet vrij dik zijn. Elke kleuter neemt een stuk vis naar eigen keuze. Hij snijdt de vis in kleine blokjes. Wanneer de vis versneden is, dopen de kleuters de stukjes een na een in het deeg en leggen ze deze in de mand van de frituurketel.
• • •
• • •
Doelen verwerkingsmogelijkheden van vis vaststellen en verwoorden; de opeenvolgende fasen van de bereiding ‘lezen’ en helpen uitvoeren; proeven en verwoorden welke vissoorten men lekker/minder lekker vindt.
De juf laat de stukjes eventjes frituren tot het deeg kleurt. Laat de visstukjes op een bord met keukenrol afkoelen. Wie proeft het verschil tussen de vissoorten?
vis kleuters - pagina 6
KL
Beeldende activiteit: mobile - een zee vol visjes Jongste kleuters Materiaal • • • • •
• •
fietswiel blauw lint in allerlei schakeringen nylondraad gekleurd papier tijdschriften
•
Doelen de opdracht begrijpen en uitvoeren; kennismaken met een nieuwe techniek (weven) en deze correct nabootsen; voldoening vinden in het werk en trots zijn op het resultaat.
Verloop: • • • • •
Leg het fietswiel op een tafel. Geef elke kleuter een lint (niet te lang!). Demonstreer de techniek en verwoord: naar boven, naar onder, op en neer De kleuters weven het lint, verspreid over het wiel. Zorg ervoor dat de kleuters het lint strak genoeg aanspannen zodat er geen te grote lussen ontstaan.
• •
• •
Weef zo het hele fietswiel vol. Ondertussen (of nadien) scheurt een ander groepje kleuters vissen uit tijdschriften. Ze plakken deze op karton om te verstevigen. Knip daarna de vissen uit. De uitgeknipte vissen worden met nylondraad aan het fietswiel gehangen. Om het geheel wat voller en vrolijker te maken, hang je her en der nog groene en blauwe raffialinten tussen.
vis kleuters - pagina 7
KL
Muzikale activiteit: Tien kleine visjes Jongste kleuters Materiaal • •
tien foto’s van visjes en een pan (je kan ook sprotjes nemen), tekeningen van de personages die in het lied voorkomen.
• • •
Doelen na verloop, het refrein van het lied kunnen meezingen; de inhoud van de tekst begrijpen door passend te reageren (prent tonen, visjes wegnemen…); vreugde ervaren bij het musiceren.
Verloop • •
De tien visjes liggen in de pan. Zing het lied, neem per strofe een visje uit de pan en toon de prent met het bijhorende personage. Herhaal dit en laat de kleuters een zelfgekozen personage tonen: associeer de tekst met de getoonde prent. Kleuters kunnen ook telkens een vis uit de pan nemen.
10 kleine visjes, zwemmen in de zee, De boot komt langs en neemt ze allemaal mee. Nu liggen ze samen, te bakken in de pan. De boer komt langs en eet er eentje van. 9 kleine visjes, zwemmen in de zee. De boot komt langs en neemt ze allemaal mee. Nu liggen ze samen, te bakken in de pan. De bakker komt langs en eet er eentje van. vis kleuters - pagina 8
KL
Muzikale activiteit: Tien kleine visjes 8 kleine visjes… … de dokter … de agent … de poes … de winkelier … Marieke … opa … de clown 1 klein visje zwemt in de zee. De boot komt langs en neemt het visje mee. Nu ligt het heel alleen, te bakken in de pan. HAM!! vis kleuters - pagina 9
KL
Gezelschapsspel: Quiz Jongste kleuters Materiaal • • • •
een minizwembad gevuld met water gelamineerde foto’s of de uitgeknipte tekeningen van vissen of delen van een vis (kieuw, staart, vin, visgraat...) een visnet een kom voor elke kleuter.
• • • • •
• •
Mogelijke vragen/opdrachten
Verloop •
•
Doelen een eenvoudige speltechniek correct kunnen navolgen; de kennis die ze verworven hebben, toepassen; de oog-handcoördinatie ontwikkelen bij het opvissen.
De kleuters zitten rond het bad waarin de foto’s drijven. Geef het visnet aan de eerste kleuter en stel een vraag of geef een opdracht (zie hieronder). De kleuter vangt de vis die volgens hem beantwoordt aan de vraag of de opdracht. Juist gevist, dan mag de vis in de kom. Fout gevist, dan wordt de vis terug in het bad gelegd. Wanneer alle vissen uit het bad gevist zijn, ga je op zoek naar de winnaar. Wie heeft de meeste vissen in zijn kom?
• • • • • • • • • •
Welke vis kun je eten? Welk dier hoort niet in de zee? (konijn) Vang een krab. Schep een garnaal. Vis een roze zalm. Geef mij een inktvis. Op welke foto staat een visgraat? Op welke foto staat een staart? Op welke foto staat een kieuw? Op welke foto staat een vin?
vis kleuters - pagina 10
KL
Gezelschapsspel: Quiz
vis kleuters - pagina 11
KL
Tikspel Jongste kleuters Materiaal • • •
Doelen reactiesnelheid opvoeren; eenvoudige spelregels begrijpen en naleven; omgaan met winnen en verliezen.
een grote kartonnen pan een schort vissen
Verloop
Variatie
• •
•
• • • •
Alle kleuters staan aan één kant van de zaal. In het midden staat de juf bij de grote pan met vissen. Ze draagt een schort. Bij het startsein lopen de kleuters naar de overzijde en proberen onderweg een vis uit de pan te pakken. Wanneer de juf hen kan tikken, gaan ze aan de kant zitten. Het is de bedoeling dat de kleuters al de vissen uit de pan kunnen nemen zonder getikt te worden. Tip: zorg er bij het tikken voor dat het voor de kleuters boeiend blijft: niet te vlug na elkaar tikken maar ook niet laten aanslepen.
•
Je kunt de kleuters in een kring rond de pan laten staan en zo de vissen laten pakken. Je kunt een kleuter bij de pan laten staan die dan de tikker is.
vis kleuters - pagina 12
KL
Versje Jongste kleuters
Eet jij vis, die net gevangen is? Laat mama hem bakken in de pan. Daar word je slim en sterk van!
vis kleuters - pagina 13
KL
Werkblaadje: visgraten tellen Jongste kleuters Verloop •
De kleuters tellen de graten in de vis en kleuren het overeenstemmende aantal bollen in het vierkantje ernaast.
• • • •
Doelen tellen tot 3 met aanraken en/of aanwijzen; de begrippen ‘evenveel - niet evenveel’ ervaren via de één-eenrelatie; hoeveelheidsbegrip ontwikkelen; concentratie en spanningsboog opvoeren.
vis kleuters - pagina 14
KL
Wiskundig spel: vis-o-lino Jongste kleuters Materiaal •
•
4 grote prenten van vissen die elk in 6 stukken geknipt zijn en waar, op elk stuk, een aantal stippen aangebracht zijn, een getallendobbelsteen tot 4
• •
Doelen eenvoudige spelregels begrijpen en naleven; een dobbelsteen hanteren; vormkennis: een deel herkennen van en inpassen in het geheel.
Verloop •
• • •
De stukken van elke vis liggen in het midden op de tafel gesorteerd volgens het aantal stippen: een stapel met 2 stippen, een stapel met 3 of 4 stippen). Een kleuter gooit met de dobbelsteen. De kleuter telt het aantal stippen en zoekt een stuk van een vis met hetzelfde aantal ogen. De volgende kleuter mag gooien.
• • •
Bij de tweede gooibeurt moet de kleuter een tweede stuk van zijn vis nemen. Wanneer de kleuter bv. 2 gooit en al een stuk met 2 stippen heeft, moet hij een beurt overslaan. De kleuter die als eerste al de stukken van zijn vis heeft en de vis in elkaar gepuzzeld heeft, is gewonnen.
vis kleuters - pagina 15
KL
Knutselactiviteit: een lampion Jongste kleuters Materiaal • • • • • • •
gekleurd karton (stevig) zijdepapier in verschillende kleuren lijm ijzerdraad een glazen potje een theelichtje een stok.
• • •
Doelen de opdracht begrijpen en juist uitvoeren; voorzichtig werken met het fijne papier; verwonderd zijn over de mooie kleurschakeringen die bekomen worden.
Verloop •
•
•
Teken vooraf voor elke kleuter, in gekleurd karton de omtrek van twee vissen. Knip in één van de twee of in beide, het middenstuk eruit. Laat de kleuters repels scheuren van het zijdepapier. Je kunt het wat gemakkelijker maken door vooraf inkepingen te knippen waar ze moeten scheuren. Wanneer er voldoende repels gescheurd zijn, laat je deze dwars over de opening kleven.
• • • • •
Draai de vis in de andere richting en laat opnieuw repels kleven. Bevestig nu de twee vormen aan mekaar (bij de staart en bij de kop). Aan de staart en aan de kop maak je een ijzerdraad vast om het geheel aan een stok te bevestigen. Binnenin hang je aan de ijzerdraad een glazen potje met het theelichtje erin. De schubben van de vis zullen dansen.
vis kleuters - pagina 16
KL
Knutselactiviteit: een lampion
vis kleuters - pagina 17
KL
Werkboekje Oudste kleuters 1. Beeldende expressie: zee met vissen 2. Bewegingsmoment: vissen vangen en bakken (estafettespel) 3. Blaasspel 4. Fijne motoriek: schubben tekenen 5. Gezelschapsspel: domino 6. Kookactiviteit: zalmsalade maken 7. Lied: ‘Visje, visje’ 8. Rijmspel: dezelfde beginletter zoeken 9. Versje: ‘Spetter spat’ 10. Visspel met vragen en opdrachten 11. Werkblaadje met de actieve voedingsdriehoek 12. Werkblaadje: getalbegrip
Telkens een kleuter een activiteit heeft uitgevoerd, verdient hij een blinkende schub voor zijn vis. Plak een stukje aluminiumfolie op de tekening van de vis.
vis kleuters - pagina 18
KL
Beeldende expressie: zee met vissen Oudste kleuters Materiaal • • • •
stoffen linten in tinten van blauw (om te weven) weefraampjes gekleurd papier een papieren bord per kind
• •
Verloop
• •
•
•
•
de kleuters weven een zee met de gekleurde linten; ze knippen een vis uit een papieren bord en plakken de vissen op de zee.
Doelen de opeenvolgende fasen van een activiteit correct uitvoeren en deze achteraf kunnen verwoorden; kunnen aangeven wat men als mooi en minder mooi / gemakkelijk en moeilijk ervoer; oog hebben voor kleur; fijne motoriek ontwikkelen via weven en vouwen; constructief en creatief omgaan met stof en papier.
vis kleuters - pagina 19
KL
Bewegingsmoment Oudste kleuters Verloop • • •
De kleuters worden ingedeeld in vijf groepen; elk groep krijgt de naam van een vissoort (kabeljauw, forel, zalm, pladijs, sardien); Op een rap-toon zingt de leerkracht een lied terwijl alle vissen (kleuters) rondzwemmen. De kleuters die hun naam horen (vissoort) gaan zo vlug mogelijk op de grond zitten... tot iedereen zit.
• • •
Doelen gericht luisteren bevorderen; verschillende vissoorten onderscheiden; groepsgevoel ontwikkelen.
Tip Nadien kan je de kleuters zelf namen laten opnoemen voor het rap-lied.
Lied
Heel veel lekkere vissen, die zwommen in de zee. De kabeljauwen werden zo moe en zwommen niet meer mee.
Heel veel lekkere vissen die zwommen in de zee. De haringen werden zo moe en zwommen niet meer mee.
Heel veel lekkere vissen die zwommen in de zee. De zalmen werden zo moe en zwommen niet meer mee.
Heel veel lekkere vissen die zwommen in de zee. De palingen werden zo moe en zwommen niet meer mee.
Heel veel lekkere vissen die zwommen in de zee. De makrelen werden zo moe en zwommen niet meer mee.
vis kleuters - pagina 20
KL
Estafettespel: vissen vangen en bakken Oudste kleuters Materiaal • • • • •
2 grote bakken met water en plastic vissen schepnetten of hengels 2 pannen 2 emmers 2 borden
• • •
Doelen bereid zijn zich als individu in te zetten voor het groepsdoel; eigen beurt afwachten; bewegingsvaardigheid ontwikkelen.
Verloop De kleuters zijn in twee groepen verdeeld. In een grote ruimte of op de speelplaats staat het materiaal klaar voor het estafettespel. 1. Elke kleuter vangt één vis, doet deze in de emmer en loopt ermee naar zijn groep: de groep die als eerste alle vissen heeft gevangen, is gewonnen.
2. Elke kleuter loopt met de emmer naar de pan, legt er één vis in en loopt terug: idem als hierboven. 3. Elke kleuter neemt een vis uit de pan en legt deze op een bord: zelfde werkwijze.
vis kleuters - pagina 21
KL
Blaasspel Oudste kleuters Materiaal • •
• •
leerkracht en kleuters hebben samen vier vissen gemaakt van een opgeblazen ballon; een plastic zeil met vier gekleurde herkenningspunten (blauw, rood, geel en groen, als het kan ook oranje, paars, lichtblauw, fluogroen...) Dit kunnen plastic bootjes zijn, geverfde schelpen... kleurendobbelsteen luchtbelletjes
• • •
Doelen ademhaling doseren: blazen in de juiste richting; afgeleide kleuren herkennen en benoemen; omgaan met winnen en verliezen.
Verloop van het spel 1. Elk van de vier kleuters zit een andere kant van het zeil, de vis ligt voor hen. 2. Eén kleuter rolt met de dobbelsteen, bv. rood: elke kleuter mag éénmaal tegen zijn vis blazen in de richting van het rode herkenningspunt. De kleuter wiens vis het dichtst bij het rode herkenningspunt is, verdient een luchtbelletje. 3. Wie op het einde van het spel het meest luchtbelletjes heeft, is gewonnen.
vis kleuters - pagina 22
KL
Fijne motoriek: schubben tekenen Oudste kleuters
• • •
Doelen een aanzet van verschillende schrijfpatronen verder zetten; kleinmotorische bewegingen voor handen en vingers verfijnen; juiste pengreep en goede schrijfhouding ontwikkelen.
vis kleuters - pagina 23
KL
Gezelschapsspel: domino Oudste kleuters Materiaal •
dominokaarten
De kleuters spelen het spel zoals een gewoon dominospel. Ze moeten heel goed kijken want er zijn soms heel kleine verschillen.
• • •
Doelen een speltechniek correct uitvoeren; omgaan met winnen en verliezen; visuele discriminatie en analyse: details ontdekken.
vis kleuters - pagina 24
KL
Kookactiviteit zalmsalade maken Oudste kleuters Materiaal • • • •
•
zalm mayonaise bieslook eieren
• •
Verloop
Doelen de opeenvolgende fasen van de bereiding ‘lezen’ en uitvoeren; verwerkingsmogelijkheden van vis ontdekken en verwoorden; proeven en verwoorden welke bereidingen men lekker / minder lekker vindt.
De kleuters maken de zalmsalade a.d.h.v. een afleesfries.
vis kleuters - pagina 25
KL
Lied: visje, visje Oudste kleuters
Visje, visje in het water. Visje, visje kom maar gauw. Ik zal jou met mijn netje vangen. En maak een lekker hapje van jou. Stomen, wokken of bakken in de pan. Zo word ik een sterke man. Visje, visje, kom nu gauw. Of ik lust je helemaal rauw.
vis kleuters - pagina 26
KL
Nederlands: rijmspel Oudste kleuters Materiaal • •
•
foto van elke kleuter; foto’s of prenten van zaken i.v.m. vissen met dezelfde beginletter als de naam van een aanwezige kleuter.
•
Doelen auditieve discriminatie ontwikkelen middels beginrijm; genieten van het klankenspel in de taal.
Verloop
Voorbeelden
1. Laat de foto (of prent) van een voorwerp zien. 2. De kleuters benoemen het voorwerp en zeggen welke de beginletter is. 3. Ze leggen de foto of de prent bij een foto van de kleuter die erbij past.
• • • • • • • • • • •
Vera Gunther Polien Ben Katrien Anne Hans Nik Lars Zoé Sara
vis kleuters - pagina 27
- - - - - - - - - - -
vin graat pan boot kieuwen aquarium haring net luchtbel zee schubben
KL
Versje: spetter, spetter spat Oudste kleuters Tip De onderstreepte woorden zijn vervangen door een tekening. De kleuters ‘lezen’ het juiste woord waar een schets staat.
Spetter, spetter, spetter, spat. Kobe de
maakt me helemaal nat.
Hij zwemt in het
,
hij
.
en hij
En dan gaat het van blub, blub, blub als hij een
zingt.
Wees maar rustig kleine
.
En hou nu maar op met de pret. Zwem nog
keer helemaal rond.
En slaap dan maar vlug in je water
vis kleuters - pagina 28
.
KL
Visspel Oudste kleuters Materiaal • • •
•
een grote schelp of een kom met vissen (aan elke vis hangt een vraag, invulzin of opdracht) een stok met een haak eraan een kleurendobbelsteen met afgeleide kleuren.
• • •
Doelen oog-handcoördinatie bij het hanteren van de dobbelsteen; kleurenkennis uitbreiden; kennis en inzichten i.v.m. vis uiten; eindrijm herkennen en gebruiken.
Verloop Invulzinnen • • • •
kleuter 1 rolt met dobbelsteen; kleuter 2 vangt een vis van deze kleur; de leerkracht leest de opdracht, de vraag of de invulzin (eindrijm); de kleuter beantwoordt de vraag, vult de zin aan of voert de opdracht uit.
• • •
Niet gezond eten: mis, mis mis!!! Slimmeriken eten ..... (vis) Goed voor je lichaam, lekker in je mond. Vis eten is......( gezond) Vis voor Karel, vis voor Kim. Van vis eten word je.....(slim)
Mogelijke vragen Mogelijke opdrachten • • • •
Geef de naam van drie soorten vis. Waar leven vissen? Hoeveel keer per week zouden we best we vis eten? (2keer!) Noem een bereiding waarin vis is verwerkt.
• • •
Maak de mondbeweging van een vis. Teken een vis. Doe alsof je een vis bakt.
vis kleuters - pagina 29
KL
Werkblaadje met de actieve voedingsdriehoek Oudste kleuters Materiaal • •
•
de afbeelding van de actieve voedingsdriehoek foto’s van gerechten en producten welke bij die gerechten passen
•
Verloop De kleuters nemen een afbeelding van een gerecht en plakken deze op de juiste plaats in de voedingsdriehoek. Voorbeeld: • foto van vissticks hoort bij vis; • foto van puree hoort bij aardappelen;
• • • •
Doelen verwerkingsmogelijkheden van voedingsmiddelen ontdekken en verwoorden; weten op welke plaats in de actieve voedingsdriehoek de verschillende producten thuishoren.
foto van confituur hoort bij restgroep; foto van frietjes of kroketten hoort bij restgroep; foto van appelmoes of fruitsap hoort bij fruit; enz.
vis kleuters - pagina 30
KL
Werkblaadje: getalbegrip Oudste kleuters
• •
Doelen Getalbegrip verwerven en verdiepen tot 6; Visuele oefening en concentratie: het lijnenspel juist volgen.
vis kleuters - pagina 31
KL
