Vorig
Exit
Volgend
Jaarverslag 2008
3 Diversiteit als uitdaging 51 Werk
9 Organogram 11 Kleuren
35 Ideeën
81 Belastingdienst in cijfers
23 Omgeving
82 Productieverslag Belastingdienst 12345
3
Diversiteit als uitdaging Meer en meer is diversiteit een sleutelwoord voor het werk van de Belastingdienst. Het takenpakket is sterk in omvang toe genomen en gevarieerder dan ooit. Nog maar enkele jaren geleden hield de Belastingdienst zich uitsluitend bezig met belastingen en douanetaken. In 2005 kwam daar de kinder opvangtoeslag bij, in 2006 de zorgtoeslag en de huurtoeslag, en in 2008 de kindertoeslag (vanaf 2009 kindgebonden budget genoemd). Deze omvangrijke nieuwe taken werden onder gebracht bij een speciaal daarvoor in het leven geroepen dienstonderdeel: Belastingdienst/Toeslagen. Daar bleef het niet bij. Op 1 januari 2008 werd de verpakkingenbelasting ingevoerd, een milieumaatregel van het kabinet. Een andere milieumaatregel zorgde ervoor dat de Belastingdienst per
1 juli de uitvoering in handen kreeg van de vliegtaks, een belasting op vliegreizen. In hetzelfde jaar bereidde de Belastingdienst bovendien de invoering van de Basisregistratie inkomen (BRI) voor. De BRI bevat de verzamelde inkomensgegevens van circa 13 miljoen Nederlanders. Deze toename van taken zorgde ook voor een grotere diversiteit aan doelgroepen. Door de invoering van toeslagen kwamen er miljoenen toeslaggerechtigden bij. Net als de andere doelgroepen van de Belastingdienst - particuliere belastingplichtigen, ondernemers en douaneklanten - zijn zij het meest gediend bij een zo persoonlijk mogelijke benadering. Immers, de vragen die bijvoorbeeld een student heeft over toeslagen zullen niet dezelfde zijn als die van een alleenstaande moeder. Net zoals de fiscale problemen van een starter anders zijn dan die van een ervaren ondernemer.
4
5
Voor de benadering van deze doelgroepen werkt de Belastingdienst in toenemende mate samen met andere partijen binnen en buiten de overheid. In 2008 bijvoorbeeld met gemeenten, de politie, de Kamer van Koophandel, fiscaal intermediairs, bedrijfsleven en belangenverenigingen van bijvoorbeeld allochtonen. De diverse doelgroepen en samen werkende partijen vormen samen ‘de omgeving’ van de Belastingdienst.
De steeds veranderende omgeving dwingt de organisatie om zich aan te passen. Aanpassingen die het beleid, de processen én de technische voorzieningen raken. De tot nu toe gebruikte ICT-systemen blijken niet toereikend voor de verwerking van de steeds grotere en complexere gegevensbestanden. En ze zijn ook niet altijd geschikt om te kunnen voldoen aan de vraag van burgers en bedrijven om minder bureaucratie. Die willen dat hun zaken snel en correct worden afgehandeld, zonder al te veel administratief gedoe. De traditionele vormen van toezicht – het controleren van aangiften en bedrijfsadministraties – zijn niet meer afdoende, simpelweg omdat de samenleving en de wetgeving de laatste jaren aanzienlijk complexer zijn geworden. Nieuwe vormen van toezicht krijgen een plek naast het bestaande instrumentarium.
6
7
Voor het doorvoeren van deze veranderingen neemt de Belastingdienst voor de korte en lange termijn passende maatregelen op basis van een meerjarig Bedrijfsplan. Bij de realisatie daarvan zijn alle geledingen van de organisatie betrokken: de Belastingdienst zelf (inkomstenbelasting, omzetbelasting enzovoort), de Douane en Belastingdienst/ Toeslagen, maar ook de FIOD-ECD, de BelastingTelefoon, de Centrale Administratie en de facilitaire centra.
Maar met alleen ambities verander je de werkelijkheid niet. Beleid moet worden omgezet in concrete, aanwijsbare daden. En liefst snel. De Belastingdienst stond in 2008 voor de uitdaging eerst de problemen op te lossen die in 2006 en 2007 ontstonden bij de afhandeling van toeslagen, loonheffingen, de zorgverzekeringswet en de inkomstenbelasting. In 2008 dienden zich een aantal problemen aan, bijvoorbeeld toen in februari 730.000 aangiften inkomstenbelasting door een fout in de programmatuur niet konden worden verwerkt. Ook dit moest worden verholpen,en de betrokken belastingplichtigen ontvingen een excuusbrief . Daarnaast vroeg ook het andere, meer reguliere werk alle aandacht. Werken aan diverse taken voor al even diverse doelgroepen, samen met vele partners binnen en buiten de overheid – ook de komende jaren is het de dagelijkse praktijk voor de medewerkers van de Belastingdienst.
8
9
10 Directoraat-generaal Belastingdienst Managementteam Belastingdienst
Concernstaf beleidsteams
Primair proces Belastingdienst
Ondersteunende processen
- 13 belastingregio’s - 4 Douaneregio’s - Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst, - Toeslagen - BelastingTelefoon - B/CA Centrale administratie
- B/CICT Centrum voor informatie- en communicatietechnologie - B/CKC Centrum voor kennis en communicatie - B/CPP Centrum voor proces- en productontwikkeling - B/CFD Centrum voor facilitaire dienstverlening
11
Kleuren De taken van de Belastingdienst vormen samen een bont palet. Veel mensen associëren de organisatie nog steeds met de kleur blauw, sinds jaar en dag verbonden met de envelop waarin jaarlijks miljoenen aangiftebiljetten en aanslagen inkomsten belasting worden verstuurd. Omdat de organisatieonderdelen Douane en Toeslagen wezenlijk andere taken hebben, kregen deze binnen de huisstijl van de Belastingdienst een eigen kleur: groen voor de Douane en rood voor Toeslagen.
De kleuren blauw, groen en rood zijn niet alleen te zien op enveloppen, formulieren en andere documenten, maar ook op de internetsite van de Belastingdienst, in tv-spotjes en in het interieur van de publieksruimtes van belastingkantoren. De FIOD-ECD is verantwoor delijk voor de strafrechtelijke aanpak voor de blauwe, groene en rode dienstonderdelen. Andere dienst onderdelen zijn de Centrale administratie, de vier facilitaire centra en de BelastingTelefoon.
12
13
Blauw: Belastingen Dertien belastingregio’s zorgen voor de uitvoering van de fiscale wetgeving. Ze houden zich bezig met de heffing en inning van bijvoorbeeld de inkomsten belasting, de omzetbelasting, de vennootschapsbelasting, de loonbelasting en de premies volksverzekeringen. Ook bevorderen ze door toezicht dat belastingplichtigen hun wettelijke verplichtingen nakomen.
Twee zaken stonden in 2008 centraal. Om te beginnen moesten medewerkers het in 2007 ingevoerde loonaangifteproces verbeteren. Problemen bij de informatie-uitwisseling tussen Belastingdienst en UWV hadden tot gevolg dat de huur-, de zorg- en de kinderopvangtoeslag niet definitief konden worden toegekend. Eind februari bleek bovendien dat 730.000 elektronische aan giften inkomstenbelasting niet waren opgeslagen. De betrokken belasting plichtigen werd gevraagd hun aangifte opnieuw in te sturen. Ondertussen ging het andere werk gewoon door. Zo werden meer dan 15 miljoen aangiften inkomstenbelasting afgehandeld en meer dan 1 miljoen aangiften extra gecontroleerd. Het hoge aantal verwerkte aangiften in 2008 komt onder meer omdat in 2008 niet alleen de aangiften 2007 zijn behandeld, maar ook een flinke voortgang is gemaakt met de ontstane voorraad aangiften 2006 en oudere belastingjaren. Ook gaf de Belastingdienst het toezicht een impuls door het sluiten van convenanten met een aantal bedrijven en brancheorganisaties.
14
15
FIOD-ECD
Groen: Douane
FIOD-ECD, de opsporingstak van de Belastingdienst, treedt op tegen fiscale, financiële en economische fraude en bewaakt de integriteit van het bedrijfsen beroepsleven. Omdat de externe omgeving verandert en steeds hogere eisen stelt aan de prestaties van de FIOD-ECD, werkte de opsporingsdienst in 2008 aan een veranderprogramma. De organisatie wil de komende jaren meer projectmatig (thematisch) werken op basis van specifieke kennis, in veel gevallen samen met deskundigen van binnen en buiten de Belastingdienst. Een voorbeeld hiervan zijn de Bijzondere Zaken Teams: een vaste kern van medewerkers die met wisselende groepen deskundigen tijdelijk samenwerkt aan een project. Net als in 2007 stak de FIOD-ECD veel energie in de bestrijding van vastgoedfraude.
De vier douaneregio’s zijn belast met de uitvoering van de douanewetgeving. Nederland is bij uitstek een distributieland. Dagelijks gaan miljoenen tonnen goederen ons land in en uit, over land, over zee en door de lucht. De Douane controleert deze goederenbewegingen met behulp van geavanceerde technieken, maar ook door samen te werken met aantoonbaar betrouwbare bedrijven. Dit wil zeggen: bedrijven die door alle douanediensten van de Europese Unie als ‘bevoegd marktdeelnemer’ zijn aangemerkt. De rol van de Douane als bewaker van de EU-buitengrens, grotendeels ingevuld op basis van Europese wet- en regelgeving, wordt steeds belang rijker. Daarmee helpt de organisatie de samenleving te beschermen tegen risico’s voor de openbare veiligheid, de gezondheid, de economie en het milieu. Om steeds beter op deze taken berekend te zijn, is de in 2007 begonnen reorganisatie van de Douane voortgezet. Dit betekent onder andere dat het werk aan de buitengrens van de EU (luchthaven Schiphol en de haven van Rotterdam) wordt versterkt.
16
17
Rood: Toeslagen
Centrale administratie
De Belastingdienst is verantwoordelijk voor de uitvoering van vier soorten toeslagen: de huurtoeslag, de zorgtoeslag, de kinderopvangtoeslag en de kindertoeslag (vanaf 2009 het kindgebonden budget genoemd). Het is van groot maatschappelijk belang dat deze tijdig en juist worden toegekend en uitbetaald. Meer dan 7,6 miljoen huishoudens ontvingen in 2008 een toeslag.
Belastingdienst/Centrale administratie (B/CA) in Apeldoorn is verantwoordelijk voor de uitvoering van de massale processen van de Belastingdienst. B/CA houdt zich bezig met het verzamelen, registreren, opslaan en verwerken van alle gegevens die bij de Belastingdienst binnenkomen. Daarnaast verstuurt de Centrale administratie jaarlijks miljoenen aangiften, brieven en andere berichten naar burgers en bedrijven. Daarmee telt de klantenkring van B/CA al snel 12 miljoen mensen. Belangrijkste taak in 2008 was, net als in voorgaande jaren, ervoor te zorgen dat het massale berichtenverkeer met burgers en bedrijven snel en effectief verloopt.
De problemen die zich in 2006 en 2007 voordeden bij de uitkering van toeslagen, zijn voorbij. Het grootste deel van de toeslaggerechtigden kreeg in 2008 op tijd zijn geld. Toch kan het altijd nog beter. In 2008 is daarom gewerkt aan een nieuw systeem voor toeslagen, met een burgerportal en nieuwe formulieren en beschikkingen. Invoering van dat nieuwe systeem vindt waarschijnlijk 1 januari 2010 plaats.
18
19
Steunkleuren: Facilitaire centra Belastingdienst/Centrum voor proces- en productontwikkeling (B/CPP) vormt de schakel tussen beleid en uitvoering. De medewerkers van dit dienstonderdeel zorgen ervoor dat besluiten uit de politiek (wet- en regelgeving) en van beleidsmakers uit de Belastingdienst zelf worden vertaald naar werkinstructies, producten en diensten voor toepassing in de praktijk. In 2008 stond bij B/CPP het meerjarig vereenvoudingsprogramma hoog op de agenda. Samen met ICT’ers en fiscalisten gaat de organisatie de bestaande massale processen verder standaardiseren en digitaliseren. Niet alleen de reguliere verwerking van aangiften en toeslagen, ook het massale toezicht en de administratieve processen vinden in de toekomst als regel centraal en grotendeels geautomatiseerd plaats. Belastingdienst/Centrum voor informatie- en communicatie technologie (B/CICT) in Apeldoorn ontwikkelt, beheert en controleert de volledige automatisering van de Belastingdienst. Zo onderhoudt het centrum de meer dan 30.000 geautomatiseerde werkplekken van de medewerkers van de Belastingdienst. Daarnaast beheert B/CICT een grote database met ruim 18 miljoen relaties – een optelsom van onder andere particuliere belastingplichtigen, bedrijven en toeslag gerechtigden. In 2008 was B/CICT nauw betrokken bij de uitvoering van het vereenvoudigingsprogramma van de Belastingdienst.
Belastingdienst/Centrum voor kennis en communicatie (B/CKC) ondersteunt en adviseert de Belastingdienst op drie gebieden: leren en informeren, personeelsen organisatieontwikkeling en communicatie. B/CKC zorgt onder meer voor de landelijke campagnes op radio en televisie en in dag- en weekbladen. Ook onderhouden medewerkers van het centrum de internetsite van de Belastingdienst, produceren ze brochures en geven ze invulling aan de slogan ‘Leuker kunnen we ’t niet maken. Wel makkelijker’. Burgers en bedrijven waardeer den ook in 2008 de begrijpelijkheid en toegankelijkheid van de teksten van de Belastingdienst in aangiften, brieven en brochures en op de internetsite. Belastingdienst/Centrum voor facilitaire dienstverlening (B/CFD) zorgt ervoor dat alle medewerkers van de Belastingdienst over de juiste middelen beschikken om hun werk te kunnen doen. Het Centrum zorgt onder andere voor de postbezorging, de interne klantenservice, de vergaderzalen en de bemensing van de receptie in de publieksruimtes. Ook het onderhoud van de gebouwen is een omvangrijke taak. De Belastingdienst heeft ruim 260 panden in gebruik, die samen meer dan 1 miljoen vierkante meter beslaan. In 2008 verbeterde B/CFD het inkoopproces van de Belastingdienst. De afdeling Concern inkoop zorgt voor centrale inkoop van goederen voor de hele Belastingdienst. Daarmee geeft de afdeling uitvoering aan de politieke wens om strikte naleving van de aanbestedingsregels.
20
21
BelastingTelefoon Bij de BelastingTelefoon zorgen 700 medewerkers voor de telefonische dienstverlening van de Belastingdienst. Ze beant woorden vragen van burgers, bedrijven en intermediairs over belastingen, toeslagen en douanekwesties. Ook hielpen de medewerkers in 2008 weer belastingplichtigen bij het invullen van belastingformulieren. Maar de BelastingTelefoon verleent meer diensten. Zo kunnen burgers er wijzigingen doorgeven zoals verhuismutaties en betalingen op toeslagbeschikkingen laten stopzetten. In 2008 kwamen 16,8 miljoen telefoontjes binnen.
22
23
Omgeving Inleiding De Belastingdienst opereert niet op een eiland, maar staat midden in de samenleving. Ook in 2008 hadden de mede werkers direct of indirect contact met miljoenen burgers en honderdduizenden bedrijven. Die contacten verlopen in de meeste gevallen soepel, maar niet altijd. Meer en meer probeert de Belastingdienst daarom van tegenspelers mede spelers te maken door met brancheorganisaties en individuele ondernemingen samenwerkingsovereenkomsten te sluiten op basis van vertrouwen.
Behalve samenwerking biedt de Belastingdienst ook hulp aan. Bijvoorbeeld aan burgers die moeite hebben met het invullen van formulieren (op papier of elektronisch). De Belastingdienst ziet het als zijn taak ervoor te zorgen dat belastingplichtigen en toeslaggerechtigden hun opgaven zoveel mogelijk zelfstandig kunnen doen. Daarom werd ook in 2008 veel aandacht besteed aan het vereenvoudigen van formulieren en aan voorlichting en informatieverstrekking. Rekening houden met de wensen en kenmerken van de verschillende doel groepen is daarbij voortdurend het uitgangspunt van de Belastingdienst.
24
25
Burgers Alleen al voor de inkomstenbelasting waren er in 2008 ruim 9,7 miljoen belastingplichtigen. Ook bij toeslagen gaat het om grote aantallen: in totaal ontvingen meer dan 7,6 miljoen mensen een zorg-, huur-, kinderopvang-, en/of kindertoeslag. Kortom, de Belastingdienst heeft contact met vrijwel de gehele Nederlandse bevolking. De doelgroep jongeren kreeg in 2008 extra aandacht. Zij zijn zich er vaak niet van bewust dat ze misschien belastinggeld kunnen terugkrijgen dat op het loon van hun vakantie- of bijbaantje is ingehouden. De internetsite van de Belastingdienst attendeert hen daarop. Ze kunnen ook doorklikken naar de startpagina voor jongeren. Daar kunnen ze eenvoudig nagaan of ze voor een terug gaaf in aanmerking komen en zo ja, wat ze hiervoor moeten doen. De jongerencampagne werd ondersteund
door tv- en radiospots. Deze actieve benadering van doelgroepen paste de Belastingdienst in 2008 vaker toe. Ruim 430.000 belastingplichtigen (jongeren en niet-jongeren) kregen aan het eind van het jaar een brief met de mededeling dat ze volgens gegevens van de Belastingdienst in aanmerking kwamen voor een teruggaaf. Om nog meer maatwerk te kunnen leveren, werkt de Belastingdienst mee aan projecten van de ICT Uitvoeringsorganisatie (ICTU, een organisatie van en voor de overheid). Samen met andere overheidsinstellingen ontwikkelen ze onder andere een burgerportal: één persoonlijk loket op internet, dat de burger toegang geeft tot de Belastingdienst en andere diensten van de overheid. Burgers kunnen daarmee met de Belastingdienst communiceren over belangrijke gebeurtenissen in hun leven, zoals een verhuizing, een huwelijk of een overlijden. De burgerportal zal het burgers de komende jaren aanmerkelijk eenvoudiger maken om aan hun verplichtingen te voldoen.
26
27
Ondernemers In de bestanden van de Belastingdienst staan gegevens van ruim 1,4 miljoen ondernemers, onder wie meer dan 600 duizend inhoudingsplichtigen voor de loonheffingen. Daarnaast zijn er nog eens ongeveer 1.500 zeer grote organi saties. Daarvan krijgen drie sectoren extra aandacht: olie en gas, energie, en banken en verzekeringen. Voor elk van deze sectoren heeft de Belastingdienst specialisten in huis.
De Belastingdienst gaf ook in 2008 speciale hulp aan startende ondernemers. Zo is voor deze doelgroep veel informatie te vinden op de site van de Belastingdienst. Bovendien kunnen aanstaande of juist gestarte ondernemers gebruikmaken van het Starterspakket. Dit pakket bestaat uit een formulier om zich als ondernemer aan te melden, het Handboek ondernemen, de Starterskrant en de brochure Uw bedrijf en de btw. Daarnaast verzorgen medewerkers van de Belastingdienst in het hele land voorlichtingsbijeen komsten voor starters. Op het gebied van toezicht zoekt de Belastingdienst steeds meer de samen werking met ondernemingen op. Zo vindt samenwerking plaats onder het zogenaamde horizontaal toezicht waarbij de Belastingdienst handhavings convenanten sluit met grote ondernemingen, brancheorganisaties en fiscale intermediairs.
28
29
Passagiers en vervoerders aan de grens In 2008 reisden 47,4 miljoen passagiers via Schiphol. Op basis van risico selectie beperkt de Douane de groep personen van wie daadwerkelijk de bagage wordt gecontroleerd tot ruim 800.000 op jaarbasis. Persoonscontrole hoort niet tot de taak van de Douane. Een andere grote doelgroep vormen de vele ondernemers die goederen in-, uit-, of doorvoeren. Om ervoor te zorgen dat zij aan de (buiten)grens niet onnodig oponthoud oplopen, stimuleert de Douane hen om de status Authorized Economic Operator (AEO) aan te vragen. In z’n algemeenheid levert die bedrijven veel tijdwinst op tijdens transport. De Douane verleent de AEO-status alleen als een onderneming aan alle safety & securityeisen voor het goederenvervoer voldoet.
30
31
Fiscaal intermediairs Ook de bijna twintigduizend fiscaal intermediairs in ons land zijn een belangrijke doelgroep van de Belastingdienst. Beide partijen hebben er alle belang bij dat de contacten zo vlot mogelijk verlopen. Op de site Belastingdienst.nl is het onderdeel Belastingconsulenten geheel op deze doelgroep afgestemd. Consulenten (en ondernemers) kunnen op de site bovendien Belastingdienst actueel lezen – een tweewekelijkse mix van zakelijke berichten, achtergrondinformatie, artikelen, informatie over en vanuit grote projecten, een kalender en meer. De lezers van Belastingdienst actueel krijgen een zogenaamd RSSsignaal als er nieuws voor hen is.
In samenwerking met de koepelorganisaties NOAB (Nederlandse orde van administratie- en belastingdeskundigen) en SRA (Samenwerkende Registeraccountants en Accountants-administratieconsulenten) ontwikkelde de Belastingdienst in 2008 een telefonisch loket voor fiscaal intermediairs. Zij komen via dit loket zonder doorverwijzingen vlot bij een specialist van de Belastingdienst. Net als in voorgaande jaren organiseerde de Belastingdienst op diverse plaatsen in het land intermediairdagen. Deze worden steevast druk bezocht en goed gewaardeerd.
32
33
Partners Behalve met ondernemers en fiscaal intermediairs, werkt de Belastingdienst samen met handhavers binnen de overheid, zoals gemeenten, de politie en het Openbaar Ministerie. Steeds meer overheidssystemen worden aan elkaar gekoppeld, zodat de burger minder vaak dezelfde informatie hoeft door te geven. Vormen van samenwerking zijn er ook bij de FIOD-ECD. Daar werken medewer kers nauw samen met UWV, de Arbeidsinspectie en opsporings diensten zoals de SIOD (Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst) en VROM-IOD (de opsporingsdienst van het ministerie van VROM) en de Nationale Recherche, en met toezichthouders als de Autoriteit Financiële Markten en de Nederlandsche Bank. De toenemende globalisering maakt samenwerking met partners in het buitenland steeds belangrijker en intensiever.
34
35
Ideeën Inleiding De Belastingdienst kreeg er de afgelopen jaren nieuwe taken en doelgroepen bij. De omvang daarvan maakt een aanpassing van de organisatie noodzakelijk. Het werk zal anders en slimmer moeten worden uitgevoerd. De problemen in 2007 en 2008 maakten duidelijk dat de huidige ICT-systemen van de Belastingdienst niet altijd in staat zijn aangiften en toeslagen snel en foutloos af te handelen. Ook de gebruikelijke vormen van toezicht zijn, door de toenemende massaliteit van de
processen, niet langer afdoende. En zo is er meer. Ontwikke lingen in de samenleving, bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid, vragen om een andere rol van de Douane, namelijk die van bewaker van de buitengrens van de Europese Unie. Al deze veranderingen en problemen maken één ding glas helder: de Belastingdienst staat voor de uitdaging een oplossing te bedenken voor de korte en de lange termijn. In zijn meerjarige Bedrijfsplan heeft de organisatie daarom doelstellingen en maatregelen beschreven die de nieuwe koers aangeven. Nu volgen een paar voorbeelden.
36
37
We vallen burgers en bedrijven niet onnodig lastig Burgers en ondernemers zien de overheid veelal als één geheel. Hun beeld is: wat één tak van de overheid weet, zou voor de hele overheid bekend moeten zijn. De overheid ondersteunt deze gedachte en werkt daarom aan een stelsel van basisregistraties. Dit geeft inhoud aan het uitgangspunt dat een burger maar één keer gegevens aan die overheid hoeft door te geven, waarna elke overheidsinstantie daarvan kan gebruikmaken. De Belastingdienst doet mee in deze ontwikkeling en is per 1 januari 2009 met de Basisregistratie inkomen (BRI) officieel leverancier van inkomensgegevens binnen de overheid. De Belastingdienst wil ook het bedrijfsleven niet onnodig lastigvallen. Daarom werd in 2008 actie ondernomen om allerlei procedures eenvoudiger te maken. Bijvoorbeeld bij de Douane. Door al het berichtenverkeer elektronisch te maken, het douanestelsel te vereenvoudigen en te werken met supranationale regelingen kan de Douane de administratieve lasten van ondernemers verminderen. Bovendien speelt de Douane een actieve rol in de eCustomsprojecten voor het elektronische berichtenverkeer op Europees niveau. De doelstelling is om in 2009 te komen tot volledig digitale processen.
38
39
We vereenvoudigen complexe massale processen
We verbeteren het toezicht
Bij veel massale processen maakt de Belastingdienst gebruik van ICTtoepassingen, waarmee de informatie, die nodig is voor het vaststellen van aanslagen en het verstrekken van toeslagen, op een snelle en efficiënte wijze worden verwerkt. De processen die voor de informatieverwerking nodig zijn, worden zodanig gestandaardiseerd en gedigitaliseerd, dat de werkzaam heden grotendeels geautomatiseerd plaats kunnen vinden. Voor burgers en bedrijven betekent dit dat zij sneller zekerheid kunnen krijgen over hun fiscale positie. Door het gebruik van digitale documenten vermindert bovendien de kans op fouten sterk.
De Belastingdienst werkt aan verbetering en versterking van zijn toezicht. De belangrijkste opgave voor de komende jaren in het toezicht is meer te werken in de actualiteit en samenwerking met belastingplichtigen en andere betrokkenen in het fiscale proces meer centraal te stellen. De basis van deze nieuwe manier van werken is vertrouwen. Daar waar het vertrouwen gerechtvaardigd is, wil de Belastingdienst het bedrijven en burgers zo gemakkelijk mogelijk maken. Daar waar het vertrouwen wordt geschonden, verscherpen de medewerkers het toezicht en treden ze effectief en slagvaardig op.
40
41
De Belastingdienst streeft voor alle vormen van toezicht naar een optimale afstemming tussen baten en kosten. Wat betreft de baten let de dienst niet alleen op fiscale risico’s of financiële belangen, maar ook op de maatschappe lijke impact. Daarom wordt gewerkt met handhavingsregie: het bewust kiezen van het te bereiken doel en de daarvoor in te zetten handhavingsmiddelen. Dat kunnen traditionele middelen zijn, zoals boeken- of fraudeonderzoeken, maar ook relatief nieuwe middelen zoals horizontaal en zichtbaar toezicht.
Horizontaal toezicht De relatie tussen overheid en bedrijfsleven is de laatste jaren sterk veranderd. Ze is gelijkwaardiger geworden, en meer gericht op samenwerking en het maken van afspraken. Daarbij komt dat bedrijven – soms vrijwillig, soms gedwongen door wet- en regelgeving – steeds transparanter zijn geworden in hun bedrijfsvoering. De Belastingdienst speelt op deze ontwikkelingen in door waar mogelijk de verantwoordelijkheid voor de naleving van wet- en regel geving met ondernemingen en brancheorganisaties te delen. Die gedeelde verantwoordelijkheid wordt vastgelegd in convenanten. Bedrijven die een convenant sluiten met de Belastingdienst, hebben niet meer te maken met
intensieve controles, meestal blijft het bij een steekproefsgewijze controle. Uitsluitend bonafide bedrijven komen hiervoor in aanmerking. De Belastingdienst kan door deze nieuwe vorm van toezicht meer tijd besteden aan onderzoek naar bedrijven die zich minder goed aan de regels houden.
Zichtbaar toezicht De Belastingdienst controleert jaarlijks duizenden aangiftebiljetten. Deze vorm van toezicht vindt plaats binnen de belastingkantoren, meestal maanden en soms jaren nadat de fiscaal relevante feiten of gebeurtenissen zich hebben voorgedaan. Zichtbaar toezicht daarentegen vindt middenin de actualiteit plaats, dat wil zeggen op zorgvuldig geselecteerde plekken waar iets gebeurt dat fiscaal van belang kan zijn. De toezichthouders gaan daarvoor letterlijk de straat op om – bijvoorbeeld - toezicht te houden op markten of bij grote evenementen. Bijkomend voordeel is dat het publiek met eigen ogen kan zien dat de Belastingdienst toezicht houdt. De medewerkers zijn herkenbaar aanwezig.
42
43
Zo voerden toezichthouders in 2008 een groot aantal bedrijfsbezoeken uit, vooral bij startende ondernemers. Die bezoeken hebben een zowel sterk dienstverlenend als preventief karakter. De toezichthouders vormen zich een beeld van de organisatie en van mogelijke fiscale risico’s en informeren tegelijkertijd de ondernemer over de wettelijke eisen die de Belastingdienst aan zijn administratie stelt. Deze bezoeken voert de Belastingdienst het liefst uit in samenwerking met andere betrokken partijen, zoals de Kamers van Koophandel, fiscale intermediairs en brancheorganisaties.
Verbinding toezicht, opsporing en vervolging De ontdekking van strafbare feiten tijdens het toezicht kan aanleiding zijn om tot opsporing over te gaan. De FIOD-ECD werkt op dit vlak steeds intensiever samen met andere handhavers binnen en buiten de Belastingdienst, zoals gemeenten, de politie en het Openbaar Ministerie. Intern werkt de FIOD-ECD samen met collega-handhavers van de belastingkantoren, de Douane en Toeslagen. Meer dan vroeger, is het werk projectmatig en thematisch opgezet. Om de impact van zijn optreden te vergroten legt de FIOD-ECD zich toe op zaken met een grote maatschappelijke uitstraling, zoals de bestrijding van witwassen. Er komen bovendien meer acties om nog onbekende belastingplichtigen en verzwegen inkomensstromen op te sporen.
44
45
Toezicht en intelligence
We helpen de samenleving te beschermen
De Belastingdienst versterkt zijn intelligence. Daardoor zijn managers en medewerkers beter in staat strategische keuzes te maken in het kader van handhavingsregie. De basis voor de intelligence vormt allereerst de informatie waarover de Belastingdienst al beschikt op basis van bijvoorbeeld aangiften, inning en opsporing. Daarnaast gebruikt de Belastingdienst nieuwe strate gieën. Dankzij het gebruik van onder meer basisregistraties, fysiek toezicht (‘op straat’) en digitaal toezicht (op internet) krijgt de dienst zicht op activi teiten die zich buiten de formele verbanden van de moderne informatie maatschappij ontwikkelen.
Bij de Douane vindt de laatste jaren een accentverschuiving plaats: de controle op goederen is gebleven, maar er wordt meer nadruk gelegd op de veiligheids aspecten van het goederenverkeer. De invulling van deze taak vindt groten deels plaats op basis van Europese wet- en regelgeving. Dat wil zeggen: geïntegreerd beheer van de buitengrenzen van de Europese Unie (Schiphol en de Rotterdamse haven) en eenvoudige, papierloze procedures voor bedrijven. Een gevolg is dat er meer menskracht nodig is aan de buitengrens. De aanpassingen die dit vergt van de organisatie, zijn vastgelegd in een verander- en reorganisatieplan. Als ‘poortwachter’ van de interne markt moet de Douane ervoor zorgen dat goederen die een bedreiging kunnen vormen aan de EU-buitengrenzen worden gestopt. Veiligheid kan de Douane niet bevorderen zonder goede samenwerking met het bedrijfsleven. De Douane geeft daar invulling aan door bijvoorbeeld het bestaande vergunningenproces te verbreden tot een systeem van certificering. Daarbij maakt ze zoveel mogelijk gebruik van de veiligheidsprocedures en -initiatieven die ondernemingen en branches zelf al hebben ontwikkeld.
46
47
We verbeteren onze dienstverlening Nog steeds gebruikt de Belastingdienst de slogan ‘Leuker kunnen we ’t niet maken. Wel makkelijker’. Soms, als er iets misgaat bij de dienst, is deze slogan minder toepasselijk, maar doorgaans wordt hij gewaardeerd door het publiek. De Belastingdienst stelt in zijn dienstverlening burgers en bedrijven centraal en zocht ook in 2008 naar mogelijkheden om het deze doelgroepen nog makkelijker te maken. Maar wat voor de een makkelijk is, is voor een ander juist moeilijk. Omdat een deel van de bevolking niet kan meekomen in de digitale samenleving, biedt de Belastingdienst de aangifte inkomstenbelasting ook nog altijd in papieren vorm aan. Voor de grote groep mensen die hun aangifte elektronisch invullen, houdt de Belastingdienst er rekening mee dat niet iedereen dezelfde software gebruikt. Daarom stelt de Belastingdienst drie soorten aangifteprogramma’s beschikbaar: Windows, Linux en Apple. Daarnaast zorgt de Belastingdienst voor hulp via de balies en de BelastingTelefoon en voor allerlei voorzieningen voor vakbonden, ouderen bonden en maatschappelijk intermediairs.
48
49
Daarbij blijft het niet. In 2008 werkte de Belastingdienst verder aan de invoering van de vooringevulde aangifte. Dat kan, omdat de dienst veel gegevens van belastingplichtigen al in zijn bezit heeft. Nog eens daarnaar vragen in de aangifte is dus overbodig. De invuller moet nog wel controleren of de vooringevulde informatie correct is en deze waar nodig corrigeren of aanvullen. De komende jaren zullen burgers nog maar een klein deel van hun aangifte zelf hoeven in te vullen. Ook verdere standaardisatie van werkprocessen en informatie systemen is een middel om de dienstverlening te verbeteren. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de Douane. De Belastingdienst volgt daarmee een internationale trend: onder andere de Wereld Douane Organisatie (WDO), de Verenigde Naties en de OESO gaan hierin voor. Maar ook het bedrijfsleven komt met nuttige initiatieven, zoals het gebruik van XBRL (een standaardtaal om financiële gegevens uit te wisselen via internet) en het gebruik van open standaarden en open sources in de automatisering. De Douane biedt ondernemers
daarom de mogelijkheid aangiften voor de belangrijkste belastingmiddelen in XBRL te verzenden. Dat maakt het voor hen aantrekkelijk te investeren in de daarvoor nodige software. Verder zal de Belastingdienst, samen met de betreffende beleidsdeparte menten, streven naar verdere vereenvoudigingen op het gebied van de wet- en regelgeving (Interdepartementaal beleidsonderzoek). Dit is bijvoorbeeld nodig voor toeslagen. Met name de huur- en de kinder opvangtoeslag zijn zo ingewikkeld, dat veel burgers bij het invullen van de aanvraagformulieren fouten maken. Doelstelling is de regelingen voor de verschillende toeslagen zodanig te vereenvoudigen, dat ze begrijpelijk zijn voor burgers en dat de Belastingdienst ze nagenoeg probleemloos kan uitvoeren.
50
51
Werk Om tegemoet te komen aan de eisen die de samenleving nu en in de nabije toekomst stelt aan de Belastingdienst, wordt hard gewerkt aan een aantal ontwikkelingen. Specialisten werkten bijvoorbeeld aan een nieuwe loonaangifteketen, een nieuw toeslagensysteem, de invoering van de Basisregistratie inkomen, de vooringevulde aangifte en de verpakkingenbelasting. ICT-ers bouwden verder aan systemen voor de informatie
technologie van morgen. Fiscaal surveillanten en toezichthouders lieten zich zien op onder meer de Maasvlakte, Schiphol, de Beverwijkse Bazaar en diverse woonwagencentra. Weer andere medewerkers legden contact met autodealers, uitgevers, allochtone ondernemers, bejaarden en de woningbranche. Het beknopte overzicht hierna laat iets zien van de diversiteit van het werk van de Belastingdienst in 2008.
52
53
Na een moeilijk jaar In 2008 stond de Belastingdienst voor de uitdaging de problemen op te lossen die het jaar ervoor waren ontstaan bij de invoering van de nieuwe loonaangifteketen (een samen werkingsproject van Belastingdienst en UWV). De Belastingdienst moest in 2007 inhoudingsplichtigen een tweede keer om gegevens vragen, de zorg- en de kinderop vangtoeslag over 2006 konden niet tijdig worden toegekend en de landelijke invoering van de vooringevulde aangifte moest worden uitgesteld. Er waren meerdere oorzaken. De technische en organisatorische complexiteit van de loonaangifteketen was groter dan verwacht. Ook bleek dat Belastingdienst en UWV hun werkzaamheden voor dit massale proces niet voldoende op elkaar hadden afgestemd. Daarnaast viel de invoering van de loonaangifteketen samen met ingrijpende veranderingen in de wetgeving, waardoor in zeer korte tijd aanpassingen in de keten nodig waren.
In 2008 namen Belastingdienst en UWV een aantal maatregelen om de knelpunten aan te pakken. Vanaf 1 januari werden de binnenkomende aangiftegegevens grondiger gecontroleerd en de bevindingen veel eerder teruggekoppeld naar de aanleveraars. Hierdoor nam het aantal onjuiste loonaangiften af van 8% eind 2007 tot rond 2% vanaf juni 2008. Inmiddels gaat het beter: de loonaangiftegegevens worden beter aangeleverd, de kwaliteit ervan is toegenomen en daardoor zijn de afnemers van de gegevens binnen de overheid beter geïnformeerd. Inmiddels wordt er gewerkt aan een eenduidige ICT-architectuur, een betere inrichting van test- en outputcontrolprocessen en een verdere digitalisering van processen en producten. Ook worden extra marges ingebouwd bij de beveiliging van het berichtenverkeer en de opslag van eenmaal ontvangen gegevens.
54
55
Nieuwe taken In 2008 kreeg de Belastingdienst er drie nieuwe taken bij: de ontwikkeling en het beheer van de Basisregistratie inkomen (BRI), de uitvoering van de verpakkingenbelasting en de vliegtaks (het tarief van de vliegtaks is inmiddels op 0 procent gesteld). De BRI bevat de verzamelde inkomensgegevens van circa 13 miljoen Nederlanders. Overheidsinstanties die deze gegevens nodig hebben, moeten ze voortaan afnemen van de Belastingdienst; ze mogen de burger er niet langer om vragen. Vanaf 1 januari 2009 krijgt het verzamelinkomen/ belastbaar jaarloon de BRI-status. Belastingdienst/Toeslagen gaat in 2009 als eerste gebruikmaken van deze gegevens, vanaf 2010 zullen ook andere overheidsorganisaties BRI-informatie afnemen.
Met de verpakkingenbelasting wil het kabinet de mate van milieu vervuiling in de marktprijzen van producten tot uitdrukking laten komen. De tijd voor invoering was krap. Op Prinsjesdag 2007 werd het voorstel gelanceerd en al op 1 januari 2008 trad de wet in werking. Door de korte voorbereidingstijd moest de Belastingdienst kiezen voor snel in te voeren oplossingen voor de ICT-systemen, de inning, de helpdesk en andere noodzakelijke voorzieningen. Daarbij werkten de medewerkers intensief samen met het bedrijfsleven.
56
57
Gebeurtenisgericht werken In 2008 experimenteerde de Belastingdienst met gebeurtenisgericht werken. Bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van een nieuw systeem voor toeslagen. In de huidige situatie moet iemand een verandering in zijn gezinssamenstelling, zoals een huwelijk of scheiding, voor elke soort toeslag apart aan de Belastingdienst doorgeven.
Wanneer het nieuwe toeslagensysteem eenmaal is ingevoerd, hoeft dat nog maar één keer. De burger gaat dan simpelweg naar het onderdeel ‘Gezin en huishouden’ op het mutatieformulier om door te geven wat de verandering is. Op welke manier hij dit doet, maakt niet uit: via internet (de burgerportal), de BelastingTelefoon of de balies van de belastingkantoren of op de traditionele manier met een papieren formulier. Het nieuwe systeem zal worden onder steund door een vernieuwde website. Daarop staat niet alleen algemene maar ook persoonlijke informatie, toegankelijk voor de burger door in te loggen met zijn DigiD. De reacties uit de publiekstesten waren zondermeer positief.
58
59
Belastingdienstregio Oost-Brabant begon in 2008 een proef met gebeurtenis gericht werken, gericht op het afhandelen van diverse belastingen en toeslagen na een overlijden. Voor veel nabestaanden leidt bijvoorbeeld het stopzetten en/of opnieuw aanvragen van toeslagen tot verdriet, onzekerheid en ergernis. Bovendien hebben zij behoefte aan duidelijkheid en snelheid in de afhandeling. In deze proef verloopt het contact met een nabestaande voor alle belastingen en toeslagen via één team. Dit betekent onder meer dat de nabestaande slechts één keer informatie hoeft door te geven. Ook het starten van een onderneming is een gebeurtenis die vraagt om specifieke aandacht van de Belastingdienst. Het aantal starters is de afgelopen vier jaar bijna verdubbeld, van 54.000 in 2003 tot 102.000 in 2007. De Belastingdienst wil nieuwe ondernemers in een zo vroeg mogelijk stadium informeren, begeleiden en adviseren. Dit vergroot hun bereidheid hun fiscale verplichtingen na te komen aanmerkelijk. In 2008 richtten veel belastingdienst regio’s zich dan ook met speciale initiatieven op starters. Zo heeft regio Haaglanden samen met de Kamer van Koophandel een laagdrempelig kantoor ingericht in de nabijheid van de overwegend allochtone wijken Transvaal,
Eskamp en Schilderswijk. Toekomstige ondernemers kunnen zich daar inschrijven, er zijn inloopspreekuren en er worden themabijeenkomsten gehouden over bijvoorbeeld het voeren van een administratie. Regio Randmeren bracht fiscale risico’s van startende ondernemers in kaart aan de hand van criteria als businessplan en kredietwaardigheid. Op basis daarvan worden starters onderverdeeld in categorieën die een verschillende mate van aandacht verdienen. Het hele jaar door organiseerden belasting kantoren, verspreid over het land, drukbezochte startersbijeenkomsten. Bezoekers kregen er informatie over belastingen, marketing, het belang van een ondernemingsplan en andere onderwerpen die voor het zelfstandig ondernemerschap van belang zijn.
60
61
Minder administratieve lasten Burgers en bedrijven blijven terecht aandringen op het verminderen van hun administratieve rompslomp. De Belastingdienst is daarom – samen met andere overheidsinstanties – voortdurend op zoek naar mogelijkheden om administratieve lasten te verlichten. Een voorbeeld is een nieuwe regeling voor het privégebruik van een auto. Op 1 december ondertekenden de Belastingdienst en BOVAG Autodealers het convenant ‘Handreiking bijtelling privégebruik auto voor de autobranche’. Het is alleen van toepassing op autodealers die lid zijn van BOVAG afdeling Autodealers. Zij zijn verantwoordelijk voor de goede toepassing van de regeling en nemen maatregelen in hun organisatie om die te kunnen waarborgen.
Tot voor kort was de aanvraag van de VAR (Verklaring Arbeidsrelaties) een wat omslachtige aangelegenheid. Vanaf september 2008 kunnen mensen die deze verklaring nodig hebben eenvoudig digitaal aanvragen bij de Belastingdienst. Een stilzwijgende verlenging van de VAR voor mensen die al drie jaar dezelfde verklaring hebben ontvangen, is in de maak.
62
63
Zichtbaar toezicht De Belastingdienst ziet erop toe of burgers en bedrijven zich aan de (fiscale) regels houden. Dat kan op veel manieren. Bij zichtbaar toezicht blijven de toezichthouders niet op kantoor zitten: ze gaan naar buiten, de straat op, met een gericht doel. Ze voeren themagerichte controleacties uit, waarbij ook dienstverlening een belangrijke rol speelt. Hier volgen twee willekeurige voorbeelden. In de regio Holland-Midden, in de gemeenten Haarlemmermeer en Aalsmeer, werd in 2008 een onderzoek uitgevoerd naar caravanstallingen. Daar, in de polder, worden ’s winters op grote schaal caravans in leegstaande kassen neergezet. De vraag was of de eigenaren van die kassen aan hun fiscale verplichtingen voldeden. De toezichthouders bezochten een groot aantal stallingen en spraken uitvoerig met de verhuurders. Ze gaven voorlichting over fiscale verplichtingen en ondernamen zo nodig actie om de belasting over niet of te weinig opgegeven inkomsten alsnog binnen te krijgen.
Een ander voorbeeld van zichtbaar toezicht zijn de bezoeken die toezicht houders van de Belastingdienst brengen aan de Beverwijkse Bazaar – met zo’n 3.000 kramen een markt van megaformaat. De medewerkers zijn er niet alleen doordeweeks te vinden, maar ook op zaterdag. Mede door de regelmaat van deze bezoeken zijn de meeste kraamhouders intussen ingeschreven als ondernemer. Door dienstverlenend op te treden kweken de toezichthouders veel goodwill bij de vaak allochtone ondernemers. Maar niet iedereen werkt mee. Als ook herhaalde gesprekken geen resultaat opleveren, neemt de Belastingdienst hardere maatregelen. De acties in Beverwijk worden gecoördineerd vanuit het Marktkantoor, dat dit jaar werd omgedoopt tot Ondernemersplein. Ondernemers kunnen er terecht voor informatie van de Belastingdienst en zijn samenwerkingspartners: de Kamer van Koophandel, de politie, de gemeente, het UWV, de Arbeidsinspectie, het Openbaar Ministerie en de Voedsel- en Warenautoriteit.
64
65
Horizontaal toezicht: handhavingsconvenanten In 2008 sloot de Belastingdienst handhavingsconvenanten met onder nemingen, brancheorganisaties en fiscaal intermediairs. Met grote ondernemingen worden individuele handhavingsconvenanten gesloten. Zo zijn eind 2008 met vijftig zeer grote ondernemingen convenanten afgesloten. Gezien het aantal ondernemingen in het midden- en kleinbedrijf (MKB) is het niet mogelijk om ook daarvoor op individuele basis convenanten te sluiten. Omdat de Belastingdienst voor deze groep toch horizontaal toezicht heeft willen introduceren, worden er handhavingsconvenanten met brancheorganisaties en fiscaal intermediairs gesloten, waarbij de onder nemingen zich kunnen aansluiten. In een convenant wordt de wijze vastgelegd waarop de Belastingdienst en deze partijen met elkaar om wensen te gaan, evenals de vorm en intensiteit van het toezicht. De ondernemingen waarmee de Belastingdienst in het horizontaal toezicht samenwerkt, hebben meer zekerheid over hun fiscale positie doordat relevante fiscale gebeurtenissen worden besproken op het moment dat ze zich – in de actualiteit – voordoen. Door middel van zogenaamd meta-toezicht ziet de Belastingdienst toe op naleving van de gemaakte afspraken. Gezien de positieve ervaringen van de afgelopen jaren zal horizontaal toezicht zich nog verder uitbreiden. Hier volgt een kleine greep uit de in 2008 gesloten convenanten.
Op 15 juli werd het convenant ‘Ladingregie Zeehavens’ ondertekend. Hierin is vastgelegd dat Belastingdienst/Douane Rotterdam een regiefunctie krijgt voor het stoppen en controleren van containers in de Rotterdamse haven. Het convenant is mede ondertekend door de VROM-inspectie, de Inspectie Verkeer- en Waterstaat, de Voedsel- en Warenautoriteit, de Zeehavenpolitie en de Plantenziektekundige dienst. Tot nu toe werden containers vaak meerdere keren gestopt voor controles door verschillende partijen. Door betere samenwerking tussen die partijen heeft het bedrijfsleven minder oponthoud bij goederen transport via de Nederlandse zeehavens. Op 31 oktober sloten de Belastingdienst en de Samenwerkende Registeraccountants en Accountants-Administratieconsulenten (SRA) het convenant ‘Horizontaal Toezicht fiscaal intermediairs’. Hierin staan afspraken over de controle van loonaangiften, gedragsregels, toezicht in de loonheffingketen én een plan van aanpak voor alle aangiftemiddelen.
66
67
Op 17 december ondertekenden Nexia Nederland (een samenwerkingsverband van accountants- en belastingadviesbureaus) een convenant over de aangiften inkomsten- en vennootschapsbelasting en de loonheffing en omzetbelasting. Die kwaliteit is bij toepassing van de regels van het convenant zodanig dat de Belastingdienst de aangiften van Nexia zonder nader onderzoek kan afdoen. De Belastingdienst sloot ook convenanten met non-profitorganisaties. Een voorbeeld daarvan zijn de convenanten die op 9 oktober werden gesloten met de gemeenten Hardenberg, Oud-Beijerland en Venlo. Door het convenant krijgen de gemeenten vooraf duidelijkheid over hun fiscale positie. Dat neemt onzekerheden weg waardoor naheffingen kunnen worden voorkomen. Op deze manier kan de Belastingdienst de controles veel efficiënter uitvoeren. De gemeenten zullen minder fiscale risico’s lopen en minder administratieve lasten ervaren.
Opsporing De FIOD-ECD besteedt tot en met 2010 extra aandacht aan de vastgoed sector. Met grote regelmaat staan in de media berichten over pogingen van de onderwereld om via vastgoedtransacties door te dringen in de boven wereld. Voor de bestrijding van vastgoedfraude is samenwerking met andere organisaties noodzakelijk, en dat past goed in het nieuwe beleid van de Belastingdienst. De opsporingsambtenaren van de FIOD-ECD werken voor het vastgoedproject Nokvorst samen met onder meer het Vastgoedkennis centrum, de Landelijke Toezichtorganisatie (LTO), het Kadaster, de politie en met toezichthouders van de andere dienstonderdelen van de Belastingdienst. Grote winst van de samenwerking is dat die instanties gegevens over vastgoed beter uitwisselen. Dit maakt het selecteren van risicovolle objecten en personen steeds eenvoudiger en effectiever.
68
69
De FIOD-ECD was ook buiten de vastgoedsector actief. De bestrijding van witwassen is in lijn met het kabinetsbeleid structureel opgevoerd. In oktober werden onder leiding van het Functioneel Parket zeven verdachten aan gehouden die grootscheepse handel dreven in onder meer potten, pannen en messensets en daarbij op grote schaal omzetbelasting ontdoken en – vermoedelijk – meer dan 22 miljoen euro hadden witgewassen. De goederen verdwenen in Nederland en elders in Europa in het zwarte circuit. In 2008 doorzocht de FIOD-ECD onder andere gastouder bureaus in Utrecht en Breda. Twee verdachten pleegden vermoedelijk op grote schaal fraude bij het indienen van aan vragen voor kinderopvangtoeslag. Zo dienden ze ten onrechte aanvragen met terugwerkende kracht in. Ook vroegen ze kinderopvangtoeslag aan, terwijl er in werkelijkheid helemaal niet door een gastouder werd opgepast. De omvang van de fraude bedraagt vermoedelijk enkele miljoenen euro’s.
De Douane en de FIOD-ECD onderschepten in 2008 ruim 204 miljoen illegale sigaretten, twee keer zoveel als het jaar daarvoor. Meer dan de helft van de rookwaren was afkomstig uit China. Behalve fiscale fraude pleegden de verdachten ook inbreuk op het merkenrecht. Het overgrote deel van de in beslag genomen partijen betrof namelijk namaaksigaretten, waarbij de teeren koolmonoxidewaarden hoger zijn dan bij het originele product. Als alle onderschepte sigaretten op de Nederlandse markt zouden zijn gebracht, zou de schatkist circa 30 miljoen euro zijn misgelopen. De Douane en de FIOD-ECD deden op 18 juli een megavangst marihuana. In de Amsterdamse haven troffen medewerkers van de Douane met behulp van een drugshond naar schatting 19.000 kilo marihuana aan, verpakt in ruim 400 jutezakken, verstopt achter een lading noten.
70
71
Intelligence Intelligence is een verzamelbegrip voor gegevensverzameling, gegevens analyse en de materiedeskundigheid van medewerkers op een bepaald gebied. De Belastingdienst maakt onder andere gebruik van intelligence door het houden van toezicht op basis van risicoanalyses. In 2008 zijn bij zowel de belastingdienstregio’s als de Douane en Toeslagen verschillende projecten intelligence gestart. De Douane werkt bijvoorbeeld aan het project Goederen Worldwide, waarbinnen met behulp van externe bronnen wordt gezocht naar afwijkingen in het gebruikelijke patroon van grensoverschrijdende goederen bewegingen buiten de EU. De projectgroep kwam erachter dat enkele bedrijven bij de invoer van pijpfittingen een ander dan het werkelijke land van uitvoer vermeldden om een antidumpheffing te ontlopen.
Medewerkers van de Belastingdienst gebruiken de resultaten van intelligenceprojecten zo snel mogelijk in de alledaagse werkpraktijk. De FIOD-ECD bijvoorbeeld, onderzocht de netwerken van enkele bedrijfsbestuurders die een onevenredig groot aantal faillissementen op hun naam hadden staan. Ze ontdekten dat hoe meer faillissementen iemand achter de rug heeft, hoe groter het risico wordt op herhaling en ongewenst fiscaal gedrag. De onderzoekers speelden de uitkomsten van hun onderzoek door naar de regiokantoren van de Belastingdienst, die voortaan beter kunnen voorkomen dat bij een faillissement ongeoorloofde activiteiten plaatsvinden.
72
73
Veiligheid De veiligheidsrisico’s bij de afwikkeling van goederenstromen op Schiphol en in de zeehavens zijn de laatste jaren flink toegenomen. Meer dan vroeger is het de taak van de Douane de samenleving te beschermen tegen risico’s voor de openbare veiligheid, gezondheid, economische ordening en milieu (VGEM). Tegelijkertijd wil de Douane het oponthoud bij de afhandeling van goederen aan de buitengrens terugdringen en waar mogelijk voorkomen. Veiligheid én een snellere afhandeling van goederenstromen gaan bij de Douane hand in hand door het verlenen van de status van Authorized Economic Operator (AEO) aan bedrijven die aan bepaalde safety& securityeisen voldoen. Die status levert een onderneming vereenvoudigde doorgang aan de buitengrenzen van de Europese Unie op en een lichtere vorm van controle. Dit past in het beleid van de Douane om het bonafide Nederlandse bedrijfsleven ook in de toekomst maximaal van dienst te zijn.
Op 16 april 2008 zijn in Rotterdam de eerste AEO-certificaten uitgereikt aan negentien bedrijven. Deze hadden alle deelgenomen aan een pilotproject waarin samen met de Douane de invoering van het certificeringsysteem werd getest. De voordelen voor ondernemers zijn groot: - ze krijgen minder controles; - ze hoeven minder gegevens dan gebruikelijk te vermelden in de douaneaangifte die ze voor vertrek van een schip vanuit een derde land moeten indienen (de pre-arrival aangifte); - ze ontvangen, terwijl de goederen nog onderweg zijn, een melding van de Douane als deze bij binnenkomst in de haven zullen worden gecontroleerd; - ze krijgen voorrang bij controles.
74
75
Naast deze nieuwe vorm van toezicht blijft het zogenoemde ‘fysieke toezicht’ bestaan. Ook in 2008 checkten douanemedewerkers vliegtuigladingen, openden ze containers en controleerden ze boten. De komende jaren wordt dit werk ondersteund door nieuwe technieken. Met radarbeelden van scheepvaart en luchtvaart krijgt de Douane de komende jaren zicht op alle schepen en vliegtuigen die binnenkomen of uitgaan. Reders en luchtvaart maatschappijen zijn verplicht te melden als ze iets binnenbrengen. Op basis van al deze informatie kan de Douane steeds betere risicoanalyses maken. In 2008 werden de eerste medewerkers opgeleid om radarbeelden te lezen.
Dienstverlening
Ook werkte de Douane aan de ontwikkeling van zogenoemde scanstraten. Containers worden door zo’n ‘straat’ gereden en gescand. Op een scherm is te zien of dat wat er volgens de vrachtpapieren in zou moeten zitten, overeenkomt met de werkelijke lading. Een andere techniek vormen de camera’s van het havenschap of een containerterminal, die registreren of schepen illegaal worden gelost en of goederen naar de juiste loods worden vervoerd.
De Belastingdienst werkt aan de ontwikkeling van de vooraf ingevulde aangifte inkomstenbelasting. Voorjaar 2008 werd een proefversie van deze aangifte onder eigen medewerkers en die van UWV getest. De vooraf ingevulde gegevens betroffen de loongegevens, de WOZ-waarde eigen woning en een aantal heffingskortingen. De proef verliep succesvol.
Op diverse manieren probeert de Belastingdienst zijn dienstverlening aan het publiek te verbeteren. De nog steeds toenemende digitalisering van het berichtenverkeer tussen overheid en burger speelt daarbij een belangrijke rol. Inmiddels doet bijna 87 procent van de belastingplichtigen elektronisch aangifte voor de inkomstenbelasting. Overigens doen ze dat in veel gevallen niet zelf: zestig procent van de burgers roept voor het doen van aangifte de hulp in van een belastingadviseur, familie of vrienden.
De website van de Belastingdienst (Belastingdienst.nl) is voor het tweede achtereenvolgende jaar gekozen tot Website van het Jaar in de categorie Onderwijs, overheid en non-profit. Verreweg de meeste belastingplichtigen en toeslaggerechtigden met een vraag bezoeken op enig moment de website.
76
77
Ook de BelastingTelefoon wordt veel geraadpleegd. In 2008 kwamen 16,4 miljoen telefoontjes binnen. De wachttijd bedroeg in 84 procent van de gevallen minder dan honderd seconden, een betere score dan in 2007. In 74% van de gevallen werd een goed antwoord gegeven op fiscale vragen (de doelstelling is 80-85%). De status- en procesvragen werden in 85% van de gevallen goed beantwoord (de doelstelling is 90-95%). Toch oordeelde het publiek volgens een onderzoek van de Belastingdienst gunstig over de BelastingTelefoon: driekwart van de bellers is tevreden over de dienstverlening en geeft als rapportcijfer een 7.
In 2008 waren er weer diverse mediacampagnes. Eén daarvan bracht de aftrekbaarheid van giften onder de aandacht. ‘Giften aan goede doelen kunnen aftrekbaar zijn’, luidde de kennisgeving die via radio, tv, websites en dagbladen werd verspreid. Op de website van de Belastingdienst was deze boodschap verpakt in een ‘viral’, een filmpje dat bezoekers konden doorsturen aan familie, vrienden of bekenden. De jongerencampagne ‘Hou meer geld over van je bijbaan’ maakte al evenzeer gebruik van nieuwe communicatiemiddelen, zoals banners op hyves.nl, MSN Messenger en Bijbanen.nl. Ook met columns, blogs, cartoons en games op de onder jongeren populaire site spunk.nl bracht de Belastingdienst het thema belastingteruggave onder de aandacht. De jongerenzender MTV zond tijdens de campagneperiode filmpjes over het onderwerp uit.
78
79
Personeel In 2008 telde de Belastingdienst ruim 30.000 fte’s. Dat aantal is niet gestegen, ondanks de nieuwe taken die de organisatie erbij kreeg (Basisregistratie inkomen, verpakkingenbelasting en vliegtaks). Met name voor douanemedewerkers veranderde er nogal wat in hun werk. Door de verplaatsing van taken naar de buitengrenzen (Schiphol en de zeehavens) kregen veel mede werkers van de douanekantoren buiten de Randstad een andere werkplek. Bijna honderd van hen kozen in 2008 voor werk buiten de Douane, bijvoorbeeld als fiscaal surveillant ter versterking van het zichtbaar toezicht. Slechts een klein aantal douanemede werkers koos voor werk of studie buiten de Belastingdienst.
Medewerkers van de Belastingdienst hebben soms te maken met verbaal of fysiek geweld. Alleen al de zichtbaarheid op straat – fiscaal surveillanten en andere toezichthouders zijn herkenbaar aan hun hesje – kan agressie oproepen. Veiligheid voor medewerkers is daarom een voornaam aandachts punt binnen de bedrijfsfilosofie. Het project Bewust Veiliger Werken besteedt veel aandacht aan het voorkomen van en omgaan met geweld. In ernstige gevallen kunnen medewerkers een beroep doen op het traumateam van de FIOD-ECD, dat 24 uur per dag bereikbaar is. Het aantal allochtone medewerkers van de Belastingdienst is in 2008 gestegen tot 9,4 procent van het totale personeelsbestand. Dat is niet alleen een maatschappelijk belang, maar ook hoogst noodzakelijk voor het verbete ren van de contacten tussen Belastingdienst en burgers en ondernemers met bijvoorbeeld een Turkse of Marokkaanse achtergrond. Daarom heeft de Belastingdienst in 2008 managementtrainees met een etnisch diverse achtergrond in huis gehaald. Zij moeten niet alleen meer kleur brengen in het management, maar ook betere kansen creëren voor intern allochtoon talent.
80
81 Belastingdienst in cijfers
82
Productieverslag Belastingdienst 1 Aantal uitbetaalde toeslagen1
2006
2007
2008
Aantal uitbetaalde toeslagen
6.186.000
7.513.000
7.664.000
Aantal behandelde aangiften
47.525.000
48.617.000
Aantal voorlopige aanslagen
9.670.000
Aantal voorlopige teruggaven
2005
2006
2007
2008
Zorgtoeslag
4.681.000
4.930.000
5.010.000
5.053.000
57.242.000
Huurtoeslag
888.000
1.034.000
1.089.000
1.093.000
11.037.000
12.040.000
Kinderopvangtoeslag
221.000
222.000
345.000
448.000
4.057.000
3.486.000
3.377.000
Kindertoeslag
1.069.000
-
Aantal uitgevoerde fiscale controles
3.345.000
3.329.000
3.133.000
Kindgebonden budget
1.070.000
1.070.000
Aantal uitgevoerde controles gericht op de bescherming samenleving
423.000
338.000
359.000
Aantal afgedane bezwaarschrifte
1.751.000
1.704.000
1.379.000
Aantal afgedane beroepschriften
5.700
6.100
6.600
Aantal betekende dwangbevelen
1.167.000
1.407.000
1.614.000
Aantal telefonische inlichtingen
14.955.00
13.860.000
13.800.000
29.715
30.970
30.894
2.760.000.000
2.797.000.000
2.881.000.00
126.843.000.000
134.941.000.000
138.062.000.000
62.130.000.000
64.948.000.000
73.128.000.000
Personeel per 31-12 (in fte) Gemaakte kosten Belastingopbrengsten Premieopbrengsten
2004
1 Uitbetalingen in de maand december
83
2 Aantal belasting-/inhoudingsplichtigen per middel 2004
2005
2006
2007
2008
8.763.000
8.599.000
9.201.000
10.223.000
9.696.000
Vennootschapsbelasting
648.000
676.000
711.000
750.000
791.000
Vennootschapsbelasting
Loonbelasting / Loonheffingen
543.000
546.000
572.000
595.000
619.000
1.073.000
1.139.000
1.231.000
1.316.000
1.408.000
Inkomstenbelasting2
Omzetbelasting
2004
2005
2006
2007
2008
7.200.000
9.404.000
7.374.000
8.212.000
15.323.000
430.000
264.000
454.000
430.000
506.000
Loonbelasting / Loonheffingen4
3.542.000
3.620.000
6.624.000
6.960.000
6.585.000
Omzetbelasting
6.180.000
5.718.000
6.190.000
6.606.000
7.214.000
12.426.000
12.738.000
14.733.000
14.562.000
14.840.000
Inkomstenbelasting
Invoerrechten en accijnzen Zorgverzekeringswet (ZVW)
3 Ontvangen aangiften inkomstenbelasting (in aantallen en in procenten) 2004
2005
2006
2007
2008
8.675.000
9.056.000
9.705.000
10.416.000
10.778.000
- waarvan digitaal
69%
82%
86%
83%
85%
- waarvan papier
31%
18%
14%
17%
15%
Aantal totaal3
2 Cijfer 2004 gecorrigeerd 3 Cijfer 2004 gecorrigeerd
84
4 Aantal behandelde aangiften
Motorrijtuigenbelasting inclusief houderschapsbelasting
1.102.000
12.174.000
11.635.000
11.267.000
10.944.000
11.128.000
Wet zelfstandigen in de ziekenfondsverzekering (WZZ)5
357.000
586.000
446.000
615.000
-
Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ)6
881.000
1.146.000
185.000
-
-
Overig
340.000
297.000
252.000
288.000
544.000
4 Vanaf 2006 kwartaalaangiften vervangen door maandaangiften en 4-week aangiften 5 Vanaf 2008 opgenomen onder overig 6 Vanaf 2007 opgenomen onder overig
85
Kantoortoetsing
2004
2005
2006
2007
2008
1.465.000
1.270.000
1.290.000
1.389.200
1.055.700
Boekenonderzoeken waarvan Inkomensheffing Boekenderzoeken waarvan Vennootschapsbelasting Boekenonderzoeken waarvan Loonbelasting
16.400 5.740 14.350
86
6 Aantal navorderingen, correcties en naheffingen
5 Aantal uitgevoerde controles belastingregio’s
12.160 4.200 10.820
13.080 4.300 18.110
12.410 4.410 18.880
13.100 4.480 21.770
2004
2005
2006
2007
2008
39.000
69.000
61.500
43.400
38.100
522.000
525.000
580.000
611.000
401.000
Vennootschapsbelasting navorderingen
6.600
6.000
5.800
6.900
7.400
Vennootschapsbelasting correcties op aangiften
20.000
16.000
14.000
13.000
12.900
Inkomstenbelasting navorderingen Inkomstenbelasting correcties op aangiften
Boekenonderzoeken waarvan Omzetbelasting
20.550
18.030
19.900
21.130
23.950
Loonbelasting /Loonheffingen
495.000
526.000
167.000
524.000
804.000
Bedrijfsbezoeken
21.000
19.000
20.000
31.600
43.200
Omzetbelasting
806.000
861.000
946.000
986.000
1.048.000
1.255.000
1.209.000
1.249.000
1.156.000
1.166.000
21.000
20.000
20.000
28.800
12.100
Aantal onderzochte aansluitnummers Sociale Verzekering7
7 Vanaf 2008 opgenomen onder boekenonderzoeken
Motorrijtuigenbelasting inclusief houderschapsbelasting -
-
27.920
23.140
-
Overig
87
7 Dwangmaatregelen
88
9 Afhandeling processen-verbaal fiscaliteit 2004
Betalingsherinneringen
2005
2006
2007
2008
1.458.000
1.660.000
1.744.000
2.253.000
2004
2005
2006
2.007
2008
Afgedaan door Openbaar Ministerie
244
290
192
270
183
71%
73%
61%
66%
43%
9%
6%
20%
13%
41%
20%
21%
19%
21%
16%
Aanmaningen
2.788.000
2.003.000
1.919.000
2.189.000
2.557.000
- waarvan vonnis rechter
Uitgevaardigde dwangbevelen
1.572.000
1.396.000
1.238.000
1.436.000
1.648.000
- waarvan transactie
Beslagopdrachten
1.237.000
1.059.000
902.000
1.037.000
1.082.000
- waarvan sepot
3.773
3.914
3.281
3.325
4.244
2004
2005
2006
2007
2008
Aangemelde zaken
1.569
1.332
1.054
971
818
Geaccepteerde zaken
1.048
832
630
620
501
Openbare verkopingen
8 Afhandeling fraudemeldingen
89
12 Onderzochte monsters voor de in- en uitvoeraangiften door het Douane Laboratorium
10 Aantal uitgevoerde controles douane regio’s 2004 Controles op aangiften invoerrechten en accijnzen
2005
2006
2007
2008
1.345.000
1.148.000
1.001.000
865.000
721.000
Reizigersbagage
551.000
696.000
724.000
730.000
805.000
Ambulante controles en mobiel toezicht goederen
118.000
137.000
70.000
64.000
105.000
5.790
5.290
4.360
3.540
3.160
Overige controles
58.800
84.200
101.700
223.600
204.500
Scancontroles (vaste scans)
75.400
81.600
86.700
82.500
93.000
Boekenonderzoeken
2004
2005
2006
2007
2008
Landbouwregeling8
9.973
9.085
9.738
6.501
3.668
Accijnswetgeving
4.632
2.069
1.978
1.612
1.615
16.645
16.933
18.793
13.193
9.753
3.379
4.068
3.797
3.633
Tariefgroepindeling Diverse VGEM-wetgeving9
13 Aantal afgedane bezwaarschriften n.a.v. correcties 10
Totaal Belastingplichtige gelijk %
11 Aantal bekeuringen
2005
2006
2007
2008
32.531
52.862
60.555
63.477
45.736
39%
39%
37%
34%
35%
2004
2005
2006
2007
2008
3.744
4.558
5.663
6.073
6.642
25%
25%
29%
29%
27%
14 Aantal afgedane beroepschriften 11 2004
2005
2006
2007
2008
Douane wetgeving
5.130
5.040
6.890
7.030
6.360
Totaal
Accijnswetgeving
2.660
1.980
2.100
2.760
1.580
Belastingplichtige gelijk %
VGEM-wetgeving
14.480
23.520
23.560
24.180
26.530
1.820
2.300
960
1.140
1.490
Overig
2004
8 Cijfer 2004 gecorrigeerd 9 Cijfer 2004 niet geregistreerd 10 Vanaf 2005 incl. inkomstenbelasting particulieren 11 Vanaf 2005 incl. bij rechtbank
90
91 Bijlage
Beleggingsinstelling en Groenfondsen 2004
Vervroegde afschrijving milieu-investeringen ondernemers (VAMIL-regeling) 2004 Ingediende aanmeldingen Aangemeld investeringsbedrag
5.000 371.000.000
2005
2006
2007
2008
7.000 7.000 8.000 787.000.000 1.055.000.000 1.957.000.000
6.000 730.000.000
Milieu-investeringsaftrek ondernemers (MIA-regeling) Ingediende aanmeldingen Aangemeld investeringsbedrag
2005
2006
2007
2008
6.000 108.000.000
8.000 279.000.000
10.000 485.000.000
8.000 711.000.000
6.000 38.000.000
Ingediende aanmeldingen Aangemeld investeringsbedrag
2007*
2008*
8 9 8 8 3.646.000.000 3.907.000.000 2.521.000.000 5.846.000.000 3.170.000.000 3.289.000.000 2.042.000.000 5.255.000.000
* geen (definitieve) cijfers door vervallen kwartaalrapportages
Aantal Ingelegd vermogen Waarvan belegd in leningen
2004
2005
2006
2007*
8 521.000.000 467.000.000
8 368.000.000 328.000.000
8 221.000.000 181.000.000
8 42.000.000 26.000.000
* geen (definitieve) cijfers door vervallen kwartaalrapportages
Energie-investeringsaftrek ondernemers (EIA-regeling) 2005
2006
Tante-Agaathfondsen
2004
2004
Aantal Ingelegd vermogen Waarvan belegd in projecten
2005
92
2006
2007
2008
11.000 9.000 10.000 13.000 12.000 1.391.000.000 1.102.000.000 3.712.000.000 2.018.000.000 1.269.000.000
2007 gecorrigeerd ivm definitieve cijfers 2008 betreffen voorlopige cijfers
2008*
93
94
Afdrachtverminderingen loonbelasting 2004
2005
2006
2007*
2008*
136.000 466.000.000
128.000 186.000.000
0 0
0 0
0 0
7.000 75.000.000
5.000 39.000.000
3.400 13.000.000
0 0
0 0
Onderwijs Aantal werkgevers Bedrag
21.000 202.000.000
21.000 299.000.000
30.000 193.000.000
35.000 243.000.000
36.500 291.000.000
Kinderopvang Aantal werkgevers Bedrag
30.000 237.000.000
0 0
0 0
0 0
0 0
Scholing Aantal werkgevers Bedrag
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
3.000 58.000.000
2.500 51.000.000
2.600 52.000.000
0 0
0 0
Arbo-non-profit Aantal werkgevers Bedrag
131 1.000.000
48 266.000
77 281.000
95 148.000
0 0
Zeevaart Aantal werkgevers Bedrag
281 83.000.000
234 88.000.000
359 85.000.000
350 82.000.000
343 82.000.000
7.000 291.000.000
7.000 298.000.000
11.000 375.000.000
11.000 423.000.000
11.000 440.000.000
Lage lonen Aantal werkgevers Bedrag (in euro’s) Langdurig werklozen Aantal werkgevers Bedrag
Ouderschapsverlof Aantal werkgevers Bedrag
Speur- en ontwikkelingswerk Aantal werkgevers Bedrag
* 2007 gecorrigeerd ivm definitieve cijfers 2008 betreffen voorlopige cijfers
Uitgave Belastingdienst November 2009 Documentcode: BJV 001 - 1Z81FD Concept en vormgeving Edenspiekermann Illustraties Yke Schotten (Unit)
