Met het vernieuwde vmboaanbod in Breda per schooljaar 2012-2013
Wegwijs
in het vmbo
Wegwijs in het vmbo is een gezamenlijke uitgave van de vmbo-scholen in Breda: • Prinsentuin van Cooth • Scala • Tessenderlandt-vrl • Christoffel • De Rotonde • Kompas
Een brochure voor ouders van basisschoolleerlingen groep 7/8 en voor leerkrachten van groep 7/8
november 2011
Deze brochure wordt aangeboden door de Bredase vmbo-scholen: Prinsentuin van Cooth, Scala, Tessenderlandt-vrl, Christoffel, De Rotonde en Kompas.
Inhoudsopgave Wegwijs in het vmbo
02
Interview Sjoerd Pals
03
De vier leerwegen in het vmbo
05
Interview Stijn Rademakers
06
Het onderwijs
07
Interview Rian Verwijst
08
Extra begeleiding in het vmbo
09
Interview Myrthe van Gils
10
Sectoren en programma’s
11
Interview Tom Rutten
13
Vervolgopleiding 15 Interview Mattijn en Tessie Koekkoek
16
Bijlagen 01
Overzicht gewijzigd onderwijsaanbod vmbo in Breda met ingang van 1 augustus 2012
18
02
Overwegingen om rekening mee te houden bij de schoolkeuze
20
03
Nuttige webadressen
22
04
Vmbo-scholen in Breda
23
Colofon 24
Wegwijs
in het vmbo
Wegwijs
in het vmbo
Een brochure voor ouders van basisschoolleerlingen groep 7/8 en voor leerkrachten van groep 7/8 Wat is het vmbo? Het vmbo staat voor voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs. Dat houdt in dat het vmbo de leerlingen voorbereidt en laat oriënteren op allerlei soorten werk en beroepen en op de opleidingen die daarbij horen. Vervolgonderwijs is verplicht, want op een aantal uitzonderingen na moeten alle jongeren een startkwalificatie halen, dat wil zeggen een diploma van de havo, het vwo of het mbo op niveau 2. Voorbereiding en oriëntatie zijn dus de belangrijkste functies van het vmbo. Een vmbo-opleiding duurt in principe vier jaar.
Het vmbo werkt… Ouders van kinderen op het vmbo merken vaak dat hun kinderen in het eerste leerjaar veel zelfvertrouwen opbouwen, dat zij een enorme ontwikkeling doormaken en met hoge cijfers thuiskomen. Allemaal positieve dingen waar het kind en de rest van het gezin profijt van hebben. Natuurlijk schuilt er in elk kind een talent. Maar een prettige, veilige leeromgeving en de juiste aandacht zorgen ervoor dat het er ook uit komt.
…maar hoe? Om u wegwijs te maken in het onderwijstype vmbo hebben we algemene informatie bij elkaar gezet: wat is het vmbo, welke termen komt u tegen in het vmbo, hoe zit het in elkaar, wat zijn de mogelijkheden met een vmbo-diploma en waar kunt u overige interessante informatie vinden. We hebben de medewerking gevraagd van een zestal gezinnen die hun ervaring met een van de vmbo-scholen in Breda met u delen. Na het lezen van de brochure heeft u een betere kijk op het vmbo.
2
INTERVIEW
We zitten bij Sjoerd thuis in de keuken van de boerderij en
Naam: Sjoerd Pals (16 jaar) uit Terheijden
minicamping ’t Mostoch, net buiten Terheijden. Er is veel groen
School: Tessenderlandt
en ruimte, en ook een grote schuur om te sleutelen. Sjoerd
Klas:
vierde leerjaar Voertuigentechniek,
heeft dan ook al een oude Kever die hij aan het opknappen is.
kaderberoepsgerichte leerweg
“Ik wilde net als mijn oudste broer graag de techniek in. Hij zat
Moeder: Leni Pals
ook op Tessenderlandt. Als ik een garage binnenstap en de olie
Beroep: Eigenaar minicamping
ruik, denk ik: hier moet ik zijn!”
Sjoerd Pals maakte bewuste keuze voor het vmbo:
Leren in de praktijk
‘Ik ben geen studeermannetje, maar een DOEmannetje!’
Zijn moeder, Leni Pals, benadrukt dat de keuze voor het vmbo heel bewust was: “Het was een weloverwogen beroepskeuze; hij wilde per se voertuigentechniek gaan doen. Ik ben ervan
“Ik wist al wat ik wilde worden toen ik in groep 8 zat. Ik wou
overtuigd dat wanneer jongens de techniek in willen, ze beter
voertuigentechniek gaan doen; lekker sleutelen aan auto’s en
de kaderberoepsgerichte leerweg kunnen gaan doen dan de
trekkers.” Sjoerd Pals (16) zit in de vierde klas kaderberoepsge-
theoretische leerweg. Hij leert nu zoveel in de praktijk, dat hij
richte leerweg op Tessenderlandt in Breda. Hij maakte een heel
een betere basis heeft voor het mbo, dan wanneer hij alleen
bewuste keuze voor het vmbo.
theoretisch geschoold zou zijn.”
Sjoerd sleutelt graag in de schuur aan zijn oude Kever.
3
Sjoerd had een hogere Cito-score dan benodigd voor het
nenstapte. “Van buiten dacht ik: oh jee. Toen ik binnen was,
niveau dat hij nu volgt. Hij lacht: “Ik ben geen studeermanne-
was het goed. Ik voelde me op mijn gemak, al was ik de enige
tje, maar een doemannetje! Hierna ga ik naar het mbo. Ik wil
uit Terheijden die erheen ging.”
uiteindelijk naar de infanterie bij de landmacht. Die grote zware trucks, dat is het echte werk!”
Maatschappelijk betrokken Ook voor kinderen die nog niet weten welke richting ze op wil-
Via vmbo naar mbo
len, is het vmbo een goede keuze. In de eerste twee basisjaren
Volgens Leni is de weg naar het mbo beter via het vmbo.
kun je kennismaken met de verschillende richtingen die er zijn.
“Voorop staat natuurlijk dat je kind tevreden moet zijn. Maar
Aan het einde van het tweede jaar maak je een keuze voor een
het vmbo geeft een goede ondergrond voor het mbo, omdat je
richting. Leni: “Ik vind het goed dat ze in die eerste jaren ook
al twee jaar met techniek bezig bent. Het is een goede basis.”
vakken krijgen als maatschappijleer en zorg. Een kind op het vmbo is daar allemaal niet zo mee bezig. Ze moeten bijvoor-
Leni heeft vier kinderen, twee op het vmbo, twee op een havo-
beeld een keer koken en ze leren dingen waardoor ze bewuster
school. “Ik heb altijd een positief beeld gehad van het vmbo.
in de maatschappij gaan staan. Als ze zoiets op school krijgen,
Ik wilde ook graag dat mijn kinderen erheen gingen. Ik heb ook
nemen ze het vaak makkelijker aan, dan wanneer je dat als
goede ervaringen met de school. Het voelt warm en betrokken.
ouder probeert bij te brengen.”
Ze weten daar wie je bent. Ja, ik ben heel positief.” Sjoerd vindt het vmbo een goede keuze. “Ik heb er veel geleerd Sjoerd herinnert zich nog de eerste keer dat hij de school bin-
Sjoerd en zijn moeder Leni Pals zijn blij met hun keuze voor het vmbo.
4
en ga best graag naar school.”
De vier leerwegen
in het vmbo
Leerwegen
De kaderberoepsgerichte leerweg
Het voorbereidend middelbaar
richt zich op de beroepspraktijk en
beroepsonderwijs (vmbo) bestaat uit
bereidt de leerlingen voor op de vak- en
zogeheten leerwegen.
middenkaderopleidingen (niveau 3 en 4) van
Een leerweg is de route die een leerling
het mbo.
volgt na de onderbouw. De vier leerwegen zijn:
De basisberoepsgerichte leerweg
• de theoretische leerweg (tl of mavo);
bereidt voor op de basisberoepsopleidingen
• de gemengde leerweg (gl);
(niveau 2) van het mbo. Binnen de
• de kaderberoepsgerichte leerweg (kb);
basisberoepsgerichte leerweg bestaan
• de basisberoepsgerichte leerweg (bb).
verschillende maatwerktrajecten, zoals
Alle vier de leerwegen leiden naar het
het leer-werktraject. Dit is een leerwijze
middelbaar beroepsonderwijs (mbo).
met veel ruimte voor stage of werk die de mogelijkheid geeft tot doorstroom naar
De theoretische leerweg
niveau 2, mits het een mbo-opleiding betreft
is het beste te vergelijken met de oude
in dezelfde richting.
mavo. De meeste scholen noemen deze leerweg ook nu nog mavo. Een diploma
Verschil tussen de leerwegen
van de theoretische leerweg geeft
De vier leerwegen verschillen in:
toegang tot vakopleidingen (niveau 3) en
1. het niveau waarop de leerlingen de
middenkaderopleidingen (niveau 4) van het
leerstof krijgen aangeboden;
mbo. Met een diploma van de theoretische
2. de tijd die besteed wordt aan
leerweg kun je ook naar de havo.
praktijkvorming en aan theorie; 3. het niveau waarop de leerling in het
De gemengde leerweg
vervolgonderwijs instroomt.
is van hetzelfde niveau als de theoretische op de vak- en middenkaderopleidingen
Leerwegkeuze aan het eind van het tweede leerjaar
(niveau 3 of 4) van het mbo. Het verschil
De definitieve keuze voor een leerweg hoeft
met de theoretische leerweg is dat je in de
officieel pas aan het eind van het tweede
gemengde leerweg één theorievak inwisselt
leerjaar gemaakt te worden. Die keuze
voor één beroepsgericht vak. Het niveau
bepaalt de school in overleg met de leerling
van de theorievakken is gelijk. Ook met een
en diens ouders. De keuze is afhankelijk
diploma van de gemengde leerweg kan je
van de resultaten die de leerling tot dan
naar de havo.
toe behaald heeft en de manier waarop de
leerweg en bereidt de leerlingen voor
leerling zich ontwikkelt.
5
INTERVIEW
school aan toe gaat. Ook vraagt de directeur wat de ouders
Naam: Stijn Rademakers (15 jaar) uit Oosterhout
van bepaalde zaken vinden. Zo werden de ouders uit Stijns
School: Scala
klas betrokken bij de testfase van de nieuwe ouderportal. “Een
Klas:
derde leerjaar mavo
geweldig informatiemiddel en helemaal passend bij de huidige
Vader:
René Rademakers
digitale communicatievormen. Als ik op de ouderportal inlog,
Beroep: Directeur van accountantskantoor
kan ik de cijfers en het huiswerk van mijn zoon bekijken. Ik krijg een sms’je van de school als Stijn bij een les gemist wordt.”
De vader van Stijn Rademakers is lid van de Oudercommissie van Scala.
“We houden graag gevoel met de school van onze zoon”
Sectorkeuze Inmiddels heeft Stijn zonder problemen de twee klassen uit de onderbouw doorlopen. De keuze voor een sector in de bovenbouw vond halverwege het tweede schooljaar plaats. De
Stijn Rademakers uit Oosterhout heeft zijn school, de mavo
school verzorgde een voorlichtingsavond over de bovenbouw,
van Scala in Teteringen, zelf uitgekozen. Zijn ouders toonden
waar Stijns ouders veel aan hebben gehad. Ook de leerlingen
zich destijds zeer betrokken bij zijn schoolkeuze en zijn dat
kregen deze informatie mee en gezamenlijk besloten ze dat
sindsdien ook bij de school waar hij alweer twee jaar met veel
de Economische kant het beste bij Stijn past. “Ik zoek geen kan-
plezier heen gaat. Vader René zit in de Oudercommissie en wil
toorbaan, maar heb zo wel een brede basis.“ De oriëntatie op
graag betrokken zijn bij Stijns mavo-periode.
Stijns vervolgopleiding is hiermee ook van start gegaan. “Als ik een passende vervolgopleiding voor Stijn moet kiezen, dan zou
Meteen op zijn plek
dat in elk geval geen havo zijn, maar een leuke mbo-opleiding,
René Rademakers vertelt: “Toen Stijn in groep 7 zat, hebben
besluit René. Ze hebben er al een paar bekeken op internet.”
we ons al georiënteerd in de regio. Met een zeer waarschijnlijk mavo-advies in ons hoofd, hebben we op internet de scholen bekeken die in aanmerking kwamen. Toen enige tijd later de Open dagenkalender in de krant verscheen, hebben we drie scholen geselecteerd en bezocht.” Zoon Stijn vult enthousiast aan: “Toen ik bij Scala kwam, vond ik het daar meteen enorm gaaf. Het mooie gebouw, de frisse lokalen, de relaxte sfeer, alles trok mij aan, ook al lag deze school niet in mijn eigen woonplaats.“ “Onze insteek is altijd geweest dat Stijn zich er op zijn plek moet voelen. Het is toch een investering voor vier jaar waar je het over hebt. Voor ons vormde de aanwezigheid van een vmbo bij Scala een bijkomend voordeel. Als hij dan toch een niveau te hoog zat, dan kon hij nog wisselen van opleiding binnen dezelfde school. Gelukkig is dat niet nodig geweest.”
Oudercommissie In de Oudercommissie krijgt René met diverse onderwerpen te maken, die hem een beeld geven hoe het er op zijn zoons
6
René en Stijn Rademakers op het kantoor van René.
Het Onder-
wijs
De onderbouw In de eerste twee leerjaren, de onderbouw,
De theorievakken of algemeen vormende
moeten scholen verplicht de zogenoemde
vakken (avo-vakken), zijn:
kerndoelen realiseren. Kerndoelen geven aan wat leerlingen moeten weten en
• Nederlands
kunnen om later in de maatschappij goed
• Engels
te kunnen functioneren, zowel als persoon,
• Frans
als burger en als werknemer. Ook wordt
• Duits
in de onderbouw de basis gelegd voor het
• Wiskunde
vervolgonderwijs, om te beginnen voor de
• Biologie
bovenbouw van het voortgezet onderwijs.
• Natuurkunde • Scheikunde
Scholen mogen zelf bepalen hóe zij de leerlingen de kerndoelen laten halen: met
• Aardrijkskunde
welke middelen, vakken, leergebieden,
• Geschiedenis
projecten, etc. Scholen besteden in de
• Economie
onderbouw ongeveer twee derde van hun
• Kunstvakken II
tijd aan onderwijs dat met de kerndoelen te
• LO II
maken heeft. Het derde deel dat overblijft,
• Maatschappijleer II
mogen scholen zelf invullen. Op vmboscholen wordt in die tijd aandacht besteed
• Culturele en kunstzinnige vorming (CKV)
aan onder meer loopbaanoriëntatie, taal en
• Maatschappijleer
rekenen, sport en cultuur.
• Lichamelijke opvoeding (LO)
Theorievakken
Niet op alle scholen worden alle vakken
De theorie komt aan bod in de theorie
apart gegeven. Sommige scholen geven
vakken: onder andere Engels, Nederlands,
de vakken gecombineerd in leergebieden.
wiskunde en economie. Ze worden in alle
Bijvoorbeeld natuurkunde en scheikunde
leerwegen gegeven, met een verschil in het
worden ook wel samengevoegd tot nask I.
niveau waarop ze worden aangeboden en het aantal waarin de leerling eindexamen
De bovenbouw
moet doen. De theorievakken vormen het
De laatste twee leerjaren (de bovenbouw)
grootste deel van het lesprogramma in de
zijn de examenjaren. In welke vakken
eerste twee leerjaren.
een leerling examen doet, hangt af van de keuze voor een sector/programma. De beroepsvoorbereidende stage maakt onderdeel uit van het onderwijsprogramma in de bovenbouw.
7
INTERVIEW
je veel theorie nodig, maar die wil ik dan ook graag leren. In elk
Naam: Rian Verwijst (15 jaar) uit Breda
geval ga ik na het vmbo dierverzorging doen op het Prinsentuin
School: Prinsentuin Breda
College. Maar ik zou ook misschien naar een speciale paarden-
Klas:
derde leerjaar, kaderberoepsgerichte leerweg
school kunnen. Het maakt me eigenlijk niet uit wat ik ga doen,
Vader:
Adrie Verwijst
als het maar leuk is en ik het kan behalen. Een kantoorbaan
Beroep: Boekhouder
zoals mijn vader die heeft, zou ik liever niet hebben. Voor een dagje vind ik dat wel interessant, maar niet voor altijd.”
Groot respect voor docenten Adrie Verwijst is zeer betrokken bij de school van zijn dochter. “Volgens de Cito-score zou Rian naar de mavo kunnen. Het voordeel van een vmbo-brede school zoals Prinsentuin Breda, is dat je altijd nog naar een ander niveau kunt overstappen, zonder van school te hoeven veranderen. Ik ben trots dat mijn dochter op het vmbo zit. Doordat ik regelmatig op school te vinden ben, heb ik groot respect gekregen voor de docenten. Zij worden geconfronteerd met grote verschillen tussen leerlingen en ik zie dat ze daar heel goed mee omgaan in de klas. Het is een leuke, veilige en gezellige school.” Het contact met de leraren en mentoren vindt Rian ook goed: “Als jij of je ouders vragen hebben over iets, kun je altijd bellen met de mentor. Iedereen heeft daar zelfs het privénummer van. Maar ook met een andere begeleider of coördinator kun je contact opnemen.”
“Ik ben er trots op dat mijn dochter naar het vmbo gaat”
“Ik denk dat het vooral belangrijk is dat een kind weet wat hij of
“Sinds de Open dag was ik meteen ‘verliefd’ op Prinsentuin.
op de havo zit, maar die helemaal niet weet in welke richting
Wat ik precies wilde, wist ik toen nog niet, maar ik voelde ge-
hij verder wil. Hoewel hij wat beter kan leren, zie je bij hem dan
woon dat ik hier op mijn plek zou zitten.” Aan het woord is Rian
ook een veel mindere motivatie voor school dan bij onze doch-
Verwijst, dochter van José en Adrie Verwijst. Rian heeft nog
ter. En dat is best jammer.”
een iets oudere broer die op de havo zit. Rian houdt ervan om het leren met de handen en de hersenen af te wisselen. “Als ik maar een paar praktijkuren in de week krijg, dan ben ik helemaal gelukkig. Theorie is natuurlijk ook belangrijk en hoort er zeker bij. Ik wil later iets met paarden gaan doen, het liefst word ik paardenfysiotherapeut. Daarvoor heb
8
zij wil worden”, betoogt Adrie. “Wij hebben nog een zoon die
Extra begeleiding in het
vmbo
Leerwegondersteunend onderwijs (lwoo) Lwoo is bedoeld voor leerlingen die in principe wel de capaciteiten in huis hebben
of de leerling heeft: • een IQ dat ligt tussen de waarden 91 tot en met 120 • een leerachterstand op tenminste twee
om een leerweg in het vmbo succesvol af
van de vier domeinen:
te ronden, maar voor wie extra begeleiding
• inzichtelijk rekenen;
noodzakelijk is om daadwerkelijk een vmbo-
• begrijpend lezen;
diploma te behalen. Lwoo is mogelijk in alle
• technisch lezen;
leerwegen. Elke school bepaalt zelf de wijze
• spellen;
waarop de extra begeleiding plaatsvindt.
• en een sociaal-emotionele problematiek.
Het verkrijgen van een lwoo-indicatie
Leerlinggebonden financiering (rugzak)
Scholen hebben de mogelijkheid om
Ouders kunnen in aanmerking komen
voor een leerling lwoo aan te vragen.
voor een leerlinggebonden budget als
Deze aanvraag moet gedaan worden
hun kind een lichamelijke of geestelijke
bij de Regionale Verwijzingscommissie
handicap heeft, langdurig ziek is of een
en is gebonden aan een aantal landelijk
gedragsprobleem heeft. Hierdoor heeft
vastgestelde criteria die betrekking hebben
het kind extra voorzieningen nodig
op de capaciteiten en het welbevinden van
om voortgezet onderwijs te kunnen volgen.
de leerling.
Deze voorzieningen worden betaald van
Die criteria zijn:
het leerlinggebonden budget, ook wel rugzak genoemd.Het geld in de rugzak
de leerling heeft:
is, anders dan bij leerwegondersteunend
• een IQ dat ligt tussen de waarden 75 tot
onderwijs, gekoppeld aan het kind dat een
en met 90 • een leerachterstand op minimaal twee
indicatie heeft. Een indicatie moet in principe door de ouders worden aangevraagd bij een
van de vier domeinen:
commissie voor indicatiestelling (CvI).
• inzichtelijk rekenen;
In uitzonderlijke gevallen kan een school een
• begrijpend lezen;
indicatie aanvragen.
• technisch lezen; • spellen.
9
INTERVIEW Naam: Myrthe van Gils (15 jaar) uit Oosterhout School: Scala Klas:
vierde leerjaar mavo
Vader:
Edwin van Gils
Beroep: Accountmanager visverwerkend bedrijf Moeder: Angelique van Gils Beroep: Assistente orthodontist
“Ik wil later sportles gaan geven op deze school!” Moeder Angelique heeft vroeger met veel plezier de mavo gevolgd in Oosterhout. Aanvankelijk zou dochter Myrthe daar ook naartoe gaan. “We hebben de Open Dagen van verschillende scholen bezocht, maar ik vond Scala de leukste! De school sprak me meteen aan: al die vrolijke kleuren, het hele gebouw, de sfeer.”
Passend niveau Myrthe is enthousiast over haar school. “Toen ik nog op de basisschool zat, dacht ik eerst dat ik naar de havo zou gaan.
Vader Edwin vult aan: “Het werkt ook andersom. Wij vinden
In groep 7 had iedereen het daar opeens over. Gelukkig ben
de relatie die de school met de ouders heeft erg belangrijk.
ik toch naar het vmbo gegaan en volg ik daar de mavo. Mijn
Bij Scala wordt je heel goed op de hoogte gehouden van de
vriendinnetjes gingen wel naar een andere school en dat vond
vorderingen van je kind. Ze trekken meteen aan de bel wan-
ik in het begin best vervelend. Eigenlijk kende ik helemaal
neer er iets niet goed gaat. Elke ouder heeft bovendien een
niemand op mijn nieuwe school. Maar na de introductieweek
inlogcode waarmee hij of zij op de ouderportal kan. Hierop kun
was dat helemaal over. Dat was wel zó leuk! Meteen had ik al-
je het rooster zien met de eventuele wijzigingen, maar ook het
weer nieuwe vriendinnen. Moeder Angelique vertelt: “Achteraf
huiswerk en de cijfers die je kind heeft gekregen.”
ben ik blij dat ze naar deze school is gegaan. Het niveau past
Angelique: “In principe kun je altijd contact opnemen met de
helemaal bij Myrthe en dat is het belangrijkste. Onze dochter
mentor per telefoon of per mail. Ze reageren dan altijd erg snel.
is helemaal gelukkig op de school van haar keuze en dan is het
Dat geeft vertrouwen.”
voor ons goed. We hebben nog twee kinderen, Koen van 13 doet havo en Famke van 6 zit uiteraard nog op de basisschool.
Van leerling tot leraar Als Myrthe haar vmbo-diploma heeft, wil ze heel graag naar
10
Relatie ouders-school
het CIOS. En als dat niet lukt naar een andere sportopleiding bij
Moeder Angelique is van het begin af aan erg betrokken
een ROC. “Ik sport heel graag en geef nu al paardrijles. Maar
geweest bij de scholen van de kinderen. “Ik heb op de basis-
ook andere sporten hebben mijn interesse. Bij Scala kun je bij
school van Myrthe en Koen in de medezeggenschapsraad
‘Bewegen en Sport’ kiezen uit allerlei verschillende cursussen
gezeten. Ik vind het leuk om mee te praten en denken met de
zoals klimmen en zelfverdediging, maar ook fitness of dans. Ik
school.
zou later heel graag sportles willen geven op Scala!”
Sectoren
en programma’s
Sectoren
De vmbo-scholen zien het belang ervan
Beroepsvoorbereiding gebeurt in de
in om met leerlingen te praten over de
zogenaamde beroepsgerichte programma’s.
ervaringen die ze opdoen bij die oriëntaties.
Leerlingen volgen een programma van hun
In de lessen ‘loopbaanoriëntatie en
voorkeur in een van de vier sectoren:
-begeleiding’ wordt hier aandacht aan
1. sector Economie;
besteed, zodat leerlingen weten waar hun
2. sector Techniek;
sterke punten liggen en wat hen wel en niet
3. sector Zorg en Welzijn;
aanspreekt.
4. sector Groen (of Landbouw). Een mengvorm van elementen uit de
Beroepsvoorbereidende stage
verschillende sectoren komt overigens ook
In alle leerwegen van het vmbo kunnen
voor: vmbo Intersectoraal. Je zou dat een
stages plaatsvinden. Leerlingen volgen
vijfde sector kunnen noemen.
in de onderbouw een snuffelstage om hen een goede keuze te laten maken voor
Programma’s
een beroepssector. Het grootste gedeelte
Binnen een sector worden verschillende
van de stages komt echter aan de orde
programma’s aangeboden, zoals bijvoorbeeld
in de bovenbouw, wanneer de leerlingen
Handel of Consumptief breed in de sector
beginnen met het examenprogramma.
Economie. Niet iedere vmbo-school biedt
In de arbeidsoriënterende stage doen
elke sector of elk programma aan. Er zijn
leerlingen vaak de eerste werkervaring
bijvoorbeeld regio’s waar te weinig leerlingen
op. Zelfstandig werken is een belangrijk
zijn om veel verschillende richtingen aan te
aspect. In de beroepsvoorbereidende
bieden. Of een school concentreert zich op
stage ligt de nadruk op het ontwikkelen
één specifieke sector omdat het daar van
van een goede werkhouding. Hierin doen
oudsher goede faciliteiten voor heeft.
de leerlingen meer specifieke werkervaring
Ook de omgeving kan een rol spelen: wat
op. Ook ontwikkelen ze inzicht in de eigen
voor soort bedrijven en instellingen zitten er
mogelijkheden, beperkingen en kansen op
in de buurt met de behoefte aan een bepaald
de arbeidsmarkt.
programma?
Wat past bij wie?
Maatschappelijke stage Alle leerlingen in het voortgezet onderwijs
Vmbo-scholen willen leerlingen zo goed
krijgen te maken met een stage bij een
mogelijk helpen bij de keuze voor een sector
maatschappelijke instelling of organisatie.
aan het einde van het tweede leerjaar.
Zo maken ze op een andere manier kennis
Gedurende dat jaar wordt er van alles
met de samenleving en komen ze in
georganiseerd om leerlingen een beeld
aanraking met groepen waar ze normaal
te geven van de verschillende sectoren
gesproken niet zo snel mee in contact
en programma’s en van de bijbehorende
zouden komen. Ook ervaren leerlingen hoe
werkvelden, bijvoorbeeld met praktische
nuttig én leuk het is om iets voor een ander
sectororiëntatie en (snuffel)stages.
te doen.
11
Sector
Techniek
Zorg en Welzijn
Economie
Landbouw
Intersectoraal
Beroepsgerichte programma’s
Bouwtechniek
Metaaltechniek
Verzorging
Administratie
Elektrotechniek
Voertuigentechniek
Installatietechniek
Grafische techniek
Bouw breed
Uiterlijke verzorging
Handel en verkoop
Mode en commercie
Technologie en commercie
Metalektro
Instalektro
Zorg-en-welzijn-breed
Handel en administratie
Landbouw en natuurlijke omgeving
Dienstverlening en commercie
Techniek breed
Consumptief-breed
Landbouw-breed
Technologie en dienstverlening
ICT-route
Sport, dienstverlening en veiligheid
Het bovenstaande schema toont de beroepsgerichte programma’s per sector waar vmbo-scholen een selectie uit aan kunnen bieden. In het overzicht in bijlage 1 op pagina 18 staat welke programma’s de Bredase vmbo-scholen aanbieden. Let op: de benaming die een school geeft aan een programma kan afwijken van de officiële benaming ter verduidelijking van de inhoud. Zo wordt bijvoorbeeld Consumptief-breed aangeboden als Horeca, toerisme en voeding.
12
INTERVIEW
Op mijn vraag of hij wel eens iets in het bedrijf doet van zijn
Naam: Tom Rutten (15 jaar) uit Bavel
ouders, schudt hij overtuigend ‘nee’. Een foto bij de varkens
School: Tessenderlandt
zit er dus niet in. “Maar ik rijd wel mijn eigen paard, daar wil ik
Klas:
vierde leerjaar Horeca, toerisme en voeding,
graag mee op de foto”, glundert hij. Liefde voor dieren is hem
kaderberoepsgerichte leerweg
zeker niet vreemd.
Fran Rutten
Waarom dan de keuze voor horeca? “Ik help al een poosje mee
Vader:
Beroep: veehouder
bij een cateraar hier uit de buurt en vind dat heel leuk. Meestal
Moeder: Kittty
moet ik afwassen, maar soms help ik ook mee om dingen te snijden. Het lijkt me echt heerlijk om iets klaar te maken voor
“Lekker bezig zijn”
gasten die in een restaurant komen eten. Ik doe nu daarom
Tom Rutten heeft het prima naar zijn zin op Tessenderlandt.
de richting Consumptief breed en wil hierna de koksopleiding
Hij wilde heel graag naar deze vmbo-school, omdat “je hier lek-
gaan volgen op het mbo. En wie weet ga ik daarna ook nog een
ker veel praktijk krijgt”. De keuze voor het vmbo stond sowieso
niveau hoger.”
al vast voor Tom en zijn ouders. Inmiddels is hij alweer bijna toe aan een vervolgopleiding. Toen hij in klas twee een keu-
Praktijkgerichte taallessen
zemiddag kreeg waarin hij eens kon kijken welke richting hem
Vader Fran hoort het verhaal van zijn zoon met instemming
aansprak, was ook dat meteen duidelijk: Tom wil de horeca in!
aan. “Op de basisschool was uit een test gebleken dat Tom ADHD had. Het eerste jaar op de middelbare school kon hij zich
13
heel moeilijk concentreren Hij vond het erg verwarrend dat hij
intensief contact”, vertelt Fran. “Uiteraard gaan we wel naar de
ieder uur een andere leraar had en naar een ander klaslokaal
ouderavonden, waarbij we een leraar van een vak waar Tom op
moest. Wij zijn in die tijd regelmatig naar zijn school geweest
dat moment niet zo goed voor staat persoonlijk kunnen spre-
om te praten met de mentor. We hebben Tom toen, in goed
ken en dat contact verloopt altijd prettig. Wat ik ook goed vind
overleg met de school, opnieuw laten testen. Uit dit onderzoek
van Tessenderlandt, is dat de leerling elke dag het zogenoemde
bleek dat het toch beter voor hem was om met medicatie te
‘contactboekje’ mee naar huis neemt. Daarin staan zaken als
beginnen. De goede begeleiding van school en de sova-trainin-
lesuitval, de punten van de leerling, eventuele problemen met
gen waren een extra ondersteuning die hij goed kon gebrui-
de leerling en wat een docent of mentor verder nog van belang
ken totdat we de juiste dosering voor de medicijnen hadden
acht voor de ouders. Andersom kunnen wij als ouders daar
gevonden. Hij is echt een jongen om in de praktijk te leren en
ook de school mee informeren als er iets bijzonders is. Bijvoor-
wat minder uit boeken. Daar krijgt hij op Tessenderlandt ruim
beeld als je kind ziek is of naar de dokter moet. Tom neemt het
voldoende de gelegenheid voor en dat is heel fijn.”
boekje dan de volgende keer mee naar school, zodat de leraren
“Zelfs de lesuren van de talen zijn meer praktijkgericht dan op
en mentor weten wat er aan de hand is (geweest). Dat werkt
een andere vmbo”, verduidelijkt Tom. “En als ik straks de koks-
heel goed, vind ik.”
opleiding ga volgen, heb ik al best wat praktijkervaring want ook nu maak ik al gerechten klaar in ons schoolrestaurant.
De familie Rutten heeft nog twee kinderen; Stijn van 11 zit op
Nu eerst mijn examen halen en dan naar het mbo. Ik kan bijna
de basisschool en Anke van 14 volgt de mavo op een brede
niet wachten!”
scholengemeenschap. Een negatief beeld van het vmbo hebben ze eigenlijk nog nooit
14
Contactboekje
gehad en ze begrijpen dan ook niet waar dat vandaan komt.
De ouders van Tom hebben niet zo heel vaak contact met
“Op het vmbo zitten gewoon leerlingen die meer in de praktijk
school. “Alleen in het eerste jaar was dat nodig en hadden we
leren en dat is alleen maar heel goed.”
Vervolgopleiding
Na het vmbo stromen leerlingen door naar
leerweg die op het vmbo gevolgd is.
middelbaar beroepsonderwijs (het mbo) of
•
de havo.
niveau 1: assistentenopleiding voor eenvoudig uitvoerend werk (een half tot één jaar);
Havo
•
niveau 2: basisberoepsopleiding voor
Voor leerlingen die havo overwegen, is het
uitvoerend praktisch werk (twee tot drie
aan te raden om bij havo-scholen na te gaan
jaar);
welke instroomeisen deze stellen, zoals
•
niveau 3: vakopleiding tot zelfstandig
eisen aan het cijfergemiddelde of aan het
beroepsbeoefenaar zelfstandig
vakkenpakket.
uitvoerend werk, brede inzetbaarheid (twee tot vier jaar);
MBO
•
niveau 4: middenkaderopleiding (drie
Het mbo leidt op voor een beroep en een
tot vier jaar) en specialistenopleiding
beroepskwalificatie. Het mbo heeft dezelfde
(kopstudie van één tot twee jaar),
sectoren als het vmbo: Economie, Techniek,
volledig zelfstandig uitvoerend werk,
Zorg en Welzijn en Groen (of Landbouw). Daarbinnen zijn heel veel verschillende
brede inzetbaarheid of specialisatie. •
Een niveau 4-diploma geeft toegang tot
beroepsopleidingen.
het hoger beroepsonderwijs (hbo).
Het onderwijs op het mbo kan op vier
Onderstaand doorstroomschema geeft
niveaus gevolgd worden, afhankelijk van de
aan welke “routes” mogelijk zijn:
HBO
MBO
Niveau 2
VMBO
Basisberoepsgerichte leerweg
Niveau 3
Niveau 4
Kaderberoepsgerichte leerweg Gemengde leerweg Theoretische leerweg
Regionaal Opleidingscentrum (ROC) Er is een groot aanbod aan mbo-opleidingen bij diverse ROC’s in Brabant en Zeeland. Er zijn ook mbo-opleidingen die niet bij een ROC horen. Dat zijn de zogenoemde vakinstellingen of vakscholen. Deze richten zich op opleidingen voor één branche, zoals de grafische sector, de scheepvaart of de designersector.
15
INTERVIEW
gen neemt met een zesje. “Op de basisschool zat Tessie in de
Namen: Mattijn Koekkoek (17 jaar) en zusje Tessie Koekkoek
middenmoot, maar op het vmbo hoort ze bij de besten. Dat sti-
(15 jaar) uit Breda
muleert haar enorm!”, aldus vader Lody Koekkoek. De enorme
School: Prinsentuin Breda
gedrevenheid van de docenten in het vmbo is volgens moeder
Klas:
reeds afgerond respectievelijk het 3e leerjaar
Trudy de belangrijkste succesfactor.”Als je ziet wat de school
theoretische leerweg
uit de kinderen haalt!” Tessie relativeert de uitspraak van haar
Lody Koekkoek, afdelingscoördinator mbo-school
moeder “Nou, we doen het ook wel een beetje zelf hoor…!”
Vader:
Moeder: Trudy Koekkoek, leerkracht basisschool Ook Mattijn is positief veranderd en heeft boven de verwach-
‘Op het vmbo halen ze alles uit een kind wat erin zit’
ting gepresteerd. De school heeft hier een grote rol in gehad. Mattijn: “Ik twijfelde eraan, maar mijn mentor zei toen dat hij zijn schoen zou opeten als ik het niet zou halen...! Zo ben ik van
De ouders van Mattijn en Tessie Koekkoek zijn altijd verbaasd
de kaderberoepsgerichte leerweg uiteindelijk naar de theoreti-
als hun omgeving hen het gevoel geeft dat vmbo niet goed
sche leerweg gegaan.” Aan mogelijke struikelpunten wordt ex-
genoeg is voor hun kinderen. Zij hebben juist de ervaring dat
tra aandacht besteed. “Net als een paar klasgenoten zag ik het
er op het vmbo meer aandacht is en dat hun kinderen beter in
eindexamen wiskunde totaal niet zitten. Mijn wiskundedocent
hun vel zitten en betere resultaten behalen dan verwacht.
heeft toen een aantal extra lessen verzorgd. We konden altijd
Ze krijgen motivatie om te leren door het enthousiasme van de
bij hem aankloppen als we tijd over hadden. Ik ben geslaagd
docenten en de praktische onderdelen van de opleiding.
met een 7!” Trudy vult aan: “Doordat de docenten de kinderen
Die motivatie brengt hen uiteindelijk verder.
het vertrouwen geven en de juiste begeleiding, komen ze verder. Het duurt misschien iets langer, maar dat geeft niet!”
De ambities liggen hoog in het gezin Koekkoek. Mattijn vertelt: “Ik heb nu een mavo-diploma op zak en ben enorm blij dat ik dat ik mijn opleiding op Prinsentuin gedaan heb. Ik vind het namelijk leuk om iets met mijn handen te doen en om in de praktijk bezig te zijn. Door mijn keuze voor de richting plantenteelt, heb ik in de laatste twee schooljaren stage gelopen bij een tuincentrum en een boomkwekerij. Ook hebben we in het eindexamenjaar veel bedrijven bezocht om te zien hoe het er daar aan toe gaat.” Mattijn heeft na de ‘groene’ vmbo-opleiding een andere richting gekozen voor zijn vervolgopleiding aan het mbo, namelijk onderwijsassistent. “Mijn uiteindelijke doel is om aan de pabo mijn onderwijsbevoegdheid te halen.” Tessie wil zeker doorgaan in de richting Bloem & Design waarvoor zij heeft gekozen.”Later wil ik mijn eigen bloemenwinkel.” Trots vertelt ze dat ze is geselecteerd door haar docent om een dagje mee te helpen bij het Bloemencorso in Zundert samen met de studenten van het Prinsentuin College. Haar ouders hebben haar zien groeien naar een meisje dat geen genoe-
16
Mattijn en Tessie Koekkoek
Bijlagen
17
Bijlage
01
Overzicht gewijzigd onderwijsaanbod vmbo in Breda met ingang van 1 augustus 2012 School Prinsentuin van Cooth
Scala
Tessenderlandt-vrl
Tuinzigtlaan 10
Meulenspie 2
Van Riebeecklaan 2
4812 XN Breda
4847 TK Teteringen
4818 EB Breda
Leerwegen - mavo (theoretische leerweg)
- mavo (theoretische leerweg)
- mavo (theoretische leerweg)
- gemengde leerweg
- gemengde leerweg
- gemengde leerweg
- kaderberoepsgerichte leerweg
- kaderberoepsgerichte leerweg
- kaderberoepsgerichte leerweg
- basisberoepsgerichte leerweg
- basisberoepsgerichte leerweg
- basisberoepsgerichte leerweg
Beroepsgerichte programma’s - Bloemschikken
- Administratie
- Bouwen, wonen en interieur
- Dierhouderij
- Handel en administratie
- Instalektro
- Groenvoorziening
- Handel en verkoop
- Voertuigentechniek
- Plantenteelt
- Informatie- en multimediatechnieken
- Handel en administratie
- Verwerking agrarische producten
- Sport, dienstverlening en veiligheid
- Horeca, toerisme en voeding
- Innovatieve techniek
- Kunst en vormgeven
- Uiterlijke verzorging
- Zorg en welzijn november 2011
18
- Verzorging
19
Bijlage
02
Overwegingen om rekening mee te houden bij de schoolkeuze De schoolomgeving
De leerlingen in het eerste jaar
• Is er één schoolgebouw of zijn er
• Hoe worden de leerlingen in het eerste
meerdere gebouwen? • In wat voor omgeving liggen de lokalen en velden? • Is de school schoon? • Is het een ‘veilige’ school? • Is er een (bewaakte) fietsenstalling?
jaar begeleid? • Hoe worden de groepen samengesteld? • Kent de school een brugperiode en hoe lang duurt die, één of twee jaar? • Is er op de school aandacht voor de overstap van de basisschool naar de nieuwe school?
De schoolorganisatie • Kan ik een schoolgids krijgen?
• Hoe laat men de leerlingen wennen aan het nieuwe onderwijs?
• Heeft de school een internetsite? • Maakt de school haar schoolprestaties openbaar?
De vorderingen en resultaten • Heeft de school een beveiligde
• Hoe wordt de onderbouw ingericht?
toegang tot een intranet waarop de
• Welke vakken geeft de school naast de
leerlinggegevens te zien zijn voor de
wettelijk verplichte vakken? • Wat wil de school bereiken bij de leerlingen? • Welke mogelijkheden kent de school voor extra (eindexamen)vakken? • Hoe groot zijn de groepen/klassen? • Hoe wordt er lesgegeven? • Is er onderwijs in de eigen taal en cultuur?
ouders? • Krijgen de leerlingen vaak repetities en toetsen? • Worden er cijfers gegeven of omschrijvingen? • Hoe moet ik die cijfers of omschrijvingen lezen? • Heeft de school een eigen leerlingvolgsysteem? • Hoe werkt zo’n leerlingvolgsysteem? • Hoe vaak krijgen de leerlingen een rapport?
20
• Kunnen leerlingen blijven zitten? • Maakt de school vooraf de regels
• Wat doet de school extra aan sport, culturele- en andere activiteiten?
• Wanneer neemt de school contact op? • Wordt er rekening gehouden met ouders
bekend die ze hanteert bij overgaan of
• Is er een leerlingenraad?
van niet-Nederlandse afkomst en hoe
zittenblijven?
• Hoe staat het met die leerlingenraad?
dan?
• Wanneer krijgt de leerling een advies voor
• Is er een schoolkrant?
Het schoolklimaat
de verdere studierichting? • Naar welke schoolsoorten gaan de meeste leerlingen vanuit deze school? • Wat zijn de examenresultaten van de school?
Wat er gebeurt voor, tijdens en na de lessen
• Wat zijn de schoolregels, is er een
• Hoe zitten de lesroosters in elkaar?
• Hoe gaat de school om met straffen en
• Hoe vroeg en tot hoe laat is er toezicht of opvang?
De begeleiding van leerlingen • Is er extra begeleiding voor achterblijvers? • Zijn er extra mogelijkheden voor zeer goede leerlingen?
• Hoe is de begeleiding van de leerlingen geregeld bij lesuitval of tussenuren? • Hoe is de school verzekerd tegen schade die door de leerlingen wordt veroorzaakt?
• Is er huiswerkbegeleiding en hoe gaat dat in zijn werk? • Zijn er klassenmentoren en wat doen die?
• Zijn er vaak excursies, workshops en werkweken? • Waar gaan de leerlingen met uitstapjes naartoe? • Wat zijn de kosten daarvan? • Wie betaalt die excursies, werkweken en uitstapjes? • Zijn er bijzondere feesten en hoe vaak?
belonen? • Houdt de school rekening met andere culturele gebruiken (bijv. religieuze feestdagen)? • Wat wordt er gedaan tegen pesten op school? • Hoe zit het met het spijbelen?
Het contact met de ouders • Gebruikt de school hulp van ouders? • Is er een actieve ouderraad en wat doet
Extra activiteiten voor de leerlingen
schoolreglement?
die? • Wie zitten er in de medezeggenschaps raad en wat doet die? • Hoe vaak zijn er activiteiten voor ouders en wat houden die in? • Hoe onderhoudt de school het contact met de ouders over de leerling? • Hoe worden ouders over problemen
• Wat doet de school als een leerling niet op school is gekomen? • Hoe staat het met het vandalisme en crimineel gedrag op school? • Is er een vertrouwensman of -vrouw? • Is er een klachtenregeling of klachtencommissie? • Zijn de leerkrachten vaak ziek? • Is er leerling-opvang bij lesuitval? • Wat wordt er op school gedaan aan de geloofs- of levensovertuiging?
geïnformeerd of geraadpleegd?
21
Bijlage
03
Nuttige webadressen www.5010.nl:
www.rijksoverheid.nl:
het informatiepunt waar ouders met vragen
via deze site kunt u doorklikken naar de
over het onderwijs terecht kunnen.
website van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
www.maatschappelijkestage.nl: verzamelsite over de verplichte maatschap-
www.schoolvo.nl:
pelijke stage voor alle scholieren in het
op deze site vindt u van veel scholen in
voortgezet onderwijs.
Nederland relevante gegevens, zoals onderwijsaanbod, examenresultaten, schoolgids,
www.onderwijsinspectie.nl:
enzovoorts.
de onderwijsinspectie heeft een site waar ze haar werkwijze en de resultaten van hun
www.vobreda.nl:
bevindingen per school vastlegt.
deze website geeft een overzicht van alle scholen voor voortgezet onderwijs in Breda
www.ov9292.nl:
met links naar de websites van de afzon-
deze site biedt de mogelijkheid de reis-
derlijke scholen. Hier staan ook de geza-
afstand van huis naar iedere school te
menlijke afspraken rondom de procedure bij
berekenen.
toelating.
www.platformsvmbo.nl: Stichting Platforms VMBO is een samenwerkingsverband tussen de platforms beroepsvoorbereidende en beroepsoriënterende programma’s in het vmbo.
22
Bijlage
04
vmbo-scholen in Breda Adressen:
Prinsentuin van Cooth Tuinzigtlaan 10
Scholengemeenschappen in Breda waar vmbo in de theoretische leerweg wordt aangeboden:
4812 XN Breda T 076- 514 01 56
De Nassau
E
[email protected]
Paul Krugerlaan 2 4818 BC Breda
Scala Meulenspie 2
Graaf Engelbrecht
4827 TK Teteringen
Ganzerik 3
T 076-2011330
4822 RK Breda
E
[email protected]
Tessenderlandt-vrl Van Riebeecklaan 2
Markenhage Emerweg 29 4814 NA Breda
4818 EB Breda T 076-5219352
Michaël college
E
[email protected]
Vijverstraat 1 4841 AT Prinsenbeek
Christoffel Rijnesteinstraat 1
Newmancollege
4834 LB Breda
Verviersstraat 4
T 076-5612952
4826 HT Breda
E
[email protected]
De Rotonde Groene Woud 2 4834 BC Breda T 076-5218268 E
[email protected]
Kompas Heuvelstraat 52a 4813 GB Breda T 076-5219865 E
[email protected]
23
Colofon
Oplage 6.000 stuks
Bronvermelding Bij de samenstelling van deze brochure is gebruik gemaakt van: •
“Voortgezet onderwijs 2010-2011, Gids voor ouders, verzorgers en leerlingen”, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
•
De website van de MBO Raad
•
“Naar het vmbo, ervaringen van ouders en uitleg over het vmbo”van de Stichting Platforms VMBO
Wij bedanken onze leerlingen en hun ouders voor hun medewerking aan de interviews: Myrthe van Gils, Oosterhout Rian Verwijst, Breda Sjoerd Pals, Terheijden Stijn Rademakers, Oosterhout Tessie en Mattijn Koekkoek, Breda Tom Rutten, Bavel
Postadres: Centraal kantoor ROC West-Brabant VMBO Postbus 6956 4802 HZ Breda Telefoon: 076- 572 39 00 E-mail:
[email protected]
24
