Vinden en verbinden: rolmodellen, passionados en verbindingsofficieren JAN DIRK DE JONG (CRIMINOLOOG) REBOND/HOGESCHOOL LEIDEN, LECTOR AANPAK JEUGDCRIMINALITEIT
Gaat het goed? Kan het beter?
Mijn achtergrond als onderzoeker risicojeugd en jeugdgroepen
Amsterdam, Den Haag, Zoetermeer, Leiden en Haarlem: straat
(Na 2011) Min V&J, OM, politie, gemeenten en instellingen: systeem
Van analyse naar aanpak problematische jeugdgroepen
Het informele gezag van rolmodellen (op de straat)
Het formele gezag van passionados (in het systeem)
Allebei aan de frontlinie, allebei in structuur, cultuur en dynamiek
Kansen en knelpunten in vinden en verbinden: sleutelfiguren
Vandaag: voortschrijdend inzicht (kern in Denktank en Factsheet)
‘War’ in prachtwijk of probleemwijk
Straathoek, (school)plein, buurthuis en klaslokaal: frontlinie
Probleemgezin of Sishalounge: hoofdkwartier? (alles is familie…)
Straatjongens noemen zich ‘soldaten’ die ‘strijden’ (ook geloof)
Slechte ‘rolmodellen’ (gangsters en extremisten): generaals
Nodig en aanwezig: kapiteins op eigen schip (pro-sociaal rolmodel)
Ook binnen de tegenpartijen (politie, gemeente en instellingen)
Stadhuis, vergaderzaal, koffiehoek… verschillende hoofdkwartieren?
Verdeel en heers in de integrale aanpak? Kleine koninkrijkjes…
Wie in een sociaal systeem zijn de slechte en goede rolmodellen?
Nu: in de eerste plaats de straat, maar systeem ontbreekt niet!
Een rolmodel voor risicojeugd?
Waarom is een rolmodel nodig in de integrale aanpak?
Wat wordt niet bedoeld met een rolmodel voor risicojeugd?
Bekende Nederlanders (sport en entertainment)
Succesvolle migranten (kwartjes en dubbeltjes)
Maatjes of buddies (betrokken buitenstaanders)
Negatieve rolmodellen…
Scared straight-programma’s (averechts)
Boeven met boeven vangen (repressie)
Wel overlap met de ‘participatie samenleving’ (eigen kracht)
Met hart en ziel is ‘what works’
Gezien worden, erbij horen en ertoe doen (identiteit)
Een betekenisvol en waardig bestaan opbouwen (zingeving)
Echt ‘perspectief’ bieden is grenzen stellen en richting geven…
…maar ook zin krijgen
Je tot iemand verhouden die inspireert, motiveert en vooral met tegenslagen (ook ervaren onrecht) leert omgaan
Dubbeltjes, kwartjes en goudklompjes…
Geen vis een boom laten beklimmen
Geen alchemisten meer
Wat wil een (risico)jongere?
Gezien worden, erbij horen en van (unieke) betekenis zijn
Maar naast erkenning en waardering ook veiligheid en vermaak
Op straat: verleiding (aantrekkingskracht) tot verkeerde voldoening
Eenmaal in het systeem: ook ‘pull of gravity’ (zwaartekracht)
Teleurstelling, onrecht, uitgangspositie, geen ‘skills’ (beproeving)
Wie weet je te raken? Die ene man of vrouw die het echt oprecht meent: vaderfiguur, oom of grote broer, moeke van de buurt
Maar ook die ene leraar, die ene wijkagent, die ene hulpverlener
En helaas die aansprekende ‘slechte’ rolmodellen in je buurt
Sleutel is betrokkenheid, behoeftebevrediging en identificatie
Wat is een rolmodel?
Iemand die model staat voor een (sociale) rol die jij denkt later te kunnen innemen als je diens pad volgt (richting en grenzen) en die aantrekkelijk is vanwege status in de gemeenschap (zin, motivatie)
In een slechte omgeving niet zelden een stevige vent met verleden
Naast de waardering, betrokkenheid en adviezen van anderen
Wat zijn de kenmerken van een positief rolmodel?
Wat heeft zo’n rolmodel de jongere te bieden? (ook risico’s!)
Wat is de meerwaarde van een rolmodel in de integrale aanpak?
Welke kwaliteitseisen kun je formuleren? (pas op prestatieafspraken)
Denktank, Factsheet en Aanpak Top600 (www.rebond.nl)
Waar vind je zo’n rolmodel?
Steeds ‘unieke’ lokale krachten (wel terugkerend stramien)
Voorbeeld rolmodel (niet Said of Mohamed): bewoner Appie
Voorbeeld passionado (niet Garry of Marco): hulpverlener Pim
Vele voorbeelden in vele wijken: schoenmaker of brandweerman
Ook: wijkagent, wijkmanager, jongerenwerker en reclassering
Het juiste rolmodel? (papieren werkelijkheid of sleutel tot oplossing)
Te risico-gestuurd benaderen: vrienden maak je in vredestijd
Bejegening: gelijkwaardig (zelf vaak nog fouten, onder en boven…)
Geen superieure uitstraling ondanks dat je maatschappelijk iemands meerdere bent in de aanpak (functionele hiërarchie)
Hoe verbind je een rolmodel?
Kansen en knelpunten… waardering is een speerpunt
Een kwestie van vertrouwen in een tijd van verantwoording
Hoe kun je de lijntjes kort houden maar niet te strak trekken?
Communicatie en afspraken nakomen (driehoeksverhouding)
Bejegeningsprofiel en verbindingsofficier (probleemeigenaar)
Voorbeeld van de rol van ‘verbindingsofficier’ (mailverkeer)
Diverse dilemma’s door de aard van alle beestjes
De paradox op de Schaal van het Gezag
Een aantal dilemma’s
In de probleemgerichte analyse en aanpak van risicojeugd: Waarom zou je niet met rolmodellen of passionados werken?
Spanningsveld in het systeem (risico-gestuurd): vertrouwen
Spanningsveld onder de partners (organisatiebehoud): concurrentie
Spanningsveld in de verbinding (professionele grenzen): ego
Ervaringsdeskundigen of dure consultants en trainingsbureaus?
Spanningsveld op straat (tegenwind): vertrouwen/verraad
Eigenbelang van zelforganisaties (nepgoud): concurrentie/ego
Tough is not enough (zuivere koffie)
Hoe zet je een rolmodel dan in?
Verbinden doe je niet op papier, maar in de praktijk (workshops)
In knelpunten liggen ook de kansen om te vergroten (pand, locatie)
Samenwerking met bestaande structuren (professionals hard nodig)
Bejegeningsprofiel van twee kanten
Verbindingsofficieren als aanspreekpunt (met enig mandaat)
Nieuwe vorm van prestatieafspraken en resultaatmetingen
Maar sommige beren blijven op de weg liggen…
Bijvoorbeeld: hoe toets je vooraf iemands oprechtheid (motivatie)? “If motivation is money, passion pays the price…”
Nepgoud en diamantjes
Niet alles is goud wat er blinkt! (in de buurt en in organisaties) Charlatans (zelfbehoud organisatie, nep: ‘viezeriken’) Opportunisten (niet nep, maar ook niet echt: ‘pak je kansen’) ‘Burberry’-Marokkanen (sleutelfiguren, maar geen rolmodellen)
Verbindingsofficieren: met een been in beide werelden
Rolmodellen: het echt menen en echt binnen zijn (diamanten)
Niet nep en met ‘straatkrediet’ (Van Gemert, 2015)
Hoe te bepalen? Vooral die X-factor op straat (zeer persoonlijk)
In systeem: zorg- of ondernemersparadigma (goed of niet slecht)
De boodschap…
