VICTAS JAARVERSLAG ONDERZOEK 2014

VICTAS JAARVERSLAG ONDERZOEK 2014

Evaluatie van innovatieve interventies en methoden Effectiviteit van behandeling en efficiëntie voor de samenleving Onderzoek gericht op specifieke doelgroepen BIG DATA

2

VICTAS

VICTAS / MAATSCHAPPELIJK JAARVERSLAG JAARVERSLAG ONDERZOEK / 2013

Voorwoord

5

Wat is nieuw in 2014?

6

Overzicht onderzoeken Victas 2014 / 2015

8

Evaluatie van innovatieve interventies en methoden

Alcoholverstrekking De Kleine Haag

10

Stadsbijen

12

Utrechtse somatische screening

14

Hepatitis C

15

Verstrekking medicinale cannabis

16

Ervaringsdeskundigheid

18

Effectiviteit van behandeling en efficiëntie voor de samenleving

GHB Monitor 2.0

19

Kicks United

20

Onderzoek gericht op specifieke doelgroepen

Problematisch middelengebruik binnen de forensische psychiatrie

22

Seksuele preoccupatie

24

Ouderen en verslaving

25

Big data

Routine Outcome Monitoring bij Victas

26

Psychiatrisch Casus Register Midden-Nederland

28

Algemeen Onderzoek en onderwijs

30

Victas stapt over op N=alles-onderzoek

32

Lunchpresentaties 2014

34

Wetenschapscommissie

35

3

4

VICTAS

‘Onderzoek is bepalend voor de toekomst van Victas’

HERMAN GEERDINK

JAARVERSLAG ONDERZOEK

VOORWOORD Meten is weten.’ In tijden van bezuinigingen lijkt

Het inzicht dat de inhoud van de zorg bepalend is

de inhoud van het werk nog wel eens achterop te

voor de organisatie rondom de zorg maakt dat

raken. Financiële en efficiencyvraagstukken

steeds de laatste inzichten evidence based

domineren de agenda. Toch moet juist nu ingezet

toegepast kunnen worden.

worden op kwaliteitsverbetering en innovatie,

De laatste stand van de wetenschap en eigen

juist om die zo begeerde optimale mix tussen

onderzoek is hierbij onmisbaar. Innovatie,

effectiviteit en efficiency te bereiken. Victas kiest

kwaliteit en onderzoek zijn bepalend voor de

bewust voor deze strategie. Deze heeft er

toekomst van onze organisatie en voor de

namelijk toe bijgedragen dat de kwaliteit die door

verslavingszorg als geheel.

Victas geleverd wordt door externe partners, als zorgverzekeraars en gemeenten, hoog

Herman Geerdink

gewaardeerd wordt.

Bestuurder

‘Victas zet in op kwaliteitsverbetering en innovatie’

5

6

VICTAS

Onderzoeksmissie en –visie bij Victas Juul Reinking, secretaris Raad van Bestuur

Victas wil een wezenlijke bijdrage leveren aan

waarin onderzoek een belangrijke plaats

de kwaliteit van de verslavingszorg en daarmee

inneemt maakt dat hulpverleners niet alleen

aan het welzijn van mensen. Victas wordt erkend

varen op ervaring maar ook steeds de nieuwste

als een innovatieve organisatie, waarbij weten-

wetenschappelijke inzichten verwerken in hun

schappelijk onderzoek een rol speelt en een steeds

methodieken. Met onderzoek wordt ook een

grotere rol gaat spelen. Het is van groot belang om

bijdrage geleverd aan het tot stand komen van

onze behandelmethodieken te onderzoeken en

richtlijnen en protocollen. En door het toepassen

waar nodig te verfijnen. In het Meerjarenplan

van deze richtlijnen wordt de kwaliteit van de zorg

2013-2016 wordt benoemd dat Victas wil inzetten

weer verbeterd, waarmee de cirkel rond is.

op monitoring en doorontwikkeling van kwaliteit van zorg via nieuw in te voeren zorgpaden. Het

Voor Victas zijn de belangrijkste

uitvoeren van (wetenschappelijk) onderzoek is

speerpunten in het onderzoek:

daarbij van groot belang.

• Evaluatie van innovatieve interventies en methoden.

In tijden van bezuinigingen is onderzoek en een onderzoeksafdeling een kwetsbaar onderdeel van een organisatie. De focus binnen bedrijfsvoering

• Effectiviteit van behandeling en efficiëntie voor de samenleving. • Onderzoek gericht op specifieke doelgroepen.

ligt meestal op productie, efficiency en financiën. Toch is Victas van mening dat juist onderzoek een relevante bijdrage kan leveren aan de kwaliteit van de behandeling, ook in tijden van bezuinigingen. Door gebruik te maken van kennis die elders ontwikkeld

‘Het is van groot belang om onze behandelmethodieken te onderzoeken en waar nodig te verFijnen.’

wordt, en door zelf bij te

In 2014 is een professionele kracht aangetrokken die alle lopende onderzoeken in kaart heeft gebracht en de samenwerking met externe organisaties heeft versterkt. We werken onder andere samen met NISPA, IVO, AIAR en Trimbos. Met de komst van de

dragen aan de kennisontwikkeling, wordt niet

coördinator Onderzoek en innovatie is een

alleen de kwaliteit van de zorgverlening naar een

nieuwe impuls gegeven aan het stroomlijnen

hoger plan getild maar biedt dit ook voor mede-

van onderzoek. Daarmee wordt de mogelijkheid

werkers een intern ontwikkelingsperspectief. Zij

geboden om de in 2013 ingezette zorgpaden

worden uitgedaagd verbanden te leggen, en zoveel

te monitoren en de benodigde zorg te blijven

mogelijk evidence based te werken. Een cultuur

vernieuwen.


7

JUUL REINKING

8

VICTAS

Overzicht onderzoeken Victas 2014 / 2015 Titel onderzoek

Onderzoeker/ instituut

Betrokkenen

Financiering

Start

Eind

Implicaties

S.v.z./ product

Victas

1-1-14

Nog niet bekend

Instelling

Publicatie Medisch Contact. Opzet vervolgonderzoek

Victas

1-9-14

1-4-15

Instelling

In uitvoering

I. Evaluatie van innovatieve interventies en methoden Evaluatie van een programma voor alcoholverstrekking aan zorgmijdende, ernstig alcoholverslaafde cliënten

Judith Pieterse, Victas

Van leren van ervaring naar leren uit ervaring

Monique vd Heuvel, Victas

Stadsbijen

Dick van Etten, Victas

Jacques Meuleman; Afdeling Anthrozoologie, Open Universiteit

Victas

1-9-14

31-12-15

Instelling

Onderzoeksopzet

GHB Monitor 2.0

Harmen Beurmanjer, Boukje Dijkstra, NISPA

Zoran Szokal, Hans Post, Victor Buwalda, Harry Grunbauer, Mariska van Roekel, Gerdien de Weert

VWS

1-1-14

1-5-15

Landelijk/ Internationaal

In uitvoering

Cliëntperspectief op ervaringsdeskundigheid

Lisette van Staveren, Evianne van Velzen, Leonie Ruissen, Rowan Verhoef, Hogeschool Utrecht

Monique van den Heuvel

Victas

1-9-14

1-7-15

Instelling

Onderzoeksopzet

Cliëntervaringen met E-health

Nanda Kuhlman, InHolland

Ewout Nonhebel, Lisette van Vliet, Gerdien de Weert, Victas

Victas

1-9-14

1-7-15

Instelling

Onderzoeksopzet

Cliëntervaringen met intakestraat

Dewy de Bruin, Sanne Dickmann, Eline van Kooten, Irene Wijma, Hogeschool Utrecht

Ewout Nonhebel, Leonie Birch Bloks, Gerdien de Weert,

Victas

1-9-14

1-7-15

Instelling

Onderzoeksopzet

Gilbert Thomas, Rainier Tallane, Gerdien de Weert,

II. Effectiviteit van behandelingen en efficiëntie voor de samenleving Seksuele preoccupatie en delict

Edwin Wever, De Waag

Sophie Vercauteren; IVO, UvA

EFP/KFZ

1-7-14

1-1-16

Landelijk

Onderzoeksopzet naar METC

Medicinale cannabis bij cliënten met psychotische stoornissen

Nina Behr, Victas

Victor Buwalda; Wim vd Brink, AIAR; Jan van Amsterdam, RIVM

Gemeente Utrecht

1-1-14

1-5-15

Landelijk/ internationaal

Onderzoeksopzet naar METC

Somatische zorgconsumptie bij cliënten in de verslavingszorg

Gerdien de Weert, Victas

Fabian Termorshuizen; WW&I Victas; PCR partners

PCR-MN

1-1-14

1-5-15


Databestand gereed; eerste analyses gereed


Titel onderzoek

Onderzoeker/ instituut

Betrokkenen

Financiering

Start

Eind

Implicaties

S.v.z./ product

Bevordert blootstelling aan alcoholreclame terugval bij recent behandelde alcoholverslaafde cliënten?

Jurrian Witteman, STAP

Hans Post

STAP

1-1-14

1-6-14


Afgerond; concept publicatie

Effectiviteit van Ibogaïne bij de behandeling van cocaïne afhankelijkheid

Martin Javadzadeh, Victas

Victor Buwalda; Wim vd Brink, AIAR, Arnt Schellekens, NISPA/RU Nijmegen

Victas

1-9-14

Nog niet bekend


In voorbereiding

9

III. Onderzoek rond specifieke (kwetsbare) doelgroepen Ontwikkeling richtlijn voor diagnostiek en behandeling van middelengebruik bij forensische cliënten

Marije Lans, Victas

Elske Wits, IVO; Lieke Raaijmakers, IVO; Gerdien de Weert

EFP/KFZ

1-1-14

1-10-14

Landelijk

Afgerond; EFP-richtlijn

Ontwikkeling protocol voor behandeling van antisociaal gedrag bij forensische cliënten met problemen rond middelengebruik

Marije Lans, Victas

Elske Wits, IVO; Lieke Raaijmakers, IVO; Tactus; Gerdien de Weert

EFP/KFZ

1-3-14

1-1-15

Landelijk

Afgerond; Addendum bij EFP-richtlijn

Drop-out bij verslavingsbehandeling, cliënten aan het woord; Een kwalitatief onderzoek naar ervaringen en wensen van drop-out cliënten t.a.v. ambulante verslavingsbehandeling

Jaco Legemaat, Victas/Altrecht

Gerdien de Weert

geen

1-6-14

1-7-15

Instelling

Onderzoeksopzet

Somatiek en verslaving: resultaten van screening op somatische problemen bij FACT cliënten

Jackie Middeldorp, Victas

Joyce van Ommen, Jose Koerts (Altrecht), Hans Post; Ronald Smit (Volksgezondheid Utrecht); Berno van Meijel (InHolland); Gerdien de Weert

Victas

1-1-14

nnb

Instelling/ landelijk

Eerste fase afgerond; presentaties en concept publicatie; vervolgonderzoek in voorbereiding

Vroeg herkenning van alcoholproblematiek bij ouderen in de wijk

Gert-Jan Meerkerk, IVO

Dick van Etten

Fonds NutsOhra

1-9-14

1-6-15

Landelijk

Module trainde-trainer voor wijk-verpleegkundigen

Toepassing van de SCIL bij forensische cliënten met LVB

Mick Zandvliet, Hogeschool Utrecht

Lonieke Castelijn, Marije Lans, Gerdien de Weert

geen

1-9-14

1-7-15

Instelling

Onderzoeksopzet

Revisie richtlijn Detox

Maureen van Oort, Boukje Dijkstra, NISPA

Hans Post, Maaike Vintges

Resultaten Scoren

1-9-14

1-9-15

Landelijk

Achtergrondstudie afgerond; Concept richtlijn; start pilot

Sturen op maatschappelijke relevantie in de zorg

Clement van de Klooster, VU Amsterdam

Juul Reinking

Victas

1-1-14

1-3-15

Instelling

Lopend

Ecosystems for healthy lighting (ECHEL)

Y. de Kort, Eindhoven University of Technology

VU University & Medical Center; Philips Electronics Nederland BV; Medilux

Nog niet bekend

Nog niet bekend


Letter of intent; onderzoeksopzet

Inzicht leidt tot overzicht; afstudeeronderzoek ten behoeve van het kwaliteitsmanagement systeem van Victas

Laura Valkenburg, Hogeschool Utrecht

Helen Michielsen, Lidwien Kruijswijk Jansen

geen

IV. Anders

1-3-14

1-3-14

1-9-14

Instelling

Afgerond; scriptie gereed

10

VICTAS

Vijf jaar binden met bier

Alcoholverstrekking Kleine Haag

Judith Pieterse, Verpleegkundig Specialist

In oktober 2009 ging een nieuw zorgaanbod voor

vóór opname is 24 jaar. Gemiddeld namen cliënten

dak- en thuisloze alcoholisten in Amersfoort

vóór opname op de Kleine Haag 12 eenheden

van start: Zorgcentrum de Kleine Haag. Het

alcohol per dag. De meeste cliënten gebruiken

bijzondere van De Kleine Haag is dat cliënten

daarnaast nog andere middelen: 84% rookt tabak,

hier alcohol (bier) verstrekt krijgen in afgepaste,

32% gebruikt cannabis, 13% heroïne en/of

en vooraf onderling overeengekomen

methadon, 23% cocaïne, 15% amfetamine of

hoeveelheden, op vaste tijden. Daarmee

andere stimulantia, en 12% gebruikt sedativa.

wordt de alcoholconsumptie gereguleerd

Cliënten die gebruik maken van het zorgcentrum

en bingedrinken voorkomen.

ervaren problemen op diverse levensgebieden: langdurig en fors alcoholgebruik, lichamelijke

In vervolg op het artikel Alcoholisten binden met

gezondheid, sociale vaardigheden, (familie)

bier, zijn 5 jaar na aanvang de eerste ervaringen en

relaties, maatschappelijk functioneren en

resultaten beschreven in Vijf jaar binden met bier.

psychiatrische stoornissen. Veelal zijn zij bekend bij de politie, is de afstand tot de arbeidsmarkt

De Kleine Haag

groot en is er gebrek aan daginvulling. Daarbij is

De Kleine Haag is gebaseerd op de Canadese

vaak sprake van meerdere ontoereikende en

Managed Alcohol Projects, die in de jaren negentig

negatief ervaren hulpverleningstrajecten in het

zijn opgezet vanuit de ‘harm reduction’ gedachte.

verleden. De cliënt is ‘hulpverlenings-moe’ en

Cliënten in De Kleine Haag kunnen hun alcohol

mijdt zorg. Zeventig procent heeft tenminste één

gebruiken en kunnen terecht voor de meest

bijkomende somatische aandoening op DSM-IV As

elementaire dagelijkse verzorging. Voor

III. Bij afname van de Utrechtse Somatische

hulpverleners is het een manier om met hen in

Screeningslijst (USS) blijkt dat veel cliënten een

contact te komen en zicht te krijgen op zowel het

slechte of matige toestand van het gebit hebben,

alcoholgebruik als de algehele gezond¬heidstoestand

hypertensie, pijnklachten, loopvoeten, en proble-

en sociaal-maatschappelijke situatie. De alcohol

men met slapen en chronische vermoeidheid.

fungeert dus als bindmiddel. De voornaamste doelstellingen van de Kleine Haag zijn het

Enkele eerste resultaten

beperken van gezondheidsschade, het verbeteren

De gemiddelde verblijfsduur bij de Kleine Haag is

van de kwaliteit van leven, en het terugdringen

69 weken met een minimum van 11 dagen en een

van overlast op straat.

maximum van ruim 4 jaar. Eenenvijftig cliënten hebben inmiddels de Kleine Haag verlaten en

Wie zijn de cliënten van de Kleine Haag?

veruit de meesten van hen (78%) vertrokken

Sinds de opening van de Kleine Haag zijn er 77

regulier en in overleg. Twee cliënten vertrokken

opnames van 70 cliënten geweest (peildatum,

voortijdig op eigen initiatief en bij zes cliënten was

1 maart 2014): 60 mannen en 10 vrouwen. De

sprake van ontzegging van toegang.

gemiddelde leeftijd van de cliënten is 47 jaar, variërend van 24 tot 67 jaar. Achttien cliënten

Cliënten gebruiken een jaar na opname bij de

hebben een niet-Nederlandse etniciteit.

Kleine Haag dagelijks minder alcohol en voelen

De gemiddelde duur van het alcoholgebruik

zich minder depressief. Winst is ook dat de

algehele gezondheidstoestand van de cliënt

Publicaties en presentaties

beter in beeld is en dat deze gemonitord wordt.

Ook wat betreft gebruik van andere middelen

Medisch Contact 2010, 65(22): 1000-1003.

zijn er positieve tendensen. Daarnaast blijft de

overlast voor de omwonenden beperkt.

Haag. Monitor Veiligheid en overlast. Amsterdam:

Schouten E: Alcoholisten binden met bier. Abraham M: Rapportage 3-meting Kleine

DSP-groep, 2013. Overlast

Een van de grote zorgen bij oprichting van

Vijf jaar ‘binden met bier’. Medisch Contact

De Kleine Haag – gevestigd in het centrum van

24-09-2014, nr. 40. http://tinyurl.com/ot3yn7v

Amersfoort - was de overlast die omwonenden

mogelijk zouden ondervinden. In opdracht van de

binden met bier; evaluatie van een alcoholver-

gemeente Amersfoort werd daarom vanaf de

strekkingsprogramma. NISPA-dag, Nijmegen

opening continue gemonitord op veiligheid

9-10-2014.

en overlast. Uit diverse metingen blijkt dat omwo-

nenden tevreden zijn over de veiligheidssituatie.

dd 29-9-2014

Er is regelmatig overleg met de wijkagent. Deze

signaleert evenmin nadelige ontwikkelingen op het

Posterpresentatie op het Voorjaarscongres

gebied van veiligheid en overlast in de afgelopen

Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP).

jaren. De buurt is tevreden over de wijze waarop

Maastricht, 11-4-2014. (dagprijs voor beste

het zorgcentrum met klachten omgaat. Goed

presentatie).

wederzijds contact tussen buurt en zorgcentrum

is hiervoor een voorwaarde gebleken.

Alcoholverstrekking. Internationale conferentie

Pieterse J, De Weert-van Oene GH &Tallane R:

Gilbert Thomas & Judith Pieterse. Vijf jaar

0Thomas G. Interview Nieuwsuur Radio 1 Gilbert Thomas: Alcoholverstrekking.

Gilbert Thomas, Marian Veldhuis:

Alcohol, Gezondheid en Beleid. Amsterdam, Vooruitblik naar 2015 Victas wil voor de toekomst blijven monitoren met gebruikmaking van de MATE en daarnaast starten met de Zelfredzaamheidsmatrix (ZRM). Dit laatstgenoemde instrument past bij de doelgroep van de Kleine Haag en wordt bovendien al in de verantwoording aan enkele gemeenten toegepast. Tot slot blijft Victas de somatische gezondheid van de cliënten monitoren middels de USS. In 2015 zal een vervolgonderzoek worden opgezet bij De Kleine Haag.

NAAR HET INTERVIEW

3-10-2014.

11



12

VICTAS

Project Stadsbijen

‘Een bijenvolk als inspiratiebron’ Dick van Etten, Verpleegkundig Specialist

In 2014 volgde ik een natuurgidsencursus bij het

Kun je iets vertellen over het project

IVN. Tijdens die cursus kreeg de groep een les

bijen binnen de Oostvaarders?

over bijen. Diezelfde week las ik in Trouw een

“Wanneer ik cliënten vertel dat er bijen staan in

stuk over Stadsbijen in Nijmegen en de betrok-

de tuin van Basalt zijn ze vaak in eerste instantie

kenheid van IrisZorg daarbij. Zij geven een aantal

verbaasd, maar vooral nieuwsgierig. Concreet

personeelsleden, cliënten en ex-cliënten een

betekent het project dat we rond april, als de

opleiding tot imker of assistent imker. Mijn

nieuwe bijenvolken zich gaan vormen, de zorg

gedachten: Als IrisZorg dat heeft waarom heeft

voor de volken gaan organiseren. De cliënt kan

Victas dat niet? Goed voor de bijen, goed voor de

dan alle facetten van het imkeren meemaken tot

participatie en herstel van cliënten en goed voor

aan de herfst, waarna we de volken weer met

Victas, als maatschappelijk betrokken organisa-

rust laten.

tie. Kortom: een trippel-win situatie! Maar hoe

Ik begin met een kennismakingscursus. Het valt

te beginnen? Ik vernam dat er binnen Basalt een

mij op dat er op die theoriemiddagen veel cliënten

bijenproject loopt en sprak met Jacques

aanschuiven die, om diverse redenen, niet

Meuleman, verpleegkundig sociotherapeut bij de

daadwerkelijk van plan zijn om te gaan imkeren,

Forensische Verslavingskliniek Basalt van Victas,

maar het wel interessant vinden en er meer over

die daar al enkele jaren ervaring heeft met de

willen weten. Dit is vooral te merken aan het

inzet van cliënten bij het houden van bijen.

spervuur van vragen gedurende de presentatie. Een aantal van hen trekt nadien de stoute schoenen aan en durft het aan om, gehesen in

Onderzoek Er is een sterke behoefte aan wetenschappelijk onderzoek om de opgedane ervaringen te onderbouwen en om richtlijnen te krijgen om het bijenprogramma als interventie verder uit te werken. In 2014 is contact gelegd met de leerstoel anthrozoölogie van de Open Universiteit, professor Marie-Jose Enders. Zij en haar groep hebben een onderzoeksvoorstel geschreven, op basis waarvan in het voorjaar van 2015 een aantal studenten onderzoek gaat verrichten naar de resultaten van het imkeren bij cliënten. De eerste uitkomsten van dit pilotonderzoek worden eind 2015 zichtbaar.

een imker-pak en handschoenen, met mij mee te kijken in de bijenkasten. Voor velen al een grote stap, vooral omdat ik hen al snel een broedraam overhandig met hierop een groot aantal bijen die ze voor het eerst zelf vasthouden en van dichtbij eens rustig kunnen bekijken.” Waarom is het werken met bijen zo’n goed idee voor deze cliënten? “Een aantal cliënten vindt het moeilijk om een praatje te maken over koetjes en kalfjes en vooral in het begin is er sprake van een drempel waar ze overheen moeten om contact te maken met begeleiders. Die begeleiders weten vaak wel een gesprek op te starten, maar als cliënt is het soms moeilijk om zelf een gesprek te beginnen. Alleen al het onthouden van alle namen van

groepsgenoten en alle begeleiders is een helse klus dus hoe ga je dit allemaal doen? Het praten

Bijenproject Basalt

over en het werken met de bijen werkt

Cliënten van Victas kunnen een opleiding

drempelverlagend en cliënten hebben al

met de basisprincipes imkeren volgen, om

snel door dat ik hier graag over praat.”

hen te helpen rehabiliteren. Ook het maken van bijenkasten wordt binnen Basalt

Wat merk je aan de cliënten wanneer ze

verzorgd. Zo krijg je een compleet plaatje

gaan werken met bijen?

van het maken van kasten tot het houden

“Het zorgt al snel voor de broodnodige afleiding

van bijen en het oogsten van honing.

en ontspanning. Naast allerlei blokken die we ter

De achterliggende gedachte is dat het

ontspanning aanbieden met bijvoorbeeld sport,

houden van bijen positief uitwerkt op het

crea, koken of muziek is ook het praten over bijen

verkrijgen van een solide dagstructuur,

en werken met bijen een vorm van ontspanning.

bijdraagt aan eigenwaarde en zingeving en

Ook moet je er steeds bij nadenken, want het is

helpt bij het versterken van de verantwoor-

niet zo dat je als imker na twee weken alles weet.

delijkheidsgevoelens van cliënten. Ook

De materie is zo complex dat je zelfs na 20 jaar

hebben begeleiders gemerkt dat het werk

bijenhouden soms voor verrassingen komt te

en het bijenvolk helpt om na te denken en

staan, dus er is altijd wel iets wat je opnieuw

te praten over eigen problemen en de eigen

moet uitleggen of kan leren.

maatschappelijke positie van de cliënten

Maar het werk heeft ook een maatschappelijke

van Victas. De eerste ervaringen zijn

opbrengst. Als je wil dat cliënten herstellen en

positief. Tot nu toe beperkt het project zich

ook daadwerkelijk gaan participeren in de

tot cliënten van de Oostvaarderskliniek/

maatschappij, dan is het mooi als je ze een

Basalt. Mogelijk wordt het project in de

opleiding kan bieden. Imkeren biedt cliënten

toekomst uitgebreid naar andere

structuur en verantwoordelijkheid. Het geeft hen

voorzieningen.

sociale contacten en ze betekenen iets voor de maatschappij. Voor Victas past dit in herstel ondersteunend werken. Maar het heeft ook een hoger doel: bijen mogen niet uitsterven en het opleiden van imkers is een bijdrage om dat te voorkomen. Wat is je wens voor de toekomst? Graag zou ik, naast het praktische gedeelte over het houden van bijen, de psychologische kant van deze activiteit wat professioneler en doordachter willen invullen. Nu heb ik het al snel over grote thema’s zoals: vertrouwen, respect, het collectief van het bijenvolk, discipline, angst en dergelijke. Ik wil graag een planmatige aanpak bedenken waarbij je tijdens het werken met een bijenvolk doelgericht over een onderwerp kunt praten met het bijenvolk als inspiratiebron.

13



14

VICTAS

De Utrechtse Somatische Screening (USS)

Jackie Middeldorp, Verpleegkundig Specialist

Zowel uit de literatuur als uit de praktijk is bekend dat

screening is door elke verpleegkundig af te nemen.

mensen met psychische stoornissen en verslaving hun

Gelet op de kenmerken van de doelgroep is bewust

lichamelijke klachten in een relatief laat stadium

gekozen om de vragenlijst laagdrempelig te houden.

presenteren bij de huisarts. Een complicatie hierbij is

Een uitgebreid lichamelijk onderzoek is om die reden

dat de psychische toestand het helder verwoorden

uitgesloten.

van de klachten vaak belemmert. Medicatiegebruik vormt een risicofactor: gezondheidsklachten worden

Eerste resultaten

vaak gedempt met benzodiazepinen en pijnmedicatie.

In 2014 werden de eerste resultaten zichtbaar van screening met de USS. De lijst is inmiddels bij

Eerdere resultaten van screening onder deze groep

144 cliënten van Victas afgenomen. Deze bleken

cliënten laten zien dat er naast bewegingsstoornissen

frequent ondergewicht, COPD- en andere

veel symptomen zijn behorende bij het metabool

longklachten, pijnklachten, epileptische aanvallen,

syndroom en dat er een hoog risico is op SOA’s en

en huidaandoeningen te rapporteren. Daarnaast

infectieziekten. Om te komen tot een betere en

dragen veel cliënten een gebitsprothese.

structurele screening is in 2011 door Altrecht en Victas, in samenwerking met de GGD Utrecht, de Utrechtse

Toekomstige inzet van de USS

Somatische Screening (USS) ontwikkeld.

Besloten is in te zetten op verdere ontwikkeling van de USS. De lijst wordt nu bijgesteld op basis van de eerste

Doelgroep en doel van de screening

bevindingen en op basis van een enquête onder

De doelgroep van deze somatische screening wordt

degenen die ervaring met het instrument hebben

gevormd door cliënten van de (F)ACT teams van Victas

opgedaan. Met de bijgestelde lijst wordt een

en Altrecht, die langdurende zorg krijgen. Het doel van

onderzoek uitgevoerd binnen Victas onder minimaal

de screening is om vroegtijdig zicht te krijgen op

150 cliënten in 2015. Daarbij worden ook andere lijsten

somatische gezondheidsproblemen, die kunnen

afgenomen, zodat ook externe validering kan

samenhangen met verslaving en/of psychiatrische

plaatsvinden.

problematiek. Daarmee wordt de gezondheid van de cliënt goed in kaart gebracht en kunnen somatische


klachten eerder behandeld worden door huisarts,

verslavingsarts of specialist.

Zorg, Hostel Hogelanden. Centrum Maliebaan, 2008.

Middeldorp J. Praktijkgericht onderzoek Beter in Koerts J. Bevindingen Steekproef somatische

Inhoud van de Utrechtse Somatische

screening. ACT-2 Altrecht, 2011.

Screening (USS)

De USS is een gestandaardiseerde vragenlijst.

Koerts, Gerdien de Weert: Aandacht voor somatiek bij

De USS is gebaseerd op bestaande protocollen en

verslaafden. Ter publicatie aangeboden.

richtlijnen als de Richtlijn Opiaatonderhoudsbehande-

ling (RIOB), Richtlijn Goede Voeding (2006), Richtlijn

Somatische Screening. NISPA-dag, NISPA Nijmegen,

Roken, Richtlijn Tabaksverslaving (2009) en de MDR

9-10-2014.

Stoornissen in het gebruik van alcohol (2008). De

Jackie Middeldorp, Ronald Smit, Hans Post, Jose

Hans Post. Somatiek en Verslaving; Utrechtse


15


Hepatitis C screening bij

Hostel Wittevrouwen

Jackie Middeldorp, Verpleegkundig Specialist

Hepatitis C

totale populatie van het hostel. Deze uitkomst

Hepatitis C (HCV) is een virus dat de lever

onderstreept de noodzaak van aandacht voor

aantast. Besmetting vindt plaats door bloed-

screening op Hepatitis C bij deze doelgroep.

bloedcontact. Na infectie met het virus op

Het betekent onder meer dat professionals in

volwassen leeftijd is 80-85% blijvend drager van

de keten hierin geschoold moeten worden.

het virus. Tot voor kort ontwikkelde ongeveer 20% van de mensen met een chronische hepatitis

De zorgmodule Hepatitis C, komt voor de

levercirrose. Zij lopen de kans op leverfalen

Zorgzwaarte 4-cliënten in het Victas

of hepatocellulair carcinoom. Tot en met de

Productenboek.

beginstadia van cirrose hebben geïnfecteerden over het algemeen weinig klachten. Naar

or t ‘ Tot voor kngeveer eo o nt w i k k e l d d e m en s en 2 0 % v an r o n i s c h e met een c h i ti s hepat e’ l eve r c i r ro s

schatting zijn in Nederland circa 60.000 mensen besmet, van wie waarschijnlijk 50.000 mensen dit niet weten. De medicamenteuze behandeling van Hepatitis C is de laatste jaren sterk verbeterd. Bovendien zijn de huidige behandelingen minder belastend. Om die redenen werd een groep verslaafden actief benaderd om hen toe te leiden naar adequate behandeling. Doorbraakproject Hepatitis C: een goed voorbeeld Victas nam deel aan het doorbraakproject Hepatitis C van het Trimbos Instituut, waarbij

WANNEER TESTEN OP CHRONISCHE HEPATITIS B EN C? Abnormale levertest (ALAT > 45 IU/L), oorzaak onbekend Ja

zes teams een HCV-zorgpad ontwikkelden dat aansluit bij de lokale mogelijkheden van de verslavingszorg en het ziekenhuis. In het kader van dit doorbraakproject werd contact gezocht met Hostel Wittevrouwen van GGz ketenpartner

Risicocontact

• i.v. druggebruik • homoseksuele man met wisselende contacten • verblijf land met verhoogd risico* en invasieve ingreep** of onbeschermde seks • gezin/partner met hepatitis B • bloedtransfusie voor 1992

Ja

Lister. Hostel Wittevrouwen is een woonvoorziening voor ex-daklozen met langdurige

Nee

verslavingsproblematiek in Utrecht. Geboorteland

In totaal zijn 20 van de 26 bewoners van Hostel Wittevrouwen getest op Hepatitis C. Vijf van de bewoners bleken Hepatitis C-positief. Dat is 25% van het aantal getesten en 19% van de

Land met verhoogd risico*

Ja

Test HBsAG en anti-HCV

Nee

Serumtransaminasen ALAT > 60 IU/L

Ja

* Alle landen behalve Noordwest-Europa, Noord-Amerika, Australië, Nieuw-Zeeland ** Tatoeage, piercing, acupunctuur, medische injecties of ingrepen

16

VICTAS

Medicinale cannabis

Victor Buwalda, Psychiater

In een studie, waarin sprake is van een samen-

acceptatie en het beter omgaan met negatieve

werking tussen Victas, gemeente Utrecht, AMC

symptomen. Cannabis bevat twee stoffen: THC en

(prof. dr. Wim van de Brink) en RIVM (dr. Jan van

CBD. Het eerste heeft een euforisch en hallucine-

Amsterdam), wordt de toepassing van medicinale

rend effect en zou psychose induceren; het

cannabis onderzocht bij patiënten met psychoti-

tweede werkt angst remmend en zou psychose

sche stoornissen. Opdrachtgever voor dit onder-

doen verbleken. De Nederlandse cannabis heeft

zoek is de Utrechtse wethouder van Volksge-

een hoog THC gehalte (rond de 17%) en geeft dus

zondheid en Welzijn, Victor Everhardt.

mogelijk een hogere kans om een psychose te induceren. In deze studie wordt aan patiënten

Achtergrond onderzoek

cannabis aangeboden met een lagere THC:CBD

Cannabis vermindert de negatieve symptomen

ratio, wat mogelijk een reductie van het aantal

die patiënten ondervinden als gevolg van hun

psychotische patiënten betekent. De vraag is

psychotische stoornissen. De voornaamste

daarbij: hoe ervaren patiënten deze cannabis. Is

redenen voor het gebruik van cannabis door

deze cannabis voor hen aanvaardbaar en zouden

patiënten met schizofrenie waren het plezier-

zij hierop willen overstappen, of zijn zij gehecht

verhogende effect, verbetering van stemming,

aan de “Nederwiet” met het hoge THC-gehalte en

vermindering van stress, maatschappelijke

laten zij de medicinale cannabis links liggen.

Is deze cannabis acceptabel, dan kunnen we op grotere schaal onze patiEnten met psychose en een cannabisafhankelijkheid op een mooie manier behandelen.

Onderzoekspopulatie en opzet

De twaalf patiënten die door Victas worden

In Utrecht zijn ca. tachtig patiënten bekend die

geselecteerd, vertonen een suboptimale respons

een chronisch psychotische stoornis hebben,

op thans beschikbare behandelingen en vertonen

daarnaast cannabis-afhankelijk zijn én die:

persisterende psychotische symptomen en

1. onvoldoende reageren op de momenteel

ernstige beperkingen in sociaal functioneren.

beschikbare interventies;

De cannabis wordt gerookt binnen de

2. (bijna) dagelijks de coffeeshops bezoeken en;

behandelingssetting (hostels) in aanwezigheid

3. onbekende hoeveelheden cannabis

van de onderzoeker.

gebruiken, inclusief cannabis met een samenstelling die psychotische episoden uitlokt.

Is deze cannabis acceptabel, dan kunnen we op grotere schaal onze patiënten met psychose en een

De patiënten krijgen, gespreid over drie weken,

cannabisafhankelijkheid op een mooie manier

twee soorten medicinale cannabis te roken (in

behandelen. Wanneer de cannabis door hen

totaal twee joints per soort, 0,25 gram per joint)

geaccepteerd wordt, kan dit aanleiding zijn

die verschillen in THC/CBD verhouding. De

voor aanvullend onderzoek naar de effectiviteit

Nederwiet die zij gewoonlijk gebruiken wordt als

hiervan onder een grotere groep patiënten.

referentie meegenomen. De patiënt wordt na het roken van elke joint gevraagd naar de ervaringen

Met dit onderzoek kan een bijdrage worden

(gevoelens) en of zij bereid zijn om langdurig over

geleverd aan de verbetering van de zorg voor

te stappen op de net gerookte cannabisvariant.

een van de meest kwetsbare groepen in de samenleving. De resultaten van dit onderzoek

In een gerandomiseerde, dubbelblinde cross-over

zijn te verwachten rond mei 2015.

studie roken twaalf (bijna) dagelijks blowende patiënten met schizofrenie (18-65 jaar oud)

Referentie:

hun eigen Nederwiet en twee medische cannabis-

Jan van Amsterdam, Wim van den Brink (AMC),

varianten (twee joints per variant; in totaal

Hans Post, Victor Buwalda, Gerdien de Weert

zes joints gespreid over drie weken). De medische

(Victas): Research protocol Pilotstudie Cannabis. Accepta-

cannabisvarianten verschillen in THC/CBD

tie van twee medische cannabis-varianten door patiën-

verhouding.

ten met schizofrenie. Amsterdam, november 2014.

17




18

VICTAS

Ervaringsdeskundigheid

Helemaal zo GEK nog niet: van stigma naar keurmerk Monique van deN Heuvel, Ondersteuner Cliëntenraad en cliënt-geïnitieerde projecten

“Victas heeft de ambitie ervaringsdeskundige

Vervolgens zijn in de focusgroep de

inzet te integreren in het behandelaanbod.

onderzoeksresultaten met de medewerkers

Het daadwerkelijk structureel inzetten van

van de afdeling gevalideerd en zijn de bestaande

deze expertise komt in de praktijk nog niet goed

gevoelens rond de inzet van ervaringsdeskundige

van de grond. In mijn onderzoek zoek ik een

medewerkers besproken. Met de uitkomsten van

verklaring voor deze ambivalentie.

deze focusgroep, en de handreikingen die hieruit

Tegelijkertijd probeer ik

volgen, wordt de organisatie in staat gesteld om

debat en dialoog over dit onderwerp te stimuleren om draagvlak te creëren voor het

aan te sluiten bij de afdeling en kunnen de nodige voorzieningen getroffen worden om de inzet van ervaringsdeskundigen succesvol te laten voorlopen.”

werken met ervaringsdeskundige collega’s. Mijn onderzoek vindt plaats op

Onderzoek

de afdeling FACT,

De doelgroep van de verslavingszorg wordt

Utrecht. De

veelal gestigmatiseerd als ‘gek’, ‘zwak’,

medewerkers van

‘ongemotiveerd’ of zelfs als junk (afval). Zij

FACT worden hierbij

leren van hun eigen levenservaring en zijn,

op diverse manieren betrokken. In de eerste plaats zijn zij bevraagd op hun kennis over ervaringsdeskun-

als ervaringsdeskundigen, bovendien in staat deze ervaring op constructieve wijze in te zetten in het primaire proces van de behandeling van hun lotgenoten. Deze

digheid en gerelateerde thema’s zoals herstel en

specifieke kennis blijkt Helemaal zo GEK

empowerment. Op basis van deze data is er voor

nog niet.

hen een referaat georganiseerd over herstelondersteuning en de rol van ervaringsdeskundigen

Victas zet stappen om de gestelde ambities

hierin. Eveneens heb ik in kaart gebracht wat de

op dit gebied te realiseren en komt op deze

bestaande onzekerheden en dilemma’s zijn, die

wijze tegenmoet aan de verwachtingen die

leven onder de medewerkers met het oog op de

aan hen gesteld worden, om zowel het

komst van hun nieuwe collega. Daarbij is gezocht

FACT-, als het HKZ certificaat te behouden.

welke achterliggende opvattingen en ervaringen

Ervaringsdeskundigen helpen daarbij: hun

hieraan ten grondslag liggen: zo is ook gebruik

stigma wordt keurmerk.

gemaakt van hun ervaringskennis.

GHB Monitor 2.0 Gerdien de Weert, coördinator Onderzoek

Bij Victas melden zich jaarlijks tussen de vijftig en

Naast de toepassing van het protocol, wordt

zestig cliënten met afhankelijkheid van GHB. Voor de

een aantal vragenlijsten afgenomen voor het

klinische detoxificatie van GHB-afhankelijkheid is in

begeleidend onderzoek. Dit vindt plaats bij

2010-2013 de DeTiTapR methode ontwikkeld door

aanmelding en intake (T0), een week voor opname

het Nijmegen Institute for Scientist Practitioners

(T1), op de opnamedag zelf (T1), na afronding van de

(NISPA): detoxificatie met behulp van

detoxificatie (T3), en drie maanden na ontslag uit de

farmaceutische GHB na titratie. Op basis van het

detox (T4). Hiermee wordt inzicht verkregen in de

eerste monitoring project rond GHB is gebleken dat

(psychiatrische) comorbiditeit van GHB-afhankelijke

de detoxificatie met farmaceutische GHB goed

cliënten, in hun kwaliteit van leven en in hun

werkt en goed verdragen wordt door de cliënten.

motieven om GHB te gebruiken.

Echter, de terugval na detox is groot: twee derde van de cliënten gebruikt drie maanden na afronding

Bij Victas speelt het onderzoek zich af op de afdeling

van de detox weer GHB. Op basis van deze

detoxificatie op de ABC-straat. In 2014 zijn bij Victas

bevindingen is in het najaar van 2013 een start

27 cliënten ingestroomd in deze monitor: 21 mannen

gemaakt met de landelijke Monitor GHB 2.0.

en 6 vrouwen met een gemiddelde leeftijd van

Nieuw in deze monitor is dat de cliënten na detox

30,5 jaar, variërend van 19 tot 44 jaar.

een vervolgbehandeling krijgen aangeboden met

Twee van de 27 cliënten vertrokken voortijdig

terugvalpreventiemedicatie Baclofen. Gemonitord

en tegen advies uit de detoxafdeling. De

wordt hoe de cliënten deze Baclofenbehandeling

detoxificatie verliep bij alle overige cliënten zonder

verdragen, en wat de resultaten hiervan zijn.

noemenswaardige problemen en was succesvol. Acht cliënten namen na de detoxfase deel aan de

Cliënten worden tijdens hun detoxificatie intensief

vervolgbehandeling met Baclofen.

gemonitord: voor en na elke gift van farmaceutische

De voornaamste redenen om niet mee te doen is dat

GHB kruist de cliënt op een lijst aan welke

cliënten met GHB-afhankelijkheid vaak worden

onthoudingsverschijnselen hij of zij op dat moment

verwezen naar Victas door Solutions, Choices of

ervaart. De behandelaar vult tegelijkertijd op een

Intervention. Deze cliënten gaan direct na detox

vergelijkbare lijst in welke onthoudingsverschijnse-

weer terug naar de verwijzende organisatie voor

len hij of zij bij de cliënt observeert. Een dergelijke

vervolgbehandeling.

intensieve monitoring maakt tijdig ingrijpen mogelijk zodra dit nodig is, zodat de detoxificatie voor de

De resultaten van de landelijke Monitor GHB 2.0

cliënt veilig en draaglijk is. Deze werkwijze past in

worden naar verwachting eind 2015 bekend.

het protocol, zoals dat op basis van de eerste landelijke GHB monitor is opgesteld.

19



20

VICTAS

Kicks United

‘Hoe de inzet van rolmodellen en van beloningen de therapietrouw en het behandelresultaat bij jongeren kan verbeteren’ Gisèle Hoevenaars, senior Preventiewerker In de hulpverlening aan jongeren met een versla-

ondergingen. De FC Kicks United interventie maakte

vingsprobleem is het een bekend fenomeen dat

gebruik van zowel externe als interne bekrachtigers

de jongeren dikwijls vroegtijdig afhaken uit de

om de leefstijltraining 2 te versterken.

behandeling. Het vasthouden van de motivatie voor behandeling en voor verandering is moeilijk

Het project werd onderzocht middels een

en hulpverleners slagen er niet altijd in om – via

pilotonderzoek door het Julius Centrum van het

motivationele gespreksvoering – deze motivatie

UMC Utrecht. Vraagstellingen voor dit onderzoek

te versterken. In 2009 kende Victas bijvoorbeeld

waren:

een drop-out percentage van 37% binnen de

• In welke mate kan voortijdig vertrek door

ambulante behandeling van jongeren met

jongeren uit de behandeling worden beperkt

middelenproblematiek. Een goede reden om op

door een interventie die een combinatie inhoudt

zoek te gaan naar manieren om jongeren langer

van positieve bekrachtiging door rolmodellen en

binnen de behandeling te houden.

beloningen. • In welke mate worden psychische klachten,

Uit literatuur blijkt dat cliënten – jongeren maar

kwaliteit van leven en craving beïnvloed door

ook volwassenen – meer profiteren van een

deze interventie.

behandeling naarmate ze zich meer committeren

Van de 42 jongeren die in aanmerking kwamen

aan het programma en het hele programma

voor deelname, participeerden er uiteindelijk 32 in

afmaken. Daarbij is het niet alleen belangrijk dat ze

dit onderzoek: 16 in de interventiegroep en 16 in

aanwezig zijn bij de groepssessies, maar ook dat ze

de controlegroep. Zij gaven alle toestemming

hier daadwerkelijk aan deelnemen, bijvoorbeeld

voor het gebruik van hun – geanonimiseerde –

door het maken van huiswerkopdrachten, of door

gegevens voor de studie. Zij vulden vragenlijsten

het actief deelnemen aan de discussies.

in bij de start van de leefstijltraining, na

Verder is gebleken dat de inzet van rolmodellen bij

3 maanden en na 6 maanden.

jongeren kan helpen bij het verbeteren van het behandelresultaat. Daarbij zijn vooral rolmodellen

Resultaten en conclusies

uit de wereld van sport of onderwijs (leraren), of uit

Bij 3-maands follow-up waren drie jongeren uit de

het thuisfront (ouders) effectief, meer dan rolmo-

controlegroep afgehaakt, en een jongere uit de

dellen uit de entertainmentwereld bijvoorbeeld.

interventiegroep; bij 6-maands follow-up ging het

Ook belonen werkt.

om vier respectievelijk 0 jongeren. Dit is een aanzienlijke reductie van de non-compliance bij

FC Kicks United; cliënten en profvoetbal-

jongeren. Verder vertoonden de jongeren in de

lers in gesprek

interventiegroep statistisch significante verbeteringen

Naar aanleiding hiervan heeft de afdeling Preventie

in kwaliteit van leven op meerdere leefgebieden, in

van Victas, in samenwerking met FC Utrecht, een

de ervaren stress, en in zelfgerapporteerde craving.

project opgezet waarbij het doel was jongeren

Bij de jongeren in de controlegroep werden deze

langer vast te houden in de leefstijltraining die zij

verbeteringen niet aangetroffen.

DROP-OUT AANTALLEN PER ONDERZOEKSGROEP 8

De conclusie op basis van deze studie luidt dat het inzetten van rolmodellen en beloningen een positief effect heeft op de behandeltrouw en

7

6

het behandelresultaat bij jongeren in ambulante behandeling voor middelenafhankelijkheid.

5

Verder onderzoek zal zich moeten richten op de effectiviteit van de inzet van rolmodellen – en

4

daarbij ook aandacht voor het type rolmodel – of beloningen alleen: wat is het werkzame mechanisme geweest? Ook kan onderzoek zich richten op andere doelgroepen, zoals kwetsbare jongeren – zoals jongeren met LVB, of jongeren uit het

3

2

speciaal onderwijs – of delinquente jongeren. 1


Gerdien de Weert. Kicks United; een

pilotstudie naar de effecten van positieve

0

INTERVENTIE

CONTROLE

bekrachtiging en de inzet van rolmodellen

• Interventie groep: 1 cliënt (6.25%)

bij jongeren met verslavingsproblematiek.

• Controle groep: 7 cliënten (43.75%)

NISPA-dag, NISPA Nijmegen, 9-10-2014. Een publicatie is in voorbereiding.

Het percentage drop out van de controle groep komt overeen met het gemiddelde percentage drop out bij de start van B-open

21



22

VICTAS

Problematisch middelengebruik binnen de forensische psychiatrie

Marije Lans, beleidsmedewerker Problematisch middelengebruik komt veel

Hoofddoel van de richtlijn

voor onder forensische cliënten. Een dubbele

Een leidraad geven voor het structureel

diagnose waarbij sprake is van psychiatrische

inschatten van middelenproblematiek en

problematiek en waar middelengebruik

recidiverisico en voor het omgaan met

een onderdeel van is, kan de behandeling

middelengebruik tijdens verschillende

bemoeilijken en kan leiden tot een langere

fasen van de klinische behandeling, inclu-

opnameduur, een hoger risico op recidive en

sief de opbouw van verlof. Hiermee wordt

een snellere terugval in criminaliteit.

het structurele karakter van diagnostiek en risicotaxatie verhoogd en eenduidigheid

Binnen het programma Kwaliteit Forensische Zorg

van het werken binnen klinieken bevorderd,

(KFZ) werkt het forensische zorgveld gezamenlijk

wat ook ten goede komt aan cliënten.

aan het verhogen van de kwaliteit en effectiviteit van de behandelingen met als doel: betere zorg en

Doelgroep van de richtlijn

een veiliger samenleving. De programmacommissie

• Forensisch Psychiatrische Afdelingen (FPA)

van het KFZ schreef een oproep uit om een richtlijn

van GGZ instellingen

en achtergrondrapportage te ontwikkelen voor

• Forensisch Psychiatrische Klinieken (FPK)

screening, diagnostiek en behandeling van ernstig

• Forensische Verslavingszorg

antisociaal gedrag en problematisch middelengebruik bij forensische cliënten. De opdracht is

Klinieken (FVK) • Forensisch Psychiatrische centra (FP)

verleend aan Victas en het wetenschappelijk bureau IVO. In 2014 is deze richtlijn tot stand

De richtlijn bestaat uit

gekomen.

twee modules • Module 1: het structureel inschatten van

Voor het verminderen van het recidiverisico

de mate van middelengebruik en het

van cliënten is inzicht in de relatie tussen midde-

daarmee samenhangende recidiverisico;

lengebruik en delictgedrag van groot belang.

• Module 2: het omgaan met middelenge-

Daarvoor is allereerst een betrouwbare en valide

bruik tijdens verschillende fasen van de

assessment van de middelenproblematiek bij

klinische behandeling, inclusief de

cliënten nodig, met daaraan gekoppeld inzicht

opbouw van verlof.

in het recidiverisico gerelateerd aan dit middelengebruik. Vervolgens moeten de consequenties hiervan worden bepaald voor de verdere behandeling en inzet van de verloffase bij cliënten.

s c he het forensRi KT aan E zorgveld W gen van het verho eit en d e kw al i t v an d e it effectiviteelingen b e h a nd

Achtergrondrapportage


Naast de tekst van de eigenlijke richtlijn is een

achtergrondrapportage geschreven, die verdiepen-

burg, Elske Wits: Richtlijn problematisch midde-

de informatie geeft bij de thema’s die in de richtlijn

lengebruik in de forensische klinische zorg.

aan de orde komen. Deze achtergrondrapportage

Utrecht/Rotterdam, Victas/IVO, oktober 2014.

kan tevens fungeren als naslagwerk bij de richtlijn. In

Marije Lans, Lieke Raaijmakers, Gerdien de

de achtergrondrapportage is informatie verzameld

Weert, Elske Wits: Achtergrondrapportage

uit relevante richtlijnen en bronnen over de thema’s

Richtlijn problematisch middelengebruik in de

problematisch middelengebruik, ernstig antisociaal

forensische klinische zorg en subgroepen

gedrag, risicotaxatie en risicomanagement in de

antisociaal gedrag. Victas/IVO/Tactus, Utrecht/

klinische forensische setting.

Rotterdam/Deventer, januari 2015.

Marije Lans, Lieke Raaijmakers, Gerda Roden-

Marije Lans, Erik Blaauw, Nicole Prevo. De Antisociaal gedrag en problematisch

waarde van forensische ervaringen voor de

middelengebruik

verslavingszorg: wie schrijft die blijft? Workshop

In een tweede call – begin 2014 - riep KFZ op tot

NISPA-dag, NISPA Nijmegen, 9-10-2014.

het indienen van voorstellen voor de ontwikkeling

van een ‘addendum’ bij de eerder genoemde

leijn: ‘Forensisch FACT en cliëntenraad van Victas

richtlijn rond ‘antisociaal gedrag en problematisch

over participatie-onthouding’.

middelengebruik’. Deze opdracht is gegund aan

Lonieke Casteleijn: Workshop “Probation and

het samenwerkingsverband tussen Victas, IVO en

forensic mental Health”. Internationale week van

Tactus. Bij de uitwerking van de opdracht wordt

de Hogeschool Utrecht, Utrecht, 28-02-2014

veel aandacht besteed aan het onderscheiden van

subgroepen en de consequenties daarvan voor

Pluijm: Workshop ‘Hoe weeg je het belang van

screening en diagnostiek, en voor hulpverlening

verschillende botsende waarden af? ‘ Congres

en begeleiding. De subgroepen die in dit adden-

Vakmanschap van de Reclasseringswerker,

dum worden belicht zijn:

Amersfoort, 1-11-2014.

• Cliënten met licht verstandelijke beperking (LVB);

• Cliënten met autisme spectrum stoornissen (ASS);

lee Heij, Barbara Keuning: Workshop ‘Hoe werk je

•C liënten met posttraumatische stress

samen met andere professionals?’ Congres

stoornis (PTSS):

Monique van den Heuvel en Lonieke Caste-

Lous Krechtig, Marije Lans, Eva van der

Laurens de Croes, Lonieke Castelijn, Donna-

Vakmanschap van de Reclasseringswerker,

• Cliënten met niet-aangeboren hersenletsel (NAH);

Amersfoort, 1-11-2014.

• Cliënten met psychotische kwetsbaarheid;

Lonieke Castelijn: Workshop jongeren en

•C liënten met een aandachtstekortstoornis met

middelengebruik. Congres JR ‘Jeugdrecht

hyperactiviteit (ADHD); • Overige subgroepen.

transformeert ook’ . Utrecht, 10-11-2014.

Marije Lans: Presentatie onderzoekscall EFP.

Werkconferentie Leren & Implementeren EFP. Het addendum omvat – na een algemene inleiding

Utrecht, 31-10-2014.

waarin vooral begripsbepaling en de relatie

tussen antisociaal gedrag en middelengebruik

‘verslaving binnen forensische zorg’, en hoofdstuk

centraal staan - een richtlijn voor de diagnostiek

‘continuïteit in begeleiding’. In : Menger , Krechtig

en behandeling van ernstig antisociaal gedrag en

& Bosker (red.). Werken in gedwongen

middelenproblematiek en een richtlijn voor de

kader- Methodiek voor het forensisch sociaal

behandeling van de subgroepen van patiënten

werk; SWP 2013.

met ernstig antisociaal gedrag en problematisch middelengebruik.

Lonieke Castelijn en Marije Lans: hoofdstuk

23



24

VICTAS

Onderzoek rond seksuele preoccupatie

Sophie Vercauteren, GZ-Psycholoog en hoofd Behandelzaken forensisch zorgpad Victas

Onderzoek rond seksverslaving

afname in approach bias bij zowel zedencliënten in

Kwaliteit Forensische Zorg (KFZ) heeft in maart

de forensische zorg als bij seksverslaafden in de

2014 een call uitgeschreven voor onderzoek naar

reguliere verslavingszorg.

het meetbaar maken en behandelen van seksuele preoccupatie bij zedendelinquenten. Deze call is

Interventie- en controleconditie

toegewezen aan een samenwerkingsverband van

Victas zal in 2015 cliënten die zich aanmelden

IVO (Instituut voor Verslavingsonderzoek

met seksverslaving, én cliënten die zich

Rotterdam), UvA (Universiteit van Amsterdam),

aanmelden met middelenproblematiek, maar bij

De Waag en Victas, onder projectleiding van

wie in tweede instantie (ook) sprake blijkt te zijn

De Waag. In 2014 zijn de voorbereidingen

van seksverslaving, includeren in het onderzoek.

getroffen en is de onderzoeksopzet besproken en

Deze cliënten krijgen de inmiddels bij Victas

vastgesteld. In 2015 start het daadwerkelijke

ontwikkelde (online) module seksverslaving

onderzoek en de resultaten zullen eind 2015

als behandeling aangeboden. Daarnaast

beschikbaar zijn.

zullen cliënten at random worden verdeeld over een interventie- en een controleconditie.

Approach bias

Cliënten in de interventieconditie krijgen – naast

In dit onderzoek wordt een instrument getest

hun reguliere behandeling - de training zoals

om de toenaderingsneiging (‘approach bias’) naar

hierboven beschreven; cliënten in de

seksuele stimuli te meten. De hypothese is dat we

controleconditie krijgen – naast hun reguliere

in forensische zedencliënten en bij seksverslaaf-

behandeling – een bogus (nep) training.

den een approach bias zullen vinden en dat deze sterker is dan die in de algemene bevolking. Ten


tweede wordt in het project een interventie

getest om approach bias te verminderen. De

zedencliënten en seksverslaafden.

hypothese is dat de interventie – in vergelijking

Onderzoeksprotocol, Utrecht/Rotterdam,

met een placebo interventie – zal zorgen voor een

november 2014.

Hertrainen van approach bias in forensische


25


Ouderen en verslaving

Dick van Etten, verpleegkundig specialist

Al sinds 2006 heeft Victas speciale aandacht voor

maar ook bijdragen aan congressen en symposia te

ouderen met verslavingsproblematiek. In Nederland

verzorgen. Ook complexe casussen kunnen worden

neemt het alcoholgebruik onder 55-plussers de laatste

besproken en ervaringen worden uitgewisseld.

jaren snel toe. In 2013 is 17% van de populatie die hulp

Samen met de Parnassiagroep – waar men de 55-plus

krijgt bij de verslavingszorg 55 jaar of ouder; dit zijn

groep ook volgens het “Victasmodel” draait – heeft

ruim 11.000 cliënten. Bij driekwart gaat om alcohol-

Victas in de afgelopen jaren data verzameld bij de

problematiek; het aandeel opiaat-afhankelijken stijgt

ouderen in de 55-plus groepen. Deze data worden nu

het snelst in deze leeftijdscategorie. Bij deze cijfers

geanalyseerd. De vraag die hierbij centraal staat is in

zijn de cliënten van verslavingsreclassering niet

hoeverre en op welke gebieden er veranderingen te

meegenomen.

meten zijn in de loop van de behandeling. Verder werkt Victas samen met het lectoraat

Wat maakt verslaving bij ouderen anders?

Verslavingspreventie van de Hogeschool Windesheim

Het is belangrijk om te weten dat verslaving bij ouderen

bij onderzoek door studenten naar met name de

anders werkt. Dit hangt samen met factoren als

beschermende factoren bij het gebruik van alcohol.

verminderde homeostase, snelle achteruitgang, meer

Samen met het IVO (Instituut voor Verslavingsonder-

complicaties, vertraagd of onvolledig herstel, anders

zoek Rotterdam) hebben we dit jaar een train-de-trainer

presenteren van ziekten, multipathologie, somato-

module geschreven voor het signaleren van alcoholpro-

psycho-sociale verwevenheid, leeftijdsspecifieke

blematiek in de thuissituatie voor wijkverpleegkundi-

ziekten, gewijzigde farmacokinetiek en –dynamiek.

gen. Dit project is tot stand gekomen met financiële ondersteuning van Fonds NutsOhra. De module wordt

Victas verslavingszorg en ouderen

de komende tijd geanalyseerd.

Op basis van deze factoren kunnen we vaststellen dat

In 2014 is de workshop Ouderen en Verslaving

de behandeling van oudere mensen met problemen op

tweemaal verzorgd op het Medilex-symposium

psychiatrisch, somatisch, sociaal en spiritueel gebied

Doorbreek Verslaving.

anders is dan die bij jongere mensen. Aangepaste

Tot slot heeft Victas op 2 december een bijdrage

trajecten zijn nodig. Zo kan het behandelklimaat van

geleverd aan een reportage over ouderen en alcohol-

Leyenhoven prevaleren boven dat van de detox op de

verslaving in het programma “Altijd Wat” van de NCRV.

ABC-straat en is ook de toegankelijkheid van het gebouw daar beter voor minder mobiele ouderen. Een

Publicaties en Presentaties

MATE bij iemand thuis afnemen is mogelijk, als de

huisarts dat zo inschat. Ook is er meer aandacht voor de

het symposium Doorbreek Verslaving, Medilex, Zeist:

vaak complexe somatische toestand die kan ontstaan

15-01-2014 en 30-10-2014.

als gevolg van het forse gebruik.

D. van Etten: Ouderen en Verslaving. Workshop op

D. van Etten: Altijd Wat. Interview NCRV televisie

2-12-2014. www.altijdwat.ncrv.nl Expertise delen en samenwerking

Victas is gastheer voor de Landelijk werkgroep Ouderen

Vroegherkenning van alcoholproblematiek van ouderen

en Verslaving. Hierin zijn verschillende disciplines

in de thuiszorg. Een handleiding voor verpleegkundigen

vertegenwoordigd uit de psychiatrie, verslavingszorg,

van thuiszorgorganisatie Careyn gericht op het verbete-

verpleeg- en verzorgingshuissector, VWS en het

ren van het herkennen van en reageren op alcoholpro-

Trimbos Instituut. Doel is kennis delen, data verzamelen

blematiek bij ouderen in de thuiszorg. IVO/Victas,

om samen onderzoek te kunnen doen en te publiceren,

Rotterdam/Utrecht, november 2014.

G.J. Meerkerk, D. van Etten, G. Rodenburg.

KLIK en KIJK HET HIER

26

VICTAS

Routine Outcome Monitoring binnen Victas!

Victor Buwalda, Psychiater

Tien jaar ben ik bezig geweest met Routine Outcome

niet! Het verbeteren van de kwaliteit van het primaire

Monitoring (ROM). Mijn proefschrift heet dan ook:

behandelproces zou het hoogste goed moeten zijn in

Routine Outcome Monitoring in Dutch Psychiatry:

psychiatrisch Nederland. Als behandelaar gaat het om

measurement instruments, implementation and

de patiënt: die moet baat hebben bij de aangeboden

outcome. Een hele mond vol. Mijn doel was inzicht te

interventies. Tijdens mijn studie leerde ik dat je regel-

verkrijgen in de instroom en uitstroom van de patiën-

matig moet meten om veranderingen tijdens de

ten die je als psychiater in behandeling neemt. Je wilt

behandeling te signaleren en argumenten te vinden

als behandelaar de kwaliteit van de behandeling

om de interventie aan te passen. Met name in de eerste

verbeteren tegen een mooie prijs. Dat is dacht ik als je

4,5 maand van de behandeling vindt er een verande-

ROM goed introduceert: je kunt dan kosteneffectiever

ring (verbetering of verslechtering) plaats. Het meten

te werk gaan. Doelmatiger! Door een grafische

van de stand van zaken alleen in het begin en aan het

weergave van de resultaten van de individuele behan-

einde van de behandeling zegt niet zo veel.

deling kun je de behandeling tijdig bijstellen en ervoor zorgen dat je de interventie aanpast. De kwaliteit

In het afgelopen jaar 2014, hebben we met elkaar

verbeteren van het primaire behandelproces. Ik dacht

binnen Victas een ongelofelijke prestatie geleverd.

dat dit de gewoonste zaak van de wereld was. Mooi

We hebben van 3% voor- en nametingen een record

van 48% voor- en nametingen gehaald. De verzekeraar

verslavingsinstellingen en met gelijkluidende defini-

eiste van Victas als instelling: zorg ervoor dat je 40%

ties benchmarking mogelijk te maken. We werken aan

voor- en nametingen haalt. Wat mij betreft hebben we

een gemeenschappelijke database waarmee we

het gered. Het streven moet echter niet (alleen) zijn

elkaar kunnen vergelijken en - niet onbelangrijk - van

gericht op het behoud van een aantal collega’s, maar

elkaar kunnen leren. Samen zullen we erin slagen de

op het verbeteren van de kwaliteit van de behande-

kwaliteit van onze Victas behandeling te verbeteren.

ling. Kortom de verzekeraar geeft een verkeerde

Iedereen die mee wil doen is van harte welkom, de

prikkel. Swinkels noemt dit een perverse prikkel

wereld ligt voor ons.

(Swinkels en Buwalda, 2011) en ik ben het met hem eens. Het is altijd mijn intentie geweest dat ROM een

Referenties:

bijdrage moet leveren aan een betere kwaliteit van het

primair proces. Het is nog niet gelukt maar het kan wel.

Dutch Psychiatry: measurement instruments,

Buwalda VJA. Routine Outcome Monitoring in

implementation and outcome. Proefschrift Vrije We hopen met een groep medewerkers binnen Victas

Universiteit, Amsterdam 2013

- maar ook daarbuiten - dat ROM een wezenlijke

bijdrage kan leveren aan de kwaliteit van het primaire

de kunst van het verleiden. Redactie: Buwalda VJA,

proces. Als eerste geneeskundige en expert op dit

Nugter NA, Swinkels JA en Tilburg W van. Praktijkboek

gebied ga ik de uitdaging aan om samen met de

ROM in de ggz. Een leidraad voor gebruik en implemen-

behandelaren van Victas, maar ook met de ontwikke-

tatie van meetinstrumenten. De Tijdstroom,

laars van de MATE, de ROM in te zetten waar deze

Utrecht 2011.

voor is bedoeld: het verbeteren van de kwaliteit van het primaire proces. We zijn in NISPA-verband aan het kijken meer eenduidigheid te creëren binnen de

Swinkels JA en Buwalda VJA. Implementeren,

27

BIG DATA


28

VICTAS

Psychiatrisch Casus Register Midden-Nederland ‘Somatische zorgconsumptie bij cliënten van de verslavingszorg’ Gerdien de Weert, coördinator onderzoek

Sinds 1999 neemt Victas deel aan het Psychiatrisch

dr. Fabian Termorshuizen. Daarbij is een groep

Casus Register Midden-Nederland (PCR). Dit is een

geselecteerd van bijna 5.000 cliënten die in

samenwerkingsverband van organisaties op het

2008-2012 een hulpvraag deden bij Victas.

gebied van GGz en verslavingszorg. Het doel van

Zij zijn vergeleken met bijna 20.000 gematchte

het PCR is het centraal en instellingoverstijgend

controles (1:4).

registreren van diagnosen en zorgconsumptie van psychiatrische cliënten in de regio. De daarmee

Meer recepten, vaker naar de huisarts

ontstane database is geschikt voor het beantwoorden

De analyses laten zien dat de somatische

van zowel onderzoeks- als managementvragen.

zorgconsumptie door de Victas cliënten aanzienlijk hoger is dan die bij controles: niet alleen bezoeken

Sinds de oprichting is informatie

zij vaker hun huisarts, ook het gemiddeld aantal

bijeengebracht in het PCR van ruim 260.000 unieke

recepten per cliënt is bijna 3x zo hoog. De jaarlijkse

cliënten. Van hen deden ruim 11.000 een eerste

kosten die gemoeid zijn met somatische zorg voor

hulpvraag bij Victas.

verslaafde cliënten liggen bijna twee keer zo hoog als die bij de controles. De kosten zijn vooral hoog

Verslaving in combinatie met

bij de cliënten

lichamelijke klachten

bij wie alcoholgebruik speelt.

In 2013 is in opdracht van Victas een onderzoek

In 2015 wordt een publicatie geschreven op basis

gestart naar de somatische zorgconsumptie

van deze analyses en worden de data verder

door cliënten van Victas. Achtergrond van deze

geëxploreerd.

opdracht is de bevinding in de literatuur dat psychiatrische ziektebeelden, waaronder

verslaving, dikwijls gepaard gaan met somatische

zorgconsumptie van verslaafden bij Victas.

comorbiditeit en voortijdige sterfte. Daarbij is er

Presentatie voor de Werkgroep Wetenschap &

binnen de GGz sector – en binnen de verslavings-

Innovatie Victas, dd 16-12-2014.

Bron: F. Termorshuizen: De somatische

sector - weinig zicht op de somatische zorg buiten de GGZ.

In het PCR nemen deel: Altrecht, Divisie Hersenen,

De koppelingen van het PCR-bestand aan data van

afdeling Psychiatrie van het UMC Utrecht, Lister,

het CBS en van de Achmea Health Database, en de

GGz Centraal, Kwintes, Mesos, GG&GD Utrecht en

analyses van de zo verkregen data, hebben in 2014

Victas.

plaatsgevonden door de onderzoeker van het PCR,

29

BIG DATA


VERSCHIL (95%-CL)

INTERACTIE [DIAGNOSE X PATIENT VS. CONTROLE] P<0.001 [df=4/ 24808)

2500,00

2500,00

2000,00

2000,00

1500,00

1500,00

1000,00

1000,00

500,00

500,00

0,00

0,00

-500,00

-500,00

geen diagnose

alcohol

drugs

alcohol & drugs

missing records

INDELING VERSLAVINGSDIAGNOSE

Resultaten: verschil in gemiddelde kosten (€) somatische zorg cliënten vs. controles naar verslavingsdiagnose

n Het doel va t r aal et c en h s i R PC t e h j g e nd i t s r e v o g n i e n i n s t e l l v a n d i ag n o s e n r e gi s t r e r e n n s u m p t i e v a n en zorgco he c liEnten c p syc hiat ri s regio. in de

30

VICTAS

Onderzoek en onderwijs

Het begeleiden van HBO- en academische studenten bij een afstudeeronderzoek

Gerdien de Weert, coördinator Onderzoek & Jan Joosten, adviseur Opleidingen

Met enige regelmaat melden zich bij Victas

presentatie binnen de instelling. De afstudeerders

studenten die een afstudeeronderzoek willen

bieden echter ook een kans voor Victas om

doen. Was onderzoek altijd al een module in

vragen die opkomen vanuit de praktijk te (laten)

academische opleidingen, gelukkig is onderzoek

beantwoorden, of om kleinere projecten te laten

tegenwoordig ook een vast onderdeel van

evalueren.

HBO-opleidingen. Gelukkig, omdat we daarmee

De studenten worden voor wat betreft het

in de gelegenheid zijn deze studenten en toekom-

onderzoek begeleid door de coördinator onderzoek

stige collega’s kennis te laten maken met wat

van Victas, en door hun begeleider op school.

onderzoek inhoudt en waarom het nuttig is.

Aan ieder afstudeeronderzoek is verder een begeleider vanuit de praktijk gekoppeld, die

Tijdens de afstudeerperiode kunnen zij kennis maken

bewaakt dat het onderzoek blijft aansluiten bij

met verschillende aspecten van onderzoek doen bij

wat in de praktijk nodig is, en die de student

een organisatie of instelling. Ook krijgen deze jonge

faciliteert bij de uitvoering van het onderzoek.

collega’s in de toekomst steeds meer te maken met kritische reflectie en de eisen aan transparantie die

In 2014 voerden zes (groepjes) studenten bij Victas

worden gesteld door de financiers.

een afstudeeronderzoek uit vanuit verschillende opleidingsinstituten en –richtingen.:

Win-win De studenten moeten, als onderdeel van hun

Soumia Takditi

onderzoek, vanuit de opleiding vaak interviews met

Hoe kunnen reclasseringsmedewerkers - werk-

cliënten doen. Ze leren een probleemstelling te

zaam binnen Victas , centrum voor verslavings-

schrijven, waarin ze een praktijkvraag moeten

zorg - de schuldenproblematiek van cliënten

ombuigen naar een onderzoeksvraag. Tijdens de

tussen de 17 en 23 jaar terugdringen en hun

analysefase kijken ze kritisch naar het verzamelde

financiële redzaamheid vergroten?

materiaal en trekken naar aanleiding daarvan

Maatschappelijk Werk en Dienstverlening,

conclusies. Ze schrijven hierover een rapportage en

Hogeschool InHolland, Rotterdam, mei 2014.

als het enigszins kan verzorgen ze een mondelinge

Begeleider Victas: Marije Lans.

Ze leren een probleemstelling te schrijven, waarin ze een praktijkvraag moeten ombuigen naar een onderzoeksvraag.

Sjors de Ruiter & Guus van Dijk

verstandelijke beperking, een

Sociale veiligheid in de A.B.C.-straat; een onder-

verslavingsproblematiek en

zoek naar de sociale veiligheid in de A.B.C.-straat

gedragsproblematiek?

en de mogelijkheden deze te vergroten.

Maatschappelijk Werk en Dienstverlening,

Integrale Veiligheidskunde, Hogeschool Utrecht,

Hogeschool Utrecht, mei 2014.

mei 2014.

Begeleider Victas: Lonieke Castelijn.

Begeleider Victas: Marije Lans, Josien Leurdijk. Laura Valkenburg Eveline Klein & Michaela Trapenberg

Inzicht leidt tot overzicht

Alcohol en de doelgroep 50-75 jaar: de bescher-

Kwaliteitsmanagementsysteem van Victas

mende factoren.

HBO Bedrijfskunde MER, Hogeschool Utrecht,

Sociaal Pedagogische Hulpverlening, Hogeschool

afstudeerrichting Business en

Windesheim, juni 2014.

Informatiemanagement, januari 2015.

Begeleider Victas: Dick van Etten.

Begeleider Victas: Helen Michielsen

Albert van Mil, Tim van Rooijen, Lotte Pastoors en Manja Meijer Veiligheid, zorg en autonomie. Maatschappelijk Werk en Dienstverlening, Hogeschool Utrecht, juni 2014. Begeleider Victas: Marije Lans. Ilse van Dongen, Rachsjanda Fatehmahomed, Alexis Egta, Gisèle van Zoeren Hoe ziet een woonvoorziening volgens uitvoerende hulpverleners eruit voor mannen tussen de 18 en 30 jaar met een combinatie van een licht

31

ALGEMEEN


32

VICTAS

Victas stapt over op N=alles-onderzoek

Column

Guus Schrijvers, voorzitter Werkgroep Wetenschap en Innovatie

Nabij San Francisco staat een grote computer. Hij heet

Wetenschap en Innovatie (WWI) raakte onder de

Archimedes. Hij bevat vele data van de negen miljoen

indruk van hun rapportage. Zij zocht contact met

verzekerden en cliënten van Kaiser Permanente (KP).

onderzoekers van het Utrechtse Psychiatrisch Case

Op de website http://archimedesmodel.com staat hij

Register (PCR). Dat verzamelt van alle verslaafde,

beschreven. Acht jaar geleden organiseerden onder-

Utrechtse cliënten diagnosen, behandelaanbod en

zoekers van KP een wedstrijd. Ze wilden weten of

zorggebruik. Dit register is, zeg maar, een klein broertje

een bepaald geneesmiddel kosteneffectief is. Ze

van Archimedes. De PCR onderzoekers zochten op hun

schakelden Archimedes in. Die verzamelde van alle

beurt contact met de leiding van de Achmea Health

patiënten (N = alles)die dat middel gebruikten, veran-

Data Base. Achmea, de grootste Utrechtse zorgverze-

deringen in gezondheid, complicaties bij het gebruik,

keraar, heeft dit bestand opgeschoond en anoniem

de therapietrouw en de kosten. Archimedes was de

gemaakt. Zij stelt het beschikbaar aan wetenschappe-

ene deelnemer in de wedstrijd. De andere was een

lijke onderzoekers. Door de Achmea database te laten

randomized clinical trial zoals die altijd overal ter

koppelen aan het PCR deed Victas in 2014 haar eerste

wereld aan de orde is bij het testen van geneesmidde-

N=allesonderzoek. Dat had vele voeten in de aarde.

len. Wat bleek? Archimedes was betrouwbaarder,

Want het behoud van de anonimiteit van de gegevens

goedkoper en sneller bij het bepalen van die kostenef-

van beide bestanden stond bovenaan op de onder-

fectiviteit. Sindsdien doet KP vele N=alles studies.

zoeksagenda. Gelukkig hadden Victas, Achmea en

Sindsdien hoort KP tot de beste én goedkoopste

het PCR grote en meerjarige ervaring hiermee en

zorgaanbieders van de USA. Kaiser Permanente is

lukte de koppeling met behoud van privacy en

ongeveer even duur als de Engelse National Health

persoonsbescherming.

Service maar biedt meer kwaliteit van zorg. De term N=alles onderzoek komt uit het goed leesbare en

Victas herhaalde hiermee de studie van de verpleeg-

vertaalde boek The Big data revolutie van Mayer-

kundig specialisten. De zorgconsumptie van haar

Schonberger en Cukier. Dit type onderzoek vormt de

cliënten vanwege somatische klachten is inderdaad

kern van deze revolutie. Het gaat wetenschappelijk

hoog, constateerde Gerdien de Weert, Onderzoek

onderzoek ingrijpend veranderen: Betere, goedkopere

coördinator van Victas. Het precieze verband is nog

en snellere onderzoeksresultaten gaan traditionele

niet duidelijk. Hebben verslaafden hun lichaam

steekproeven vervangen.

verruïneerd door het middelengebruik? Blijven zij middelen gebruiken, omdat de roes van alcohol en

In 2014 begon Victas met N=allesonderzoek. Enkele

drugs somatische klachten zoals pijn verdoofd ?

verpleegkundig specialisten stelden vast dat de

Mislukt afkicken omdat die klachten dan weer

somatische zorg van verslaafden hoog is. Zij gebruik-

terugkomen? De Weert heeft hierover inmiddels

ten daarvoor een steekproef (N=55) en namen een

de eerste versie van een artikel geschreven.

vragenlijst af bij hun cliënten. De Werkgroep

Er gaan in de komende jaren meer publicaties volgen

Di t t y p e t m r o v k e o z onder n a v n r e k e d . e i t u l o v e r d ez e op basis van N=allesonderzoek. Voor intern gebruik vanwege kwaliteitsmonitoring en bepalen van de eigen concurrentiepositie. Maar ook externe publicaties staan op de rol ten behoeve van wetenschap, maatschappij en de financiers van Victas. In 2014 maakte Victas een grote stap voorwaarts met Routine Outcome Monitoring, in vakjargon bekend als ROM. Veel meer professionals dan in 2013 gingen routinematig gegevens registeren bij in behandelneming, zorgverlening en afsluiting daarvan. Door die ROM-data te relateren aan de databases van het PCR, Achmea en de gezondheidsmonitors van de GGD Utrecht krijgt de verslavingszorg een grote impuls tot meer kwaliteit en doelmatigheid, net zoals dat gebeurde bij Kaiser Permanente. Voor onderzoekers, statistici, privacy-experts en software-koppelaars ligt hier een grote uitdaging. De WWI staat open voor vragen van professionals en leidinggevenden die een N=allesstudie uitgevoerd willen hebben. Kom maar op!!

33

ALGEMEEN


34

VICTAS

Lunchpresentaties 2014

In 2014 organiseerde de Werkgroep Wetenschap & Innovatie van Victas drie lunchpresentaties voor medewerkers in de kantine op de A.B.C.- straat.

De thema’s waren: •2 4 april: Routine Outcome Monitoring (ROM) in de Nederlandse psychiatrie: implementatie, validatie

• 6 november: EMDR en verslaving: een gereedschapskist vol mogelijkheden? Door: Wiebren Markus, GZ-psycholoog Iris Zorg

en resultaten. Door Victor Buwalda, eerste geneeskundige Victas • 3 juli: Mechanisms of relapse in alcohol

De lunchpresentaties werden per keer bezocht door gemiddeld dertig personen.

dependence. Door: Jurriaan Witteman, onderzoeker STAP,

Ook voor 2015 staan er lunchpresentaties op het

Nederlands Instituut voor alcoholbeleid

programma. De eerste heeft inmiddels plaatsgevonden op 13 januari over de ins en outs van de forensische zorg: beleid en praktijk bij Victas.

35

ALGEMEEN


Wetenschapscommissie Victor Buwalda

Eerste geneeskundige

Dick van Etten

Verpleegkundig specialist GGZ

Juul Reinking

Bestuurssecretaris / Manager Beleidsbureau

Guus Schrijvers

Emeritus hoogleraar Algemene Gezondheidszorg

Ronald Smits

Arts Maatschappij en Gezondheid

Roos Groenendijk

Managementassistente

Gerdien de Weert

Coördinator onderzoek

Pieter Brohm

GZ-psycholoog

Laura Keizer

Psycholoog B-Open

Hans Post

Verslavingsarts

VICTAS

VICTAS JAARVERSLAG ONDERZOEK 2014

088 - 16 16 200 [email protected] www.victas.nl

VICTAS JAARVERSLAG ONDERZOEK 2014

Recommend Documents