Jaarverslag wetenschappelijk onderzoek 2007

160002 Omslag Meijers instituut (21x21)

09-09-2008

14:51

Pagina 1

Faculteit der Rechtsgeleerdheid


Jaarverslag wetenschappelijk onderzoek 2007


Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken.

Jaarverslag Meijers Instituut 2007

09-09-2008

14:57

Pagina 1

Inhoudsopgave Voorwoord wetenschappelijk jaarverslag 2007

3

Programma Vraagstukken van vermogensrecht

7

Deelprogramma Constitutionalisering, transnationalisering, en de eenheid van Nederlands vermogensrecht

11

Deelprogramma Europees en vergelijkend ondernemingsrecht

31

Programma Geschillenbeslechting – institutioneel en processueel kader

43

Deelprogramma Het institutionele en rechtsstatelijke kader van de rechtspleging

47

Deelprogramma Procesrecht en mediation

55

Programma Securing the Rule of Law in a World of Multilevel Jurisdiction: Coherence, Institutional Principles and Fundamental Rights

63

Deelprogramma Sovereignty, International Governance and Global Values

67

Deelprogramma Vorming en handhaving van het internationale recht en de regulering van het internationaal economisch verkeer in een situatie van multilevel jurisdiction

75

Deelprogramma Trias Europea: De betekenis van de ontwikkeling van het Europese constitutionele recht voor de institutionele balans tussen de overheidsmachten in de relatie Nederland-EU en de EU-instellingen onderling

83

Deelprogramma De bescherming van fundamentele rechten in een integrerend Europa

95

1


09-09-2008

14:57

Pagina 2

Programma Sociale cohesie en de rol van het recht

111

Deelprogramma Sociale cohesie, multiculturalisme en globalisering

115

Deelprogramma Sociale cohesie en sociaal-economische vraagstukken

121

Deelprogramma Sociale cohesie: recht, bestuur en ontwikkeling

131

Programma Grenzen van fiscale soevereiniteit

139

Deelprogramma Internationale en supranationale grenzen aan fiscale soevereiniteit

143

Deelprogramma Grenzen aan de uitoefening van fiscale soevereiniteit

149

Programma Veiligheid en recht

161

Deelprogramma Rechtsstaat, organisatie en veiligheid

165

Deelprogramma Dynamiek van criminaliteit en regelovertreding

173

Deelprogramma Forensische expertise

179

De niet-programmagebonden publicaties

187

Overzicht boeken verschenen in de facultaire Meijers-reeks

201

Promoties 2007

205

2


09-09-2008

14:57

Pagina 3

Voorwoord wetenschappelijk jaarverslag 2007 Het verslagjaar 2007 is een goed jaar geweest. Dit verslag beperkt zich tot de publicaties: de wetenschappelijke, de vak- en de populariserende publicaties. Onze facultaire onderzoekers schreven in totaal 580 wetenschappelijke publicaties en 531 vakpublicaties.1 Enkele publicaties zijn geschreven door gastonderzoekers. Er waren voorts 20 promoties. Maar het aantal publicaties alleen zegt niets. Het gaat vooral om kwaliteit. In 2007 ontvingen we de commissie-Vanistendael, die het facultaire wetenschappelijk onderzoek over de periode 20012005 heeft beoordeeld. De commissie heeft niet alleen ‘teruggekeken’, maar keek ook vooruit naar de jaren 2006 en 2007. Van de commissie maakten deel uit de hoogleraren Keijzer (Em. Tilburg), Killias (Zürich), Van Oevelen en Popelier (Antwerpen), De Witte (Florence); secretaris was mw. dr. B. M. van Balen. Het eindrapport, Leiden University Research Assessment – E.M. Meijers Institute – Legal and Criminological Research 2001-2005, verscheen in juni 2007. Het resultaat voor elk van de onderzoeksprogramma’s is heel goed. De commissie heeft gekeken naar verschillende aspecten van het onderzoek: relevantie, produktiviteit, vitaliteit, originaliteit, diepgang en internationale oriëntatie. De onderzoeksprogramma’s kregen eindcijfers die, op een schaal van 1 tot 5, varieerden van 4 (gezaghebbend) tot 5 (excellent). Ons internationale programma, Securing the Rule of Law in a World of Multilevel Jurisdiction, werd het “facultaire vlaggenschip” genoemd. Maar het was duidelijk: de andere programma’s volgen op geringe afstand. Ook het E.M. Meijers Instituut voor Rechtswetenschappelijk Onderzoek werd als organisatie uitstekend beoordeeld. Het najaar van 2007 is gebruikt om de bevindingen en adviezen van de commissie te bestuderen en om daar iets mee te doen. Een belangrijke keuze is begin 2008 geëffectueerd. Het programma Sociale Cohesie en de rol van het recht is gesplitst in twee nieuwe programma’s. De rechtsfilosofische kant gaat verder als Sociale cohesie, multiculturalisme en globalisering. De sociaal-economische aspecten zijn gebundeld in het nieuwe Hervorming van sociale regelgeving. Een derde deel ‘Recht, bestuur en ontwikkeling’ is aan het programma Multilevel Jurisdiction toegevoegd als vijfde deel1

Bron Metis met als peildatum 18 augustus 2008

3


09-09-2008

14:57

Pagina 4

programma. Tevens is besloten het eerste deelprogramma van Multilevel Jurisdiction in twee delen te splitsen. In 2007 is ook veel aandacht besteed aan de zichtbaarheid van onze publicaties. Meer en meer publicaties zijn, vrijwel onmiddellijk na verschijnen, op het internet op te vragen en te lezen. Belangrijk is SSRN, het Social Science Research Network. Binnen dit internationale netwerk bouwen onderzoekers aan een on-line bibliotheek, waar zij hun onderzoeksresultaten delen, inzage geven ook in werk dat nog niet is gepubliceerd en bekendheid geven aan publicaties die niet goed verkrijgbaar zijn. Via het repositorium van de Universiteitsbibliotheek verschijnen ook steeds meer facultaire publicaties onmiddellijk online. Hier zijn bijvoorbeeld alle proefschriften te vinden, een enkele bewuste uitzondering daargelaten. Op de website van het Meijers Instituut vindt men onder het kopje ‘Publiceren’ meer informatie.2 Wie meer wil weten over het visitatierapport, de onderzoeksprogramma’s, de onderzoekers, fellows en promovendi of over het instituut, raadplege de website van het Meijers Instituut. Graag maak ik van de gelegenheid gebruik mijn voorganger als directeur van het Meijers Instituut, Wim Voermans, hartelijk te danken voor zijn inzet over de afgelopen jaren. Het in bestuurlijke en organisatorische zin vormgeven aan het facultaire onderzoeksbeleid, vraagt stuurmanskunst, geloof in eigen kunnen en enthousiasme. Wim Voermans werd nauw bijgestaan door Laura Lancée, hoofd a.i. van het instituut. Dank zeg ik ook de programmacoördinatoren (gezamenlijk het onderzoeksbestuur vormend) voor hun inzet, in het bijzonder collega Hans Nieuwenhuis die onlangs werd opgevolgd door Alex-Geert Castermans. Ook nieuw in ons bestuur is collega Joanne van der Leun, die het programma Veiligheid en Recht vertegenwoordigt. Voorts dank ik de staf van het Meijers Instituut voor hun grote inzet het afgelopen jaar, en voor wat betreft dit jaarverslag in het bijzonder, Petra van der Weel. Zij verzamelde alle gegevens voor dit verslag met grote nauwkeurigheid. Ruben Verheul, die het instituut in de zomer van 2008 zal verlaten, heeft veel belangrijk werk verricht voor de hiervoor al genoemde zichtbaarheid van ons onderzoek. Ik wens hem alle goeds!

2

http://www.law.leidenuniv.nl/onderzoek/publiceren/digip.jsp

4


09-09-2008

14:57

Pagina 5

Mijn grootste dank gaat uit naar de onderzoekers om wie het in dit verslag allemaal draait. In tijden waarin het onderwijs vaak acuut aandacht vraagt, verschuift veel onderzoek naar de avonden, de weekenden en zelfs de vakanties. Het is het grote enthousiasme en de gedrevenheid van onze onderzoekers – jong en oud – waarop ik erg trots ben. Carel Stolker, namens het faculteitsbestuur. Leiden, augustus 2008

5


09-09-2008

14:57

Pagina 6

6


09-09-2008

14:57

Pagina 7

Programma Vraagstukken van vermogensrecht Prof. mr. J.H. Nieuwenhuis, programmacoördinator (i.s.m. prof. mr. A.G. Castermans, programmacoördinator vanaf 01-01-2008)

7


09-09-2008

14:57

Pagina 8

8


09-09-2008

14:57

Pagina 9

Centrale vraagstelling Het onderzoeksprogramma Vraagstukken van vermogensrecht richt zich op de internationale en nationale uitdagingen waaraan het opnieuw gecodificeerde Nederlandse vermogensrecht blootstaat. Het Nederlands vermogensrecht wordt overstroomd met direkt en indirekt werkende regelgeving van supranationale en internationale aard. De kwaliteit en de inpassing van die regelgeving in ons Nederlands vermogensrecht laten dikwijls zeer te wensen over.

9


09-09-2008

14:57

Pagina 10

10


09-09-2008

14:57

Pagina 11

Deelprogramma: Constitutionalisering, transnationalisering, en de eenheid van Nederlands vermogensrecht Coördinator: prof. mr. J.H. Nieuwenhuis

Centrale onderzoeksvraag Het Nederlands vermogensrecht wordt overstroomd met direkt en indirekt werkende regelgeving van supranationale en internationale aard. De kwaliteit en de inpassing van die regelgeving in ons Nederlands vermogensrecht laten dikwijls zeer te wensen over. De coherente wettelijke regeling waarin door het Burgerlijk Wetboek van 1992 werd voorzien, dreigt uiteen te vallen in een samenstel van – grote en kleinere – eilanden. Bijzonder interessante problemen van transnationale aard vloeien voort uit de onmiskenbare constitutionalisering van het vermogensrecht. Steeds vaker worden fundamentele rechten, verankerd in transnationale documenten als het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM) en het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie, ingeroepen binnen een traditioneel vermogensrechtelijk discours. Hoe valt deze ontwikkeling te waarderen? Welke transformaties zullen hiervan het gevolg zijn? Het deelprogramma is erop gericht de diverse lijnen met elkaar te verbinden en aldus versnippering van het vermogensrecht te voorkomen. Achtergrond Sinds de invoering van het nieuwe BW in 1992 zijn op vermogensrechtelijk terrein vele richtlijnen verschenen: oneerlijke contractsbedingen, koop van timeshares, e-commerce, consumentenkoop. Door de wetenschap wordt daarop vaak te laat (‘reactief ’) gereageerd. Op transnationaal niveau wordt veelal een regeling getroffen voor één bepaalde groep gevallen. Vervolgens rijst de vraag of de nieuwe regeling restrictief moet worden geïnterpreteerd of zich juist leent voor extrapolatie naar belendende situaties. Als de consument geen ingebrekestelling meer behoeft uit te brengen, waarom zou die eis dan nog wel gelden voor een kleine (of grotere) ondernemer? Het onderzoek naar dit type vragen raakt tegelijk de positie van de burger en de systematiek van het vermogensrecht. De positie van de burger in het systeem van het vermogensrecht komt zeer specifiek aan bod

11


09-09-2008

14:57

Pagina 12

als hij de fundamentele rechten ontdekt als grondslag voor een vordering tot schadevergoeding. De waarden waarop de Unie berust, zijn ‘eerbied voor de menselijke waardigheid, vrijheid, gelijkheid, de rechtsstaat en eerbiediging van de mensenrechten’ (art. I-2 Europese Grondwet i.o.). Ontegenzeglijk is binnen het civielrechtelijk discours de articulatiegraad van ‘waarden’ fors gestegen. • Mogen de opvoedingskosten van een kind dat door een (sterilisatie-)fout van een arts kerngezond ter wereld is gekomen, worden aangemerkt als schade? Is dit in strijd met de waardigheid van het kind als mens? (Duitse Bundesverfassungsgericht: ja. Nederlandse Hoge Raad: nee). • Betekent toekenning van smartengeld aan een ernstig gehandicapt kind dat niet zou zijn geboren als de arts geen fout zou hebben gemaakt, een devaluatie van gehandicapt leven? • Varkenshouders ontdekken dat hun door de overheid gekorte ‘varkensrechten’ kunnen worden opgewaardeerd tot Rechten van de Mens (property rights als bedoeld in art. 1, eerste Protocol EVRM). Op de voet van de jurisprudentie van het Straatsburgse Hof hebben sommige varkenshouders recht op compensatie (indien in hun geval sprake is van een individual and excessive burden) en anderen niet. Welke gezichtspunten van verdelende rechtvaardigheid geven hier de doorslag? Deze kleine greep uit een reeks grote vragen biedt perspectief op een fundamentele herbezinning op de grondslagen van het vermogensrecht.

12


09-09-2008

14:57

Pagina 13

Wetenschappelijke publicaties Monografieën Hebly, J.M., Wilman, F.G. & Boer, E. de. Rechtsbescherming bij aanbesteding. Zutphen: Paris. Hijma, Jac. Mr. C. Asser’s Handleiding tot de beoefening van het Nederlands Burgerlijk Recht, Bijzondere overeenkomsten, Koop en ruil (Asser-serie, 5-I). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Hypotheek 4e druk (Monografie Nieuw BW). Deventer: Kluwer. Kooij, P.A.C.E. van der & Mulder, S.J.A. Hoofdzaken intellectuele eigendom (Hoofdzaken Handelsrecht). Deventer: Kluwer. Peter, J.A.J. Levering van roerende zaken (Recht en praktijk, 153). Deventer: Kluwer. Siemerink, L.A.R. De overeenkomst van Internet Service Providers met consumenten (Recht en Praktijk, 149). Deventer: Kluwer. Snijders, H.J. & Rank-Berenschot, E.B. Goederenrecht (Studiereeks Burgerlijk Recht, 2). Deventer: Kluwer. Sonneveldt, F. & Martens, C.J.M. Wegwijs in de Successiewet (Wegwijsserie). Amersfoort: Sdu.

Dissertaties Breedveld, C.G. (18 april 2007). Vorm, vrijheid en gebondenheid bij de koop van een woning. Universiteit Leiden, p. 1-289, Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Promotor: prof. dr. mr. W.G. Huijgen. Peter, J.A.J. (14 juni 2007). Levering van roerende zaken. Universiteit Leiden, p. 1-265, Deventer: Kluwer. Promotor: prof. mr. Jac. Hijma. Roosmalen, H.J.Th.M. van (11 januari 2007). Overheidsaansprakelijkheid in Engeland en Nederland. Universiteit Leiden, p. 1-442, Den Haag: Sdu Uitgevers. Promotor: prof. mr. T.G. Drupsteen.

13


09-09-2008

14:57

Pagina 14

Siemerink, L.A.R. (15 maart 2007). De overeenkomst van Internet Service Providers met consumenten. Universiteit Leiden, p. 1-413, Deventer: Kluwer. Promotor: prof. mr. H. Franken. Stolp, M.M. (5 april 2007). Ontbinding, schadevergoeding en nakoming. De remedies voor wanprestatie in het licht van de beginselen van subsidiariteit en proportionaliteit. Radboud Universiteit Nijmegen, p. 1-295, Deventer: Kluwer. Promotor: prof. mr. A.S. Hartkamp. Wechem, T.H.M. van (10 mei 2007). Toepasselijkheid van algemene voorwaarden. Universiteit Leiden, p. 1-311, Deventer: Kluwer. Promotoren: prof. mr. Jac. Hijma & prof. mr. E.J.H. Schrage. Woensel, C.P.L. van (19 juni 2007). Merk, God en Verbod. Oneigenlijk gebruik en monopolisering van tekens met een grote symbolische waarde. Universiteit Leiden, p. 1-508, Amstelveen: deLex. Promotor: mr. D.W.F. Verkade.

Artikelen in niet-gerefereerde tijdschriften Bezemer, C.H. Alexander’s gloss: About Azo, Revigny, and a horse stable. Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis, 75, p. 395-398. Breedveld, C.G. Het huis waarin zij samenwoonden. Tijdschrift voor Familie- en Jeugdrecht, p. 260-265. Bruning, M.R. Dynamisch samenwerken; de kinderrechter en ketenpartners in de jeugdzorg. Justitiële verkenningen, p. 40-54. Bruning, M.R. & Ruyter, D.J. de. Kinderen beter beschermd en (grond)rechten van ouders. Ouderschap & Ouderbegeleiding, p. 68-77. Bruning, M.R. Risico’s in de jeugdzorg. Over veiligheid en controle. Family Process, p. 239-247. Castermans, A.G. De rechter en de CGB. Trema, 9, p. 368-374.

14


09-09-2008

14:57

Pagina 15

Castermans, A.G. Gelijke behandeling en het algemene vermogensrecht. ArbeidsRecht, 8/9, p. 26-31. Es, P.C. van. Splitsing in appartementsrechten: de gevolgen voor bestaande kwalitatieve verplichtingen. WPNR, 6725, p. 837-839. Houben, I.S.J. Samenloop. Maandblad voor Vermogensrecht, p. 202-208. Huijgen, W.G. Dilemma bij de Vormerkung: ‘stempelen’ of inhoudelijk toetsen? WPNR, p. 843-847. Huijgen, W.G. & Pront-Van Bommel, S. Implicaties van de Wkpb voor mededelings- en onderzoeksplichten van de (ver)koper en de notaris. WPNR, p. 921-927. Huijgen, W.G. & Breedveld, C.G. Uitleg van een akte van levering bij de overdracht van onroerende zaken. WPNR, 6709, p. 398-407. Jansen, K.J.O. Het subjectieve element van de onrechtmatigheid. Over de structuur van art. 6:162 BW. NTBR, p. 222-228. Janssen, J.F.M. De begroting van inkomensschade van baby’s en peuters als gevolg van aan hen toegebracht ernstig hersenletsel. Nederlands Tijdschrift voor Burgerlijk Recht, p. 99-113. Janssen, J.F.M. Het recht van gebruik in deeltijd van onroerende zaken in de Nederlandse Antillen. Tijdschrift voor Antilliaans recht-Justicia, p. 150-165. Kooij, P.A.C.E. van der. De nieuwe UPOV-richtlijnen voor de naamgeving van rassen. Gazette van de Raad voor plantenrassen, p. 89-97. Kooij, P.A.C.E. van der. Kwekersrechtelijke beschermingstermijnen in Europa. Bijblad bij De Industriële Eigendom, p. 468-473. Mollema, A.F. Erfstellingen en legaten onder tijdsbepaling of voorwaarde. WPNR, p. 141-150.

15


09-09-2008

14:57

Pagina 16

Nieuwenhuis, J.H. Hoe is begrip van burgerlijk recht mogelijk? Rechtsgeleerd Magazijn Themis, p. 227-240. Nieuwenhuis, J.H. Tekst en tijd, het belang van het voortschrijden van de tijd bij uitleg van juridische teksten. WPNR, p. 379-388. Nieuwenhuis, J.H. They still rule us from their graves; samenloop van rechtvorderingen. WPNR, p. 1-6. Nijland, J. Uittreding na faillissement bij de nieuwe personenvennootschap. WPNR, 6706, p. 321-323. Peter, J.A.J. Rubriek ‘Proefschrift: drie stellingen’. WPNR, p. 910-912. Polak, M.V. Het verdriet van Nederland? Het Belgische Wetboek Internationaal Privaatrecht. Tijdschrift voor Privaatrecht, 2007, p. 1767-1791. Siemerink, L.A.R. Stilzwijgende verlenging van (ISP-)overeenkomsten aan banden. Contracteren, p. 82-84. Snijders, H.J. Uitleg van rechterlijke uitspraken. WPNR, p. 431-444. Verstraaten, R.T.G. Overdrachtsbelasting en de juridische eigendomsverkrijging van een onroerende zaak. Kwartaalbericht Estateplanning, 3, p. 22-26. Verstraaten, R.T.G. Zijn overbedelingsschulden aftrekbaar voor het recht van overgang? NTFR, 2, p. 12-18. Visser, D.J.G. Primair openbaarmaken via de kabel. AMI, p. 37-44. Visser, D.J.G. Verwatering, ‘verknoedeling’ en verandering van wezenlijke waarde. Bijblad bij De Industriële Eigendom, p. 16-21. Weide, J.A. van der. De internationale cessie in het licht van het voorstel voor een Verordening Rome I. Nederlands Internationaal Privaatrecht, 25(1), p. 10-17.

16


09-09-2008

14:57

Pagina 17

Weide, J.A. van der. Goederenrecht en het Weens Koopverdrag. Maandblad voor Vermogensrecht, 17(7/8), p. 169-176. Wessels, B. & Raaijmakers, G.T.M.J. Fiscale garanties civielrechtelijk beschouwd. Weekblad voor Privaatrecht, Notariaat en Registratie, p. 94-102. Zwalve, W.J. & Gerdes, D.M.A. Boekbespreking. WPNR, 6701(138), p. 208-212. Zwalve, W.J. De cypressen van Daphne. Ars Aequi, 56, p. 560-565. Zwalve, W.J. De letter van de wet. Ars Aequi, 56(10), p. 725-726. Zwalve, W.J. Enkele opmerkingen over art. 6:6, lid 3 BW. Groninger Opmerkingen en Mededelingen, XXIII, p. 1-16. Zwalve, W.J. Reactie op “Pye Ltd. V. United Kingdom, ‘ook maar een mening’” van prof. mr. W.J. Zwalve. WPNR, 6698, p. 150-153.

Bundels Houben, I.S.J., Jansen, K.J.O., Memelink, P., Nieuwenhuis, J.H. & Reurich, L. (Eds.). Europees contractenrecht. Techniek en moraal (BWKJ 22). Deventer: Kluwer. Houben, I.S.J., Jansen, K.J.O., Memelink, P., Nieuwenhuis, J.H. & Reurich, L. (Eds.). Samenloop (BWKJ 23). Deventer: Kluwer. Klaauw-Koops, F.A.M. van der, Corvers, S.F.M. & Sinninghe Damsté, W. (Eds.). Een nieuwe Europese aanbestedingsrichtlijn voor de klassieke sectoren. Den Haag: Sdu Uitgevers.

Artikelen in bundels Bezemer, C.H. & Chorus, J.M.J. Auhenticae bij Boek 4 - 8. In: J.E. Spruit (Ed.), Corpus iuris civilis. Tekst en vertaling VIII Codex Iustinianus 4 -8 (p. 1005-1042). Amsterdam: Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Bezemer, C.H. Romeins recht vs. sociale rechtvaardigheid. Een voorbeeld uit de Republiek. In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & R. Reurich (Eds.), Europees contractenrecht. Techniek en moraal ((BWKJ 22)) (p. 121-132). Deventer: Kluwer. 17


09-09-2008

14:57

Pagina 18

Bezemer, C.H. Samenloop van rechtsvorderingen: geboorte, jeugdjaren en volwassenheid van een leerstuk. In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Samenloop ((BWKJ 23)) (p. 43-55). Deventer: Kluwer. Boer, M.B. de. Samenloop faillissement, surseance van betaling en schuldsanering. In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Samenloop ((BWKJ 23)) (p. 239-259). Deventer: Kluwer. Bomhoff, J.A. Grensoverschrijdende Juridische Argumentatie. Juridisch argumenteren in het internationaal privaatrecht. In J.A. Pontier (Ed.), Alles afwegende. Nijmegen: Ars Aequi Libri. Castermans, A.G. & Terlouw, A.B. Bewijs van discriminatie. In: A.S. Hartkamp, C.H. Sieburgh & L.A.D. Keus (Eds.), De invloed van het Europese recht op het Nederlandse privaatrecht (p. 191-209). Deventer: Kluwer. Castermans, A.G. Human Rights and their Safeguards in the private Sphere. In: Ineke Boerefijn & Jenny Goldschmidt (Eds.), Human Rights in the Polder (p. 85-93). Antwerpen/Oxford: Intersentia. Castermans, A.G. & Krans, H.B. Samenloop van bijzondere overeenkomsten. In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, N.J. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Samenloop Vol. 23. BW Krant Jaarboek (p. 77-88). Deventer: Kluwer. Delfos-Roy, Y.L.L.A.M. Beperking van het recht op vrije arbeidskeuze. In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Europees contractenrecht, Techniek en moraal, ((BWKJ 22)) (p. 83-101). Deventer: Kluwer. Delfos-Roy, Y.L.L.A.M. Samenloop van artikel 7: 611 BW en artikel 7: 658 BW. In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Samenloop ((BWKJ 23)) (p. 89-108). Deventer: Kluwer. Es, P.C. van. Meer spreken, minder zwijgen? Over geheimhouding, informatieplicht en verschoningsrecht van de notaris. In: Meer spreken, minder zwijgen? Over geheimhouding, informatieplicht en verschoningsrecht van de notaris (Preadviezen voor de Koninklijk Notariële Beroepsorganisatie) (p. 13-78). Den Haag: Sdu Uitgevers.

18


09-09-2008

14:57

Pagina 19

Hebly, J.M. & Brokkaar, B. Het transparantiebeginsel in het voortraject van een overheidsopdracht. In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Europees contractenrecht - Techniek en moraal ((BWKJ 22)) (p. 69-82). Deventer: Kluwer. Hebly, J.M. & Albers, H.S.J. Samenloop van beroepstermijnen in het aanbestedingsrecht. In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Samenloop ((BWKJ, 23)) (p. 149-164). Deventer: Kluwer. Hijma, Jac. Algemene inleiding (hoofdstuk 1). In: Jac. Hijma (Ed.), Rechtshandeling en Overeenkomst (Studiereeks Burgerlijk Recht, 3) (p. 1-23). Deventer: Kluwer. Hijma, Jac. Algemene voorwaarden (hoofdstuk 6). In: Jac. Hijma (Ed.), Rechtshandeling en Overeenkomst (Studiereeks Burgerlijk Recht, 3) (p. 246-287). Deventer: Kluwer. Hijma, Jac. Begrenzing van consumentenbescherming, bezien bij ‘koop op afstand’. In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Europees contractenrecht - Techniek en moraal ((BWKJ 22)) (p. 23-39). Deventer: Kluwer. Hijma, Jac. Foundations of and trends in the new Civil Code of The Netherlands. In: L.M. Wang & W.G. Wang (Eds.), Dutch experience and re-codification of civil law (p. 16-37). Beijing China: CUPL/Joyal. Hijma, Jac. The impact of EU-legislation on the Civil Code, especially regarding consumer protection. In: L.M. Wang & W.G. Wang (Eds.), Dutch experience and re-codification of civil law. (p. 228-241). Beijing China: CUPL/Joyal. Houben, I.S.J. Exclusiviteit. In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Samenloop ((BWKJ 23)) (p. 2542). Deventer: Kluwer. Houben, I.S.J. Universele dienstverplichtingen: moreel tegenwicht van technische liberaliseringswetgeving? In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Europees contractenrecht. Techniek en moraal ((BWKJ 22)) (p. 1-22). Deventer: Kluwer.

19


09-09-2008

14:57

Pagina 20

Jansen, K.J.O. Samenloop en kanalisering van aansprakelijkheid. In: I.S.J. Houben, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Samenloop ((BWKJ 23)) (p. 165-186). Deventer: Kluwer. Janssen, J.F.M. Timeshare, niet goed geen geld terug? In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Europees contractenrecht. Techniek en moraal ((BWKJ 22)). Deventer: Kluwer. Janssen, J.F.M. Wanneer is sprake van samenloop? In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Samenloop ((BWKJ 23)) (p. 3-23). Deventer: Kluwer. Klaauw-Koops, F.A.M. van der, Duijvenvoorde, G.P. van, Fischer-Braams, A., Sikkens, M. & Dijk, T. van. Elektronisch aanbesteden. In: F.A.M. van der Klaauw-Koops, S. Corvers & W. Sinninghe Damsté (Eds.), Een nieuwe Europese aanbestedingsrichtlijn voor de klassieke sectoren (p. 83-119). Den Haag: Sdu Uitgevers. Kooij, P.A.C.E. van der. Samenloop van auteurs- en modellenrechtelijke vorderingen. In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Samenloop ((BWKJ 23)) (p. 261-272). Deventer: Kluwer. Kooij, P.A.C.E. van der. Techniek en moraal in het octrooirecht. In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink & J.H. Nieuwenhuis (Eds.), Europees contractenrecht. Techniek en moraal ((BWKJ 22)) (p. 103-120). Deventer: Kluwer. Nieuwenhuis, J.H. The core business of privacy law: protecting autonomy. In: K. Ziegler (Ed.), Human rights and private law (p. 15-20). Oxford: Hart Publishing. Nijland, J. Opdracht en het Wetsvoorstel Personenvennootschappen; samenloop? In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Samenloop ((BWKJ 23)) (p. 109-125). Deventer: Kluwer. Polak, M.V. Contract, delict en IPR. In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Samenloop ((BWKJ 23)) (p. 129-147). Deventer: Kluwer.

20


09-09-2008

14:57

Pagina 21

Snijders, H.J. Aanvulling van gronden van EU-recht door de Nederlandse burgerlijke rechter. In: A.S. Hartkamp, C.H. Sieburg & L.A.D. Keus (Eds.), De invloed van het Europese recht op het Nederlandse privaatrecht (p. 79-96). Deventer: Kluwer. Snijders, H.J. Privacy of Contract. In: K.S. Ziegler (Ed.), Human Rights and Private Law, Privacy as Autonomy (p. 105-116). Oregon: Hart Publishers. Snijders, H.J. Some Comments on Dealing with Default, Enforcement and Insolvency in the Draft Legislative Guide on Secured Transactions. In: B. Foëx, L. Thévenoz & S.V. Bazinas (Eds.), Réforme des sûretés mobilières / Reforming Secured Transactions (p. 113-124). Genève/Zürich/Bâle: Schulthes. Snijders, H.J. The Culture of the Dutch Civil Code. In: L.M. Wang & W.G. Wang (Eds.), Dutch Experiences and the Re-codification of Civil Law (p. 93-104). Beijing: CUPL/Joyal. Snijders, H.J. The Dutch Property Law. In: L.M. Wang & W.G. Wang (Eds.), Dutch Experiences and the Re-codification of Civil Law (p. 105-166). Beijing: CUPL/Joyal. Verstraaten, R.T.G. Overdrachtsbelasting en successiebelastingen. In: Y.E. Gassler (Ed.), De toekomst van de overdrachtsbelasting. (Bundel uitgebracht t.g.v. symposium georganiseerd door Fiscaal Recht Leiden) (p. 109-118). Deventer: Kluwer. Wessels, B. Tien stappen bij het opstellen en beoordelen van contracten. In: B. Wessels (ed.), Contracten maken (Serie Praktijkhandelingen) (p. 1-24). Deventer: Kluwer. Wessels, B. & Jongeneel, R.H.C. Uitgangspunten bij het opstellen van algemene voorwaarden. In: B. Wessels, (ed.), Contracten maken (Serie Praktijkhandelingen) (p. 25-38). Deventer: Kluwer. Zippro, E.J. Het passing-on verweer; samenloop van directe en indirecte acties tot verkrijging van schadevergoeding. In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Samenloop ((BWKJ 23)) (p. 187-207). Deventer: Kluwer. Zwalve, W.J. Tekst en uitleg. In: J.H.A. Lokin, F. Brandsma, C.J.H. Janssen & W.J. Zwalve (Eds.), Magazijn voor Leerstellige Rechtsvergelijking op Historische Grondslag Vol. XXII. Groninger Opmerkingen en Mededelingen (p. 101-114). 21


09-09-2008

14:57

Pagina 22

Zwalve, W.J. Codex Justinianus 6.21.1: Florus’s case. In: O. Hekster, G. Kleijn de & D. Slootjes (Eds.), Crises and the Roman Empire (p. 367-379). Leiden: Koninkijke Brill NV. Zwalve, W.J. Papinianus of Modestinus? Over de curieuse achtergronden van een curieus geval van samenloop. In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Samenloop ((BWKJ 23)) (p. 59-75). Deventer: Kluwer.

Boekbespreking Visser, D.J.G. & Kooij, P.A.C.E. van der. Van idee naar IE. Kennismaking met het intellectuele eigendomsrecht [Bespreking van het boek Van idee naar IE. Kennismaking met het intellectuele eigendomsrecht]. BIE, p. 78-80.

Rapport Sonneveldt, F. Rapport van de Commissie algemeen nut beogende instelling. Geschriften van de Vereniging voor Belastingwetenschap (reeks nr. 232). Deventer: Kluwer.

Wetenschappelijke annotatie Siemerink, L.A.R. Noot bij: ‘s-Gravenhage 05-01-2007, Cr 2007, 46, p. 108-113, (Noot bij uitspraak Rb. ‘s-Gravenhage 5 januari 2007 (Brein/KPN)).

22


09-09-2008

14:57

Pagina 23

Vakpublicaties Artikelen Bezemer, C.H. Harcourt. In: P. Arabeyre, J.L. Halpérin & J. Krynen (Eds.), Dictionnaire historique des juristes français XIIe - XXe siècle (p. 395-396). Parijs: Quadrige/Presses Universitaires de France. Boer, M.B. de. Commentaar op art. 41, 60a, 60b, 61 en 63. (losbladig). In: SDU Commentaar Faillissementswet. Breedveld, C.G. Boek 1, Titel 7, Afd. 3. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker & W.L. Valk (Eds.), Burgerlijk Wetboek, Tekst & Commentaar (p. 153-164). Deventer: Kluwer. Breedveld, C.G. Boek 1, Titel 8. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker & W.L. Valk (Eds.), Burgerlijk Wetboek, Tekst & Commentaar (p. 169-215). Deventer: Kluwer. Bruning, M.R. Equality of arms bij jeugdbescherming (editorial). Tijdschrift voor Familie- en Jeugdrecht, p. 1. Bruning, M.R. Gesloten jeugdzorg voor 18+ers. Tijdschrift voor Familie- en Jeugdrecht, p. 161. Bruning, M.R. Gezinsvoogd van Savanna vrijgesproken - de gevolgen van de uitspraak voor de jeugdzorg. Tijdschrift voor de Rechten van het Kind, k12-k13. Bruning, M.R., Boendermaker, L. & Jonge, G. de. Meer op één cel, mag dat wel? Tijdschrift voor Familie- en Jeugdrecht, p. 30-36. Bruning, M.R. Zorg om de jeugdzorg: wat moet beter? Openbaar Bestuur, p. 28-31. Castermans, A.G. Rol en betekenis van de Commissie gelijke behandeling. Sociaal Maandblad Arbeid, 10, p. 370-376. Es, P.C. van. Doorzoeking en inbeslagneming bij verschoningsgerechtigden. JBN, december, p. 7-10. Es, P.C. van. Inkorting van reeds uitgekeerde (quasi)legaten. Tijdschrift erfrecht, 2007(5), p. 81-84.

23


09-09-2008

14:57

Pagina 24

Es, P.C. van. Art. 3:89. In: Jac. Hijma en W.M. Kleijn (ed.), Vermogensrecht (losbladig). Deventer: Kluwer. Es, P.C. van. Art. 3:98. In: Jac Hijma en W.M. Kleijn (ed.), Vermogensrecht (losbladig). Deventer: Kluwer. Hebly, J.M. & Wilman, F.G. Aanbestedingsrecht in beweging: meer recente ontwikkelingen. Nederlands tijdschrift voor Europees recht, p. 201-209. Hebly, J.M. & Wilman, F.G. Lessen van de “affaire Koenders”. Tender Nieuwsbrief, p. 1-3. Hebly, J.M. Net sluit zich rond B-diensten. Tijdschrift Aanbestedingsrecht, p. 3-4. Hebly, J.M., Palm, J.E. & Kröner-van Rappard, L. Overzicht EG-inbreukprocedures Aanbesteding 2005. Tijdschrift Aanbestedingsrecht, p. 5-17. Hebly, J.M. Bouwrecht (losbladig; ca. 40 pag.). In: Modellen voor de Rechtspraktijk. Hebly, J.M. Rechtsbescherming in aanbestedingsgeschillen. In: W.A. Sinninghe Damsté (Ed.), Nieuw Aanbestedingsrecht (p. 249-259). Den Haag: Sdu Uitgevers. Hijma, Jac. Dwaling (art. 6:228 BW). In: A.A. van Schaick, C.E. du Perron & T. Hartlief (Eds.), Wet en rechtspraak Burgerlijk Wetboek (p. 891-901). Deventer: Kluwer. Hijma, Jac. Dwaling (art. 6:228). In: Verbintenissenrecht (losbladig; ca. 50 bewerkte pag. + ca. 10 nieuwe pag.). Hijma, Jac. Rechtshandelingen (Titel 3.2). In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker, W.L. Valk & M.H. Wissink (Eds.), Tekst & Commentaar, Vermogensrecht (p. 47-84). Deventer: Kluwer. Hijma, Jac. Verbintenissen uit andere bron dan onrechtmatige daad of overeenkomst. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker, W.L. Valk & M.H. Wissink (Eds.), Tekst & Commentaar, Vermogensrecht (p. 881-900). Deventer: Kluwer.

24


09-09-2008

14:57

Pagina 25

Hijma, Jac. Volmacht (Titel 3.3). In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker, W.L. Valk & M.H. Wissink (Eds.), Tekst & Commentaar, Vermogensrecht (p. 85-107). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Aansprakelijkheid van juridische beroepsbeoefenaren en overigen. In: C.J.J.M. Stolker (Ed.), Onrechtmatige daad, supplement 107 (losbladig, ca. 100 p.). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Boek 3, Titel 1. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker, W.L. Valk & M.H. Wissink (Eds.), Tekst & Commentaar Vermogensrecht 4e druk (Tekst & Commentaar) (p. 1-45). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Boek 3, Titel 1. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker & W.L. Valk (Eds.), Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek 7e druk (Tekst & Commentaar) (p. 1401-1445). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Boek 3, Titel 9. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker, W.L. Valk & M.H. Wissink (Eds.), Tekst & Commentaar Vermogensrecht 4e druk (Tekst & Commentaar) (p. 233-279). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Boek 3, Titel 9. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker & W.L. Valk (Eds.), Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek 7e druk (Tekst & Commentaar) (p. 1633-1679). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Boek 4, Titel 1. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker & W.L. Valk (Eds.), Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek 7e druk (Tekst & Commentaar) (p. 1771-1781). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Positie economisch eigenaar en huurder bij faillissement juridisch eigenaar. JBN, juli/aug., p. 14-15. Huijgen, W.G. Van opleiding notarieel recht tot notaris. Ars Aequi, juni, p. 543-546. Huijgen, W.G. Vervalbeding in huwelijkse voorwaarden onredelijk? JBN, Februari, p. 3-4. Huijgen, W.G. Verzorgingsvruchtgebruik van artikel 4:30 BW niet snel toegekend. JBN, oktober, p. 8-11. Jansen, K.J.O. Artikel 162. In: Titel 6.3, Onrechtmatige daad (losbladig werk; 237 bewerkte pagina’s). Deventer: Kluwer.

25


09-09-2008

14:57

Pagina 26

Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Boekbespreking. Tijdschrift Aanbestedingsrecht, 4(6), p. 473-474. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Raad van Arbitrage voor de Bouw. Tijdschrift Aanbestedingsrecht, p. 55-58. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Raad van Arbitrage voor de Bouw. Tijdschrift Aanbestedingsrecht, p. 159-160. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Redactioneel. Tijdschrift Aanbestedingsrecht, 4(6), p. 447-448. Meijers, V.A.E.M. Herroeping van ontbindingsbesluit mogelijk na rechterlijke tussenkomst. WPNR, 6701, p. 199-200. Mollema, A.F. Erfrecht. Ars Aequi, 104, p. 5831-5832. Mollema, A.F. Erfrecht. Ars Aequi, 105, p. 5893-5894. Nieuwenhuis, J.H. Lost in translation, de teloorgang van de rechtsgeleerdheid als serieuze bezigheid. Nederlands Juristenblad, p. 2363-2366. Nieuwenhuis, J.H. Zelf doctor worden. Rechtsgeleerd Magazijn Themis, p. 177-178. Nijland, J. Goede tijden, slechte tijden. Fusies en overnames in perspectief bezien. ELSA Leiden Magazine, 2(7), p. 4-9. Nijland, J. Huwelijksvermogensrecht. Ars Aequi, 102(Katern), p. 5696-5698. Nijland, J. Huwelijksvermogensrecht. Ars Aequi, 103(Katern), p. 5760-5762. Nijland, J. Huwelijksvermogensrecht. Ars Aequi, 104(Katern), p. 5829-5831. Nijland, J. Ontbindingsverzoek rechtspersonen Hells Angels afgewezen. JBN, p. 13-15.

26


09-09-2008

14:57

Pagina 27

Offeren, D.H. van. Winstbelasting in de jaarrekening. Controllers Journaal, 2007(20), p. 5-7. Peter, J.A.J. Erfdienstbaarheden. In: Zakelijke rechten (losbladige; 27 bewerkte pag.). Peter, J.A.J. Rechtshandelingen. In: Vermogensrecht (losbladige; 13 bewerkte pag.). Sonneveldt, F. Column ‘Eindelijk helderheid ten aanzien van de bedrijfsopvolgingsfaciliteiten’. BelastingBrief, nov.(10), p. 1. Tavernier, P.C.J. De. Aansprakelijkheid voor ‘educational malpractice’. Maandblad voor Vermogensrecht, 2007(5), p. 104-109. Verstraaten, R.T.G. Een beperking van de gelding van het premieschenkingsarrest? Kwartaalbericht Estateplanning, 1, p. 10-12. Visser, D.J.G. Café-televisie-heffing alsnog een feit. Nederlands Juristenblad, januari, p. 220-224. Visser, D.J.G. Kroniek van de intellectuele eigendom. Nederlands Juristenblad, maart, p. 806-816. Visser, D.J.G. Moet het Benelux-merk worden afgeschaft? Bijblad bij De Industriële Eigendom, p. 84-85. Weide, J.A. van der. EBW en WKV. Nederlands Juristenblad, 82(43), p. 2751.

Annotaties Bruning, M.R. Noot bij: EHRM 18-01-2007, NJCM Bulletin/Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten 2007, p. 840-849, (Strijd om een kind na scheiding: de opmars van positieve verplichtingen). Bruning, M.R. Noot bij: Rb. Zutphen 22-12-2006, JIN 2007, 111, p. 369-371. Bruning, M.R. Noot bij: Rb. Den Bosch 21-05-2007, JIN 2007, 318, p. 1001-1003.

27


09-09-2008

14:57

Pagina 28

Bruning, M.R. Noot bij: Rb. Zutphen 22-12-2006, Jurisprudentie Aansprakelijkheidsrecht 2007, 40, p. 400-403. Hijma, Jac. Noot bij: HR 14-01-2005, NJ 2007, 481. Hijma, Jac. Noot bij: HR 24-12-2004, NJ 2007, 58. Houben, I.S.J. Noot bij: HR 24-11-2006, MvV 2007, p. 35-37, (Hoge Raad legt art. 3:310 lid 2 BW restrictief uit). Jansen, K.J.O. Noot bij: HR 19-01-2007, MvV 2007-2, p. 40-42, (De vervaltermijn van art. 3:200 BW en een vordering uit onrechtmatige daad). Visser, D.J.G. Noot bij: Rb. Amsterdam 15-11-2006, AMI 2007, p. 15-16, (Banks/Q-Music). Visser, D.J.G. Noot bij: Ktr. Rotterdam 21-11-2006, AMI 2007, p. 31, (NFM/Uitgeverij 010). Visser, D.J.G. Noot bij: Rb. Den Haag 07-02-2007, AMI 2007, p. 103, (Stokke/Fikszo). Visser, D.J.G. Noot bij: Rb. Den Haag (vzr.) 09-10-2006, AMI 2007, p. 28, (Videma/The Royal Bar). Visser, D.J.G. Noot bij: Rb. Den Haag 24-05-2006, BIE 2007, p. 131-132, (The Bulldog). Visser, D.J.G. Noot bij: HvJ EG 07-12-2006, Mf 2007, p. 60-62, (SGAE/Rafael Hoteles).

Boekbespreking Zippro, E.J. Handhaving van EG-recht in situaties van onrechtmatige staatssteun [Bespreking van het boek Handhaving van EG-recht in situaties van onrechtmatige staatssteun]. MvV, p. 2-4.

28


09-09-2008

14:57

Pagina 29

Overige produkten van wetenschappelijke activiteit Bundels Hijma, Jac. (Ed.). Rechtshandeling en Overeenkomst (Studiereeks Burgerlijk Recht, 3). Deventer: Kluwer. Kooij, P.A.C.E. van der, Geerts, P.G.F.A. & Quaedvlieg, A.A. (Eds.). Rechtspraak intellectuele eigendom (Sdu Rechtspraakreeks). Den Haag: Sdu Uitgevers. Kooij, P.A.C.E. van der & Geerts, P.G.F.A. (Eds.). Wettenverzameling intellectuele eigendom (Sdu Wettenverzamelingen). Den Haag: Sdu Uitgevers.

Populariserende publicaties Bruning, M.R. Recht op privacy. In: M. Kaandorp, B. Stappers & D. Schoonenwolf (Eds.), Kinderrechten beginnen thuis. Liber Amicorum ter gelegenheid van het afscheid van Stan Meuwese als directeur van Defence for Children International (1992-2007), p. 43-45. Amsterdam: Defence for Children International. Graaf, T.J. de. De combinatie van theorie en praktijk. In: F.E. Mulder (Ed.), Ik zou het zo weer doen. Terugblikken op proefschriften uit het tienjarig bestaan van het E.M. Meijers Instituut. (p. 108-109). Leiden: E.M. Meijers Instituut. Hebly, J.M. & Ritsema van Eck, W.M. (03-05-2007). De Europese les na Roanne. Het Financieele Dagblad, p. 1. Huisjes, S.C. Over dode lijnen en een heuvel recht. De privaatrechtelijke aansprakelijkheid voor schade als gevolg van falende telecommunicatiedienstverlening. In: F.E. Mulder (Ed.), Ik zou het zo weer doen. Terugblikken op proefschriften uit het tienjarig bestaan van het E.M. Meijers Instituut. (p. 43-44). Leiden: E.M. Meijers Instituut. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Column De komkommertijd voorbij. Procurement Letter, 7(1), p 2.

29


09-09-2008

14:57

Pagina 30

Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Column ICT en aanbesteding. Procurement Letter, 7(2), p. 26. Siemerink, L.A.R. Een consument kan niet (meer) zonder internet. In: F.E. Mulder (Ed.), Ik zou het zo weer doen. Terugblikken op proefschriften uit het tienjarig bestaan van het E.M. Meijers Instituut. (p. 117-119). Leiden: E.M. Meijers Instituut. Siemerink, L.A.R. Brein eist NAW-gegevens en afsluiting ADSL-verbinding van ISP KPN. It monitor, 3, p. 14-15. Wessels, B. Met dank aan Bert. Tijdschrift voor Pensioenvraagstukken, aug. 2007, p. 10-11.

30


09-09-2008

14:57

Pagina 31

Deelprogramma: Europees en vergelijkend ondernemingsrecht Coördinator: prof. mr. S.M. Bartman

Centrale onderzoeksvraag Centraal in dit onderzoeksprogramma staat de invloed van de Europese integratie en grensoverschrijdend beleggen op het Nederlandse ondernemingsrecht, daaronder begrepen het effectenrecht. Achtergrond De toenemende concentratiebeweging in de wereldeconomie en in het bijzonder binnen Europa, stelt het Nederlandse ondernemingsrecht de komende jaren voor een aantal cruciale vragen. Ook de voortschrijdende technische ontwikkeling speelt hierbij een belangrijke rol. Bedoelde vragen kunnen worden herleid tot een aantal deelgebieden binnen het ondernemingsrecht. Omdat het moderne ondernemingsrecht als onderzoeksobject naar zijn aard in hoge mate een “moving target” is, beoogt onderstaande opsomming per deelgebied niet meer dan een indicatie te geven van de vragen die in het kader van het onderhavige onderzoeksprogramma naar huidig inzicht aandacht verdienen: Het vennootschapsrecht: •

• •

Welke ruimte blijft er onder invloed van de Europese integratie en de daarmee samenhangende regulatory competition over voor typisch Nederlandse producten van wetgeving, zoals de NV en de BV-vorm, de structuurregeling en het enquêterecht? Is het Nederlandse vennootschapsrecht voldoende competitief vergeleken met het vennootschapsrecht van de andere EU-lidstaten? Biedt de huidige NV/BV een adequaat juridisch vehikel om vorm te geven aan grensoverschrijdende samenwerking, zoals grensoverschrijdende fusie, internationale joint ventures en strategische allianties?

31


• •

09-09-2008

14:57

Pagina 32

Welke mogelijkheden bieden specifiek Europese rechtsvormen, zoals de Europese Vennootschap, hiertoe? Welke nieuwe Europese rechtsvormen zijn gewenst en welke invloed zal het gebruik van deze rechtsvormen (kunnen) hebben op de inrichting van onze nationale, vennootschappelijke vehikels?

Corporate governance en de positie van aandeelhouders/beleggers: •

• • •

• •

Hoe verhouden in Nederland ontwikkelde en gebezigde oligarchische constructies en beschermingsmaatregelen tegen een ongewenste overname, zoals prioriteitsaandelen (golden shares), certificering van aandelen, de verstrekking van opties op preferente aandelen en de structuurregeling, zich tot de Europese beginselen van vrij verkeer van personen, diensten en kapitaal en het EVRM? Hoe verhouden de Nederlandse Code Tabaksblat en beginselen van corporate governance zich tot soortgelijke codes en beginselen in de andere Europese lidstaten en in de VS? In hoeverre stelt corporate governance eisen aan het traditionele vennootschapsconcept waarop dat concept niet is ingericht en dus moet worden aangepast? In hoeverre noopt corporate governance tot een nadere profilering van de NV en de BV als rechtsvormen, mede met het oog op groepsverhoudingen en de bijzondere eisen die in toenemende mate aan beursvennootschappen worden gesteld? Welke invloed oefent een beursnotering in de VS uit op de corporate governance van de betreffende Nederlandse vennootschap? Hoe is de positie van minderheidsaandeelhouders en schuldeisers binnen een concernverband in vergelijking met die in omliggende landen?

Geschillenprocedures: •

•

Kan het Nederlandse stelsel van geschillenoplossing binnen de onderneming, met daarin tamelijk unieke elementen zoals het enquêterecht en art. 26 WOR, de toets van vergelijking met andere Europese lidstaten doorstaan? In hoeverre zou het enquêterecht geschikt zijn om binnen Europa bestaande verschillen op het gebied van corporate litigation te overbruggen en zou een invoering ook in andere lidstaten bepleit kunnen worden?

32


09-09-2008

14:57

Pagina 33

Effectenrecht: • • •

Hoe verhoudt het Nederlands-Europese effectenrecht zich tot dat van de VS en in welke mate beïnvloeden zij elkaar? Hoe beïnvloedt het feit van een multiple listing de eisen die gelden voor de inrichting van de Nederlandse, beursgenoteerde vennootschap? In hoeverre schiet de Nederlandse wetgeving, in het bijzonder de Wet Giraal Effectenverkeer, tekort om vorm te geven aan de zeggenschapspositie van beleggers bij grensoverschrijdend stemgedrag en dient deze wet bijgevolg te worden aangepast?

33


09-09-2008

14:57

Pagina 34

Wetenschappelijke publicaties Monografieën Wessels, B. Gevolgen van faillietverklaring (2), Wessels Insolventierecht (Wessels Insolventierecht, 3). Deventer: Kluwer. Wessels, B. Het Akkoord, Wessels Insolventierecht (Wessels Insolventierecht, 6). Deventer: Kluwer. Wessels, B. Surseance van betaling, Wessels Insolventierecht (Wessels Insolventierecht, 8). Deventer: Kluwer. Wessels, B. Verificatie van schuldvorderingen, Wessels Insolventierecht (Wessels Insolventierecht, 5). Deventer: Kluwer.

Artikel in gerefereerd tijdschrift Wegman, H.E. & Kousedghi, S. Report on Two Guest Lectures at the Institute of Law and Finance. European Company Law, 4(2), p. 72-77.

Artikelen in niet-gerefereerde tijdschriften Adriaanse, J.A.A. In: Search of Sunrise...? Megadiscotheek Zenith failliet. Ars Aequi, 2007, p. 289-291. Adriaanse, J.A.A., Kuijl, J.G. & Moleveld, W.P. Nieuwe faillissementswetgeving redt bedrijven niet. Tijdschrift voor Insolventierecht, 5(13), p. 149-154. Bartman, S.M. De verweesde onderneming. Ondernemingsrecht, 8, p. 316-319. Bartman, S.M. From Autonomy of Interests to Concurrence of Interests in Dutch Group Company Law. European Company Law, 4(5), p. 207-210. Bartman, S.M. Onderzoeksplicht bij tegenstrijdig belang; Biedt de Hoge Raad de praktijk toch een sprankje hoop in ABN Amro-Dijkema q.q.? WPNR, 6694, p. 51-54. Bruijn, S.M.M. de, Oosting, M.N. & Offeren, D.H. van. Personeelsaangelegenheden in het bestuursverslag. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, 81(5), p. 197-206. 34


09-09-2008

14:57

Pagina 35

Groot, C. de. De opvattingen van de Monitoring Commissie Corporate Governance Code. Onderneming en Financiering, 76, p. 42-50. Groot, C. de. Enkele uitspraken op het gebied van het medezeggenschapsrecht in 2006. Onderneming en Financiering, 74, p. 2-9. Groot, C. de, Nood, A. van & Lambert, F. The ABN AMRO ruling: some commentaries. European Company Law, p. 168-176. Groot, C. de. The function of corporate boards: toward a new state of affairs? European Company Law, p. 4-9. Kousedghi, S. Protection of Minority Shareholders and Creditors in Italian Corporate Group Law. European Company Law, p. 217-226. Mouthaan, H.J. De balans tussen regels en waarden. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, p. 600-607. Mouthaan, H.J. De grenzen van aandeelhoudersactivisme. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, p. 574-581. Vossestein, G.-J. Exit Restrictions on Freedom of Establishment after Marks & Spencer. European Business Organization Law Review, 7(4), p. 863-878. Wessels, B. Accomodating Cross-Border Coordination: European Communication and Cooperation Guidelines For Cross-Border Insolvency. International Corporate Rescue, p. 250-275. Wessels, B. Europe deserves a new approach to Insolvency Proceedings. European Company Law, december, p. 253-258. Wessels, B. Reorganisation and Winding Up of Branches of Non-European Insurance Companies and Banks. Journal of International Banking Law and Regulation, 22(11), p. 555-565.

35


09-09-2008

14:57

Pagina 36

Artikelen in bundels Groot, C. de. Inleiding. In: C. de Groot (Ed.), Parlementaire Geschiedenis het openbaar overnamebod (p. 9-51). Zutphen: Paris. Groot, C. de. Welke eisen stelt corporate governance aan een klokkenluidersregeling? In: A. van Halem (Ed.), Klokkenluidersregeling tussen corporate governance en maatschappelijk belang. (p. 55-65). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Vossestein, G.-J. De invloed van de EG op het vennootschapsrecht. Concurrentie tussen lidstaten: het Nederlandse beleid. In: C.H. Sieburgh, L.A.D. Keus & A.S. Hartkamp (Eds.), De invloed van het Europese recht op het Nederlandse privaatrecht (p. 397-428). Deventer: Kluwer. Wessels, B. Commentaar op artikel 137a-137g, 212aa-112f en 281a-282 faillissementswet. Commentaar Insolventierecht 2007/2008 (p. 359-367). Den Haag: Sdu Uitgevers. Wessels, B. & Bruyneel, A. Europe deserves a New Approach To Insolvency Proceedings. Biscentenaire du Code de Commerce - Tweehonderd jaar Wetboek van Koophandel (p. 267-281). Brussel: Larcier.

Rapport Amstelveen, E., Dijk, E. van, Dorsman, A.B. & Kuijl, J.G. Investment implications of a restricted universe: “The forbidden list” in accounting firms. NRG Working Paper (reeks nr. 07-01). Breukelen: Nyenrode Research Group.

36


09-09-2008

14:57

Pagina 37

Vakpublicaties Monografie Wessels, B. Cross-Border Insolvency Law. International Instruments and Commentary. Alphen aan den Rijn: Kluwer Law International. Bundels Groot, C. de (Ed.). Parlementaire Geschiedenis het openbaar overnamebod. Zutphen: Paris. Wessels, B. & Vossestein, G.-J. (Eds.). SDU Wettenverzameling. Ondernemingsrecht (SDU Wettenverzameling). Den Haag: Sdu Uitgevers. Artikelen Adriaanse, J.A.A. (11-07-2007). Faillissementswetgeving verstoort de markt. Staatscourant. Bartman, S.M. A Convenient Truth. European Company Law, 3, p. 102. Bartman, S.M. Of groups and Ostriches. European Company Law, 5, p. 190. Bartman, S.M. SER-advies fopt werknemers. Tijdschrift voor Ondernemingsbestuur, 6, p. 198. Groot, C. de. Corporate governance principles: how many are there around? European Company Law, p. 2-3. Huijgen, W.G. Boek 2 BW, Titel 4, Afdeling 1, 2, 3. In: J.M. van Dijk, S.H.M.A. Dumoulin & J.D.A. den Tonkelaar (Eds.), Tekst & Commentaar Ondernemingsrecht en Effectenrecht, 4e druk (Tekst & Commentaar) (p. 133-220). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Boek 2 BW, Titel 5, Afdeling 1, 2, 3. In: J.M. van Dijk, S.H.M.A. Dumoulin & J.D.A. den Tonkelaar (Eds.), Tekst & Commentaar Ondernemingsrecht en Effectenrecht, 4e druk (Tekst & Commentaar) (p. 315-390). Deventer: Kluwer.

37


09-09-2008

14:57

Pagina 38

Huijgen, W.G. Boek 2, Titel 4, Afdeling 1, 2, 3. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker & W.L. Valk (Eds.), Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek 7e druk (Tekst & Commentaar) (p. 763-851). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. & Lennarts, M.L. Boek 2, Titel 4, Afdeling 4, 5, 6. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker & W.L. Valk (Eds.), Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek 7e druk (Tekst & Commentaar) (p. 851-941). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. & Gieske, A.J. Boek 2, Titel 4, Afdeling 8. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker & W.L. Valk (Eds.), Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek 7e druk (Tekst & Commentaar) (p. 942-943). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Boek 2, Titel 5, Afdeling 1, 2, 3. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker & W.L. Valk (Eds.), Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek 7e druk (Tekst & Commentaar) (p. 945-1020). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. & Lennarts, M.L. Boek 2, Titel 5, Afdeling 4, 5, 6. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker & W.L. Valk (Eds.), Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek 7e druk (Tekst & Commentaar) (p. 1020-1100). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. & Gieske, A.J. Boek 2, Titel 5, Afdeling 8. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker & W.L. Valk (Eds.), Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek 7e druk (Tekst & Commentaar) (p. 1100-1102). Deventer: Kluwer. Lycklama à Nijeholt, M.P. & Orij, R.P. Private equity in Nederland 2006-2007: een kort onderzoek in de populaire pers en de wetenschappelijke literatuur. Controllers Journaal, 13, p. 12-16. Mouthaan, H.J. Aandeelhoudersactivisme als aanjager van fusies en overnames. ELSA Leiden Magazine, 6, p. 10-13. Offeren, D.H. van. Regelgeving rondom externe verslaggeving: de rules-principles-objectives based discussie. Controllers Journaal, 2007(16), p. 6-7. Orij, R.P. & Bruijn, S.M.M. de. Gedachtegangen DCFA congres Shareholders value en de groeiende invloed van hedge funds. Controllers Journaal, 13, p. 6-7.

38


09-09-2008

14:57

Pagina 39

Raas, R.P. AFM stelt beleidsregels opnieuw vast. Tijdschrift voor de Ondernemingsrechtpraktijk, p. 90-94. Raas, R.P. De wet op het financieel toezicht: land in zicht. Tijdschrift voor de Ondernemingsrechtpraktijk, p. 42-43. Wegman, H.E. Report from the Netherlands. European Company Law, 4(2), p. 86-90. Wessels, B. Actio Pauliana en wetenschap van benadeling: drie voorstellen tot verbetering. Vermogensrechtelijke Analyses, 2007(2), p. 55-78. Wessels, B. Actualiteiten overgangsrecht. Nederlands Tijdschrift voor Burgerlijk Recht, 2007/9, p. 407-411. Wessels, B. Benadeling van schuldeisers: een overzicht. Maandblad voor Vermogensrecht, 4, p. 70-78. Wessels, B. BenQ Mobile Holding BV Battlefields Leaves Important Questions Unresolved. Insolvency Intelligence, 7. Wessels, B. Crisis in het handelsrecht? Weekblad voor Privaatrecht, Notariaat en Registratie, p. 467-468. Wessels, B. De DGA en zijn pensioen. Maandblad voor Vermogensrecht, 10, p. 220-223. Wessels, B. German Supreme Court refers another quation to the ECJ. Insolvency Intelligence, 20, p. 127. Wessels, B. Toezicht op het beheer en de vereffening van de failliette boedel. Maandblad voor Vermogensrecht, 12, p. 262-265. Wessels, B. Aanverwante regelgeving. SDU Commentaar Insolventierecht 2007/2008 (p. 1055-1075). Den Haag: Sdu Uitgevers. Wessels, B. Strafrecht en strafvordering. SDU Commentaar Insolventierecht 2007/2008 (p. 1173-1192). Den Haag: Sdu Uitgevers.

39


09-09-2008

14:57

Pagina 40

Wessels, B. European Communication and Cooperation Guidelines For Cross-Border Insolvency: also of interest for North-American practitioners and judges. American Bankruptcy Institute, International Committee Newsletter.

Annotaties Bartman, S.M. Noot bij: HR 29-06-2007, Jor 2007, 169, (Vertegenwoordiging bij tegenstrijdig belang: Bruil). Bartman, S.M. Noot bij: HR 14-09-2007, Jor 2007, 239, (Enquêteprocedure: Versatel). Bartman, S.M. Noot bij: Rb. Amsterdam 03-10-2007, Jor 2007, 304, (Effectenlease: Leaseleed/Dexia). Bartman, S.M. Noot bij: Hof Arnhem 11-09-2007, Jor 2007, 316, (Aansprakelijkheid curator, Praktijkregels Vereniging Insolventierechtadvocaten: Tycho/Hijmans q.q.). Groot, C. de. Noot bij: Hof Amsterdam (Ondernemingskamer) 09-10-2006, JOR 2007, p. 66-68. Vossestein, G.-J. Noot bij: HvJ EG 23-10-2007, JOR 2007, 300, (Commissie v Duitsland C-112/05).

Boekbespreking Groot, C. de. Europaïsche Aktiengesellschaft SE [Bespreking van het boek Europaïsche Aktiengesellschaft SE]. Common Market Law Review, p. 1564-1566.

40


09-09-2008

14:57

Pagina 41

Populariserende publicaties Adriaanse, J.A.A. (15-06-2007). Nieuwe Insolventiewet: meer in plaats van minder faillissementen. De Credit Manager. Adriaanse, J.A.A. & Kuijl, J.G. (08-03-2007). Nieuwe wet stopt omvallen bedrijf niet. Het Financieele Dagblad. Bartman, S.M. (29-09-2007). Beursfonds moet luisteren naar Ondernemingsraad. De Volkskrant. Bartman, S.M. (11-05-2006). Komst Europese BV is dringend gewenst. Het Financieele Dagblad, p. 11. Wessels, B. Bank crisis. Economist.

41


09-09-2008

14:57

Pagina 42

42


09-09-2008

14:57

Pagina 43

Programma Geschillenbeslechting Prof. mr. J.L. de Wijkerslooth, programmacoördinator

43


09-09-2008

14:57

Pagina 44

44


09-09-2008

14:57

Pagina 45

Centrale vraagstelling Het vertrouwen in de samenleving is voor een belangrijk deel gebaseerd op de betrouwbaarheid waarmee rechtsverhoudingen gevormd en nagekomen worden. De doorzetting van recht is in de democratische rechtsstaat enerzijds opgedragen aan de overheidsrechter en is anderzijds voor zover mogelijk voorwerp van andere vormen van geschiloplossing (ADR , alternative dispute resolution) zoals mediation en geschillenbeslechting zoals arbitrage en bindend advies. Afhankelijk van en in nauwe aansluiting op maatschappelijke ontwikkelingen moet steeds weer gezocht worden naar een evenwicht tussen fundamentele uitgangspunten en eisen van effectiviteit en efficiency. Voor rechtspleging zijn er twee kernvragen: • Institutioneel: Op welke wijze kan op basis van de democratische rechtstatelijke waarden vorm gegeven worden aan rechtspraak en andere vormen van conflictoplossing? • Processueel: Op welke wijze kan effectieve en efficiënte geschiloplossing gestalte gegeven worden? Achtergrond Aan het begin van het nieuwe millennium zijn twee maatschappelijke tendensen met name bepalend voor de rechtspleging: internationalisering en individualisering. Bovendien vindt er een heroverweging plaats van de verhouding tussen overheid en samenleving. • Internationalisering raakt de rechtspleging in twee opzichten. In de eerste plaats worden in internationaal verband eisen gesteld aan de fundamentele uitgangspunten van de rechtspleging: noties als onpartijdigheid en onafhankelijkheid en een eerlijk proces en effectieve rechtsbescherming krijgen met name internationale invulling. In de tweede plaats vindt rechtspleging meer en meer in een internationale context plaats: grensoverschrijdend rechtsverkeer en rechtspleging in multiculturele verhoudingen . • Individualisering leidt enerzijds tot een versterking van de (individuele) rechtsaanspraken en tot een versterking van de wens die rechtsaanspraken geldend te maken. Anderzijds wordt steeds minder genoegen genomen met een standaardoplossing, gevraagd wordt om (belangen)afweging in het individuele geval. In steeds meer verhoudingen verschuift die belangenafweging van publieke voorzieningen (overheidsrechtspraak) naar private voorzieningen (ADR), waarvoor de overheid slechts de randvoorwaarden schept.

45


•

•

09-09-2008

14:57

Pagina 46

Rechtspleging legt een toenemend beslag op overheidscapaciteit en publieke middelen. De rechter raakt overbelast en het rechtsapparaat als geheel raakt overbelast. Steeds moet een afweging gemaakt worden tussen het beroep op de rechter en de kwaliteit van deze overheidsvoorziening en mogelijke alternatieven in de vorm van ADR. De rechtspleging moet voldoen aan fundamentele vereisten, maar moet ook aansluiten bij de maatschappelijke wens van tijdigheid en betaalbaarheid. Op grond van voorgaande ontwikkelingen is steeds een fundamentele oriëntatie op uitgangspunten, doel en middelen van de rechtspleging vereist, waarbij de traditionele grenzen tussen nationaal/internationaal, publiek/privaat en tussen de verschillende rechtsgebieden (civiel, straf, bestuursrecht, Europees recht en internationaal recht) vervagen.

46


09-09-2008

14:57

Pagina 47

Deelprogramma: Het institutionele en rechtsstatelijke kader van de rechtspleging Coördinator: prof. mr. J.L. de Wijkerslooth

Centrale onderzoeksvraag In hoeverre nopen de veranderingen in onze samenleving (internationalisering en individualisering) tot wijziging van de afweging en hervertaling van de verschillende vereisten van rechtsstatelijkheid en andere constitutionele uitgangspunten en in vervolg daarop nopen zij tot wijziging van het institutionele kader van de rechtspleging? De herziening van de rechterlijke reorganisatie vindt gefaseerd plaats. De derde fase is nog open. De reorganisatie en in het bijzonder de introductie van de Raad voor de Rechtspraak in 2002 doet de vraag rijzen op welke wijze in deze nieuwe context inhoud gegeven kan worden aan eisen als effectiviteit, efficiency en kwaliteit onder gelijktijdige waarborging van constitutionele en rechtstatelijke waarden. Bovendien is het de vraag hoe appel en cassatie een rol kunnen vervullen bij de rechtsontwikkeling en de rechtseenheid. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid heeft het rapport ‘De toekomst van de rechtsstaat’ uitgebracht, waarin onder meer aandacht wordt gevraagd voor internationalisering en individualisering. Op welke wijze kan in een internationaliserende en individualiserende context inhoud gegeven worden aan rechtstatelijke waarden en rechtsbeginselen? • Wat zijn de consequenties van de herziening van de rechterlijke organisatie voor de doorwerking van rechtsstatelijke waarden in de rechtspleging? • Op welke wijze kan de Raad voor de Rechtspraak bijdragen tot waarborging van de kwaliteit? • In hoeverre is coördinatie van rechtspraak wenselijk en noodzakelijk voor de legitimatie van de rechtspleging? Welke grenzen vloeien voort uit het rechtsstatelijk perspectief?

47


09-09-2008

14:58

Pagina 48

Achtergrond De rechterlijke organisatie was tot de reorganisatie van 2002 gebaseerd op constitutionele en rechtstatelijke uitgangspunten die in de 19e eeuw tot ontwikkeling zijn gekomen. De Hoge Raad en de Raad van State zijn vooralsnog buiten deze reorganisatie gebleven en functioneren overeenkomstig deels eigen uitgangspunten. Zowel de gerechten die onder de Raad voor de Rechtspraak vallen als de Hoge Raad en de Raad van State hebben ieder hun eigen verantwoordelijkheid ten aanzien van de rechtspleging. In deze tijd worden hogere en andere eisen (tijdigheid, professionaliteit, rechtseenheid) gesteld aan de rechtspleging dan voorheen. Dit vraagt enerzijds om het opnieuw doordenken van de constitutionele en rechtsstatelijke waarden die existentieel zijn voor de rechtspleging en anderzijds om een heroriëntatie op maatschappelijke wensen en verlangens aangaande de rechtspleging. Het onderzoek is primair juridisch georiënteerd en richt zich op de fundamentele grondslagen van de rechtspleging. Daarnaast is een sociaal-wetenschappelijke benadering van een aantal onderzoeksvragen van belang. De samenstelling van de onderzoeksgroep biedt mogelijkheden voor integratie van beide onderzoeksmethoden.

48


09-09-2008

14:58

Pagina 49

Wetenschappelijke publicaties Monografieën Barkhuysen, T., Damen, L.J.A., Graaf, K.J. de, Marseille, A.T., Ouden, W. den, Schuurmans, Y.E. & Tollenaar, A. Feitenvaststelling in beroep. Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Geelhoed, W. Ineffectieve verdediging. Bescherming van de verdachte tegen onwenselijke proceshandelingen van zijn raadsman (Juncto reeks, 1). Tilburg: Celsus juridische uitgeverij. Punselie, E.C.C. Naamrecht (monografieën familie, jeugd en recht, 4). Den Haag: Sdu Uitgevers. Wijck, P.W. van, Wit, R. de, Kroon, R. & Lee, R. van der. Justitie over morgen. Scenario’s en strategieën voor 2015. Den Haag: Ministerie van Justitie. Wijkerslooth, J.L. de. Een Ministerie van Veiligheid? Een verkeerd antwoord op een verkeerde vraag (oratie Leiden). Internet: https://www.openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/1887/4305/1/Oratie+Wijkerslooth.pdf.

Dissertaties Crommelin, R.W.J. (17 april 2007). Het aanvullen van de rechtsgronden. De betekenis van art. 8:69 Awb in het licht van art. 48(oud) Rv. Universiteit Leiden, p. 1-467, Alphen aan den Rijn: Kluwer. Promotor: prof. mr. A.F.M. Brenninkmeijer. Haket, V. (18 oktober 2007). Veranderende verhalen in het strafrecht. (Promotie bij Faculteit der Sociale Wetenschappen) Universiteit Leiden, p. 1-227, Ridderkerk: Ridderprint. Promotoren: prof. dr. G.J.N. Bruinsma, prof. dr. P.J. van Koppen & dr. H.C. Wagenaar.

Artikel in gerefereerd tijdschrift Schmidt, A.H.J. IT and the judiciary in the Netherlands - A state of affairs. Computer law & security report, 23(5), p. 453-460.

Artikelen in niet-gerefereerde tijdschriften Di Bella, L. De relativiteit van het recht op arbeid van vluchtelingen. Nederlands Juristenblad, 82(25), p. 1523-1524.

49


09-09-2008

14:58

Pagina 50

Huls, N.J.H. & Doorn, Karlijn van. De constructie van een massaclaim. Een rechtssociologische analyse van de eerste fase van de Dexia-affaire. Rechtsgeleerd Magazijn Themis, 2, p. 51-60. Huls, N.J.H. & Laclé, Z.D. More power to the consumer? Problems and possibilities in improving the price quality ratio by the Dutch bar. Legal Ethics, p. 51-71. Huls, N.J.H. More power to the consumer? Problems and possibilities in improving the price quality ratio by the Dutch bar. (Themanummer multidisciplinaire bestudering van de rechtswetenschap). Ars Aequi, p. 862-868. Polak, J.E.M. Goede polderoplossing. Maar slot op toekomst van de bestuursrechtelijke rechtsbescherming. Nederlands Juristenblad, p. 2018-2023. Punselie, E.C.C. Kinderen van (ex) samenwonenden. Tijdschrift voor Familie- en Jeugdrecht, p. 272-276. Schuyt, P.M. Wetgeving in een dramademocratie. Sancties, p. 205-209. Voorde, J.M. ten. Medeplegen van culpoze delicten. Strafblad, p. 316-327. Wijck, P.W. van & Niemeijer, E. Met recht risico’s reduceren. B & M. Tijdschrift voor beleid, politiek en maatschappij, p. 168-179. Wijck, P.W. van. Nakoming of schadevergoeding? Nederlands Tijdschrift voor Burgerlijk Recht, 24(8), p. 326-333. Wijck, P.W. van, Zouridis, S. & Wit, R. de. Recht door de windtunnel. Nederlands Juristenblad, 23, p. 1404-1411. Wijkerslooth, J.L. de. De elastiekjes van Docters van Leeuwen; het O.M. tussen rechtspraak, politie, politiek en bestuur. Justitiële verkenningen, 6, p. 66-76.

Bundel Schmidt, A.H.J., Dolfsma, W. & Keuvelaar, W. (Eds.). Fighting the War on File Sharing (IT & LAW, 14). Den Haag: T.M.C. Asser Press.

50


09-09-2008

14:58

Pagina 51

Artikelen in bundels Barkhuysen, T. De invloed van het Europese recht op de eenheid van het Nederlandse bestuursrecht. In: R.J.N. Schlössels, e.a. (Eds.), In eenheid. Over rechtseenheid en uniforme rechtstoepassing in het bestuusrecht (p. 81-104). Den Haag: Sdu Uitgevers. Huls, N.J.H. & Vermeer, D.L. Vertrouwen in en zelfvertrouwen bij de rechterlijke macht. In: M. van Berckel & Y. Roijers (Eds.), Rechtspraak 2015 (p. 181-192). Den Haag: Sdu Uitgevers. Schmidt, A.H.J. Preliminaries. In: A.H.J. Schmidt, W. Dolfsma & W. Keuvelaar (Eds.), Fighting the War on File Sharing (IT & Law, 14) (p. 1-8). Den Haag: T.M.C. Asser Press. Schmidt, A.H.J. Understanding the War. In: A.H.J. Schmidt, W. Dolfsma & W. Keuvelaar (Eds.), Fighting the War on File Sharing (IT & Law, 14) (p. 135-204). Den Haag: T.M.C. Asser Press. Schmidt, A.H.J. Ought Computers Adjudicate? In: J. Donkers, e.a. (Eds.), Liber Amicorum ter gelegenheid van de 60e verjaardag van prof. dr. Jaap van den Herik (p. 133-147). Maastricht: MICC Universiteit Maastricht. Schuurmans, Y.E. Eenheid in het bewijsrecht. Een vergelijking tussen de uitgangspunten van het civiele en het bestuursrechtelijke bewijsrecht. In: R.J.N. Schlössels, e.a. (Eds.), In eenheid. Over rechtseenheid en uniforme rechtstoepassing in het bestuursrecht (p. 273-291). Den Haag: Sdu Uitgevers. Schuyt, P.M. Bij de volgende verdachte rechtsaf: een TomTom voor de strafoplegging? In: J.W. Duyvendak, G. Engbersen, M. Teeuwen & I. Verhoeven (Eds.), Macht en verantwoordelijkheid; Essays voor Kees Schuyt (p. 345-353). Amsterdam: Amsterdam University Press. Voorde, J.M. ten. Godsdienstige overtuigingsdelicten beoordeeld. Het leerstuk van interpretatieve terughoudendheid in het licht van de strafrechtelijke gedraging. In: P.H.P.H.M. van Kempen, T. Krantiotis & G.Q. van Roermund (Eds.), De gedraging in beweging. Handelen en nalaten in het materiele strafrecht, strafprocesrecht en sanctierecht (p. 143-161). Nijmegen: Wolf Legal Publishers. Wijkerslooth, J.L. de. De betekenis van alternatieve regelgeving in het strafrecht. In: W.J. Witteveen, I. Giesen & J.L. de Wijkerslooth (Eds.), Alternatieve regelgeving (p. 171-207). Deventer: Kluwer.

51


09-09-2008

14:58

Pagina 52

Wijkerslooth, J.L. de. De strafbeschikking. In: L. Loeber (Ed.), Het wetsvoorstel OM-afdoening en de verhouding tussen strafrechtelijke en bestuursrechtelijke handhaving (pre-advies) (p. 1-19). Nijmegen: Wolf Legal Publishers.

Rapport Velthoven, B.C.J. van. Rechtseconomie tussen instrumentaliteit en normativiteit (2007.04). Leiden: Department of Economics Research Memorandum, Universiteit Leiden.

52


09-09-2008

14:58

Pagina 53

Vakpublicaties Monografie Velthoven, B.C.J. van & Wijck, P.W. van. Recht en efficiëntie. Een inleiding in de economische analyse van het recht. Deventer: Kluwer.

Artikelen Barkhuysen, T. Feitenvaststelling in beroep. NTB, p. 160-162. Barkhuysen, T. Het consumentenperspectief op het Voorontwerp schadevergoeding. Enkele kritische vragen. Nederlands Juristenblad, p. 2024-2026. Huls, N.J.H. Juristen observeren juristen. (Trema special ‘Zicht op elkaar’). Trema : Tijdschrift voor de rechterlijke macht, 1, p. 307-311. Huls, N.J.H., Bergh, R.J. & Loth, M.A. Reguleren doe je samen. Pleidooi voor een nieuw Kabinetsstandpunt over de hervorming van de advocatuur na drie gemiste kansen. Nederlands Juristenblad, 10, p. 550-556. Punselie, E.C.C. Artsen let op! Tijdschrift voor Familie- en Jeugdrecht, p. 133. Schuyt, P.M. & Duker, M.J.A. Rubriek Straftoemeting (1). Delikt en Delinkwent, 37(1), p. 104-111. Schuyt, P.M. & Duker, M.J.A. Rubriek Straftoemeting (2). Delikt en Delinkwent, 37(7), p. 711-717. Siesling, M. & Voorde, J.M. ten. Verruiming van noodweerexces? Delikt en Delinkwent, 37(5), p. 546-558.

Annotaties Barkhuysen, T. & Ouden, W. den. Noot bij: ABRvS 18-07-2007, AB 2007, 349. Barkhuysen, T. & Ouden, W. den. Noot bij: ABRvS 02-08-2006, AB 2007, 96.

53


09-09-2008

14:58

Pagina 54

Barkhuysen, T. & Emmerik, M.L. van. Noot bij: CRvB 21-07-2006, AB 2007, 97. Barkhuysen, T. Noot bij: ABRvS 05-09-2007, JV 2007, 495.

Boekbespreking Huls, N.J.H. Profiles, Probabilities and Stereotypes [Bespreking van het boek Profiles, Probabilities and Stereotypes]. R&R, 1, p. 99-102.

Rapport Kalsbeek, N.A., Groot, G.R. de, Juffer, F., Linden, A.P. van der & Punselie, E.C.C. Rapport Lesbisch Ouderschap. Den Haag: Ministerie van Justitie.

Overig produkt van wetenschappelijke activiteit Mendes de Leon, P.M.J. & Wouters, J. International law aspects of the revised Convention of Eurocontrol. Brussel: Eurocontrol Organisatie.

Populariserende publicaties Barkhuysen, T. Het Doornroosje van het EVRM wakker gekust? In: F.E. Mulder (Ed.), Ik zou het zo weer doen. Terugblikken op proefschriften uit het tienjarig bestaan van het E.M. Meijers Instituut. (p. 1-3). Leiden: E.M. Meijers Instituut. Schoep, G.K. (01-06-2007). Nederlandse rechters zijn geen bangerikken. Trouw, p. 8. Siesling, M. & Voorde, J.M. ten (02-06-2007). Eerwraak en het strafrecht: het individu is strafbaar, niet zijn cultuur. NRC Handelsblad, p. 15.

54


09-09-2008

14:58

Pagina 55

Deelprogramma: Procesrecht en mediation Coördinator: prof. mr. J.L. de Wijkerslooth

Centrale onderzoeksvraag Het traditionele proces in de rechtsgebieden burgerlijk recht, strafrecht en bestuursrecht is onderworpen aan een heroriëntatie (fundamentele herbezinning burgerlijk procesrecht, strafvordering 2000 en het rapport van de Vereniging voor Administratief Recht over de toekomst van de rechtsbescherming). Bij die heroriëntatie gaat om het opnieuw vinden van een evenwicht tussen de grondslagen van een eerlijk proces en de eisen die in deze tijd aan een effectieve en efficiënte rechtsgang worden gesteld. Bovendien is het de vraag of geschillen niet op een andere wijze dan door overheidsrechtspraak opgelost kunnen worden. Welke functie kunnen andere wijzen van geschillenbeslechting of conflictoplossing vervullen? Achtergrond Onze samenleving wordt in toenemende mate gekarakteriseerd door individualisering. Daarmee gaat een groeiende behoefte aan rechtstoepassing bij de beslechting of oplossing van conflicten gepaard. Daarnaast wordt de samenleving steeds meer internationaal georiënteerd. De rechtsorde wordt bovendien steeds complexer en de noodzaak om tijdig geschillen op te lossen wordt urgenter. Ook vraagstukken als veiligheid vragen om adequate procedures. Rechtspraak vervult in deze samenleving dan ook een steeds belangrijker rol. De vraag is op welke wijze de rechtspraak adequaat deze rol kan blijven vervullen. Het inzicht groeit dat de traditionele onderscheidingen tussen de verschillende rechtsgebieden in de praktijk van de rechtstoepassing geen waterdichte schotten zijn. Burgerlijk recht, strafrecht en bestuursrecht (inclusief fiscaal recht) en hun procesrechtelijke pendanten ontmoeten elkaar meer dan eens in hetzelfde geschil en dat vraagt om wetenschappelijke bezinning op de verschillen en de overeenkomsten tussen deze rechtsgebieden. De onderscheidingen zijn immers ontworpen om de hanteerbaarheid van het recht te vergroten en moeten worden herijkt als blijkt dat zij aan dat doel in de weg gaan staan.

55


09-09-2008

14:58

Pagina 56

Wetenschappelijke publicaties Monografieën Snijders, H.J. Inleiding Nederlands burgerlijk procesrecht. Deventer: Kluwer. Snijders, H.J. Nederlands Arbitragerecht. Deventer: Kluwer. Snijders, H.J., Klaassen, C.J.M. & Meijer, G.J. Nederlands burgerlijk procesrecht. Deventer: Kluwer.

Dissertatie Couzijn, J.C.M. (13 juni 2007). Kans op cassatie in strafzaken. Universiteit Leiden, p. 1-528, Nijmegen: Wolf Legal Publishers. Promotoren: prof. mr. H. Franken & prof. dr. J. Gierveld.

Artikel in gerefereerd tijdschrift Graaf, de, K.J., Schuurmans, Y.E. & Tollenaar, A.J. Een nieuw denkmodel voor de feitenvaststelling in beroep? Jurisprudentie bestuursrecht Plus, 2(2), p. 3-15.

Artikelen in niet-gerefereerde tijdschriften Adriaanse, J.A.A. Mediation bij reddingsoperaties van bedrijven in financiële moeilijkheden. Een analyse van knelpunten en conflicten bij dreigend faillissement. Tijdschrift voor Mediation, 4(2007), p. 33-50. Adriaanse, J.A.A. Waarom weigeren crediteuren mee te werken? Schuldsanering, p. 11-15. Amstelveen, E., Dijk, E., Kuijl, J.G. & Dorsman, A.B. De Verboden Lijst. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie. Boer, M.B. de. Samenloop faillissement, surseance van betaling en schuldsanering (deel 1). Schuldsanering, 5, p. 10-15. Boer, M.B. de. Samenloop faillissement, surseance van betaling en schuldsanering (deel 2). Schuldsanering, 6, p. 6-10. Polak, J.E.M. & Schuurmans, Y.E. Kroniek van het algemeen bestuursrecht. Derde evaluatie Awb: naar een actievere bestuursrechter? Nederlands Juristenblad, p. 751-760. 56


09-09-2008

14:58

Pagina 57

Schwartzenberg, H.W.B. thoe. Enkele beschouwingen naar aanleiding van HR 30 juni 2006, RvdW 2006, 670 (Bijl/Van Baalen). WPNR, p. 129-135. Sluysmans, J.A.M.A. Transformatie van het agrarisch gebied: wie betaalt en wie verhaalt? Preadvies Vereniging voor Agrarisch Recht. Tijdschrift voor Agrarisch Recht, april 2007, p. 140-155. Tsoutsanis, A. Slaafse nabootsing: snelle scooters, nijvere namaak en de klakkeloze kopie. Bijblad bij De Industriële Eigendom, p. 571-578.

Artikelen in bundels Besten, M. den. Samenloop van voorlopige voorzieningen in het burgerlijk procesrecht. In: I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (Eds.), Samenloop ((BWKJ 23)) (p. 211-238). Deventer: Kluwer. Polak, M.V. De trukendoos van het IPR. In: N. van den Berg (Ed.), Massaclaims, class actions op z’n Nederlands (p. 131-146). Nijmegen: Ars Aequi Libri. Schuurmans, Y.E. De toetsing van de feitenvaststelling in Europees perspectief. In: T. Barkhuysen, W. den Ouden & E. Steyger (Eds.), Europees recht effectueren. Algemeen bestuursrecht als instrument voor de effectieve uitvoering van het EG-recht (p. 115-142). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Snijders, H.J. Kwaliteit van arbitrage na 100 jaar, Enige bespiegelingen naar aanleiding van recente EU-rechtspraak en het Nader Voorontwerp tot herziening van de Nederlandse arbitragewetgeving. In: M.A.B. Chao-Duivis (Ed.), Honderd jaar van Raad van Arbitrage voor de Bouw 1907-2007 (p. 195-225). Den Haag: Instituut voor Bouwrecht. Snijders, H.J. Van massaschades naar massaprocedures. In: N. van den Berg & R. Henkemans (Eds.), Massaclaims, class actions op z’n Nederlands (p. 5-8). Nijmegen: Ars Aequi Libri.

Rapport Velthoven, B.C.J. van. Civiele rechtspraak in eerste aanleg 2005. Een eerste stap op weg naar kwantificering van de maatschappelijke betekenis van de rechtspraak. Den Haag: Raad voor de rechtspraak, Research Memoranda, jaargang 3, nr. 1.

57


09-09-2008

14:58

Pagina 58

Vakpublicaties Bundels Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. (Eds.). Tekst en Commentaar Strafvordering (7e druk). Deventer: Kluwer. Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. (Eds.). Tekst en Commentaar: Internationaal Strafrecht. Deventer: Kluwer.

Artikelen Besten, M. den. Partijwisseling, schorsing en hervatting tijdens het geding. Enkele beschouwingen naar aanleiding van HR 27 mei 2005, NJ 2006, 598, m.nt. HJS. WPNR, p. 189-194. Besten, M. den. Provisionele vordering tegenover kort geding. Advocatenblad, 17, p. 736-740. Cleiren, C.P.M. & Mos-Verstraten, N. Boek II Titel V. Art 262. In: C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer (Eds.), Tekst en Commentaar Strafvordering (7e druk) (p. 913-923). Deventer: Kluwer. Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. Inleidende opmerkingen. In: C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer (Eds.), Tekst en Commentaar Strafvordering (7e druk) (p. 1-4). Deventer: Kluwer. Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. Titel 1 Strafvordering in het algemeen. In: C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer (Eds.), Tekst en Commentaar Strafvordering (7e druk) (p. 5-10). Deventer: Kluwer. Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. Titel V Aanhangig maken der zaak ter terechtzitting. In: C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer (Eds.), Tekst en Commentaar Strafvordering (7e druk) (p. 893-912). Deventer: Kluwer. Cleiren, C.P.M. Titel V Geschillen over rechtsmacht. In: C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer (Eds.), Tekst en Commentaar Strafvordering (7e druk) (p. 1575-1593). Deventer: Kluwer. Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. Titel VI Behandeling van de zaak door de rechtbank. In: C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer (Eds.), Tekst en Commentaar Strafvordering (7e druk) (p. 925-931). Deventer: Kluwer. 58


09-09-2008

14:58

Pagina 59

Cleiren, C.P.M. Titel VIA Strafvordering buiten het rechtsgebied van een rechtbank. In: C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer (Eds.), Tekst en Commentaar Strafvordering (7e druk) (p. 1595-1609). Deventer: Kluwer. Cleiren, C.P.M. Titel VIII Bijzondere bepalingen omtrent opsporing van feiten, strafbaar gesteld bij het Wetboek van Strafrecht. In: C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer (Eds.), Tekst en Commentaar Strafvordering (7e druk) (p. 1625-1627). Deventer: Kluwer. Crijns, J.H. Commentaar bij Titel III, Afdeling 4B-4D, art. 226g t/m art. 226l Sv. In: C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer (Eds.), Tekst & Commentaar Strafvordering (7e druk ) (p. 784-805). Deventer: Kluwer. Crijns, J.H. Commentaar bij Titel IVA - Vervolging door een strafbeschikking. In: C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer (Eds.), Tekst & Commentaar Strafvordering (7e druk ) (p. 859-891). Deventer: Kluwer. Franken, H. e.a. Arbitrage in ICT-geschillen. AMI, 49(5), p. 26-30. Franken, H. e.a. ICT-conflicten verstandig oplossen. Informatie, 49(5), p. 18-26. Meij, P.P.J. van der. Gang van het gerechtelijk vooronderzoek - Afgeschermde getuigen. In: C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer (Eds.), Tekst en Commentaar Strafvordering (7e druk) (p. 805-816). Deventer: Kluwer. Meij, P.P.J. van der. Gang van het gerechtelijk vooronderzoek - Bedreigde getuigen. In: C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer (Eds.), Tekst & Commentaar Strafvordering (7e druk) (p. 767-783). Deventer: Kluwer. Meij, P.P.J. van der. Rechterlijke bevelen ter handhaving der openbare orde. In: C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer (Eds.), Tekst en Commentaar Strafvordering (7e druk) (p. 1611-1623). Deventer: Kluwer. Nijboer, J.F. Beraadslaging en uitspraak. Boek II, Titel VI, Afd. 4, Art. 346 e.v. In: C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer (Eds.), Tekst en Commentaar Strafvordering (7e druk) (p. 1088-1133). Deventer: Kluwer.

59


09-09-2008

14:58

Pagina 60

Nijboer, J.F. Bewijsbeslissing. Boek II, Titel VI, afd. 3, Art. 338 e.v. In: C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer (Eds.), Tekst en Commentaar Strafvordering (7e druk) (p. 1064). Deventer: Kluwer. Nijboer, J.F. Boek II, Titel VI, Afd. 3, Inleidende opmerkingen. In: C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer (Eds.), Tekst en Commentaar Strafvordering (7e druk) (p. 1048-1063). Deventer: Kluwer. Snijders, H.J. 2006 was een gedenkwaardig jaar. Tijdschrift voor Arbitrage, p. 1-2.

Annotaties Polak, M.V. Noot bij: HvJ 11-10-2007, AAe 2007, p. 987-995, (“Als u begrijpt wat ik bedoel”: het Hof van Justitie herinterpreteert zijn rechtspraak over rechterlijke bevoegdheid bij pluraliteit van verweerders). Polak, M.V. Noot bij: Hoge Raad 13-04-2007, AAe 2007, p. 696-701, (Status en Statuut: het Nederlandse opengestelde huwelijk op Aruba - Never the twain shall meet?). Schuurmans, Y.E. Noot bij: ABRvS 29-03-2007, Nieuwsbrief Asiel- en Vluchtelingenrecht 2007-4, 33, p. 304-308. Schuurmans, Y.E. Noot bij: CRvB 31-05-2007, AB 2007, 285. Schuurmans, Y.E. Noot bij: ABRvS 17-10-2007, AB 2007, 363. Snijders, H.J. Noot bij: HR 09-09-2005, NJ 2007-12, 140, p. 1393-1405. Snijders, H.J. Noot bij: HR 23-12-2005, NJ 2007-14, 162, p. 1660-1670. Snijders, H.J. Noot bij: HR 19-01-2007, NJ 2007-38, 450, p. 1-13. Snijders, H.J. Noot bij: HR 16-06-2006, NJ 2007-39, 462, p. 4890-4904. Snijders, H.J. Noot bij: HR 30-06-2006, NJ 2007-40, 483, p. 5089-5104. Snijders, H.J. Noot bij: HR 30-06-2006, NJ 2007-41, 501, p. 5212-5223.

60


09-09-2008

14:58

Pagina 61

Snijders, H.J. Noot bij: HR 15-09-2006, NJ 2007-43, 538, p. 5531-5539. Snijders, H.J. Noot bij: HR 24-11-2006, NJ 2007-43, 539, p. 5539-5556. Snijders, H.J. Noot bij: HR 24-11-2006, NJ 2007-43, 540, p. 5556-5569. Snijders, H.J. Noot bij: HR 10-11-2006, NJ 2007-45, 561, p. 5721-5738. Snijders, H.J. Noot bij: HR 17-03-2006, NJ 2007-48, 594, p. 6005-6010. Snijders, H.J. Noot bij: HR 07-04-2006, NJ 2007-48, 595, p. 6010-6019. Snijders, H.J. Noot bij: HR 16-03-2007, NJ 2007-51/52, 637, p. 6384-6394. Tsoutsanis, A. Noot bij: Hof Amsterdam 15-06-2007, BIE 2007, p. 684-687, (Over inofficiële merkenregisters, misleiding en oplichting).

Populariserende publicaties Adriaanse, J.A.A. Restructuring in the shadow of the law. In: F.E. Mulder (Ed.), Ik zou het zo weer doen. Terugblikken op proefschriften uit het tienjarig bestaan van het E.M. Meijers Instituut (p. 98-99). Leiden: E.M. Meijers Instituut. Adriaanse, J.A.A. & Santen, B. (20-09-2007). Toezicht bij informele oplossing ongewenst. Het Financieele Dagblad. Witjes, J.P.J. & Kuijl, J.G. (22-02-2007). Kwaliteit van fiscale verslaglegging stijgt. Het Financieele Dagblad.

61


09-09-2008

14:58

Pagina 62

62


09-09-2008

14:58

Pagina 63

Programma Securing the rule of law in a world of multilevel jurisdiction

Prof. dr. R.A. Lawson, programmacoördinator

63


09-09-2008

14:58

Pagina 64

64


09-09-2008

14:58

Pagina 65

Centrale vraagstelling De centrale vraagstelling van het onderzoeksprogramma is drieledig: Wat zijn de karakteristieke verschijningsvormen en voornaamste juridische problemen van multilevel jurisdiction? Welke fundamentele waarden en beginselen beheersen de rechtsvorming en rechtshandhaving in multilevel jurisdiction, dan wel zouden deze uitoefening van rechtsmacht behoren te beheersen, en Hoe kan de inachtneming van deze fundamentele waarden worden verzekerd? De hier genoemde vragen worden allereerst beschrijvend gesteld: welke juridische vraagstukken doen zich voor in een situatie van mulitlevel jurisdiction? Welke fundamentele waarden en beginselen spelen hier een rol? Hoe staat het met de coherentie van het recht, de naleving van institutionele beginselen zoals machtenscheiding en legaliteit, en de verzekering van mensenrechten? Deze beschrijving zal de grondslag vormen voor een nadere, meer juridisch getinte analyse: welke methoden van rechtsvorming en –handhaving en welke beginselen zijn, in een situatie van multilevel jurisdiction, het beste geschikt om bij te dragen aan het uitdrukken van fundamentele waarden zoals optimale coherentie van het recht, respect voor mensenrechten, en waarborgen tegen ongewenste machtsconcentratie? Daaraan wordt een normatieve vraagstelling gekoppeld: welke waarden en beginselen zouden een rol behoren te spelen? Achtergrond De immer toenemende globalisering van economie en politiek vormt een belangrijk uitgangspunt van dit onderzoeksprogramma. Het recht heeft steeds geprobeerd deze verschijnselen juridisch in te bedden in bestaande en, voor zover nodig, nieuwe concepten. Omgekeerd zijn veranderingen in het recht en institutionele ontwikkelingen van invloed op de internationale economische en politieke ontwikkelingen. Rechtsvorming en rechtshandhaving vinden in toenemende mate plaats op verschillende – vaak met elkaar verweven – niveaus: in internationaal verband, in het kader van de EU, op nationaal niveau en binnen privaatrechtelijke kaders. In een dergelijke wereld van multilevel jurisdiction rijst de vraag welke fundamentele waarden en rechtsbeginselen het proces van rechtsvorming en rechtshandhaving beheersen. Verschillende deelvragen spelen daarbij een rol.

65


09-09-2008

14:58

Pagina 66

Als eerste: sluiten de op verschillende niveaus vastgestelde regels op elkaar aan, of wordt het rechtssubject geconfronteerd met uiteenlopende of zelfs tegenstrijdige normen – ofwel: in hoeverre is het aldus gevormde recht coherent? Ten tweede: worden institutionele beginselen, zoals het legaliteitsbeginsel en scheiding van machten, wel gewaarborgd nu zulke uiteenlopende fora rechtsmacht uitoefenen? Ten derde: welke grenzen leggen fundamentele waarden, waarvan de rechten van de mens een belangrijke categorie vormen, aan ten aanzien van rechtshandhaving en rechtsvorming? Hoe worden zij gewaarborgd in een wereld van multilevel jurisdiction?

66


09-09-2008

14:58

Pagina 67

Deelprogramma: Sovereignty, International Governance and Global Values Coördinator: prof. dr. N.J. Schrijver

Centrale onderzoeksvraag Dit deelprogramma richt zich primair op het volkenrecht en het internationale institutionele recht. Wat zijn voor deze rechtsgebieden de gevolgen van de ‘veellagigheid’ van de internationale rechtsorde? Het onderzoek richt zich daarbij vooral op het geweldsmonopolie en collectieve sancties in de internationale samenleving, in het bijzonder de rol van de VN-Veiligheidsraad hierbij; de bestrijding van internationale misdaden (zoals genocide, oorlogsmisdaden en terrorisme); het internationale humanitaire recht, het bevorderen van duurzame ontwikkeling en de mensenrechtenbenadering in ontwikkelingssamenwerking. Een van de leidende vragen hierbij is in hoeverre zich geleidelijk gemeenschappelijke normen ontwikkelen die een verbindende rol kunnen spelen bij de vorming van een internationale rechtsgemeenschap. Wat zijn deze normen, hoe komen ze tot stand, en wat is het effect hiervan op de positie van staten, internationale organisaties en andere non-state actors (bedrijven, individuen)? Uitgangspunt is dat het traditionele volkenrecht niet langer het hoofd kan bieden aan de vele maatschappelijke en technologische veranderingen; op vrijwel alle terreinen van de internationale samenwerking wordt gezocht naar een nieuw evenwicht tussen staten, internationale organisaties en niet-statelijke entiteiten op basis van nieuwe of aangepaste beginselen en regels.

67


09-09-2008

14:58

Pagina 68

Wetenschappelijke publicaties Monografieën Schrijver, N.J., Bossche, P. van den & Faber, G. Unilateral Measures Addressing Non-Trade Concerns: A Study on WTO Consistency, Relevance of Other International Agreements, Economic Effectiveness and Impact on Developing Countries of Measures Concerning Non-Product-Related Processes and Production Methods. Den Haag: OBT. Staden, A. van. Between the rule of power and the power of rule. In search of an effective world order (International Relations Studies Series, 1). Leiden/Boston: Martinus Nijhoff.

Dissertaties Deen-Racsmány, Z. (20 juni 2007). Active Personality and Non-extradition of Nationals in International Criminal Law at the Dawn of the Twenty-first Century. Universiteit Leiden, p. 1-256, Leiden: Leiden University Press. Promotor: prof. dr. C.J.R. Dugard. Dieterman, C.J. (23 oktober 2007). Trias Ethica. The Rules of Statecraft. Universiteit Leiden, p. 1-322. Promotor: prof. dr. A. van Staden. Goh, G.M. (19 april 2007). Dispute Settlement in International Space Law - a Multi-Door Courthouse for Outer Space. Universiteit Leiden, p. 1-422. Promotoren: prof. dr. P.P.C. Haanappel & dr. F.G. von der Dunk. Vermeer-Künzli, A.M.H. (13 december 2007). The Protection of Individuals by Means of Diplomatic Protection. Universiteit Leiden, p. 1-246, Enschede: PrintPartners Ipskamp. Promotor: prof. dr. C.J.R. Dugard.

Artikelen in gerefereerde tijdschriften Bruggen, J.J.G. van der. Critical Infrastructures and Responsibility. A Conceptual Exploration. Safety Science. Vermeer-Künzli, A.M.H. A Matter of Interest: Diplomatic Protection and State Responsibility Erga Omnes. The International and Comparative Law Quarterly, 56, p. 553-582.

68


09-09-2008

14:58

Pagina 69

Vermeer-Künzli, A.M.H. As If: the Legal Fiction in Diplomatic Protection. European journal of international law, 18, p. 37-68.

Artikel in gerefereerde bundel Aspremont Lynden, J.M.G. d’. The Transfer of Values through International Law: The Hobbesian Lessons from Eastern European Scholars. European Society of International Law Working Papers.

Artikelen in niet-gerefereerde tijdschriften Aspremont Lynden, J.M.G. d’ & Brabandere, E.C.P.D.C. De. De Kosovo Status Schikking. Wereldbeeld. Tijdschrift voor de Verenigde Naties, 31, p. 35-40. Aspremont Lynden, J.M.G. d’. Abuse of the Legal Personality of International Organizations and the Responsibility of Member States. International Organizations Law Review, 4, p. 91-119. Aspremont Lynden, J.M.G. d’. Regulating Statehood: The Kosovo Status Settlement. Leiden Journal of International Law, 20, p. 649-668. Aspremont Lynden, J.M.G. d’. The Duality of Legitimacy in Global Governance. Gepubliceerd op de website van de University of Warwick: www2.warwick.ac.uk. Aspremont Lynden, J.M.G. d’. The limits to the exclusive responsibility of International Organizations. Human Rights and International Legal Discourse, 2, p. 215-228. Aspremont Lynden, J.M.G. d’. The recommendations made by the International Court of Justice. The International and Comparative Law Quarterly, 56, p. 185-198. Blokker, N.M. The Crime of Aggression and the United Nations Security Council. Leiden Journal of International Law, 20(4), p. 867-894. Brabandere, E.C.P.D.C. De. Opvolging van staten inzake bilaterale (dubbelbelasting)verdragen. Tijdschrift voor Fiscaal recht [België], 332, p. 1019-1028. Breuker, L.R. The Judgement of the ICJ in the Genocide Case: ’The State as Perpetrator of Genocide’. Griffin’s View on International and Comparative Law, 8(2), p. 39-78.

69


09-09-2008

14:58

Pagina 70

Breuker, L.R. The Nature of the Genocide Case. Hague Justice Journal - Journal judiciaire de La Haye, 2(2), p. 44-54. Cogen, M. & Brabandere, E.C.P.D.C. De. Democratic Governance and Post-Conflict Reconstruction. Leiden Journal of International Law, 20, p. 669-693. Herik, L.J. van den. De bestrijding van internationaal terrorisme: de rol van het internationale recht op weg naar een integrale aanpak. Surinaams Juristen Blad, p. 11-17. Herik, L.J. van den. The Security Council’s Targeted Sanctions Regimes: In Need of Better Protection of the Individual. Leiden Journal of International Law, 20(4), p. 797-807. Molier, G. Het internationaal Gerechtshof, Srbrenica, en het Genocide-Verdrag: rechtsvinding of rechtsschepping. Vrede en Veiligheid, 36, p. 8-24. Schrijver, N.J. & Herik, L.J. van den. Counter-Terrorism Strategies, Human Rights and International Law: Meeting the Challenges. Final Report International Expert Seminar. Netherlands International Law Review, 54(3), p. 571-587. Schrijver, N.J. Reforming the UN Security Council in Pursuance of Collective Security. Journal of Conflict & Security Law, 12(1), p. 127-138. Schrijver, N.J. The Future of the Charter of United Nations: a new ‘society of the committed’ or just old wine in new bottles? Leiden Journal of International Law, 20(4), p. 809-823. Staden, A. van. De opkomst van China: theoretische kanttekeningen bij een advies. Vrede en Veiligheid, p. 287-300.

Bundel Skouteris, T. & Vermeer-Künzli, A.M.H. (Eds.). The Protection of the Individual in International Law, Essays in Honour of John Dugard (Leiden Journal of International Law, 20). Cambridge: Cambridge University Press.

70


09-09-2008

14:58

Pagina 71

Artikelen in bundels Blokker, N.M. Recht van internationale organisaties. In: N. Horbach, R. Lefeber & O. Ribbelink (Eds.), Handboek internationaal recht (p. 437-468). Den Haag: T.M.C.Asser Press. Herik, L.J. van den. The Schism between the Legal and the Social Concept of Genocide in Light of the Responsibility to Protect. In: R. Henham & P. Behrens (Eds.), The Criminal Law of Genocide; International, Comparative and Contextual Aspects (p. 75-95). Burlington: Ashgate. Lawson, R.A. & Buyse, A.C. State recognition: admission impossible. In: T. Skouteris & A. Vermeer-Künzli (Eds.), The Protection of the Individual in International Law (Essays in Honour of John Dugard). Cambridge: Cambridge University Press. Mendes de Leon, P.M.J. Hoofdstuk 22: Luchtrecht. Handboek Internationaal Recht (p. 801-839). Den Haag: T.M.C. Asser Press. Molier, G. & Hoogh, A.J.J. de. Jurisdictie. In: N. Horbach, R. Lefeber & O. Ribbelink (Eds.), Handboek Internationaal Recht (p. 195-229). Den Haag: T.M.C. Asser Press. Molier, G. Wederopbouw na gewapend conflict: naar juridificering van ‘the responsibility to rebuild’ of een ‘ius post bellum?’. In: B. Bomert & T. van den Hoogen (Eds.), Jaarboek Vrede en Veiligheid 2007 (p. 1-34). Nijmegen: Centrum voor Internationaal Conflict-Analyse & Management 2007. Schrijver, N.J. De Verenigde Naties in de 21ste eeuw. In: T. Jansen, J. Nijman & J.W. Sap (Eds.), Burgers en barbaren. Over oorlog tussen recht en macht (p. 149-162). Amsterdam: Boom. Schrijver, N.J. Internationale Rechtssubjecten. In: N. Horbach, R. Lefeber & O. Ribbelink (Eds.), Handboek Internationaal Recht (p. 19-46). Den Haag: T.M.C. Asser Press. Schrijver, N.J. Natural resource management and sustainable development. In: T.G. Weiss & S. Daws (Eds.), The Oxford Handbook of the United Nations (p. 592-610). Oxford: Oxford University Press. Schrijver, N.J. UNESCO’s Role in the Development and Application of International Law. In: A.A. Yusuf (Ed.), Standard-Setting in UNESCO. Normative Action in Education, Science and Culture. Essays in Commemoration of Sixtieth Anniversary of UNESCO (Volume, I) (p. 365-384). Parijs: UNESCO. 71


09-09-2008

14:58

Pagina 72

Vermeer-Künzli, A.M.H. Diallo and the Draft Articles: The Application of the Draft Articles on Diplomatic Protection in the Ahmadou Sadio Diallo Case. In: T. Skouteris & A.M.H. Vermeer-Künzli (Eds.), The Protection of the Individual in International Law, Essays in Honour of John Dugard (Leiden Journal of International Law, 20) (p. 213-226). Cambridge: Cambridge University Press.

Wetenschappelijke annotatie Herik, L.J. van den. Noot bij: ICTR 26-05-2003, Annotated Leading Cases of International Criminal Tribunals 2007-12, p. 1020-1029.

Boekbesprekingen Aspremont Lynden, J.M.G. d’. The Exercise of Powers by International Organizations under the Undue Control of Member States [Bespreking van het boek International Organizations and Their Exercise Of Sovereign Powers]. Herik, L.J. van den. Supranational Criminal Prosecution of Sexual Violence: The ICC and the Practice of the ICTY and the ICTR [Bespreking van het boek Supranational Criminal Prosecution of Sexual Violence: The ICC and the Practice of the ICTY and the ICTR]. Netherlands Quarterly of Human Rights, 25, p. 737-742.

72


09-09-2008

14:58

Pagina 73

Vakpublicaties Artikelen Alkema, E.A. Soevereiniteit, supranationaal recht, internationaal recht en rechtsstaat - enkele Nederlandse ervaringen. Surinaams Juristen Blad, p. 74-91. Bruggen, J.J.G. van der. Van Kant tot Benedictus, bouwstenen voor een mondiale ethiek. Socialisme & Democratie, 64(4), p. 32-40. Bruggen, J.J.G. van der. Verantwoordelijkheid en infrastructurele voorzieningen. Openbaar Bestuur, 17(9), p. 33-36. Bruggen, J.J.G. van der. De kleine polder en de grote wereld: vrede en veiligheid in de verkiezingsprogramma’s. In: Bert Bomert & Theo van den Hoogen (Eds.), Jaarboek Vrede en Veiligheid 2006. Internationale vraagstukken en het Nederlands perspectief (p. 249-263). Amsterdam: Rozenberg publishers. Molier, G. Rechtsvergelijking en Volkenrecht. In: P.B. Cliteur & A. Ellian (Eds.), Encyclopedie van de Rechtswetenschap II Positief Recht (p. 239-261). Deventer: Kluwer. Schrijver, N.J. & Dekker, I.F. Katern Volkenrecht. Ars Aequi, 56(3), p. 5741-5742. Schrijver, N.J. & Dekker, I.F. Katern Volkenrecht. Ars Aequi, 56(12), p. 5937-5940. Schrijver, N.J. & Dekker, I.F. Katern Volkenrecht. Ars Aequi, 56(9), p. 5872-5874. Schrijver, N.J. & Genugten, W.J.M van. Kroniek van het Internationaal Publiekrecht. Nederlands Juristenblad, 82(13), p. 794-805.

Annotaties Herik, L.J. van den. Noot bij: EHRM 12-07-2007, NJCM-Bulletin 2007-7, p. 1021-1037, (Wie bewaakt het legaliteitsbeginsel het strengst: de strafrechter van het Joegoslaviëtribunaal of de Straatsburgse mensenrechtenrechters?).

73


09-09-2008

14:58

Pagina 74

Lawson, R.A. Noot bij: ICTR 08-04-2003, Annotated Leading Cases of International Criminal Courts 2007-12, p. 25-29, (Case note of ICTR, 8 April 2003, (Bicumumpaka) and 18 August 2003 (Ngirumpatse)). Lawson, R.A. Noot bij: European Court of Justice 27-06-2006, European Constitutional Law Review 2007-3, p. 324-342, (Family Reunification Directive (Case C-540/03)).

Boekbespreking Tobler, R.C. International Law: Modern Feminist Approaches [Bespreking van het boek International Law: Modern Feminist Approaches]. Common Market Law Review, 44, p. 161-166.

Rapporten Mendes de Leon, P.M.J. Responsibility for aviation safety in relation to national sovereignty. Den Haag: Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Mendes de Leon, P.M.J. The position of state aircraft under international law. Den Haag: Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Staden, A. van. De inhuur van private militaire bedrijven. Een kwestie van verantwoordelijkheid. Rapporten Adviesraad Internationale Vraagstukken (reeks nr. 59). Den Haag: Adviesraad Internationale Vraagstukken. Staden, A. van. Met het oog op China. Op weg naar een volwassen relatie. Rapporten Adviesraad Internationale Vraagstukken (reeks nr. 55). Den Haag: Adviesraad Internationale Vraagstukken.

74


09-09-2008

14:58

Pagina 75

Deelprogramma: Vorming en handhaving van het internationale recht en de regulering van het internationaal economisch verkeer in een situatie van multilevel jurisdiction Coördinator: prof. dr. R.A. Lawson

Centrale onderzoeksvraag Dit deelprogramma onderzoekt de ontwikkeling van de mondiale rechtsgemeenschap die wordt gekenmerkt door multilevel jurisdiction in plaats van de traditionele statelijke jurisdictie. Geprobeerd zal worden deze ontwikkeling zichtbaar te maken. Daarop aansluitend zal de vraag worden beantwoord of deze ontwikkeling aanpassing van de traditionele (statelijke) uitgangspunten van het internationaal recht noodzakelijk maakt, en zo ja op welke wijze. Tevens wordt nagegaan in hoeverre de traditionele concepten van publiek- en privaatrechtelijke jurisdictie nog adequaat zijn voor regulering van de internationale handel en het grensoverschrijdende verkeer van natuurlijke en rechtspersonen. De Europese Unie zal, vanwege zowel haar interne ontwikkelingen als haar rol op het wereldtoneel, bijzondere aandacht krijgen. Staten spelen niet langer een exclusieve rol in de vorming en handhaving van het internationale recht. Als gevolg van de globalisering zullen in dit recht naast de individuele statelijke belangen ook de gemeenschapsbelangen sterker tot uiting komen. Non-statelijke entiteiten, in de vorm van zowel gouvernementele als non-gouvernementele organisaties, zijn essentieel voor de behartiging van de gemeenschappelijke belangen en verkrijgen een eigen plaats in de internationale rechtsgemeenschap. In dit programma wordt onderzocht hoe deze nieuwe ontwikkelingen in de richting van gemeenschapsrecht zich verhouden tot de klassieke opvattingen over het karakter van het internationale recht als interstatelijk recht. Het onderzoek kent twee deelthema’s. Het eerste thema richt zich op fundamentele gevolgen voor het volkenrecht en het internationale institutionele recht van het ontstaan van een gemeenschap gekarakteriseerd door multilevel jurisdiction. Bezien wordt in hoeverre deze gemeenschap een eigen stelsel ontwikkelt van fundamentele

75


09-09-2008

14:58

Pagina 76

waarden en normen en internationale instituties welke onontbeerlijk zijn voor vorming en handhaving van deze normen. Met name wordt daarbij de aandacht gericht op de waarden en beginselen zoals coherentie, institutionele beginselen en fundamentele rechten. Binnen het eerste deelthema zal het onderzoek zich vooral richten op ontwikkelingen met betrekking tot het geweldmonopolie in de internationale samenleving, in het bijzonder de rol van de VN-Veiligheidsraad hierbij, de bestrijding van internationale misdaden, zoals genocide, oorlogsmisdaden en terrorisme, het internationale humanitaire recht en het bevorderen van duurzame economische ontwikkeling. In het bijzonder zal hierbij aandacht worden geschonken aan de onder druk staande positie van de Verenigde Naties en aan de relaties tussen de EU en de Verenigde Naties. Het tweede thema richt de aandacht op een nieuwe invulling en toepassing van de traditionele concepten van jurisdictie en het formuleren van nieuwe beginselen in de context van het internationale economische recht. Hierbij wordt naast een onderzoek van een aantal deelterreinen zoals het internationale vervoer, ook de rol van de Europese Unie bij de totstandkoming van economische regelgeving bezien. Aan de ene kant vormt de Unie een voorbeeld van een rechtsorde waarin regelgeving tot stand wordt gebracht die is toegesneden om transnationale problemen het hoofd te bieden. Aan de andere kant stelt het proces van globalisering nieuwe uitdagingen aan Europese economische regelgeving en speelt de Unie een belangrijke rol bij het reguleren van het internationale economische verkeer.

76


09-09-2008

14:58

Pagina 77

Wetenschappelijke publicaties Monografie Esch, R.E. van. Juridische aspecten van elektronische handel. Deventer: Kluwer.

Dissertaties Antwerpen, N.A. van (29 november 2007). Cross-border provision of Air Navigation Services with specific reference to Europe. Universiteit Leiden, p. 1-241, Alphen aan den Rijn: Kluwer Law International. Promotoren: prof. mr. L.J. Brinkhorst, prof. dr. P.P.C. Haanappel & dr. P.M.J. Mendes de Leon. Beunen, A.C. (7 juni 2007). Protection for databases: The European Database Directive and its effects in the Netherlands, France and the United Kingdom. Universiteit Leiden, p. 1-436, Nijmegen: Wolf Legal Publishers. Promotoren: prof. mr. H. Franken & prof. mr. A.A. Quaedvlieg.

Artikel in gerefereerd tijdschrift Spanjer, A.R. Russian gas price reform and the EU-Russia gas relationship: incentives, consequences and European security of supply. Energy Policy, 35(5), p. 2889-2898.

Artikelen in niet-gerefereerde tijdschriften Beunen, A.C. Bescherming voor databanken. AMI, 31(6), p. 173-177. Bronckers, M.C.E.J. The relationship of the EC Courts with other international tribunals: Noncommittal, Respectful or Submissive. Common Market Law Review, p. 601-627. Dunk, F.G. von der. Navigating Safely through the 21st Century: ICAO and the Use of GNSS in Civil Aviation. Indian Journal of International Law, 47, p. 1-29. Dunk, F.G. von der. Passing the Buck to Rogers: International Liability Issues in Private Spaceflight. Nebraska Law Review, 86, p. 400-438. Dunk, F.G. von der. Ruimtepuin en ruimterecht. Justitiële verkenningen, p. 85-94. Dunk, F.G. von der. Target Practising in a Global Commons: The Chinese ASAT Test and Outer Space Law. The Korean Journal of Air and Space Law, 10, p. 181-199. 77


09-09-2008

14:58

Pagina 78

Dunk, F.G. von der. The Moon Agreement and the Prospect of Commercial Exploitation of Lunar Resources. Annals of Air and Space Law, 32, p. 91-113. Haanappel, P.P.C. II. Nichtstaatliche Internationale Organisationen, 1. Die International Air Transport Association (IATA). Kolner Kompendium des Luftrechts, 1(1). Herik, H.J. van den & Pencheva, S. Immediate rewards for no physical attendance at a meeting of shareholders. International Journal of Technology Transfer and Commercialisation, 6(2-4), p. 121-130. Hillion, C.A.P. Mapping-out the new contractual relations between the European Union and its neighbours - Learning from the EU-Ukraine enhanced agreement. European Foreign Affairs Review, p. 169-182. Kort, J.F. de & Dragneva, R.O. The Legal Regime for Free Trade in the Commonwealth of Independent States. The International and Comparative Law Quarterly, 56(april 2007), p. 233-266. Mendes de Leon, P.M.J. De ontwikkelingen van een transatlantische luchtvaartrelatie in de periode 1992-2007 (Veiligheid in het luchtruim). Justitiële verkenningen, 33(5), p. 46-61. Mendes de Leon, P.M.J. Implications of the EC-US agreement for a Transatlantic Open Aviation Area, with special reference to the Position of Third States. Soochow Law Journal, IV(1), p. 195-212. Mendes de Leon, P.M.J. Liability in the context of space tourism. The Korean Journal of Air and Space Law, p. 225-270.

Artikelen in bundels Dragneva, R.O. & Dimitrova, A.L. Patterns of integration and regime compatibility: Ukraine between the CIS and the EU. In: K. Malfliet, L. Verpoest & E. Vinokurov (Eds.), The CIS, the EU and Russia: Challenges of Integration (p. 171-195). Houndmills, Basingstoke, UK: Palgrave/Macmillan. Dunk, F.G. von der. Space for Tourism? Legal Aspects of Private Spaceflight for Tourist Purposes. Proceedings of the Forty-Ninth Colloquium on the Law of Outer Space (p. 18-28). Washington DC: American Institute of Aeronautics and Astronautics. 78


09-09-2008

14:58

Pagina 79

Esch, R.E. van. Grensoverschrijdende betalingen. In: A.S. Hartkamp, C.H. Sieburgh & L.A.D. Keus (Eds.), De invloed van het Europese recht op het Nederlandse privaatrecht/bijzonder deel (p. 217233). Deventer: Kluwer. Esch, R.E. van & Blok, P. Privacy en elektronische handel via internet. In: J.M.A. Berkvens & J.E.J. Prins (Eds.), Privacyregulering in theorie en praktijk (p. 203-226). Herik, H.J. van den & Pencheva, S. Virtual Meeting of Shareholders and its Immediate Rewards. In: S.M. Kierkegaard (Ed.), International Law and Trade: Bridging the East-West Divide (p. 269-274). Ankara Turkey: Ankara Bar Association Press. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Inleiding Hoofdstuk 1. In: F.A.M. van der Klaauw-Koops, S. Corvers & W. Sinninghe Damste (Eds.), Een nieuwe Europese aanbestedingsrichtlijn voor de klassieke sectoren (p. 9-15). Den Haag: Sdu Uitgevers. Kort, J.F. de. Naar een Europees semester. In: G. Gelauff, e.a. (Eds.), Jaarboek Koninklijke Vereniging voor de Staathuishoudkunde (p. 112-121). Den Haag: Sdu Uitgevers. Kort, J.F. de. The Investment Climate in the Commonwealth of Independent States. In: R.O. Dragneva (Ed.), Investor Protection in the CIS. Legal Reform and Voluntary Harmonization (Law in Eastern Europe, 57) (p. 193-207). Leiden: Martinus Nijhoff Publishers. Slot, P.J. De verhouding interne markt - sociale markt economie. Heeft de interne markt de welvaartsstaat om zeep gebracht? In: J. Meeusen & G.H.A.M. Straetmans (Eds.), Bedreigt de Europese interne markt de sociale welvaartsstaat? (p. 29-44). Antwerpen: Intersentia. Slot, P.J. & Bulterman, M.K. Europese grenzen aan nationale maatregelen op het terrein van de volksgezondheid. In: A.C. Hendriks & H.-M.T.D. ten Napel (Eds.), Volksgezondheid in een veellagige rechtsorde. Eenheid en verscheidenheid van norm en praktijk (p. 107-121). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Sluysmans, J.A.M.A. Hoofdstuk 14. In: A.C. Hendriks & H.-M.T.D. ten Napel (Eds.), Volksgezondheid in een veellagige rechtsorde, Eenheid en verscheidenheid van norm en praktijk. Alphen aan den Rijn: Kluwer.

79


09-09-2008

14:58

Pagina 80

Spanjer, A.R. Do TPA Exemptions Solve the Hold-up Problem on European Gas Markets? Papers and Proceedings of the 30th Conference of the International Association for Energy Economics (p. 1-19). New Zealand, Wellington: International Association for Energy Economics. Spanjer, A.R. The impact of a new regulatory focus on current gas regulation. Papers and Proceedings of the 9th European Conference of the International Energy Economics: Markets and Sustainability in a Larger Europe (p. 1-8). Italy, Florence. Vanderlooy, S., Verbeek, J.P.G.M. & Herik, H.J. van den. Towards privacy-preserving data mining in law enforcement. In: S.M. Kierkegaard (Ed.), International Law and Trade: Bridging the East-West Divide (p. 384-392). Ankara Turkey: Ankara Bar Association Press.

Rapport Mendes de Leon, P.M.J. & Vos, E. Options for Change for Eurocontrol. Brussel: Eurocontrol.

80


09-09-2008

14:58

Pagina 81

Vakpublicaties Artikelen Beunen, A.C., Ras, M.J.M., Cameron, E. & Schiphof, T.A. ‘Juridische haken en ogen van webarchivering’. InformatieProfessional, p. 22-27. Bronckers, M.C.E.J. & Broek, N. van den. Compliance and reparation: practical proposals for financial compensation in the WTO. In: D. Horovitz, D. Moulis & D.P. Steger (Eds.), Ten years of WTO dispute settlement (p. 139-153). London: IBA. Bronckers, M.C.E.J. The relationship of the EC Courts with other tribunals: Non-committal, Respectful or Submissive? In: M. Monti (Ed.), Economic Law and Justice in times of globalisation: Festschrift for Carl Baudenbacher (p. 51-74). Baden Baden: Nomos. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Mogen we een kansje wagen op het internet? IT-Monitor, p. 12-13. Slot, P.J. De Zaak Microsoft. Markt en Mededinging, p. 173-174. Slot, P.J., Park, M. & Cuyvers, A. Diensten van algemeen (economisch) belang nader beschouwd. Markt en Mededinging, p. 101-112. Slot, P.J. The rule of law as the backbone of the EU. Common Market Law Review, p. 875-881.

Bundel Slot, P.J., Swaak, C.R.A. & Mulder, M.S. (Eds.). Inleiding mededingingsrecht. Den Haag: Boom Juridische uitgevers.

Rapporten Haanappel, P.P.C. Outer Space Resources on the Moon, Mars and other Celestial Bodies: Adequacy of the Current International Legal Regime An IASL/IISL International and Interdisciplinary Workshop on Policy and Law Relating to Outer Space Resources: Examples of the Moon, Mars, and Other Celestial Bodies. Canada: Mc Gill University.

81


09-09-2008

14:58

Pagina 82

Haanappel, P.P.C. Proposal for a Civil Aviation Law for Kosovo, Comprising the establishment of a Civil Aviation Authority and a Civil Aviation Act. Kosovo: ICAO Project KOS/03/802.

Populariserende publicaties Beunen, A.C. Protection for databases: The European Database Directive and its effects in the Netherlands. In: F.E. Mulder (Ed.), Ik zou het zo weer doen. Terugblikken op proefschriften uit het tienjarig bestaan van het E.M. Meijers Instituut. (p. 127-129). Leiden: E.M. Meijers Instituut. Slot, P.J. & Cuyvers, A. De Europese grondwet: stilte na de storm? Leidraad, p. 10-15.

82


09-09-2008

14:58

Pagina 83

Deelprogramma: Trias Europea: De betekenis van de ontwikkeling van het Europese constitutionele recht voor de institutionele balans tussen de overheidsmachten in de relatie Nederland-EU en de EU-instellingen onderling Coördinator: prof. dr. W.J.M. Voermans

Centrale onderzoeksvraag Inleiding In het deelprogramma Trias Europea wordt bekeken hoe de Europese Unie – voortkomend uit de Europese Gemeenschappen die als min of meer traditionele volkenrechtelijke organisaties op basis van de wil van soevereine staten zijn opgericht – zich steeds verder ontwikkelt als nieuwe zelfstandige rechtsorde die op veel vlakken overeenkomsten vertoont met een soevereine staat. Deze ontwikkeling wordt gevolgd op een beperkt terrein: enerzijds dat van de ontwikkeling van de institutionele balans tussen de instellingen van de Unie (horizontale machtsverdeling) en anderzijds tussen de Unie en de lidstaten (verticale machtsverdeling). Het deelprogramma nam daarbij aanvankelijk als aangrijpingspunt de voorstellen voor een Europese Grondwet en probeerde daarbinnen – aan de hand van de daarin gecodificeerde jurisprudentie van het Hof van Justitie EG – te onderzoeken welke betekenis deze voorstellen hebben voor de machtsverdeling en –balans binnen de Unie en tussen de Unie en haar lidstaten. Een tweede centrale thema was de vraag hoe men deze ontwikkelingen vanuit rechtsstatelijk perspectief dient te waarderen. Al zal de Europese Grondwet in Nederland na het ‘nee’ bij het referendum niet worden goedgekeurd, de er aan ten grondslag liggende constitutioneelrechtelijke normen en de daarmee verband houdende vragen blijven onverminderd van belang. De Europese Unie bevindt zich, met of zonder Grondwet, in een formatieve fase. Het onderzoek in dit deelprogramma

83


09-09-2008

14:58

Pagina 84

wordt ondernomen in teams van staatsrechtelijke, Europeesrechtelijke, internationaal publiekrechtelijke, mensenrechtelijke en rechtstheoretische specialisten, voornamelijk maar niet uitsluitend afkomstig uit de afdelingen van het departement publiekrecht. Terugblik In de afgelopen jaren is de relatie tussen de Europese overheidsmachten in het horizontale en verticale verband geproblematiseerd en onderzocht aan de hand van de discussie rondom de inrichting van het Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa. Die Europese Grondwet, sinds juni 2005 in de ijskast, vormde voor een goed deel een codificatie van het reeds bestaande Europese constitutionele recht op het terrein de verhouding tussen de EU-overheidsmachten. De verhoudingen tussen Europees bestuur, wetgever en rechter worden beheerst door para-rechtsstatelijke communautaire beginselen zoals o.a. het attributiebeginsel, het subsidiariteitsbeginsel, het beginsel van de institutionele autonomie, het beginsel van institutioneel evenwicht. Het onderzoek van de afgelopen jaren was met name gericht op de vraag hoe de instellingen die de Europese wetgever vormen op het niveau van de Unie met elkaar samenwerken op een wijze die al dan niet (democratische) legitimatie verschaft aan de eruit voortvloeiende besluiten. Europese wetgeving wordt enerzijds gelegitimeerd door de wijze van totstandkoming, anderzijds door de juridische kwaliteit en effectiviteit van de besluiten zelf. Daarbij is ook nadrukkelijk stilgestaan bij de rol die lidstaten als medewetgever en hun nationale parlementen innemen bij het voorbereiden van Europese wetgeving. Deze beide elementen zijn in het onderzoek onder de loep genomen met als voorlopige uitkomst dat er vooralsnog geen duidelijk conceptueel kader bestaat voor de constitutionele positie van de Europese wetgever. Moet die wetgever – in zijn vele gedaanten – als eigensoortig, verdragsrechtelijk gegeven worden beschouwd of is het, als staatsmacht, een evoluerende wetgever, die zich steeds meer en met een breder bereik het primaat bij de rechtsontwikkeling toe-eigent? Om die vraag te kunnen beoordelen is de relatie tot het Europese bestuur en tot de Europese rechter van groot belang. Deze relatie blijkt zich niet via een vooropgezet constitutioneel schema te voltrekken, maar in plaats daarvan per geval, per incident. Een van de beste voorbeelden hiervan vormt de jurisprudentie van het Hof inzake het institutionele evenwicht: een belangrijke constitutionele lijn waaraan geen klassiek schema of dogma over machtsverdeling of –evenwicht ten grondslag ligt, maar een sterk verdragsgebaseerde lijn die in het verdrag ingelezen constitutionele beginselen koppelt aan praktische oplossingen. Ook de vraag volgens welke beginselen het Europese bestuur – als daarvan in de klassieke zin al sprake is – Europees recht uitvoert en handhaaft zijn onderzocht.

84


09-09-2008

14:58

Pagina 85

Vooruitblik Om recht te doen aan deze ontwikkelingsdynamiek van het Europese constitutionele recht zal in de aankomende jaren dezelfde inductieve methode gebruikt worden die ook al in de eerste twee jaar door de onderzoeksgroep toegepast is. Centrale objecten van onderzoek vormen de institutionele posities van de hoekstenen van de Europese én nationale trias ten opzichte van elkaar, in verschillende constellaties. Ons doel is de ontwikkelingen in de relaties tussen de Europese en nationale instellingen, die zich blijkens de ervaringen met betrekking tot de Europese Grondwet moeilijk volgens een geaccordeerd schema laten sturen, te volgen en te duiden. Hoe ontwikkelt de Europese wetgever zich en hoe geeft Nederland vorm aan zijn medewetgevende rol, welke rol speelt het Europese bestuur bij de uitvoering (inclusief het toezicht en de handhaving) van Europees recht, en welke rol komt de Europese cq. nationale rechter toe bij de toepassing, toetsing en ontwikkeling van het communautaire recht? Eerste contouren die opdoemen bij het volgen van deze ontwikkelingen zijn een steeds verdergaande constitutionalisering van het communautaire recht enerzijds en toenemende communautarisering van de uitvoering en toepassing van het constitutionele recht anderzijds. Het laat zich aanzien dat de Europese rechtsorde zich – los van de Europese Grondwet – zal blijven doorontwikkelen. Naast deze algemene vragen zal in het deelprogramma de aandacht de komende jaren ook worden toegespitst op enkele specifieke vraagstukken, die de verhouding en juridische verantwoordelijkheid over en weer tussen Europese Unie en (organen binnen) lidstaten raken. Gedacht kan worden aan vraagstukken van overheidsaansprakelijkheid in de veellagige rechtsorde van de Unie en de lidstaten.

85


09-09-2008

14:58

Pagina 86

Wetenschappelijke publicaties Dissertatie Blockmans, S. (25 oktober 2007). Tough Love. The European Union’s Relations with the Western Balkans. Universiteit Leiden, p. 1-432, Den Haag: T.M.C. Asser Press. Promotoren: prof. mr. H.G. Schermers †, prof. mr. C.A.P. Hillion en prof. dr. H. Neuhold.

Artikel in gerefereerd tijdschrift Voermans, W.J.M. Judicial transparency furthering public accountability for new judiciaries. Utrecht Law Review, 3(1), p. 148-159.

Artikel in gerefereerde bundel Cuyvers, A. The Aristocratic Surplus. In: A.A.M. Kinneging (Ed.), Rethinking Europe’s Constitution (p. 117-159). Nijmegen: Wolf Legal Publishers.

Artikelen in niet gerefereerde tijdschriften Adriaanse, P.C. Privaatrechtelijke aspecten van handhaving van het staatssteunrecht. Vermogensrechtelijke Analyses, 3, p. 5-42. Engels, J.W.M. Eenheid en verscheidenheid in het decentraal bestuur. Bestuurswetenschappen, 5, p. 68-76. Engels, J.W.M. Versterking decentraal bestuur. Openbaar Bestuur, 2, p. 9-15. Hillion, C.A.P. The limits to Member States discretion in EU enlargement negotiations. European Constitutional Law Review, p. 269-284. Mommers, L. & Voermans, W.J.M. Overbruggend wetgeven in Europa: over termen, definities, concepten en het koppelen van Europese en nationale regelgeving. RegelMaat, 2007(6), p. 231-243. Napel, H.M.Th.D. ten. Het Dooyeweerd-kabinet. De overheidsvisie van het kabinet-Balkenende IV. Beweging, 71(2), p. 5-9. 86


09-09-2008

14:58

Pagina 87

Ouden, W. den & Tjepkema, M.K.G. Schadevergoeding van overheidswege en het verbod op staatssteun. Overheid en aansprakelijkheid, 3, p. 80-103. Schild, A.J.P. De betekenis van art. 1 Eerste Protocol voor het Ondernemingsrecht. NJCM Bulletin/Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten, p. 603-624. Schild, A.J.P., Loth, M., Hollander, I. den, Wiegerink, R. & Schulten, E. Rechtsvinding door de Hoge Raad; de breedte en/of de diepte in? Trema, 8, p. 317-325. Schild, A.J.P. & Jong, J.M. de. Relativiteit en overheidsaansprakelijkheid. Overheid en aansprakelijkheid, 5, p. 144-154. Voermans, W.J.M. Invloed van nationale parlementen op Europese wetgeving: hoe doen de buren dat? RegelMaat, 4, p. 150-162. Voermans, W.J.M. & Griffioen, H.M. The European Constitution and the Relation between European and Member State Powers. Zeitschrift für Staats- und Europawissenschaften, 5(1), p. 25-45.

Artikelen in bundels Adriaanse, P.C. Application of EU State Aid Law in the Netherlands. In: P.F. Nemitz (Ed.), The Effective Application of EU State Aid Procedures. The Role of National Law and Practice (International Competition Law Series, 29) (p. 293-316). Alphen aan den Rijn: Kluwer Law International. Adriaanse, P.C. Terugvordering van onrechtmatige staatssteun. Knelpunten en oplossingen in het Nederlandse recht. In: T. Barkhuysen, W. den Ouden & E. Steyger (Eds.), Europees recht effectueren, Algemeen bestuursrecht als instrument voor de effectieve uitvoering van EG-recht (p. 199-231). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Barkhuysen, T. De inpassing van de prejudiciële procedure in het Nederlandse bestuursrecht. In: W. den Ouden & E. Steyger (Eds.), Europees recht effectueren. Algemeen bestuursrecht als instrument voor de effectieve uitvoering van het EG-recht (p. 325-350). Alphen aan den Rijn: Kluwer.

87


09-09-2008

14:58

Pagina 88

Barkhuysen, T., Ouden, W. den & Steyger, E. Europees recht effectueren: inleiding. In: T. Barkhuysen, W. den Ouden & E. Steyger (Eds.), Europees recht effectueren. Algemeen bestuursrecht als instrument voor de effectieve uitvoering van EG-recht (p. 1-7). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Barkhuysen, T. & Lessen Kloeke, K. van. Het Nederlandse geneesmiddelen vergoedingssysteem langs de Europeesrechtelijke meetlat. In: A.C. Hendriks & H.M.Th.D. ten Napel (Eds.), Volksgezondheid in een veellagige rechtsorde (p. 245-262). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Griffioen, H.M. De ongeziene coördinatie van het domein van de volksgezondheid door de EG. In: A.C Hendriks & H.M.Th.D. ten Napel (Eds.), Volksgezondheid in een veellagige rechtsorde (p. 169-183). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Groothuis, M.M. (2006). Applying ICTs in Juridical Decision-Making by Government Agencies in The Netherlands: Problems and Prospects. In: Ari-Veikko Anttiroiko (Ed.), Encyclopedia of Digital Government (p. 87-96). Hershey: Idea Group Publishing. Hillion, C.A.P. Can “widening” serve as a vehicle for “deepening”? Potential and limits of the use of accession treaties to achieve institutional reforms in the EU. In: S. Blockmans, S. Prechal & W. Douma (Eds.), Reconciling ‘deepening’and ’widening’ of the European Union (p. 463-479). The Hague: T.M.C. Asser Press. Jacobs, M.J. De tenuitvoerlegging van Europese structuurfondsen in Nederland: over het verstrekken van EG-subsidies en het beheersen van de uitgaven. In: T. Barkhuysen, W. den Ouden & E. Steyger (Eds.), Europees recht effectueren: algemeen bestuursrecht als instrument voor de effectieve tenuitvoerlegging van EG-recht (p. 169-197). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Kinneging, A.A.M. United we stand, divided we fall, a case for the United States of Europe. In: A.A.M. Kinneging (Ed.), Rethinking Europe’s Constitution (p. 37-61). Nijmegen: Wolf Legal Publishers. McDonnell, A.M. The hierarchy of norms in EU law - empowering and controlling the Commission. In: A. Epiney, M. Haag & A. Heineman (Eds.), Die herausforderung von Grenzen, le défi des frontières, challenging boundaries (p. 372-386). Baden-Baden: Nomos Verlag.

88


09-09-2008

14:58

Pagina 89

Meuwese, A.C.M. Inter-institutionalisering EU Impact Assessment. In: S. Weatherill (Ed.), Better regulation (p. 287-309). Oxford: Hart Publishing. Napel, H.M.Th.D. ten. ‘In het uiterste geval moet je de derde schaderichtlijn aanpassen’: de omgang van de wetgever met veellagigheid bij de stelselherziening gezondheidszorg. In: A.C. Hendriks & H.M.Th.D. ten Napel (Eds.), Volksgezondheid in een veellagige rechtsorde. Eenheid en verscheidenheid van norm en praktijk (p. 49-62). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Napel, H.M.Th.D. ten. Pluralism and European Unification. In: A.A.M. Kinneging (Ed.), Rethinking Europe’s Constitution (p. 85-94). Nijmegen: Wolf Legal Publishers. Ouden, W. den & Kruif, C. de. Over voorkomen en verhalen. Uitbreiding van de Awb-bepalingen over bestuurlijk toezicht? In: T. Barkhuysen, W. den Ouden & E. Steyger (Eds.), Europees Recht Effectueren. Algemeen bestuursrecht als instrument voor de effectieve uitvoering van EG-recht (p. 233256). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Polak, J.E.M. De klassiek onrechtmatige daadsvordering als instrument van effectieve uitvoering van EG-recht: de Europese dimensie van de vangnetfunctie van de burgerlijke rechter. In: T. Barkhuysen, W. den Ouden & E. Steyger (Eds.), Europees recht effectueren. Algemeen bestuursrecht als instrument voor de effectieve uitvoering van EG-recht (p. 257-282). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Polak, J.E.M. & Tjepkema, M.K.G. Volksgezondheid en schadevergoeding bij rechtmatige overheidsdaad. In: A.C. Hendriks & ten H.-M.T.D. Napel (Eds.), Volksgezondheid in een veellagige rechtsorde, eenheid en verscheidenheid van norm en praktijk. Alphen aan den Rijn: kluwer. Tobler, R.C. Der Acquis der rechtlichen Verbindung der Schweiz zur EG und EU – Eine unsichere Grösse? In: F. Breuss, T. Cottier & P. Cristian (Eds.), Die Schweiz im europäischen Integrationsprozess (p. 11-37). Baden-Baden: Nomos. Voermans, W.J.M. Het vertrouwen in de wetgever of de x-factor van de wet. In: L. Loeber (Ed.), Het wetsvoorstel OM-afdoening en de verhouding tussen strafrechtelijke en bestuursrechtelijke handhaving (Preadviezen Vereniging voor wetgeving en wetgevingsbeleid) (p. 71-77). Nijmegen/Den Haag: Wolf Legal Publishers.

89


09-09-2008

14:58

Pagina 90

Voermans, W.J.M. The Coming of Age of the European Legislator. In: A.A.M. Kinneging (Ed.), Rethinking Europe’s Constitution (p. 175-196). Nijmegen: Wolf Legal Publishers. Voermans, W.J.M. De aspirinewerking van sancties. In: L. Loeber (Ed.), Bruikbare wetgeving (p. 57-64). Nijmegen: Wolf Legal Publishers.

Bundels Barkhuysen, T., Ouden, W. den & Steyger, E. (Eds.). Europees recht effectueren. Algemeen bestuursrecht als instrument voor de effectieve uitvoering van EG-recht. Alphen aan den Rijn: Kluwer. Kinneging, A.A.M. (Ed.). Rethinking Europe’s Constitution. Nijmegen: Wolf Legal Publishers. Voermans, W.J.M., Kortmann, C.J.A.M. & Fleuren, J. (Eds.). Constitutional Law of 10 EU Member States; the 2004 Enlargement. Deventer: Kluwer.

Rapport Hillion, C.A.P. A new framework for the relations between the Union and its East-European neighbours. Florence: European University Institute Law Working Paper.

90


09-09-2008

14:58

Pagina 91

Vakpublicaties Artikelen Adriaanse, P.C. Private handhaving (van het mededingingsrecht) in opmars. Bespreking van het preadvies ‘Privaatrechtelijke aspecten van het mededingingsrecht’ van mr. W.A.J. van Lierop en mr. E.H. Pijnacker Hordijk voor de Vereniging voor Burgerlijk Recht. Nederlands Tijdschrift voor Burgerlijk Recht, 24(8), p. 314-320. Alkema, E.A. Repliek: Toetsing door een speciaal constitutioneel hof? NJCM Bulletin/Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten, p. 792-797. Barkhuysen, T. & Lessen Kloeke, K. van. Een GPS voor het GVS, Het Nederlandse geneesmiddelen vergoedingssysteem langs de meetlat van Richtlijn 89/105/EEG. Jurisprudentie Geneesmiddelenrecht plus, p. 2-20. Barkhuysen, T. Het vereiste van rechterlijke onpartijdigheid en de voorgestelde nieuwe Wet op de Raad van State. RegelMaat, p. 119-127. Barkhuysen, T., Bulterman, M.K., Emmerik, M.L. van, Griffioen, H.M.,Napel, H.M.Th.D. ten & Voermans, W.J.M. Kroniek van het Nederlands en Europees constitutioneel recht. Nederlands Juristenblad, 35(82), p. 2209-2218. Engels, J.W.M. (12-04-2007). Coalitie en kabinet kraken conventie. Staatscourant, p. 3. Engels, J.W.M. (13-02-2007). Regeerakkoord en decentraal bestuur. Staatscourant, p. 3. Meuwese, A.C.M. How to measure regulatory impact? In: K. Barysch, S. Tilford & A. Wanlin (Eds.), The Lisbon Scorecard VII. Will globalisation leave Europe stranded? London: Centre for European Reform. Ouden, W. den. Feitenvaststelling in beroep: het rapport van de commissie Ilsink geëvalueerd. NTB, p. 160-162. Schreuder-Vlasblom, M. Naschrift bij B.W.N. de Waard: Bestuursrechtelijke rechtsbeschermingsleer en relativiteit. NTB, p. 58-60. 91


09-09-2008

14:58

Pagina 92

Voermans, W.J.M. (17-01-2007). Geen enkele ‘echte’ staatsrechtelijke regel geschonden. Staatscourant, p. 6.

Annotaties Adriaanse, P. C. & Ouden, W. den. Noot bij: CBb 14-12-2006, AB 2007, 136, p. 756-759. Adriaanse, P. C. Noot bij: HvJ EG 22-06-2006, SEW 2007-55, 121, p. 241-244, (Gevoegde zaken C-182/03 en C-217/03. België en Forum 187 t. Commissie). Alkema, E.A. Noot bij: HR 13-07-2007, NJ 2007, 505, p. 5322-5324, (X/Staat (onrechtmatige informatieverstrekking door OM; onschuldspresumptie)). Barkhuysen, T. & Ouden, W. den. Noot bij: ABRvS 18-07-2007, AB 2007, 349. Griffioen, H.M. & Ouden, W. den. Noot bij: CBb 16-03-2006, AB 2007, 22, p. 143-156. Griffioen, H.M. & Ouden, W. den. Noot bij: HvJ EG 21-06-2007, AB 2007, 239, p. 1241-1247. Jacobs, M.J. & Ouden, W. den. Noot bij: ABRvS 30-08-2006, AB 2007, 241. Ouden, W. den. Noot bij: ABRvS 03-01-2007, AB 2007, 224. Ouden, W. den. Noot bij: ABRvS 20-12-2006, AB 2007, 234. Ouden, W. den. & Jacobs, M.J. Noot bij: ABRvS 30-08-2006, AB 2007, 240. Ouden, W. den. Noot bij: ABRvS 07-02-2007, AB 2007, 235. Ouden, W. den. Noot bij: ABRvS 25-07-2007, AB 2007, 350. Schilder, A.E. & Brouwer, J.G. Noot bij: HR 17-10-2006, AB 2007, 23. Schilder, A.E. & Brouwer, J.G. Noot bij: HR 20-02-2007, AB 2007, 259. Schilder, A.E. & Brouwer, J.G. Noot bij: ABRvS 01-11-2006, AB 2007, 47.

92


09-09-2008

14:58

Pagina 93

Uzman, J. Noot bij: ABRvS 21-11-2006, NJCM-Bulletin 2007-5, p. 635-645, (Kiesrecht Europees Parlement op Aruba: abstineren en effectieve rechtsbescherming).

Rapport Bulterman, M.K., Cuyvers, A., Slot, P.J., Voermans, W.J.M., Blockmans, S.F., Romein, S.H., Park, M., Josaputra, S.A.L., Platell, B. & Harst, M. van der. Nationale koppen op EG-regelgeving. Leiden: Universiteit Leiden.

Populariserende publicaties Alkema, E.A., Brinkhorst, L.J., Kateyn, P.J.G., Lawson, R.A. & Slot, P.J. Leg de grondrechten niet op het offerblok. NJCM Bulletin/Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten, 32, p. 114-115. Alkema, E.A., Brinkhorst, L.J., Kateyn, P.J.G., Lawson, R.A. & Slot, P.J. (20-02-2007). Nieuw verdrag moet vertrouwen in EU herstellen. De Volkskrant, p. 12. Ouden, W. den. De subsidieverplichting; wie betaalt, bepaalt? In: F.E. Mulder (Ed.), Ik zou het zo weer doen, Terugblikken op proefschriften uit het tienjarig bestaan van het E.M. Meijers Instituut (p. 37-39). Leiden: E.M. Meijers Instituut. Voermans, W.J.M. (15-01-2007). ‘Brussel’ is geen boze buitenwereld. De Volkskrant, p. 7. Voermans, W.J.M. (16-07-2007). Raad van State heeft geen meetlat. De Volkskrant. Voermans, W.J.M. (13-06-2007). Waarom moet Europa een gevoel zijn? Nrc next, p. 16. Voermans, W.J.M. Eur-averechts.Juridische Faculteitsalmanak JSV Grotius. Amsterdam: Stibbe.

93


09-09-2008

14:58

Pagina 94

94


09-09-2008

14:58

Pagina 95

Deelprogramma: De bescherming van fundamentele rechten in een integrerend Europa Coördinator: prof. dr. R.A. Lawson

Centrale onderzoeksvraag Het derde deelprogramma richt zich op de bescherming van fundamentele rechten en vrijheden in een integrerend Europa. Daarbij zal het niet in de eerste plaats gaan om de inhoudelijke invulling die bijvoorbeeld het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) aan deze normen geeft. Centraal staat de invloed die het proces van Europese integratie uitoefent, enerzijds op de effectieve eerbiediging van deze rechten en vrijheden, en anderzijds op de wijze waarop het supranationale toezicht op de naleving gestalte krijgt. Het Europese integratieproces roept tal van vragen op die van groot belang zijn voor de bescherming van de fundamentele rechten van de mens. Is de naleving van deze rechten wel verzekerd nu meer bevoegdheden worden overdragen aan de Europese Unie en regelgeving op steeds meer beleidsterreinen - zoals bijvoorbeeld strafrecht, migratie en internationaal privaatrecht - op het niveau van de Unie tot stand komt? Of biedt de ontwikkeling van communautaire regels (zoals de ‘vier vrijheden’ en het non-discriminatie beginsel) juist extra mogelijkheden voor de verwezenlijking van mensenrechten? In hoeverre kan en moet de EU toezicht uitoefenen op de naleving van de mensenrechten op nationaal niveau? Welke organisatie – de Raad van Europa of de Europese Unie – zal het primaat hebben bij het houden van toezicht op de naleving van mensenrechten in Europa? Welke rol speelt daarbij het gegeven dat het EHRM overbelast is, terwijl ook het Europees Hof van Justitie met een zeer hoge werkdruk kampt? Draagt het feit dat verschillende organisaties (zoals Raad van Europa en Europese Unie) en verschillende organen (zoals het EHRM en het Antifolter comité CPT) zich op de bescherming van mensenrechten richten, niet het risico van overlap of uiteenlopende maatstaven in zich? Hoe effectief is het toezicht waar de integratie hapert, zoals in Tsjetsjenië en andere no go-areas in Europa?

95


09-09-2008

14:58

Pagina 96

Uiteraard voltrekt het proces van Europese integratie zich niet in een vacuüm. Aan de ene kant staat de internationale rechtsorde, waarvan de Europese deel uitmaakt; aan de andere kant zijn er de lidstaten waar de mensenrechten daadwerkelijk gestalte moeten krijgen, en waar het draagvlak voor de Europese integratie uiteindelijk moet worden gevonden. Hoe verhoudt de rechtsontwikkeling in Europa zich tot de rechtsvorming op internationaal en nationaal niveau? Hoe werken de Europese mensenrechten door in de nationale – met name Nederlandse – rechtsorde, en in hoeverre wordt dat proces versterkt (of verstoord!) door de EU? De keuze voor dit deelproject is uiteraard ingegeven door de actualiteit, maar sluit tegelijkertijd nauw aan bij een lange en rijke traditie van ‘Leids’ onderzoek.

96


09-09-2008

14:58

Pagina 97

Wetenschappelijke publicaties Monografie Tobler, R.C. & Beglinger, J.J. Essential EC Law in Charts. Budapest: HVG-Orac.

Dissertaties Hillebrink, S. (28 februari 2007). Political Deconolization and the Right to Self-Determination - the Case of the Netherlands Antilles and Aruba. Universiteit Leiden, p. 1-377, Zutphen: Wöhrmann Print Service. Promotoren: prof. mr. E.A. Alkema & prof. mr. H.G. Schermers †. Kranenborg, H.R. (20 september 2007). Toegang tot documenten en bescherming van persoonsgegevens in de Europese Unie. Universiteit Leiden, p. 1-351, Deventer: Kluwer. Promotoren: prof. dr. R.A. Lawson & prof. mr. P.J. Slot.

Artikelen in niet-gerefereerde tijdschriften Drewes, Y.M. & Hendriks, A.C. Leeftijdsgrens van 75 jaar bevolkingsonderzoek borstkanker. Leeftijdsdiscriminatie? Gezondheidszorg Jurisprudentie, 4(8), p. 1041-1049. Eeckhout, V. Van Den. Toepasselijk recht en te verwachten erkenningsproblemen. Enkele opmerkingen in nationaal en Europees perspectief. Migrantenrecht, p. 193-206. Franken, H. Wie wat bewaart die heeft wat. Rechtsgeleerd Magazijn Themis, 168(4), p. 125-126. Gerards, J.H. & Janssen, H.L. (2006). Regulation of Genetic and Other Health Information in a Comparative Perspective. European Journal of Health Law, 13, p. 339-398. Hendriks, A.C. & Dijk, M.T. van. Hulp bij zelfdoding: een zaak voor justitie? Ars Aequi, p. 323-326. Hendriks, A.C. Militaire gezondheidszorg: geïntegreerde zorg en gedesintegreerde rechten van de patiënt? Tijdschrift voor Gezondheidsrecht, p. 100-109.

97


09-09-2008

14:58

Pagina 98

Hendriks, A.C. UN Convention of the Rights of Persons with Disabilities. European Journal of Health Law, p. 273-298. Hins, A.W. & Voorhoof, D. Access to State-Held Information as a Fundamental Right under the European Convention on Human Rights. European Constitutional Law Review, 1, p. 114-126. Hins, A.W. De Wob en het Kabinet van de Koningin. Mediaforum, 19(7/8), p. 223-227. Lawson, R.A. A Constitution in Search of Its Limits: The Gradually Expanding Reach of the European Convention of Human Rights. Indian Journal of Constitutional Law, 1, p. 169-186. Lodder, G.G. De gezinsherenigingsrichtlijn: legitimering van of keerpunt voor het restrictieve Nederlandse beleid? Migrantenrecht, 1+2, p. 26-31. Loof, J.P. De burgemeester en de demonstratie. Over beginselen van behoorlijke besluitvorming inzake betogingen. De Gemeentestem (Bestuursrechtelijk Tijdschrift), 157(7280), p. 467-481. Napel, H.M.Th.D. ten. Het EHRM en de ‘waarlijk democratische regeringsvorm’. Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten, 32(8), p. 1090-1106. Tobler, R.C. Beschränkungsverbot im Personenfreizügigkeitsabkommen? Systematischer Blick auf ein umstrittenes. Aktuelle Juristische Praxis, 16, p. 1367-1375. Tobler, R.C. Putting Mangold in perspective: in response to Editorial comments. Common Market Law Review, 44, p. 1177-1183. Zwenne, G.J. & Hert, P.J.A. De. Note Parlement europeen c. Conseil et Commission. Revue Européenne de droit de la consommation. European Consumer Law Journal, 3, p. 192-242. Zwenne, G.J. & Hert, P.J.A. De. Over passagiersgegevens en preventieve misdaadbestrijding binnen de Europese Unie. Nederlands Juristenblad, 82(27), p. 1662-1670.

Bundels Hendriks, A.C. & Napel, H.M.Th.D. ten (Eds.). Volksgezondheid in een veellagige rechtsorde. Eenheid en verscheidenheid van norm en praktijk. Alphen aan den Rijn: Kluwer.

98


09-09-2008

14:58

Pagina 99

Knol, P.C., Zwenne, G.J., Duijvenvoorde, G.P. van, Huisjes, S.C., Meza, C.G. de & Tempelman, J.A. (Eds.). Delen van bedrijfsmiddelen in de telecommunicatie. Verplichtingen tot medegebruik van kabels, antennes, opstelpunten en apparatuurruimten (ITeR actueel, 82). Den Haag: Sdu Uitgevers. Lodder, G.G. (Ed.). De Mens in het Migratierecht. Liber Amicorum ter gelegenheid van het emeritaat van Pieter Boeles (Publicatiereeks Instituut voor Immigratierecht, 6). Den Haag: Sdu Uitgevers.

Artikelen in bundels Eeckhout, V. Van Den. Reactie op het preadvies van J. Meeusen (“Op weg naar een communautair internationaal familie (vermogens) recht? Enkele Europeesrechtelijke beschouwingen”). Mededelingen van de Nederlandse Vereniging voor Internationaal Recht. (p. 18-21). Den Haag: T.M.C. Asser Press. Franken, H. Naar een Druppel in de Oceaan. In: J. Dronkers, e.a. (Ed.), Liber Amicorum ter gelegenheid van de 60e verjaardag van prof. dr. Jaap van den Herik (p. 92-97). Maastricht: MICC. Gerards, J.H. “Hard Cases” in the Law. In: A. in ‘t Groen & H.J. de Jonge (Eds.), Knowledge in Ferment. Dilemmas in Science, Scholarship and Society (p. 121-136). Leiden: Leiden University Press. Gerards, J.H. & Bomhoff, J.A. Categorisering als alternatief voor belangenafweging? In: J.A. Pontier (Ed.), Alles afwegende (p. 145-160). Nijmegen: Ars Aequi Libri. Gerards, J.H. Doorbreking gesloten systeem AWGB. In: J.H. Gerards, C. Waaldijk, e.a. (Eds.), Gelijke behandeling: oordelen en commentaar 2006 (p. 316-320). Nijmegen: Wolf Legal Publishers. Gerards, J.H. Het evenredigheidsbeginsel van art. 3:4 Awb en het Europese recht. In: T. Barkhuysen & W. den Ouden (Eds.), Europees recht effectueren. Algemeen bestuursrecht als instrument voor de effectieve uitvoering van EG-recht (p. 73-113). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Gerards, J.H. Referaat bij Marlies Galenkamp - ‘Taking Rights not That Seriously’. In: J.A. Pontier (Ed.), Alles afwegende (p. 141-145). Nijmegen: Ars Aequi Libri.

99


09-09-2008

14:58

Pagina 100

Gerards, J.H. The Grounds of Discrimination. In: Dagmar Schiek & Lisa Waddington (Eds.), Cases, Materials and Text on National, Supranational and International Non-Discrimination Law (Ius Commune Casebooks for the Common Law of Europe, 5) (p. 33-184). Oxford/Portland, Oregon: Hart Publishing. Gerards, J.H. Toetsingsintensiteit bij eenzijdig overheidshandelen. In: J.H. Gerards, C. Waaldijk e.a. (Eds.), Gelijke behandeling: oordelen en commentaar 2006 (p. 374-379). Nijmegen: Wolf Legal Publishers. Geus, M.J. & Zwenne, G.J. De elektronische communicatiesector. In: A.S. Hartkamp & C.H. Sieburgh (Eds.), Europees Privaatrecht (p. 699-716). Deventer: Kluwer. Groothuis, M.M. Het elektronisch patiëntendossier in een veellagige rechtsorde. In: A.C. Hendriks & H.M.Th.D. ten Napel (Eds.), Volksgezondheid in een veellagige rechtsorde. Eenheid en verscheidenheid van norm en praktijk (p. 263-273). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Groothuis, M.M. Openbaarheid van bestuur en privacy. In: J.M.A. Berkvens & J.E.J. Prins (Eds.), Privacyregulering in theorie en praktijk (Recht en Praktijk, 75) (p. 125-139). Hagens, M. & Lawson, R.A. Op (schoon) water en brood. Medische zorg voor gedetineerden vanuit mensenrechtelijk perspectief. In: A.C. Hendriks & H.M.Th.D. ten Napel (Eds.), Volksgezondheid in een veellagige rechtsorde. Eenheid en verscheidenheid van norm en praktijk (p. 275-290). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Hendriks, A.C. De zorgverzekeringswet bezien vanuit veellagig perspectief. In: A.C. Hendriks & H.-M.T.D. ten Napel (Eds.), Volksgezondheid in een veellagige rechtsorde. Eenheid en verscheidenheid van norm en praktijk (p. 33-48). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Hendriks, A.C. Dealing with Different Religious Convictions and Practices. In: M.L.P. Loenen & J.E. Goldschmidt (Eds.), Religious Pluralism and Human Rights in Europe: Where to Draw the Line? (p. 147-154). Antwerpen-Oxford: Intersentia. Hendriks, A.C. & Napel, H.M.Th.D. ten. Inleiding. In: A.C. Hendriks & H.M.TH.D. ten Napel (Eds.), Volksgezondheid in een veellagige rechtsorde. Eenheid en verscheidenheid van norm en praktijk (p. 1-7). Alphen aan den Rijn: Kluwer.

100


09-09-2008

14:58

Pagina 101

Houdijker, F.M.J. den. Vraagstukken rond de rechterlijke belangenafweging. In: J.A. Pontier (Ed.), Alles afwegende (p. 167-178). Nijmegen: Ars Aequi Libri. Knol, P.C. Consumer Contracts for Electronic Communications Services. In: Katharina Boele Woelki & Willem Grosheide (Eds.), The Future of European Contract Law. Den Haag: Kluwer Law International. Lawson, R.A. De Nationale ombudsman in Europees perspectief. Werken aan behoor–lijkheid – De Nationale ombudsman in zijn context (p. 351-369). Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Lawson, R.A. Houvast aan het Handvest? De betekenis van het EU-Grondrechtenhandvest voor het migratierecht. In: G.G. Lodder (Ed.), De Mens in het Migratierecht. Liber Amicorum ter gelegenheid van het emeritaat van Pieter Boeles (p. 35-58). Den Haag: Sdu Uitgevers. Lawson, R.A. In Search of Polaris –Which Rights for the European Union? In: A.A.M. Kinneging (Ed.), Rethinking Europe’s Constitution (p. 229-254). Nijmegen: Wolf Legal Publishers. Loof, J.P. Freedom of Expression and Religiously-Based Ideas on Homosexualitiy: European and Dutch Standards. In: M.L.P. Loenen & J.E. Goldschmidt (Eds.), Religious Pluralism and Human Rights in Europe: Where to Draw the Line? (p. 267-278). Antwerpen: Intersentia. Reneman, A.M. Het individu effectief beschermd? In: G.G. Lodder (Ed.), De Mens in het Migratierecht (p. 19-34). Den Haag: Sdu Uitgevers. Senden, H.C.K. Gebruik en misbruik van de comparatieve interpretatiemethode bij rechterlijke toetsing aan fundamentele rechten. In: J.A. Pontier (Ed.), Alles afwegende. Nijmegen: Ars Aequi Libri. Tobler, R.C. Altersdiskriminierung im EG-Recht. In: M.Wyssling & A. Epiney (Ed.), Schweizerisches Jahrbuch fur Europarecht 2006/2007 (p. 283-303). Bern, Zuerich: Staempfli, Schulthess. Tobler, R.C. Die Rechtssachen M-1/05 und M-20/05 im Lichte der EuGH-Entscheidung Mangold. In: M. Haag, A. Heinema & A. Epiney (Eds.), Die Herausforderung von Grenzen. Festschrift Roland Bieber (p. 241-261). Baden-Baden, Zuerich en St. Gallen: Nomos en Dike.

101


09-09-2008

14:58

Pagina 102

Tobler, R.C. Going Global in Sex Equality Law. The Case of Gender Representation Rules for Company Boards. In: P. Nikolaus, B. Vesterdorp, M. Monti, J. Westbroek & L. Wildheaber (Eds.), Economic Law and Justice in Times of Globalisation (p. 891-916). BadenBaden: Nomos. Zwenne, G.J., Bolle, G. & Duthler, A.W. Privacyregulering, belastingheffing en sociale zekerheid. In: J.M.A. Berkvens & J.E.J. Prins (Eds.), Privacyregulering in theorie en praktijk (p. 142-159). Deventer: Kluwer.

Rapporten Heijer, M. den. Dutch EU-policies with regard to legal migration –The directive on family reunification. Webpublicatie (reeks nr. 28). Den Haag: WRR. Holtmaat, H.M.T. Catalysts for Change? Equality bodies according to Directive 2000/43/EC. Brussels: European Commission, Directorate-General for Employment, Social Affairs and Equal Opportunities. Lodder, G.G. Small Scale study IV Gezinshereniging. Gezinshereniging en gezinsvorming in Nederland in de periode 2002-2006. Den Haag: INDIAC, Nederlands contactpunt voor het Europees Migratie Netwerk. Loof, J.P., Barkhuysen, T. & Gerards, J.H. Grenzen aan de demonstratievrijheid: over de reikwijdte van het betogingsrecht. Leiden: Universiteit Leiden. Tempelman-Hunen, I.M. van, Mommers, L., Schmidt, A.H.J. & Zwenne, G.J. Risico’s van substitutie. Inventarisatie van risico’s en handreikingen voor reductie van risico’s in geval van substitutie bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Leiden: eLaw@Leiden. Zwenne, G.J., Duthler, A.W., Groothuis, M.M., Kielman, H.H., Koelewijn, W.I. & Mommers, L. Eerste fase evaluatie Wet bescherming persoonsgegevens. Literatuuronderzoek ten behoeve van onderzoeksopzet en vraagarticulatie. Den Haag: WODC.

102


09-09-2008

14:58

Pagina 103

Vakpublicaties Monografie Hendriks, A.C. Werken met een handicap (WGBH/CZ) (Actualiteiten Sociaal Recht, 26). Deventer: Kluwer.

Bundel Gerards, J.H., Waaldijk, C. e.a. (Eds.). Gelijke behandeling: oordelen en commentaar 2006 (Oordelenbundel Commissie gelijke behandeling). Nijmegen: Wolf Legal Publishers.

Artikelen Gerards, J.H. & Loof, J.P. Kroniek van de grondrechten. Nederlands Juristenblad, 82(35), p. 2257-2266. Heijer, M. den & Lawson, R.A. Chroniques Strasbourgeoises (verschijnt 8 maal per jaar). NJCM Bulletin/Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten. Hendriks, A.C., Lawson, R.A. & Heerma van Voss, G.J.J. “Er zijn geen ILO-watchers in dit land”, Interview met prof. mr. Paul F. van der Heijden. NJCM Bulletin/Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten, 4, p. 420-426. Hendriks, A.C. De gewetensbezwaarde ambtenaar. Als ‘t maar geen moslim is....... Nederlands Juristenblad, p. 619-620. Hendriks, A.C. & Dijk, M.T. van. Inderdaad, haaks op de WTL. Ars Aequi, p. 462-464. Hendriks, A.C. & Koenraads, F. Kroniek rechtspraak rechten van de mens. Tijdschrift voor Gezondheidsrecht, p. 524-537. Hendriks, A.C. (2006). VN-Verdrag voor gehandicapten, tegen beperkingen. NJCM Bulletin/Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten, p. 787-789. Hendriks, A.C. Voor de gewetensbezwaarde trouwambtenaar, als het maar geen homo is….. Naschrift. Nederlands Juristenblad, p. 1302.

103


09-09-2008

14:58

Pagina 104

Hendriks, A.C. Samenvatting. In: J.R. Popma, C.W.G. Rayer & M. Westerveld (Eds.), Tweede evaluatie van de Wet op de medische keuringen (Programma evaluatie regelgeving, 22) (p. 5-17). Den Haag: ZonMw. Hendriks, A.C. (2006). Wettelijke regeling van de beroepsuitoefening. In: D.P. Engberts & L.E. Kalkman-Bogerd (Eds.), Gezondheidsrecht (p. 175-196). Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Hins, A.W. Neem nou de Commissie gelijke behandeling. Mediaforum, 19(7/8), p. 217. Holtmaat, H.M.T. Albayrak & Aboutaleb tegen Wilders en half Nederland: een duidelijk geval van discriminatie maar niet strijdig met artikel 1 Gw. Nederlands Juristenblad, 11.05.2007, p. 1152-1158. Houdijker, F.M.J. den. Bestuurlijke punitieve sancties. Verslag van de jaarvergadering van de Vereniging voor de vergelijkende studie van het recht van België en Nederland, afdeling publiekrecht. Nederlands Juristenblad, 82(6), p. 337-339. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Hoe moet het verder met het recht op privacy? It monitor, p. 10-11. Kranenborg, H.R. & Bulterman, M.K. Kroniek Europese Unie. NJCM Bulletin/Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten, 2(32), p. 243-246. Kranenborg, H.R. & Bulterman, M.K. Kroniek Europese Unie. NJCM Bulletin/Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten, 6(32), p. 914-915. Kranenborg, H.R. & Bulterman, M.K. Kroniek Europese Unie. NJCM Bulletin/Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten, 4(32), p. 569-572. Lawson, R.A. Het is cruciaal dat we Rusland erbij houden - Interview met René van der Linden. NJCM Bulletin/Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten, (32), p. 967-971. Lawson, R.A. Rechtspraak Europees Hof voor de Rechten van de Mens - wekelijkse rubriek. Nederlands Juristenblad.

104


09-09-2008

14:58

Pagina 105

Loof, J.P., Barkhuysen, T. & Emmerik, M.L. van. Mensenrechten-actualiteiten.nl. NJCM Bulletin/Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten, verschijnt 8 maal per jaar: 32(1) p.54-69, 32(2) p.224-233, 32(3) p. 383-396, 32(4) p. 531-543 en p. 544-548, 32(5) p. 734-744, 32(6) p. 897905, 32(7) p. 1051-1065 32(8) p. 1196-1210 . Ölcer, F.P. & Hert, P.J.A. De. Rechtspraak in kort bestek EHRM. Tijdschrift voor strafrecht, p. 112113. Reneman, A.M. Procedure Richtlijn biedt kansen: over effectieve rechtsbescherming in asielprocedures. Nieuwsbrief Asiel- en Vluchtelingenrecht, 5, p. 328-340. Reneman, A.M. & Bruin, R.B. Psychische problemen in kaart, Het MAPP en het vermogen om coherent en consistent te verklaren. Nieuwsbrief Asiel- en Vluchtelingenrecht, 4, p. 254-264. Zwenne, G.J. Dutch telecoms regulator wants to enforce Internet safety requirements - ISPs not enthusiastic. World Data Protection Report, p. 17-18.

Annotaties Alkema, E.A. Noot bij: EHRM 19-04-2007, NJ 2007, 375, p. 3944-3946, (Eskelinen/Finland (toepasselijkheid art. 6 in ambtenarenzaken)). Alkema, E.A. Noot bij: EHRM 18-10-2006, NJ 2007, 415, p. 4398-4400, (Üner/Nederland (ongewenst - verklaring vreemdeling na veroordeling wegens doodslag)). Alkema, E.A. Noot bij: EHRM 17-07-2007, NJ 2007, 631, p. 6345, (Bukta/Hongarije (ontbinding spontane niet-aangemelde demonstratie)). Alkema, E.A. Noot bij: HR 20-10-2006, NJ 2007, 03, p. 55-57, (Onrechtmatige daad. Staat jegens bewoners appartementencomplex i.v.m. gebruik appartement als extra beveiligde woning voor (oud-) tweede-kamerlid Hirsi Ali?). Alkema, E.A. Noot bij: EHRM 24-10-2006, NJ 2007,158, p. 1624-1625, (Otto/Duitsland). Alkema, E.A. Noot bij: EHRM 11-01-2006, NJ 2007, 159, p. 1634-1636, (Sörensen en Rasmussen/Denemarken).

105


09-09-2008

14:58

Pagina 106

Alkema, E.A. Noot bij: HR 17-10-2006, NJ 2007, 207, p. 2088-2089, (Art. 10 APV Den Haag niet onverbindend). Alkema, E.A. Noot bij: EHRM 13-04-2006, NJ 2007, 214, p. 2128-2129, (Kosteski/Macedonië (snipperdag - vrijheid van godsdienst)). Alkema, E.A. Noot bij: HR 22-12-2006, NJ 2007, 292, p. 3001-3003, (Chronisch zieken en gehandicapten/Staat (Valyssysteem)). Alkema, E.A. Noot bij: EHRM 09-11-2006, NJ 2007, 303, p. 3095-3096, (Sacilor Lormines/Frankrijk (onpartijdigheid - staatsraad eerder als ambtenaar betrokken)). Alkema, E.A. Noot bij: EHRM 15-02-2007, NJ 2007, 536, p. 5525-5526, (Mathony/Luxemburg). Alkema, E.A. Noot bij: EHRM 24-01-2006, NJ 2007, 615 en 616, p. 6231-6232, (Köse/Turkije en Kurtelmus/Turkije - verbod tot dragen van hoofddoekje voor leerlingen c.q. docente). Alkema, E.A. Noot bij: HR 17-10-2006, NJ 2007, 80, p. 786-787, (Antilliaanse zaak). Barkhuysen, T. & Schuurmans, Y.E. Noot bij: EHRM 22-02-2007, AB 2007, 324, (Tatishvili t. Rusland). Barkhuysen, T. & Emmerik, M.L. van Noot bij: EHRM 19-04-2007, AB 2007, 324, (Vilho Eskelinen e.a. t. Finland). Barkhuysen, T. & Emmerik, M.L. van Noot bij: EHRM 23-11-2006, AB 2007, 51, (Jussika t. Finland). Barkhuysen, T. & Emmerik, M.L. van Noot bij: EHRM 06-07-2006, AB 2007, 77, (Baybassin t. Nederland). Barkhuysen, T. & Emmerik, M.L. van Noot bij: EHRM 26-09-2006, AB 2007, 83, (Campoloro t. Frankrijk). Boeles, P. Noot bij: Rb. Den Haag zittingsplaats Almelo 08-03-2006, JV 2006, 181, (Verblijf op grond van Associatieverdrag EEG-Turkije). 106


09-09-2008

14:58

Pagina 107

Gerards, J.H. Noot bij: EHRM 17-07-2007, 107, EHRC 2007, (Sanocki / Polen) Gerards, J.H. Noot bij: EHRM 11-10-2007, EHRC 2007, 143, (Kanellopoulou / Griekenland) Gerards, J.H. Noot bij: EHRM 22-10-2007, EHRC 2007, 144, (Lindon e.a. / Frankrijk) Gerards, J.H. Noot bij: EHRM 30-11-2006, EHRC 2007, 17, (Veraart / Nederland). Gerards, J.H. Noot bij: EHRM 22-12-2006, EHRC 2007, 18, (Burden en Burden / Verenigd Koninkrijk). Gerards, J.H. Noot bij: EHRM 25-01-2007, EHRC 2007, 46, (Vereinigung Bildender Künstler / Oostenrijk). Gerards, J.H. Noot bij: EHRM 01-03-2007, EHRC 2007, 52, (Tonbergs Blad AS en Haukom / Noorwegen). Gerards, J.H. Noot bij: EHRM 24-04-2007, EHRC 2007, 74, (Lombardo e.a. / Malta). Gerards, J.H. Noot bij: EHRM 09-11-2006, EHRC 2007, 9, (Krone Verlags GmbH (nr. 4) / Oostenrijk). Groothuis, M.M. Noot bij: EHRM 03-04-2007, NJCM-Bulletin 2007-7, p. 1012-1021, (Copland v. Verenigd Koninkrijk). Heijer, M. den. Noot bij: ABRvS 12-10-2007, Nieuwsbrief Asiel- en Vluchtelingenrecht 2007-6, 46, p. 442-448. Heijer, M. den. Noot bij: VN-Mensenrechtencomité 10-11-2006, JV 2007, 2, p. 12-35. Heijer, M. den. Noot bij: ABRvS 20-07-2007, JV 2007, 442, p. 1724-1732. Hendriks, A.C. Noot bij: Hof Amsterdam 25-10-2007, GJ 2007,165. Hendriks, A.C. Noot bij: EHRM 09-10-2007, GJ 2007, 165.

107


09-09-2008

14:58

Pagina 108

Hendriks, A.C. & Wegman, F. Noot bij: EHRM 03-05-2007, NJCM-bulletin 2007, p. 999-1011, (Ook Straatsburgse steun voor Gay Pride-tocht in Warschau). Hendriks, A.C. Noot bij: EHRM 20-03-2007, NJCM-bulletin 2007, p. 497-512, (Straatsburg vermijdt principiële uitspraak abortus). Hendriks, A.C. Noot bij: EHRM 19-06-2007, GJ 2007, 129. Hendriks, A.C. & Drewes, Y.M. Noot bij: Rb. ‘s-Gravenhage (vzr.) 30-10-2007, GJ 2007, 164. Hendriks, A.C. Noot bij: HR 22-12-2006, GJ 2007, 22. Hendriks, A.C. Noot bij: EHRM 05-10-2006, EHRC 2007, 23. Houdijker, F.M.J. den. Noot bij: Rb. ‘s-Hertogenbosch 26-03-2007, JV 2007-8, p. 1085-1089. Houdijker, F.M.J. den. Noot bij: EHRM 23-11-2006, NJCM-Bulletin 2007-2, p. 173-178, (Differentiatie in beschermingsniveau artikel 6 EVRM). Kranenborg, H.R. Noot bij: EHRM 10-07-2006, NJCM-Bulletin 2007-1, p. 28-39, (Artikel 10 EVRM: een algemeen recht op toegang tot overheidsinformatie?). Loof, J.P. Noot bij: EHRM 17-07-2007, EHRC 2007-10, 117, p. 1154-1160, (Bukta t. Hongarije). Loof, J.P. Noot bij: EHRM 26-06-2006, EHRC 2007-8, 13, p. 127-131, (Weber en Savaria/Duitsland). Loof, J.P. Noot bij: Rb. Zutphen 26-01-2007, NJCM-Bulletin 2007-4, p. 467-475, (Demonstreren op de Laan voor de mensenrechten: over zorgvuldige voorbereiding en motivering van demonstratiebeperkingen). Loof, J.P. Noot bij: EHRM 05-04-2007, NJCM-Bulletin 2007-6, p. 856-871, (Traineren van buitenlandse kerkgenootschappen in Rusland: schending artikel 11 juncto 9 EVRM). Napel, H.M.Th.D. ten. Noot bij: EHRM 11-09-2006, EHRC 2007-8, 1, p. 131-136.

108


09-09-2008

14:58

Pagina 109

Napel, H.M.Th.D. ten. Noot bij: EHRM 09-10-2007, EHRC 2007-8, 142, p. 1369-1378. Napel, H.M.Th.D. ten. Noot bij: EHRM 29-06-2007, EHRC 2007-8, 8, p. 922-942. Reneman, A.M. Noot bij: EHRM 26-04-2007, Nieuwsbrief Asiel- en Vluchtelingenrecht 2007-4, 29, p. 288-296. Reneman, A.M. Noot bij: EHRM 11-01-2007, Nieuwsbrief Asiel- en Vluchtelingenrecht 2007-1, 1, p. 46-55. Reneman, A.M. Noot bij: ICCPR 15-11-2006, Nieuwsbrief Asiel- en Vluchtelingenrecht 2007-2, 10, p. 118-120. Reneman, A.M. Noot bij: CAT 22-01-2007, Nieuwsbrief Asiel- en Vluchtelingenrecht 2007-3, 20, p. 203-210. Reneman, A.M. Noot bij: HvJ EG 13-03-2007, JV 2007-8, 253, p. 1024-1037. Reneman, A.M. Noot bij: ABRvS 01-12-2006, JV 2007-3, 66, p. 335-341. Reneman, A.M. Noot bij: ABRvS 18-09-2006, RV 2006, 15, p. 104-109. Reneman, A.M. Noot bij: ABRvS 06-11-2006, RV 2006, 18, p. 117-122. Reneman, A.M. Noot bij: ABRvS 26-06-2006, RV 2006, 76, p. 424-431. Reneman, A.M. Noot bij: ABRvS 06-07-2006, RV 2006, 76, p. 427-431. Schilder, A.E. & Brouwer, J.G. Noot bij: HR 17-10-2006, NJCM-bulletin 2007, p. 299-309, (De nietaangemelde demonstratie).

Boekbesprekingen Hendriks, A.C. Gelijkheid en recht op zorg [Bespreking van het boek Gelijkheid en recht op zorg]. NJCM Bulletin/Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten, p. 765-766.

109


09-09-2008

14:58

Pagina 110

Hendriks, A.C. Recht op gezondheidszorg [Bespreking van het boek Recht op gezondheidszorg]. Tijdschrift voor Gezondheidsrecht, p. 325-328.

Rapport Lawson, R.A. Guaranteeing the authority and effectiveness of the European Convention on Human Rights, paper presented before the Committee on Legal Affairs and Human Rights of the Council of Europe Parliamentary Assembly. AS/Jur (2008) 05. Straatsburg: Council of Europe.

Populariserende publicaties Franken, H. & Rottenberg, H. Interview, in: “Wordt vervolgd”. Maandblad van Amnesty International, jrg.40/april 2007, p. 18-20. Gerards, J.H. Een duivels dilemma. Ars Aequi, 56(5), p. 409-411. Lodder, G.G. Vreemdelingenrecht. In: M. Besiktaslian (Ed.), Zakboek Gerechtstolken in Strafzaken Deel I (p. 121-163). Kluwer. Mommers, L. & Zwenne, G.J. (31-05-2007). Privacywetgeving is zelf het probleem. Het Financieele Dagblad, p. 9. Tobler, R.C. (22-08-2007). Spektakulaeres zum Champagnerstreit. Erste Gerichtsentscheidung aus Luxemburg zu den Bilateralen I. Neue Zürcher Zeitung. Waaldijk, C. Eight major steps in the legal recognition of homosexual orientation. A chronological overview of national legislation in the member states of the European Union. Choices, November, 11.

110


09-09-2008

14:58

Pagina 111

Programma Sociale cohesie en de rol van het recht Prof. dr. P.B. Cliteur, programmacoördinator

111


09-09-2008

14:58

Pagina 112

112


09-09-2008

14:58

Pagina 113

Centrale vraagstelling In het programma als geheel staat de notie van sociale cohesie centraal in relatie tot het recht. De centrale gedachte is dat maatschappelijk een breed gedeeld idee is ontstaan de laatste decennia dat de sociale cohesie of sociale samenhang bedreigd wordt of volgens sommigen zelfs geheel verdwenen is. Maatschappelijk kan dat als een gevaar worden gezien omdat menselijk samenleven alleen duurzaam mogelijk is wanneer mensen zich betrokken voelen bij het grotere geheel. Komt dat gevoel of die overtuiging op de tocht te staan dan is het menselijk samenleven in het geding. Natuurlijk wordt de notie sociale cohesie gerelateerd aan die van het recht. Welke juridische instituties, regels en beginselen kunnen een rol spelen bij het versterken van sociale cohesie? Welke rol spelen centrale beginselen, zoals het gelijkheidsbeginsel, de scheiding van kerk en staat, vrijheid van meningsuiting en andere klassieke en sociale grondrechten. In het bijzonder wordt ook aangesloten bij het idee van de multiculturele samenleving. Wat betekent de bijdrage van nieuwkomers in de Nederlandse samenleving voor de sociale cohesie van de samenleving als geheel? Moet worden nagedacht over een versterking van de nationale identiteit? En zo ja, welke middelen zijn daarvoor voorhanden? Kan men daarbij gebruik maken van godsdienst? Van de beginselen van de democratische rechtsstaat? Zijn andere arrangementen voorhanden? Naast juridische beginselen zijn ook de sociaal-economische verhoudingen van belang, waarbij met name te denken valt aan de ontwikkelingen op het terrein van de sociale zekerheid en de arbeidsverhoudingen. Wat zijn de gevolgen van maatschappelijke trends en veranderende arbeidspatronen voor regelgeving en instituties op het terrein van sociale zekerheid en arbeidsmarkt? En welke effecten gaan daarvan uit op sociaal-economische groepen en individuele burgers? Tenslotte is het van belang aandacht te schenken aan de verhouding van het recht en sociale cohesie op een rechtsvergelijkende wijze. Hoe ontwikkelt het recht zich temidden van een pluralistische omgeving, en hoe beïnvloedt deze omgeving de vorming van het recht? Hoe bevordert of belemmert deze wisselwerking de ontwikkeling van economie, bestuur en democratisering, met name in ontwikkelingslanden? Hoe wordt in verschillende landen op de trends gereageerd, welke oplossingen worden gekozen en wat zijn daarvan de resultaten?

113


09-09-2008

14:58

Pagina 114

De benadering van de probleemstelling is in tweeërlei zin grensoverschrijdend: beoefenaren van de verschillende rechtsgebieden werken samen, maar ook wordt aangesloten bij discussies over sociale cohesie zoals deze worden gevoerd door filosofen, (ontwikkelings)sociologen, economen, antropologen, psychologen en zelfs theologen (multidisciplinair).

114


09-09-2008

14:58

Pagina 115

Deelprogramma: Sociale cohesie, multiculturalisme en globalisering Coördinator: prof. dr. P.B. Cliteur

Centrale onderzoeksvraag Als trefwoorden voor sociale cohesie en multiculturaliteit zijn in 2001 (ten behoeve van de onderzoeksevaluatie) geformuleerd: sociale cohesie; integratie; multiculturalisme; pluriformiteit; democratie; rechtsstaat; mensenrechten. Deze lijken nog onverkort actueel. In de discussie van de afgelopen jaren spelen ten aanzien van sociale cohesie in het bijzonder twee begrippen een belangrijke rol. Dat is allereerst het multiculturalisme of de multiculturaliteit. Onder multiculturaliteit wordt verstaan het maatschappelijk gegeven dat de samenleving tegenwoordig meer dan vroeger een geheel vormt van verschillende culturen. Een eenheidscultuur is in toenemende mate kwestieus geworden. De vraag is hoe zich dit verhoudt tot de noodzaak van een zekere nationale cohesie? En welke middelen kunnen worden aangewend om de onvermijdelijke multiculturaliteit verenigbaar te maken met maatschappelijke samenhang? Heeft de overheid hier wel een taak? Of het maatschappelijk middenveld? Een tweede notie is die van de globalisering. Volgens sommigen zal de globalisering nieuwe kansen bieden voor het versterken van sociale cohesie. De wereld wordt immers in toenemende mate één. In toenemende mate vinden de beginselen van rechtsstaat en democratie verbreiding over de gehele wereld. Democratie, rechtsstaat en mensenrechten staan als idealen niet meer serieus ter discussie. Volgens anderen is de globalisering een bedreiging voor de sociale cohesie. De mondiale eenheidscultuur verdeelt de rijkdom onrechtvaardig over de gehele wereld en doet locale gemeenschappen eroderen. Bij het deelprogramma sociale cohesie, multiculturalisme en globalisering staan de volgende vragen centraal. Wat zijn de beginselen van de democratische rechtsstaat die versterking van sociale cohesie zouden kunnen bewerkstelligen? Hoe verhoudt de globalisering zich tot het ideaal van sociale rechtvaardigheid? Op welke wijze functioneren rechtsstelsels in ontwikkelingslanden die worden gekenmerkt door grote pluraliteit en multiculturaliteit?

115


09-09-2008

14:58

Pagina 116

Vooralsnog zijn er al drie projecten in dit deelprogramma geformuleerd: 1. Religie en de scheiding van kerk en staat 2. Sociale cohesie, duurzame globalisering en armoede 3. Sociale cohesie, universele normen versus waardenrelativisme

116


09-09-2008

14:58

Pagina 117

Wetenschappelijke publicaties Monografieën Cliteur, P.B. & Ellian, A. Encyclopedie van de rechtswetenschap 2 Positief Recht. Deventer: Kluwer. Cliteur, P.B. Moreel Esperanto: naar een autonome ethiek. Amsterdam: De Arbeiderspers. Labuschagne, B.C. Recht en religie. De civiele dimensie van godsdiensten als geestelijke grondslag van de democratische rechtsstaat. Den Haag: Boom Juridische uitgevers.

Artikelen in niet-gerefereerde tijdschriften Cliteur, P.B. The Postmodern Interpretation of Religious Terrorism. Free Inquiry, p. 38-41. Ellian, A. Charles de Montesquieu, Over de geest der wetten. Nexus, 48, p. 211-217. Ellian, A. De neutrale staat en de multiculturele samenleving. Recht der Werkelijkheid, 28(1), p. 43-49. Ellian, A. Enkele overpeinzingen over opiniedelicten en vrijheid. Strafblad, 5(5), p. 397-409. Ellian, A. Fortuyns erfenis: de geëmancipeerde immigrant; de heilzame aspecten van het islamdebat, in Vijf jaar na Fortuyn. Justitiële verkenningen, 33, p. 31-44. Ellian, A. The Islamic School of Law: Evolution, Devolution, and Progress. Journal of the Economic and Social History of Orient, 50(4), p. 571-573. Kaptein, H.J.R. Deurwaarder en mensen: de moraal van het verhaal. Executief, 12, p. 158-163. Kaptein, H.J.R., Loth, M.A. & Gaakeer, A.M.P. Ethiek en het juridisch beroep. Rechtsgeleerd Magazijn Themis, 168(6), p. 269-272. Kinneging, A.A.M. Why I am a Conservative. Modern Age, p. 240-245. Kwak, A.J. Vrijheid boven alles; over de rechtsstaat op een hellend vlak. Justitiële verkenningen, p. 23-34. 117


09-09-2008

14:58

Pagina 118

Nieuwenhuys, E.C. Globalisering en veranderde concepten van terrorisme en oorlogvoering. Nieuwe uitdagingen voor vrede, veiligheid en ontwikkeling. Vrede en Veiligheid, 36(2), p. 198-220. Bundels Kinneging, A.A.M. & Levering, B. (Eds.). In het belang van het kind. Amsterdam: SWP Press. Kinneging, A.A.M. & Wiche, R. (Eds.). Van Kwaad tot Erger, het kwaad in de filosofie. Utrecht: Het Spectrum. Artikelen in bundels Ellian, A. Basta cedere alle minacce. In: Basta, Musulmani contro I’estremismo islamico (o.d Valentina Colombo) (p. 33-39). Milano: Peace. Ellian, A. Capitulatie versus polemiek. In: Karen Jespersen & Ralf Pittelkow (eds.) Islamisten en naïvisten. Een aanklacht (p. 7-18). Amsterdam: Nieuw Amsterdam Uitgevers. Ellian, A. Het monotheïstische probleem, Civitas Dei en Civitas Terrena in confrontatie met de islam. In: D. Loose, e.a. (Eds.), Religie in het publieke domein. Fundamenten en fundamentalisme (p. 212-258). Vught: Damon. Kaptein, H.J.R. Commentaar van H.J.R. Kaptein bij H. Prakken. In: E.T. Feteris, H. Kloosterhuis, H.J. Plug & J.A. Pontier (Eds.), Alles afwegende (p. 327-329). Nijmegen: Ars Aequi Libri. Kaptein, H.J.R. Hermetische of historische waarheid (en recht): remedies tegen opsluiting van feiten in processualisering en partijautonomie. In: E.T. Feteris, H. Kloosterhuis, H.J. Plug & J.A. Pontier (Eds.), Alles afwegende (p. 375-383). Nijmegen: Ars Aequi Libri. Kinneging, A.A.M. Cicero en de turbulenties van de geest. In: A.A.M. Kinneging & R. Wiche (Eds.), Van Kwaad tot Erger, het kwaad in de filosofie (p. 51-69). Utrecht: Het Spectrum. Kinneging, A.A.M. Het belang van het kind gezien vanuit het perspectief van de overheid. In: A.A.M. Kinneging & B. Levering (Eds.), In het belang van het kind (p. 37-58). Amsterdam: SWP Press.

118


09-09-2008

14:58

Pagina 119

Kinneging, A.A.M. Van kwaad tot erger: een inleiding. In: A.A.M. Kinneging & R. Wiche (Eds.), Van Kwaad tot Erger, het kwaad in de filosofie (p. 7-18). Utrecht: Het Spectrum. Labuschagne, B.C. De aporieen van het moreel subjectivisme: Hegel en het kwaad. In: A.A.M. Kinneging & R. Wiche (Eds.), Van kwaad tot erger, het kwaad in de filosofie (p. 242-266). Utrecht: Het Spectrum. Slootweg, T.J.M. Over angst en vertwijfeling als wortels van het kwaad. In: A.A.M. Kinneging & R. Wiche (Eds.), Van kwaad tot Erger, het kwaad in de filosofie (p. 267-296). Utrecht: Het Spectrum. Smith, C.E. Enkele varianten van taalkundige argumentatie. In: E.T. Feteris, e.a. (Eds.), Alles afwegende (p. 249-257). Nijmegen: Ars Aequi Libri.

119


09-09-2008

14:58

Pagina 120

Vakpublicaties Monografie Smith, C.E. Regels van Rechtsvinding, 2e herziene druk. Den Haag: Boom Juridische uitgevers.

Artikelen Ellian, A. Het totalitaire gevaar van de politieke islam. Crisisbeheersing, andermaal belicht, p. 71-77. Kaptein, H.J.R. Over recensie: ‘Geen serieuze poging om de ratten te vinden’. Advocatenblad, 10(7), p. 431.

Populariserende publicaties Cliteur, P.B. (13-10-2007). Dit gaat niet over kaas of windmolens. Het tweede paspoort. Trouw, p. 1. Kaptein, H.J.R. (21-12-2007). Bestraf fouten van het OM, maar laat het proces intact. NRC Handelsblad, p. 7. Kaptein, H.J.R. (24-12-2007). Foutje van het OM? De Boef is weer vrij! Zet proces tegen Hells Angels gewoon voort. NRC.next, p. 15. Kaptein, H.J.R. IJdelheid versus inhoud. Justitie Magazine, 6(2), p. 9. Kaptein, H.J.R. Naschrift Hendrik Kaptein op R. Korver, De ‘rat’ in schaapskleren als hoeder der ethiek. Mr. Magazine voor juristen, 2, p. 11. Kinneging, A.A.M. (21-04-2007). Denk eerst aan je kinderen voordat je jezelf wilt ontplooien. NRC Handelsblad, p. 15-16.

120


09-09-2008

14:58

Pagina 121

Deelprogramma: Sociale cohesie en sociaaleconomische vraagstukken Coördinatoren: prof. mr. G.J.J. Heerma van Voss en prof. dr. K.P. Goudswaard

Centrale onderzoeksvraag In het afgelopen decennium heeft zich een aantal fundamentele veranderingen voorgedaan in de sociaal-economische verhoudingen in ons land. Dat geldt in het bijzonder voor de terreinen van sociale zekerheid en arbeidsmarkt. Deze terreinen zullen in de toekomst verdere aanpassingen ondergaan als gevolg van tendensen als individualisering, vergrijzing en internationalisering. In dit deelprogramma wordt onderzocht wat de gevolgen zijn van maatschappelijke trends en veranderende arbeidspatronen voor regelgeving en instituties op het terrein van sociale zekerheid en arbeidsmarkt en welke effecten daarvan uitgaan op sociaal-economische groepen en individuele burgers. Deze vragen worden onderzocht vanuit sociaal-juridisch en sociaal-economisch perspectief. In de afgelopen jaren heeft de overheid belangrijke wijzigingen aangebracht in het stelsel van sociale zekerheid, zowel om financiële redenen, als om het beroep op het stelsel te beperken en de activerende werking te bevorderen. Deze ingrepen kunnen gevolgen hebben voor de sociale cohesie binnen de samenleving. Zo is het van belang te weten wat de inkomenseffecten van dergelijke maatregelen zijn en welke groepen die effecten hebben ondervonden, als ook welke juridische problemen zij blijken op te roepen. Voor de komende decennia zijn verdere veranderingen te verwachten. De vergrijzing zet de financiële houdbaarheid van het stelsel onder druk. Er zal behoefte ontstaan aan meer op individuen toegespitste arrangementen. En de globalisering en in het bijzonder de Europese integratie zal de nationale stelsels sterk beïnvloeden en vermoedelijk leiden tot verdere Europese coördinatie van sociaal beleid. Ten aanzien van de arbeidsverhoudingen hebben zich eveneens belangrijke ontwikkelingen voorgedaan. De flexibilisering van de arbeidsverhoudingen is bevorderd en gereguleerd, de onderhandelingen over arbeidsvoorwaarden zijn gedecentraliseerd, de ambtelijke arbeidsverhoudingen zijn ‘genormaliseerd’ en de medezeggenschap heeft zich verder ontwikkeld. De gevolgen van wijzigin-

121


09-09-2008

14:58

Pagina 122

gen in de arbeidsverhoudingen voor de sociale cohesie zijn evident. Met name de gevolgen van de globalisering en flexibilisering van de economie op het terrein van arbeidsverhoudingen en medezeggenschap verdienen aandacht vanwege hun belang voor de sociale cohesie in de samenleving. Het deelprogramma sociaal-economische aspecten van sociale cohesie bevat twee projecten: 1. Hervorming van het stelsel van sociale zekerheid 2. Hervorming van de arbeidsverhoudingen Deze projecten kennen ieder een beperkt aantal deelprojecten.

122


09-09-2008

14:58

Pagina 123

Wetenschappelijke publicaties Monografie Kaeding, M. Better Regulation in the European Union: Lost in Transaction or Full Steam Ahead? (proefschrift) Leiden: Leiden University Press.

Artikelen in gerefereerde tijdschriften Häge, F.M. & Kaeding, M. Reconsidering the European Parliament’s Legislative Influence: Formal vs. Informal Procedures. Journal of European Integration, 29(3), p. 341-361. Kaeding, M. Administrative Convergence Actually - An Assessment of the European Commission’s Best Practices for Transposition of EU Legislation in France, Germany, Italy, Sweden and Greece. Journal of European Integration, p. 425-445. Vording, H. & Ydema, O.I.M. The Rise and Fall of Progressive Income Taxation in the Netherlands (1795-2001). British Tax Review, 3, p. 255-279. (Deze publicatie is ook opgegeven bij het deelprogramma ‘Grenzen aan de uitoefening van fiscale soevereiniteit’.)

Artikelen in niet-gerefereerde tijdschriften Caminada, C.L.J. Inkomensbeleid. Tijdschrift voor Openbare Financiën, jrg 39(1), p. 65-70. Goudswaard, K.P. Fiscalisering als symbool. Tijdschrift voor Openbare Financiën, 39(1), p. 49-53. Goudswaard, K.P. Hoe kansrijk is het participatiebeleid? Tijdschrift voor Openbare Financiën, 39(2), p. 88-94. Heerma van Voss, G.J.J. Doorwerking van bronnen van het arbeidsrecht op de verplichtingen van werkgever en werknemer. Sociaal Recht, 11, p. 359-364. Ponds, E.H.M. & Riel, B. van. Sharing risks: The Netherlands’ new approach to pensions. Policy brief, 7(5), p. 1-6.

123


09-09-2008

14:58

Pagina 124

Bundel Caminada, C.L.J., Haberham, A.M., Hoogteijling, J.H. & Vording, H. (Eds.). Belasting met beleid. Den Haag: Sdu Uitgevers.(Deze publicatie is ook opgegeven bij het deelprogramma ‘Grenzen aan de uitoefening van fiscale soevereiniteit’.)

Artikelen in bundels Caminada, C.L.J. & Goudswaard, K.P. Herverdeling door het stelsel van sociale zekerheid in de jaren negentig. In: A.T.J.M. Jacobs & F.J.L. Pennings (Eds.), Een inspirerende Fase in het sociaal recht. Liber amicorum voor prof. mr. Wil Fase (p. 213-226). Zutphen: Paris. Caminada, C.L.J. & Kam, C.A. de. Sleutelen aan de verdeling van de belastingdruk. In: C.L.J. Caminada, A.M. Haberham, J.H. Hoogteijling & H. Vording (Eds.), Belasting met beleid (p. 303-321). Den Haag: Sdu Uitgevers. Goudswaard, K.P. Fiscaal beleid, pensioenen en vergrijzing. In: C.L.J. Caminada, A.M. Haberham, J.H. Hoogteijling & H. Vording (Eds.), Belasting met beleid (p. 221-232). Den Haag: Sdu Uitgevers. Heerma van Voss, G.J.J. Toetsing van cao-bepalingen aan grondrechten. In: A. Jacobs & F. Pennings (Eds.), Een inspirerende Fase in het sociaal recht. Liber amicorum voor prof. mr. Wil Fase (p. 111-124). Zutphen: Paris. Heinsius, J. Arbeitnehmerschutz bei betriebsbedingte Kündigungen und Massenentlassungen im niederländischen Arbeitsrecht. In: Z. Varga (Ed.), Ünnepi tanulmányok (liber amoricum prof. Prugberger) (p. 140-152). Hongarije: Miskolc. Nijboer, H. De rol van de overheid bij individuele spaarsystemen in de sociale zekerheid. In: C.L.J. Caminada, A.M. Haberham, J.H. Hoogteijling & H. Vording (Eds.), Belasting met beleid (p. 87-103). Den Haag: Sdu Uitgevers.

Rapporten Eleveld, A. Een zwangerschap- en bevallingsuitkering voor zelfstandig werkenden (2007.01). Leiden: Research Memorandum Hervorming Sociale Zekerheid, Universiteit Leiden.

124


09-09-2008

14:58

Pagina 125

Heerma van Voss, G.J.J., Spoelder, S.R. & Suto, V.J.A. Advies Wetgevingsimplicaties Implementatie Maritiem Arbeidsverdrag. Leiden: Universiteit Leiden. Heerma van Voss, G.J.J. & Spoelder, S.R. Rapport Medegelding Maritiem Arbeidsverdrag 2006 Nederlandse Antillen en Aruba. Leiden: Universiteit Leiden. Nijboer, H. A Social Europe: Political Utopia or Efficient Economics? An asessment from a public economic approach (2007.01). Leiden: Department of Economics Research Memorandum, Universiteit Leiden. Versantvoort, M.C. Een schets van de sociaal-economische effecten van verlof en de beleidsmatige dilemma’s die daaruit volgen (2007.02). Leiden: Department of Economics Research Memorandum, Universiteit Leiden. Vliet, O.P. van & Kaeding, M. Globalisation, European Integration and Social Protection - Patterns of Change or Continuity (2007.06). Leiden: Department of Economics Research Memorandum, Universiteit Leiden.

125


09-09-2008

14:58

Pagina 126

Vakpublicaties Monografie Heinsius, J. Boombasics Sociale zekerheidsrecht. Den Haag: Boom Juridische uitgevers.

Artikelen Goudswaard, K.P. Is vergrijzing erg? AE Communicatie, p. 2-8. Heijden, P.F. van der. Agendasetting 2007, opinie. OR-informatie, 2, p. 8. Heijden, P.F. van der. Ambtenarenstatus, opinie. OR-informatie, 8, p. 8. Heijden, P.F. van der. Cao-onderhandelingen, opinie. OR-informatie, 10, p. 8. Heijden, P.F. van der. CWI, ontslag en eerlijk proces, Vooraf. Nederlands Juristenblad, p. 633. Heijden, P.F. van der. De zon, het dak en het ontslagrecht, Vooraf. Nederlands Juristenblad, p. 1771. Heijden, P.F. van der. Het prinsengrachtmodel, Vooraf. Nederlands Juristenblad, p. 265. Heijden, P.F. van der. Het zachte Europa, opinie. OR-informatie, 5, p. 8. Heijden, P.F. van der. Koopwaar, Vooraf. Nederlands Juristenblad, p. 1050. Heijden, P.F. van der. Machteloos, opinie. OR-informatie, 6, p. 8. Heijden, P.F. van der. Marktfalen, opinie. OR-informatie, 12, p. 8. Heijden, P.F. van der. Medezeggenschap en het gat van de globalisering, Vooraf. Nederlands Juristenblad, p. 2163. Heijden, P.F. van der. Politiek primaat in Goes, opinie. OR-informatie, 1, p. 10. Heijden, P.F. van der. Positie werknemers, opinie. OR-informatie, 9, p. 8.

126


09-09-2008

14:58

Pagina 127

Heijden, P.F. van der. Regie in handen, opinie. OR-informatie, 7, p. 8. Heijden, P.F. van der. Samen werken, opinie. OR-informatie, 4, p. 8. Heijden, P.F. van der. Seniorendagen, opinie. OR-informatie, 11, p. 8. Heijden, P.F. van der. Sprinkhanen en strategie, opinie. OR-informatie, 3, p. 8. Heerma van Voss, G.J.J. & Slooten, J.M. van. Kroniek van het Sociaal Recht. Nederlands Juristenblad, 13, p. 761-772. Heerma van Voss, G.J.J. & Slooten, J.M. van. Kroniek van het Sociaal Recht. Nederlands Juristenblad, 35, p. 2200-2208. Heerma van Voss, G.J.J. Ter Visie: Het grijze gebied van het arbeidsrecht. Sociaal Recht, 6, p. 191. Heerma van Voss, G.J.J. Ter Visie: Ontslagrecht volgens Donner. Sociaal Recht, 7-8, p. 231-232. Heinsius, J. Sociaal Recht. Ars Aequi Katern, 102, p. 5721-5723. Heinsius, J. Sociaal Recht. Ars Aequi Katern, 103, p. 5788-5790. Heinsius, J. Sociaal Recht. Ars Aequi Katern, 105, p. 5916-5919. Versantvoort, M.C. & Caminada, C.L.J. Reactie op: Levensloopregeling heeft potentie. Economisch Statistische Berichten, 92(4525), p. 796.

Artikelen in bundels Heerma van Voss, G.J.J. & Doyer, L. Werkgevers, werknemers en de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid: een cultuuromslag. In: A Verhoeff (Ed.), Handboek Levensfasebeleid. Visie, instrumenten en praktijk (p. 71-77). Haarlem: AWVN. Heinsius, J. Collectief ontslag en sociaal plan. In: C.J. Smitskam (Ed.), Ontslag in de praktijk (p. 159-210). Amsterdam: Weka.

127


09-09-2008

14:58

Pagina 128

Heinsius, J. & Els, B. van. Ontslag en de OR, digitaal themaboek. In: C.J. Smitskam (Ed.), Ontslag in de praktijk. Amsterdam: Weka. Heinsius, J. Wet melding collectief ontslag. In: G.J.J Heerma van Voss (Ed.), Arbeidsovereenkomst (p. Cons.-1-art. 9-2). Deventer: Kluwer.

Annotaties Barentsen, B. Noot bij: Rb. Almelo 21-12-2006, USZ 2007, 27, p. 89-91. Barentsen, B. Noot bij: CRvB 02-03-2007, USZ 2007, 72, p. 305-306. Damsteegt, A.C. Noot bij: CRvB 18-05-2007, Nederlands Tijdschrift voor Sociaal recht 2007, 05/980 ZW, p. 265-268. (Eindiging arbeidsovereenkomst tijdens ziekte). Damsteegt, A.C. Noot bij: CRvB 24-01-2007, Nederlands Tijdschrift voor Sociaal recht 2007, 05/6565, p. 138-140. (Sollicitatieverplichting voorafgaande aan het recht op uitkering). Damsteegt, A.C. Noot bij: CRvB 18-07-2007, USZ, 229, (Verzekeringsarts in opleiding). Damsteegt, A.C. Noot bij: Rb. Roermond 20-07-2007, USZ 2007, 266 (Verwijtbare werkloosheid na 1 oktober 2006). Heerma van Voss, G.J.J. Noot bij: HR 14-03-2003, NJ 2007, 331, p. 3373-3386. (Lypack/Tolsma). Heerma van Voss, G.J.J. Noot bij: HR 21-03-2003, NJ 2007, 332, p. 3386-3404, (Van der Gulik/Vissers & Partners). Heerma van Voss, G.J.J. Noot bij: HR 04-04-2003, NJ 2007-29, 351, p. 3692-3710, (Ghisyawan/LAN-Alyst). Heerma van Voss, G.J.J. Noot bij: Kantongerecht Wageningen 09-05-2007, OR-informatie 2007-9, p. 50-51, (Mondelinge uitbreiding bevoegdheden). Heerma van Voss, G.J.J. Noot bij: Kantongerecht Harderwijk 05-12-2006, OR-informatie 2007-5, p. 44-45, (Ongeldig verklaren van stemmen).

128


09-09-2008

14:58

Pagina 129

Heerma van Voss, G.J.J. Noot bij: Gerechtshof ‘s-Gravenhage 03-11-2006, OR-informatie 2007-3, p. 47, (Opzegging van de ondernemingsovereenkomst). Heerma van Voss, G.J.J. Noot bij: Kantongerecht Middelburg 03-10-2006, OR-informatie 2007-1, p. 46-47, (Primaat van de politiek en het instemmingsrecht). Heerma van Voss, G.J.J. Noot bij: Kantongerecht Rotterdam 23-04-2007, OR-informatie 2007-7, p. 48, (Recht op informatie). Heerma van Voss, G.J.J. Noot bij: Hoge Raad 09-05-2003, OR-informatie 2007-29, 352, p. 3710-3718, (El Hachiou/Hester VOF). Sprengers, L.C.J. Noot bij: Rb. Utrecht, sector kanton 22-12-2005, Nederlands Tijdschrift voor Sociaal recht 2006-5, p. 165-167, (De mogelijkheden van de OR om naleving te vorderen van WOR, andere wetgeving en CAO). Sprengers, L.C.J. Noot bij: Ondernemingskamer 21-07-2006, Nederlands Tijdschrift voor Sociaal recht 2006-11, p. 335-338, (Toezegging en wijziging van omstandigheden).

Boekbespreking Heinsius, J. Rubriek Boeken [Bespreking van het boek Beeindigingsovereenkomsten en het recht op WW-uitkering]. Sociaal Maandblad Arbeid, 10, p. 393-395.

Populariserende publicatie Heijden, P.F. van der (12-10-2007). De schijnbescherming van het ontslagrecht, met Ferdinand Grapperhaus, Forum. De Volkskrant, p. 11.

129


09-09-2008

14:58

Pagina 130

130


09-09-2008

14:58

Pagina 131

Deelprogramma: Sociale cohesie: recht, bestuur en ontwikkeling Coördinator: prof. mr. J.M. Otto

Centrale onderzoeksvraag Sociale cohesie van de samenleving vormt een voorwaarde voor het goed functioneren van rechtssystemen. Tegelijkertijd is het bevorderen van maatschappelijke orde, stabiliteit en sociale cohesie ook doel van rechtssystemen. Op welke wijze functioneren nu rechtsstelsels in ontwikkelingslanden, die immers gekenmerkt worden door een groot pluralisme in sociaal-cultureel, economisch, politiek, institutioneel en juridisch opzicht? In hoeverre belemmert dit pluralisme dat rechtsdoelen als maatschappelijke orde, sociale cohesie en reële rechtszekerheid worden behaald? Wat is de invloed van recht op ontwikkeling, bijvoorbeeld op de economische benutting van natuurlijke hulpbronnen, op veiligheid, op democratisering en de kwaliteit van bestuur. En welke oplossingsrichtingen zijn zoal beproefd ter bevordering van reële rechtszekerheid en sociale cohesie in pluralistische samenlevingen. Deze vragen komen aan de orde in de verschillende onderzoeksactiviteiten van het Van Vollenhoven Instituut die grotendeels extern zijn gefinancierd. In dit onderzoek staat het begrip reële rechtszekerheid centraal, de zekerheid die statelijk en/of ander recht te bieden heeft in de harde werkelijkheid van alledag. Het wordt beschouwd en geproblematiseerd vanuit twee perspectieven: dat van de regulerende staat (state perspective), en dat van de gewone burger die zijn of haar rechten zeker wil stellen (people’s perspective). Door combinatie van beide perspectieven richt de analyse zich op conclusies over en aanbevelingen voor een realistische rechtsontwikkeling. De regio’s waarop het onderzoek zich primair richt zijn Indonesië, SubSahara Afrika en China. Het deelproject heeft een rechtsvergelijkende oriëntatie. In theoretisch opzicht is de relatie tussen recht en ontwikkeling reeds lang voorwerp van de Lawand-Development studies. Het project sluit aan bij dit brede interdisciplinaire vakgebied waarop zowel juridische als metajuridische begrippen, theorieën en methoden worden gehanteerd. De twee genoemde perspectieven worden ondergebracht in twee projecten, die ieder weer bestaan uit meerdere subprojecten. 131


09-09-2008

14:58

Pagina 132

A. Reële rechtszekerheid: perspectieven vanuit de staat: a.1 wetgeving en ontwikkelingsbeleid; a.2 bestuurlijke implementatie en handhaving van recht; a.3 rechtspraak en conflictoplossing. B. Perspectieven van onderaf: reële rechtszekerheid voor mensen: b.1 toegang tot en gebruik van door de staat ‘geproduceerd’ recht; b.2 toegang tot en gebruik van alternatieve normsystemen van gewoonte en/of godsdienst, met name de Islam; b.3 vergelijking en integratie.

132


09-09-2008

14:58

Pagina 133

Wetenschappelijke publicaties Artikel in gerefereerd tijdschrift Eindhoven, M., Bakker, L. & Persoon, G.A. Intruders in sacred territory. How Dutch anthropologists deal with popular mediation of their science. Anthropology Today, 23(1), p. 8-12.

Artikelen in niet-gerefereerde tijdschriften Bakker, L. Foreign Images in Mentawai. Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde, 163(2-3), p. 263-288. Bedner, A.W. Over de grens tussen religie en wet: het Indonesische huwelijksrecht. Ars Aequi, 56(104), p. 653-662. Otto, J.M. International Legal Cooperation: How Indonesians and Dutch Pioneered a Global Trend. Law, Society & Development, 2, p. 15-20. Otto, J.M. Recht en ontwikkeling: ‘the problem of knowledge’ nader bekeken. Ars Aequi, 56(11), p. 883-894. Rooij, B. van. The Return of the Landlord: Chinese Land Acquisition Conflicts as Illustrated by Peri-Urban Kunming. Journal of legal pluralism and unofficial law, p. 211-245. Ubink, J.M. Tenure Security: Wishful Policy Thinking or Reality? A Case from Peri-Urban Ghana. Journal of African Law, 51(2), p. 215-248.

Bundels Assies, W.J. & Gundermann, H. (Eds.). Moviemientos Indígenas y Gobiernos Locales en América Latina. San Pedro de Atacama, Chili: Línea Editorial IIAM. Davidson, J.S. & Henley, D. (Eds.). The Revival of Tradition in Indonesian Politics. The deployment of adat from colonialism to indigenism (Southeast Asia Series). London and New York: Routledge. Lopes, M.J. (Ed.). State and Traditional Law in Angola and Mozambique. Coimbra: Almedina.

133


09-09-2008

14:59

Pagina 134

Artikelen in bundels Assies, W.J. Introdución. In: W.J. Assies & H. Grundermann (Eds.), Movimientos Indígenas Y Gobiernos Locales en América Latina (p. 11-25). San Pedro de Atacama: Línea Editorial IIAM. Assies, W.J. Los pueblos indígenas, la tierra, el territorio y la autonomía en tiempos de globalización. In: Salvador Martí i Puig (Ed.), Pueblos Indígenas y Política en América Latina (p. 227-246). Barcelona: Fundació CIDOB. Assies, W.J. Prólogo. In: N. Yánez & J, Aylwin (Eds.), El Gobierno de Lagos, los pueblos indígenas y el “nuevo trato”, Las paradojas de la democracia chilena (p. 9-17). Santiago de Chile: LOMEdiciones/Observatorio Derechos de los Pueblos Indígenas. Bakker, L. Land administration and hak ulayat. A comparison of policies in the East Kalimantan districts of Pasir and Nunukan. In: H. de Iongh, G. Persoon & W. Kustiawan (Eds.), Options for Biodiversity Conservation and Sustainable Use in Lowland Forests of Southeast Borneo (p. 153-170). Leiden: Insitute of Environmental Sciences, Leiden University. Bakker, L. Diversity in Nunukan: The Politics and Implications of Governmentally Affirmed Legal Autonomy in an East Kalimantan District. In: Sulistyowati Irianto (Ed.), Law, Power and Culture in Legal Pluralism (op cd-rom). Jakarta: Universitas Indonesia. Bedner, A.W. Access to Environmental Justice in Indonesia. In: A. Harding (Ed.), Access to Environmental Justice: A Comparative Study (p. 89-123). Leiden/Boston: Martinus Nijhoff Publishers. Buskens, L.P.H.M. Alledaagse polygamie. Notities van een toeschouwer in een huis vol vrouwen. In: M. Buitelaar (Ed.), Uit en thuis in Marokko. Antropologische schetsen (p. 668/1677-80/173). Amsterdam: Bulaaq. Davidson, J.S. Culture and rights in ethnic violence. In: J.S. Davidson & D. Henley (Eds.), The Revival of Tradition in Indonesian Politics. The deployment of adat from colonialism to indigenism (p. 224-246). London and New York: Routledge.

134


09-09-2008

14:59

Pagina 135

Davidson, J.S. & Henley, D. Introduction: radical conservatism - the protean politics of adat. In: J.S. Davidson & D. Henley (Eds.), The Revival of Tradition in Indonesian Politics. The deployment of adat from colonialism to indigenism (Southeat Asia Series) (p. 1-49). London and New York: Routledge. Fitzpatrick, D.J. Land, custom, and the state in post-Suharto Indonesia: a foreign lawyer’s perspective. In: J.S. Davidson & D. Henley (Eds.), The Revival of Tradition in Indonesian Politics. The deployment of adat from colonialism to indigenism (Southeast Asia Series) (p. 130-148). London and New York: Routledge. Lopes, M.J. Traditional Law and Traditional Communities in the Angolan Land Act. In: M.J. Lopes (Ed.), State and Traditional Law in Angola and Mozambique (p. 85-111). Coimbra: Almedina. Moniaga, S. From bumiputera to masyarakat adat: a long and confusing journey. In: J.S. Davidson & D. Henley (Eds.), The Revival of Tradition in Indonesian Politics. The deployment of adat from colonialism to indigenism (p. 275-294). London and new York: Routledge. Otto, J.M. The compatibility of sharia with the rule of law. Fundamental conflict: between civilisations? Within civilisations? Or between scholars? In: A. in ‘t Groen, H.J. de Jonge, E. Klasen, H. Papma & P. van Slooten (Eds.), Knowledge in ferment, Dilemmas in Science, Sholarship and Society (p. 137-154). Leiden: Leiden University Press. Timmer, J. A Brief Social and Political History of Papua, 1962-2004. In: A.J. Marshall & B. Beehler (Eds.), The Ecology of Papua (Volume II) (p. 1098-1123). Singapore: Periplus Editions. Timmer, J. Desentralisasi Salah Kaprah dan Politik Elit di Papua. In: H. Schulte Nordholt & G. van Klinken (Eds.), Politik Lokal di Indonesia (p. 595-625). Jakarta: KITLV. Timmer, J. Erring Decentralization and Elite Politics in Papua. In: H. Schulte Nordholt & G. van Klinken (Eds.), Renegotiating Boundaries: Local politics in post-Suharto Indonesia (p. 459-482). Leiden: KITLV Press. Vel, J.A.C. Creating a new district in West Sumba. In: H. Schulte Nordholt & G. van Klinken (Eds.), Renegotiating Boundaries: Local politics in post-Suharto Indonesia (p. 91-120). Leiden: KITLV Press. 135


09-09-2008

14:59

Pagina 136

Vakpublicaties Artikelen Assies, W.J. & Salman, T. Anthropology and the Study of Social Movements. In: B. Klandermans & C. Roggebrand (Eds.), Handbook of Social Movements across Disciplines (p. 205-265). New York: Springer Science + Business Media. Assies, W.J. Land, Tenure legalization, pluriculturalism and multiethnicity in Bolivia. In: J. Espasandín López & P. Iglesias Turrión (Eds.), Bolivia en Movimiento, Acción colectiva y poder politico (p. 1-14). Barcelona: Ediciones de Intervención Cultural/El Viejo Topo. Buskens, L.P.H.M. Alledaagse polygamie. Notities van een toeschouwer in een huis vol vrouwen. In: M. Buitelaar (Ed.), Uit en thuis in Marokko (p. 68-80). Amsterdam: Bulaaq. Buskens, L.P.H.M. Understanding Muslims as Citizens of Europe. Europaeum Review, 8(1), p. 24-25. Davidson, J.S. Politics as Usual on Trial: Regional Anti-Corruption Campaigns in Indonesia. The Pacific Review, 20(1), p. 75-99. Moniaga, S. Introduction. In: A. Santosa (Ed.), Nyanghulu Ka Hukum, Nyanghujar Ka Nagara. Sebuah Upaya Masyarakat Cibedug Memperoleh Pengakuan (p. xvii-xxiv). Bogo, Indonesië: MPI.

Boekbesprekingen Assies, W.J. Pueblos indígenas y derechos constitucionales en América Latina: un panorama [Bespreking van het boek Pueblos indígenas y derechos constitucionales en América Latina: un panorama]. Journal of Latin American Studies, 38, p. 435-437. Assies, W.J. Zapatistas: The Chiapas Revolt and What It Means for Radical Politics [Bespreking van het boek Zapatistas: The Chiapas Revolt and What it Means for Radical Politics]. European Review of Latin American and Caribbean Studies, 82(April), p. 149-151.

136


09-09-2008

14:59

Pagina 137

Populariserende publicaties Otto, J.M. De groeten uit Indonesië. Mr. Magazine voor Juristen, p. 93-94. Otto, J.M. (13-10-2007). Desinformatie over islam gaat stug door. NRC Handelsblad, Opinie & Debat. Otto, J.M. (08-12-2007). Islam is niet ‘de’ oorzaak van achterstelling vrouw. Trouw, Podium.

137


09-09-2008

14:59

Pagina 138

138


09-09-2008

14:59

Pagina 139

Programma Grenzen van fiscale soevereiniteit Prof. dr. H. Vording, programmacoördinator

139


09-09-2008

14:59

Pagina 140

140


09-09-2008

14:59

Pagina 141

Centrale vraagstelling Het begrip fiscale soevereiniteit suggereert macht – de macht om een inbreuk te maken op eigendomsrechten van burgers via heffing van belastingen. Maar deze macht is op verschillende manieren begrensd. In de eerste plaats is de nationale heffingsmacht begrensd doordat ook andere staten belastingen heffen. Daarbij kunnen normen van internationaal en supranationaal recht regulerend werken, met als gevolg dat de handelingsvrijheid van de nationale fiscale wetgever wordt verkleind. De vraag in hoeverre de fiscale soevereiniteit van staten wordt beperkt door het internationale (fiscale) verdragenrecht, het Europese gemeenschapsrecht en andere regels van internationaal en supranationaal recht is object van het deelprogramma ‘Internationale en supranationale grenzen aan fiscale soevereiniteit’. In de tweede plaats is de uitoefening van nationale fiscale soevereiniteit begrensd door normen van rechtsstatelijkheid en door maatschappelijke opvattingen over de gewenste reikwijdte en de effectiviteit van het staatsoptreden. Van de wetgever wordt verwacht dat hij (ook) in de fiscale wetgeving rechten waarborgt, en daarmee het inbreukmakende karakter van belastingheffing zo veel mogelijk vermindert. Tegelijk heeft de wetgever tot taak om de effecten van belastingheffing zo goed mogelijk te richten op het realiseren van sociaal-economische beleidsdoelstellingen, en wordt zijn machtsuitoefening in zoverre beperkt door marktwerking. De uitoefening van nationale fiscale soevereiniteit vindt dus zijn grenzen in zowel rechtsstatelijke normen als sociaal-economische gevolgen van belastingheffing. De kwalitatieve balans tussen de rechtsstatelijke en de instrumentele kant van fiscale wetgeving is het onderzoeksobject van het deelprogramma ‘Grenzen aan de uitoefening van fiscale soevereiniteit’. De indeling van dit programma in deelprogramma’s is zowel thematisch als in personele zin welbewust niet zeer scherp. Onderzoekers uit beide groepen werken, ook samen, aan vragen met betrekking tot de doorwerking van de internationale fiscale omgeving in het nationale recht en in nationale fiscale beleidskeuzen.

141


09-09-2008

14:59

Pagina 142

142


09-09-2008

14:59

Pagina 143

Deelprogramma: Internationale en supranationale grenzen aan fiscale soevereiniteit Coördinator: prof. mr. T. Bender

Centrale onderzoeksvraag Het deelprogramma ‘Internationale en supranationale grenzen aan fiscale soevereiniteit’ bevindt zich op het snijvlak van het internationaal belastingrecht, het gemeenschapsrecht en het algemene volkenrecht. De centrale onderzoeksvraag luidt: In hoeverre wordt de fiscale soevereiniteit van staten beperkt door het internationale (fiscale) verdragenrecht, het Europese gemeenschapsrecht en andere regels van internationaal en supranationaal recht? Door de toenemende internationalisering van de samenleving wordt internationale regelgeving in het belastingrecht steeds belangrijker. Daarbij gaat het niet alleen om belastingverdragen (daarop richtte in het begin van de verslagperiode het onderzoek binnen dit deelprogramma zich vooral), maar ook om het primaire en secundaire EG-recht, geschreven en ongeschreven regels van het algemene volkenrecht (dat is in de laatste jaren meer centraal komen te staan in het onderzoek binnen de onderzoeksgroep) alsmede om andere supranationale regelgeving (zoals mensenrechtenverdragen en regels van de World Trade Organisation). De wetenschappelijke bestudering van het internationaal belastingrecht heeft zich tot voor kort vooral gericht op de nationale regels voor grensoverschrijdende betrekkingen in een staat, en op de interpretatie en de toepassing van bilaterale belastingverdragen in hun relatie met het nationale belastingrecht. Daarbij wordt het internationaal belastingrecht vooral vanuit het nationale rechtsstelsel benaderd. Het deelprogramma ‘Internationale en supranationale grenzen aan fiscale soevereiniteit’ beoogt internationaalfiscale vraagstukken meer (maar niet geheel) los van specifieke nationale rechtsstelsels te bezien. De relatie met het gemeenschapsrecht en het internationale publiekrecht spelen hierin een belangrijke rol. Het onderzoek in dit deelprogramma kent drie samenhangende lagen. In de eerste laag staat de afbakening van jurisdictie in belastingverdragen centraal. Hierin vindt zowel (1) de bestudering van belastingverdragen op de meer klassieke manier plaats, als (2) onderzoek naar de vraag welke rol het Verdrag van Wenen inzake het verdragenrecht en de daaraan ten

143


09-09-2008

14:59

Pagina 144

grondslag liggende beginselen spelen bij de interpretatie en toepassing van belastingverdragen. Bij de meer klassieke benadering is de centrale onderzoeksvraag: Welke problemen treden op bij de interpretatie en toepassing van belastingverdragen en welke oplossingen zijn denkbaar? Een aantal publicaties betreft dit deelgebied, waaronder enkele vooraanstaande en veelgeciteerde over driehoekssituaties (gevallen waarbij drie landen en drie belastingverdragen gelijktijdig betrokken zijn), over de technieken ter voorkoming van dubbele belasting en over diverse problemen bij toewijzingsbepalingen onder belastingverdragen. Ook aan het probleem van compartimentering en overgangsrecht bij belastingverdragen is aandacht besteed, en aan de manieren waarop de interpretatie van belastingverdragen door nationale rechters zou kunnen worden gecoördineerd. Het onderzoek naar belastingverdragen en de rol van het Verdrag van Wenen betrekt het internationale publiekrecht in de beschouwing. Deze tweede onderzoeksvraag luidt: Welke rol speelt het Verdrag van Wenen inzake het verdragenrecht en de daaraan ten grondslag liggende beginselen, bij de interpretatie en toepassing van belastingverdragen? Op dit onderzoeksterrein loopt Leiden voorop. Zo is er behoorlijk wat gepubliceerd, en is op 2 september 2005 een internationaal expert seminar in Leiden gehouden over de vraag welke status het OESO-commentaar heeft bij de interpretatie van belastingverdragen. Inzet daarbij was de richtingenstrijd over de vraag of, gegeven de niet-bindendheid van het Commentaar als zodanig, niettemin het gedrag van staten ten aanzien van dat OESO-commentaar, ertoe kan leiden dat het in een bilaterale verhouding bindend wordt. Aan dit seminar werd in september 2006 een vervolg gegeven in de vorm van een groot tweedaags internationaal congres georganiseerd door de onderzoeksgroep in samenwerking met de OESO over de betekenis van het OESO-commentaar bij de uitlegging van belastingverdragen, bezien zowel vanuit het internationale publiekrecht als vanuit de interne rechtsordes van de bij de OESO aangesloten lidstaten. In de tweede laag luidt de onderzoeksvraag: Welke rol speelt het gemeenschapsrecht bij de afbakening en uitoefening van fiscale jurisdictie? Op dit onderzoeksgebied is de onderzoeksgroep pas sinds enkele jaren actief maar er is wel veel activiteit zichtbaar. Zo is de onderzoeksgroep prominent aanwezig in de discussies over de gemeenschapsrechtelijke houdbaarheid van de grensoverschrijdende elementen in de plannen voor de Wet Vpb 2007 (getuige het feit dat er in de literatuur al wordt gesproken van een ‘Leidse school’), zijn er enkele publicaties geweest, wordt een proefschrift over fiscale jurisdictie en het gemeenschapsrecht geschreven (Douma), en is van 9 t/m 11 oktober 2005 een seminar georganiseerd voor een groep van 25 promovendi uit tien verschillende EU-landen over de invloed van het gemeenschapsrecht op belastingverdragen. Over het onderzoek rondom de Wet Vpb 2007, zie hierna.

144


09-09-2008

14:59

Pagina 145

De derde laag betreft onderzoek naar de beperkingen die andere regels van internationaal en supranationaal recht opleggen aan de fiscale soevereiniteit van staten. Daarbij valt te denken aan mensenrechtenverdragen, regels van de World Trade Organisation, Investeringsbeschermings-overeenkomsten etc. Op dit gebied is door de onderzoeksgroep nog niet veel onderzoek verricht.

145


09-09-2008

14:59

Pagina 146

Wetenschappelijke publicaties Artikel in niet-gerefereerd tijdschrift Douma, S.C.W. Het evenredigheidsbeginsel stricto sensu als belangenafweging tussen nationale fiscale soevereiniteit en vrij verkeer. Weekblad Fiscaal Recht, 6709, p. 247-253.

Artikelen in bundels Raad, C. van. The geographical scope of the distributive articles of the OECD Model. In: E. Andersson (Ed.), In memoriam Kari S. Tikka 1944-2006 (p. 349-355). Helsinki: The Finnish Association Lakimiesyhdistys. Raad, C. van. Nondiscrimination from the Perspective of the OECD Model and the EC TreatyStructual and Conceptual Issues. In: Reuven Avi Yonah, e.a. (Ed.), Comparative Fiscal Federalism (p. 55-66). Deventer: Kluwer Law International.

Rapport Pijl, H. e.a. Conflicts in the Attribution of Income to a Person. Cahiers de droit fiscal international (reeks nr. 92b). Den Haag: Sdu Fiscale & Financiële Uitgevers.

146


09-09-2008

14:59

Pagina 147

Vakpublicaties Monografieën Raad, C. van. Materials on International & EC Tax Law (2 delen). Leiden/Amsterdam: International Tax Center Leiden/IBDB. Raad, C. van. Teksten internationaal en EG belastingrecht. Deventer: Kluwer.

Artikelen Douma, S.C.W. & Erasmus-Koen, M. Legal Status of the OECD Commentaries: In Search of the Holy Grail of International Tax Law. Bulletin for International Taxation, 61(8), p. 339-352. Pijl, H. Human Rights and Admissibility in Trivial Matters. European Taxation, June, p. 299-300. Raad, C. van. Internationaal belastingrecht. In: L.W. Sillevis, M.L.M. van Kempen, N.H. de Vries & R.J. de Vries (Eds.), Cursus belastingrecht -studenteneditie- (Cursus belastingrecht, supl. 431). Deventer: Kluwer. Ruijschop, M.H.C. Aantekening bij ‘Overzicht stand van zaken dividendbelasting in Europa’. Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht, 3, p. 10-11. Ruijschop, M.H.C. Tax Wars. BelastingBrief, 7, p. 8-11.

Annotaties Douma, S.C.W. Noot bij: Advocaat-Generaal HvJ EG 03-07-2007, NTFR 2007-33, 1477, (Orange European Smallcap Fund). Douma, S.C.W. Noot bij: HR 22-12-2006, Fiscaal weekblad, FED 2007, 6, (Prejudiciële vragen over hypotheekrenteaftrek door grensambtenaar). Raad, C. van Noot bij: HR 40 088 01-12-2006, BNB 2007-6, 75, p. 1302-1305.

147


09-09-2008

14:59

Pagina 148

148


09-09-2008

14:59

Pagina 149

Deelprogramma: Grenzen aan de uitoefening van fiscale soevereiniteit Coördinatoren: prof. dr. mr. A.O. Lubbers en prof. dr. H. Vording

Centrale onderzoeksvraag Het deelprogramma ‘Grenzen aan de uitoefening van fiscale soevereiniteit’ beoogt objectiveerbare beoordelingen te bereiken van de kwaliteit van fiscale regelgeving. De centrale onderzoeksvraag luidt: Hoe kunnen kwaliteitsoordelen over de wijze waarop fiscale soevereiniteit wordt uitgeoefend wetenschappelijk worden gefundeerd (zie verder pagina 6, en voetnoot 13). Daarbij zijn vragen bepalend als: Welke betekenis hebben rechtsstatelijke normen en sociaal-economische effectiviteitseisen voor de fiscale regelgeving? Hoe kan die betekenis adequaat doorwerken in de totstandkoming en in de rechterlijke toetsing van fiscale regelgeving? Het programma bestaat uit drie lagen: 1. grondslagenonderzoek. De kernvraag is hier, hoe de kwaliteit van fiscale regelgeving object van wetenschappelijk onderzoek kan zijn, waarbij het dan niet alleen gaat om de technisch-juridische kwaliteit (het traditionele domein van fiscaalwetenschappelijk onderzoek), maar met name ook om de bijdrage van het belastingrecht aan maatschappelijke doelen; 2. juridisch-dogmatisch onderzoek naar de wijze waarop de doelstellingen van de fiscale regelgever kunnen worden vastgesteld, en geldende fiscale regelgeving aan die doelstellingen kan worden getoetst; 3. empirische analyse van het doelbereik en de effecten van fiscale regelgeving. Binnen het deelprogramma wordt een wisselwerking tussen deze drie typen vragen beoogd, en in toenemende mate ook bereikt. Daarbij worden vragen uit de tweede laag, die het meest aansluiten bij het traditionele fiscale onderzoek, verdiept vanuit het grondslagenonderzoek (bijvoorbeeld door de doelstellingen van de wetgever niet als gegeven te aanvaarden, maar aan reflectie te onderwerpen); tegelijk wordt de toetsbaarheid van de ‘Grenzen aan de uitoefening van fiscale soevereiniteit’ vergroot door de empirische benadering van de derde laag. Dit onderzoek sluit aan bij een toenemende maatschappelijke en politieke belangstelling voor fiscale wetgevingskwaliteit en wetgevingsevaluatie.

149


09-09-2008

14:59

Pagina 150

De centrale onderzoeksvraag van het tweede deelprogramma luidt: Hoe kunnen kwaliteitsoordelen over de wijze waarop fiscale soevereiniteit wordt uitgeoefend wetenschappelijk worden gefundeerd? Hier komt het grondslagenonderzoek naar de wetenschappelijke fundering van kwaliteitsoordelen naar voren. Daarbij gaat de aandacht uit naar – traditionele en moderne – opvattingen over sociale rechtvaardigheid als mogelijke voedingsbodem voor fiscaal beter toepasbare rechtvaardigheidscriteria. De traditionele opvatting dat belastingen over de burgers moeten worden verdeeld naar rato van hun draagkracht is in de moderne politieke filosofie niet meer vanzelfsprekend. Rechtvaardigheidsopvattingen als die van John Rawls en Ronald Dworkin zijn echter niet zo gemakkelijk te ‘vertalen’ in concrete aanwijzingen voor de inrichting van de fiscale regelgeving. Een onderzoeksvraag is hier, of het nog wel mogelijk is om het belastingrecht ‘de maat te nemen’ met materiële rechtvaardigheidscriteria. Voorts wordt in deze zelfde thematiek aandacht besteed aan de vraag in hoeverre in het proces van democratische meerderheidsbesluitvorming waarborgen nodig zijn voor de fiscale wetgevingskwaliteit. Het gaat hier, met andere woorden, om de rechtsstatelijke kant van het fiscale recht. Een belangrijk aspect van die rechtsstatelijke kant van het fiscale recht is het vereiste van rechtszekerheid. Burgers moeten er op kunnen vertrouwen dat hun economische beslissingen niet worden doorkruist door (onverwachte) veranderingen van de fiscale ’spelregels’. Vanaf 2004 is binnen het deelprogramma veel aandacht besteed aan de vraag naar criteria voor het treffen van fiscaal overgangsrecht door de wetgever, de rechter en de uitvoerder. De reikwijdte van het rechtszekerheidsvereiste wordt hier onderzocht tegen de achtergrond van de veranderlijkheid van fiscale regelgeving. Een geïntegreerde juridische en economische analyse is hier bij uitstek van belang. In de maatschappij levende verwachtingen met betrekking tot veranderingen in fiscale regelgeving (en het daarbij te treffen overgangsrecht) kunnen immers worden verwerkt in marktprijzen. Zulke anticiperende marktreacties maken het moeilijker om passend overgangsrecht te treffen. Over dit thema, het onderwerp van Lubbers’ oratie is op 15 april 2005 een congres georganiseerd, en vervolgens een congresbundel gepubliceerd met bijdragen uit rechtspraktijk en wetenschap. Daarnaast hebben Vording en Lubbers vanuit dit perspectief onderzocht of (en hoe) de terugwerkende kracht van fiscale beslissingen van het HvJEG moet worden beperkt. Zij betogen dat het in het algemeen vanuit rechtseconomisch uitgangspunt wenselijk is dat rechterlijke uitspraken terugwerken omdat rechtssubjecten (inclusief Lidstaten) daardoor worden geprikkeld om de ontwikkeling van de jurisprudentie nauwgezet te volgen. Als deze ontwikkeling echter onvoldoende duidelijk is, creëert terugwerkende kracht van rechterlijke uitspraken slechts ‘windfall gains’ voor sommige belasting-

150


09-09-2008

14:59

Pagina 151

plichtigen die door anderen moeten worden bekostigd. In zulke gevallen verdient het in beginsel aanbeveling dat het HvJEG rekening houdt met de budgettaire gevolgen van zijn beslissingen voor de Lidstaten. Op dit zelfde terrein van overgangsrechtelijke vragen vindt bovendien promotieonderzoek plaats. Een tweede rechtsstatelijk aspect van fiscale regelgeving is de eenvoud en kenbaarheid van die regelgeving. De vraag of fiscale regels eenvoudiger kunnen, is al langere tijd object van Leids fiscaal-economisch onderzoek. De veronderstelling waarop dit onderzoek berust, is dat bij gelijke sociaal-economische effecten, de eenvoudiger fiscale regel de voorkeur verdient boven de complexere. Het gaat in dit onderzoek om het in kaart brengen van concrete mogelijkheden voor vereenvoudiging van de loon- en inkomstenbelasting en sociale premieheffing binnen de grenzen van budgettaire en inkomensneutraliteit. In de verslagperiode verscheen een aantal bijdragen, onder meer over de mogelijkheden om een vlaktaks in te voeren – een onderwerp dat thans veel publieke belangstelling trekt. De vraag naar criteria voor ‘goed belastingrecht’ is vanzelfsprekend ruimer, en doet zich met name ook voor bij fiscale wetgevingsevaluatie. In samenwerking met het Fiscaal Instituut Tilburg is het initiatief genomen tot een wetenschappelijke evaluatie van de Wet IB 2001, als complement van de ambtelijke evaluatie die vijf jaar na invoering van die wet heeft plaatsgevonden. Nadat een dertigtal fiscale onderzoekers van diverse faculteiten een gemeenschappelijk beoordelingskader zijn overeengekomen op een expert meeting te Leiden, zijn de resultaten gepresenteerd en bediscussieerd op het congres ‘Vijf jaar IB 2001’ te Tilburg (20 januari 2006). Inmiddels is de congresbundel gepubliceerd in de Meijers-reeks (nr. 114). Ten slotte kan de vraag wat ‘goed belastingrecht’ is ook worden gesteld met betrekking tot beslissingen van de rechter, met name in die situaties waar hij door invulling van open normen in feite optreedt als wetgever-plaatsvervanger. Een belangrijk resultaat van deze benadering is Lubbers’ boek Goed Koopmansgebruik, waarin wordt onderzocht hoe de Hoge Raad inhoud heeft gegeven aan de open norm van goed koopmansgebruik die ziet op de toerekening van de totale winst aan afzonderlijke jaren.

151


09-09-2008

14:59

Pagina 152

Wetenschappelijke publicaties Monografieën Hemels, S.J.C., Vijfeijken, I.J.F.A., Gribnau, J.L.M. & Dijk, L. Rapport van de Commissie algemeen nut beogende instellingen (Geschriften van de Vereniging voor Belastingwetenschap, 232). Deventer: Kluwer. Lubbers, A.O. Belastingarresten lezen en analyseren (Fiscale geschriften, Algemene wetten). Amersfoort: Sdu Fiscale en Financiële uitgevers.

Dissertatie Simontacchi, S. (31 januari 2007). Taxation of Capital Gains under the OECD Model Convention With Special Regards to Immovable Property. Universiteit Leiden, p. 1-421. Promotor: prof. mr. C. van Raad.

Artikel in gerefereerd tijdschrift Vording, H. & Ydema, O.I.M. The Rise and Fall of Progressive Income Taxation in the Netherlands (1795-2001). British Tax Review, 3, 255-279. (Deze publicatie is ook opgegeven bij het deelprogramma ‘Sociale cohesie en sociaal-economische vraagstukken’)

Artikelen in niet-gerefereerde tijdschriften Boer, J.P. Meer aandacht voor het lex certa-beginsel in fiscalibus. Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht, 2007(12), p. 1-4. Braun, K.M. Aanpassingen in de Wet op de omzetbelasting 1968 in verband met arrest Charles en Charles-Tijmens. Maandblad Belasting Beschouwingen, p. 66-76. Braun, K.M. & Koubia, M. Btw-carrouselfraude: geen kruid tegen gewassen? Maandblad Belasting Beschouwingen, p. 335-341. Gassler, Y.E. Overdrachtsbelastingclaims bij een aandelenverkrijging. Weekblad voor Privaatrecht, Notariaat en Registratie, p. 89-93. Hemels, S.J.C. Begrenzing van de Nederlandse beleidsvrijheid ten aanzien van goede doelen: het arrest-Stauffer 25 januari 2007. Weekblad Fiscaal Recht, 136(6702), p. 61-66. 152


09-09-2008

14:59

Pagina 153

Hemels, S.J.C. & Goto, K. Charitable Giving an Tax Incentives: Japan, the Netherlands, and the U.S. Tax Notes International, 48(3), p. 311-318. Hemels, S.J.C. Overheidsbedrijven en belastingplicht: papier bijt niet. NTFR-Beschouwingen, 1(10), p. 11-17. Hemels, S.J.C. Papieren BTW-tijger op de elektronische snelweg. Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht, 8(6), p. 1-5. Hemels, S.J.C. Tax Incentives and Cultural Policy/Tax Incentives for the Arts. Public Finance and Public Policy, 29(1), p. 56-84. Hemels, S.J.C. Tax incentives for the arts : the case of the Netherlands. Japan Journal for Cultural Economics, 2006(3), p. 1-12. Hemels, S.J.C. The Implications of the Walter Stauffer case of Charities, Donors and Governments. European Taxation, 47(1), p. 19-24. Lubbers, A.O. De ‘beslissing met uitgestelde werking’ als tegemoetkoming bij rechtsdwaling in het belastingrecht? Weekblad Fiscaal Recht, p. 1083-1089. Lubbers, A.O. & Scharrenburg, R. van. Confrontaties tussen totaalwinst en jaarwinst. Weekblad Fiscaal Recht, p. 1007-1015. Ruijschop, M.H.C. & Boer, J.P. Afscheid van een eenduidig deelnemingsbegrip. Weekblad voor Fiscaal recht, 6710, p. 273-279. Schuver-Bravenboer, M. Een beoordelingskader voor toetsing aan het eigendomsrecht in overgangssituaties. Weekblad Fiscaal Recht, 2007(6737), p. 1112-1120. Schuver-Bravenboer, M. Tijd is (belasting)geld. Forfaitair, 176(2007), p. 9-12. Vries, R.J. de & Visser, K.J. De winstbegrippen in de vennootschaps- en dividendbelasting: toenemende divergentie. Weekblad Fiscaal Recht, 2007(6738), p. 1215-1224.

153


09-09-2008

14:59

Pagina 154

Vries, R.J. de & Roos, I. de. Laagbelaste beleggingsdeelneming en (grensoverschrijdende) fiscale eenheid: nadere afstemming aanbevolen. Weekblad Fiscaal Recht, 2007(6737), p. 1105-1111.

Bundels Caminada, C.L.J., Haberham, A.M., Hoogteijling, J.H. & Vording, H. (Eds.). Belasting met beleid. Den Haag: Sdu Uitgevers.(Deze publicatie is ook opgegeven bij het deelprogramma ‘Sociale cohesie en sociaal-economische vraagstukken’) Gassler, Y.E. (Ed.). De toekomst van de overdrachtsbelasting. De beginselen van behoorlijke wetgeving als toetsingskader. Deventer: Kluwer.

Artikelen in bundels Booij, J.A. Enkele formele aspecten van de overdrachtsbelasting. In: Y.E. Gassler (Ed.), De toekomst van de overdrachtsbelasting, De beginselen van behoorlijke wetgeving als toetsingskader (p. 87-94). Deventer: Kluwer. Caminada, C.L.J. & Vording, H. Lastenverschuiving van overdracht naar bezit van een eigen woning. In: Y.E. Gassler (Ed.), De toekomst van de overdrachtsbelasting. De beginselen van behoorlijke wetgeving als toetsingskader (p. 71-76). Den Haag: Kluwer. Caminada, C.L.J. & Kam, C.A. de. Sleutelen aan de verdeling van de belastingdruk. In: C.L.J. Caminada, A.M. Haberham, J.H. Hoogteijling & H. Vording (Eds.), Belasting met beleid (p. 303-321). Den Haag: Sdu Uitgevers. Caminada, C.L.J. & Vording, H. Belasting als beleidsinstrument. In: C.L.J. Caminada, A.M. Haberham, J.H. Hoogteijling & H. Vording (Eds.), Belasting met beleid (p. 1-14). Den Haag: Sdu Uitgevers. Gassler, Y.E. Vergelijkbare gevallen. In: De toekomst van de overdrachtsbelasting (p. 23-30). Deventer: Kluwer.

154


09-09-2008

14:59

Pagina 155

Hemels, S.J.C. Commentaar artikel 16 Wet op de vennootschapsbelasting 1969 (giftenaftrek) en artikel 6 (vrijgestelde algemeen- en sociaal belang lichamen) en 9, lid 1, onderdeel h en i (extra aftrek algemeen- en sociaal belang lichamen). In: J.N. Bouwman, W. Bruins Slot, G.T.K. Meussen, M.J. Peters & S.A.W.J. Strik (Eds.), Nederlandse Documentatie Fiscaal Recht, deel vennootschapsbelasting. Amersfoort: Sdu Fiscale en Financiële Uitgevers. Hemels, S.J.C. Commentaar artikel 6.32/6.33/6.34/6.35/6.36/6.37/6.38/6.39 Wet inkomstenbelasting 2001 (giftenaftrek). In: J.W. van den Berge, A.A. Fase, R.M. Freudenthal, J. Ganzeveld, G.T.K. Meussen, R.E.C.M. Niessen & A.J.H. van Suilen (Eds.), Nederlandse Documentatie Fiscaal Recht, deel inkomstenbelasting. Amersfoort: Sdu Fiscale en Financiële Uitgevers. Hemels, S.J.C. & Ros, A.P. Belastinguitgaven: verantwoorden betekent niet per se afschaffen. In: C.L.J. Caminada, H. Vording, e.a. (Eds.), Belasting met beleid (p. 153-171). Den Haag: Sdu Uitgevers. Hemels, S.J.C. Betrokkenheid, belastingen en budgetverantwoordelijkheid. Een combinatie van publieke en private financiering. In: Second Opinion (p. 124-131). NAi Uitgevers. Heuvel, R.L.G. van den. Open norm als anti-ontgaansbepaling. In: Y.E. Gassler (Ed.), De toekomst van de overdrachtsbelasting. De beginselen van behoorlijke wetgeving als toetsingskader (p. 77-84). Deventer: Kluwer. Leen, A.R. A Constitutional Framework for the Market Order Versus Resource Usage Within It: The Case of a EU Fiscal Constitution. In: N. Delener (Ed.), Achieving Competetitive Advantage through Managing Global Resources (p. 417-424). New York: St. John’s University. Leen, A.R. A Fiscal Constitution for the EU. In: Gregory T. Papanikos (Ed.), Essays on the Economics of Law and Industrial Organization (p. 109-118). Athene: ATINER. Lohuis, H. Sfeerovergangen rondom artikel 13c Wet Vpb 1969. In: Liber Amicorum Huub Dijstelbloem (p. 162-172). Lubbers, A.O. & Poelmann, E. Afbakeningsproblemen rondom ‘grove schuld’ en ‘opzet’. In: Schuld en Boete. Tijdschrift voor Formeel Belastingrecht (p. 59-74).

155


09-09-2008

14:59

Pagina 156

Lubbers, A.O. & Vording, H. Effectiviteit van fiscale faciliteiten voor ondernemen. In: C.L.J. Caminada & H. Vording (Eds.), Belasting met beleid (p. 121-138). Den Haag: Sdu Uitgevers. Lubbers, A.O. Evaluatie van fiscale wetgeving. In: Y.E. Gassler (Ed.), De toekomst van de overdrachtsbelasting. De beginselen van behoorlijke wetgeving als toetsingskader (p. 13-20). Deventer: Kluwer. Raad, C. van. Application of tax treaties to items of income that are covered by more than one distributive provision. In: L. Hinnekens (Ed.), Liber Amicorum Frans Vanistendael (p. 729-736). Deventer: Kluwer Law International. Schuver-Bravenboer, M. Overgangsrecht voor termijnbepalingen in de WBR. In: Y.E. Gassler (Ed.), De toekomst van de overdrachtsbelasting. De beginselen van behoorlijke wetgeving als toetsingskader (p. 31-38). Deventer: Kluwer. Ydema, O.I.M. De rechtvaardige overdrachtsbelasting. In: Y.E. Gassler (Ed.), De toekomst van de overdrachtsbelasting. De beginselen van behoorlijke wetgeving als toetsingskader (p. 49-54). Deventer: Kluwer. Vording, H. Minister Zalm als fiscalist: een econoom met visie? In: J Sprenger (Ed.), Per saldo: overheidsfinanciën en fiscaliteit na twaalf jaar Minister Zalm (p. 39-48). Den Haag: Sdu Uitgevers.

156


09-09-2008

14:59

Pagina 157

Vakpublicaties Monografiën Vries, R.J. de. Cursus Belastingrecht Vennootschapsbelasting (april, mei, juni 2007, 423,426,429). Deventer: Gouda Quint. Vries, R.J. de & Vries, N.H. de. Cursus Belastingrecht vennootschapsbelasting -studenteneditie(Cursus Belastingrecht). Deventer: Kluwer. Ydema, O.I.M. & Bruijn-Luckers, M.L.C.C. de. Memo Echtscheiding en Alimentatie. Deventer: Kluwer.

Artikelen Boer, J.P. De Anglo-Amerikaanse trust in Nederlandse IB en Vpb. Fiscaal praktijkblad, 2007(3), p. 10-14. Boer, J.P. & Freudenthal, R.M. Voorgestelde reparatie van de vermogensrendementsheffing bij overlijden leidt tot reïncarnatie van het probleem. BelastingBrief, 2007(3), p. 1-4. Douma, S.C.W. Rechterlijke rechtsvorming moet! Maar hoe? NTFR, 2007(42), p. 1-3. Douma, S.C.W. & Lubbers, A.O. Verslag van de discussiemiddag over de Hoge Raad in belastingzaken. Tijdschrift voor Formeel Belastingrecht, 8, p. 27-30. Gassler, Y.E. Partiële reparatie van een onduidelijke systematiek in de WBR. Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht, 17, p. 12-17. Hemels, S.J.C. Belasting met kunst betalen: een kans die onvoldoende wordt gegerepen. De Aanslag, 2006/2007(2), p. 11-12. Hemels, S.J.C. Dorpshuizen en algemeen belang. Fiscale Berichten voor het Notariaat, 19(8), p. 3-7. Hemels, S.J.C. Gratis is niet goedkoop: BTW-gevolgen per 1 januari 2007. Kunsten ‘92, 2007(37), p. 23.

157


09-09-2008

14:59

Pagina 158

Hemels, S.J.C. Het arrest Stauffer (C-386/040); gevolgen voor giften en legaten aan buitenlandse goede doelen. Fiscale Berichten voor het Notariaat, 19(3), p. 8-11. Hemels, S.J.C. Netherlands, U.A.E. Sign First Income Tax Treaty. Tax Notes International, 46(8), p. 793-796. Hemels, S.J.C. Olanda no zeiseikaikaku no doukou (The trend of tax reform in the Netherlands). Sozei kenkyu, 10(1), p. 95-117. Hemels, S.J.C. Vereisten algemeen nut beogende instellingen bekend gemaakt. Fiscale Berichten voor het Notariaat, 19(4), p. 8-13. Leen, A.R. Een Europese grondwet? Dan eerst een fiscale. Economisch Statistische Berichten, jrg. 92(4506), p. 189. Lubbers, A.O. Maak meer werk van de motivering(sklachten)! Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht, 3, p. 1-4. Ruijschop, M.H.C. Aanpassing besluit fiscale eenheid 2003. BelastingBrief, 03, p. 9-15. Ruijschop, M.H.C. Aantekening bij ‘Antwoorden op Kamervragen inzake SAR-regelingen’. Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht, 24, p. 20-21. Ruijschop, M.H.C. Aantekening bij ‘Besluit vennootschapsbelasting Fonds voor gemene rekening’. Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht, 5, p. 16-18. Ruijschop, M.H.C. Aantekening bij ‘Reactie op NOB-commentaar over nota van wijziging Overige fiscale maatregelen 2008’. Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht, 30, p. 14-15. Ruijschop, M.H.C. Aantekeningen bij: ‘Antwoorden op nagekomen vragen Eerste Kamer inzake Werken aan winst’. Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht, 30, p. 14-19. Vording, H. Gelijke gevallen, en gevallen die gelijk lijken. Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht, 366, p. 1-3.

158


09-09-2008

14:59

Pagina 159

Annotaties Boer, J.P. Noot bij: Hof Amsterdam 03/01987 25-10-2007, Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht 2007-1, 31, p. 30-33. Boer, J.P. Noot bij: Rb. Breda 22-11-2006, FED 2007, 8. Hemels, S.J.C. Noot bij: HR, nr 42.649 10-05-2007, NTFR 2007-34, 1501, (Bijdrage aan vereniging voor onderhoud zijn aftrekbaar voor zover onderhoudsuitgaven daadwerkelijk zijn gedaan). Hemels, S.J.C. Noot bij: Hof Amsterdam 23-05-2007, NTFR 2007-38, 1649, p. 7, (Zakelijkheid uitgaven omvangrijk wagenpark van advocatenpraktijk niet aannemelijk gemaakt). Hemels, S.J.C. Noot bij: HR 07-12-2007, NTFR 2007-51, 2287, p. 22, (Verkapte uitdeling ter zake van verkoop aandelen aan eigen bv onvoldoende gemotiveerd). Hemels, S.J.C. Noot bij: HR, nr. 42.683 05-01-2007, NTFR 2007-2, 58, p. 6-7, (Overdracht van gerechtigdheid in pand aan echtgenote kan in casu geruisloos). Hemels, S.J.C. Noot bij: HR, nr. 41.720 06-04-2007, NTFR 2007-16, 709, p. 16-17, (Waarde eigen woning wordt bepaald in vrij opleverbare staat). Lubbers, A.O. Noot bij: HR 13-10-2006, BNB 2007-1, 10, p. 79-84. Lubbers, A.O. Noot bij: HR 16-06-2007, BNB 2007-2, 17, p. 232. Lubbers, A.O. Noot bij: HR 08-06-2007, BNB 2007-18, 232, p. 3595. Lubbers, A.O. Noot bij: HR 10-08-2007, BNB 2007-22, 299, p. 4697-4701. Lubbers, A.O. Noot bij: HR 10-08-2007, BNB 2007-22, 300, p. 4718. Lubbers, A.O. Noot bij: HR 10-08-2007, BNB 2007-22, 301, p. 4753. Lubbers, A.O. Noot bij: HR 10-08-2007, BNB 2007-22, 302, p. 4786.

159


09-09-2008

14:59

Pagina 160

Lubbers, A.O. Noot bij: HR 10-08-2007, BNB 2007-22, 303, p. 4820. Vries, R.J. de Noot bij: HR 25-11-2005, BNB 2007-9, 117, p. 1936-1939. Vries, R.J. de Noot bij: HR 17-02-2007, BNB 2007-2, 14, p. 143-144. Vries, R.J. de Noot bij: HR 11-08-2006, BNB 2007-3, 26, p. 405-406.

160


09-09-2008

14:59

Pagina 161

Prof. dr. mr. L.M. Moerings, programmacoördinator (i.s.m. prof. dr. J.P. van der Leun, programmacoördinator vanaf 01-01-2008)

Programma Veiligheid en recht 161


09-09-2008

14:59

Pagina 162

162


09-09-2008

14:59

Pagina 163

Centrale vraagstelling De verhouding tussen recht en veiligheid levert allerlei relevante juridische en andere dilemma’s op die voor het verdere wetenschappelijke onderzoek van belang zijn. Centraal in het onderzoek van het programma staat de vraag naar de verhouding tussen veiligheid en recht. Achtergrond en organisatie Onveiligheid leidt, behalve tot maatschappelijke en persoonlijke ellende, ook tot tal van juridische vragen. Het zijn vragen bijvoorbeeld op het vlak van het civielrecht (aansprakelijkheid; eigen verantwoordelijkheid slachtoffers), het bestuursrecht (openbare orde, toezicht en handhaving), het strafrecht (strafrechtelijke aansprakelijkheid van individuen, rechtspersonen en overheden), het internationaal recht (tal van milieurichtlijnen) en op de grensvlakken daartussen. Daarnaast zijn er vraagstukken die liggen op het grensvlak met andere disciplines, bijvoorbeeld de criminologie (omvang en oorzaken van criminaliteit, effectiviteit van interventies), bestuurskunde (de organisatie van veiligheid en de rol van de overheid) en de psychologie (veiligheidsbeleving). Beantwoording van vragen over de verhouding tussen veiligheid en recht vraagt derhalve om een interdisciplinaire benadering. In dit onderzoeksprogramma worden alle wetenschappelijke initiatieven gebundeld op het terrein van veiligheid en recht. Deze verhouding leidt tot allerlei specifieke onderzoeksvragen. In hoeverre kunnen rechten bijdragen aan de verbetering van veiligheid? Welke rechten zijn onaantastbaar? Welke rol spelen specifieke deskundigheden daarbij? Welke risico’s zijn aanvaardbaar en welke niet? Op welke wijze zijn de organisaties die betrokken zijn bij veiligheid georganiseerd? Is deze organisatie juridisch onderbouwd? Welke vormen van criminaliteit kunnen met welke bevoegdheden en andere methoden het best worden bestreden? Deze en andere vragen staan centraal in het onderzoeksprogramma Veiligheid en recht. In het programma wordt samengewerkt door onderzoekers uit verschillende departementen en van verschillende disciplines: strafrecht, bestuursrecht, privaatrecht, criminologie, forensische accountancy en rechtseconomie. Ook wordt er vanuit dit onderzoeksprogramma samengewerkt met andere facultaire onderzoeksprogramma’s, zoals Geschillenbeslechting en Sociale Cohesie.

163


09-09-2008

14:59

Pagina 164

Met dit onderzoeksprogramma participeert de Faculteit der Rechtsgeleerdheid in de Onderzoeksschool Maatschappelijke Veiligheid. Deze door de KNAW erkende onderzoeksschool is een samenwerkingsverband tussen de Erasmus Universiteit Rotterdam, de Vrije Universiteit Amsterdam, de Universiteit Leiden, de Universiteit Twente, het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving en TNO. De vraag naar de verhouding tussen veiligheid en recht is uitgewerkt in drie hoofdthema’s. De expertise van de deelnemende onderzoekers concentreert zich rond deze thema’s. De drie aspecten van de verhouding van veiligheid en recht worden elk uitgewerkt in een eigen deelprogramma.

164


09-09-2008

14:59

Pagina 165

Deelprogramma: Rechtsstaat, organisatie en veiligheid Coördinator: prof. dr. mr. L.M. Moerings

Centrale onderzoeksvraag Achtergrond Zeker sinds 11 september 2001 staat de urgentie van het streven naar veiligheid bovenaan de bestuurlijke en politieke agenda’s. Daardoor vragen talrijke organisatorische en juridische problemen op nationaal en internationaal niveau de aandacht. Maar al eerder was er een duidelijke tendens waarneembaar naar regelgeving en bestuurlijk-organisatorische voorzieningen die beoogden de onveiligheid tot een maatschappelijk aanvaardbaar niveau terug te dringen. Dit streven wordt gecompliceerd door de omstandigheid dat het maatschappelijk leven in de moderne westerse maatschappijen het nemen van risico’s als het ware opzoekt, onder meer door grootschalige evenementen, druk weg- en luchtverkeer, grote mobiliteit, enzovoort. Daardoor is de kwetsbaarheid voor rampen, ongelukken en ook terroristische aanslagen groot. Dat fenomeen bevordert allerhande vormen van regulering, die op haar beurt weer een bijna oeverloze vraag naar handhaving oproept. Die regulering en haar handhaving, alsmede de instituties en organisaties die daarbij zijn betrokken of daarmee zijn belast, vormen het onderzoeksterrein van dit deelprogramma. Het onderzoek is zowel juridisch als empirisch (bestuurskundig en criminologisch) van aard. De bestudeerde instituties zijn onder meer de krijgsmacht, de rechterlijke organisatie, de brandweer en andere bij de rampenbestrijding betrokken instellingen, het gevangeniswezen en de politie. Deze instellingen functioneren binnen de bestuurlijke en normatieve kaders van de rechtsstaat en de bundeling van rechtsstaten die samen de Europese Unie vormen. Dat functioneren wordt gekenmerkt door een spanning tussen de behoefte aan maximale veiligheid enerzijds, en het uitgangspunt dat burgerlijke vrijheden dienen te worden gerespecteerd anderzijds. Met name het grondrecht van de vrijheid van de persoonlijke levenssfeer komt onder druk te staan. De wetgever grijpt in toenemende mate naar preventieve bestuurlijke bevoegdheden, zoals de bestuurlijke ophouding en het preventief fouilleren, terwijl binnen het strafrecht het accent komt te liggen op vormen van collectieve aan-

165


09-09-2008

14:59

Pagina 166

sprakelijkheid, de strafbaarheid van voorbereidingshandelingen en het toekennen van vergaande en ingrijpende onderzoeksbevoegdheden. Daardoor vormt de uit de rechtsstaat voortvloeiende opgave om checks en balances te behouden en de uitoefening van bevoegdheden controleerbaar en transparant te houden steeds meer een probleem. Daarnaast is er ook de roep om effectieve sancties. Ook hier speelt de kwestie van de juiste maatvoering. De roep om meer repressie en hogere straffen kan niet zonder meer worden genegeerd, maar het is zaak te onderzoeken welke sancties ‘werken’ zonder disproportionele maatschappelijke kosten en risico’s. Onderzoeksvragen De onderzoekers binnen dit deelprogramma richten zich aldus op de volgende onderzoeksvragen: • Hoe kunnen werkzame regelingen worden gecreëerd ter bevordering van de maatschappelijke veiligheid in ruime zin die ruimte laten voor de burgerlijke vrijheden? • Hoe kunnen deze regelingen op effectieve en evenwichtige wijze worden gehandhaafd? Hoe kan de uitoefening van de bevoegdheden van de handhavingsorganen worden getoetst (checks en balancse, transparantie)? • Welke verbeteringen in de organisatie en onderlinge afstemming van de bij de veiligheidszorg betrokken instellingen moeten worden gerealiseerd?

166


09-09-2008

14:59

Pagina 167

Wetenschappelijke publicaties Monografieën Muller, E.R. & Rosenthal, U. The Evil of Terrorism: Diagnosis and Countermeasures. Springfield Illinois USA: Charles C. Thomas Publisher. Muller, E.R., Kummeling, H.R.B.M. & Bron, R. Veiligheid en privacy: Een zoektocht naar een nieuwe balans. Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Wingerden, S.G.C. van, Wilsem, J.A. van & Moerings, M. De praktijk van schadevergoeding voor slachtoffers van misdrijven. Den Haag: Boom Juridische uitgevers.

Artikelen in gerefereerde tijdschriften Calster, P.J.V. Van & Cools, M. It’s all about intelligence, stupid. European Journal of Intelligence Studies, 1(1), p. 1-9. Megens, C.I.M. Delinquentie van meisjes: Over de relatie tussen risicofactoren en delinquent gedrag na behandeling in een JJI. Tijdschrift voor Criminologie, 49(4), p. 370-385.

Artikelen in gerefereerde bundels Calster, P.J.V. Van & Gunther Moor, L. (On)mogelijkheden van reassurance policing in België en Nederland. In: P.J.V. Van Calster & L. Gunter-Moor (Eds.), Reassuring Policing: een alliantie tussen burgers en politie? (p. 11-20). Dordrecht: Stichting Maatschappij, Veiligheid en Politie. Calster, P.J.V. Van & Verfaillie, K. Het strafrechtsysteem als narratief proces. Over (de illusie van) maakbaarheid en contrôle. In: P.J.V. Van Calster, e.a. (Eds.), Liber Amicorum Christiaen Eliaerts (p. 319-332). Brussel: VUBpress. Calster, P.J.V. Van. Politietechnieken en Methoden: Balans of Regelrechte Contradictie. In: P.J.V. Van Calster, e.a. (Eds.), Wie is de baas van de lokale politie? Balans tussen community policing en het gebruik van ingrijpende politietechnieken (p. 133-146). Brussel: Politeia.

167


09-09-2008

14:59

Pagina 168

Calster, P.J.V. Van. Reassuring policing en de risk society. In: P.J.V. Van Calster & L. Gunther Moor (Eds.), Reassuring Policing: een alliantie tussen burgers en politie? (p. 91-96). Dordrecht: Stichting Maatschappij, Veiligheid en Politie. Calster, P.J.V. Van. Reassuring policing en technological-led-policing. Hoeveel technologie kan een gemeenschapsgerichte/gebiedsgebonden politie eigenlijk aan? In: P.J.V. Van Calster & L. Gunther Moor (Eds.), Reassuring Policing: een alliantie tussen burgers en politie? (p. 81-90). Dordrecht: Stichting Maatschappij, Veiligheid en Politie. Calster, P.J.V. Van. Reassuring policing in praxis. In: P.J.V. Van Calster & L. Gunther Moor (Eds.), Reassuring Policing: een alliantie tussen burgers en politie? (p. 41-46). Dordrecht: Stichting Maatschappij, Veiligheid en Politie.

Gerefereerde bundels Calster, P.J.V. Van, Christiaens, J., Enhus, E., Nuytiens, A. & Snacken, S. (Eds.). Criminologie: tussen kritiek en realisme. Brussel: VUBpress. Calster, P.J.V. Van, Christiaens, J., Enhus, E., Nuytiens, A. & Snacken, S. (Eds.). Liber Amicorum Christiaen Eliaerts. Brussel: VUBpress. Calster, P.J.V. Van & Gunther Moor, L. (Eds.). Reassurance Policing: een alliantie tussen burgers en politie? Dordrecht: Stichting Maatschappij, Veiligheid en Politie. Calster, P.J.V. Van, Dormaels, A., Hendrickx, E. & Kimpe, S. De (Eds.). Wie is de baas van de lokale politie? Balans tussen community policing en het gebruik van ingrijpende politietechnieken. Brussel: Politeia.

Artikelen in niet-gerefereerde tijdschriften Moerings, M. De Cellenexplosie, voorlopig gehechten, veroordeelden, vreemdelingen, jeugdigen en tbs. Justitiële verkenningen, p. 5-30. Moerings, M. & Wingerden, S.G.C. van. Het succes van Exodus; evaluatieonderzoek naar resocialisatie en recidive van oud-bewoners. Proces, Tijdschrift voor strafrechtspleging, p. 2-8.

168


09-09-2008

14:59

Pagina 169

Woude, M.A.H. van der & Sliedregt, E. van. De risicosamenleving: overheid vs. strafrechtswetenschap? Aanwijzingen voor het debat rondom veiligheid en risico’s. Proces, Tijdschrift voor strafrechtspleging, 6, p. 216-266.

Bundels Boone, M. & Moerings, M. (Eds.). Dutch Prisons. Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Fijnaut, C.J.C.F., Muller, E.R., Rosenthal, U. & Torre, E.J. van der (Eds.). Politie. Studies over haar werking en organisatie. Deventer: Kluwer. Muller, E.R., Helsloot, I. & Berghuijs, J.D. (Eds.). Brandweer. Studies over organisatie, functioneren en omgeving. Deventer: Kluwer.

Artikelen in bundels Cleiren, C.P.M., Muller, E.R. & Dubelaar, M.J. Algemene beginselen van behoorlijke politiezorg. In: C.J.C.F. Fijnaut, E.R. Muller, U. Rosenthal & E.J. van der Torre (Eds.), Politie. Studies over haar werking en organisatie (p. 559-599). Deventer: Kluwer. Kar, H.M. van de, Hekesen, A. & Brouwer, D. Brandweer, rampenbestrijding en financiering. In: J.D. Berghuis, I. Helsloot & E.R. Muller (Eds.), Brandweer. Studies over organisatie, functioneren en omgeving (p. 223-245). Deventer: Kluwer. Moerings, M. Growing Prison Rate. In: M. Boone & M. Moerings (Eds.), Dutch prisons (p. 51-76). Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Moerings, M. The Persistent Offender. In: M. Boone & M. Moerings (Eds.), Dutch prisons (p. 187-205). Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Muller, E.R. Aansprakelijkheidsmanagement politie. In: C.J.C.F. Fijnaut, E.R. Muller, U. Rosenthal & E.J. van der Torre (Eds.), Politie. Studies over haar werking en organisatie (p. 753-774). Deventer: Kluwer. Muller, E.R., De Poot, C.J., Bokhorst, R.J. & Koppen, P.J. van. Dilemma’s in de opsporing. In: C.J.C.F. Fijnaut, E.R. Muller, U. Rosenthal & E.J. van der Torre (Eds.), Politie. Studies over haar werking en organisatie (p. 825-864). Deventer: Kluwer.

169


09-09-2008

14:59

Pagina 170

Muller, E.R. Inlichtingendiensten in Nederland. In: C.J.C.F. Fijnaut, E.R. Muller, U. Rosenthal & E.J. van der Torre (Eds.), Politie. Studies over haar werking en organisatie (p. 169-190). Deventer: Kluwer. Muller, E.R. Politie en politiewetenschap in perspectief. In: C.J.C.F. Fijnaut, E.R. Muller, U. Rosenthal & E.J. van der Torre (Eds.), Politie. Studies over haar werking en organisatie (p. 1175-1188). Deventer: Kluwer. Muller, E.R. Toekomst brandweer en brandweerwetenschap. In: E.R. Muller, I. Helsloot & J.D. Berghuijs (Eds.), Brandweer. Studies over organisatie, functioneren en omgeving (p. 785-800). Deventer: Kluwer.

170


09-09-2008

14:59

Pagina 171

Vakpublicaties Artikelen Loof, J.P. Politie-inmenging in de persoonlijke levenssfeer zonder wettelijke basis: terrorismebestrijding en constitutioneelrechtelijk experimenteergedrag. Rechtsgeleerd Magazijn Themis, 168(3), p. 112-115. Moerings, M. Rubriek rechtspositie van gedetineerde 1. Delikt en Delinkwent, p. 202-207. Woude, M.A.H. van der. De hedendaagse beheersingscultuur als zondeboksamenleving. Proces, Tijdschrift voor strafrechtspleging, 4, p. 159-160. Woude, M.A.H. van der. Risicojustitie. Proces, Tijdschrift voor strafrechtspleging, 3, p. 134. Woude, M.A.H. van der. Risicojustitie en deskundigheid in de strafrechtspleging. Proces, Tijdschrift voor strafrechtspleging, 6, p. 215.

Annotatie Schilder, A.E. Noot bij: HR 30-01-2007, AB 2007, 131.

171


09-09-2008

14:59

Pagina 172

172


09-09-2008

14:59

Pagina 173

Deelprogramma: Dynamiek van criminaliteit en regelovertreding Coördinator: prof. dr. G.J.N. Bruinsma

Centrale onderzoeksvraag Achtergrond De roep om veiligheid en zekerheid leidt ertoe dat nieuwe terreinen aan normering worden onderworpen die niet onder het klassieke domein van het strafrecht vallen. Het gaat om ordeningsregelgeving die ten dienste staat van de veiligheid en integriteit van het sociale en economische verkeer in de samenleving: geformaliseerde normen en waarden voor gedrag in de publieke ruimte, spelregels voor klant en personeel van supermarkten, regels voor reizigers van openbaar vervoer, regels met betrekking tot legaal verblijf in ons land, codes omtrent integer gedrag binnen bedrijven en overheidsorganisaties, een vergunningplicht voor tal van bedrijvigheden, nieuwe regels voor controle op jaarrekeningen door ondernemingen e.d. Overtreding van deze regelgeving wordt ook wel aangeduid als mala prohibita of regulatory crime, in tegenstelling tot de klassieke mala in se of predatory crime. Een kenmerk dat aan ordeningsregelgeving wordt toegeschreven. Andere regulering brengt ook andere vormen van handhaving met zich mee. Het concept risicojustitie is in belangrijke mate geïnspireerd op controlestrategieën die in een bestuurlijke of private setting zijn ontwikkeld. Nieuwe handhavingsarrangementen en -instrumenten worden vooral op dit terrein ingezet (handhavingsconvenanten, bestuurlijke preventie, bestuurlijke boete, bestuurlijke ophouding, bestuurlijke transactie). Aan de andere kant worden in het kader van de private recherche en de forensische accountancy technieken uit het strafrechtelijk onderzoek gebruikt om niet-strafrechtelijke overtredingen ‘op te sporen’. Onderzoeksvragen Over de dynamiek tussen van criminaliteit en overtreding van regels uit het sociaal-economisch ordeningsrecht zijn tal van belangrijke vragen te stellen. Allereerst is het van belang criminologische vragen over aard, omvang, oorzaken en aanpak van criminaliteit ook te stellen voor overtre-

173


09-09-2008

14:59

Pagina 174

ding van ordeningsregelgeving. Theorieën over criminaliteit en veiligheid zijn vooral ontwikkeld op terrein van klassieke criminaliteit, terwijl nu juist ordeningsregelgeving onze onveiligheid moet verminderen en overtreding daarvan de iure en de facto wordt gecriminaliseerd. Op basis van empirisch onderzoek naar de dynamiek van criminaliteit en regelovertreding zullen bestaande criminologische theorieën worden aangescherpt en aangevuld. Daarnaast moeten specifieke vragen worden gesteld over het nieuwe domein van onderzoek. Onderzoeksvragen betreffen: • De dynamiek tussen criminaliteit en regelovertreding (bv. Welke verbanden zijn er tussen criminele loopbanen in commune criminaliteit en in regulatieve criminaliteit?); • De dynamiek tussen regulering en criminaliteit (bv. Wat is de criminogene werking van regulering? Gedijen bepaalden vormen van misdaad juist goed in een niet-gecriminaliseerde, regulatieve context?); • De dynamiek van maatschappelijke reacties (bv. Welke rol speelt de beeldvorming? Wat zijn opvattingen over strafwaardigheid van regulatory crimes?); • De dynamiek van handhavend optreden (bv. Wat zijn de effecten van het gebruik van interventiemethoden uit de wereld van het ordeningsrecht voor de aanpak van klassieke vormen van misdaad en vice versa?). Bestudering van dynamiek vraagt om een methodologische aanpak, waarbij actuele processen in kaart worden gebracht en worden verklaard. Het gaat dan om processen van criminalisering en decriminalisering, de interactie tussen normadressant en handhavende overheid en effecten van regulering op het regelnalevend gedrag van burgers, bedrijven en instellingen. Aandachtsgebieden voor het empirische onderzoek zijn relaties tussen illegaliteit en criminaliteit op de markten voor arbeid en prostitutie, de bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit, de ordening op het terrein van de zeden, loopbanen in de witteboordencriminaliteit en publieke percepties van (ernst en strafwaardigheid) van regulatory crime.

174


09-09-2008

14:59

Pagina 175

Wetenschappelijke publicaties Artikelen in gerefereerde tijdschriften Bruinsma, G.J.N. & Weisburd, D. Experimental and quasi-experimental criminological research in the Netherlands. Journal of Experimental Criminology, 3(2), p. 83-88. Bruinsma, G.J.N. & Weerman, F. Vernieuwingen in de verklarende jeugdcriminologie. Tijdschrift voor Criminologie, p. 295-309. Engbersen, G., Leun, J.P. van der & Boom, J. van der. The Fragmentation of Migration and Crime in the Netherlands. Crime and Justice, 35, p. 389-452. Goudriaan, H. & Nieuwbeerta, P. Contextual determinants of juveniles’ willingness to report crimes. A vignette experiment. Journal of Experimental Criminology, 3(2), p. 89-111. Haas, N., Keijser, J. de & Vanderveen, G.N.G. Steun voor eigenrichting; invloed van ernst van de aanleiding en mate van planning, een experiment. Tijdschrift voor Criminologie, p. 45-56. Laan, P.H. van der, e.a. De effectiviteit van multisysteemtherapie (MST). Knelpunten en kansen bij de implementatie van een randomized controlled trial. Tijdschrift voor Criminologie, 49(1), p. 57-67. Laan, P.H. van der, e.a. Implementing randomized experiments in criminal justice settings: An evaluation of multi-systematic therapy in the Netherlands. Journal of Experimental Criminology, 3(2), p. 113-129. Leun, J.P. van der, Kloosterman, R.C. & Rath, J. Inleiding. Migrantenstudies, 23(2), p. 72-75. Schrover, M., Leun, J.P. van der & Quispel, G.C. Niches, labour market segregation and gender. Journal of Ethnic and Migration Studies, 33(4), p. 529-540.

175


09-09-2008

14:59

Pagina 176

Artikelen in gerefereerde bundels Bijleveld, C.C.J.H., Goudriaan, H. & Malsch, M. Ethnic minorities and confidence in the Dutch criminal-justice system. In: T.R. Tyler (Ed.), Legitimacy and criminal justice: International perspectives (p. 277-301). Leun, J.P. van der. The Dutch ‘Discouragement’ policy towards undocumented immigrants: Implementation and outcomes. In: E. Berggren, B. Likic-Brboric, G. Toksöz & N. Trimikliniotis (Eds.), Irregular Migration, Informal Labour and Community: A Challenge for Europe (p. 401-412). Maastricht: Shaker.

Artikelen in niet-gerefereerde tijdschriften Brouwer, J.G. & Schilder, A.E. Gebiedsontzeggingen in het systeem van het openbare orderecht. JB-Plus, p. 154-167. Moerings, M. & Wingerden, S.G.C. van. Risico-instrumenten en de rechter. Proces, Tijdschrift voor strafrechtspleging, p. 231-238.

Bundel Bruinsma, G.J.N. & Weisburd, D. (Eds.). Experimental and quasi-experimental research in the Netherlands. (Special Issue of Journal of Experimental Criminlogy). Houten: Springer.

Artikelen in bundels Bruinsma, G.J.N. Urbanisation and urban crime. An overview of Dutch geographical and environmental research. In: M. Tonry & C. Bijleveld (Eds.), Crime and Justice in the Netherlands (p. 453-502). 2007: A Review of Research Vol. 35. Laan, P.H. van der. De kind en de taakstraf. In: G. Cardol & W. Theunissen (Eds.), Het kind: bijzonder belangrijk. Over het belang van het kind in het werk van de Raad voor de Kinderbescherming (p. 189-202). Amsterdam: SWP. Leerkes, A.S., Engbersen, G. & Leun, J.P. van der. The rise in crime among irregular immigrants: the marginalization thesis in question. In: A.S. Leerkes (Ed.), Illegaal verblijf en veiligheid in Nederland ( dissertatie Leerkes) (p. 142-166). Amsterdam.

176


09-09-2008

14:59

Pagina 177

Nieuwbeerta, P., Leistra, G. & Wingerden, S.G.C. van. Invloeden op de strafmaat. In: P. Nieuwbeerta & G. Leistra (Eds.), Dodelijk geweld. Moord en doodslag in Nederland (p. 166-190). Amsterdam: Uitgeverij Balans. Nieuwbeerta, P., Leistra, G. & Wingerden, S.G.C. van. Trends in vrijheidsstraffen. In: P. Nieuwbeerta & G. Leistra (Eds.), Dodelijk geweld. Moord en doodslag in Nederland (p. 159-165). Amsterdam: Uitgeverij Balans. Wilsem, J.A. van. Cohortgrootte en geweldscriminaliteit. Het Easterlin-effect onderzocht in 20 landen. In: A.M. van der Laan, L. Vervoorn, N. van Nimwegen & F.L. Leeuw (Eds.), Justitie en Demografie: over ontgroening, vergrijzing en verkleuring. Veranderingen in bevolkingssamenstelling en de gevolgen voor Justitie (p. 63-75). Den Haag: WODC. Wilsem, J.A. van. Cross-national research on violent victimization. In: D.J. Flannery, A.T. Vazsonyi & I.D. Waldman (Eds.), Cambridge Handbook on Violent Behaviour (p. 486-500). Cambridge: Cambridge University Press. Wingerden, S.G.C. van, Nieuwbeerta, P. & Leistra, G. Vervolging en bestraffing. In: P. Nieuwbeerta & G. Leistra (Eds.), Dodelijk geweld. Moord en doodslag in Nederland (p. 151-158). Amsterdam: Uitgeverij Balans.

Rapporten Suurmond, G. Compliance to fire safety regulation. The effects of the enforcement strategy (2007.03). Leiden: Department of Economics Research Memorandum, Universiteit Leiden. Velthoven, B.C.J. van. Kosten-batenanalyse van criminaliteitsbeleid. Over de methodiek in het algemeen en Nederlandse toepassingen in het bijzonder (2007.05). Leiden: Department of Economics Research Memorandum, Universiteit Leiden.

177


09-09-2008

14:59

Pagina 178

Vakpublicaties Artikelen in bundels Leun, J.P. van der. De grootstedelijke bevolking en criminaliteitsverwachtingen. In: A.M. van der Laan, L. Vervoorn, N. van Nimwegen & F. Leeuw (Eds.), Justitie en demografie: over ontgroening, vergrijzing en verkleuring. Veranderingen in bevolkingssamenstelling en de gevolgen voor Justitie. (p. 117-124). Den Haag: WODC-NIDI. Leun, J.P. van der. Enkele gedachten over ethiek in de criminologie. In: Ethiek in sociaal-wetenschappelijk onderzoek (p. 81-84). Amsterdam: KNAW.

Artikelen Donker, A.G. Kroniek. De biologie als nieuwe zusterdiscipline van de criminologie. Tijdschrift voor Criminologie, p. 80-86. Kaal, H.L. & Vanderveen, G.N.G. Hoe groot is uw buurt? Rooilijn, p. 90-97. Kielman, H.H. & Koelewijn, W.I. Het eigen huis is een beschermd goed... It monitor, p. 12-13.

Boekbesprekingen Donker, A.G. Biologie en criminologie [Bespreking van het boek Biologie en criminologie. Themanummer van Justitiële verkenningen]. Mens en Maatschappij, p. 300-301. Vanderveen, G.N.G. Slachtoffers van criminaliteit: feiten en achtergronden [Bespreking van het boek Slachtoffers van criminaliteit: feiten en achtergronden]. Mens & Maatschappij, 4, p. 400-401. Wilsem, J.A. van. Woonbuurt en jeugdcriminaliteit in Antwerpen [Bespreking van het boek Buurtinvloeden en jeugddelinquentie. Een toets van de sociale desorganisatietheorie]. Tijdschrift voor Criminologie, p. 333-337.

178


09-09-2008

14:59

Pagina 179

Deelprogramma: Forensische expertise Coördinator: prof. mr. J.F. Nijboer

Centrale onderzoeksvraag Achtergrond Onder invloed van wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen spelen deskundigen een steeds grotere rol in de rechtspleging. Deze ontwikkeling wordt versterkt door de rol die rechtspleging wordt toebedeeld bij het streven naar een veiliger samenleving. Hoewel er al bijna een eeuw aandacht bestaat voor de vraagstellingen en problemen die de inschakeling van forensische (= op de rechtspraktijk toegesneden) expertise, is deze problematiek de laatste jaren meer in het brandpunt van de belangstelling komen te staan. Oorzaken daarvoor zijn te vinden in het toenemende besef van de betrekkelijkheid van rechtsregels in feitenonderzoek en bewijs in het recht, in de verscherpte aandacht voor het risico van gerechtelijke dwalingen, in de internationalisering van het recht – niet in de laatste plaats in de praktijk (rechtshulpcontacten en wederzijdse erkenning van vonnissen en van onderzoeksresultaten) – en in de opkomst van nieuwe stromingen en wetenschapsterreinen in de cognitieve filosofie en mathematica (probabilistiek), in de cognitieve (rechts)psychologie en in de forensische wetenschappen – niet in de laatste plaats in de criminalistiek. In het deelprogramma forensische expertise wordt op systematische wijze aandacht geschonken aan de theoretische, communicatieve, organisatorische en praktische problemen, die samenhangen met de forensische expertise en haar rol in de rechtspraktijk (in procedures, maar ook in regelgeving en beleidsvorming). In dit deelprogramma wordt samengewerkt door onderzoekers uit verschillende disciplines, waarbij vanwege de onmisbare oriëntatie op de forensische realiteit ook - naast de wetenschappelijke activiteiten, die de kern vormen - aandacht bestaat voor post-academische vorming van juristen en (forensische) deskundigen en voor maatschappelijke dienstverlening in de vorm van advisering en – soms – contra-expertise.

179


09-09-2008

14:59

Pagina 180

Onderzoeksvragen Hiervoor werd al aangegeven dat aandacht wordt geschonken aan theoretische, communicatieve, organisatorische en praktische problemen. Daarmee is direct al aangegeven dat het onderzoeksveld gelaagd is. Wat betreft de theoretische problemen wordt vooralsnog de aandacht geconcentreerd op drie, deels juridische, deels (wetenschaps)filosofische en (wetenschaps)sociologische vragen: • In hoeverre kunnen juridische feitenvaststellingen worden geduid in termen van waarschijnlijkheidsoordelen, die ook hanteerbaar zijn binnen andere takken van (forensische) wetenschap en praktijk? • Hoe vindt erkenning van nieuwe forensische werkwijzen plaats, zowel in het voorbereidend onderzoek in strafzaken als bij de uiteindelijke acceptatie van forensische onderzoeksresultaten voor het bewijs (bv. nieuwe technisch-wetenschappelijke opsporingsmethoden als DNA-onderzoek en op risicotaxatie gebaseerde gedragsvoorspellingsmethoden)? • Hoe vindt disciplinering plaats binnen de diverse academische en praktische rekrutering en vorming ten aanzien van de betrokken vakgebieden in het recht en in andere (forensische) wetenschappen? En wat zijn daarvan de consequenties? (Dit thema bouwt voort op de oratie van J.F. Nijboer, 2002.) Bij de beantwoording van de onderzoeksvragen van dit deelprogramma wordt samengewerkt met het Nederlands Forensisch Instituut in Rijswijk en met het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving te Leiden.

180


09-09-2008

14:59

Pagina 181

Wetenschappelijke publicaties Monografieën Mouthaan, H.J. A framework for Audit committee effectiveness. Delft: Thieme Media Services. Pheijffer, M., Hoogenboom, A.B., Immink, J. & Wielenga, A. Compliance Survey 2007 (NIVRANyenrode Press, 12). Breukelen: NIVRA-Nyenrode Press.

Dissertaties Schermer, B.W. (9 mei 2007). Software Agents, Surveillance, and the Right to Privacy: a Legislative Framework for Agent-enabled Surveillance. Universiteit Leiden, p. 1-243, Leiden: Leiden University Press. Promotor: prof. dr. H.J. van den Herik. Sietsma, R. (10 januari 2007). Gegevensverwerking in het kader van de opsporing. Toepassing van datamining ten behoeve van de opsporingstaak: afweging tussen het opsporingsbelang en het recht op privacy. Universiteit Leiden, p. 1-461, Den Haag: Sdu Uitgevers. Promotor: prof. mr. H. Franken.

Artikelen in gerefereerde tijdschriften Doreleijers, T.A.H., Vermeiren, R.R.J.M. e.a. Criminal profiles of violent juvenile sex and violent juvenile non sex offenders: an explorative longitudinal study. Journal of Interpersonal Violence, 22(10), p. 1340-1355. Doreleijers, T.A.H. e.a. Incarcerated Dutch juvenile sex offenders compared with non-sex offenders. Journal of Child Sexual Abuse, 16(2), p. 1-21. Doreleijers, T.A.H. e.a. Predictive validity of the Dutch PCL:YV for institutional disruptive behavior: findings from two samples of male adolescents in a juvenile justice treatment. Behavioral sciences & the law, 25(5), p. 739-755. Doreleijers, T.A.H., Vermeiren, R.R.J.M. e.a. Relating psychiatric disorders, offender an doffence characteristics in a sample of adolescent sex offenders an non-sex offenders. Criminal Behaviour and Mental Health, 17(1), p. 15-30. 181


09-09-2008

14:59

Pagina 182

Doreleijers, T.A.H., Vermeiren, R.R.J.M. e.a. Sexual behavior in high-functioning male adolescents and young adults with autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 37(2), p. 260-269. Doreleijers, T.A.H. e.a. The validity of questionnaire self-report of psychopathology and parentchild relationship quality in juvenile delinquents with psychiatric disorders. Journal of Adolescence, 30(5), p. 761-771. Pheijffer, M. De totstandkoming van IFAC-standaarden: de beste stuurlui staan aan wal. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, 81(6).

Artikelen in niet-gerefereerde tijdschriften Bergboer, N.H., Postma, E.O.. & Herik, H.J. van den. Accuracy versus speed in context-based object detection. Pattern recognition letters, 28(6), p. 686-694. Broeders, A.P.A. De officier, de deskundige en de schoenmaker - over de rol van het OM als poortwachter voor het deskundigenbewijs. Trema, 4, p. 118-126. Doreleijers, T.A.H., Vermeiren, R.R.J.M. e.a. De ontwikkeling van agressief en antisociaal gedrag bij jong kinderen met politiecontacten. Tijdschrift voor Psychiatrie, 49, p. 62-63. Pheijffer, M. Auditing-standaarden: in principe heldere regels. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, 81(12), p. 594-599. Sietsma, R. Het verwerken van gegevens in het kader van opsporing. Ars Aequi, p. 534-537.

Artikelen in bundels Broeders, A.P.A. Principles of Forensic Identification Science. In: T. Williamson & A. Wright (Eds.), Handbook of Criminal Investigation (p. 303-337). Devon: Willan Publishing. Doreleijers, T.A.H. e.a. Delinquente 12-minners. In: A.Ph. van Wijk, e.a. (Eds.), Politie Academie Onderzoekreeks 13 - Politie en Jeugd (p. 139-157). Den Haag: Elsevier. Doreleijers, T.A.H., Wijk, A. van & Bullens, R. Jeugdige zedendelinquenten en niet-zedendelinquenten: een vergelijking. In: A.Ph. van Wijk & R. Bullens (Eds.), Facetten van zedencriminaliteit (p. 361-366). Den Haag: Elsevier. 182


09-09-2008

14:59

Pagina 183

Doreleijers, T.A.H. & Vermeiren, R.R.J.M. Psychiatrie en jeugdrecht, kinderen jeugdpsychiatrische aspecten. In: B.C.M. Raes & F.A.M. Bakker (Eds.), De Psychiatrie in het Nederlandse recht (p. 247-264). Deventer: Kluwer. Doreleijers, T.A.H. e.a. Screening van jeugdige zendendelinquenten. In: L. ‘t Hart-Kerkhoffs, A. van Wijk & R. Bullens (Eds.), Facetten van zedencriminaliteit (p. 267-275). Den Haag: Elsevier. Hamburg, F. Kunnen kennissystemen professionals helpen medisch-ethisch beter te beslissen? In: J. Donkers, e.a. (Ed.), Liber amicorum ter gelegenheid van de 60e verjaardag van Prof. dr. H. Jaap van den Herik (p. 187-199). Maastricht: MICC. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. mogen computers rechtspreken? In: J. Donkers, e.a. (Ed.), Liber amicorum ter gelegenheid van de 60e verjaardag van Prof. dr. H. Jaap van den Herik (p. 107-112). Maastricht: MICC. Nijboer, J.F. Publicatie van rechterlijke uitspraken - evenwichtige rechtsontwikkeling of ijdelheid van de rechter? In: M. Malsch & N. van Manen (Eds.), De begrijpelijkheid van de rechtspraak (p. 95-114). Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Pheijffer, M. Hoofdstuk 6. Fraude en witwassen. In: G.C.M. Majoor, e.a. (Eds.), Elementaire theorie accountantscontrole, Algemene beginselen (p. 20-40). Groningen/Houten: Wolters Noordhoff. Pheijffer, M. De accountant: van ‘dominee tot koopman’. En weer terug. In: W. Verhoog, P. van der Zanden & R. Schouten (Eds.), Assurance voor de 21e eeuw (p. 93-112). Amsterdam: Koninklijk NIVRA.

Rapport Karreman, G.H., Kuijl, J.G. & Marrian, I.F.Y. GAE 2007 Trends in Global Accounting Education. Amsterdam: Koninklijke NIVRA.

183


09-09-2008

14:59

Pagina 184

Vakpublicaties Artikelen Broeders, A.P.A. Systematische contra-expertise. Opmerkingen bij het referaat van J. Boksem. In: H. Elffers & M.A.J. Ezinga (Eds.), Deskundige behandeling van deskundigen. Het gebruik van deskundigenrapportages in de rechtszaal (p. 51-54). Leiden: NSCR. Pheijffer, M. & Hoogenboom, A.B. Implementatieangels. Tijdschrift voor Compliance, 7(5), p. 128-132. Pheijffer, M. Fraude: enige ontwikkelingen en observaties. In: M. Pheijffer, R.N.J. Kamerling & W. Verhoog (Eds.), Fraudepreventie & fraudedetectie: wie is verantwoordelijk? (p. 43-57). Amsterdam: Koninklijk NIVRA. Pheijffer, M. Van vraatzucht, roofridders en hoofdzonden. In: Fraudepreventie & fraudedetectie: wie is verantwoordelijk? (p. 59-75). Amsterdam: Koninklijk NIVRA.

Bundels Cleiren, C.P.M. & Nijboer, J.F. (Eds.). Tekst en Commentaar Internationaal Strafrecht (2e druk). Deventer: Kluwer. Pheijffer, M., Kamerling, R.N.J & Verhoog, W. (Eds.). Fraudepreventie & fraudedetectie: wie is verantwoordelijk? Amsterdam: Koninklijk NIVRA.

184


09-09-2008

14:59

Pagina 185

Populariserende publicaties Broeders, A.P.A. Op zoek naar de bron. Over de grondslagen van de criminalistiek en de waardering van het forensisch bewijs. In: F.E. Mulder (Ed.), Ik zou het zo weer doen. Terugblikken op proefschriften uit het tienjarig bestaan van het E.M. Meijers Instituut (p. 61-63). Leiden: E.M. Meijers Instituut. Hamburg, F. Een computermodel voor het ondersteunen van euthanasiebeslissingen. In: F.E. Mulder (Ed.), Ik zou het zo weer doen. Terugblikken op proefschriften uit het tienjarig bestaan van het E.M. Meijers Instituut (p. 92-94). Leiden: E.M. Meijers Instituut. Kampen, P.T.C. van. Expert Evidence Compared. Rules and Practices in the Dutch and American Criminal Justice System. In: F.E. Mulder (Ed.), Ik zou het zo weer doen. Terugblikken op proefschriften uit het tienjarig bestaan van het E.M. Meijers Instituut (p. 13-15). Leiden: E.M. Meijers Instituut. Pheijffer, M. Belastingdienst nog niet klaar voor horizontaal toezicht. De Accountant, p. 2. Pheijffer, M., Bakker, G.J.C.M. & Hoogenboom, A.B. Negen principes voor goed toezicht. De Accountant, p. 18-19. Pheijffer, M. Vier voorspellingen over fraudemelding. De Accountant, p. 30-33. Pheijffer, M. (05-03-2007). AFM onderzoekt Getronics terecht. Het Financieele Dagblad. Schermer, B.W. Software agents, surveillance, and the right to privacy: a legislative framework for agent-enabled surveillance. In: F.E. Mulder (Ed.), Ik zou het zo weer doen. Terugblikken op proefschriften uit het tienjarig bestaan van het E.M. Meijers Instituut (p. 122-123). Leiden: E.M. Meijers Instituut.

185


09-09-2008

14:59

Pagina 186

186


09-09-2008

14:59

Pagina 187

De niet-programmagebonden publicaties

187


09-09-2008

14:59

Pagina 188

188


09-09-2008

14:59

Pagina 189

Wetenschappelijke publicaties Artikelen in niet-gerefereerde tijdschriften Berezhnoy, L., Postma, E.O.. & Herik, H.J. van den. Computer Analysis of Van Gogh’s complementary colours. Pattern recognition letters, 28(6), p. 703-709. Braun, L.M.M., Wiesman, F., Hasman, A., Herik, H.J. van den & Korsten, H.H.M. Towards PatientRelated Information Needs. International Journal of Medical Informatics, 76(2-3), p. 246-251. Engels, J.W.M. Lokaal bestuur en financiële autonomie. De Gemeentestem (Bestuursrechtelijk Tijdschrift), 23/3, p. 179-186. Geursen, W.W. & Pötgens, F.P.G. Renneberg: Is Mortgage Interest Paid on an Owner-Occupied Dwelling in Belgium Deductible from Netherlands-Source. European Taxation, p. 499-507. Geursen, W.W. Wijziging van de Mededingingswet door de Evaluatiewet. Actualiteiten mededingingsrecht, p. 131-136. Keerssemeeckers, M. & Kuijl, J.G. Naleving van governance bepalingen bij Nederlandse rijksgesubsidieerde hbo-instellingen (4). Tijdschrift voor public governance, audit & control, 5(6), p. 40-45. Kuijl, J.G. & Keerssemeeckers, M. Naleving van governance bepalingen bij Nederlandse rijksgesubsidieerde hbo-instellingen (1). Tijdschrift voor public governance, audit & control, 5(3), p. 2-6. Kuijl, J.G. & Keerssemeeckers, M. Naleving van governance bepalingen bij Nederlandse rijksgesubsidieerde hbo-instellingen (3). Tijdschrift voor public governance, audit & control, 5(5), p. 28-33. Kuijl, J.G. & Keerssemeeckers, M. Naleving van governance-bepalingen bij Nederlandse rijksgesubsidieerde hbo-instellingen (2). Tijdschrift voor public governance, audit & control, 5(4), p. 32-36. Mommers, L. Begrippen - begrijpen – begrepen. Over wetenschap tussen recht en informatica. Ars Aequi, p. 837-843.

189


09-09-2008

14:59

Pagina 190

Offeren, D.H. van & Bruijn, S.M.M. de. Strijdende of complementaire doelstellingen van de jaarrekening. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, 81(10), p. 455-461. Rest, J.I. van der. Optimal Imperfect Pricing Decision Making: modifying and applying Nash’s rule in a service sector context. International Journal of Hospitality Management, 31(4), p. 1019-1028. Schild, A.J.P. (2006). Aansprakelijkheid van de toezichthouder. Bedrijfsjuridische Berichten, 23, p. 225-331. Schreuder-Vlasblom, M. Artikel 6:13 Awb: Van berustbepaling tot koekoeksjong. JB Plus, 3, p. 134-153. Vliet, O.P. van. Opdrachtgever- opdrachtnemerrelatie bij Shared Services Centers. Overheidsmanagement, 1, p. 9-16. Wijffels, A.A. An unedifying monument? J.M. Kemper and some early controversies around the French Civil code. Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis, 75, p. 213-229. Wijffels, A.A. Vicarious liability for the carrier by river? Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis, 75, p. 333-353. Zwenne, G.J. Nogmaals de WBP en de winstverdubbelaar. Computerrecht, p. 274-279.

Bundels Donkers, J., Mommers, L., Postma, E.O. & Schmidt, A.H.J. (Eds.). Liber amicorum ter gelegenheid van de 60e verjaardag van Prof. dr. H. Jaap van den Herik. Maastricht: MICC. Herik, H.J. van den, Ciancarini, P. & Donkers, H.H.L.M.. (Eds.). Computers and Games, 5th International Conference CG 2006, Revised Papers (Lecture Notes in Computer Science, 4630). Berlin-Heidelberg: Springer-Verlag. Herik, H.J. van den, Uiterwijk, J.W.H.M., Winands, M.H.M. & Schadd, M.P.D. (Eds.). Proceedings of the Computer Games Workshop 2007 (CGW2007) (MICC Technical Report, 07-06). Maastricht: Universiteit Maastricht.

190


09-09-2008

14:59

Pagina 191

Lodder, A.R. & Mommers, L. (Eds.). Legal Knowledge and Information Systems. JURIX 2007: The Twentieth annual conference (Frontiers in artificial Intelligence and Applications, 165). Amsterdam: IOS Press.

Artikelen in bundels Chaslot, G., Winands, M.H.M., Uiterwijk, J.W.H.M. & Herik, H.J. van den. Progressive Strategies for Monte-Carlo Tree Search. In: P. Wang, e.a. (Eds.), Proceedings of the 10th Joint Conference on Information Sciences (JCIS 2007) (p. 655-661). Hackensack, NJ, USA: World Scientific Publishing Co. Coteanu, C. Electronic Agents. In: J. Donkers, e.a. (Ed.), Liber amicorum ter gelegenheid van de 60e verjaardag van Prof. dr. H. Jaap van den Herik (p. 78-87). Maastricht: MICC. Duijvenvoorde, G.P. van. Mededingingsrecht. In: P.C. Knol, G.J. Zwenne, G.P. van Duijvenvoorde, S.C. Huisjes, e.a. (Eds.), Delen van bedrijfsmiddelen in de telecommunicatie. Verplichtingen tot medegebruik van kabels, antennes, opstelpunten en apparatuurruimten (ITeR, 82) (p. 34-38). Den Haag: Sdu Uitgevers. Duijvenvoorde, G.P. van. Medegebruik en Mededingingsrecht. In: P.C. Knol, G.J. Zwenne, G.P. Duijvenvoorde, S.C. Huisjes, e.a. (Eds.), Delen van bedrijfsmiddelen in de telecommunicatie. Verplichtingen tot medegebruik van kabels, antennes, opstelpunten en apparatuurruimten (ITeR, 82) (p. 177-206). Den Haag: Sdu Uitgevers. Herik, H.J. van den, Hennes, D., Kaisers, M., Tuyls, K. & Verbeeck, K. Cooperation Information Agents XI. In: M. Klush, K. Hindriks, M.P. Papazoglou & L. Sterling (Eds.), Lecture Notes in Artificial Intelligence (p. 36-56). Berlin-Heidelberg: Springer-Verlag. Jacobs, B., Kam, C.A. de & Ros, A.P. Overheidsfinanciën en economie. In: C.A. de Kam & A.P. Ros (Eds.), Jaarboek Overheidsfinanciën 2007 (p. 27-62). Den Haag: Sdu Uitgevers. Karthaus, V.L.J., Donkers, H.H.L.M., Grutters, J.C., Herik, H.J. van den & Bosch, J.J.M. van den. Multilevel Clustering in Sarcoidosis: A Preliminary Study. Artificial Intelligence in Medicine. In: R. Belazzi, e.a. (Eds.), Lecture Notes in Computer Science (p. 200-204). Berlin-Heidelberg: Springer-Verlag.

191


09-09-2008

14:59

Pagina 192

Mommers, L., Koelewijn, W.I. & Kielman, H.H. Understanding the Law: a method for legal knowledge dissemination, Proceedings of the Eleventh International Conference on Artificial Intelligence and Law (p. 195-203). Palo Alto, California: Stanford University. Mommers, L. Virtual Straitjackets in Judicial Decision Making. In: J. Donkers, e.a. (Ed.), Liber Amicorum ter gelegenheid van de 60e verjaardag van Prof.dr. H. Jaap van den Herik (p. 113-118). Maastricht: MICC. Saito, J.-T., Winands, M.H.M., Uiterwijk, J.W.H.M. & Herik, H.J. van den. Grouping Nodes for Monte-Carlo Go. In: H.J. Herik, W.H.M. Uiterwijk, M. Winands & M. Schadd (Eds.), Computer Games Workshop (p. 125-132). Maastricht: MICC Technical Report. Saito, J.-T., Winands, M.H.M., Uiterwijk, J.W.H.M. & Herik, H.J. van den. Grouping Nodes for Monte-Carlo Tree Search. In: M.M. Dastani & E. de Jong (Eds.), BNAIC 2007 (p. 276-283). Utrecht: University Utrecht. Saito, J.-T., Chaslot, G., Uiterwijk, J.W.H.M. & Herik, H.J. van den. Monte-Carlo Proof-Numer Search. Computers and Games. In: H.J. van den Herik, P. Ciancarini & H.H.L.M. Donkers (Eds.), Lecture Notes in Computer Science (p. 50-61). Berlin-Heidelberg: Springer-Verlag. Schadd, M.P.D., Winands, M.H.M., Uiterwijk, J.W.H.M., Herik, H.J. van den & Bergsma, M.H.J. Solving Fanorona. In: P.P. Wang, e.a. (Eds.), Proceedings of the 10th International Conference on Computer Science & Informatics (p. 635-643). Hackensack, NJ, USA: World Scientific Publishing Co. Schermer, B.W. Alan Turing and the Matrix: Intelligent Systems for Law Enforcement in Virtual Worlds. In: J. Donkers, e.a. (Ed.), Liber amicorum ter gelegenheid van de 60e verjaardag van Prof. dr. H. Jaap van den Herik (p. 125-132). Maastricht: MICC. Schmidt, A.H.J. The Morality of Regulation by Architecture. In: A.H.J. Schmidt, W. Dolfsma & W. Keuvelaar (Eds.), Fighting the War on File Sharing (IT & LAW, 14) (p. 11-62). Den Haag: T.M.C. Asser Press. Timuri, T., Spronck, P. & Herik, H.J. van den. Automatic Rule Ordering for Dynamic Scripting. In: J. Schaeffer & M. Mateas (Eds.), Proceedings AIIDE 2007 (p. 49-54). Menlo Park, CA: AAAI Press.

192


09-09-2008

14:59

Pagina 193

Kuijl, J.G. Marketing en Meccano? deel 1. In: Meccano Nieuws 2007-3 (p. 12-16). Vereniging Meccanogilde Nederland. Kuijl, J.G. Marketing en Meccano? deel 2. In: Meccano Nieuws 2007-4 (p. 10-15). Vereniging Meccano Gilde Nederland. Kuijl, J.G. (2008). Marketing en Meccano? deel 3. In: Meccano Nieuws 2008-1 (p. 10-15). Vereniging Meccano Gilde Nederland. Wijffels, A.A. Du Code civil de 1830 à la Constitution de 1831: l’apprentissage de l’élaboration législative parlementaire. In: Itinéraires d’un constitutionaliste (p. 1695-1713). Bruxelles: Bruylant. Wijffels, A.A. La pratique et les réformes du Code de procédure civile (1806) : le syndrome de la “lettre morte”. In: B. Garnot (Ed.), Normes juridiques et pratiques judiciaires du Moyen Âge à l’époque contemporaine (p. 215-223). Dijon: Editions Universitaires de Dijon. Wijffels, A.A. Le destin du Code de procédure civile (1806) en France. In: L. Cadiet & G. Canivet (Eds.), 1806–1976–2006, De la commémoration d’un code à l’autre : 200 ans de procédure civile en France . Paris: CD-ROM multimédia.

Rapporten Lycklama à Nijeholt, M.P. & Grift, Y. Goodwill, Excess Returns, and Determinants of Value Creation and Overpayment. Tjalling C. Koopmans Research Institute (reeks nr. 07-31). Utrecht: Universiteit Utrecht. Vink, M.P. & Vliet, O.P. van. Not quite crisp, not yet fuzzy? Assessing the potentials and pitfalls of multi-value QCA. COMPASSS Working Papers (reeks nr. 2007-52). Leuven: COMPASSS.

193


09-09-2008

14:59

Pagina 194

Vakpublicaties Monografie Schuijt, G.A.I., Klinken, J.O. van, Konijnenbelt, H. & Waaldijk, C. Leidraad voor juridische auteurs. Voetnoten, bronvermeldingen, literatuurlijsten en afkortingen in Nederlandstalige publicaties (vijfde druk). Deventer: Kluwer.

Artikelen Beunen, A.C. & Knoop, R. Steekproef fotoverbod in musea: Gewoon uit de hand mag vaak niet. Museumvisie, p. 52-53. Booij, J.A. Aansprakelijkheid van de notaris voor overdrachtsbelasting op grond van artikel 42 IW. Fiscale Berichten voor het Notariaat, 4(22), p. 3-8. Booij, J.A. Civielrechtelijke aansprakelijkheid van de notaris voor belastingschulden. Fiscale Berichten voor het Notariaat, 6(36), p. 11-14. Booij, J.A. Verloren verliezen. Fiscaal praktijkblad, 1(1), p. 8-11. Duijvenvoorde, G.P. van. Omslag in kosten van toezicht? Mediaforum, p. 121. Duijvenvoorde, G.P. van. Telecommunicatie. In: F.W. Grosheide & M. De Cock Buning (Eds.), Hoofdstukken Communicatie- & Mediaerfrecht. Beschouwingen over de juridische aspecten van openbare communicatie en massamedia (Ars Aequi) (p. 149-192). Nijmegen: Ars Aequi Libri. Duynstee, M.C.I.M. Chabrol (Capreoli ou Caprioli) Bertrand. In: P. Arabeyre, J.-L. Halpérin & J. Krynen (Eds.), Dictionnaire historique des juristes français (XIIe-XXe siècle) (p. 173-174). Paris: Quadrige/PUF. Duynstee, M.C.I.M. Chéreau (Cherelli ou Chirelli) Jean. In: P. Arabeyre, J.-L. Halpérin & J. Krynen (Eds.), Dictionnaire historique des juristes français (XIIe-XXe siècle) (p. 188). Paris: Quadrige/PUF.

194


09-09-2008

14:59

Pagina 195

Duynstee, M.C.I.M. Nicot (Nicoti, alias de Tramilguer) Jean. In: P. Arabeyre, J.-L. Halpérin & J. Krynen (Eds.), Dictionnaire historique des juristes français (XIIe-XXe siècle) (p. 590-591). Paris: Quadrige/PUF. Duynstee, M.C.I.M. Noaillé (Noaille/s) Jean. In: P. Arabeyre, J.-L. Halpérin & J. Krynen (Eds.), Dictionnaire historique des juristes français (XIIe-XXe siècle) (p. 591). Paris: Quadrige/PUF. Elias, A.M. De Unie van Utrecht van 1579. Een ‘grondwettelijk verdrag’ avant la lettre. Fiskaal, 2007(2), p. 37-39. Elias, A.M. De zegelbelasting. Een in 1971 verdwenen belasting met een rijk verleden. Fiskaal, 2007(4), p. 30-32. Elias, A.M. Het Milieu in een Oud-Hollandse stad. Fiskaal, 2007(3), p. 30-32. Elias, A.M. Reizen in het verleden. De greep van de fiscus op reizen en trekken. Fiskaal, 2007(1), p. 27-29. Engels, J.W.M. APV. VNG Magazine, 24(21.12.2007), p. 17. Engels, J.W.M. D.J. de Geer. VNG Magazine, 20(26.10.2007), p. 5. Engels, J.W.M. De burgemeester. VNG Magazine, 22(23.11.2007), p. 16. Engels, J.W.M. Jan Rudolph Thorbecke. VNG Magazine, 18(28.09.2007), p. 17. Engels, J.W.M. Ruimte voor gemeenten. VNG Magazine, 15(15.06.2007), p. 6. Engels, J.W.M. Vluchtwegen tegen opschaling. VNG Magazine, 2(26.01.2007), p. 31. Engels, J.W.M. (08-05-2007). Randstad op achterstand. Staatscourant, p. 3. Engels, J.W.M. (19-06-2007). Rationaliteit en romantiek in bestuursakkoord. Staatscourant, p. 3. Esch, R.E. van. De CISG en de CECIC: als broer en zus. Maandblad voor Vermogensrecht, 17(7/8), p. 134-137. 195


09-09-2008

14:59

Pagina 196

Esch, R.E. van. De elektronische algemene vergadering. Computerrecht, p. 269-273. Esch, R.E. van. De reikwijdte van de Wft. Tijdschrift voor financieel recht, p. 304-308. Esch, R.E. van. Informatievoorziening consumenten door webwinkels moet beter. Computerrecht, p. 189. Fraanje, R., Gudde, D., Napel, H.M.Th.D. ten & Prij, J. Reconstrueer en versterk het Huis van Thorbecke. Christen Democratische Verkenningen, 28, p. 16-25. Franken, H. & Mierlo, Th.J.M. van. Referentiemodel voor Algemene Voorwaarden voor internet toegang. Publicatie Sociaal-Economische Raad, ‘s-Gravenhage 2007. Geursen, W.W. Toegang tot documenten van de NMa; zegen of vloek? Actualiteiten mededingingsrecht, p. 23-24. Herik, H.J. van den. Cross-Fertilization. ICGA Journal, 30(1), p. 1-2. Herik, H.J. van den. Many Friends, Many Differences. ICGA Journal, 30(4), p. 185-186. Herik, H.J. van den. Science and Checkers. ICGA Journal, 30(3), p. 129-130. Herik, H.J. van den. Some Realized Breakthroughs. ICGA Journal, 30(2), p. 65-66. Herik, H.J. van den, Winands, M.H.M. & Hellemons, J.W. The 12th Computer Olympiad. ICGA Journal, 30(2), p. 108. Herik, H.J. van den, Winands, M.H.M. & Hellemons, J.W. The 12th Computer Olypiad (Continued). ICGA Journal, 30(3), p. 158. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Raad van arbitrage voor de bouw. Tijdschrift Aanbestedingsrecht, p. 515. Kroon, B.B.A. de & Lucas Luijckx, M.B. Bedrijfsopvolging goed geregeld? BelastingBrief, 10, p. 1.

196


09-09-2008

14:59

Pagina 197

Kroon, B.B.A. de. Deels nieuw beleid bedrijfsopvolgingsregeling (commentaar Staatssecretaris Financiën). NTFR, 10, p. 1. Leen, A.R. Vergelding in de kenniseconomie. Economisch Statistische Berichten, jrg. 92(4508), p. 249. Leen, A.R. IV De moraal van de vrije keuze. In: F. de Graaf, J.A. de Hoog, A.R. Leen, L. van Leeuwen & M. van de Velde (Eds.), Vertrouwen in de markt (p. 21-27). Den Haag: Teldersstichting. Leen, A.R. V De noodzaak tot privatisering en deregulering nu. In: F. de Graaf, J.A. de Hoog, A.R. Leen, L. van Leeuwen & M. van de Velde (Eds.), Vertrouwen in de markt (p. 29-33). Den Haag: Teldersstichting. Mommers, L. Burger Service Nummer: het virtuele dwangbuis van de overheid. Openbaar Bestuur, 1, p. 34-36. Mommers, L. Juridische portals: sneller zoeken in meer informatie. It monitor, p. 12-13. Mulder, J. & Borking, J.J.. Diagnose-behandel-combinaties en ICT-ondersteuning bij geschillenoplossing. AMI: tijdschrift voor auteurs-, media- en informatierecht, 49(5), p. 31-36. Napel, H.M.Th.D. ten. Een antirevolutionair tekort? Koch, Donner en anderen over christelijke politiek. Liberaal Reveil, 48(4), p. 206-210. Noomen, J., Uiterwijk, J.W.H.M. & Herik, H.J. van den. Rybka Wins WCCC2007. ICGA Journal, 30(2), p. 98-107. Offeren, D.H. van. Convergentie en turbulentie. Controllers Journaal, 2007(18), p. 7-8. Offeren, D.H. van. Vorm en inhoud van jaarrekeningen. Controllers Journaal, 2007(14), p. 4-5. Schadd, M.P.D., Winands, M.H.M., Bergsma, M.H.J., Uiterwijk, J.W.H.M. & Herik, H.J. van den. Solving Fanorona. ICGA Journal, 30(1), p. 43-45.

197


09-09-2008

14:59

Pagina 198

Schmidt, A.H.J. Het wonder van het web, ben jij dat? It monitor, p. 10-11. Sluysmans, J.A.M.A. Enige ontwikkelingen met betrekking tot vergoeding van planschade uit het jaar 2006. Tijdschrift voor Agrarisch Recht, juli/augus, p. 267-271. Witjes, J.P.J. & Kuijl, J.G. De vennootschappelijke jaarrekening en de aangifte Vpb in één document is nu al mogelijk. Accountancynieuws, 2007(12), p. 28-29. Wijffels, A.A. Angleberme(s), Jean Pyrrhus d’. In: P. Arabeyre & J.L. Halpérin (Eds.), Dictionnaire des juristes français (XIIe-XXe siècle) (p. 14-15). Parijs: Presses Universitaires de France. Wijffels, A.A. Baudouin, François. In: Dictionnaire des juristes français (XIIe-XXe siècle) (p. 51-52). Parijs: Presses Universitaires de France. Wijffels, A.A. Bruneau, Jean. In: P. Arabeyre, J.-L. Halpérin & J. Krynen (Eds.), Dictionnaire des juristes français (XIIe-XXe siècle) (p. 140-140). Parijs: Presses Universitaires de France. Wijffels, A.A. Chansonnette, Claude. In: P. Arabeyre, J.-L. Halpérin & J. Krynen (Eds.), Dictionnaire des juristes français (XIIe-XXe siècle) (p. 178-179). Parijs: Presses Universitaires de France. Wijffels, A.A. Dallier, Lubin. In: P. Arabeyre, J.-L. Halpérin & J. Krynen (Eds.), Dictionnaire des juristes français (XIIe-XXe siècle) (p. 229-229). Parijs: Presses Universitaires de France. Wijffels, A.A. Linguet, Simon-Nicolas-Henri. In: P. Arabeyre, J.-L. Halpérin & J. Krynen (Eds.), Dictionnaire des juristes français (XIIe-XXe siècle) (p. 511-512). Parijs: Presses Universitaires de France. Wijffels, A.A. L’Estoil(l)e, Pierre de. In: P. Arabeyre, J.-L. Halpérin & J. Krynen (Eds.), Dictionnaire des juristes français (XIIe-XXe siècle) (p. 502-503). Parijs: Presses Universitaires de France.

Annotaties Engels, J.W.M. Noot bij: Hof Arnhem 09-10-2007, Jurisprudentie Gemeenten 07-00231, 11, p. 11-12. Engels, J.W.M. Noot bij: HR 04-05-2007, De Gemeentestem (Bestuursrechtelijk Tijdschrift) 2007,124.

198


09-09-2008

14:59

Pagina 199

Geursen, W.W. Noot bij: Rb. Haarlem 03-10-2006, Actualiteiten mededingingsrecht 2007, p. 158-162, (Snackbar Cinema t. Van der Lem). Graaf, T.J. de Noot bij: Rb ‘s-Hertogenbosch 30-05-2007, Cr 2007-5, p. 242-244, (Kwetter / Profuse).

Boekbesprekingen Duijvenvoorde, G.P. van. Interconnection Regulation and Contract Law [Bespreking van het boek Interconnection Regulation and Contract Law], p. 109-111. Everts, P.P. Geweld. Etnisch conflict, oorlog en genocide in de twintigste eeuw [Bespreking van het boek Zestiende jaarboek van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie]. Napel, H.M.Th.D. ten. Abraham Kuyper. Een biografie [Bespreking van het boek Abraham Kuyper. Een biografie]. Philosophia Reformata, 72(2), p. 175-178.

Rapporten Everts, P.P. De inhuur van private militaire bedrijven: een kwestie van verantwoordelijkheid. Den Haag: Adviesraad Internationale Vraagstukken. Everts, P.P. European elites survey. Survey of members of the European Parliament and top European Commission and European council officials. Key findings. Torino: Compagnia di San Paolo. Everts, P.P. Inzet van de krijgsmacht. Wisselwerking tussen nationale en internationale besluitvorming. Den Haag: Adviesraad Internationale Vraagstukken.

Populariserende publicaties Elias, A.M. (30-10-2007). Pleidooi voor patriotten. Het Leidsch Dagblad. Kuijl, J.G. & Witjes, J.P.J. (26-07-2007). Samenvalproject. Het Financieele Dagblad. Leen, A.R. (19-03-2007). Kabinet is pas echt sociaal als het meer privatiseert. De Volkskrant, p. 9.

199


09-09-2008

14:59

Pagina 200

Leen, A.R. (16-08-2007). Laat handel in kaartjes vrij. Het Financieele Dagblad, p. 6. Mommers, L. (16-08-2007). Bescherming Funda nekt marktwerking. Het Financieele Dagblad, p. 6. Mommers, L. (27-08-2007). Internetdating leidt wel degelijk tot geluk. NRC Handelsblad, p. 6. Mulder, F.E. (Ed.). Ik zou het zo weer doen. Terugblikken op proefschriften uit het tienjarige bestaan van het E.M. Meijers Instituut. Leiden: E.M. Meijers Instituut. Polak, M.V. Privaatrecht: ideologie in juridisch-technische verpakking. In: Gids voor de rechtenstudie en juridische beroepen (p. 264-266). Deventer: Kluwer. Schmidt, A.H.J. 8/5, de dag van de Protect America Act. Mediaforum, 19(9), p. 257. Tsoutsanis, A. Het merkdepot te kwader trouw. In: F.E. Mulder (Ed.), Ik zou het zo weer doen. Terugblikken op proefschriften uit het tienjarige bestaan van het E.M. Meijers Instituut (p. 100-104). Leiden: E.M. Meijers Instituut. Wegman, H.E. Private Equity opnieuw ter discussie. Novum, 9(5), p. 10-13.

200


09-09-2008

14:59

Pagina 201

In de boekenreeks van het E.M. Meijers Instituut voor Rechtswetenschappelijk Onderzoek zijn in 2007 verschenen: MI-117 H.J.Th.M. van Roosmalen, Overheidsaansprakelijkheid in Engeland en Nederland, (diss. Leiden), Den Haag: Sdu Uitgevers 2007, ISBN 978 90 12 11846 0 MI-118 R.W.J. Crommelin, Het aanvullen van de rechtsgronden, (diss. Leiden), Alphen aan den Rijn: Kluwer 2007, ISBN 978 90 13 04635 9 MI-119 L.A.R. Siemerink, De overeenkomst van Internet Service Providers met consumenten, (diss. Leiden), Deventer: Kluwer 2007, ISBN 90 13 04357 7 MI-120 I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (red.), Europees contractenrecht. Techniek en moraal, Deventer: Kluwer 2007, ISBN 90 13 04036 5 MI-121 S. Hillebrink, Political Decolonization and Self-Determination. The Case of the Netherlands Antilles and Aruba, (diss. Leiden) 2007, ISBN 978 90 9021470 2 MI-122 B.W. Schermer, Software agents, surveillance, and the right to privacy: a legislative framework for agent-enabled surveillance, (diss. Leiden) 2007, Leiden: Leiden University Press 2007, ISBN 978 90 8728 021 5 MI-123 C.G. Breedveld-de Voogd, Vorm, vrijheid en gebondenheid bij de koop van een woning, (diss. Leiden), Den Haag: Boom Juridische uitgevers 2007, ISBN 978 90 5454 412 8 MI-124 T. Barkhuysen, W. den Ouden & E. Steyger (red.), Europees recht effectueren. Algemeen bestuursrecht als instrument voor de effectieve uitvoering van EG-recht, Alphen aan den Rijn: Kluwer 2007, ISBN 978 90 13046 28 1

201


09-09-2008

14:59

Pagina 202

MI-125 A.C. Beunen, Protection for databases, The European Database Directive and its effects in the Netherlands, France and the United Kingdom, (diss. Leiden), Nijmegen: Wolf Legal Publishers 2007, ISBN 978 90 5850 267 4 MI-126 Z. Deen-Racsmány, Active Personality and Non-extradition of Nationals in International Criminal Law at the Dawn of the Twenty-first Century: Adapting Key Functions of Nationality to the Requirements of International Criminal Justice, (diss. Leiden), Leiden: Leiden University Press MI-127 C.P.L. van Woensel, MERK, GOD EN VERBOD, Oneigenlijk gebruik en monopolisering van tekens met een grote symbolische waarde, (diss. Leiden), Amstelveen: Uitgeverij deLex BV 2007, ISBN 978 90 8692 010 5 MI-128 J.A.J. Peter, Levering van roerende zaken, (diss. Leiden), Deventer: Kluwer 2007, ISBN 978 90 13043 81 5 MI-129 A.C. Hendriks & H.M.Th.D. ten Napel (red.), Volksgezondheid in een veellagige rechtsorde. Eenheid en verscheidenheid van norm en praktijk, Alphen aan den Rijn: Kluwer 2007, ISBN 978 90 13 04720 2 MI-130 H.R. Kranenborg, Toegang tot documenten en bescherming van persoonsgegevens in de Europese Unie. Over de openbaarheid van persoonsgegevens, (diss. Leiden), Deventer: Kluwer 2007, ISBN 978-90-13-04886-5 MI-131 M. Kaeding, Better regulator in the European Union – Lost in translation or Full Steam ahead?, (diss. Leiden), Leiden University Press, ISBN 978 90 8728 026 0 MI-132 S. van Wingerden, M. Moerings & J. van Wilsem, De praktijk van schadevergoeding voor slachtoffers van misdrijven, Den Haag: Boom Juridische uitgevers 2007, ISBN 978 90 5454 948 2 MI-133 Jubileumbundel Meijers Instituut, Ik zou het zo weer doen. Terugblikken op proefschriften uit het tienjarige bestaan van het Meijers Instituut, Leiden: E.M. Meijers Instituut

202


09-09-2008

14:59

Pagina 203

MI-134 C.L.J. Caminada, A.M. Haberham, J.H. Hoogteijling en H. Vording (red.), Belasting met beleid, Den Haag: Sdu Uitgevers 2007, ISBN 978 90 12 12470 6 MI-135 A. Vermeer-Künzli, The Protection of Indificudals by means of Diplomatic Protection. Diplomatic Protection as a Human Rights Instrument, (diss. Leiden) 2007, ISBN 978 90 9022 487 9 MI-136 I.S.J. Houben, K.J.O. Jansen, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis & L. Reurich (red.), Samenloop, Deventer: Kluwer 2007, ISBN 978 90 13 05033 2

203


09-09-2008

14:59

Pagina 204

204


09-09-2008

14:59

Pagina 205

Aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Leiden hebben in 2007 de volgende promoties plaatsgevonden: Op 10 januari promoveerde R. Sietsma op het proefschrift Gegevensverwerking in het kader van de opsporing. Toepassing van datamining ten behoeve van de opsporingstaak: afweging tussen het opsporingsbelang en het recht op privacy. Promotor was prof. mr. H. Franken. Op 11 januari promoveerde H.J.Th.M. van Roosmalen op het proefschrift Overheidsaansprakelijkheid in Engeland en Nederland. Promotor was prof. mr. Th.G. Drupsteen. Op 31 januari promoveerde S. Simontacchi op het proefschrift Taxation of Capital Gains under the OECD Model Convention- with special regards to Immovable Property. Promotor was prof. mr. C. van Raad. Op 28 februari promoveerde S. Hillebrink op het proefschrift Political Decolonization and SelfDetermination – The Case of the Netherlands Antilles and Aruba. Promotoren waren prof. mr. E.A. Alkema en prof. mr. H.G. Schermers †. Op 15 maart promoveerde L.A.R. Siemerink op het proefschrift De overeenkomst van Internet Service Providers met consumenten. Promotor was prof. mr. H. Franken. Op 17 april promoveerde R.W.J. Crommelin op het proefschrift Het aanvullen van de rechtsgronden. De betekenis van art. 8:69 Awb in het licht van art.48 (oud) Rv. Promotor was prof. dr. A.F.M. Brenninkmeijer. Op 18 april promoveerde C.G. Breedveld op het proefschrift Vorm, vrijheid en gebondenheid bij de koop van een woning. Promotor was prof. mr. W.G. Huijgen. Op 19 april promoveerde G.M. Goh op het proefschrift Dispute Settlement in International Space Law – a Multi-Door Courthouse for OuterSpace. Promotor was prof. dr. P.P.C. Haanappel en copromotor was dr. F.G. von der Dunk. 205


09-09-2008

14:59

Pagina 206

Op 9 mei promoveerde B.W. Schermer op het proefschrift Software agents, surveillance, and the right to privacy: a legislative framework for agent-enabled surveillance. Promotor was prof. dr. H.J. van den Herik. Op 10 mei promoveerde T.H.M. van Wechem op het proefschrift Toepasselijkheid van algemene voorwaarden. Promotoren waren prof. mr. Jac. Hijma en prof. mr. E.J.H. Schrage. Op 7 juni promoveerde A.C. Beunen op het proefschrift Protection for databases – The European database Directive and its effects in the Netherlands, France and the United Kingdom. Promotoren waren prof. mr. H. Franken en prof. mr. A.A. Quaedvlieg. Op 13 juni promoveerde J.C.M. Couzijn op het proefschrift Kans op cassatie in strafzaken. Promotoren waren prof. mr. H. Franken en prof. dr. J. Gierveld. Op 14 juni promoveerde J.A.J. Peter op het proefschrift Levering van roerende zaken. Promotor was prof. mr. Jac. Hijma. Op 19 juni promoveerde C.P.L. van Woensel op het proefschrift Merk, God en Verbod. Promotor was prof. mr. D.W.F. Verkade. Op 20 juni promoveerde Z. Deen–Racsmány op het proefschrift Active Personality and Non-extradition of Nationals in International Criminal Law at the Dawn of the Twenty-first Century. Promotor was prof. dr. C.J.R. Dugard. Op 20 september promoveerde H.R. Kranenborg op het proefschrift Toegang tot documenten en bescherming van persoonsgegevens in de Europese Unie. Promotoren waren prof. dr. R.A. Lawson en prof. mr. P.J. Slot. Op 23 oktober promoveerde C.J. Dieterman op het proefschrift Trias Ethica. The Rules of Statecraft. Promotor was prof. dr. A. van Staden. Op 25 oktober promoveerde S. Blockmans op het proefschrift Tough Love. The European Union’s Relations with the Western Balkans. Promotoren waren prof. dr. H.G. Schermers †, prof. dr. C.A.P. Hillion en prof. dr. H. Neuhold.

206


09-09-2008

14:59

Pagina 207

Op 29 november promoveerde N.A. van Antwerpen op het proefschrift Cross-border provision of Air Navigation Services with specific reference to Europe. Promotoren waren prof. mr. L.J. Brinkhorst en prof. dr. P.P.C. Haanappel. Co-promotor was dr. P.M.J. Mendes de Leon. Op 13 december promoveerde A.M.H. Vermeer-Künzli op het proefschrift The Protection of Individuals by means of Diplomatic Protection. Promotor was prof. dr. C.J.R. Dugard.

207


09-09-2008

14:59

Pagina 208

E.M.Meijers Instituut voor rechtswetenschappelijk onderzoek Faculteit der Rechtsgeleerdheid - Universiteit Leiden http://www.law.leidenuniv.nl/onderzoek/ Uitvoering/ productie: Universitair Facilitair Bedrijf, GrafiMedia

208

160002 Omslag Meijers instituut (21x21)

09-09-2008

14:51

Pagina 1





Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken.

Jaarverslag wetenschappelijk onderzoek 2007

Recommend Documents