Vertaalproces NA-LTC Nederland

Vertaalprocedure NA-LTC Nederland, december 2013

Vertaalproces NA-LTC Nederland Voor je ligt de in december 2013 aangepaste vertaalprocedure van het LTC (Local Translation Committee) Nederland. De vertaalprocedure is gebaseerd van de suggesties uit de Translation Basics (TB) van NA-World Services (NAWS). De Translation Basics is op haar beurt gebaseerd op ervaringen van vertaalcommissies wereldwijd. De wijzigingen van december 2013 betreffen ten eerste het deel over de personen die controleren op conceptuele betrouwbaarheid en ten tweede is er een paragraaf ingevoegd over de communicatie van de teksten met de NA-gemeenschap. Aan het einde van dit document vind je een legenda met de betekenis van de afkortingen. Bij het vertalen maken we gebruik van de volgende bronnen: • De originele Engelse NA-literatuur • De vertaling (V1, R1, QR1, R2, QR2) • De standaard woordenlijst (Eng: Recovery Glossary) • Een inventarisschema van de vertaling (per hoofdstuk, paragraaf of ‘kopje’) • De Translation Basics (TB)1 De vertaalcommissie is afhankelijk van de dienstbaarheid van de NA-leden. Het LTC-lid: Leden van het LTC zijn de voorzitter, de secretaris, de penningmeester, eventuele vicevoorzitter en de vaste vertalers. Vaste vertalers (VV) • hebben een goede kennis van het NA-programma (de Twaalf Stappen, de Twaalf Tradities en de Twaalf Concepten voor service) en verbinden zich aan hun servicepositie voor de duur van een project; • vertalen (VI/RI/R2), doen Quality Reviews (QR) en noteren (eventuele) op te lossen gevallen in het inventarisatieschema waar de stand van de vertalingen wordt bijgehouden; • hebben stemrecht binnen de LTC-vergadering; • wonen de LTC-bijeenkomsten bij en melden zich af als ze een bijeenkomst niet kunnen bijwonen. Freelance vertalers (FL) • verrichten een eerste vertaling (VI) van de tekst en leveren de vertaling in MS Word (RI) aan LTC aan; • hoeven de LTC-bijeenkomsten niet bij te wonen; • Freelance vertalers geven na hun werk verricht te hebben de vertaling uit handen en terug aan de Vaste Vertalers van LTC die de vertaling verder gaan bewerken en het vertaalproces doorlopen. Proeflezers op conceptuele betrouwbaarheid • Kunnen vaste vertalers zijn in de 3e ronde vertaling en/of oudgedienden zijn die niet lid zijn van LTC en die niet eerder met de tekst in aanraking zijn geweest De VV's zijn verantwoordelijk voor het (laten) proeflezen op conceptuele betrouwbaarheid in de laatste ronde en het evaluatieproces. Zie hiervoor het proces van Acceptatie LTC tot Sign Off LTC (SO LTC). Als je jezelf wilt aanmelden om service te doen in de vertaalcommissie kan dat via [email protected]. 1

De Translation Basics is te raadplegen en te downloaden via de website van NA World Services (NAWS).

1


2

Het vertaalproces Voor het vertaalproces verwijzen we naar het hieronder ingevoegde voorbeeldschema ‘inventarisatie vertalingen’ dat voor elk project wordt gebruikt: Voorbeeldschema inventarisatie vertalingen e

e

1 ronde V1

e

2 ronde

R1

QR1

R2

Opl.

QR2

Hoofdstuk of

FL

FL

VV1

VV1

VV1 met VV2

VV2 & VV1

Hoofdstuk

VV1

VV1

VV2

VV2

VV1/VV3 met VV2

VV3 & VV1/2

3 ronde Ebt

Nbt

p.65

p.72

AC LTC

ca. 4 tot 7 mnd WSO

SO LTC

Alle VV

PL + SO

Alle VV

PL + SO

WSO Last

De 1e ronde vertaling (Vl en Rl) Ons doel is trouw te blijven aan de boodschap van NA: we willen zo dicht mogelijk bij de tekst blijven maar moeten te allen tijde in de gaten houden dat we ideeën vertalen en niet alleen woorden. Voorgesteld spiritueel principe om in deze ronde te benutten: Men zegt weleens dat de originele boodschap en de Twaalf Stappen, door God gegeven zijn. Ervaring heeft ons geleerd dat het zinvol is om voordat je begint, jouw wil en je leven over te dragen aan een Hogere Macht, zoals jij die opvat. De vertaalcommissie werkt met een standaard woordenlijst . Dit is een lijst met basisbegrippen en woorden binnen NA zoals 'Higher Power', 'self-will' en 'sharing' die, wanneer eenduidig vertaald, bijdragen aan de eenheid binnen NA. Dit zijn vertalingen waar we niet meer van afwijken. Als vertaler maak je de 1e vertaling (Vl) van de originele Engelse NA-literatuur. Hiervoor heb je een goede beheersing van de Nederlandse taal en de standaard woordenlijst nodig. Na de 1e vertaling met behulp van de standaard woordenlijst kun je deze daarna nog eens nalopen (1e revisie) op spelling, stijl, grammatica en of het een leesbare tekst is - en indien nodig in MS Word zetten (R1). De 1e ronde vertaling is doorlopen wanneer het in MS Word is aangeleverd bij de voorzitter of secretaris van het LTC. Het LTC is bereikbaar via [email protected].

De 2e ronde vertaling (QRl en R2, Opl. en QR2) Onze richtlijn is 'Keep it simple'. Iedereen moet onze literatuur kunnen begrijpen. Voorgesteld spiritueel principe om in deze ronde te benutten: Principes boven persoonlijkheden. Ervaring heeft geleerd dat we onszelf, ook in deze vertaalronde opzij dienen te zetten. De boodschap van de oorspronkelijke Engelse tekst staat voorop, daarom werk je in de 1e QR intensief met de originele Engelse tekst. Vertaal wat er staat! 1e Quality Review Een Vaste Vertaler van LTC die niet de 1e vertaling heeft gedaan, doet een 1e Quality Review (QRI) op de aangeleverde 1e vertaling waarbij nauwkeurig op het volgende gelet wordt: • •

Is wat er in de originele Engelse tekst staat, ook daadwerkelijk vertaald? Is het eenvoudig en goed Nederlands?


Bij het QR wordt: • gebruik gemaakt van de standaard woordenlijst • de vertaling beoordeeld op inhoud spelling, stijl en grammatica en worden suggesties ter correcties gedaan met pen op het geprinte document of vetgedrukt doorgevoerd in het Worddocument (R2). Deze ronde vergt veel toewijding en concentratie omdat er intensief naar twee talen gekeken dient te worden. Als je hiermee klaar bent is de vertaling klaar om terug te sturen naar de 1e Vaste Vertaler of indien de 1e vertaling door een Freelance Vertaler is gedaan door te sturen naar een andere, 2e Vaste Vertaler van LTC (VV2). 2e Revisie (R2) Voorgesteld spiritueel principe: Nederigheid. Wees flexibel door middel van eerlijkheid, openheid van geest en bereidwilligheid om te herstellen, zonder voorbehoud. Het gaat om de boodschap en niet om persoonlijkheden. Vertalen is dienstbaar zijn en vaak word je ook geconfronteerd met het principe van nederigheid. Schrik dus niet als hele stukken van je werk zijn omgegooid of doorgehaald. Juist door op deze manier samen te werken is NA tot haar beste literatuur gekomen. We moedigen elkaar aan om te herstellen, zonder voorbehoud. Als 1e Vaste Vertaler krijg je de vertaling met correcties terug. Als de vertaling door een FL is gedaan, krijgt VV2 de tekst doorgestuurd. De aangegeven correcties lees je door en neem je over, indien dit niet al digitaal gedaan is (=R2). Op te lossen tekstuele onenigheden tussen de vertalers Bij onenigheid over de correcties uit QR I maak je een aantekening van het betreffende deel in de tekst en je vult het schema van de 'inventarisatie vertalingen' in. Dit is een overzicht waar de stand van de vertaling wordt bijgehouden. Hierin wordt per hoofdstukje of kopje met een 'x'-je aangegeven wat er gedaan is (een Vl, een Rl of een QRI enzovoort). Zo wordt inzichtelijk wat de stand van de vertaling in het te doorlopen proces is. 2e Quality Review; grammatica, spelling, stijl, probleemgevallen De vertaling gaat tussen twee Vaste Vertalers net zo lang heen en weer totdat er overeenstemming over de vertaling is bereikt (zie ook R2). Wanneer er punten van onenigheid blijven bestaan, worden die aangemerkt en later besproken op de groepsvergaderingen. Als de wijzigingen zijn doorgevoerd en de vertalers overeenstemming hebben bereikt, sturen zij de vertaalde tekst met het ingevulde inventarisatieschema door naar de voorzitter van LTC. Ronde QR2 is dan klaar. Het document gaat over naar de vergadering waar eventuele onopgeloste punten via groepsgeweten zullen worden besloten. NB Alléén geschillen waar de twee vertalers echt niet uitkomen, worden voorgelegd aan de overige leden van de vertaalcommissie.

3


De 3e ronde vertaling (vertaalcommissie) Acceptatie (AC LTC) Voorgestelde spirituele principes: eenheid en groepsgeweten. Het motto is 'wees oplettend en betrokken bij de tekst, maar ook soepel in je oordeel'. Een volledig herschrijven in deze ronde is niet gewenst noch verwacht. In deze ronde geldt dat de vertaalcommissie de eerste twee Vaste Vertalers heeft vertrouwd met de taak van de vertaling in de eerste twee rondes. De voorbewerkte vertaling, het gezamenlijke product van twee Vaste Vertalers uit het QR2 proces, wordt rondgestuurd naar alle Vaste Vertalers/LTCleden die dan thuis de vertaling doorlopen op inhoudelijke fouten, typefouten, grammaticale onjuistheden, in het oog springende schoonheidsfouten en dergelijke. De commissie zou zo veel mogelijk op basis van consensus moeten werken. Het vinden van een groepsgeweten voedt een gevoel van eenheid en bevrediging over het werk. Wanneer na deze ronde binnen de gehele groep overeenstemming is bereikt, is de tekst klaar om verstuurd te worden naar de proeflezer ter controle op conceptuele betrouwbaarheid.

De laatste ronde (Proeflezen en Sign Off LTC) NB Het proeflezen op lokaal niveau (conceptuele betrouwbaarheid) en het proeflezen door de professionele proeflezer (taaltechnisch) die door WSO wordt ingehuurd zijn twee verschillende dingen. Hierover later meer. Proeflezen op. (conceptuele betrouwbaarheid) Doelstelling: het bevestigen van conceptuele betrouwbaarheid in de tekst, oftewel: draagt de tekst ook in het Nederlands onze boodschap echt uit? De onafhankelijke proeflezer is bij voorkeur een oudgediende die geen lid van LTC is en niet betrokken is geweest bij de vertaling van de tekst. Proeflezers beheersen de Nederlandse taal uitstekend en zijn alleen betrokken bij het proeflezen in de laatste ronde. Ook zijn de proeflezers goed op de hoogte met het volledige NA-programma dus de Twaalf Stappen, de Twaalf Tradities en de Twaalf Concepten voor NA-service. Verder hebben proeflezers een NA-sponsor, gaan zij naar NA-bijeenkomsten en zijn zij bereid om zich voor de duur van het project zich aan een opdracht te verbinden. Conceptuele betrouwbaarheid toegelicht Het evaluatieproces verloopt in een aantal stappen en dat dient ertoe om er zeker van te zijn dat we trouw blijven aan de integriteit van het programma. Wanneer de vertaling geëvalueerd wordt, dient erop gelet te worden dat: • de tekst qua boodschap zo trouw mogelijk is aan de originele NA-literatuur; • specifieke, cruciale concepten overeind blijven in de vertaling, hiervoor wordt telkens gebruik gemaakt van de standaard woordenlijst; • de tekst duidelijk het NA-programma en onze overtuigingen weergeeft. De proeflezers krijgen een exemplaar van de Translation Basics (op te vragen bij de LTC-secretaris via [email protected] en downloadbaar via www.na.org). Op onder andere pagina 7 van de Translation Basics kun je lezen wat er zoal van de proeflezer wordt verwacht.

4


Wie keurt de vertaling goed? Nadat de bevindingen van de proeflezer(s) bij de vertaalcommissie zijn binnengekomen worden deze door alle leden van de commissie op waarde geschat en wordt de tekst waar nodig op basis van consensus aangepast. De tekst is nu gereed om als LTC-goedgekeurde vertaling op het beveiligde gedeelte van de website te worden geplaatst teneinde de goedkeuring van de gehele Nederlandse NA-gemeenschap te verkrijgen. Folders en overige korte teksten staan 3 maanden ter becommentariëring op het deel van de NAwebsite dat alleen toegankelijk is voor onze leden, voor boeken is dit een termijn van één jaar. Het beveiligde gedeelte van de website is toegankelijk door achtereenvolgens de knoppen ‘informatie’ en ‘voor leden’ aan te klikken. Een venster opent waarin het volgende wordt ingevuld: Gebruikersnaam: na-holland Wachtwoord: acceptatie Binnengekomen suggesties via [email protected] worden tijdens deze periode door de vertaalcommissie geëvalueerd en waar mogelijk/nodig in de teksten verwerkt. Na het sluiten van de gestelde termijnen is de tekst gereed voor verzending naar World Service Office. Uiteindelijk wordt de nu ontstane draft-vertaling goedgekeurd door LTC in samenwerking met NA World Services, zie Translation Basics, pagina 8 en 9 (‘Who approves translations?’). Hierbij maakt WSO gebruik van een professionele proeflezer. De professionele proeflezer die door World wordt aangesteld, checkt de aan WSO aangeleverde tekst alleen op onverhoopt aanwezige ingewikkelde zinsconstructies, grammatica, spelling en interpunctie. Omdat het slechts taaltechnische zaken betreft, worden de suggesties die hieruit voortkomen door de vertaalcommissie in samenspraak met WSO doorgevoerd. Als deze stap voltooid is gaat de tekst naar de zetter en krijgt de vertaalcommissie een proefdruk. Omdat hier tijdens dit proces nog onvolkomenheden in kunnen sluipen vindt er nog een laatste quality check (qc) door de professionele proeflezer plaats alvorens de tekst naar de drukker gaat. Voor het schema van goedkeuring (= verzending naar WSO) tot uiteindelijke publicatie verwijzen wij naar het onderstaande schema dat een vertaling is van pagina 12 van de Translation Basics. Standaardschema voor vertaalprojecten (boeken/folders) Wat Tijd Door wie Finaal word-bestand van het LTC 3 tot 5 weken Door NA World Services (NAWS) gaat naar proeflezer ingehuurde proeflezer Tekst zetten 2 tot 3 weken NAWS Checken op kwaliteit/wijzigen (qc) 2 tot 3 weken Door NAWS ingehuurde proeflezer Naar LTC voor een laatste blik en 2 tot 4 weken LTC aftekenen (sign off) Alle laatste correcties van het LTC 0 – 4 weken NAWS Laatste blik door staf en aftekenen 2 weken NAWS door staf Drukken / inbinden 10 weken NAWS Het duurt ongeveer 5 tot 7 maanden van het finale voorlopige bestand (draft) tot publicatie

5


Lijst van afkortingen: RG TB NAWS

Recovery Glossary; een NA-begrippen en woordenlijst met vaste vertalingen Translation Basics NA World Services

Inv. VV FL PL

Een inventarisatieschema van de vertaling (per hoofdstuk of ‘kopje’) Vaste Vertaler, LTC-lid Freelance vertaler Proeflezer

De vertaling V1, R1, QR1, R2, QR2 V1 1e Vertaling R1 1e Revisie (tekst invoeren in MS Word) QR1 1e Quality Review R2 2e Revisie (correcties doorvoeren) QR2 2e Quality Review Ebt verwijzing naar een pagina in de Engelse Basic Tekst Nbt verwijzing naar een pagina in de Nederlandse Basistekst AC LTC Acceptatie en goedkeuring door de LTC-commissie WSO World Service Office SO LTC Proeflezen, laatste keer overzien en Sign Off LTC WSO last Laatste correcties van LTC. Final check by staff, sign off, printing/binding

6

Vertaalproces NA-LTC Nederland

Recommend Documents