VERSLAG RONDETAFELGESPREK (INTER)CULTUREEL ONDERNEMERSCHAP Voorzitter: Nelly van der Geest Notulist: Liselotte Bos Deelnemers: BO potentials: Gordon Cruden. (ZO cultuur) Mediashakers: Lisette Boeren Van Talent naar Beroep: Nurnaz Deniz en Lisia Pires Kunst en Economie/HKU: Paul Van Ameron Jong Talent: Smita Gayadin (ex Pitch junior, Ex Bo potential, student HKU) Patricia Cronie: deelneemster Mediashakers Erik Gerritsen: voormalig adjunct-directeur Concertgebouw Susanne Reindertsma en Nadia el Keriasti: jonge maaksters, NL Adem Kumçu, Gemeente Utrecht: Plan Cultuur Beevee/ Talentcollege Marijn van Thiel, C MKB-U Click F1 Insteek is hoe de verschillende talentontwikkelingsorganisaties elkaar kunnen benutten om jongeren te professionaliseren in cultureel ondernemerschap in de culturele sector. Er zijn vier verschillende organisaties aanwezig die onderdeel vormen van een keten. (zie voor achtergrond informatie Overzicht cases Intercultureel Ondernemerschap). Bo Potentials Zo Cultuur Zuid Oost is een organisatie die culturele activiteiten organiseert in Amsterdam Zuid Oost, één van de activiteiten is Bo Potentials. Bo Potentials: duurt 3 maanden en er doen ongeveer 25-30 jongeren aan mee Deze jongeren krijgen een opdracht, die ze helemaal moeten uitbouwen van 0 naar 10. Ze beginnen met het vaststellen van een datum: aankomende is 25 februari. Op deze dag moet er een event staat, de hele invulling mag de groep jongeren doen, van locatie zoeken t/m een act en ook voor alle organisatorische dingen is de groep verantwoordelijk. De groep wordt wel begeleid door masters/begeleiders. Smita Gayadin heeft deelgenomen aan Bo Potentials 1 tijdens haar eerste jaar op de HKU. Daarvoor heeft ze Pitch junior gedaan. Ze studeert nu muziekmanagement jaar 2 aan de HKU, faculteit Kunst & Economie. Ze vond Bo Potentials een hele positieve ervaring, vooral dat je zo alle facetten van een event meemaakt.
Ze ziet ook een duidelijke verbinding met de opleiding die ze nu doet en heeft nog een tip voor de faculteit K&E: samenwerkingsverbanden aangaan, meer communiceren met dit soort initiatieven, waar jongeren met een cultureel diverse achtergrond te vinden zijn. Mediashakers Mediashakers is een initiatief van Mira Media, en is een kennis en ontwikkelingsproject. Het doel van mediashakers is het begeleiden van cultureel diverse professionals. Er zijn verschillende trainingsprogramma’s, sommige zijn gericht op algemene ondernemersvaardigheden, andere zijn geheel maatwerk. Bewustwording creëren en zelfvertrouwen genereren. Het meeste is maatwerk en mediashakers heeft dan ook een 1 op 1 benadering. Patricia Cronie heeft lessen gehad bij Mediashakers en is daar heel positief over. Ze had, als journalist, al werkervaring in de mediabranche. Bij Mediashakers kwam ze met vragen als: hoe je een bedrijf moet runnen, hoe verkoop je jezelf etc. Nu is Patricia een geregistreerd freelancer en heeft veel werk. Ze maakt nu expliciet gebruik van haar eigen culturele achtergrond: ze durft het aan om anders te zijn. Van talent naar beroep Van talent naar beroep is gestart in 2005, de Phenix foundation hield op met bestaan en zo is er een samenwerking ontstaan tussen Netwerk CS en Kunstenaars en CO. Zij zijn gericht op kunstenaars met een dubbele achtergrond / nationaliteit. De focus is niet westers. Er zijn verschillende trajecten: Adviestrajecten – korte vraag Mentor trajecten – vakkennis en ook artistieke uitwisseling Coaching trajecten – langlopend – actieplan opstellen voor minimaal 1 jaar Zo richten ze zich ook op verschillende doelgroepen: Doelgroep 1: kunstenaars met een vakopleiding in land van herkomst Vragen die daar vaak voorkomen zijn: Hoe werkt het in Nederland: subsidie / netwerk / cultureel landschap Doelgroep 2: kunstvakopleiding in Nederland afgerond Volgende onderwerpen zijn voor deze groep belangrijk: Netwerkvorming en de zakelijke kant van de kunstenwereld Doelgroep 3: Autodidacten Komen vaak uit de Urban scène en van talent naar beroep helpt ze met verbinding maken met de andere circuits. Vraag vanuit de ronde tafel: waarom doelgroep 2? Maatwerk, individuele aandacht Anders mogen zijn – aansluiting vinden
Voorbeeld: eenzaamheid, geen herkenningspunt hebben. Ze vinden het vaak belastend om extra aandacht te vragen Oplossing: intervisie of groepscoaching Er is vaak geen plaats voor Cross-over, op de opleiding ontwikkelt je je in een westers kader. Iets,wat de meeste niet willen. HKU, Faculteit Kunst & Economie K&E is een opleiding tot cultureel ondernemer of kunstmanager, die binnen de HKU valt. De opleiding bestaat in zijn huidige vorm 3 jaar. De opleiding staat nog aan het begin om niet westerse studenten meer aandacht te geven. Er is al een heleboel diversiteit: Havo, VWO, MBO-studenten komen uit alle uithoeken van Nederland. Hierdoor is het moeilijk om meer aandacht te hebben voor een bepaalde groep. Misschien moet er wel meer gerichte aandacht voor de MBO of de cultureel diverse doelgroep ontwikkeld worden. Het is nog onduidelijk hoe vaak die opleidingsachtergrond samenvalt met de culturele achtergrond. Culturele diversiteit is een opkomend item op dit moment. Na het voorstellen van de rest van de mensen die aan tafel zitten, komt er een gesprek op gang. Hieronder wat opmerkingen die voorbij zijn gekomen: Uitgaan van de jongeren zelf: rugzak meegeven, maar niet in een richting duwen. Mensen zijn gericht op hun eigen leven en hun eigen instelling. Ik mis de helpende hand Ondernemerschap bij studenten op kunstvakopleidingen ontbreekt totaal: dit is niet alleen een knelpunt in het interculturele. Meer individuele begeleiding is nodig. Grootste obstakel: de aansluiting naar de praktijk. Coaching moet gericht zijn op wat wil jezelf, na de coaching blijven volgen door middel van intervisie, zodat ze terug kunnen vullen op een organisatie. Zit een gat naar de praktijk, moet meer (individuele) ondersteuning komen Economie was binnen de kunsten een vies woord, nu gelukkig al veel minder. Hoe ga je om met management in een omgeving die steeds veranderd Obstakel: andere culturen worden vaak in een hokje geduwd: ‘zielige kanaleneilanders’ Vaak ben je trots op je afkomst en absoluut niet zielig. wordt vaak gezegd: ooh, we hebben nog een ton over die moet naar die zielige allochtonen, dit is fout gedacht. Er moet juiste begeleiding komen, dat is heel belangrijk. Shocking! Dat cultureel ondernemingschap nog onvoldoende is geïntroduceerd op de uitvoerende kunstvakopleidingen. In groepje van 2 of 3 gaan mensen praten over de kloven die zijn geconstateerd door het groepsgesprek. Na een minuut of 15 vormt de tafel weer een groep en wordt er even kort (gezien de tijd) samengevat waar ze het over hebben gehad in de tweetallen.
Aanbevelingen: 1. Er worden op drie verschillende momenten in de keten van ontkieming-verkenningverdieping naar professionalisering juist voor jongeren met een dubbele culturele bagage belangrijke kloven/ bruggen gezien: a. Het moment waarop zij op een actieve manier in contact te komen met kunst en cultuur: tussen niks en ontkiemen b. Het moment waarop zij kunst en cultuur als een serieuze zaak gaan beschouwen: tussen verkennen/ verdiepen en professionaliseren c. Het moment waarop zij vanuit een opleiding zichzelf als cultureel ondernemer gaan profileren: tussen professionalisering en succesvol worden in de beroepspraktijk. 2. Opleidingen tot Cultureel ondernemerschap moeten actief contact zoeken met events en organisaties die jongeren met allerlei achtergronden trekken: a. om meer bekendheid te geven aan kunstmanagement als vak bij deze jongeren en b. omdat het een groeisector is, waar veel innovatie gebeurt. 3. Opleidingen moeten flexibiliseren: In de cultureel diverse sector lopen veel talenten rond die deels zichzelf scholen en deels via instellingen zoals kunst HBO / MBO zich willen laten scholen. Opleidingen zijn nog te veel een totaal pakket voor iedereen voor 4 jaar. Dat sluit niet aan bij de behoefte van talenten in het veld. 4. De kloof tussen opleiding en succesvolle (betaalde) praktijk blijft onverminderd groot. Deels moet dat binnen de opleiding aan gepakt worden, deels via werkervaringsprojecten en coaching erna. 5. De kloof tussen opleiding en succesvolle betaalde beroepspraktijk heeft voor jongeren met een dubbele culturele bagage een extra dilemma: je wilt benaderd worden als kunstenaar en niet als allochtoon: Als je als allochtoon benaderd wordt, wordt je tot slachtoffer gemaakt. Tegelijkertijd wil je iets doen met je eigen taal of cultuur en voor mensen met een niet gangbare achtergrond voor kunst: Je allochtone achtergrond kan onderdeel van je specialisme zijn. Specifieke coaching na je professionalisering kan daarin een hulp zijn.
Ronde tafel (inter)cultureel ondernemerschap Overzicht cases van de aanwezige organisaties ontkieming BO potentials
verkenning BO potentials
verdieping Mediashakers
professionalisering Mediashakers Van talent naar beroep HKU opleidingen Kunst en economie
> Gasten: Ellen Alvares en Gordon Cruden, Zo podium. Bo potentials: Uitvoering: ZO podium, Amsterdam ZO. Taak: organiseer een muziekevent in Heineken Musichall door omstandigheden verplaatst naar Studio ’80 Doel: verkenning van je talent om achter het podium te werken. Leeftijd: 16 tot 26 jaar Looptijd: 5 maanden Inzet: 1 keer p/maand 2daagse en 1 avond per week/ werkdruk: 4 uur per week Aantal deelnemers: 33 Produktiegroepen: Programmering: 10 (incl. Gelegenheidsband) Licht en geluid: 5 Filmploeg: 5 communicatie en publiciteit: 13 Begeleiding: Elke subgroep heeft een eigen Master die afkomstig is uit het professionele veld. Werving jongeren, selectie en mentoraat: door project manager Samenstelling deelnemers: Allemaal dubbele culturele bagage/niet bewust nagestreefd Veel vrouwen (80%)/niet bewust nagestreefd Doorstroom: niet doelbewust aangewerkt, 2 masters hebben talentvolle jongeren opdrachten gegund. Vervolg: was eenmalig project, wordt nu herhaald: het ontwerp van een radioprogramma ism Fun x. Financiering: Amsterdams Fonds voor de Kunsten
> Gasten: Lisette Boeren, projectleider en Patricia Cronie, deelneemster Mediashakers Project: Mediashakers: Uitvoering: Mira Media Taak: Eigen onderneming in de media opzetten Doel: Verdieping en professionalisering: van zakelijke vaardigheden middels advisering, training en coaching voor etnische mediaprofessionals. Leeftijd: 25 + Looptijd: van drie tot negen maanden (drie modules). Inzet: module 1; 1 dagdeel per week (10 bijeenkomsten) module 2: 1 dagdeel per week (10 bijeenkomsten) of individueel maatwerk + twee bijeenkomsten module 3: individueel maatwerk + twee bijeenkomsten Aantal deelnemers: 58 Begeleiding: trainingsprogramma’s (kennis, vaardigheden, training, coaching en mentoring, netwerkopbouw) themabijeenkomsten voorlichting & advies via website en helpdesk Samenstelling deelnemers: van etnisch culturele afkomst, ervaring en/of opleiding in de media, hbo werk/denkniveau Doorstroom: Binnen halen van opdrachten waar deelnemers op kunnen offreren. Kennis overdracht naar andere stakeholders: FORUM en KvK Utrecht. Vervolg: bezig met ontwikkelen van vervolgproject, dan wel vervolgbedrijf Financiering: Equal, VSB fonds > Gast: Lisia Pires en Nurmaz Deniz (o.v), projectleiders Van Talent naar Beroep Uitvoering: Netwerk CS en Kunstenaars en CO Taak: begeleidingstrajecten voor kunstenaars (94%) en cultureel ondernemers (6%) met een dubbele culturele bagage op hun cultureel ondernemerschap. Doel: zakelijke en persoonlijke professionalisering ten einde een renderende beroepspraktijk in de culturele sector te ontwikkelen. Leeftijd: nvt Inzet: individuele werkplannen Looptijd: vanaf 2005. Deelnemers: totaal 145. Afgerond met succes: dwz. doorgestroomd of eigen praktijk gerealiseerd: 48 48 worden op afstand gevolgd of zijn in een afrondingsfase 46 trajecten lopen nog
Uitval: 3 = 2%. Samenstelling deelnemers: Valt uiteen in 3 subgroepen: 17% heeft kunstvakopleiding in land van herkomst voltooid 40 % heeft een HBO kunstvakopleiding in Nederland voltooid 37 % zijn autodidacten. Samenstelling deelnemers op etniciteit (cijfers 2007) Caribische gebied: 30% Azië: 34% Afrika 16% Latijns Amerika: 6% Europa incl. Balkan: 11% Noord Amerika: 3% Begeleiding: deelnemer kan kiezen voor advies traject = korte duidelijke productievragen, individuele coaching- trajecten = persoonlijke en zakelijke ontwikkeling mentor traject = begeleidingstraject van kunstenaar in je eigen vakgebied. 95% van de trajecten zijn coaching- trajecten. Doorstroom: Deelnemers met kunstvakonderwijs in land van herkomst: 12% wenst een (aanvullende) kunstopleiding in Nederland doen. Acteurs en theatermakers hebben moeite om passend aanvullend onderwijs te vinden. Kunstenaars uit oorlogsgebieden hebben langere coaching- trajecten nodig. Er is onder deze groep grote behoefte aan werkervaringsplaatsen. Deelnemers met HBO kunstvakopleiding in NL. 5% van de cultureel ondernemers komt uit deze groep. M.n. behoefte praktische begeleiding rond ondernemerschap; geen behoefte aan aanvullend onderwijs. Alleen behoefte aan werkervaringsplaatsen voor (geadopteerde) Aziatische vrouwelijke kunstenaars. Autodidacten Grote vraag naar professionalisering op artistiek niveau. 17% wenst door te stromen naar kunstvakonderwijs. Een grote groep heeft een negatief beeld over doorstroom naar kunstvakonderwijs. Begeleiding is intensief; behoefte aan werkervaringsplaatsen ook buiten eigen circuit. Vervolg: loopt tot 2009, moet bijdragen aan de interculturele competentie van Kunstenaars en CO. Financiering: meerjarige project financiering van OC en W.
> Gasten: Paul van Ameron, vice voorzitter Faculteitsbestuur, Smita Gayadin, studente 2e jaar (ex Pitch junior, deelnemer BO potentials). HKU, HBO kunstonderwijs: Opleiding Kunst en Economie Opleidingen: Muziek management, Event management, Theatermanagement, Mediamanagement. Uitvoering: Faculteit Kunst en Economie, HKU Bachelors niveau (BA) Doel: cultureel ondernemers en managers voor de cultuursector opleiden: professionalisering Leeftijd: 17+ Looptijd: 4 jarige HBO opleiding Werkdruk: fulltime opleiding. Begeleiding: projectonderwijs: veel praktijkwerk en samenwerking in groepen. Aantal deelnemers: 2007: 597 Samenstelling deelnemers: (cijfers 2007): 7, 04% niet westers allochtoon; 7, 2% westers allochtoon, 85,76% autochtonen. Geen doelbewust aanname beleid rond doelgroepen Toelatingseis: HAVO of MBO op niveau 4; 18+ examen bij onvoldoende vooropleiding mogelijk. 50% wordt ingeloot, 50% doet toelating via assessment. Geen gegevens over relatie vooropleiding en culturele achtergrond. Doorstroom: Tijdens opleiding: Propedeuse (eind eerste jaar): kent een bindend studieadvies: 30 à 40% stopt dan. Geen gegevens beschikbaar over welke studenten (vooropleiding/ culturele achtergrond) de propedeuse halen. Evenmin gegevens over studie uitval en vooropleiding of culturele achtergrond. Na opleiding: Mate waarin studenten in staat zijn na de opleiding in levensonderhoud te voorzien binnen het vakgebied is onbekend. Doorstroom naar internationaal geaccrediteerde MA Arts Management mogelijk (20 plaatsen). Per jaar ongeveer 2 à 3 studenten: tot nu toe geen studenten met een niet westers allochtone achtergrond uit BA doorgestroomd. Financiering: OC&W
