Verslag Provinciaal Platform Detailhandel Vlaams-Brabant 20 maart 2013 Aanwezig: Karin Jiroflée (gedeputeerde economie), Liesbeth Heyns (Landen, ambtenaar), Marleen Buijl (Sint-Pieters-Leeuw, ambtenaar), Luc Van Ruysevelt (Sint-Pieters-Leeuw, schepen), Leo Van den Wijngaert (Overijse, schepen), Eef Hostyn (Overijse, schepen), Karin Derua (Boortmeerbeek, schepen), Hans Houtmeyers (Scherpenheuvel-Zichem, ambtenaar), Jo De Clercq (Herent, schepen), Rita De Vos (Asse, schepen), Michel Warlop (Leuven, centrummanager), Jean-Paul Van Horenbeke (Hoeilaart, schepen), Martine Vanwijnsberghe (Hoeilaart, schepen), Joachim Vancluysen (Diest, centrummanager), Dirk Van Roey (Zemst, schepen), Belinda Everaert (Affligem, schepen), Brigitte Dehaen (Halle, ambtenaar), Inge Claes (Holsbeek, schepen), Kris De Gussemé (Holsbeek, ambtenaar), Véronique De Buyst (Dilbeek, ambtenaar), Johnny Van Droogenbroeck (Liedekerke, schepen), Kris Peetermans (Scherpenheuvel-Zichem, schepen), Rachelle Janssens (Geetbets, schepen), Paul Dams (Tremelo, burgemeester), Nadia Gijsemans (Tremelo, ambtenaar), Eddy Buelinckx (Halle, schepen), Sven Willekens (Zaventem, ambtenaar), Christel Hendrix (Rotselaar, schepen), Roel Casteels (provincie, ambtenaar), Johan Guldix (provincie, ambtenaar), Gudrun Denhaen (provincie, diensthoofd economie), Ludo Verheyden (Agentschap Ondernemen), Han Vloeberghs (UNIZO) Verontschuldigd: Veerle Pas (Londerzeel, schepen), Tina Somers (Keerbergen, schepen), Mattias Paglialunga (Aarschot, schepen), Erwin Jennes (Diest, schepen), Inge Jacobs (Gooik, schepen), Patrick Vandijck (Kortenaken, vz. Gemeenteraad), Jan Van der Velpen (Bierbeek, schepen), Jo Discart (RESOC), Nancy Van Espen (UNIZO), Jan De Lepeleer (Vilvoorde, ambtenaar), Johan Claus (Vilvoorde, schepen), Mia Smets (Boutersem, schepen), Marcel Van Langenhove (Wemmel, schepen), William De Boeck (Grimbergen, schepen), Dirk Spaens (Grimbergen, diensthoofd economie), Sabine Ledens (Kortenberg, schepen), Jean Crêvecoeur (Wezembeek-Oppem, schepen)
1. Welkom door Karin Jiroflée Zie bijlage. 2. Agenda overlopen Johan Guldix, bestuurssecretaris Detailhandel, overloopt de agenda. 3. Voorstelling aanwezigen: De aanwezigen stellen zichzelf kort voor.
1
4. Problematiek en context van de detailhandel in Vlaams-Brabant
Johan Guldix licht aan de hand van een PPT (zie bijlage) de voornaamste trends, problematieken en cijfers in het Vlaamse detailhandelslandschap toe. Leuven, Michel Warlop: PPT, tabel op dia 14: de cijfers m.b.t. het aantal zelfstandigen: hebben deze betrekking op het Vlaamse of nationale niveau? Antwoord: het betreft het aantal zelfstandigen actief in de detailhandel en woonachtig in het Vlaams Gewest.
5. Rondvraag naar verwachtingen en lokale pijnpunten 5.1 Aanpak leegstand en afbakening handelskernperimeter
Overijse, Leo Van den Wijngaert: afbakenen van handelskern, panden met op gelijkvloers een winkel. Problematiek vrijhouden functie winkelpand, soms ook niet gewenst vanuit de handelaars zelf (op pensioen, dus transitie naar woonfunctie). Halle, Brigitte Dehaen: in de hoofdwinkelstraten weinig tot geen structurele leegstand. Tremelo, Paul Dams: afbakening gemaakt, maar geen uitbaters gevonden voor nieuwbouw met twee winkelpanden. Na overleg met de eigenaars werd de afbakening ingeperkt. Karin Jiroflée, gedeputeerde Vlaams-Brabant: streven naar optimaal evenwicht, maar afbakening inkorten heeft een consequentie: dan wordt het nooit meer een winkelpand. Dilbeek, Véronique De Buyst: overdracht winkels moeilijk. Jonge starters krijgen geen lening. Zo vallen er gaten in de straat. Concentratie is belangrijk. Leuven, Michel Warlop: leegstand niet over één kam scheren. In Mechelsestraat geen leegstand meer. In het derde deel van de Diestsestraat is er een zeer grote leegstand (17 panden): te groot. De functie van de straat is veranderd: geen doorgaand verkeer meer: grootschaligere winkels kunnen niet langer. Bovengedeelte van de Tiensestraat: laagste leegstand Concentratie winkels is er zeer laag. Veel omvorming naar woongelegenheid. Afbakening had eerder moeten gebeuren. Landen, Liesbeth Heyns: openbaar domein zeer belangrijk. Straat verloederd, maar het betreft een gewestweg. AWV wil niets ondernemen. Wat doe je dan met een mooi pand in een lelijke straat? Asse, Rita De Vos: veel leegstand, wel een perimeter. Overijse, Leo Van den Wijngaert: Kernen afgebakend, 5 à 6 nieuwe zaken bijgekomen, maar er verdwijnen er ook: blijvend probleem. Concentratie en leefbaarheid kernen bewaken door kernafbakening. Overijse benadert zelf proactief de kleine ketens om zich te vestigen in de kern. Streven naar mix van “kleine trekkers” (kleine ketens) en zelfstandigen. De “grote trekkers” (grote ketens) zijn gevestigd op de Brusselsesteenweg. Trekkers willen komen, maar willen clusteren. Nabijheid apotheek, hechte cluster, alles bij elkaar. Komen ook gezamenlijk, een grotere met enkele kleinere ketens. Om leegstaande panden op te vullen, is het noodzakelijk om met de eigenaars praten. Eerste jaar bij jonge starters, maar helft van de prijs vragen. Eigenaars staan hier niet weigerachtig tegen over. Overijse creëerde ook een handelspandenfonds. Alle maatregelen op elkaar afstemmen. Alle handelsscholen werden ook aanschrijven in de zoektocht naar starters.
2
5.2 Kernen in kleine(re) gemeenten en deelgemeenten
Herent, Jo de Clercq: gemeenten zonder centrumfunctie dicht bij Leuven gelegen, hebben het moeilijk om de lokale handel te bewaren. Die smelt weg. Herent heeft geen centrum meer. Enkel langs de steenwegen, lintwinkels. Reactiveren is bijzonder moeilijk. Is er nog iets te redden? Prijs voor het uitvoeren van een studie is onbetaalbaar of toch zeer duur. Zeker voor middelgrote gemeenten moeilijk. Kan de provincie helpen om dit in kaart te brengen. Halle, Brigitte Dehaen: herkenbaar, ook grotere steden kennen dezelfde problemen voor hun buitengebieden. Johan Guldix, bestuurssecretaris detailhandel: studie loopt. In het najaar wordt een feitenfiche en een SWOT-analyse verwacht voor elke gemeente. Dilbeek, Véronique De Buyst: kleine winkelstraat met 25-tal winkels. Pand van klein Clubfiliaal werd overgelaten aan Pearl. Er waren al twee optiekwinkels. Het is moeilijk te sturen in het aanbod. Karin Jiroflée, gedeputeerde Vlaams-Brabant: afbakening en kleinere concentratie: mag er niets meer daarbuiten. Leuven, Michel Warlop: Jawel, maar geen ondersteuning meer geven buiten kernperimeter. Concentratie-index meenemen in kennisnetwerk! Landen, Liesbeth Heyns: buurtwinkels in deelgemeenten. Ook Waals-Brabant vormt veel concurrentie, vnl. Hannuit. Zij hebben een lint. Samenwerking en regie met andere gemeenten noodzakelijk. Asse, Rita De Vos: 2 grote winkelstraten: Nieuwstraat en Steenweg (N9). Interimbureaus in Nieuwstraat, 2 à 3 lege panden op Steenweg. Sturen van het aanbod mogelijk? Zaventem, Sven Willekens: Verschillende werelden: grootdistributie en detailhandel. Waar ligt de grens? Rond heel grote winkels vestigen zich vaak kleinere zelfstandigen: publiek trekt publiek. Voorbeeld van IKEA Zaventem meenemen in nieuwe studie. Genereert veel trafiek, verwevenheid van grote en kleine winkels. Rekening houden met niches. Deze moeten levensvatbaar zijn. Verschraling dorpskernen: het volledige pakket kan niet langer aangeboden worden. Afvragen waarin je je als winkelstraat wil specialiseren? Liedekerke, Johnny Van Droogenbroeck: interprovinciale studie: Liedekerke ondervindt veel concurrentie tussen gemeenten van verschillende provincies bij inplanting van bv. Aldi.
5.3 Nachtwinkels
Herent, Jo De Clercq, wat doe je met nachtwinkels? Ternat: streng nachtwinkels, wegens mobiliteit en R.O., sinds 2 jaar taks. Kan dit met vergunning? Ja, via met milieuvergunning Herent, Jo De Clercq: wetgeving op elkaar afstemmen – iedereen is daarmee bezig. Tremelo, Paul Dams: reglement waarin hoeveelheid nachtwinkels beperkt worden. Diest, Joachim Vancluysen: gemeentelijk reglement: 2 reglementen, retributie betalen van 4000 euro. Dilbeek, Véronique De Buyst: starttaks 6.500 euro in Dilbeek, in Brussel: 12.000 euro. Leuven, Michel Warlop: in Leuven bestaat er een reglement m.b.t. de nachtwinkels dat hun locatie regelt. Aangepast na klacht bij de Raad van state. Quotum opleggen is moeilijk. Motiveren nacht- en telefoonwinkels is
3
moeilijk, i.f.v. overlast. Voor beide ligt dit anders. Daarom alleen focus op nachtwinkels. Karin Jiroflée, gedeputeerde Vlaams-Brabant: ev. nieuwe (deel)thema’s volgende PPD: 1. Afbakening handelskern: Hoe en met welke middelen? 2. Nachtwinkels 3. Aantrekken van nieuwe handelaars en sturen van het aanbod Tremelo, Paul Dams: problematiek van de broodautomaten (duiken overal op).
potentiële (deel)thema’s voor volgende sessies: handelskernafbakening, sturen aanbod en aantrekken handelaars, nachtwinkels. 6. Studie detailhandel (zie PPT)
Zie PPT, dia 29 t.e.m. 40. Instrumenten en methodieken zullen aangeleverd worden op basis van de bekomen cijfers. Bedoeling is dat deze heel praktisch zijn. Dus geen interpretatiewerk van de cijfers door de ambtenaren nodig, maar een kanten-klare feitenfiche en SWOT-analyse wordt aangeleverd. Wel input nodig van ambtenaren m.b.t. visie op detailhandel, lokaal en provinciaal. UNIZO, Han Vloeberghs: passantentelling opgenomen? Antw.: Nee, telefonische enquêtes (CATI) en klein deel online (CAWI), door MAS Research + gegevens via financiële transacties bij ketens ingebed in heel Vlaanderen. (Geo Intelligence, nieuwe methodiek). Landen: veel pendelaars, maar weinig return – ook voeding en horeca profiteren hier te weinig van. Zaventem, Sven Willekens: cijfers op niveau van de fusiegemeenten? Ja, op niveau van de winkelgebieden wat betreft de koopstromenanalyse. Wat betreft het aanbod op niveau van de winkelgebieden. Zaventem, Sven Willekens: vraagstelling enquête beschikbaar? Antw.: Ja, zal bezorgd worden. Zie bijlage.
7. Voorstelling Locatus Databank – inventarisatie winkelpanden
Johan Guldix stelt de Locatus Databank kort voor: gegevens beschikbaar m.b.t. de geografische indeling, maar ook naar branche, winkelvloeroppervlakte, coördinaten, … Elke Vlaamse gemeente krijgt hier gratis toegang toe vanaf november 2013, voor minimaal 1 jaar. www.locatus.com
8. Reflecties gemeenten op studie en opzet PPD
Zaventem, Sven Willekens: nieuwsgierig naar de relatie tussen afstand en bevolkingssamenstelling. Deze laatste wijzigt zeer snel, want wordt snel ouder, diverser en meertaliger. In hoeverre wordt er rekening gehouden met afstand? Ouderen in centrum, trekt bepaalde winkels aan, andere niet. Wordt element bevolkingssamenstelling meegenomen? Antw.: Ja, via de feiten- en SWOT-fiche. Overijse, Leo Van de Wijngaert: vergrijzing, twijfel dat ouderen minder uitgeven. Antw.: Globaal gezien blijkt dat uit studies, maar voor sommige categorieën geven ze
4
meer uit: o.a. gezondheid. Wordt ook meegenomen in de studie via de bevolkingssamenstelling. Landen, Liesbeth Heyns: economisch nieuwe trend naar buurtwinkels + trend laagste prijs. Hoe wordt dit gecombineerd? Hoe een goede mix maken? Welke acties ondernemen om buurtwinkels te versterken? Scherpenheuvel-Zichem, Kris Peetermans: SWOT: sterke/zwakke branches per gemeente opgenomen? Antw.: inderdaad. UNIZO, Han Vloeberghs: naast prijs, is bereikbaarheid ook belangrijk. Steden: parking bepalend. Zemst, Dirk Van Roey: behoeften vanuit de mensen als vertrekpunt, KBC-studie meenemen. Antw.: “KBC-studie” berust op een eerder beperkte telefonische enquête en houdt geen rekening met de noodzakelijke omzet (en dus passanten, etc.) om als handelaar te kunnen overleven. Eerder een reclamestunt. Ternat: wekelijkse markt, handelaar is daartegen, want parkeerplaats geblokkeerd, bereikbaarheid is heel belangrijk. Overijse, Leo Van de Wijngaert: frunshopping. Als onvoldoende aanbod, focus op runshopping. Aanbod vergroten naar funshopping, dan wordt afstand minder belangrijk. Han: voor aantal plattelandsgemeenten is runshopping het meest haalbare. Boortmeerbeek, Karin Derua: parkeergebrek, nadeel voor de gemeenten. Dilbeek, Véronique De Buyst: klachten over parkeerplaatsen. Vervolgens enquête gedaan wie er geparkeerd staat. Dat bleek vaak de handelaar zelf. UNIZO, Han VLoebergs: Probleem van scholen (leerkrachten) en langparkeerders: sensibilisering nodig. Langparkeren valt net iets verder buiten het centrum te overwegen. Landen, Liesbeth Heyns: ook bewonersparkeren Als mogelijk volgend thema: Relatie parkeren, mobiliteit en detailhandel (Hoe aanpakken? Methodiek? Middelen?)
9. Oproep: subsidies handelskernversterking Johan Guldix vestigt de aandacht op de oproep voor de subsidies handelskernversterking. Aanvragen moeten binnen zijn op 15 april 2013 (postdatum). Meer info: http://www.vlaamsbrabant.be/economie-landbouw/voorgemeentebesturen/subsidie-versterking-handelskernen/index.jsp 10. Planning data volgende sessies : ! WIJZIGING ! VRIJDAG 7 JUNI (i.p.v. woensdag 5 juni) in de voormiddag met start om 09.30u (ontvangst vanaf 09.00u), wegens overlap met Marktplatform VlaamsBrabant
Woensdag 2/10 (ongewijzigd)
Woensdag 4/12 (ongewijzigd)
5
