Dit verslag is tevens verzonden naar alle aanwezigen die hebben aangegeven het verslag van de bewonersavond te willen ontvangen. Helaas was een aantal e-mail adressen niet te lezen. Mocht u het verslag toch nog willen ontvangen neem dan contact op met de gemeente ten Boer.
Verslag informatiebijeenkomst voor inwoners van de dorpen Woltersum, Wittewierum en delen van de dorpen Ten Post en Ten Boer Onderwerp: informatie en vragen n.a.v. hoogwater en evacuatie januari 2012 Datum:
maandag januari 2012, 19.30- 22.30 uur
Locatie:
Tiggelhal, Ten Boer
A a n w e z ig: Ongeveer 500 inwoners van het geëvacueerde gebied, Vertegenwoordigers van gemeente Ten Boer, Waterschap Noorderzijlvest en provincie Groningen Overige belangstellenden Verslag 20.10 uur; André van de Nadort, burgemeester van de gemeente Ten Boer Deze bijeenkomst met u allen in deze hal geeft een dejavu gevoel van anderhalve week geleden. Met dit verschil dat u vanavond echter weer naar uw eigen huis kunt. Geweldig zoals u anderhalve week geleden op de omstandigheden hebt gereageerd. Om half 6 werd u wakker gemaakt door de ME om uw huis te verlaten, en ieder van u heeft dat gewoon gedaan. Sommigen van u hadden ‘s nachts al uren met zandzakken gesjouwd. Dank voor alle hulp die ook van u als bewoners is ontvangen. We zijn nuchtere Groningers. Vanavond willen we de tijd nemen voor uw vragen. Gemeente Ten Boer staat voor en naast haar bewoners. Ten Boer heeft brieven naar provincie en waterschap gestuurd met het verzoek nog dit jaar iets te doen aan de veiligheid van de dijk. De situatie mag niet zo blijven: er moet iets gebeuren aan de veiligheid. De kosten die u en anderen hebben gemaakt worden zo spoedig mogelijk vergoed. Waar mogelijk zal de gemeente Ten Boer de kosten gaan verhalen maar daar mag u als burger niet de dupe van worden. Wanneer u schade heeft, meldt u de schade in 1e instantie bij uw verzekeringsmaatschappij en bij gemeente. Als de schade niet onder de dekking van uw verzekeringen valt zal de
1
gemeente Ten Boer deze voorfinancieren. De gemeente zal uitzoeken waar de schade kan worden verhaald. Dit wordt per geval beoordeeld. Meldt u de schade zo spoedig mogelijk. Maak ook gebruik van de gelegenheid vanavond uw vragen te stellen. Laat uw adres achter als u nog dingen wilt weten. We zullen proberen al uw vragen te beantwoorden.
20.20 uur; Johannes Lindenbergh, waarnemend dijkgraaf waterschap Noorderzijlvest Op vrijdag 6 januari heeft de Veiligheidsregio besloten tot een gedwongen evacuatie van mens en dier. Daar heeft u in groten getale gevolg aan gegeven en wel met een bewonderenswaardige nuchterheid. Gelukkig is de dijk behouden, mede dankzij de Woltersumers, brandweer en defensie. Het spijt ons dat dit veel overlast heeft gegeven en dat uw vertrouwen is geschaad. Wij vinden dat we snel met maatregelen moeten komen, die dat vertrouwen kunnen herstellen. Hoe geeft het waterschap inhoud aan de veiligheid van het Eemskanaal? Naast onderhoud en inspectie wordt periodiek een toetsing uitgevoerd. Daarbij wordt naar het inwendige van de dijk gekeken. Als blijkt dat er maatregelen moeten worden genomen, nemen we die voor een volgende toetsronde. Het voortdurend nieuwe kennis en inzichten toepassen, moet leiden tot een veilige dijk. In tijden van zware belasting wordt dagelijks geïnspecteerd, omdat je altijd rekening moet houden met zwakke plekken. Worden die gevonden, dan nemen we maatregelen, zoals het plaatsen van zandzakken. Als de situatie zodanig verslechtert, dat er een kans ontstaat dat de dijk afschuift of doorbreekt, wordt de Veiligheidsregio gewaarschuwd en die situatie deed zich in de nacht van vrijdag 6 januari voor. Hoe dat kon gebeuren licht Ate Wijnstra toe, Procesmanager waterveiligheid bij Noorderzijlvest. Tot slot nog iets over de rollen van waterschap en provincie. We krijgen hier veel vragen over. Het waterschap heeft sinds 2000 het beheer van deze dijk van de provincie overgenomen. De provincie Groningen is toezichthouder en stelt de norm. Tussen waterschap en provincie ligt de afspraak dat maatregelen die uit de toetsing 2004/2005 zijn gekomen door en voor rekening van de provincie worden uitgevoerd. Daarna wordt de dijk in eigendom aan het waterschap overgedragen.
20.25 uur; Ate Wijnstra, Procesmanager Waterveiligheid, waterschap Noorderzijlvest Waterschap Noordzijldervest wil u antwoord geven op twee vragen. 1. Hoe heeft het kunnen gebeuren? 2. Wat gaan we er als overheid aan doen? Om te kunnen uitleggen hoe het heeft kunnen gebeuren, moeten we terug in de tijd: 2005 In 2005 zijn in de provincie Groningen voor de beheersgebieden van de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s alle regionale keringen aangewezen en is de norm van 1:100 vastgesteld. Deze norm geeft aan dat de kans op een overstroming eens in de 100 jaar mag voorkomen. Op basis van deze norm zijn alle keringen onderzocht en ook de Eemskanaalkade. Naar aanleiding van het onderzoek in 2005 is gebleken dat diverse trajecten van de Eemskanaalkade moesten worden versterkt. Deze werkzaamheden zijn grotendeels uitgevoerd. Uit het onderzoek voor het traject ten oosten van Woltersum bleek 2
ondermeer dat de kade over een lengte van 1800 m. moest worden versterkt. In 2005 zijn hier stalen damwanden geplaatst. Ten oosten van Woltersum moet vanaf de boerderij van de familie Lalkens tot aan de zuivering in Garmerwolde de kade nog worden versterkt. Deze versterking maakt onderdeel uit van de plannen voor het project Dijkpark, een ruimtelijke invulling van het gebied tussen Groningen en Woltersum. Uit onderzoek in 2005 is gebleken dat het traject vanaf het centrum van Woltersum tot aan de boerderij van de familie Lalkens voldoet aan de norm. Verbetering van dit traject van de dijk stond dus niet gepland. Net als de bewoners van Woltersum constateerden ook medewerkers van het waterschap dat de kade regelmatig kwel vertoonde. Dit werd echter niet als verontrustend beschouwd. Ter voorbereiding op de uitvoering van het Dijkpark hebben wij een nieuw onderzoek laten uitvoeren naar de stabiliteit van de Eemskanaalkade. Bij dit onderzoek is geanticipeerd op de nieuwe nog vast te stellen norm. Uit dit onderzoek bleek dat er meer werkzaamheden moeten worden uitgevoerd dan was voorzien in 2005. Op 14 november van het afgelopen jaar zijn de plannen voor het Dijkpark gepresenteerd aan de omgeving. Daarbij is aangegeven dat de gezamenlijke overheden de Eemskanaalkade gaan versterken door hem breder te maken. Met bewoners is afgesproken dat voor de locaties waar er sprake is van directe bewoning achter de kade, maatwerk zal worden geleverd. We hadden niet voorzien dat de maatregelen acuut nodig waren, anders hadden we die zeker meegenomen. Er volgt een korte toelichting op de plannen voor het Dijkpark Doordat het water zo hoog kwam te staan, liep het water over de stalen damwanden. Daardoor trok het in de kade. Door de verschillende grondsoorten kon het water in het dijklichaam trekken. Dat heeft gemaakt dat de kade dusdanig is verweekt dat er een grote kans op afschuiven van de dijk ontstond. De oorzaak heet “piping”. Er ontstaan door het water als het ware een soort gangetjes (pijpjes) in de kade en die verzwakken de kade, net als bijvoorbeeld muizengangen. Om dit te stoppen hebben we het opwellende water dat zand meevoert, gestopt. Het afschuiven van het dijklichaam hebben we voorkomen door tijdig de landzijde van de dijk te verzwaren met zandzakken en big bags. Ook is aan de kanaalzijde een waterdichte doek aangebracht om te voorkomen dat er meer water over de damwand het dijklichaam in kon stromen. Op het moment dat er gespuid kon worden in Delfzijl nam de waterstand in het kanaal af. De waterstand daalde tot onder de bovenkant van de damwanden. Daardoor kon geen water meer in de dijk stromen en nam de stabiliteit van de dijk weer toe. Wat gaan we nu doen? Tijdens de presentatie van het Dijkpark in november 2011 is ingegaan op de plannen voor de verbetering van de Eemskanaalkade ter hoogte van Woltersum. Naar aanleiding van de ontwikkelingen op 5 en 6 januari hebben de provincie Groningen en het waterschap Noorderzijlvest besloten voor 1 oktober van dit jaar de veiligheid van de kade te verhogen vanaf het punt waar gestopt is in 2005 tot voorbij de boerderij van de familie Lalkens. Nader onderzoek moet aantonen hoe we deze problematiek definitief kunnen verhelpen. Daarbij denken we nu aan het doortrekken van de stalen damwand. De voorbereiding van deze werkzaamheden kost tijd en de huidige situatie vraagt om directe maatregelen. We gaan daarom direct starten met het aanleggen van een kleilaag, een zogenaamde kleikist. Dit gebeurt op het traject vanaf de westzijde van de boerderij van de familie Lalkens. Dit voorstel is inmiddels getoetst door een aantal externe deskundigen en doorgerekend door een 3
adviesbureau. De aan te brengen kleikist voldoet aan denorm zoals gesteld wordt voor de zeedijk. We zetten stevig in omdat we absoluut niet willen dat een situaite als anderhalve week geleden zich weer voor kan doen. U moet veilig zijn en u ook veilig voelen. Aan de kanaalzijde moet achter de damwand en de schanskorven de waterdoorlatende grond worden vervangen door een erosiebestendige en slecht waterdoorlatende laag klei die doorloopt tot op de kruin van de dijk. Deze werkzaamheden moeten vanaf de waterzijde worden uitgevoerd. We starten hiermee morgenvroeg. De werkzaamheden gaan naar schatting 3 a 4 weken duren.
Vragen en antwoorden De aanwezigen in de zaal konden vragen stellen, deze werden door waterschap, gemeente en hulpverlening zo goed mogelijk beantwoord. Vragen die nog niet beantwoord konden worden, zijn meegenomen in dit verslag. Hierop komt het waterschap Noorderzijlvest terug in vervolgbijeenkomsten en in nieuwsbrieven Vraag 1, 28 en 33. Welke maatregelen neemt u als het gaat om dijkinspectie en signaleren van zwakke plekken? Met ogen bekijken, geen theoretisch verhaal. Hoe zit het met de periodieke keuring? Hoe vaak is dat? Eén keer in de zes jaar toetst het waterschap aan de hand van norm en toetsvoorschriften die de provincie vaststelt. Twee keer per jaar schouwt het waterschap de kaden, in het voorjaar en najaar. Dit is een visuele inspectie van de dijk. Onderhoudsmaatregelen die hier uit voortkomen moeten elk jaar voor 1 oktober uitgevoerd zijn. Bij hoog water houdt het waterschap dijkbewaking. Bij plekken die als zwak bekend staan is deze dijkbewaking continu. We staan nu aan de vooravond van een nieuwe toets. De Eemskanaalkade is, vooruitlopend op de toets, in 2011 onderzocht in het kader van het project Dijkpark. In dit onderzoek zijn alvast de norm en toetsvoorschriften gebruikt die de provincie nog moet vaststellen. In hoeverre anticipeert het waterschap op weersvoorspellingen? En had het waterschap niet van te voren kunnen gaan bemalen? Het waterschap houdt de weersvoorspellingen goed in de gaten. Het effect van vooraf bemalen is uiterst beperkt, water beslaat 1% van de oppervlakte van het totale gebied, 1 mm regen in het hele gebied betekent een stijging van het waterpeil met 10 cm. Wanneer je gaat voormalen heb je nog maar heel weinig regen weggewerkt. Begin januari viel in drie dagen tijd 20 tot 25 mm regen. Toevoeging op het verslag Het waterschap maakt gebruik van de weersvoorspellingen van het KNMI. Op basis van die gegevens kan het waterschap maximaal vijf dagen vooruit kijken. Het peilbeheer wordt afgestemd op deze voorspellingen. Wordt er veel water verwacht, dan gaat het waterschap voorbemalen. Daardoor wordt het waterpeil op bepaalde plekken iets lager dan normaal. Een te lage waterstand heeft ook nadelige gevolgen. Zowel voor de scheepvaart als voor de 4
veiligheid van kades en dijken. Het waterschap houdt daarom de waterpeilen scherp in de gaten. 2, 13, 18 en 40 Waarom is er zo laat gereageerd naar bewoners? En waarom is het zo laat geconstateerd? In de nacht is met man en macht gewerkt door de inwoners , die hebben meegeholpen met het waterschap, waarom heeft het zo lang geduurd voordat ze afgelost werden? Operationeel leider Kees Odenkirchen (brandweer): De focus lag op 4 januari op de polders in Tolbert en Leek en later op de dag op het Lauwersmeergebied. We waren verrast door de snelheid waarmee de situatie nabij Woltersum verslechterde. Het idee was dat defensie de dorpelingen die de zandzakken vulden zou aflossen. Er waren niet voldoende militairen aanwezig, daarom zijn 4 peletons brandweermensen opgeroepen. Het duurde echter even voordat zij inzetbaar waren. Hoe lopen de communicatielijnen? Mensen aan de dijk hebben woensdag al gebeld. Zijn we niet serieus genomen? Het waterschap was vanaf het begin bij de opschaling in de nacht van 4 op 5 januari betrokken. Vanaf dag 1 maakte ook de dijk bij Woltersum deel uit van de dijkinspectie. Toevoeging op het verslag Inwoners kunnen altijd melding doen bij Noorderzijlvest van lokale situaties rondom dijken en kades. We komen dan zo snel mogelijk ter plekke kijken wat er aan de hand is. 3. 9, 12, 20, 21, Hoe kan het water in zo korte tijd zoveel stijgen? De sloten waren leeg. Is er niet te veel gespuid op het Eemskanaal? Er is enorm veel regen gevallen. Meerdere dagen 20 tot 30 mm per etmaal., Alle spuimomenten zijn benut, maar de afvoercapaciteit bij Delfzijl is 10 mm per etmaal. Zijn gemalen blijven doorlopen, ondanks dat de sloten leeg waren? Er is gebruik gemaakt van de gemalen. Toevoeging op het verslag Veel van onze gemalen slaan automatisch aan als het waterpeil boven het afgesproken peil komt. Is het water weer op peil, dan slaat het gemaal automatisch uit. Hetzelfde geldt voor gemalen waar een machinist aanwezig is. De machinist zet het gemaal aan op het moment dat het waterpeil boven de afgesproken hoogte komt Een tijdlang is geconstateerd dat de dijk heel nat was. Waarom houdt de damwand op en loopt deze niet langer door? En waarom houdt de damwand juist daar op waar de problemen waren? Rob Bosma, provincie Groningen: Er is overal damwand, maar korter, en dus minder zichtbaar. Het water ging echter over de damwand heen. 5
De waterstand was enorm hoog, ook voor januari. Is het waterschap hierop tijdens de feestdagen wel alert geweest? Op Oudjaarsdag waren de waterstanden op of beneden peil. Machinisten van gemalen houden de peilen goed in de gaten, ook tijdens de feestdagen. Toevoeging op het verslag Daarnaast draaien gemalen altijd automatisch door en slaan ze aan op het moment dat het waterpeil boven het afgesproken niveau komt. Ook heeft het waterschap een piketdienst, dag en nacht. Zo is het waterschap altijd alert. Door de noordwestenwind kon niet gespuid worden, is noodzakelijk dat er mechanische bemaling komt? Zolang wij kunnen lozen onder vrij verval (dat heet spuien) is dat veel goedkoper dan wegpompen met een gemaal. Maar er komt een moment dat we niet zonder gemaal kunnen. Waarom niet eerder begonnen met spuien? Had echt dagen eerder gekund? Er is niet geluisterd. Er is van alle mogelijke spuimomenten maximaal gebruik gemaakt. Toevoeging op het verslag Spuien is een continu proces om overtollig water op zee te lozen. Valt er veel regen dan zal er vaker en meer gespuid worden. Spuien kan alleen onder vrij verval. Dat wil zeggen, als het zeewater lager staat dan het binnenwater. De harde noordwestenwind kan het zeewater zo hoog opstuwen dat het ook bij eb niet lager staat dan het binnenwater. Dan is spuien onmogelijk. 4 en 5 Hoe kan het dat het waterschap werd verrast? Onaangename verrassing? Er zijn veel bewoners die gebeld hebben, het kon geen verrassing zijn, waarom heeft het waterschap niet gereageerd op telefoontjes van bewoners? Het waterschap was verrast over de reactie van de dijk. We wisten dat we het goed in de gaten moesten houden. In de aanloop hebben we alle mogelijke spuimomenten benut en bergingsgebieden ingezet. Het waterschap heeft regelmatig inspecties uitgevoerd op de dijk zelf, zelfs ‘s nachts en er is bewaking op de dijk geweest. De telefoontjes hebben we zeker serieus genomen. De regen wordt per uur bijgehouden. Ook wordt er 5 dagen vooruit gekeken. Bovendien worden de waarnemingen in het veld meegenomen in de berekeningen en voorspellingen. Ondanks dat hadden we niet gerekend op deze reactie van de dijk. Wat heeft het vaarbod te maken gehad met de hoge waterstand? Rob Bosman, provincie Groningen: Het rijk houdt de waterstanden in de gaten en kan vooruit berekenen hoeveel water er valt. Vanwege de waarnemingen in het veld werd tot vaarverbod overgegaan. 6. Hoe zit het met de zuiveringsinstallatie in Garmerwolde? Wat was daarmee gebeurd?
6
Toen er een dijkdoorbraak dreigde zijn de installaties apart afgezet met zandzakken, een dijk van ongeveer een meter hoog. 7. Gifput tussen Ten Boer en Woltersum, kan dit vrijkomen? André van de Nadort, burgemeester gemeente Ten Boer: Ik heb geen idee wat er gebeurd zou zijn, er was inderdaad een probleem ontstaan. We moeten ervoor zorgen dat het gebied niet onderloopt. 8. Lag er een noodplan klaar? Hadden andere dijken niet doorgeprikt kunnen worden om de dijkdoorbraak te voorkomen? Op andere plaatsen zijn noodbergingen ingezet. Er zijn door buurwaterschap Hunze en Aa’s meerdere noodbergingen in gebruik genomen. Toevoeging op het verslag Het water op het Eemskanaal is afkomstig uit het gebied van waterschap Hunze & Aa’s. De noodbergingen van het waterschap Hunze & Aa’s hebben er mee voor gezorgd dat het water niet nog hoger kwam te staan. 10, 34 Wat heeft het rooien van de bomen met zwaar materieelvoor effect gehad op de stabiliteit van de dijk? De bomen zijn juist op advies gerooid, de te rooien populieren waren kaprijp en liepen risico dat ze zouden omvallen. Dit zou zeer schadelijk gevolgen hebben gehad voor de stabiliteit van de dijk. De stobben zijn weggefreesd en afgedekt met klei. Uit de zaal komt de opmerking dat dit niet is gebeurd. Het waterschap gaat samen met de bewoners het werk controleren. Zoveel bomen gekapt, zoveel kuub hout zitten ook in de grond, nu verrotten de wortels in de grond, wat is de consequentie hiervan voor de dijken? De stobben zijn weggefreesd en afgedekt met klei. Het waterschap gaat samen met de bewoners het werk controleren. Toevoeging op het verslag Op vrijdag 20 januari gaat het waterschap samen met bewoners en de gemeente de situatie op de dijk nader bekijken. 11. De vangst van muskusratten is afgeschaald, wat is hiervan het effect op de dijk? Het waterschap heeft het vangen van muskusratten per 1 oktober 2011 overgenomen van de provincie Groningen. Er zijn aanvalsplannen voor het vangen van de ratten. De resultaten tot nu toe zijn bemoedigend. 14, 19, 35 Zijn er nog meer zwakke plekken in de dijk gevonden? Er zijn meer zwakke plekken geconstateerd, er wordt nu een verbeterplan opgesteld voor de gehele Eemskanaalkade.. 7
Waarom is de damwand niet hoger gemaakt. Waarom wordt de damwand tot 12 meter diep geplaatst en niet door het veen, tot aan het zand? Rob Bosma, provincie Groningen: De damwand voldoet aan de voorwaarden. Bij vervanging wordt hetzelfde niveau gemaakt. Soms is de damwand korter wanneer er bijvoorbeeld leidingen liggen. Eerder was er geen aanleiding tot verbetering, nu wordt er onderzoek gedaan. De werkzaamheden zijn voor 1 oktober 2012 afgerond. Is er gebruik gemaakt van andere gemalen tussen Eemskanaal en Damsterdiep, de drie plekken? Ja, gemalen zijn ingezet. 16 De media waren snel op de hoogte, het was de hele nacht onrustig. Er is per tv informatie gegeven. Waarom is TV Noord niet eerder ingezet? Kees Odenkirchen, Operationeel leider, Brandweer Groningen: In de acute fase is de politie van deur tot deur gegaan, omdat dit het meest effectief was. Verder heeft RTV-Noord extra diensten gedraaid en de mensen goed voorgelicht. 15, 17, Het was een rommelige situatie, vooral in Garmerwolde. Na evacuatie konden wandelaars en fietsers in het gebied komen. Er was geen follow-up of mensen wel weggegaan waren. Was de evacuatie nodig geweest? De politie en brandweer hebben zich eerst gericht op de gebieden die het eerst onder water zouden komen te staan. Daarom is het gebied rondom Garmerwolde pas als laatste geëvacueerd. Er wordt steeds gesproken over het gebied tussen Woltersum tot aan de zuivering, Zijn de bewoners na deze plek vergeten? Evacuatie is gebaseerd op analyse van welke gebieden het snelst onder zouden lopen. Het gebied was verdeeld in ringen. De ringen werden in volgorde van hoogte (diepte) geevacueerd. 19 Waterschap: de ondergrond, venige laag, als veen nat wordt, wordt het een spons, Kan dit worden opgelost met een kist van klei, moet er niet aan aan weerszijden van de dijk een damwand. De veenlagen zijn bij ons bekend en baren ons ook zorgen. Alle maatregelen worden hierop afgestemd. Het ging nu over de damwand, daar is de kleikist wel een goede oplossing voor. Toevoeging op het verslag De kleikist is de oplossing die er op korte termijn voor zorgt dat zich niet meer dezelfde situatie als in de eerste week van januari kan voordoen. Voor de langer termijn oplossing (die er voor 1 oktober er moet zijn) zijn divers mogelijkheden waaronder verlengen van de damwand. We onderzoeken momenteel wat de beste oplossing voor de Eemskanaalkade is.
8
Vanaf morgen komen er maatregelen. Wat gebeurt er in Delfzijl, komen er maatregelen ten tijde van hoog water, extra maatregelen om te spuien? Als het water natuurlijk kan lopen gaat het sneller. Vrije afstroming is een effectievere oplossing. In korte tijd kunnen enorme hoeveelheden water geloosd worden. Veel sneller dan een gemaal zou kunnen verpompen. Bij spuien zijn we wel afhankelijk van de momenten dat het water op zee laag genoeg is. De stijging van de zeespiegel wordt goed in het oog gehouden. Gemalen komen dan als oplossing in beeld.. 22, 25, 26 Klopt het dat er geen geld is voor de aanpak van de dijk? Als de aanpak nodig is, dan worden de middelen ook gezocht. Evacuatie was heel vervelend, maar complimenten voor organisatie. Wat gaan de maatregelen kosten, en uit welk potje wordt het betaald? Zijn er nog andere instanties die meebetalen? De aanleg van een gemaal op Lauwersoog wordt in overweging genomen. Dit kost 150 miljoen euro. Wij zoeken daarvoor steun bij het Rijk en de provincies. Een verzekeraar betaalt niet uit wanneer een huis onder water is gelopen, de opstalverzekering betaalt ook niet uit, blijkt uit een email van de Bond van verzekeraars. Kunnen we de kosten van die schade bij het waterschap verhalen? Bij een dijkdoorbraak was sprake geweest van een ramp, en hadden we aanspraak kunnen maken op de wet toepassing schade (bij rampen). Dan was een deel door het Rijk betaald. Nu de dijk niet is doorgebroken kunnen we hier geen beroep op doen. De gemeente Ten Boer financiert de geleden schade voor en probeert deze te verhalen op de betrokken overheden. 23, 38, 39 Norm is nu 1:100, moet deze norm niet worden aangepast? Bij een dijkdoorbraak zou er mogelijk een schade zijn geweest van 650 miljoen. Het waterschap geeft aan dat de schade dan enorm zou zijn. Daarom moeten we te allen tijde voorkomen dat de kade faalt. Over een strengere norm gaan we dus zeker in gesprek. Brief provinciale staten, praat over beperkte faalkans 1:600 voor slechte vlakken en voor overige vlakken 1:2000. Rob Bosma, provincie Groningen: Op basis van diverse bodemonderzoeken zijn, in het kader van de eigendomsoverdracht, in 2005 afspraken gemaakt tussen het waterschap Noorderzijlvest en de provincie Groningen over uit te voeren verbeteringswerkzaamheden aan diverse dijkvakken aan de noordzijde van het Eemskanaal. Deze werkzaamheden hadden tot doel de middels onderzoek bepaalde kans op bezwijken van de kade van eens in de 600 jaar te verhogen naar eens in de 2000 jaar, eea gebaseerd op de toen geldende normen en regelgeving. De minimale veiligheidsnorm 1:100, die door Provinciale Staten op 23 maart 2005 is vastgesteld gelijktijdig met de aanwijzing van de regionale waterkeringen, heeft te maken met een
9
gemiddelde overschrijdingsfrequentie per jaar (kans van voorkomen van een bepaalde waterstand). De norm 1:100 betekent dat de dijken minimaal bestand moeten zijn tegen een waterstand die eens in de honderd jaar voorkomt. Kansberekening 1:100, zijn er concrete normen voor de dijk? Rob Bosma, provincie Groningen: Gekoppeld aan deze norm wordt per gebied bepaald hoe breed en hoog de dijk moet zijn. Klopt het dat het Provinciebestuur als enige in Nederland geen veiligheidsvoorwaarden heeft gesteld? Waterschappen en provincie overleggen gezamenlijk over de normen en toetsrichtlijnen . Vervolgens stelt de provincie de normen en toetsrichtlijnen vast. De provincie moet de nieuwe toetsrichtlijn nog vaststellen. 24, is het wachten op ambitie aanleggen dijkpark? De werkzaamheden aan de dijk worden versneld uitgevoerd. Dit is niet afhankelijk van dijkpark. 30 In hoeverre werken de waterschappen en Aa’s en Noordzijldervest samen? Beide waterschappen werken goed samen Er is tijdens de hoogwatersituatie ook veelvuldig contact geweest tussen beide waterschappen.. Wordt er nog waterschapsbelasting betaald? Dat stellen wij zeer op prijs. 34 In hoeverre is er sprake van een natuurramp of van achterstallig onderhoud? Waar komt de klei voor de kleikist vandaan? In dit geval ging het om een natuurverschijnsel. Bij de toetsing in 2005 was de kade veilig. Nu met de strengere toetsvoorschriften moeten er verbeteringswerken worden uitgevoerd aan de Eemskanaalkade. Het is geen achterstallig onderhoud. De klei voldoet aan de norm. Dit idee van de kleikist is breed getoetst en doorgerekend door eigen medewerkers, deskundigen van andere waterschappen en verschillende kennisinstituten. Deze oplossing wordt ook gebruikt bij zeedijken. 36 Winter, wat gebeurt er als er vorst in de dijk komt? Hiervan worden geen effecten verwacht. 37 Heeft dit invloed op de waarde van het huis? André van de Nadort, burgemeester gemeente Ten Boer: Hierop moet ik het antwoord schuldig blijven. Iedereen kan bezwaar maken tegen de WOZ-aanslag. Groep bewoners uit Woltersum: Bieden herdenkingsborden aan, soepbord, stellen het op prijs de mensen te bedanken, vooral de beslissers, daar zit onze angst, als deze bestuurders 10
nog steeds op hun plek zitten als de maatregelen uitgevoerd zijn, dan worden deze borden vervangen door echt makkumer aardewerk, eens de dijk verhogen, we willen gemalen, een vuist maken, verenigt u en maak een vuist richting Den Haag, wij willen een gemaal. Verkoop ons geen knollen voor citroenen.
Kinderen zijn goed begeleid door schooljuffen. Ze hebben een lied gemaakt om de hulpverleners te bedanken.
VRAGEN SCHRIFTELIJK VAN DORPSVERENIGING EN OMSTREKEN. (binnengekomen aan het begin van de avond 20.00 uur) Voordat we onze vragen stellen willen we stellen dat het hele proces, vanaf het moment dat het besluit tot ontruiming werd genomen tot en met het moment van terugkeer, uitstekend was geregeld. 1. Hoe kan het dat de burgemeester als eerste door een inwoner van Woltersum werd gebeld over de situatie bij de dijk en niet door het beleidsteam Sontweg Dat kan omdat die inwoner van Woltersum ook raadslid is. Ongeveer op hetzelfde moment dat de burgemeester is gebeld (+/- 00:15 uur) is de situatie ter plaatse in Woltersum ook doorgegeven aan het crisiscentrum. Hierop is de plv. voorzitter van de veiligheidsregio Mw. Y.P. van Mastrigt, die op dat moment de voorzitter afloste, gealarmeerd. Rond een uur of 2 die nacht heeft zij contact gezocht met de burgemeester met het verzoek naar het crisiscentrum te komen. Het beleidsteam hield zich in eerste instantie bezig met het hoge water in Leek, Marum en Grootegast, De Marne, Hoogezand en Groningen. Pas later was bij het team aan de Sontweg bekend dat er een probleem was in Ten Boer. 2. In de raadsvergadering van 11 januari jl. zegt de burgemeester dat de dijken een onvoldoende krijgen. Op dat zelfde moment zegt het waterschap dat er niks aan de hand was. Dat is te gek voor woorden. Hoe kan dat? In de raadsbijeenkomst van 11 januari heeft de burgemeester aangegeven dat naar provincie en waterschap brieven zijn verstuurd. De situatie van 5 op 6 januari heeft duidelijk gemaakt dat de veiligheid van de dijk Eemskanaal NZ onvoldoende is. Met klem wordt er aangedrongen op maatregelen op korte termijn om de veiligheid te garanderen. Onduidelijk is of iemand van het waterschap op of na 11 januari gezegd heeft dat er niets aan de hand is. Gezien de toezegging van het waterschap op 16 januari op korte termijn met het versterken van de dijk te beginnen en het feit dat er inmiddels daadwerkelijk werk wordt uitgevoerd lijkt dat niet waarschijnlijk. 3. Waarom was er geen plaatsvervangende dijkgraaf ter plaatse? Of kunnen we hieruit concluderen dat dit een overbodige functie is? De plaatsvervangend dijkgraaf nam zitting in de Veiligheidsregio en heeft dus een belangrijke rol vervuld in het crisisteam aan de Sontweg. Omdat hij daar nodig was, 11
kon hij niet ter plaatse zijn. De secretaris-directeur, mevr. Arike Tomson, is wel persoonlijk enkele malen ter plaatse geweest. Ook in de nacht van 5 op 6 januari toen mensen volop bezig waren met het leggen van zandzakken.
4. Waarom is er niet serieus omgegaan met klachten vanuit het dorp Woltersum? En hoe voorkomen we dat voortaan? Dat dit gevoel leeft betreurt het waterschap. Na meldingen zijn medewerkers van het waterschap polshoogte komen nemen. Eerdere meldingen over kwel, zijn bekeken. Kwel komt veel vaker bij dijken voor en kan op zich geen kwaad. In de eerste week van januari heeft het waterschap – mede n.a.v. telefoontjes uit het gebied – verhoogde dijkinspectie ingezet. Bij melding gaat het waterschap ter plaatse kijken wat er aan de hand is. De klachten die binnen komen/zijn gekomen worden serieus opgepakt. Mensen worden teruggebeld of bezocht door bestuurders en medewerkers van het waterschap. 5. In 2005 heeft de dorpsvereniging aan B&W laten weten in het jaarlijks overleg (punt 8 op 26 mei) dat de dijk bij Woltersum lekt. Ook in 2008 (overleg 15 april bij punt 10) is de staat van de dijk ter sprake gekomen. Er was door het Waterschap, na overleg met de heer Pleizier, toegezegd dat de dijk bij boer Lalkens over een lengte van 800 meter zal worden verbeterd. Wat is er dan gedaan? Het antwoord op deze vraag is reeds in de inleiding van Ate Wijnstra meegnomen. In het kort: uit het onderzoek voor het traject ten oosten van Woltersum bleek ondermeer dat de kade over een lengte van 1800 m. moest worden versterkt. In 2005 zijn hier stalen damwanden geplaatst. Ten oosten van Woltersum moet vanaf de boerderij van de familie Lalkens tot aan de zuivering in Garmerwolde de kade nog worden versterkt. Deze versterking maakt onderdeel uit van de plannen voor het project Dijkpark, een ruimtelijke invulling van het gebied tussen Groningen en Woltersum. Uit onderzoek in 2005 is gebleken dat het traject vanaf het centrum van Woltersum tot aan de boerderij van de familie Lalkens voldoet aan de norm. Verbetering van dit traject van de dijk stond dus niet gepland. 6. In een rapport van de NAM staat dat de bodem in Ten Boer tussen 1964 en 2003 met gemiddeld 18 cm is gedaald. Verwacht wordt dat tot 2050 daar nog eens 2024 cm bij komt. Op de bijeenkomst over het dijkpark in Garmerwolde onlangs, werd verteld dat de dijk met 8 cm wordt verhoogd. Hoe wordt dat dan berekend? Bodemdaling wordt meegenomen in de berekeningen voor de kades. De hoogte van het Eemskanaalkade is onlangs door de eigen dienst ingemeten. Op 14 januari jl. heeft STOWA met de helikopter nog en extra hoogtemeting uitgevoerd. Op basis van de uitkomst van beide metingen zal het op hoogte brengen van de kade worden meegenomen in het totale herstelprogramma van de Eemskanaalkade.
12
7. Onderzoek van de FUGRO is nog niet bekrachtigd door de opdrachtgevers, maar daarin wordt ook gesproken over slechte dijkdelen bij Woltersum. Dat is toch allang bekend? Waarom wordt daarop niet op ingespeeld? En wanneer dan wel? Op basis van het onderzoek (de toetsing) in 2005 zijn diverse verbeterweken inmiddels uitgevoerd aan de Eemskanaalkade. De locatie nabij Appingedam wordt momenteel verbeterden het traject ten westen van Woltersum, tussen de boerderij van de familie Lalkens en de zuivering moet nog worden uitgevoerd. In 2011 is er een nieuw onderzoek uitgevoerd waarbij de nieuwe, nog vast te stellen toetsvoorschriften zijn gebruikt (zie inleiding Ate Wijnstra). Over de planning van deze werkzaamheden zal u nog worden geïnformeerd. 8.
B&W hebben aangekondigd dat er onderzoek moet worden gedaan. Dat er kleine aanpassingen moeten komen in de procdures, dat is o.k.. Maar kan er vooral gekeken worden naar zaken waar ook daadwerkelijk iets mee gedaan kan worden? De evaluatie van het crisismanagement tijdens de dreiging van de dijkdoorbraak wordt door een externe, onafhankelijke partij uitgevoerd en, afhankelijk van de uitkomsten, verbeterd. Daarnaast is inmiddels de zelfevaluatie per kolom (brandweer, politie, gemeente et cetera) gestart. Deze zal voor de gemeente Ten Boer eind mei afgerond worden.
9. Waarom werd er wel pers op de dijk toegelaten en werden inwoners geweerd? Voor de pers geldt hetzelfde verbod als voor de bewoners. We hebben geconstateerd dat de pers zich van dit verbod weinig aantrok, vandaar dat er hekken zijn geplaatst. 10. Het wegdek is kapotgereden. Wanneer wordt er gerepareerd en schoongemaakt? De verkeersremmers aan Eemskanaal nz zijn nog niet teruggeplaatst. Wanneer wel? Het wegdijk langs de dijk is schoongemaakt door de provincie. Op dit moment is er een bedrijf bezig met werkzaamheden aan het Eemskanaal NZ ter hoogte van de molen, dit gedeelte is wel vies. Met de aannemer is afgesproken dat na de werkzaamheden de weg schoon wordt opgeleverd. Diverse gaten zijn tijdelijk gevuld door de wijkpost/buitendienst van de gemeente Ten Boer. De gaten worden in april opnieuw gevuld en van een nieuwe asfaltlaag voorzien. De verkeersremmers worden over 4 weken teruggeplaatst door het waterschap. 11. Wanneer komt er een groot gemaal? Onderzoek (businesscase) naar het gemaal Lauwersoog is in januari 2011 opgestart. Presentatie van de plannen staat gepland voor mei 2012. De komst van het gemaal is afhankelijk van financiering door overige overheden (Rijk en provincie).
16 januari 2012 13
