Verslag expertmeeting ‘Vrijwilligerswerk als (op)stap naar particpatie’, dinsdag 9 december 2014 Aanwezig 43 personen (23 organisaties)1 Aanleiding: 1 januari 2015 gaat de participatiewet van kracht. De gemeente Eindhoven stimuleert actief burgerschap. Participeren is voor iedereen en ook uitkeringsgerechtigden in Eindhoven worden gestimuleerd om een actieve bijdrage te leveren aan de maatschappij. Doen van vrijwilligerswerk is een mogelijkheid om te participeren (als opstap naar betaalde arbeid of als hoogst haalbare). Maar wat betekent dit voor de (potentiële) vrijwilliger en voor de organisaties. Hoe brengen we een goede match tot stand, wat is er nodig? Tijdens de meeting zijn we hierover met elkaar in gesprek gegaan. Inleidingen; Omdat het beantwoorden van de vraag mede afhankelijk is vanuit het perspectief waarmee er naar de vraag gekeken wordt hebben 3 personen vanuit verschillende invalshoeken een korte inleiding gegeven; Dirk van Doorn (gemeente Eindhoven): contouren invulling tegenprestatie Eindhoven De gemeente Eindhoven kiest er voor om geen specifiek beleid te maken voor de tegenprestatie. Participeren is voor iedereen en niet alleen voor uitkeringsgerechtigden. Met betrekking tot deze laatste is besloten om uitvoering te geven aan de arbeidsverplichtingen die we al kennen in de WWB. Dit betekent o.a.; - Geen nieuwe instrumentaria - Maatwerktraject naar ‘hoogst haalbare’ - Duurzame arbeid staat centraal - Vrijwilligerswerk kan onderdeel zijn van Plan van Aanpak o Intrinsieke motivatie centraal Helaas is er soms weinig tot geen motivatie om überhaupt actief te willen worden. De wetgeving is hierin desondanks leidend o Geen motivatie kan eventueel leiden tot aanpassing van PvA o De verantwoordelijkheid ligt bij de burger en de gemeente en NIET bij de organisaties, ook al voelt dit soms wel zo. - Arbeidsverplichtingen blijven van kracht indien dit past bij de cliëntsituatie Samen. De uitvoering van het nieuwe sociale beleid, met daarin centraal eigen kracht, samenkracht en wederkerigheid, vindt vnl. plaats in de wijk. Veel vraagstukken gaan terug naar de inwoners van de wijk. Versterking van de sociale basis is belangrijk en alleen mogelijk vanuit samenwerking met inwoners, professionals, vrijwilligers, verenigingen en organisaties, bedrijven. Jolanda Ruiterkamp (Lunetzorg) Neos was op zoek naar een vrijwilligersplek voor Frans. Frans heeft een verplichting van 24 uur. Hij een kwetsbare man met een alcoholverslaving. Hij heeft ook nog therapie. Frans is gemotiveerd maar erg onzeker en kwetsbaar. In het begin hebben we veel tijd geïnvesteerd in het opvangen van hem en het begeleiden in zijn rol als vrijwilliger. Binnen het wijksteunpunt waren duidelijke regels rondom alcohol gebruik en afmelden als het niet goed met hem ging. 1
Archipel Zorggroep, FNV Lokaal, Gemeente Eindhoven, Humanitas, Inloophuis ’t Hemeltje, Litha’s Local, Lumens buurtruimte, Lumens in de buurt, Lunetzorg, MEE Zuidoost Brabant, Neos, PvdA, Rode Kruis, Sportformule, St. Annaklooster, St. Kennisplein, St. Present, Vitalis Woonzorg groep, Vrijwillige hulpdienst, Vrijwilligerspunt, Wijeindhoven, Wooninc, Wooninc+, Zelfhulpnetwerk
1
Door positieve bekrachtiging is Frans gaan groeien. Hij werd als snel gezien als een zeer positieve en welkome vrijwilliger zowel bij de cliëntengroep als wijkbewoners. Ook Frans was erg blij met zijn vrijwilligerswerk; de waardering en het werk waarin hij was gegroeid. Op het moment dat Frans zijn plekje op het Pluspunt had gevonden en steeds meer ging groeien in zijn rol, werd hij overgeplaatst naar een betaalde baan. Van beide kanten was dit erg jammer. Voor Frans was de “beschermde omgeving” van het wijksteunpunt een plek waar hij zich thuis voelde en zich kon ontwikkelen. Hij had ook sterke twijfels of een betaalde baan op dit moment niet teveel voor hem zou zijn. Voor ons was het jammer aangezien wij veel in hem hebben geïnvesteerd. Het is dan jammer dat iemand weg gaat op het moment dat het beter met iemand gaat ook in het functioneren als vrijwilliger. Als organisatie krijgen we geen vergoeding voor het ondersteunen van deze vrijwilliger. In de toekomst zal de keuze tussen een sterke vrijwilliger of een kwetsbare vrijwilliger mogelijk een grotere rol gaan spelen. Als het financieel niet meer haalbaar zullen er keuzes gemaakt moeten worden. William Krichner (Litha’s Local, buurtkantoor) Het buurtkantoor functioneert als reactivering- en participatiecentrum voor langdurig uitkeringsgerechtigden. Gekoppeld aan het programma Zelfontwikkeling gaat een deelnemer minimaal 12 uur per week als vrijwilliger aan de slag binnen (de projecten) van het buurtkantoor. Er wordt uitgegaan van de eigen talenten, wensen en (on)mogelijkheden. Liggen deze niet op het gebied van de werkzaamheden binnen (de projecten) van het buurtkantoor dan wordt er gekeken naar mogelijkheden in de buurt of wordt de deelnemer gestimuleerd een nieuw project op te starten. Het traject is gericht op doorstroom/uitstroom naar reguliere arbeid of zelfstandig ondernemerschap.
Voor meer foto’s klik hier
Met elkaar in gesprek; Na deze inleidingen zijn aanwezigen met elkaar in gesprek gegaan aan de hand van een aantal vragen. Onderwerpen die in de diverse gesprekken regelmatig voorkwamen waren; - Maatwerk, zowel voor de vrijwilliger als de organisatie
2
- Intrinsieke motivatie - Aansluiten bij talenten en wensen - Vrijwilliger moet passen bij de organisatie en de doelgroep - Faciliteiten Voor alle informatie zie bijlage. Afsluiting; Ter afronding van de bijeenkomst is de vraag gesteld welke items in 2015 verder opgepakt/uitgewerkt zouden moeten worden. - (Snel) helderheid over het beleid van de gemeente; o hoe dwingend is de maatregel. Wat betekend dit/zijn de consequenties voor de vrijwilliger en de organisaties o Wat is participeren? Meedoen in de samenleving of toe leiden naar betaalde arbeid. - Faciliteiten: Wat is er nodig en wie kan/gaat dit organiseren - Maatwerk. Verplicht vrijwilligerswerk versus de investeringen van de organisatie en de continuïteit van de dienstverlening. - Goede samenwerking zonder organisatorische belemmeringen - Hoe organiseer je de intrinsieke motivatie. Voortraject van ‘moeten’ naar intrinsieke motivatie’ Hoe nu verder: Weten van elkaar wat er speelt, waar kansen en knelpunten liggen is een goede start, maar er is meer nodig om het in de praktijk ook kans van slagen te geven. Wij zouden dan ook graag met een aantal mensen 2 à 3 van bovengenoemde items wat verder uit willen diepen (wat is de ideale situatie, hoe is deze realiseren, wie en wat is daar voor nodig) en uitproberen wat werkt. Voorstel thema’s; - maatwerk (zowel voor de vrijwilliger als de organisatie) - motivatie (van moeten naar intrinsieke motivatie) - samenwerking (zonder organisatorische belemmeringen) Doe je mee? Laat ons even weten of je mee wilt denken over een van bovenstaande thema’s (of een ander thema) dan initiëren wij een aantal bijeenkomsten. Gitta van der Putten,
[email protected] Carla van Herpen,
[email protected]
17022015
3
Bijlage: reacties op stellingen Iedere organisatie heeft mogelijkheden voor de ‘geleide’ vrijwilliger? -
-
De ene minder dan de andere Een vrijwilliger moet een binding voelen/hebben met een organisatie Oneens. Mogelijkheden voor begeleiding of faciliteiten kunnen ontbreken/er niet zijn. Bijv. bij een kleine organisatie Een organisatie moet er wel voor open staan. Er moet draagvlak zijn Geleide vrijwilliger….braaknaam Ga als professional eens op je handen zitten Wat heeft een organisatie nodig om de begeleiding van de ‘geleide’ vrijwilliger goed vorm te geven? En wie of welke organisaties kunnen dit leveren? Maak gebruik van kennis en ervaring van bestaande welzijnsorganisatie, zeker als het gaat om mensen met een beperking Mits passend werk (niet te gevaarlijk, niet te hoog niveau) en een gemotiveerde vrijwilliger Zorg voor een warme overdracht. De kwetsbare vrijwilliger heeft een vriendelijk gezicht nodig, een hand op de schouder. Heb oog voor strubbelingen. Een goede samenwerking tussen zorg en welzijn is cruciaal, zonder dat organisatorische belemmeringen (uren, verantwoording, etc.) in de weg staan. Als de vrijwilliger bekend is binnen de ‘functie’ kan een nieuw gezicht vanuit de organisatie de taak van zorg en welzijn overnemen en de vrijwilliger functioneel binnen de organisatie zelf. Als organisatie daarvoor tijd vrij maken, dat levert kwaliteit. Zou een missie moeten zijn. In samenwerking met coaches voor de ‘geleide’ vrijwilliger kunnen alle betrokken partijen elkaar aanvullen Ligt er aan of de plek of de doelgroep aansluiten en of er voldoende begeleiding geboden kan worden. Wat is het doel van vrijwilligerswerk en wie is verantwoordelijk voor het behalen van dit doel? Organisaties die een klein betaald team hebben, maar voor groot deel afhankelijk zijn van vrijwilligers hebben hier weinig mogelijkheden toe.
Participeren via vrijwilligerswerk schaadt het imago van vrijwilligerswerk -
Het verbreed het vrijwilligerswerk. Brede maatschappelijke mogelijkheden via vrijwilligerswerk Imago stijgt door toename in vraag Meer duidelijkheid over de inhoud van vrijwilligerswerk Verschil tussen moeten en willen Wat is nu het imago? NEE Inzetten van vrijwilligers in hun kracht en op hobby Als mensen zelf ontdekken dat vrijwilligerswerk hen wat oplevert (bijvoorbeeld werknemersvaardigheden) stijgt het imago Aansluiten bij de kracht, talenten, interesses, etc. van de (potentiële) vrijwilliger Tot op heden is dit niet onze ervaring. Op termijn zou dit een risico kunnen zijn. Intrinsieke motivatie blijft voorwaarde. Nee, mits iemand ook wil Participeren volgens de wederkerigheid is niet vrijwillig. Moeten we het dan zo noemen? Mee eens.
4
-
-
Vrijwillig moet vrijwillig blijven Als de vraag naar vrijwilligers er is en de vrijwilliger dient zich aan, ga in gesprek, kijk waar de mogelijkheden liggen, wat elkaar kan versterken. Maatwerk, maar van beide kanten is intrinsieke motivatie nodig. Niet als iemand vrijwillig deelneemt Vrijwilligerswerk is geen vrijblijvendheid. Als je op iemand kunt bouwen kom je een heel eind.
Participeren via vrijwilligerswerk, een win-win voor alle betrokkenen? -
-
Win-win, maar niet voor alle betrokkenen. Maatwerk Participeren is soms ook al alleen het vrijwilligerswerk doen. Vrijwilligerswerk is dan het hoogst haalbare om te participeren in de maatschappij Mee eens. Juiste plek voor de vrijwilliger borgen Aansluiten bij interesses en mogelijkheden Faciliteren van begeleiding is nodig Afhankelijk van match en toegevoegde waarde voor; vrijwilliger, doelgroep, gemeente, organisatie Alleen bij duidelijke afspraken en doelen Verwachtingen helder hebben voor iedereen Mee eens. Intrinsieke motivatie bespreken, als het een must is doen ze dan positief mee? Zeer afhankelijk van intrinsieke motivatie vrijwilliger en de match met hulpvrager. Maatwerk dus. Als je aansluit op talent en wensen/dromen kan het wel. Waar wordt je blij van, waar zie je jezelf wel tussen staan? De begeleiding van de vrijwilliger is dan makkelijker / opener. Misschien niet korter maar wel plezieriger Vanuit duidelijke doelen en verwachtingen bespreken. Wederzijdse belangen bespreekbaar maken, maar ook de eigen belangen. Zware stimulans tot participeren, wel gericht op kwaliteiten en interesses van mensen Win-win als er een duidelijke afstemming is tussen organisatie/gemeente, vrijwilliger en vrijwilligersplek. Nu vaak onduidelijk wie betrokken en/of verantwoordelijk is Kan! Onder aantal voorwaarden. Dat is alleen zo als het vrijwilligerswerk in een behoefte van de vrijwilligers voorziet De ondersteuning (of coaching) van een ‘geleide’ vrijwilliger is een randvoorwaarde voor een win-win Door gebrek aan motivatie haken vrijwilligers regelmatig snel af ondanks investering van de organisatie Win-win als binnen de algemene term vrijwilligerswerk goed onderzocht wordt. Waar talent/wens ligt en welke functie/organisatie hier bij past. Nodig: extra middelen voor coaching kwetsbare vrijwilliger
Iedereen kan vrijwilligerswerk doen? -
Kan wel , maar niet iedereen is er geschikt voor Het blijft maatwerk Het is mogelijk, maar wel rekening houden met de talenten van een persoon Er is voor iedereen passend vrijwilligerswerk te vinden. Wie zorgt voor een passende match Plek moet passen bij het talent Blijft wel oog houden op financiële kaders van de UWV. Waar een wil is ….. moet ook een weg zijn De meeste mensen kunnen vrijwilligerswerk doen. Eventueel in stappenplan.
5
-
Nee! Vrijwilligerswerk is vrijwillig maar niet vrijblijvend. Iedereen (ontvanger en gever) moeten tot hun recht komen Mits het (uiteindelijk) een meerwaarde heeft voor de organisatie Ik vraag: “moet je vrijwilligers werk doen?” “Ja” “Maar wat wil je dan?” Ik werk niet met moeten. Iedereen wil (ook als het niets is) iets!!! Niet iedere organisatie is geschikt voor iedere vrijwilliger Moet aansluiten bij mogelijkheden Ligt aan de combinatie van vrijwilliger en organisatie. Intrinsieke motivitatie is voorwaarde. Mits welzijn en veiligheid van de bewoners niet in het geding komt Steeds meer kwetsbare vrijwilligers komen in beeld . Mensen die zelf in allerlei problematieke zitten en deze meenemen naar vrijwilligerswerk. Mits een gezonde basis van eigen motivatie aanwezig is. Mits………., mits………., mits……….., mits…….. Eens, mits de gezondheid dat toe laat
6
