Verslag 777-soortendag. KNNV-afdeling Tilburg, 8-9 september 2007

Verslag 777-soortendag KNNV-afdeling Tilburg, 8-9 september 2007

Verslag 777-soortendag KNNV-afdeling Tilburg, 8-9 september 2007

Colofon Verslag 777-soortendag, 8-9 september 2007 Uitgave: KNNV-afdeling Tilburg Ter gelegenheid van het 70-jarig jubileum van de afdeling Secretariaat: Veldhovenring 27 5041 BA Tilburg www.knnv.nl/Tilburg Foto’s: Ben Akkermans & Leo van Zeeland (tenzij anders vermeld) Samenstelling: Theo Peeters en Rob Vereijken

Januari 2008

Verslag 777-soortendag - 70-jarig jubileum KNNV-afdeling Tilburg

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave Inleiding Zaterdag 8 september: opening van de 777-soortendag Zondag 9 september: soortenjacht Overzicht van de waarnemingen Slakken Spinachtigen Spinnen Bloedzuigers (Hirudinea) Kreeftachtigen Libellen en juffers (Odonata) Sprinkhanen (Orthoptera) Wantsen (Heteroptera) Kevers (Coleoptera) Vliegen en muggen (Diptera) Zweefvliegen (Syrphidae) Muggen (diverse families) Vliegen (diverse families) Wespen, mieren en bijen (Hymenoptera) Wespen (diverse families) Mieren (Formicidae) Bijen (Apidae s.l.) Vlinders (Lepidoptera) Dagvlinders Nachtvlinders Overige insecten Amfibieën en vissen Vogels Zoogdieren Paddestoelen Algen en kranswieren Mossen Planten Dankwoord

1 3 4 9 13 14 14 15 16 16 17 18 19 21 23 23 24 24 25 25 25 25 26 26 26 29 30 31 33 34 37 37 39 49

Tabel 1 Overzicht van het aantal waargenomen soorten per groep Tabel 2 Aantal insectensoorten per orde

13 13

1


2


Inleiding In 2007 bestond de KNNV-afdeling Tilburg 70 jaar. Dit heugelijke feit moest natuurlijk gevierd worden. Maar hoe doe je dat, zonder te blijven steken in taart en drankjes? Eigenlijk was de invulling van een jubileumactiviteit niet zo moeilijk. We zouden gewoon laten zien waar we goed in zijn: in natuurstudie en natuurbeleving. En zo gebeurde het ook. Iedere KNNVer is blij met een grote biodiversiteit. Maar daarom is niet iedere KNNVer, die al jarenlang het Brabantse land afspeurt naar leuke dieren en planten, zo blij als hij naar de rijkdom van de natuur kijkt. Verschillende soorten zijn uit onze omgeving verdwenen, maar de laatste jaren zijn er ook weer allerlei nieuwelingen bijgekomen. Tijdens het feestweekend 8 en 9 september zouden alle werkgroepen en leden van de KNNV onderzoek gaan doen in Moerenburg: een stukje oud cultuurlandschap, waaraan ook door de gemeente Tilburg steeds meer waarde wordt gehecht. Zou het mogelijk zijn om in één dag het gebied zo uit te pluizen dat we meer dan 777 soorten konden vaststellen. Al enkele jaren hebben diverse bezoekerscentra en in Nederland hun 1001-soortendag. Het was tot dusverre nooit gelukt om dat aantal ook te halen. Aangezien we 70 jaar bestonden, leek het ons een goed idee om er een 777-soortendag van te maken. De feestdag kreeg als titel ‘Op safari in Moerenburg’. Alle werkgroepen van de KNNV-Tilburg wilden meewerken aan deze dag. En er werden ook nog enkele specialisten uit andere brabantse KNNV-afdelingen gevraagd. Het gebied werd niet alleen uitgekamd, ook konden mensen van buiten de vereniging kennis komen maken met de KNNV en de biodiversiteit in Moerenburg. In dit verslag leest u hoe de 777-soortendag werd geopend, welke activiteiten er waren, wat het heeft opgeleverd en of het streefgetal van 777 werd gehaald.

3


Zaterdag 8 september: opening van de 777-soortendag Zaterdagavond 8 september werd het jubileum en de 777-soortendag officieel geopend. In goed overleg met de Waterzuivering Oost bij Moerenburg konden we het weekend gebruik maken van het terrein en het beheerdershuis. Bij het huis werd een tent geplaatst voor de officiële opening en om gedurende het weekend een droge plek te hebben, voor als het weer wat tegen zou zitten. De tent werd ingericht met posters, achtergrondinformatie, determineerwerken, microscopen, aquaria en tafels om aan te werken en om de vondsten tentoon te stellen. In het beheerdershuis was ook een werktafel en tevens een keuken waar diverse drankjes en kleine spijzen te krijgen waren. Om 19.00 uur waren de gasten welkom. De tent en koffie en thee stonden klaar, dus het feest kon beginnen.

De eerste gasten arriveerden.

Anneke Bruynzeels en Stella Wesel deelden de drankjes uit.

Coby (rechts), de dochter van Toon Klop, kwam ook langs.

Voor de opening nog tijd voor koffie en een praatje.

4


Marie-Cécile van de Wiel heet de aanwezigen van harte welkom. Een speciaal welkom voor wethouder Marieke Moorman van o.a. ‘Milieu, Stedelijk groen en Natuur’.

Marie-Cécile vertelt dat het goed gaat met de 70 jaar oude vereniging en dat de vele werkgroepen de afgelopen jaren veel kennis over de natuur in Midden-Brabant bijeen hebben gebracht. Zij lichtte in het kort ook het jubilieumprogramma toe.

Programma jubileumfeest ‘Op safari in Moerenburg’ op 8 en 9 september Zaterdag 8 september 19.00 uur 20.00 uur 20.10 uur 20.40 uur 20.45 uur 21.00 uur

Ontvangst met koffie en thee Openingswoord Is biodiversiteit alleen maar leuk, of ook functioneel? Henk Moller Pillot Inleiding op nachtleven door Erik Korsten en Paul van Wielink Officiële start 777-soortendag door wethouder Marieke Moorman Vleermuizenexcursie Kijken naar nachtvlinders en andere organismen op licht.

Zondag 9 september 09.00 uur 09.30 uur 10.00 uur 10.30 uur 11.00 uur 11.30 uur 12.00 uur

Vogels Slakken en Spinnen Paddestoelen Mossen Vlinders en tuinplanten (met bezoek Volkstuin Moerenburg) Wilde planten Insecten

13.00 uur 13.30 uur 13.30 uur 14.00 uur 14.30 uur 15.00 uur 15.30 uur

Waterbeestjes Grassen, zeggen, biezen en russen Vlinders en tuinplanten (met bezoek Volkstuin Moerenburg) Diersporen Libellen en juffers Bomen en struiken Knotwilgen in Moerenburg (door Knotgroep Moerenburg)

17.00 uur

Feestelijke afsluiting met eindscore soortendag.

5


De term biodiversiteit wordt gebuikt in de betekenis van: verscheidenheid onder biologische eenheden in ruimte en tijd. Meestal denken we daarbij alleen aan de soortenrijkdom van een bepaald gebied, maar ook de diversiteit binnen soorten (genetische diversiteit) en die van ecosystemen vallen onder een goede definitie van biodiversiteit. Tijdens de 777-soortendag in Moerenburg zijn alleen de soorten van het gebied geïnventariseerd. Henk Moller Pillot gaf een inleidende lezing over biodiversiteit. Hij illustreerde zijn verhaal met de kleurrijke en zeer vormenrijke groep van de sluipwespen, die van tevoren onder een binoculair bekeken konden worden. Aan de hand van de grote verscheidenheid in sluipwespen schetste hij voor de aanwezigen de idee dat de enorme rijkdom aan planten en dieren niet alleen mooi en leuk maar vooral ook functioneel is. Henk besloot zijn verhaal over biodiversiteit met te wijzen op de verscheidenheid aan mensen, en het belang daarvan voor onze samenleving(en). Als voorbereiding op de inleiding op biodiversiteit, die Henk Moller Pillot zou geven, konden de aanwezigen door de microscopen een aantal sluipwespjes zien. Een enorme variatie in een klein doosje.

6


Na het verhaal van Henk feliciteerde wethouder Marieke Moorman de KNNV. Ze onderstreepte het belang van de vereniging. Binnen een half jaar wil zij een adviescommissie stedelijk groen starten die het gemeentelijk groenbeleid kritisch bekijkt. Zij nodigde de KNNV uit om in deze commissie zitting te nemen.

De officiële opening vond buiten plaats. Paul van Wielink vertelde over het witte verlichte doek, waarop tijdens de avonduren nogal wat ongewervelde dieren werden verwacht.

7


Tijdens de avond werd niet alleen op het witte doek waargenomen, maar was er onder leiding van Erik Korsten een goed bezochte excursie. Hieraan namen ook veel niet KNNVers deel. Met behulp van een batdetector, aangesloten op een versterker, konden we de verschillende vleermuissignalen beluisteren. Erik vertaalde vervolgens het gepruttel van het apparaat in heldere soortnamen. Met behulp van zaklantaarns werden de dieren in de schijnwerpers gezet. Tevens werd het, voor onze oren niet hoorbare, geluid van een struiksprinkhaan met de batdetector opgevangen. Voordat de vleermuizenexcursie startte, toonde Erik een levende dwergvleermuis.

Luisteren naar de batdetector.

De vangsten op het witte doek vielen tegen. Toch bleef het na terugkeer van de vleermuizenexcursie nog lang onrustig buiten.

8


Zondag 9 september: soortenjacht Op de zondag moest flink gewerkt worden. Heel veel soorten planten en dieren, tenminste 777 soorten, moesten ontdekt worden voor een geslaagd jubileumfeestje! Om het onderzoek en de publieksexcursies in goede banen te leiden werd in de morgen een korte instructie gegeven. Rob Vereijken geeft instructies aan de inventarisatiemedewerkers en de excursieleiders.

Het onderzoeksgebied Moerenburg is een kleinschalig landelijk gebied aan de zuidoostrand van Tilburg. We hebben het gebied tussen het Wilhelminakanaal, de spoorlijn, de A65 en de nieuwe rondweg (N261) of Burgemeester Bechtweg geïnventariseerd. Het best onderzochte deel viel grotendeels in kmhok 136-396.

9


Zo gingen we te werk....

Na de waterbeestjesexcursie liet de excursieleider Arnold van Rijsewijk nog verschillende vondsten in de bakken en aquaria bekijken.

Leden van de paddestoelenwerkgroep. (Foto Ger Bogaers)

Keverdeskundigen Dré Teunissen en Paul van Wielink (Foto Pieter van Breugel)

Sporen zoeken met Annemarie van Diepenbeek (Foto Pieter van Breugel)

10


In het beheerdershuisje werd door sommige deskundigen flink gedetermineerd (van links naar rechts): Bep Roelofs, Cor Borghouts,Paul van Wielink, Bart Horvers en Chris Buter.

De verschillende plantenlijsten werden door Lizette Koekkoek en Ralph Akkermans nagekeken.

De huiskamer van de familie Akkermans was ingericht als (crisis-) centrum voor de verwerking van de gegevens. Leo van Zeeland, Annie Akkermans en Rob Vereijken voerden de waarnemingslijsten in in de computer.

11


Verbaasd kijkend naar de stand van zaken. Zouden we de 777 halen? Aan Ger Bogaers en Henk Moller Pillot zou het niet liggen.

De voorlopige einduitslag werd na crisisberaad door Rob Vereijken bekend gemaakt. Hij kwam rond 17.00 uur met het geweldige getal van tenminste 792 soorten. Het onderzoekswerk leverde echter veel soorten op die in het veld niet meteen op naam gebracht konden worden. Daar was nog enige thuisstudie voor nodig. De definitieve eindscore zou tenslotte uitkomen op 1198. Een geweldig resultaat voor één dag speuren in zo’n klein gebied. Uiteraard was dit alleen mogelijk danzij de inzet van de grote groep enthousiaste onderzoekers.

12


Overzicht van de waarnemingen Werkwijze Door een aantal mensen werd niet alleen op 8 en 9 september maar ook een week ervoor en een week erna geïnventariseerd. Het gebied was te groot om bijvoorbeeld alle planten op één dag te inventariseren. Insecten werden o.a. ook gevangen met behulp van potvallen die enkele dagen eerder waren ingezet en een week later werden opgehaald. De gegevens van enkele groepen stammen dus uit de periode 1-15 september 2007. Soms zijn soorten niet tot op soortnaam maar wel tot op genus gedetermineerd. We gebruiken dan de afkorting spec. van species (soort). Soms zijn soorten tot op subspecies (ondersoort) gedetermineerd en daarvoor gebruiken we de afkorting subsp. Aantal soorten In totaal werden 1198 soorten waargenomen. En het is wel zeer toevallig dat het aantal waargenomen planten- en dierensoorten even groot bleek: beide 599! Dat verzin je niet! Hieronder in tabel 1 een overzicht van het aantal soorten per groep en in tabel 2 een opsplitsing naar orde van de groep van de insecten. Tabel 1 Overzicht van het aantal waargenomen soorten per groep Soortengroep

Aantal soorten in Moerenburg

Algen, Kranswieren Paddestoelen Mossen Planten Slakken Spinachtigen Enkele kleine diergroepen Insecten Amfibieën Vissen Vogels Zoogdieren Totaal

4 88 45 462 30 29 21 433 4 12 56 14 1198

Tabel 2 Aantal insectensoorten per orde Soortengroep

Nederlandse naam

Aantal soorten in Moerenburg

Collembola Ephemeroptera Odonata Dermaptera Orthoptera Neuroptera Psocoptera Homoptera Heteroptera Coleoptera Hymenoptera Diptera Trichoptera Lepidoptera

springstaarten haften, eendagsvliegen libellen, juffers oorwormen sprinkhanen, krekels netvleugeligen stofluizen cicaden wantsen kevers bijen, wespen, mieren muggen, vliegen kokerjuffers, schietmotten nachtvlinders, dagvlinders Totaal

13

1 1 9 1 12 1 2 3 77 134 29 78 16 69 433


Slakken Naar landslakken werden gekeken door Charles Krijnen en er kwamen aanvullingen uit het water van Henk Moller Pillot en Paul van Wielink. Zij vonden in totaal 30 taxa.

Nederlandse naam

Wetenschappelijke naam

Bruine blinkslak Geronde schijfhoren Draaikolkschijfhoren Donkere wegslak Zwarte wegslak Slanke dwergslak (Gewone) tuinslak Glanzende agaathoren Boerenknoopje Smurfslak Leverbotslak Segrijnslak Zwarte aardslak Grote aardslak (Gewone) poelslak Moeras-hoornschaal Ammonshorentje Kelder-glansslak Grote glansslak (Gewone) erwtenmossel Posthorenslak Ovale poelslak Begroeide poelslak (Gewone) barnsteenslak (Gewone) haarslak Geribde jachthorenslak Scheve jachthorenslak Platte pluimdrager (Gewone) kristalslak Donkere glimslak

Aegopinella nitidula Anisus leucostomus Anisus vortex Arion distinctus Arion hortensis Carychium tridentatum Cepaea nemoralis Cochlicopa lubrica Discus rotundatus Ferrissia wautieri Galba truncatula Helix aspersa Limax cinereoniger Limax maximus Lymnaea stagnalis Musculium lacustre Nesovitrea hammonis Oxychilus cellarius Oxychilus draparnaudi Pisidium casertanum Planorbarius corneus Radix ovata Radix peregra Succinea putris Trichia hispida Vallonia costata Vallonia excentrica Valvata cristata Vitrea crystallina Zonitoides nitidus

Spinachtigen Nederlandse naam watermijt galmijt galmijt galmijt galmijt

Wetenschappelijke naam Arrenurus spec. Acculus mognirostris Epitremerus trilobus Eriophyes sorbi Eriophyes tiliae

14


Spinnen De spinnen werden geïnventariseerd door Andrea Dekkers & Bep Roelofs. In totaal werden 24 soorten aangetroffen. Er werd onder andere gewerkt met potvallen.

Tijgerspin (Foto’s Henk Kuiper)

Nederlandse naam Struikspin Tijgerspin (Wespspin) Waterspin Groot haarpalpje Storingsdwergspin Brugspin Herfsthangmatspin Herfstspin Kruidhangmatspin Gewone velddwergspin Bolkopvelddwergspin Grote dikkaak Kleine dikkaak Gewone wolfspin Grote trilspin (Hooiwagenspin) Bospiraat Poelpiraat Kraamwebspin (Grote wolfspin) Gewone huisspin Gewone strekspin Schaduwstrekspin Veldnachtwolfspin Gewone krabspin Venstersectorspin

Wetenschappelijke naam Anyphaena accentuata Argiope bruennichi Argyroneta aquatica Centromerita bicolor Erigone atra Larinioides sericatus Linyphia triangularis Metellina segmentata Neriene clathrata Oedothorax fuscus Oedothorax retusus Pachygnatha clercki Pachygnatha degeeri Pardosa pullata Pholcus phalangioides Pirata hygrophilus Pirata piraticus Pisaura mirabilis Tegenaria atrica Tetragnatha extensa Tetragnatha montana Trochosa ruricola Xysticus cristatus Zygiella x-notata

15


Enkele kleine diergroepen Bloedzuigers (Hirudinea) Nederlandse naam bloedzuiger bloedzuiger bloedzuiger

Wetenschappelijke naam Erpobdella octomaculata Haemopis sanguisuga Piscicola cf. geometra

Kreeftachtigen De watervlooien werden verzameld en gedetermineerd door Joost van de Sande. Nederlandse naam Karperluis roeipootkreeftje vlokreeft zoetwaterpissebed Gevlekte amerikaanse rivierkreeft watervlo watervlo watervlo watervlo watervlo watervlo watervlo watervlo watervlo watervlo watervlo watervlo watervlo

Wetenschappelijke naam Argulus foliaceus Cyclops spec. Gammarus pulex Asellus aquaticus Orconectes limosus Alona affinis Alonella nana Bosmina coregoni Bosmina longirostris Ceriodaphnia megops Ceriodaphnia pulchella Ceriodaphnia quadrangula Chydorus sphaericus Diaphanosoma brachyurum Picripleuroxus laevis Pleuroxus trucatus Scapholeberis mucronata Simocephalus vetulus

Karperluis op Giebel. De karperluis is 5-7 mm groot en de enige vertegenwoordiger van de visluizen (Branchiura). Het is een bloedzuigende parasiet op allerlei soorten vis. Hij komt algemeen in stilstaande wateren voor. (Foto Pieter van Breugel)

16


Libellen en juffers (Odonata) De libellen werden geïnventariseerd door Mily Swinkels en Johan Heefer. Ze telden in Moerenburg 9 soorten. Ook de prachtige Weidebeekjuffer was aanwezig.

Mannelijke Weidebeekjuffer (Foto Paul van Wielink)

Nederlandse naam


Blauwe glazenmaker Paardenbijter Grote keizerlibel Weidebeekjuffer Watersnuffel Lantaarntje Houtpantserjuffer Blauwe breedscheenjuffer Bruinrode heidelibel

Aeshna cyanea Aeshna mixta Anax imperator Calopteryx splendens Enallagma cyathigerum Ischnura elegans Lestes viridis Platycnemis pennipes Sympetrum striolatum

17


Sprinkhanen (Orthoptera) Overdag werden de meeste sprinkhanen waargenomen door Emiel Bouvy en Dik Hermes. Er werden 12 soorten waargenomen. De vrijwel niet hoorbare Struiksprinkhaan werd zaterdagavond tijdens de vleermuizenexcursie met de batdetector ontdekt.

Vrouwelijke Struiksprinkhaan (Foto Rob Vereijken)

Nederlandse naam


Ratelaar Bruine sprinkhaan Snortikker Krasser Gewoon spitskopje Struiksprinkhaan Boomsprinkhaan Knopsprietje Zanddoorntje Zeggedoorntje Gewoon doorntje Grote groene sabelsprinkhaan

Chorthippus biguttulus Chorthippus brunneus Chorthippus mollis Chorthippus parallelus Conocephalus dorsalis Leptophyes punctatissima Meconema thalassinum Myrmeleotettix maculatus Tetrix ceperoi Tetrix subulata Tetrix undulata Tettigonia viridissima

18


Wantsen (Heteroptera) De wantsen werden waargenomen en gedetermineerd door Dik Hermes, Henk Moller Pillot & Paul van Wielink. In totaal 77 soorten.

De schildwants Dolycoris baccarum (Foto Dik Hermes)


Gerris lacustris Heterogaster urticae Himacerus apterus Himacerus mirmicoides Hydrometra stagnorum Ilyocoris cimicoides Kalama tricornis Kleidocerys privignus Kleidocerys resedae Liocoris tripustulatus Lygocoris pabulinus Lygus gemellatus Lygus pratensis Lygus rugulipennis Megacoelum infusum Mesovelia furcata Microvelia spec. Monalocoris filicis Myrmus miriformis Nabis ferus Nabis limbatus Nepa cinerea Notonecta glauca Notonecta maculata Notonecta viridis Notostira elongata Orius laticollis Orius majusculus

Acanthosoma haemorrhoidale Adelphocoris lineolatus Aelia acuminata Amphiareaus obscuriceps Anthocoris confusus Anthocoris nemoralis Anthocoris nemorum Apolygus lucorum Blepharidopterus angulatus Bryocoris pteridis Chartoscirta cincta Chartoscirta cocksii Chilacis typhae Coreus marginatus Corixa punctata Cymus melanocephalus Deraeocoris lutescens Dicyphus errans Dicyphus globulifer Dolycoris baccarum Drymus brunneus Drymus sylvaticus Elasmostethus interstinctus Elasmucha grisea Eurhadina pulchella Europiella artemisiae

19


Orius minutus Orius niger Orius vicinus Orthops basalis Orthops campestris Pachytomella parallela Palomena prasina Pantilius tunicatus Pentatoma rufipes Pilophorus perplexus Plagiognathus arbustorum Ranatra linearis Rhopalus parumpunctatus Saldula saltatoria Scolopostethus affinis Scolopostethus thomsoni Sigara distincta Sigara striata Stenodema calcarata Stenodema laevigata Temnostethus pusillus Tingis ampliata Trigonotylus caelestialium Aelia acuminata (Foto Dik Hermes)

20


Kevers (Coleoptera) De 134 keversoorten werden verzameld en op naam gebracht door leden van de insectenwerkgroep van de KNNV en door Henk Moller Pillot en Dré Teunissen. In een weiland bij de Oude Eindhovense weg stonden een week lang 10 potvallen waarvan de vangsten ook in onderstaand overzicht zijn opgenomen. Snoerhalskevers (Anthicidae) Notoxos monoceros

Pseudoophonus griseus Pseudoophonus rufipes Pterostichus niger Pterostichus oblongopunctatus Pterostichus strenuus Pterostichus vernalis Trechus obtusus

Spitsmuisjes (Apionidae) Apion cruentatum Apion frumentarium Apion haematodes Ischnoterapion loti Perapion curtirostre Perapion marchicum Protapion fulvipes Protapion trifolii

Haantjes (Chrysomelidae) Adoxus obscurus Agelastica alni Altica aenescens Altica oleracea Altica palustris Aphtona nonstriata Chrysolina coerulans Chrysolina varians Cryptocephalus moraei Donacia semicuprea Gastroidea viridula Longitarsus jacobaea Phaedon cochlaeariae Phratora vitellinae Phratora vulgatissima Plagiodera versicolora Plagiognathus albipennis Sphaeroderma testacea

Bonenkevers (Bruchidae) Bruchidius varius Prachtkevers (Buprestidae) Trachys minutus Loopkevers (Carabidae) Agonum thoreyi Agonum viduum Amara aenea Amara apricaria Amara bifrons Amara communis Amara fulva Amara plebeja Amara tibialis Anisodactylus binotatus Bembidion argenteolum Bembidion lampros Bembidion properans Bradycellus harpalinus Bradycellus verbasci Calathus melanocephalus Cicindela hybrida Elaphrus riparius Harpalus affinis Loricera pilicornis Nebria brevicollis Notiophilus rufipes Omophron limbatum Oodes helopioides Poecilus cupreus Poecilus versicolor

Lieveheersbeestjes (Coccinellidae) Calvia decemguttata Coccinella septempunctata Coccinella undecimpunctata Halyzia sedecimguttata Harmonia axyridis Propylea quatuordecimpunctata Psyllobora vigintiduopunctata Rhyzobius chrysomeloides Rhyzobius litura Tytthaspis sedecimpunctata Anisosticta novemdecimpunctata Snuitkevers (Curculionidae) Gymnetron anthirini Hypera meles Othiorhynchus sulcatus Rhynchaenus pilosus 21


Rhynchaenus quercus Sitona flavescens Sitona hispidulus Sitona humeralis Sitona suturalis Strophosoma capitatum Strophosoma melanogrammum Tychius melilothi Tychius picirostris Tychius pusillus

Dwergspektorren (Latridiidae) Cortinicara gibbosa Melanophthalma suturalis Stephostethus lardarius Glanskevers (Nitidulidae) Meligethes aeneus Meligethes planiusculus Streepglanskever (Phalacridae) Olibrus aeneus Olibrus liquidus

Waterroofkevers (Dytiscidae) Acilius canaliculatus Colymbetes fuscus Cybister laterimarginalis Dryops spec. Dytiscus marginalis Laccophilus spec. Rhantus suturalis

Bladsprietkevers (Scarabaeidae) Aphodius prodromus Aphodius rufipes Aphodius rufus Aphodius sphacelatus Onthophagus similis Onthophagus vacca

Schrijvertjes (Gyrinidae) Gyrinus substriatus

Schorskevers (Scolytidae) Scolytus multistriatus Scolytus spec.

Watertreders (Haliplidae) Haliplus spec. Oevergraafkevers (Heteroceridae) Heterocerus hispidulus

Kortschildkevers (Staphylinidae) Acrotona exigua Anotylus sculpturatus Atheta atramentaria Oxytelus laqueatus Paederidus ruficollis Paederus fuscipes Paederus riparius Quedius curtipennis Quedius semiaeneus Quedius simplicifrons Stenus clavicornis Xantholinus longiventris

Watertorren (Hydophilidae) Cercyon analis Cercyon laminatus Cercyon lateralis Cercyon marinus Cercyon melanocephalus Cercyon pygmaeus Cercyon quisquilius Hydrobius fuscipes Hydrous piceus

22


Vliegen en muggen (Diptera) De vliegen werden op naam gebracht door leden van de insectenwerkgroep en door Henk Moller Pillot. Er werd gevangen op licht, in water en op het land. In totaal zijn 78 taxa waargenomen. Zweefvliegen (Syrphidae) Tijdens de inventarisatie werden 23 soorten zweefvliegen waargenomen. Nederlandse naam Kruiskruid-gitje Zwartspriet-bandzwever Snorzweefvlieg Kleine bijvlieg Bos-bijvlieg Punt-bijvlieg Blinde bij Moeras-pendelvlieg Gewone pendelvlieg Citroen-pendelvlieg Gewone driehoekzweefvlieg Slanke driehoekzweefvlieg Doodskopzweefvlieg Gewone korsetzweefvlieg Mica-platvoetje Slank platvoetje Gewoon platvoetje Scheefvlek-platvoetje Klompvoetje Gewone snuitvlieg Grote langlijf Menuetzweefvlieg Bessen-bandzwever

Wetenschappelijke naam Cheilosia bergenstammi Epistrophe grossulariae Episyrphus balteatus Eristalis arbustorum Eristalis horticola Eristalis nemorum Eristalis tenax Helophilus hybridus Helophilus pendulus Helophilus trivittatus Melanostoma mellinum Melanostoma scalare Myathropa florea Neoascia podagrica Platycheirus albimanus Platycheirus angustatus Platycheirus clypeatus Platycheirus peltatus Pyrophaena granditarsa Rhingia campestris Sphaerophoria scripta Syritta pipiens Syrphus ribesii

Vrouwtje van de Menuetzweefvlieg op braam. (Foto André van Eck)

23


Muggen (diverse families)

Vliegen (diverse families)



Sylvicola punctatus Dasineura urticae Iteomyia capreae Rhopalomyia tanaceticola Chaoborus spec. Chironomus piger Chironomus plumosus Chironomus riparius Clinotanypus nervosus Corynoneura spec. Cricotopus albiforceps Cricotopus bicinctus Cricotopus sylvestris Endochironomus tendens Microtendipes pedellus Nanocladius rectinervis Paratanytarsus dissimilis Phaenopsectra spec. Polypedilum cultellatum Polypedilum nebeculosum Procladius choreus Rheotanytarsus spec. Synorthocladius semivirens Tanypus punctipennis Thienemanniella spec. Culex territans Dixella amphibia Macrocera stigmoides

Machimus cingulatus Chymomyza amoena Drosophila immigrans Drosophila simulans Drosophila tristis Scaptomyza pallida Dolichocephala irrorata Hilara obscura Scatophila signata Aulogastromyia anisodactyla Lonchoptera bifurctata Lonchoptera lutea Schoenomyza litorella Rivellia syngenesiae Scathophaga stercoraria Pherbellia cinerella Pherbellia griseola Sepedon spinipes Tetanocera arrogans Tetanocera elata Sepsis cynipsea Sepsis fulgens Sepsis punctum Sepsis violacea Copromyza nigrina Sargus iridatus Phasia barbifrons

24


Wespen, mieren en bijen (Hymenoptera) Deze soorten werden gedetermineerd door leden van de insectenwerkgroep van de KNNV. In totaal 29 soorten waargenomen. Wespen (diverse families) Nederlandse naam


Ananasgalwesp Knikkergalwesp

Andricus fecundator Andricus kollari Andricus legitimus Andricus lignicola Andricus quercuscalicis Biorhiza pallida Cynips quercusfolii Neuroterus albipes Neuroterus numismalis Neuroterus quercusbaccarum Neuroterus tricolor Anoplius viaticus Vespula vulgaris Rhopalum coarctatum

Aardappelgalwesp Plaatjesgalwesp Satijnen knoopjesgalwesp Besgalletjes-galwesp spinnendoder Gewone wesp kegelwesp

Mieren (Formicidae) Nederlandse naam


Glanzende houtmier Gele schaduwmier Gewone steekmier

Lasius fuliginosus Lasius umbratus Myrmica rubra

Bijen (Apidae s.l.) Nederlandse naam


Honingbij Akkerhommel Aardhommel Parkbronsgroefbij Gewone geurgroefbij Gewone smaragdgroefbij Matte bandgroefbij Glanzende groefbij Langkopsmaragdgroefbij Glanzende bandgroefbij Gewone dwergbloedbij Wafelbloedbij

Apis mellifera Bombus pascuorum Bombus terrestris Halictus tumulorum Lasioglossum calceatum Lasioglossum leucopus Lasioglossum leucozonium Lasioglossum lucidulum Lasioglossum morio Lasioglossum zonulum Sphecodes miniatus Sphecodes scabricollis

25


Vlinders (Lepidoptera) Dagvlinders In totaal werden 8 dagvlindersoorten waargenomen. Nederlandse naam


Hooibeestje Kleine vuurvlinder Bont zandoogje Groot koolwitje Klein geaderd witje Klein koolwitje Icarusblauwtje Atalanta

Coenonympha pamphilus Lycaena phlaeas Pararge aegeria Pieris brassicae Pieris napi Pieris rapae Polyommatus icarus Vanessa atalanta

Nachtvlinders De nachtvlinders werden op licht waargenomen door Henk Spijkers (8 september) en Frans Post (9 september). In totaal 61 soorten. Een aantal van 61 soorten is voor deze tijd van het jaar een redelijk aantal. De weersomstandigheden waren helaas niet erg gunstig. Daar staat tegenover dat het gebruik van meerdere grote lichtbronnen en de inzet van een lokstof als smeer extra soorten heeft opgeleverd. Dankzij deze hulpmiddelen is er een groot aantal soorten waargenomen. Over het algemeen zijn het algemene tot vrij algemene soorten die op veel plaatsen op de zuidelijke zandgronden voorkomen. Vaak zijn het mottige vlinders in de kleuren schorsbruin tot vlekkerig bruin, maar af en toe wordt het laken opgefleurd door een mooi getekende vlinder zoals de algemene Vuursteenvlinder waarvan de rups op brandnetel zit. Eén soort sprong eruit: de Katoendaguil. Dit is een zeldzame tot zeer zeldzame trekvlinder die met name in het uiterste westen van het land wordt aangetroffen. De soort kan schadelijk zijn in kassen. De afgelopen twee jaar is de soort op veel plaatsen in het land waargenomen. Een naaste verwant is de Turkse uil. Twintig jaar geleden een grote zeldzaamheid, maar inmiddels lokaal vrij algemeen en ook in Moerenburg aanwezig

Turkse uil

Katoendaguil

26


Nederlandse naam


Porseleinvlinder Bruine herfstuil Geelbruine herfstuil Grote worteluil Puta-uil Gewone velduil Piramidevlinder Sint-janskruidblokspanner Gamma-uil Appeltak Papegaaitje Schimmelspanner Turkse uil Kleine groenbandspanner Koperuil Spurrie-uil Eikenuiltje Gewone spikkelspanner Streepkokerbeertje Naaldboombeertje Geelschouderspanner Rietvink Zwartkamdwergspanner Vuursteenvlinder Katoendaguil Zuidelijke stofuil Rode dennenspanner Bruine snuituil Ringspikkelspanner Grijze stipspanner Groente-uil Gewone grasuil Getekende gamma-uil Witstipgrasuil Volgeling Breedbandhuismoeder Open-breedbandhuismoeder Huismoeder Dromedaris Tweestip-orvlinder Haarbos Hagedoornvlinder Muisbeertje Taxusspikkelspanner Berkenbrandvlerkvlinder Agaatvlinder Kleine beer Herfst-rietboorder

Abraxas sylvata Agrochola circellaris Agrochola macilenta Agrotis ipsilon Agrotis puta Agrotis segetum Amphipyra pyramidea Aplocera efformata Autographa gamma Campaea margaritata Chloroclysta siterata Chloroclysta truncata Chrysodeixis chalcites Colostygia pectinataria Diachrysia chrysitis Discestra trifolii Dryobotodes eremita Ectropis crepuscularia Eilema complana Eilema depressa Ennomos alniaria Euthrix potatoria Gymnoscelis rufifasciata Habrosyne pyritoides Helicoverpa armigera Hoplodrina ambigua Hylaea fasciaria Hypena proboscidalis Hypomecis punctinalis Idaea aversata Lacanobia oleracea Luperina testacea Macdunnoughia confusa Mythimna albipuncta Noctua comes Noctua fimbriata Noctua janthe Noctua pronuba Notodonta dromedarius Ochropacha duplaris Ochropleura plecta Opisthograptis luteolata Pelosia muscerda Peribatodes rhomboidaria Pheosia gnoma Phlogophora meticulosa Phragmatobia fuliginosa Rhizedra lutosa

27


Stro-uiltje Eikenprocessierups Braamvlinder Lieveling Gele eenstaart Gewone gouduil Koolbandspanner Vierbandspanner Zwartbandspanner Bruine vierbandspanner Bruine zwartstipuil Zwarte-c-uil Vierkantvlekuil

Rivula sericealis Thaumetopoea processionea Thyatira batis Timandra comae Watsonalla binaria Xanthia icteritia Xanthorhoe designata Xanthorhoe ferrugata Xanthorhoe fluctuata Xanthorhoe spadicearia Xestia baja Xestia c-nigrum Xestia xanthographa

Vuursteenvlinder

28


Overige insecten Van de kokerjuffers werd Hydropsyche spec. uit een watermonster gedetermineerd door Henk Moller Pillot. De overige kokerjuffers werden op licht gevangen en gedetermineerd door Bert Higler.

Nederlandse naam


cicade cicade cicade springstaart Gewone oorworm haftenlarve slijkvlieglarve stofluis stofluis kokerjuffer kokerjuffer kokerjuffer kokerjuffer kokerjuffer kokerjuffer kokerjuffer kokerjuffer kokerjufferlarve kokerjuffer kokerjuffer kokerjuffer kokerjuffer kokerjuffer kokerjuffer kokerjuffer

Alnetoidea alneti Cicadella viridis Iassus lanio Podura aquatica Foficula auricularia Beatis spec. Sialis lutaria Caecilius flavidus Ectopsocus briggsi Agraylea sexmaculata Athripsodes aterrimus Ceraclea albimacula Ceraclea dissimilis Ceraclea senilis Cyrnus trimaculatus Ecnomus tenellus Glyphotaelius pellucidus Hydropsyche spec. Limnephilus lunatus Limnephilus marmoratus Mystacides azurea Mystacides longicornis Oecetis lacustris Oecetis ochracea Tinodes waeneri

29


Amfibieën en vissen Vissen en amfibieën werden vooral op naam gebracht door Frank Spikmans, Arnold van Rijsewijk (Stichting RAVON) en Henk Spijkers. In totaal werden 16 soorten gevangen.

Nederlandse naam


Gewone pad Middelste groene kikker Bruine kikker Kleine watersalamander

Bufo bufo Rana klepton esculenta Rana temporaria Triturus vulgaris

Bermpje Giebel Goudvis 1) Karper Driedoornige stekelbaars Riviergrondel Vetje Baars Tiendoornige stekelbaars Bittervoorn Blankvoorn Zeelt

Barbatula barbatulus Carassius auratus Carassius auratus auratus Cyprinus carpio Gasterosteus aculeatus Gobio gobio Leucaspius delineatus Perca fluviatilis Pungitius pungitius Rhodeus sericeus Rutilus rutilus Tinca tinca

1)

uit volkstuin Moerenburg

Bittervoorn (Foto Jelger Herder)

30


Vogels De vogels werden geïnventariseerd door leden van de vogelwerkgroep van de KNNV. In totaal werden 56 soorten waargenomen. Het hele jaar door komt de Fuut voor op de plassen in Moerenburg. In het voorjaar kun je haar ook broedend tegen komen. (Foto Ad Kolen)

Nederlandse naam


Havik Sperwer Staartmees IJsvogel Wilde eend Soepeend Blauwe reiger Ransuil Buizerd Putter Sijs Boomkruiper Groenling Holenduif Houtduif Zwarte kraai Roek Kauw Grote bonte specht Rietgors Roodborst Torenvalk Vink Meerkoet Waterhoen Gaai

Accipiter gentilis Accipiter nisus Aegithalos caudatus Alcedo atthis Anas platyrhynchos Anas platyrhynchos domesticus Ardea cinerea Asio otus Buteo buteo Carduelis carduelis Carduelis spinus Certhia brachydactyla Chloris chloris Columba oenas Columba palumbus Corvus corone Corvus frugilegus Corvus monedula Dendrocopos major Emberiza schoeniclus Erithacus rubecula Falco tinnunculus Fringilla coelebs Fulica atra Gallinula chloropus Garrulus glandarius 31


Boerenzwaluw Zilvermeeuw Stormmeeuw Kokmeeuw Witte kwikstaart Grote gele kwikstaart Pimpelmees Koolmees Matkop Huismus Ringmus Aalscholver Tjiftjaf Ekster Groene specht Fuut Heggenmus Waterral Goudhaantje Oeverzwaluw Roodborsttapuit Turkse tortel Bosuil Spreeuw Zwartkop Witgatje Winterkoning Merel Zanglijster Kievit

Hirundo rustica Larus argentatus Larus canus Larus ridibundus Motacilla alba Motacilla cinerea Parus caeruleus Parus major Parus montanus Passer domesticus Passer montanus Phalacrocorax carbo Phylloscopus collybita Pica pica Picus viridis Podiceps cristatus Prunella modularis Rallus aquaticus Regulus regulus Riparia riparia Saxicola rubicola Streptopelia decaocto Strix aluco Sturnus vulgaris Sylvia atricapilla Tringa ochropus Troglodytes troglodytes Turdus merula Turdus philomelos Vanellus vanellus

Putter (Foto Mervyn Roos)

32


Zoogdieren Tijdens de nachtexcursie werden vleermuizen geteld door Erik Korsten. Sporen van zoogdieren werden gevonden door Annemarie van Diepenbeek. Inclusief mens, rund, hond en kameel kwamen we op 14 soorten.

Nederlandse naam


Bosmuis Rund Kameel Hond Egel Mens Veldmuis Watervleermuis Rosse vleermuis Konijn Ruige dwergvleermuis Gewone dwergvleermuis Eekhoorn Mol

Apodemus sylvaticus Bos taurus Camelus bactrianus Canis lupus familiearis Erinaceus europaeus Homo sapiens Microtus arvalis Myotis daubentonii Nyctalus noctula Oryctolagus cuniculus Pipistrellus nathusii Pipistrellus pipistrellus Sciurus vulgaris Talpa europaea

33


Paddestoelen Van de paddestoelenwerkgroep hebben 8 leden deelgenomen aan de dag. In totaal werden 88 soorten genoteerd. De vondst van twee soorten stekelzwammen en twee soorten kluifzwammen was opmerkelijk, maar uniek was de vondst van Hypocrea stritipilos, een kussentjeszwam op een eikentak. Een ascomyceet die bij latere determinatie nieuw voor Nederland bleek te zijn. In een van de volkstuinen vonden we de Bessenvuurzwam Phylloporia ribis f. ribis op een aalbesstruik. Volgens de gegevens van de Mycologische Vereniging zeer zeldzaam en wellicht de eerste vondst in Noord-Brabant. Op enkele plaatsen is wel een naast familielid van deze zwam waargenomen, die op Kardinaalsmuts groeit. Bessenvuurzwam op Aalbes (Foto Ger Bogaers)

Nederlandse naam


Toefige labyrintzwam Anijschampignon Schubbige boschampignon Bleke elzenzompzwam Roodbruine slanke amaniet Narcisamaniet Parelamaniet Grijze buisjeszwam Dooiergele mestzwam Gewoon eekhoorntjesbrood Gewone heksenboleet Plooivoetstuifzwam

Abortiporus biennis Agaricus arvensis s.l. Agaricus silvaticus Alnicola escharoides Amanita fulva Amanita gemmata Amanita rubescens Bjerkandera adusta Bolbitius vitellinus Boletus edulis Boletus erythropus Calvatia excipuliformis Chaetosphaerella phaeostroma Ciboria batschiana Clitopilus prunulus

Eikelbekertje Grote molenaar

34


Gewoon eikenbladzwammetje Hazenpootje Plooirokje Gestreept nestzwammetje Oranje druppelzwam Roodporiehoutzwam Eikenschorsschijfje Ranzige elzensatijnzwam Eikentrilzwam Platte tonderzwam Tweekleurige vaalhoed Witte kluifzwam Zwarte kluifzwam Echt judasoor Gezoneerde stekelzwam Eikentandjeszwam Gele kussentjeszwam ’n kussentjeszwam Roestbruine kogelzwam Zilversteelvezelkop Gewone viltkop Vlokkige vezelkop Zandpadvezelkop Zandpadvezelkop Gekroesde fopzwam Donzige melkzwam Kaneelkleurige melkzwam Bitterzoete melkzwam Rimpelende melkzwam Zwavelzwam Dwergborstelbekertje Bleke parasolzwam Vaalroze parasolzwam Parelstuifzwam Dwergwieltje Weidekringzwam Helmmycena Gewoon meniezwammetje Vaalblauwe kaaszwam Somber trechtertje Donker hazenoor Grauwe vlekplaat Franjevlekplaat Gewone krulzoom Paarse eikenschorszwam Zwavelmelkbekerzwam Grote stinkzwam Tengere stekelzwam Bessenvuurzwam Waaierbuisjeszwam Witsteelfranjehoed Oranjerode stropharia

Collybia dryophila Coprinus lagopus Coprinus plicatilis Cyathus striatus Dacrymyces stillatus Daedaleopsis confragosa Diatrypella quercina Entoloma caccabus Exidia truncata Ganoderma lipsiense Hebeloma mesophaeum Helvella crispa Helvella lacunosa Hirneola auricula-judae Hydnellum concrescens Hyphodontia quercina Hypocrea aureoviridis Hypocrea stritipilos Hypoxylon fragiforme Inocybe curvipes Inocybe dulcamara Inocybe flocculosa Inocybe lacera Inocybe lacera var. helobia Laccaria tortilis Lactarius pubescens Lactarius quietus Lactarius subdulcis Lactarius theiogalus Laetiporus sulphureus Lasiobolus papillatus Lepiota subalba Lepiota subincarnata Lycoperdon perlatum Marasmius bulliardii Marasmius oreades Mycena galericulata Nectria cinnabarina Oligoporus subcaesius Omphalina obscurata Otidea bufonia Panaeolus fimicola Panaeolus sphinctrinus Paxillus involutus Peniophora quercina Peziza michelii Phallus impudicus Phellodon melaleucus Phylloporia ribis f. ribis Polyporus varius Psathyrella piluliformis Psilocybe aurantiaca 35


Gewone zwavelkop Oranjegeel trechtertje Scherpe kamrussula Regenboogrussula Braakrussula Stevige braakrussula Geelwitte russula Vissige russula Witte tandzwam Kleine aardappelbovist Gele aardappelbovist Gewone wimperzwam Roze raspzwam Gele korstzwam Gerimpelde korstzwam Gewone franjezwam Gewoon elfenbankje Narcisridderzwam Afgeplatte stuifzwam Geweizwam Fopzwam s.l.

Psilocybe fascicularis var. fascicularis Rickenella fibula Russula amoenolens Russula cyanoxantha Russula emetica Russula mairei Russula ochroleuca Russula xerampelina s.l. Schizopora paradoxa Scleroderma areolatum Scleroderma citrinum Scutellinia scutellata Steccherinum ochraceum Stereum hirsutum Stereum rugosum Thelephora terrestris Trametes versicolor Tricholoma sulphureum Vascellum pratense Xylaria hypoxylon Laccaria s.l.

Zwavelmelkbekerzwam (Foto Ger Bogaers)

36


Algen en kranswieren De algen werden verzameld en gedetermineerd door Joost van de Sande. Nederlandse naam alg alg bolwier

Wetenschappelijke naam Botryococcus spec. Spirogyra spec. Volvox aureus

Een kranswier uit ‘n poel in Moerenburg werd gedetermineerd door John Bruinsma. Breekbaar kransblad

Chara globularis

Mossen De mossen werden geïnventariseerd door leden van de mossenwerkgroep van de KNNV. Ze troffen 45 verschillende soorten aan in Moerenburg. Het natuurontwikkelingsgebiedje leverde een aantal aardige vondsten op. De meest interessante was het zeldzame Geel hauwmos, een pionier die op kale, vochtige bodems voorkomt. Geel hauwmos (Foto Bart Horvers)

Nederlandse naam


Groot rimpelmos Gewoon smaragdsteeltje Kleismaragdsteeltje Flesjesmos Bleek dikkopmos Gewoon dikkopmos Zilvermos Geelkorrelknikmos Gedraaid knikmos Fijnkorrelknikmos Rood knikmos Oranje knolknikmos Gaaf buidelmos

Atrichum undulatum Barbula convoluta Barbula unguiculata Blasia pusilla Brachythecium albicans Brachythecium rutabulum Bryum argenteum Bryum barnesii Bryum capillare Bryum gemmiferum Bryum pallens Bryum tenuisetum Calypogeia muelleriana

37


Gewoon purpersteeltje Gewoon pluisjesmos Gewoon sikkelsterretje Muurdubbeltandmos Fijn laddermos Grof goudkorrelmos Gewoon krulmos Gewoon muisjesmos Gewoon klauwtjesmos Heideklauwtjesmos Beekmos Parapluutjesmos Gewoon sterrenmos Gesteelde haarmuts Grijze haarmuts Broedhaarmuts Gewoon plakkaatmos Geel hauwmos Beekstaartjesmos Gewoon broedpeermos Fraai haarmos Zandhaarmos Groot laddermos Boomsnavelmos Gewoon haakmos Gewoon moerasvorkje Hol moerasvorkje Dik landvorkje Gewoon watervorkje Klein landvorkje Klein duinsterretje Gewoon muursterretje

Ceratodon purpureus Dicranella heteromalla Dicranoweisia cirrata Didymodon vinealis Eurhynchium praelongum Fossombronia foveolata Funaria hygrometrica Grimmia pulvinata Hypnum cupressiforme s.l. Hypnum jutlandicum Leptodictyum riparium Marchantia polymorpha Mnium hornum Orthotrichum anomalum Orthotrichum diaphanum Orthotrichum lyellii Pellia epiphylla Phaeoceros carolinianus Philonotis fontana Pohlia annotina Polytrichum formosum Polytrichum juniperinum Pseudoscleropodium purum Rhynchostegium confertum Rhytidiadelphus squarrosus Riccardia chamedryfolia Riccardia incurvata Riccia beyrichiana Riccia fluitans Riccia sorocarpa Syntrichia ruralis var. calcicola Tortula muralis

38


Planten De planten (inclusief varens en paardenstaarten) werden merendeels op naam gebracht door leden van de plantenwerkgroep van de KNNV en leden van het volkstuinvereniging Moerenburg. De bomen en struiken werden door Henk Kuiper geïnventariseerd. In totaal werden 462 verschillende planten aangetroffen. Een deel daarvan werd alleen genoteerd in het volkstuinencomplex.

Een van meest uitbundige planten op het terrein van de Waterzuivering was de Hoge fijnstraal. Een nieuwkomer in de Nederlandse flora die in 2007 zijn opmars heeft voortgezet. Er stond ook veel van de al wel bekende Canadese fijnstraal, maar de Hoge fijnstraal, met zijn forse uiterlijk en meer pluimachtige bloeiwijze, kwam er zeker net zo gewoon voor. Ook langs de vuilwaterbassins nabij de feesttent.

Nederlandse naam


Spaanse aak Noorse esdoorn Gewone esdoorn Gewoon duizendblad Zevenblad Witte paardenkastanje Hondspeterselie Gewone agrimonie Welriekende agrimonie Bolderik Moerasstruisgras Gewoon struisgras Fioringras Zandstruisgras Zilverhaver Kruipend zenegroen Stokroos Grote waterweegbree Look-zonder-look Prei Bieslook Zwarte els Rosse vossenstaart

Acer campestre Acer platanoides Acer pseudoplatanus Achillea millefolium Aegopodium podagraria Aesculus hippocastanum Aethusa cynapium Agrimonia eupatoria Agrimonia procera Agrostemma githago Agrostis canina Agrostis capillaris Agrostis stolonifera Agrostis vinealis Aira caryophyllea Ajuga reptans Alcea rosea Alisma plantago-aquatica Alliaria petiolata Allium porrum Allium schoenoprasum Alnus glutinosa Alopecurus aequalis

39


Amerikaans krentenboompje Kromhals Gewone ossentong Dille Gewone engelwortel Fluitenkruid Grote windhalm Selderij Wilde akelei Zandraket Grote klit Gewone klit Pijpbloem Glanshaver Absintalsem Dragon Bijvoet Italiaanse aronskelk Gevlekte aronskelk Muurvaren Asperge Smalle aster Herfstaster Wijfjesvaren Uitstaande melde Gewoon barbarakruid Madeliefje Kleine watereppe Biet s.s. Ruwe berk Zachte berk Knikkend tandzaad Zwart tandzaad Veerdelig tandzaad Bernagie Gevinde kortsteel Kool Raapzaad Zachte dravik s.s. Vlinderstruik Palmboompje Hennegras Struikhei Dotterbloem Ruig klokje Gewoon herderstasje Spaanse peper 1) Kleine veldkers Pinksterbloem Kruldistel Scherpe zegge

Amelanchier lamarckii Anchusa arvensis Anchusa officinalis Anethum graveolens Angelica sylvestris Anthriscus sylvestris Apera spica-venti Apium graveolens Aquilegia vulgaris Arabidopsis thaliana Arctium lappa Arctium minus Aristolochia clematitis Arrhenatherum elatius Artemisia absinthium Artemisia dracunculus Artemisia vulgaris Arum italicum Arum maculatum Asplenium ruta-muraria Asparagus officinalis Aster lanceolatus Aster x versicolor Athyrium filix-femina Atriplex patula Barbarea vulgaris Bellis perennis Berula erecta Beta vulgaris subsp. vulgaris Betula pendula Betula pubescens Bidens cernua Bidens frondosa Bidens tripartita Borago officinalis Brachypodium pinnatum Brassica oleracea Brassica rapa Bromus hordeaceus subsp. hordeaceus Buddleja davidii Buxus sempervirens Calamagrostis canescens Calluna vulgaris Caltha palustris Campanula trachelium Capsella bursa-pastoris Capsicum annuum Cardamine hirsuta Cardamine pratensis Carduus crispus Carex acuta

40


Moeraszegge Ruige zegge Geelgroene zegge Valse voszegge Pluimzegge Pilzegge Hoge cyperzegge IJle zegge Snavelzegge Haagbeuk Tamme kastanje Korenbloem Knoopkruid Echt duizendguldenkruid Gewone hoornbloem Kluwenhoornbloem Rankende helmbloem Californische cipres Wilgenroosje Stinkende gouwe Melganzenvoet Andijvie Akkerdistel Moesdistel Kale jonker Speerdistel Witte winterpostelein Bosrank Wilde herfsttijloos Lelietje-van-dalen Haagwinde Canadese fijnstraal Hoge fijnstraal Koriander Rode kornoelje Kleine varkenskers Hazelaar Buntgras Watercrassula Eenstijlige meidoorn Klein streepzaad Sierpompoen Kwee 1) Muurleeuwenbek Brem Kropaar Gevlekte orchis Doornappel Peen Bochtige smele Duizendschoon

Carex acutiformis Carex hirta Carex oederi subsp. oedocarpa Carex otrubae Carex paniculata Carex pilulifera Carex pseudocyperus Carex remota Carex rostrata Carpinus betulus Castanea sativa Centaurea cyanus Centaurea jacea Centaurium erythraea Cerastium fontanum subsp. vulgare Cerastium glomeratum Ceratocapnos claviculata Chamaecyparis lawsoniana Chamerion angustifolium Chelidonium majus Chenopodium album Cichorium endivia Cirsium arvense Cirsium oleraceum Cirsium palustre Cirsium vulgare Claytonia perfoliata Clematis vitalba Colchicum autumnale Convallaria majalis Convolvulus sepium Conyza canadensis Conyza sumatrensis Coriandrum sativum Cornus sanguinea Coronopus didymus Corylus avellana Corynephorus canescens Crassula helmsii Crataegus monogyna Crepis capillaris Cucurbita pepo Cydonia oblonga Cymbalaria muralis Cytisus scoparius Dactylis glomerata Dactylorhiza maculata Datura stramonium Daucus carota Deschampsia flexuosa Dianthus barbatus

41


Gewoon vingerhoedskruid Glad vingergras Harig vingergras Grote zandkool Grote kaardebol Mannetjesvaren Hanenpoot Egeria Veelstengelige waterbies Gewone waterbies Smalle waterpest Kweek Beklierde basterdwederik Harig wilgenroosje Bergbasterdwederik Viltige basterdwederik Kantige basterdwederik s.l. Brede wespenorchis Heermoes Straatliefdegras Zomerfijnstraal Gewone reigersbek Schijnraket Slaapmutsje Wilde kardinaalsmuts Koninginnenkruid Cipreswolfsmelk Tuinwolfsmelk Boekweit Beuk Zwaluwtong Japanse duizendknoop Fijn schapengras Rood zwenkgras Vijgenboom Moerasspirea Venkel Tuinaardbei Gewone es Middelste duivenkervel Gewone duivenkervel Gewone hennepnetel Kaal knopkruid Harig knopkruid Kleefkruid Glad walstro Lievevrouwebedstro Moeraswalstro Verfbrem Zachte ooievaarsbek Donkere ooievaarsbek

Digitalis purpurea Digitaria ischaemum Digitaria sanguinalis Diplotaxis tenuifolia Dipsacus fullonum Dryopteris filix-mas Echinochloa crus-galli Egeria densa Eleocharis multicaulis Eleocharis palustris Elodea nuttallii Elytrigia repens Epilobium ciliatum Epilobium hirsutum Epilobium montanum Epilobium parviflorum Epilobium tetragonum Epipactis helleborine Equisetum arvense Eragrostis pilosa Erigeron annuus Erodium cicutarium Erucastrum gallicum Eschscholzia californica Euonymus europaeus Eupatorium cannabinum Euphorbia cyparissias Euphorbia peplus Fagopyrum esculentum Fagus sylvatica Fallopia convolvulus Fallopia japonica Festuca filiformis Festuca rubra Ficus carica Filipendula ulmaria Foeniculum vulgare Fragaria x ananassa Fraxinus excelsior Fumaria muralis subsp. boroei Fumaria officinalis Galeopsis tetrahit Galinsoga parviflora Galinsoga quadriradiata Galium aparine Galium mollugo Galium odoratum Galium palustre Genista tinctoria Geranium molle Geranium phaeum

42


Beemdooievaarsbek Kleine ooievaarsbek Bermooievaarsbek Robertskruid Bloedooievaarsbek Geel nagelkruid Gele ganzenbloem Hondsdraf Mannagras Liesgras Bleekgele droogbloem Moerasdroogbloem Klimop Geel zonneroosje Zonnebloem Aardpeer Reuzenberenklauw Gewone berenklauw Drie-urenbloem Oranje havikskruid Stijf havikskruid Schermhavikskruid Lidsteng Gestreepte witbol Gladde witbol Kruipertje Hop Kikkerbeet Grote waternavel Gewone waternavel Kantig hertshooi Liggend hertshooi Sint-Janskruid Gewoon biggenkruid Hulst Reuzenbalsemien Groot springzaad Gele lis Borstelbies Jakobskruiskruid Zandblauwtje Veldrus Zomprus Greppelrus Knolrus s.l. Biezenknoppen Pitrus Tengere rus Jeneverbes Beemdkroon Sla

Geranium pratense Geranium pusillum Geranium pyrenaicum Geranium robertianum Geranium sanguineum Geum urbanum Glebionis segetum Glechoma hederacea Glyceria fluitans Glyceria maxima Gnaphalium luteo-album Gnaphalium uliginosum Hedera helix Helianthemum nummularium Helianthus annuus Helianthus tuberosus Heracleum mantegazzianum Heracleum sphondylium Hibiscus trionum Hieracium aurantiacum Hieracium laevigatum Hieracium umbellatum Hippuris vulgaris Holcus lanatus Holcus mollis Hordeum murinum Humulus lupulus Hydrocharis morsus-ranae Hydrocotyle ranunculoides Hydrocotyle vulgaris Hypericum dubium Hypericum humifusum Hypericum perforatum Hypochaeris radicata Ilex aquifolium Impatiens glandulifera Impatiens noli-tangere Iris pseudacorus Isolepis setacea Jacobaea vulgaris subsp. vulgaris Jasione montana Juncus acutiflorus Juncus articulatus Juncus bufonius Juncus bulbosus Juncus conglomeratus Juncus effusus Juncus tenuis Juniperus communis Knautia arvensis Lactuca sativa

43


Kompassla Witte dovenetel Hoenderbeet Gevlekte dovenetel Paarse dovenetel s.s. Akkerkool Klein kroos Dwergkroos Vertakte leeuwentand Kleine leeuwentand Hartgespan Gewone margriet Wilde liguster Vlasbekje Vlas Italiaans raaigras Engels raaigras Gewone rolklaver Moerasrolklaver Tuinjudaspenning Gewone veldbies Veelbloemige veldbies s.l. Boksdoorn Wolfspoot Penningkruid Puntwederik Grote wederik Grote kattenstaart Gewone magnolia 1) Appel Muskuskaasjeskruid Groot kaasjeskruid Schijfkamille Echte kamille Hopklaver Luzerne Eenbloemig parelgras Witte honingklaver Citroengele honingklaver Citroenmelisse Watermunt Wollige munt Tuinbingelkruid Mispel Akkervergeet-mij-nietje Zompvergeet-mij-nietje Moerasvergeet-mij-nietje vederkruid Roomse kervel Zegekruid Siertabak 1)

Lactuca serriola Lamium album Lamium amplexicaule Lamium maculatum Lamium purpureum Lapsana communis Lemna minor Lemna minuta Leontodon autumnalis Leontodon saxatilis Leonurus cardiaca Leucanthemum vulgare Ligustrum vulgare Linaria vulgaris Linum usitatissimum Lolium multiflorum Lolium perenne Lotus corniculatus Lotus pedunculatus Lunaria annua Luzula campestris Luzula multiflora Lycium barbarum Lycopus europaeus Lysimachia nummularia Lysimachia punctata Lysimachia vulgaris Lythrum salicaria Magnolia x soulangeana Malus sylvestris Malva moschata Malva sylvestris Matricaria discoidea Matricaria chamomilla Medicago lupulina Medicago sativa Melica uniflora Melilotus albus Melilotus officinalis Melissa officinalis Mentha aquatica Mentha x rotundifolia Mercurialis annua Mespilus germanica Myosotis arvensis Myosotis laxa subsp. cespitosa Myosotis scorpioides Myriophyllum spec. Myrrhis odorata Nicandra physalodes Nicotiana alata

44


Basilicum Middelste teunisbloem Zandteunisbloem Grote teunisbloem Echte marjolein Wilde marjolein Klein vogelpootje Koningsvaren Grote klaproos Groot glaskruid Gewone pastinaak Veenwortel Adderwortel Waterpeper Beklierde duizendknoop Perzikkruid Tuinpeterselie Phacelia Rietgras Timoteegras s.s. Riet Lampionplant Servische spar Hertshoornweegbree Smalle weegbree Grote weegbree s.s. Straatgras Moerasbeemdgras Veldbeemdgras Gewone salomonszegel Gewoon varkensgras Ratelpopulier Canadapopulier Grauwe abeel Postelein Drijvend fonteinkruid Duizendknoopfonteinkruid Haarfonteinkruid Zilverschoon Viltganzerik Tormentil Schijnaardbei Middelste ganzerik Noorse ganzerik Vijfvingerkruid Gewone brunel Vogelkers Perzik 1) Amerikaanse vogelkers Sleedoorn

Ocimum basilicum Oenothera biennis Oenothera deflexa Oenothera glazioviana Oenothera x fallax Origanum majorana Origanum vulgare Ornithopus perpusillus Osmunda regalis Papaver rhoeas Parietaria officinalis Pastinaca sativa Persicaria amphibia Persicaria bistorta Persicaria hydropiper Persicaria lapathifolia Persicaria maculosa Petroselinum crispum Phacelia tanacetifolia Phalaris arundinacea Phleum pratense subsp. pratense Phragmites australis Physalis alkekengi Picea omorika Plantago coronopus Plantago lanceolata Plantago major subsp. major Poa annua Poa palustris Poa pratensis Polygonatum multiflorum Polygonum aviculare Populus tremula Populus x canadensis Populus x canescens Portulaca oleracea Potamogeton natans Potamogeton polygonifolius Potamogeton trichoides Potentilla anserina Potentilla argentea Potentilla erecta Potentilla indica Potentilla intermedia Potentilla norvegica Potentilla reptans Prunella vulgaris Prunus padus Prunus persica Prunus serotina Prunus spinosa

45


Gele helmbloem Japanse bamboe Peer Zomereik Amerikaanse eik Scherpe boterbloem Egelboterbloem Kruipende boterbloem Blaartrekkende boterbloem Knopherik Radijs Wouw Sporkehout Tuinrabarber Alpenbes Zwarte bes Aalbes Kruisbes Wonderboom Gele waterkers Moeraskers Rimpelroos braam Dauwbraam Gewone braam Framboos Japanse wijnbes Veldzuring Schapenzuring Krulzuring Waterzuring Ridderzuring Wijnruit Liggende vetmuur Pijlkruid Schietwilg Geoorde wilg Boswilg Grauwe wilg Laurierwilg Katwilg Geoorde wilg x Grauwe wilg Kranssalie Gewone vlier Peterselievlier Kleine pimpernel Grote pimpernel Zeepkruid Duifkruid Bosbies Eenjarige hardbloem

Pseudofumaria lutea Pseudosasa japonica Pyrus communis Quercus robur Quercus rubra Ranunculus acris Ranunculus flammula Ranunculus repens Ranunculus sceleratus Raphanus raphanistrum Raphanus sativus Reseda luteola Rhamnus frangula Rheum x rhabarbarum Ribes alpinum Ribes nigrum Ribes rubrum Ribes uva-crispa Ricinus communis Rorippa amphibia Rorippa palustris Rosa rugosa Rubus armeniacus 1) Rubus caesius Rubus fruticosus Rubus idaeus Rubus phoenicolasius Rumex acetosa Rumex acetosella Rumex crispus Rumex hydrolapathum Rumex obtusifolius Ruta graveolens Sagina procumbens Sagittaria sagittifolia Salix alba Salix aurita Salix caprea Salix cinerea subsp. cinerea Salix pentandra Salix viminalis Salix x multinervis Salvia verticillata Sambucus nigra Sambucus nigra cv. 'Laciniata' Sanguisorba minor Sanguisorba officinalis Saponaria officinalis Scabiosa columbaria Scirpus sylvaticus Scleranthus annuus

46


Grote schorseneer Knopig helmkruid Blauw glidkruid Muurpeper Tripmadam Hemelsleutel Bezemkruiskruid Kleverig kruiskruid Klein kruiskruid Kransnaaldaar Groene naaldaar Pekbloem Dagkoekoeksbloem Avondkoekoeksbloem Rode pekanjer Herik Gewone raket Bitterzoet Tomaat Zwarte nachtschade s.s. Beklierde nachtschade Aardappel Late guldenroede Akkermelkdistel s.l. Gekroesde melkdistel Gewone melkdistel Wilde lijsterbes Wilde sorgo Kleine egelskop Grote egelskop Gewone spurrie Rode schijnspurrie Spinazie Betonie Moerasandoorn Grasmuur Grote muur Vogelmuur Moerasmuur Sneeuwbes Gewone smeerwortel Gewone sering Moederkruid Boerenwormkruid Gewone paardenbloem Taxus Valse salie Echte tijm Gele morgenster Hazenpootje Kleine klaver

Scorzonera hispanica Scrophularia nodosa Scutellaria galericulata Sedum acre Sedum rupestre Sedum telephium Senecio inaequidens Senecio viscosus Senecio vulgaris Setaria verticillata Setaria viridis Silene armeria Silene dioica Silene latifolia subsp. alba Silene viscaria Sinapis arvensis Sisymbrium officinale Solanum dulcamara Solanum lycopersicum Solanum nigrum subsp. nigrum Solanum nigrum subsp. schultesii Solanum tuberosum Solidago gigantea Sonchus arvensis Sonchus asper Sonchus oleraceus Sorbus aucuparia Sorghum halepense Sparganium emersum Sparganium erectum Spergula arvensis Spergularia rubra Spinacia oleracea Stachys officinalis Stachys palustris Stellaria graminea Stellaria holostea Stellaria media Stellaria uliginosa Symphoricarpos albus Symphytum officinale Syringa vulgaris Tanacetum parthenium Tanacetum vulgare Taraxacum officinale Taxus baccata Teucrium scorodonia Thymus vulgaris Tragopogon pratensis subsp. pratensis Trifolium arvense Trifolium dubium

47


Basterdklaver Rode klaver Witte klaver Reukeloze kamille Klein hoefblad Grote lisdodde Gaspeldoorn Hollandse iep Grote brandnetel Kleine brandnetel Echte valeriaan Gewone veldsla Zwarte toorts Koningskaars IJzerhard Gewone ereprijs Draadereprijs Grote ereprijs Tijmereprijs Vogelwikke Tuinboon Ringelwikke Smalle wikke s.s. Vergeten wikke Bonte wikke s.l. Kleine maagdenpalm Akkerviooltje Maarts viooltje Driekleurig viooltje Gewoon langbaardgras Mais 1)

Trifolium hybridum Trifolium pratense Trifolium repens Tripleurospermum maritimum Tussilago farfara Typha latifolia Ulex europaeus Ulmus x hollandica Urtica dioica Urtica urens Valeriana officinalis Valerianella locusta Verbascum nigrum Verbascum thapsus Verbena officinalis Veronica chamaedrys Veronica filiformis Veronica persica Veronica serpyllifolia Vicia cracca Vicia faba Vicia hirsuta Vicia sativa subsp. nigra Vicia sativa subsp. segetalis Vicia villosa Vinca minor Viola arvensis Viola odorata Viola tricolor Vulpia myuros Zea mays

e

Niet in 23 druk Heukels’ Flora van Nederland.

Wel werd de Grote klaproos gevonden, maar niet de in onze streken algemenere Bleke klaproos (Foto Rob Vereijken)

48


Dankwoord Frank van Dorst en Gerard Vissers van waterschap De Dommel worden bedankt voor de prettige samenwerking. We danken ook KORT voor het ter beschikking stellen van de expositieruimte. En Nico Korporaal van Platform Stadsnatuur danken we voor de financiële ondersteuning.

49

Verslag 777-soortendag. KNNV-afdeling Tilburg, 8-9 september 2007

Recommend Documents