Vernieuwingsplan voor 102 appartementen gelegen aan de Engelandlaan te Haarlem
project nr. 116 referentielijst architektenburo hans wagner bv renovatie 102 appartementen sociale huur
Het project ‘Engelandlaan’ ligt in de wijk Europawijk‐Zuid in Haarlem. Complex 4117 bestaat uit 102 stuks portieketagewoningen gebouwd in 1969. In 1986 kreeg dit complex voor het laatst een flinke ‘onderhoudsbeurt’. Europawijk‐Zuid maakt in Haarlem (samen met Delftwijk) onderdeel uit van de zgn. ‘56‐ wijkenaanpak’ van het Ministerie van VROM en is daarmee één van de prioriteringswijken in de stedelijke vernieuwing. In 2005 ondertekenden de gemeente, Pré Wonen en Ymere de ‘Samenwerkingsovereen‐ komst’ voor Europawijk‐Zuid. Deze overeenkomst vormt de basis voor rijksbijdragen in het kader van IPSV‐gelden.
opdrachtgever : Ymere, vestiging Haarlem architect : Hans Wagner aannemer : Heddes Bouw & Ontwikkeling bv Het doel hiervan is een wijk te realiseren met verschillende soorten woningen, mooi openbaar groen, een veilige openbare ruimte en voorzieningen voor jong en oud. Dat willen de partijen bereiken door een combinatie van technische en sociale maatregelen. Tevens leggen Ymere en de Gemeente Haarlem elke vijf jaar hun plannen in Haarlem vast in een zgn. ‘Transformatie‐ overeenkomst’. Voor de Engelandlaan is in de ‘Samenwerkingsovereenkomst’ afgesproken het complex te renoveren en vooral een “nieuw gezicht” te geven. Daarbij gaat het er met name om het uiterlijk van het complex aan te laten sluiten bij de nieuwe bebouwing in de wijk.
Technische staat van het complex.
Duurzaamheidambitie Ymere.
Bij een onderhoudsbeurt in 1986 zijn in bijna alle woningen de houten gevelkozijnen voorzien zijn van isolatieglas. De gevels zijn geprefabriceerd volgens het Baksteen Montage Bouw‐systeem met een spouw van 50 mm. Deze is toen gevuld met isolatiemateriaal, de dakbedekking is vervangen en voorzien van een isolatielaag. Ook de betonnen daklijst is nageïsoleerd en bekleed met een kunsthars gebonden beplating. De portieken zijn afgesloten en voorzien van nieuwe postkasten. De belangrijkste technische problemen in het complex zijn: - De staat van de houten kozijnen is zeer slecht; vervanging is noodzakelijk. - Verwarming van de woning vindt plaats middels collectieve verwarmingsketels, die zich in elk blok bevinden. De ketels zijn aan vervanging toe (verouderd en er is sprake van een slechte energieprestatie). - Warm water verkrijgen de woningen middels gasgeisers, maar het beleid van Ymere is alle open verbrandingstoestellen te vervangen door een gesloten systeem. - Slechte natuurlijke ventilatie in de woningen met als resultaat schimmelvorming in de natte cellen. - Aanwezigheid van asbest. Als Ymere de woningen de komende 25 jaar goed en zonder grote ingrepen wil doorexploiteren, dan is een flinke onderhoudsbeurt noodzakelijk. Daarop is in 2010 besloten het project op de Niet Ingrijpende Woningverbetering (NIW) lijst te zetten en te onderzoeken wat de technische mogelijkheden zijn voor het verbeteren van de woningen. Conclusie.
Door het onderhoud in 1986, verbeterde weliswaar de energieprestatie, maar de verwarming van de woningen vond nog steeds plaats middels een verouderd collectief verwarmingssysteem. Het isolatieglas is verouderd en de isolatiewaarden zijn achterhaald. De woningen beschikken nu gemiddeld over een energielabel E/F. Duurzaamheid is één van de speerpunten van Ymere en valt ook onder het NIW‐beleid. Een stijging van minimaal twee labels is daarvoor een vereiste. Installatiekeuze en Energiebesparende maatregelen.
Ymere heeft zich, middels het tekenen van het convenant voor Europawijk‐Zuid, verbonden aan een verbetering van het aanzien en de uitstraling van de woningen. Gezien de technische staat van het complex en de noodzakelijke energiebesparende maatregelen is een combinatie van technische‐ en esthetische ingrepen noodzakelijk.
De conclusie was dat het vervangen van de centrale verwarmingsinstallatie en de individuele geisers door individuele HR‐ combiketels de beste installatietechnische basis vormt om energielabel B/C te realiseren: - De terugverdientijd (tvt) van de investeringen ligt het laagst; - De labelsprong is het hoogst; - De kostenbesparing voor de bewoners is het hoogst. Bovendien werd besloten om alle woningen te voorzien van een individueel mechanisch ventilatiesysteem. Energielabel en Energiebesparing. Door de genomen energiemaatregelen stijgt het energielabel van E/F tot B/C. Voor de bewoners levert dit een aanzienlijke energie besparing op. Gerealiseerde situatie. Na de afronding van de schetsontwerpfase zijn de voorgestelde duurzame oplossingen nader afgestemd op het ontwerp. Op basis hiervan is er voor gekozen de schil volledig te isoleren, d.w.z. de gevels en daken. Wij vonden het belangrijk om hier voor een duurzame en onderhoudsvrije toepassing te gaan die bovendien de uitstraling van het gebouw aanzienlijk zou verbeteren. De meest gebruikte materialen om gebouwen ‘in te pakken’ zijn isolatieplaten afgewerkt met plaatmaterialen resp. stucwerk.
Wij besloten, vooral vanuit stedenbouw‐ kundig oogpunt, gebruik te maken van isolatieplaten voorzien van steenstrips. Deze oplossing wordt nog niet veel toegepast. Het heeft dan ook de nodige inspanning gekost om dit te realiseren. Daarbij viel de keus ook nog eens op een polymetrisch ‘metselwerkverband’ bestaande uit een mengeling van een 5‐tal grote en kleinere formaten. Door de grote formaten steenstrips met een afmeting van 140x290mm nam de dikte van de steenstrip toe, 25mm i.p.v. 8‐ 10mm, en dus ook het gewicht in vergelijking met de gangbare steenstrips. Het gebouw was voorzien van een grote uitkragende dakrand van beton. Deze dakrand vormde een aanzienlijke koudebrug en zou dus eigenlijk ook ingepakt moeten worden. Architectonisch leverde dat geen meerwaarde op, waarop besloten is het uitkragende deel af te zagen en het restant mee te isoleren achter de steenstrips. Vooral het monotone uiterlijk van de lange gebouwen daagde uit tot creativiteit. Met twee belangrijke ingrepen zijn de gebouwen hiervan ontdaan. De eerste ingreep bestond uit het maken van verticale raamindelingen t.p.v. de slaap‐ en/of woonkamers. Hiervoor is onder het raam ca. 60 cm uit het prefab gevelelement gezaagd, zijn de gevelkozijnen vóór in de gevel geplaatst,
vervolgens verticaal met elkaar verbonden en voorzien van een kader van iets donkerder gekleurde vierkante steenstrips. De overige kozijnen zijn achter in de gevel geplaatst. De tweede ingreep betrof het vernieuwen en uitbouwen van de entreehallen. De lange gevel wordt op deze manier in de lengte gebroken, de entrees zijn veiliger en bovendien werken deze ‘s avonds als lantaarns in de Engelandlaan. Blijft nog de vermelding waard dat alle beschreven ingrepen plaatsvonden in bewoonde toestand, waarbij de grens met wat je bewoners kunt aandoen meer dan bereikt werd. Waardering voor hun incasseringsvermogen mag hier niet onvermeld blijven!! vernieuwde uitgebouwde entree
de gevels aan de buitenzijde geïsoleerd en voorzien van steenstrips.
oude situatie van de gevel aan de Engelandlaan
nieuwe situatie van de gevel aan de Engelandlaan
oude situatie van de kop- en langsgevel aan de Engelandlaan
nieuwe situatie van de kop- en langsgevel aan de Engelandlaan
oude situatie van een gevelfragment aan de Engelandlaan
nieuwe situatie van een gevelfragment aan de Engelandlaan
oude situatie van de woningentree aan de Engelandlaan
nieuwe situatie van de woningentree aan de Engelandlaan
oude situatie van de achtergevel
nieuwe situatie van de achtergevel
