M ENTA AL MAGAZINE VAN GGZ NOORD- EN MIDDEN-LIMBURG
JAARGANG 6 NR 2 APRIL 2010
ALCOHOL- EN DRUGSBELEID BINNEN GGZ NML ARCHITECTUURPRIJS VENRAY 2010 SUBSIDIE RENOVATIE KAPEL SERVAASHOF
VERMAATSCHAPPELIJKING VAN DE ZORG
JAARGANG 6 NR 2 APRIL 2010
INHOUD
VAN DE REDACTIE Ik zoek inspiratie. Ik probeer bezieling te krijgen om het redactiestukje te schrijven. De deadline is in zicht. Waar moet ik het over hebben? Ik fiets langs de appartementen aan de Servatiusweg, nadenkend over deze vraag. Ik bekijk de nieuwbouwwoningen, waar onze cliënten sinds kort hun eigen plek hebben gekregen. Ik merk dat trotse gevoelens naar boven komen. Geweldig toch dat ‘onze’ mensen het zo goed hebben. De appartementen beginnen een stukje eigenheid van de bewoner mee te krijgen. Zo zijn er balkons met bloembakken, voederbolletjes voor de vogels, een zitje, kleding die gelucht wordt. Er wordt geleefd! In de Mentaal zult u ook steeds meer kunnen lezen over vermaatschappelijking van de zorg. De rubriek ‘Servaashof’ zal vanaf nu ‘Servaashof en vermaatschappelijking’ gaan heten. Voorlopig zal een ervaringsdeskundige deze rubriek gaan vullen. Hij heeft altijd de sportartikelen in de Peel en Maas, een regionale krant in Venray en omstreken, voor zijn rekening genomen. Nu wil hij zich gaan inzetten voor Mentaal. De redactie is blij met zijn komst en wenst hem veel succes. In Mentaal stellen we u het directieteam van GGZ NML voor, wordt aandacht besteed aan de opschoonteams in Weert en Roermond, kunt u lezen over het ‘Servaasterrein GGZ voorzieningen Nieuwbouw en Restauratie’ dat genomineerd is voor de architectuurprijs Venray 2010, over de verworven 654.000 euro subsidie voor renovatie kapel Servaashof, de zorglijnen, woonvoorziening Arcen die deze maand haar vijfjarig bestaan heeft gevierd, schematherapie, de pilot zorgmonitor binnen het Centrum voor Psychotherapie Venlo enz. enz. Een dikke Mentaal deze keer, met heel veel nieuws. Inspiratie heb ik niet veel gekregen, maar wel het gevoel dat vermaatschappelijking binnen GGZ Noord- en Midden-Limburg in volle gang is.
De redactie van Mentaal
0 2 M E NTA A L
2 3 4 5 6 8 9 10 11 12 14 15 16 18 19 20 21 22 23 24 26 28 29 30 32 34 35 36 37 38 40
Van de redactie Inhoud Van de voorzitter Directieteam GGZ NML op volle sterkte! Servaashof en vermaatschappelijking, Colofon Interview Hans van Gils Klachtenbehandeling/klachtenbemiddeling Actie Pink Ribbon, Project Sahabat Kita GGZ NML werft subsidie renovatie kapel Servaashof OnGegrond Buitenlandse voeding, Architectuurprijs, Alert optreden Masterclass werken in netwerken Nel Bax over haar jaren bij GGZ NML Pleidooi voor de intercollegiale verbinding Columnicatie Het beste idee Mindfull based cognitieve therapie Wetenschap IGG, Website voor ouders met psychische problemen/verslaving Ontsnappen aan de realiteit door te schrijven Ervaringen met zorgmonitor Integratie woonvoorziening Arcen Project digitale communicatie huisartsen Beeldend werken als communicatiemiddel Een heuglijke dag voor GGZ NML-Medezeggenschap! Alcohol- en drugsbeleid binnen GGZ NML Dag van de hooggeleerden Herinrichting magazijn GGZ NML, De Ontmoeting 'Opschoonteam' Weert vernieuwd Binnenspel Sterk in Beeldwerk 0 3 M E NTA A L
VAN DE VOORZITTER
DIRECTIETEAM GGZ NOORD- EN MIDDEN-LIMBURG OP VOLLE STERKTE! DAT KAN BETER
Als voorzitter van de Raad van Bestuur buig ik me graag over mijn vaste column in Mentaal. Ik hecht daar waarde aan, omdat het mij de gelegenheid biedt om op mijn eigen manier mijn visie te geven over wat er binnen en buiten onze organisatie gebeurt. Deze uitgave wil ik ingaan op e-mails en de verarming van onze communicatie.
‘Dat kan beter’, riep Henk Gemser, chef d’équipe van de Nederlandse Olympische ploeg, de afgelopen maanden namens Becel in allerlei tv-commercials. Hij sprak krokettrekkende dames en rokende heren op bankjes aan op hun gedrag. Nadat schaatscoach Gerard Kemkers in Vancouver zijn pupil Sven Kramer de verkeerde baan had ingestuurd, moet Gemser ook hebben gedacht: ‘dat kan beter’. Een communicatiefout, zo werd het later uitgelegd. Een sportief drama voor Sven Kramer, maar het leverde wel mooie tv en een voor mij nieuw inzicht op: Sven Kramer toonde zich na afloop een waardig sportman die veel meer in zijn mars heeft dan snel rondjes schaatsen. Toch leidt communicatie niet altijd tot positieve openbaringen. Ik verbaas me steeds meer over hoe mensen onderling communiceren. Toen mijn vrouw en ik na mijn afstuderen, heel lang geleden, een jaar in Australië verbleven, spraken we complete verhalen in op cassettebandjes die we naar het thuisfront stuurden en schreven we lange brieven. De moderne technologie biedt ons nu steeds meer mogelijkheden om vlot informatie uit te wisselen. We vertellen elkaar geen verhalen meer of schrijven brieven, maar we versturen vluchtige e-mails en sms’en. Dat is gemakkelijk, ja. Maar toch biedt deze ontwikkeling niet alleen maar voordelen, vind ik. Een e-mailtje is snel gestuurd, soms te snel. Vaak worden e-mails naar te veel of naar de verkeerde mensen gestuurd. Soms hebben ze een te emotionele lading of ontbreekt de nuance. En in steeds meer gevallen wordt e-mail gebruikt, waar een persoonlijk contact beter op zijn plek zou zijn geweest. Een e-mail wordt ook een vorm van excuuscommunicatie. ‘Ik heb je een e-mail gestuurd, dus je wist het toch’. Of een e-mail als pressiemiddel. Cc de directeur of leidinggevende, zodat de ontvangers weten dat ‘de baas meeleest’. Ik ontvang via e-mail een overkill aan informatie die niet eens altijd voor mij is bedoeld. Tegelijkertijd komen er e-mails binnen waarbij ik denk ‘zou dat niet beter in een persoonlijk gesprek thuishoren?’ Ik vind het jammer dat we steeds meer e-mailen en elkaar steeds minder verhalen vertellen. We worden zo communicatief steeds armer. Wellicht dat Henk Gemser ook e-mails versturende werknemers op hun gedrag kan aanspreken: ga wandelen en vertel elkaar een verhaal. Is goed voor de gezondheid en onderlinge communicatie. Dat kan inderdaad beter.
Toine van der Sanden
0 4 M E NTA A L
Op de foto van links naar rechts: Annemie Rours (directeur HRM), Frans van Ool (directeur Specialistische functies, WO en Opleidingen), Hugo Kuyper (directeur Verslavingszorg), Ger Lijnders (directeur Kortdurende zorg), Erik de Zwaan (directeur Financiën), en Koos Föllings (directeur Langdurige Zorg) De heren Hugo Kuyper en Erik de Zwaan zijn per 1 februari 2010 begonnen binnen GGZ NML. Hugo Kuyper zal in de editie van juni 2010 nader worden voorgesteld en Erik de Zwaan in de uitgave van augustus 2010. De andere directeuren zijn al wat langer in functie binnen de instelling.
0 5 M E NTA A L
TELEFOONNUMMERS
SERVAASHOF EN VERMAATSCHAPPELIJKING De nieuwbouwappartementen aan de St. Servatiusweg zijn in gebruik genomen. Hiermee is er een belangrijke mijlpaal bereikt in het project Servaashof. De meest omvangrijke bouw is nu afgerond. In deze rubriek zult u vanaf nu in mindere mate over het bouwproces lezen maar meer over de vermaatschappelijking van de zorg. Binnen onze organisatie betekent vermaatschappelijking zoveel mogelijk ondersteuning en begeleiding bieden aan cliënten bij het deelnemen aan de maatschappij op het punt van werken, wonen en vrijetijdsbesteding.
WEER ’N EIGEN BRIEVENBUS
de buitenring is op zelfstandigheid gericht. Nu in die paar maanden weet ik al, dit is de beste woon- en leefsituatie die ik hier gekend heb. Samen met mijn hondje Pukkie, een Chiwawa, zelf uitgezocht. De woning is mijn eiland. Na mijn dagelijkse taken is er behoefte aan rust en die vind ik hier. Nog iedere dag geniet ik”, voegt ze er wel haast overbodig aan toe. “En laat mij nou altijd gedacht hebben: Ik ben een roedeldier. Alleen wonen kan ik niet. Integendeel naar nu blijkt”. De avonden vult ze met computeren. Televisie kijken gaat daarintegen niet optimaal. Daar wordt echter aan gewerkt. Petra, een rustige vrouw van vijftig jaar, heeft van haar vorige afdeling Intensief 2 vriendin Claudia overgehouden. Zij woont ook sinds kort zelfstandig in de binnenring. “Mijn kinderen, broers en bekenden zijn al op bezoek geweest en reageren allen enthousiast. Ze zeggen trots te zijn dat ik het zover geschopt heb.” “Ik was iets te laat om bij de inrichting het behang en de kleuren mee te bepalen. Geen nood, met mijn eigen meubeltjes die ik voor en na koop - ik ben nog aan het sparenwordt het mooi”, klinkt het monter. Het is duidelijk: Petra heeft haar draai gevonden getuige haar opmerking “’Het is mijn flatje”. Ook de rustige woonomgeving staat haar aan. “En dan de post. Op mijn woonadres bezorgd in een eigen brievenbus, wat een weelde. Enkele keren per week komt mijn casemanager, Hem Bouweriks, een praatje maken zonder zich ergens in te mengen. ‘Het zal wel goed gaan, anders hoor ik ’t wel”. “Zoals de muren, waar ik graag sierpleisters op zag. Hem zei niet dat het niet mocht, doch wees op de nadelen, zoals hoe krijg je het er weer vanaf. Nu laat ik een muurschilderij aanbrengen”.
Vanaf vijf november woont ze in haar nieuwe appartement aan de Servatiusweg. Het voelt voor Petra Hesen nog elke dag als een warm bad! Na eerst een behandeling vanuit de thuissituatie kwam ze ruim zes jaar geleden wonen op “Servaas” waar, zoals uit onderstaande
0 6 M E NTA A L
zal blijken, ze haar draai prima gevonden heeft. “Ja, hier is mijn stek, echt voor mij de ideale woonsituatie”. Hier enkel haar eigen potje koken, ook het poetsen hoort erbij, hoewel ze vanwege haar zwakkere gezichtsvermogen tijdelijk hulp ontvangt. “Ja, alles bij deze appartementen aan
Op de vraag hoe het contact met de buren is, zegt Petra: “Niet veel, hoeft van mij ook niet.” Om te vervolgen met: “Ik voel me hier heel veilig, via ’n camera kan ik zien wie er voor de deur staat. Eenzaamheid voor mij is vreemd. Ik heb zelfs nog tijd te kort. Vriendin Claudia vroeg onlangs wanneer ik eens op bezoek kom. Het vrijwilligerswerk bij ‘t Huukske’ is vrijwel dagelijks een prachtige uitlaatklep voor me. Bovendien hoef ik er maar een paar meter voor te lopen. Hele dagen op de flat is ook niets”. Petra, bedankt voor je openhartig verhaal en nog veel woongenot toegewenst aan de Servatiusweg. Jan Leijsten
Arbodienst Achmea Vitale 0475-399899, Wendy Treurniet-Groustra, bedrijfsarts:
[email protected], Louis Thissen, bedrijfsarts:
[email protected] GGZ Noord- en Midden-Limburg algemeen 0478-527527 Personeelsvertrouwenspersoon: John Blankers, 0475-399899,
[email protected] Klachtencommissie individuele medewerkers 0478-527597,
[email protected], Commissie sociale begeleiding: 0478-527597,
[email protected] Ondernemingsraad 0478-527245 Ziek- en herstelmelding 0478-527161
COLOFON Redactie Mentaal
Eleän Mulder-Verleg, hoofd- en eindredacteur Sabine Nicolasen, bureau communicatie Anita Boom, Informatiecentrum Geestelijke Gezondheid Karin Geerkens, Paschalis Truus Offermans / Hilal Uysal-Cosgun, EAD Kim Waskowskij, Specialistische functies Jan Leisten, Extern Joep van Eijk, Landurige Zorg Maria Spee, Intern activiteitencentrum Annemie Rours, HRM Paul de Bijl, divisie PIA Mentaal is het magazine van GGZ Noord- en Midden-Limburg voor (oud-)medewerkers, vrijwilligers en externe relaties en verschijnt zes keer per jaar. Uitgave bureau communicatie GGZ Noord- en Midden-Limburg. Oplage 2.450 exemplaren Vormgeving Ohho Venray Fotografie Johan Flapper, GGZ Noord- en Midden-Limburg, Hans van der Beele, Sevenum, bureau communicatie GGZ Noord- en Midden-Limburg. Drukkerij ARS Grafisch Roermond Redactieadres GGZ Noord- en Midden-Limburg, bureau communicatie, t.a.v. E. Mulder-Verleg, postbus 5, 5800 AA Venray, tel. 0478-527186,
[email protected] Deadline volgende nummer 7 mei 2010. Foto’s gescheiden van tekst – dus als apart jpg-bestand – aanleveren. Voor meer informatie zie www.ggznml.nl of het intranet. Indien u besluit uw abonnement te beëindigen, kunt u dit kenbaar maken via
[email protected] of schriftelijk via het redactieadres.
0 7 M E NTA A L
SJOON TEAM REMUNJ
Het doel van de gemeente Roermond is onder andere om kwetsbare burgers die onvoldoende in staat zijn in hun eigen bestaansvoorwaarden (onderdak, voedsel, inkomen, dagbesteding) te voorzien, (weer) op een volwaardige wijze deel te kunnen laten nemen aan de maatschappij.
Westrom Bedrijven te Roermond, waar hij hoofdzakelijk in het buitenwerk werkzaam was. Hij heeft er meer dan 15 jaar gras gemaaid en werkzaamheden in het bos verricht. Op 19-jarige leeftijd is zijn moeder plotseling overleden. Dit heeft een enorme impact op hem gehad; hij begon te experimenteren met wiet, het ging van kwaad tot erger. In het uitgaanscircuit kwam hij in aanraking met cocaïne en vervolgend heroïne. Om aan geld te komen om zijn behoeften te bevredigen, ging hij stelen en overvallen plegen. Dit leidde uiteindelijk tot detentie. Toen hij uiteindelijk vrij kwam, is hij weer in dienst kunnen treden bij de Westrom bedrijven. Een vermeende diefstal zorgde er voor dat hij op staande voet werd ontslagen. Na het ontslag werd Hans dakloos en kwam helaas weer vaker in aanraking met justitie. De redenen om te gaan deelnemen aan het zwerfvuilproject zijn o.a. de drie euro per gewerkt dagdeel extra bovenop zijn uitkering, het eten tussen de middag dat aangeleverd wordt door de Westrom bedrijven, een zinvolle dagbesteding en een eventuele mogelijkheid tot doorstroom naar een betaalde baan. Toos Huijs, coördinator van de Zwerfvuilprojecten GGZ Noord- en Midden-Limburg, heeft na overleg met de gemeente Roermond hem aangemeld bij de Westrom bedrijven. Hans is drie maanden gaan werken in het
Toen Hans dakloos werd en detentie volgde, is hij terecht gekomen op de Dag- en Nachtopvang van de Stichting Maatschappelijke Opvang Voorzieningen (MOV). Hier kwam hij in gesprek met Ruud Greve, de werkbegeleider van Sjoon Team Remunj, een zwerfvuilproject te Roermond dat in een samenwerkingsverband tussen de gemeente Roermond en GGZ NML tot stand is gekomen. Hij vertelde Hans wat het project inhield en nodigde hem uit om een keer te komen proefdraaien. Aldus geschiedde; Hans heeft anderhalf jaar prima gefunctioneerd wat uiteindelijk geleid heeft tot doorstroom naar een betaalde baan. Het doel van de gemeente Roermond is onder andere om kwetsbare burgers die onvoldoende in staat zijn in hun eigen bestaansvoorwaarden (onderdak, voedsel, inkomen, dagbesteding) te voorzien, (weer) op een volwaardige wijze deel te kunnen laten nemen aan de maatschappij. Sjoon Team Remunj, zoals het onlangs door de deelnemers gedoopt is, is een project dat bijdraagt aan bovengenoemde doelstelling. Het project biedt de verslaafde medemens in eerste instantie de kans om te komen tot een nuttige daginvulling. De deelnemers zorgen er, onder begeleiding, voor dat het zwerfvuil van de straat verdwijnt. Afhankelijk
0 8 M E NTA A L
van de mogelijkheden van de deelnemer kan het project ook een eerste opstap zijn naar regulier werk. De deelnemers werken drie dagen in de week, krijgen tussen de middag een maaltijd aangereikt voor gedane werkzaamheden en ontvangen een kleine onkostenvergoeding voor hun bijdrage aan het schonen van de straten.
Productiehuis Roermond, vervolgens is hij doorgestroomd richting de afdeling groenvoorziening. Inmiddels heeft hij een nieuw contract getekend bij de Westrom bedrijven. Hans verricht momenteel, naast onkruid branden, diverse werkzaamheden als schoffelen, harken en een kerkhof onderhouden. Hans vertelt: “Door de inzet van het team van het Zwerfvuilproject van GGZ NML en mijn eigen doorzettingsvermogen heb ik weer een kans gekregen om aan de normale maatschappij te kunnen deelnemen. Ik verdien nu weer een ‘goede boterham’. Als ik terugkijk op mijn tijd bij het zwerfvuilproject, kan ik alleen maar zeggen dat ik een prettige tijd heb gehad. Er was een leuke samenwerking met de overige deelnemers en de werkbegeleider. Er was altijd lekker eten tussen de middag en ik putte voldoening uit het zinvol bezig zijn tijdens mijn werkzaamheden”. Hans had nooit gedacht dit nog eens in zijn leven te kunnen bereiken na alle tegenslagen die hij in zijn leven te verwerken heeft gehad. Hij geeft aan dat als je maar in jezelf blijft geloven en ook iets wilt bereiken, dit echt tot de mogelijkheden kan behoren. Hij is erg blij deze kans te hebben gekregen om verder te kunnen groeien naar betaald werk. Hij is enorm trots op zichzelf. Ruud Greve
KLACHTENBEHANDELING/KLACHTENBEMIDDELING Hoe verhouden klachtenbehandeling en klachtenbemiddeling zich tot elkaar? Klachtenbemiddeling en klachtenbehandeling zijn twee verschillende manieren om klachten tot een oplossing te brengen. Bemiddeling houdt in dat een onpartijdige persoon probeert de klacht op een informele manier op te lossen. Een bemiddelaar spreekt geen oordeel uit en is niet bevoegd om maatregelen te nemen naar aanleiding van de klacht. De bemiddelaar is ook niet verantwoordelijk voor de uitkomst van de bemiddeling en het al of niet nakomen van gemaakte afspraken door partijen. Partijen zoeken samen naar een oplossing en blijven hiervoor zelf verantwoordelijk. Klachtenbehandeling door de klachtencommissie heeft een formeler karakter. De commissie onderzoekt de klacht en geeft op basis van haar onderzoek een oordeel. Vervolgens beslist de Raad van Bestuur of naar aanleiding van de klacht maatregelen worden getroffen om herhaling van de klacht te voorkomen.
Bron: Vraagbaak Psychiatrie en recht, GGZ-Nederland, 2007
Hans, een ervaringsdeskundige van het zwerfvuilproject, is op 26 maart 1961 geboren. Hij is opgegroeid in een groot gezin met 10 kinderen. Hij heeft het BLO-onderwijs gevolgd en was al op 17-jarige leeftijd aan het werk bij de
0 9 M E NTA A L
ACTIE PINK RIBBON BEDANKT DE GASTEN VAN RESTAURANT LE TAMBOURIN Restaurant Le Tambourin heeft vanaf 11 november 2009 een actie in het restaurant Le Tambourin gehouden. Gasten die hieraan hebben deelgenomen, hebben bij de lunch een petfles en luxe broodje naar keuze gekregen en een gratis gebreide muts. Van het bedrag van de lunch is een euro aan stichting Pink Ribbon gedoneerd. De afdeling Ondersteunende Diensten heeft uiteindelijk het bedrag verdubbeld. Een bedrag van 330 euro is geschonken aan stichting Pink Ribbon. De stichting wil het personeel van restaurant Le Tambourin en iedereen die aan de actie heeft deelgenomen, hartelijk bedanken. Leon Creemers 1e medewerker horeca
GGZ NML VERWERFT 654.000 EURO SUBSIDIE VOOR RENOVATIE KAPEL SERVAASHOF Iedere voorbijganger kent ongetwijfeld de kapel als één van de gezichtbepalende gebouwen van het Servaasterrein. Het is een rijksmonumentaal pand dat voor GGZ NML reeds enige tijd op de verlanglijst staat om te kunnen gaan renoveren. Knelpunt was echter de financiële haalbaarheid van de noodzakelijke renovatie. Met het toekennen van een rijkssubsidie van 654.000 euro komt de renovatie concreet in zicht. Wanneer in de toekomst het huidige hoofdgebouw gesloopt wordt, zal de kapel een prominente plek krijgen op Servaashof doordat de kapel hét aanzicht wordt bij de ingang van Servaashof. De kapel maakt onderdeel uit van het zogenaamde gebouw A. Gebouw A dateert uit het jaar 1906 op Servaashof en bestaat uit een kapel, een voormalige keuken en een oost- en west-
PROJECT SAHABAT KITA, PURWOREJO Zoals u eerder in MENTAAL heeft kunnen lezen, is de werkgroep Missie-Ontwikkeling-Vrede, samen met GGZ NML een actie gestart om geld bijeen te brengen voor de inrichting van een kleinschalig psychiatrisch centrum in Purworejo, Indonesië. Hier krijgen chronische psychiatrische patiënten professionele zorg en worden begeleid op hun weg naar zelfstandig functioneren. Om dit project verder onder de aandacht te brengen is er op 11 maart jl. een informatiemiddag geweest. De heer Prakash Goossens, directeur internationale projectontwikkeling van de stichting Caraes, heeft samen met de Indonesische broeder Gerardus, werkzaam in het psychiatrisch centrum in Purworejo, verteld over de grote verschillen in zorg in Indonesië en Nederland. Beiden hebben aan de hand van vele foto’s laten zien dat er voor verreweg de meeste patiënten geen zorg is. In de meeste gevallen worden ze aan hun lot overgelaten of, indien ze overlast veroorzaken, vastgezet of opgesloten. Maar ze hebben ook laten zien hoe in Purworejo een begin is gemaakt met goede opvang en zorg voor een dertigtal patiënten. Inmiddels is het centrum door de Indonesische regering erkend. Dat is belangrijk voor het centrum, één van de weinige op Java, maar levert helaas geen geld op. Wel krijgt het centrum door deze erkenning een voorbeeldfunctie. Naar verwacht leidt dit mogelijk tot oprichting van meer dergelijke kleinschalige centra. Op de foto's Prakash Goossens (boven) en broeder Gerardus in gesprek met belangstellenden.
1 0 M E NTA A L
vleugel. De kapel is momenteel in gebruik als kerkgebouw en is gedeeltelijk in gebruik als museum. De voormalige centrale keuken is buiten bedrijf gesteld en deze ruimte staat nu leeg. De oost- en westvleugel zijn in gebruik ten behoeve van het intern medisch centrum en een aantal kantoorvoorzieningen. Door een succesvolle samenwerking tussen de Economische en Administratieve Dienst, het Facilitair Bedrijf, Vastgoed én door een constructieve samenwerking met gemeente Venray heeft de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed een subsidie verleend aan GGZ NML van 654.000 euro voor de restauratie van het casco van gebouw A. Het totale bedrag voor de restauratie is begroot op ongeveer 1,2 miljoen euro.
Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft op 2 oktober 2009 een tijdelijke regeling in het leven geroepen ten behoeve van subsidiëring van restauratie van beschermde rijksmonumenten op grond van het stimuleringsbudget woningbouw. De subsidieregeling is bedoeld voor de restauratie van beschermd religieus erfgoed met een (gedeeltelijke) herbestemming tot wonen of beschermd industrieel erfgoed met een (gedeeltelijke) herbestemming tot wonen. Gezien het tijdelijke karakter van de subsidieregeling moest de subsidie-aanvraag binnen een tijdsbestek van vier weken ingediend worden. Een van de voorwaarden voor verlening van de subsidie was de benodigde instemming van de zijde van de gemeente voor de restauratie van het monumentale pand. Gezien het korte tijdsbestek leek het indienen van een subsidie-aanvraag in het kader van deze regeling in eerste instantie hierdoor niet haalbaar. Echter door een goede samenwerking en afstemming tussen Guido van den Broek, Maaike van Lipzig en gemeente Venray is het gelukt om de benodigde formaliteiten binnen drie weken rond te krijgen, evenals het geheel uitwerken van het renovatieplan. Deze afstemming gecombineerd met het op korte termijn opleveren van de benodigde tekeningen en een gedetailleerd bestek door het projectbureau van het Facilitair Bedrijf, heeft geresulteerd in de succesvolle subsidietoekenning. Inmiddels heeft de Raad van Bestuur ingestemd met de restauratie van het casco van gebouw A. Het Facilitair Bedrijf is druk bezig met de voorbereidingen, zodat de werkzaamheden nog dit jaar kunnen starten. Dat is ook één van de voorwaarden van de toegekende subsidie. De totale restauratiewerkzaamheden zullen ongeveer 4 maanden in beslag nemen. De eventuele overlast voor de huidige gebruikers van het gebouw zal zoveel mogelijk beperkt worden. GGZ NML is momenteel nog in onderhandeling met de gemeente Venray over een tegemoetkoming vanuit het gemeentelijke budget voor renovatiewerkzaamheden.
1 1 M E NTA A L
ON
GEGROND GGZ Noord- en Midden-
Limburg heeft een Klachtencommissie voor Cliënten op grond van de
Ad Burgmans verzorgt deze rubriek in opdracht als jurist van ADJUST juridisch advies.
De nieuwe Wet Verplichte GGZ (WVGGZ) heeft het karakter van een behandelwet. De mogelijkheden van dwangbehandeling zijn daarbij ruimer dan in de BOPZ, omdat in de nieuwe wet ‘het ernstig nadeelcriterium’ wordt gehanteerd in plaats van ‘het gevaarcriterium’.
KLACHT De heer J heeft een klacht ingediend tegen het besluit van zijn behandelende psychiater om hem te beperken in zijn bewegingsvrijheid (1), om hem te beperken in het telefoonverkeer (2), om hem te beperken in het voeren van correspondentie (3) en tot inbeslagname van zijn mobiele telefoon (4).
Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector (WKCZ) en de Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ). Een cliënt of degenen die optreedt namens de cliënt kan een klacht indienen bij deze commissie als hij of zij bezwaar heeft tegen een gedraging van een medewerker of een handelwijze van de instelling jegens de cliënt of tegen een beslissing met betrekking tot de behandeling of begeleiding die gevolgen heeft voor de cliënt. De commissie verklaart de klacht gegrond of ongegrond en brengt haar oordeel ter kennis van de Raad van Bestuur die vervolgens maatregelen kan treffen. 1 2 M E NTA A L
Relevante feiten J. is ten tijde van de klacht met een rechterlijke machtiging opgenomen op de afdeling Voortgezette Behandeling van de Langdurige Zorg. Hij werd behandeld voor manische ontregelingen en kreeg daarvoor o.a. medicatie. Dit had echter niet het gewenste resultaat. Omdat er sprake was van een zogenaamd rapid cycling patroon met zeer frequente manische ontregelingen, was het behandelingsbeleid erop gericht om de overlast voor de omgeving zoveel mogelijk te beperken en te voorkomen dat hij nog verdergaand zijn krediet zou verspelen met schaamte en sociale schade achteraf. Bovendien moest zoveel mogelijk financiële schade voor de patiënt beperkt worden en moest voorkomen worden dat verpleging in de separeer noodzakelijk zou worden. In het verleden is gebleken dat het bij deze patiënt een goede aanpak is om bij de eerste signalen van maniforme ontregeling zijn vrijheden buiten de afdeling te beperken en bij de eerste signalen van overlast of impulsieve bestellingen per telefoon de mobiele telefoon van patiënt tijdelijk in beheer te nemen. Tevens wordt hem dan tijdelijk de mogelijkheid ontnomen om post te versturen of te faxen, omdat hij via deze weg megalomane bestellingen doet en naar allerlei instanties brieven en faxen verstuurt met een compromitterende inhoud. Dit beleid is toegepast toen patiënt begin februari 2010 opnieuw manisch ontremd raakte. Verweer Het verweer werd gevoerd door de behandelende psychiater. Zij verklaarde ter zitting dat zeer tijdig ingrijpen is van groot belang om verdere escalatie van manisch gedrag te voorkomen. Uit de voorgeschiedenis blijkt dat dit beleid voor patiënt effectief is. Vanaf september 2009 is het gelukt om patiënt uit de separeer te houden.
(b) ter voorkoming van verstoring van de orde van het ziekenhuis of ter voorkoming van stafbare feiten. Tevens mogen poststukken gecontroleerd worden op meegezonden verboden voorwerpen. Alle beperkingen moeten voldoen aan de eisen van proportionaliteit, subsidiariteit en doelmatigheid. De Commissie is van mening dat aan de voorwaarden van artikel 40 BOPZ is voldaan, omdat de verweerder voldoende aannemelijk heeft gemaakt dat het gevoerde beleid het meest geschikt is om de manische decompensaties bij klager in te perken, en dat het beleid zijn effectiviteit heeft bewezen doordat het de afgelopen maanden niet nodig was patiënt te separeren. De beperkingen op het gebied van de bewegingsvrijheid en het telefoonverkeer zijn daarom terecht genomen. Wat betreft de beperkingen in het versturen van post is de Commissie het eens met de patiëntenvertrouwenspersoon. Voor een dergelijke beperking ontbreekt een wettelijke basis. Hoewel het verzenden van poststukken nadelig kan zijn voor de gezondheidstoestand van de patiënt, mag het recht op correspondentie niet ingeperkt worden. Via overleg moet geprobeerd worden de patiënt te matigen. De Commissie constateerde dat de mobiele telefoon niet in beslag is genomen, maar dat de telefoon in beheer is genomen. De patiënt werd toegestaan in beperkte mate gebruik te maken van zijn telefoon.
Uitspraak De Klachtencommissie verklaart de klacht over (a) de opgelegde beperking in bewegingsvrijheid ongegrond; (b) de opgelegde beperking in telefoonverkeer ongegrond; (c) de opgelegde beperking in correspondentie gegrond; (d) de inbeslagname van de mobiele telefoon ongegrond. Commentaar De verweerder heeft in haar verweer verwezen naar het behandelplan, waarin het beleid beschreven wordt van de noodzaak om zeer tijdig in te grijpen bij eerste signalen van een manische ontremming en bij eerste signalen van overlast. Het behandelplan geeft daarmee conform artikel 38 BOPZ een wettelijke basis aan dwangbehandeling. De beperkingen in bewegingsvrijheid, telefoonverkeer en zelfs correspondentie kunnen op grond daarvan gerechtvaardigd worden. Maar dat is niet voldoende als de patiënt zich verzet en alsnog zijn akkoord met het behandelplan intrekt. Dan is dwangbehandeling alleen mogelijk als zich zonder die behandeling een gevaarlijke situatie zou voordoen. Juridisch moet dan uitgeweken worden naar artikel 39 BOPZ, middelen of maatregelen, en naar artikel 40 BOPZ, beperking van vrijheden. In deze casus is artikel 40 BOPZ toegepast. De nieuwe Wet Verplichte GGZ (WVGGZ) heeft het karakter van een behandelwet. De mogelijkheden van dwangbehandeling zijn daarbij ruimer dan in de BOPZ, omdat in de nieuwe wet ‘het ernstig nadeelcriterium’ wordt gehanteerd in plaats van ‘het gevaarcriterium’.
Tegenverweer Klager gaf ter zitting te kennen dat hij alle opgelegde beperkingen onterecht en overbodig vond. Bij monde van de patiëntenvertrouwenspersoon werd aangegeven, dat voor de beperking van het versturen van post conform artikel 40 BOPZ geen wettelijke basis aanwezig is. Beoordeling van de Commissie Op grond van artikel 40 BOPZ mag een beperking in het recht op bewegingsvrijheid in en rond het ziekenhuis en een beperking in het recht op telefoonverkeer worden opgelegd, (a) indien ernstige nadelige gevolgen moeten worden gevreesd voor de gezondheidstoestand van de patiënt, of
1 3 M E NTA A L
BUITENLANDSE VOEDING De medewerkers van de restauratieve dienst van GGZ Noord- en Midden-Limburg (koks, productiemedewerkers, 1e medewerker horeca, en hoofd voeding) hebben deelgenomen aan de cursus ‘buitenlandse voedingen’. Allen hebben een certificaat behaald. Om beter in te kunnen spelen op de toenemende vraag vanuit onze klanten zijn in deze cursus diverse voedingsgewoontes besproken. Alle onderdelen van bijzondere voedingsgewoontes zijn aan de orde geweest vanuit het oogpunt van ontkoppeld koken binnen GGZ Noord- en Midden-Limburg. Inkoop en kostprijsberekening zijn ook aan de orde geweest. Zo maak je iedereen bewust van de kosten van de diverse kruiden, specerijen en voedingsmiddelen uit andere landen. De cursus is gegeven door de B.G.P. (Beroepopleiding Grootkeuken Personeel). René van Bruxvoort Hoofd voeding en servicedesk FB & ICT
MASTERCLASS WERKEN IN NETWERKEN ALS OPMAAT NAAR ZORGLIJNEN Tijdens een masterclass door professor doctor Annemieke Roobeek van de Nyenrode Business Universiteit zijn op dinsdag 9 maart alle leidinggevenden, managers, directeuren en Raad van Bestuur geïnformeerd over het ‘Werken in Netwerken’ en ‘Leidinggeven rond zorglijnen’.
ARCHITECTUURPRIJS VENRAY 2010 Op vrijdag 23 april a.s. reikt de gemeente Venray haar eerste architectuurprijs uit. Het Adviesbureau Ruimtelijke Kwaliteit (ARK) heeft hiervoor een 15-tal projecten geselecteerd, die de afgelopen jaren in bijzondere mate hebben bijgedragen aan de ruimtelijke kwaliteit in de gemeente Venray. GGZ Noord- en Midden-Limburg en architect Greinier Van Goor Architecten bv Amsterdam zijn uitgenodigd voor deze speciale gelegenheid omdat het door hen ontwikkelde project ‘Servaasterrein GGZ voorzieningen Nieuwbouw en Restauratie’ genomineerd is voor deze prijs.
ALERT OPTREDEN PEDRO EN JOS Door alert optreden hebben Pedro Corbie en Jos Knuif (niet op foto) kunnen voorkomen dat een van onze cliënten zich levensgevaarlijk zou hebben verwond. De Raad van Bestuur is onder de indruk van hun handelen en Geert Derks complimenteert beide heren namens cliënten en medewerkers van GGZ Noord- en Midden-Limburg en overhandigt als dank een Irischeque.
Geert Derks (links) en Pedro Corbie.
1 4 M E NTA A L
Met ongeveer 70 aanwezigen werd deze Masterclass goed bezocht en werd er intensief en creatief gediscussieerd over beide onderwerpen. Na een kort welkom door onze voorzitter van de Raad van Bestuur Toine van der Sanden stak de Nyenrode Professor van wal. Voor de pauze had zij het vooral over het typeren van de verschillende generaties, hoe te werken in moderne netwerken, hoe van macht en domeinen tot kracht en samenwerking te komen. Om vervolgens af te sluiten met een brede discussie over het belang van netwerkverbanden en van innovaties in en rond onze organisatie. Na de pauze ging het vooral om daadwerkelijk werken in netwerken en horizontaal leidinggeven rondom zorglijnen. De centrale boodschap in dit deel van de masterclass was ‘samenwerken in plaats van fuseren’ en ‘bij de focus voor samenwerking zal de cliënt centraal moeten staan’.
Na dit deel van de middag werd er wederom met een discussie afgesloten waarna in tafeldiscussies bijvoorbeeld werd gesproken over: ‘Hoe kunnen de zorglijnen de spil van de GGZ NML-organisatie worden?’ De dag samenvattend kunnen we stellen een leerzame en nuttige bijeenkomst die zeker zal leiden tot goede inhoudelijke discussies rondom de invoering van zorglijnen. Verder is korte tijd na deze bijeenkomst een brief aan alle medewerkers en vrijwilligers gestuurd door de stuurgroep Zorglijnen over de laatste stand van zaken, het vervolg en dergelijke. De stuurgroep zorglijnen bestaat uit de leden van de Raad van Bestuur en de directeuren van GGZ NML.
1 5 M E NTA A L
NEL BAX, OVER HAAR JAREN MET GGZ NML
‘NIEUW ELAN EN SPIRIT VOOR ‘DOE NORMAAL’ OMGANG MET PATIËNT’
kracht. Nieuw was dat de inspecties niet meer normeerden, maar dat het veld zelf verantwoordelijk werd gemaakt voor kwaliteitsnormen. En individuele klachten werden niet meer door de inspecties afgedaan, maar door daartoe instelde klachtencommissies. Om alles effectiever en efficiënter te maken, werden de regionale inspecties voor somatische zorg, geneesmiddelen en geestelijke gezondheidszorg samengevoegd tot de inspectie voor de gezondheidszorg (IGZ).” Hoe heeft u GGZ NML in die jaren zien veranderen? “GGZ NML heb ik zien ontstaan vanuit twee grote instellingen: Sint Anna voor vrouwen en Sint Servaas voor mannen, met (te) veel klinische capaciteit. In de tijd van het Vincent van Gogh Instituut is er onder druk van overheid veel capaciteit afgebouwd, onder meer door omzetting in ambulante hulpverlening, beschermde woonvormen en regionale centra. Dit is niet altijd gemakkelijk geweest. Er moesten moeilijke beslissingen worden genomen, waarvoor niet altijd draagvlak was of werd gecreëerd. Ook moesten oude culturen van jarenlange vanzelfsprekendheid worden doorbroken om een nieuwe start te kunnen maken. Tijdens mijn laatste inspecties, medio 2009, heb ik geconstateerd dat er veel ten goede is gekeerd. Dat er nieuw elan en spirit is voor de ‘doe normaal’ omgang met de patiënt. Dit heeft ook het effect op het terugdringen van het aantal separaties. Er is veel nieuwbouw in gebruik genomen. In alle opzichten is er veel vooruitgang geboekt.” Wat deed u bij GGZ NML? “Ik was accounthouder van GGZ NML. Dat wil zeggen dat alles wat er voor de IGZ op het terrein van toezicht binnen deze instelling te doen was, door mij werd gecoördineerd en/of uitgevoerd. De inspectie volgt steeds meer gestandaardiseerde werkwijzen voor drie vormen van toezicht, te weten algemeen, thematisch en incidententoezicht.”
Nel Bax zwaaide in februari af als inspecteur voor de gezondheidszorg. Twintig jaar lang vervulde ze die functie en behoorde GGZ NML tot haar aandachtsgebied. Ze zag de instelling veranderen tot wat het nu is. Met een goed gevoel kijkt Nel Bax terug op haar werkrelatie met GGZ NML. “Ik heb professionals ontmoet met het hart op de juiste plaats en de drive om er samen iets van te maken. Mensen die zichzelf durven in te zetten als instrument voor genezing.”
Hoe is uw functie de voorbije jaren veranderd? “Voor 1995, ten tijde van de toenmalige Geneeskundige Inspectie voor de Geestelijke Volksgezondheid, bepaalde je in een team samen met de regionaal inspecteur welke organisaties en welke afdelingen binnen het werkgebied NoordBrabant en Limburg werden bezocht. De regionaal inspecteur was autonoom in zijn of haar werkgebied bij het bepalen van wat goede kwaliteit was. De inspectie fungeerde in die tijd behalve als toezichthouder ook als adviseur van instellingen. Moeilijke casuïstiek werd vaak aan de inspectie
1 6 M E NTA A L
voorgelegd. En als de inspecteur iets had gezegd, gold dat als wet. Alle klachten van zorgvragers en of hun vertegenwoordigers evenals brieven van burgers aan de koningin of ministers kwamen ter afhandeling bij de inspectie terecht.” Dan is er vanaf 1995 dus heel veel veranderd? “Klopt. De Wet Bijzondere opneming psychiatrische ziekenhuizen (Bopz), waarmee de krankzinnigenwet werd vervangen, dateert van 2004 en werd in 1995 geïmplementeerd. Daarnaast werden in die tijd ook allerlei andere wetten van
Om wat voor soort incidenten en calamiteiten handelde het? “Bijna alle calamiteiten die vanuit de GGZ - ook vanuit GGZ NML - bij de inspectie worden gemeld, betreffen suïcides. Er is een discussie gaande of suïcides niet vallen onder incidenten, die in de toekomst niet meer verplicht gemeld hoeven te worden. Wel wordt de instelling dan gevraagd eens per jaar bij het jaargesprek duidelijk te maken welke verbetermaatregelen zijn doorgevoerd als gevolg van eigen analyses.” Is uw werkrelatie met GGZ NML door de jaren heen veranderd? “Veranderingen in werkwijze binnen de inspectie veranderen ook de relatie met het veld. Er is een tijd geweest dat de inspectie weinig op de werkvloer kwam. Toch is contact met uitvoerenden nodig om te voelen en te proeven hoe het binnen een instelling werkt en wat er knelt. De thematische toezichtbezoeken bieden daartoe voldoende gelegenheid.”
“De effecten van marktwerking, de bureaucratische last waaronder hulpverleners gebukt gaan en mogelijke financiële problemen baren me zorgen. Anderzijds lijkt het ook alsof de druk iets losmaakt. Druk die enerzijds protest en anderzijds creativiteit aanboort, die tot nog ongekende mogelijkheden leidt.”
Hoe verwacht u dat de geestelijke gezondheidszorg zich de komende jaren zal ontwikkelen? “Ik durf daar geen grote uitspraken over te doen. De effecten van marktwerking, de bureaucratische last waaronder hulpverleners gebukt gaan en mogelijke financiële problemen baren me zorgen. Anderzijds lijkt het ook alsof de druk iets losmaakt. Druk die enerzijds protest en anderzijds creativiteit aanboort, die tot nog ongekende mogelijkheden leidt.” Wat is volgens u de kracht van GGZ NML? “Goede mensen op de juiste plaats is het beste kapitaal binnen een instelling. Ik heb bij GGZ NML professionals ontmoet met het hart op de juiste plaats en de drive om er samen iets van te maken. Jezelf in durven zetten als instrument voor genezing.” Wat doet u met de kennis en ervaring die u in al die jaren heeft opgebouwd? “Als je bepaalde kennis - inspecteren is een vak - niet meer gebruikt of onderhoudt, raakt die naar de achtergrond. De wereld verandert immers snel. Ik heb nog enkele bestuursfuncties en ben ook gevraagd om ambassadeur te worden voor prikkelende ontmoetingen tussen mensen met een verstandelijke beperking en zonder die beperking. En er liggen nog meer vragen en ideeën, die om antwoord vragen. Vooralsnog wil ik het allemaal rustig bekijken.”
1 7 M E NTA A L
WERKBEZOEK CDA-KAMERLID SABINE UITSLAG AAN GGZ NOORD- EN MIDDEN-LIMBURG
PLEIDOOI VOOR DE INTERCOLLEGIALE VERBINDING
Sabine Uitslag werd ontvangen door een afvaardiging van medewerkers van het informatiecentrum (IGG), directeur Langdurige Zorg Koos Föllings en Ruud Smeets (vastgoedcontroller GGZ NML en zwager van Sabine). Koos Föllings sprak over hoe het werken met FACT de verschuiving betekent van de traditionele afdelingsverpleegkundige naar de outreachende, individueel en op maat werkende verpleegkundige thuis. Een ontwikkeling die past in het uitgangspunt de cliënt zo lang mogelijk in de eigen thuissituatie te begeleiden. In het kader van de vermaatschappelijking zoals dat in het plan Servaashof in praktijk wordt gebracht legde hij uit hoe we op grond van onze ervaringen tot nu toe hebben besloten nieuwe vormen van groepswonen te gaan organiseren. ‘We willen onze visie op zorg baseren op de ervaringen uit de praktijk’, zo stelde hij, ‘dat betekent dat je voortdurend bereid moet zijn je werkwijze(n) bij te stellen.’ Een uitgangspunt dat Sabine, zo vertelde ze, van harte onderschrijft. Na een introductie en woord van welkom volgde een wandeling naar een vergaderruimte in de Korsakovkliniek, waar Sabine over de dagelijkse GGZ-praktijk sprak met eerder genoemde medewerkers vanuit diverse organisatieonderdelen. Sabine gaf aan blij te zijn vrijelijk met de medewerkers te kunnen praten, omdat zij volgens haar vaak zelf hele goede ideeën hebben over mogelijke oplossingen. Thema’s die aan de orde kwamen waren de problemen rond de financiering van preventieactiviteiten, met name waar het gaat om de kinderen van ouders met psychische problemen, de doorstroom- en draaideurproblematiek, en het productie draaien als zwaard van Damocles. Ook gaven verschillende medewerkers aan door een afname van personeel zich niet altijd meer gelukkig te voelen op de werkplek. ‘Er is te weinig personeel om elkaar te kunnen helpen, bijvoorbeeld wanneer er sprake is van agressie.’ Sabine besloot het gesprek met een pleidooi voor een actieve rol van verpleegkundigen in medezeggenschap, opdat bestuurders vanuit praktijkervaringen worden gevoed. Een opvatting die de medewerkers van GGZ NML van harte onderschreven. Zij benadrukten op hun beurt het belang van ruimte voor intercollegiaal face-to-face contact. ‘Leer elkaar en elkaars vaardigheden kennen.
Op maandag 1 maart jl. bezocht CDA-kamerlid Sabine Uitslag onze organisatie voor een werkbezoek. Zij sprak met een groep medewerkers van o.a Preventie, Bemoeizorg, Langdurige (Complexe) Zorg, Kortdurende Zorg en Verslavingszorg over kansen en bedreigingen in de praktijk van alle dag. Kamerlid Sabine Uitslag adviseert haar partij, het CDA, aangaande verpleegkundige zaken zoals de arbeidsmarktproblematiek, de administratieve lasten, BIG, verpleging en verzorging, jeugdgezondheidszorg en preventie. Door middel van deze werkbezoeken vergaart zij signalen vanuit het werkveld, om ze vervolgens optimaal onderbouwd en gemotiveerd op de politieke agenda te kunnen brengen. 1 8 M E NTA A L
Kijk bij elkaar in de keuken, wissel denkbeelden en ervaringen uit, dat verfrist je kijk op het werk.’ Wat Sabine betreft een cruciale factor. ‘Er moet een basis van verbinding zijn binnen je organisatie. Anders begeef je je op drijfzand.’
COLUMNICATIE Tijd voor lente Ik sta waarschijnlijk niet alleen in smachten naar meer zon. En vooral ook naar meer warmte. Voor mij is het voorjaar meer dan welkom en wordt met open jas, nee, ik bedoel open armen ontvangen. Laat maar komen, die spijkerjacks en pumps! Nee, niet meer ingepakt in dikke winterjassen, dassen, mutsen en handschoenen! De kou is niks voor mij, liever blijf ik dan binnen, en dat terwijl ik normaal (lees: met niet te slecht weer) graag buiten ben. En wat te denken van de natuur die ontwaakt; knoppen aan de bomen, sneeuwklokjes, de bolletjes boven de grond. Jawel, niet langer wit, maar groen! En voor de vrouwen onder ons; geef toe, de collectie voor de zomermode ziet er toch veel vrolijker uit dan die van de winter? Reden om naar buiten te gaan, en onze zeer geliefde hobby nieuw leven in te blazen: shoppen! Go, zon, go. Schijnen maar! Daar word ik een stuk blijer van in plaats van helemaal ingepakt in winterkleding. Ik verzeker je dat de gezichten van de mensen een stuk vrolijker zullen kleuren met de lente. Je mag van geluk spreken (sorry schaatsliefhebbers en kroost) wanneer het op dit moment niet te hard vriest of sneeuwt. Mijn standpunt staat vast: het is tijd voor de lente,
Ter afsluiting van het werkbezoek volgde er een korte werklunch met onze Raad van Bestuur, bestaande uit Toine van der Sanden en Geert Derks. Ook daar werden de verschillende ervaringen en inzichten uitgewisseld. Verder kreeg Sabine een korte toelichting over hoe we er als GGZ Noord- en Midden-Limburg momenteel voor staan en wat onze toekomstplannen zijn. Aansluitend vertrok zij richting Nijmegen om met de volgende groep collega’s te gaan praten.
tijd voor een nieuw begin! Dit hoopvol herhalend terwijl ik mijn jas dichtrits en de das omsla en toch het weer buiten trotseer, dat grinnikt van de winterse kou die Nederland niet vreemd is. Sanne
Sabine Nicolasen
1 9 M E NTA A L
HET BESTE IDEE ALS U EEN INNOVATIEF IDEE HEBT, HOUD HET DAN NIET VOOR JEZELF Zorginnovatie staat hoog op de agenda van belangrijke beleidsbepalers in de zorg, het ministerie van VWS en de zorgfinanciers. Dit ondanks én dankzij dreigende bezuinigingen. De verwachting is namelijk dat het verbeteren van de kwaliteit van zorg leidt tot kostenbesparing in de zorg.
Voor GGZ NML liggen hier kansen! Die willen we graag benutten. Eind november 2009 is het Zorginnovatienetwerk (ZIN) GGZ NML opgericht. Door middel van dit netwerk willen we innovaties versnellen en stimuleren. Hoe? Onder andere met behulp van medewerkers. Een van de projecten die vanuit dit netwerk start is “Het beste idee”. Bent u van mening dat er in de GGZ wat te verbeteren valt? Hebt u hierover een goed idee? En sluit dat idee aan op thema’s die hieronder vermeld staan? Bent u bereid en in staat dit idee te presenteren in een tijdbestek van zo’n 5 minuten? In ruil voor uw idee bieden wij een jury die uw idee vanuit verschillende perspectieven (cliënt, professional, financier, HRM, zorgkwaliteit) zal bekijken en beoordelen. Wordt uw idee beoordeeld als een van de drie beste ideeën, dan werken wij het idee uit tot een volwaardig innovatieplan en dienen het in bij het Zorginnovatieplatform (ZIP) van het ministerie van VWS. Wordt uw idee beoordeeld als het beste idee, dan bieden wij u de mogelijkheid om het idee tot uitvoering te brengen. Het Zorginnovatieplatform van VWS heeft als missie innovaties te versnellen en aan te jagen die bijdragen aan een duurzaam gezondheidssysteem om zo het welzijn en de welvaart van de bevolking te verhogen. Het ZIP heeft een focus op chronisch zieken en ouderen. De innovaties moeten bijdragen aan de volgende thema’s: • de mens meer centraal: verbeteren positie van patiënten en professionals (bijvoorbeeld door de organisatie van de zorg in netwerken, verbeteren van de mogelijkheden van zelfmanagement); • meer toepassen van mogelijkheden van ICT en technologie (bijvoorbeeld door het stimuleren van toepassingen van e-health); • Slimmer organiseren en meer ondernemerschap in de zorg (bijvoorbeeld door meer aandacht voor nieuwe organisatiemodellen in de zorg). U kunt uw idee opsturen voor 1 mei 2010 naar
[email protected]. Hier kunt u ook terecht voor vragen. Uw idee bevat een probleem- en doelstelling, maar hoeft niet op papier te worden uitgewerkt. Meer informatie over het ZIP vindt u op www.zorginnovatieplatform.nl.
2 0 M E NTA A L
MINDFULNESS BASED COGNITIEVE THERAPIE Binnen GGZ Noord- en Midden-Limburg, RCG Venray, is afgelopen najaar een eerste Mindfulness Based Cognitieve Therapie (MBCT) aangeboden. Doelgroep waren GGZ-cliënten die twee of meer depressies hadden doorgemaakt. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat met name deze doelgroep baat heeft bij zo’n training. Er waren 10 deelnemers. De meesten van hen in behandeling/begeleiding bij RCG Venray. Met elke deelnemer vond vooraf een intakegesprek plaats. We volgden het protocol gebaseerd op de werkwijze van Segal, Williams en Teasdale (1), d.w.z. acht bijeenkomsten, 2 ½ uur per zitting, en een terugkombijeenkomst na zes weken. Voor, direct na afloop en zes weken na afloop van de training vulden de deelnemers een aantal vragenlijsten in. Ondergetekenden begeleidden de groep. Wat is MBCT ? De Mindfull Based Cognitive Therapy, in het Nederlandse taalgebied ook aandachtgerichte cognitieve therapie genoemd, ontwikkelde zich de afgelopen jaren razendsnel binnen GGZ Nederland. Kern van deze vanuit het boeddhistische concept mindfulness ontwikkelde methode is het trainen van aandacht of oplettendheid. Het betekent zonder te oordelen en met een accepterende houding volledig aandacht hebben voor wat zich van moment tot moment voordoet in je ervaring. Niet zozeer de inhoud van ( het wat) maar de wijze waarop (het hoe) denken en voelen in ons werkt staat centraal. Het doel is toewerken naar een andere houding ten opzichte van de individuele problematiek.
De scores van de vragenlijsten moeten nog worden verwerkt. We mogen concluderen dat de MBCT hoopvolle perspectieven geeft. Dit wordt bevestigd door wetenschappelijk onderzoek vanuit de Radboud Universiteit Nijmegen ( zie MGV, Jrg. 64/12). Inmiddels zijn er binnen GGZNML enkele medewerkers die in deze methode zijn getraind en binnen hun werksetting elementen van aandachttraining inbouwen. Er is het afgelopen halfjaar een werkgroep geformeerd, zodat we van elkaar kunnen leren. De RCG Venray denkt een volgende groep in de mei/juni te kunnen starten. Hettie Peters gezondheidszorgpsycholoog/RCG Venray Peter Zandvliet gezondheidszorgpsycholoog/dienst Geestelijke Verzorging (1) Segal, Williams en Teasdale (2004) Aandachtgerichte cognitieve therapie. Uitgeverij Nieuwezijds.
Deelnemers ontvangen een werkmap met o.a. oefeningen op CD, huiswerkopdrachten en informatie over depressie. In de oefeningen staan met name meditatieve oefeningen zoals aandacht voor de ademhaling en het leren waarnemen van negatieve en positieve cognities centraal. Van de 10 gestarte cliënten hebben acht de training helemaal voltooid. Na afloop van de training vulde iedere deelnemer een evaluatieformulier anoniem in. Enkele reactie‘s “Ik ben me bewust geworden van mijn automatische ‘denkpiloot’ en de invloed van gedachtes op mijn stemming “. “Door me bewust te zijn van mijn ademhaling werd ik me ook meer bewust van mijn gedachten”. “Ik heb levenslessen geleerd , waar ik mijn leven lang gebruik van kan maken”.
2 1 M E NTA A L
INFORMATIECENTRUM GEESTELIJKE GEZONDHEID
WETENSCHAP
* Anthony Storr, "Jung’; Harper Collins Publishers (UK) 1984 ISBN 97 8000 6860 310, paperback 126 pag’s.
THEODORE DALRYMPLE, VERTALING: JABIK VEENBAAS
PROFETEN EN CHARLATANS, HOE SCHRIJVERS ONS DE WERELD LATEN ZIEN 28 Essays die op verschillende plaatsen gepubliceerd werden, zijn samengebracht in dit boek. Drie ervan, die in nauw verband staan met de psychiatrie, als voorbeeld: De vlijmscherpe beschrijving in het essay: ‘Carl Jung, de Madam Blavatsky van de psychotherapie’, zal de een tot vrolijkheid stemmen, de ander tot treurnis; maar de manier waarop hij schrijft, doet beiden verder lezen. Dalrymple bekent een ‘kleinburgerlijke voorliefde voor begrijpelijkheid te bezitten’ (p. 64), en Jung beschouwt hij als ‘een exceptioneel onheldere schrijver en denker’. U kunt ook het advies van Dalrymple volgen en het boekje ‘Jung’ van Anthony Storrs lezen dat in 1973 geschreven werd (*) en ‘dat in een bestek van honderd pagina’s destilleert wat Jung aan intelligentie en waardevolle ideeën in huis had en de duizenden bladzijden rotzooi laat verstoffen waar ze thuishoren: op de planken van de bibliotheek, ongelezen’; want ‘bij al zijn flatulentie had Jung ze in sommige opzichten toch ook goed op een rij’. Het is tijdverspilling om hem te lezen...’. U ziet: stof genoeg voor discussies. Het stuk "Meneer Hyde en de epidemiologie van het kwaad", ontleedt de Jekyll en Hyde metafoor waarop veel mensen zich beroepen. De ‘tweedeling’, vaak bedoeld als verontschuldiging, wordt door de schrijver geplaatst in een historisch en literair perspectief. Tot slot vraagt hij zich af of mensen misschien een helderder beeld van zichzelf zouden hebben wanneer het verhaal ’Jekyll en Hyde’ nooit geschreven zou zijn geweest. Oordeelt u zelf.
2 2 M E NTA A L
‘In het gesticht’ begint met een bijna nostalgische sfeertekening van de veilige beschermende omgeving.... ‘bood de mensen die er werkten een echt gemeenschapsgevoel’; ‘Het personeel bestond uit mensen wier ouders en grootouders er ook al hadden gewerkt en het instituut speelde een centrale rol in hun leven. De patiënten profiteerden van de stabiliteit; het gesticht was een kleine wereld waar ze zich zo vreemd konden gedragen als ze wilden, zonder dat men zich daar al te veel van aantrok. Ze bleven gespeend van de spot en verachting waarmee mensen hun vreemde gedragingen, gebaren en ideeën elders tegemoet zouden treden. In het gesticht was het vreemde normaal. Binnen zijn begrenzingen bestond er geen stigma. Maar natuurlijk hadden de gestichten ook een zeer duistere kant........’. Die fascinerende duistere kant van de gestichten leest u vervolgens op pagina 98 en verder. Misschien resoneert het wel met verhalen en situaties die u zelf kent.
BEGELEIDE VAKANTIES VOOR MENSEN MET GGZ-ACHTERGROND Vakantie vieren voor mensen met een psychische beperking is weer mogelijk in 2010. Voor vakantiegangers die vanwege hun psychische gesteldheid niet zelfstandig op vakantie kunnen biedt reisorganisatie LibraSol de mogelijkheid voor een begeleide vakantie of dagtocht in een ’vertrouwde’ omgeving. Even uit de dagelijkse sleur, nieuwe mensen ontmoeten en allerlei nieuwe ervaringen opdoen. Of gewoon relaxen en uw eigen gang gaan. Onder begeleiding van psychiatrisch verpleegkundigen streeft LibraSol de visie na om u vooral zelf de vakantie te laten indelen zoals u dat graag wilt, en daar waar nodig te ondersteunen. LibraSol is lid van de branchevereniging voor aangepaste vakanties en aangesloten bij de Stichting Garantiefonds Reisgelden. De brochure is gratis verkrijgbaar bij het Informatiecentrum, u kunt ook kijken op de website www.librasol.nl
Het beste voor u!
Online hulp voor ouders Voor ouders met psychische problemen is er tegenwoordig online hulp bij de opvoeding beschikbaar. Immers je kind een gelukkige jeugd geven, dat is wat de meeste ouders willen. Maar opvoeden is een hele opgave en valt soms niet mee. Wanneer je bijvoorbeeld veel met jezelf bezig bent door psychische of verslavingsproblemen, kan het moeilijk zijn je kind voldoende aandacht te geven. De interactieve website www.kopopouders.nl is er voor alle ouders met psychische- of verslavingsproblemen en hun partner. De website biedt informatie voor en door ouders met psychische of verslavingsproblemen. Daarnaast kunnen ouders anoniem een online groepscursus volgen onder deskundige begeleiding. De online cursus biedt informatie, oefeningen, films, en tips hoe ouders, ondanks hun problemen, een zo goed mogelijke ouder voor hun kind kunnen zijn. Via het forum kunnen ouders op elkaar reageren met berichten. En via de e-mail service kunnen vragen gesteld worden aan deskundigen van GGZ Noord- en Midden-Limburg.
Voor informatie en aanmelding:
Ook voor de rest van het boek geldt: ‘Dalrymple blijft boeien’. Abe
www.kopopouders.nl
GGZ Noord- en Midden-Limburg biedt een breed en volledig zorgpakket van geestelijke gezondheidszorg aan mensen met psychische problemen of psychiatrische ziektebeelden. GGZ NML werkt aan de uitbreiding van hulpverlening via internet. Deelname aan de website Kopopouders is hier een voorbeeld van. Zo willen we ervoor zorgen dat onze hulpverlening snel en gemakkelijk beschikbaar is voor iedereen met vragen op het gebied van psychiatrie en/of verslavingszorg.
Wegwijs Het Informatiecentrum is er voor iedereen die vragen heeft of informatie wil over geestelijke gezondheid(szorg) in zijn algemeenheid en de GGZ NML in het bijzonder. Hebt u een vraag of verzoek, neem gewoon een keer contact met ons op. Nieuwsgierig geworden? Wandel dan vrijblijvend bij ons binnen, u bent van harte welkom! Informatiecentrum Geestelijke Gezondheid Stationsweg 46, 5803 AC Venray Centraal telefoonnummer 0478 - 527066 E-mail
[email protected] Openingstijden locatie Venray Maandag t/m vrijdag 9.00 tot 12.00 uur en 13.00 tot 16.00 uur Bezoekadres Servaashof, Stationsweg 46 Openingstijden locatie Venlo Maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag: 9.00 tot 12.00 uur Woensdag 13.00 tot 16.00 uur Bezoekadres RCG Venlo, Tegelseweg 210
WEBSITE VOOR OUDERS MET PSYCHISCHE PROBLEMEN EN/OF VERSLAVING Je kind een gelukkige en onbezorgde jeugd geven. Dat is wat de meeste ouders willen. Ook de 864.000 ouders in Nederland met psychische- en/of verslavingsproblemen. De interactieve website www.KopOpOuders.nl, ontwikkeld door het Trimbos-instituut en GGNet, biedt ouders met psychische- of verslavingsproblemen en hun partner ondersteuning bij de opvoeding van hun kinderen. De interactieve onderdelen van de website worden verzorgd door verschillende GGZ instellingen in Nederland. Vanaf dit jaar draagt ook GGZ Noord- en Midden-Limburg actief bij aan de website. Medewerkers van de afdeling Preventie en Informatie verzorgen o.a. een online oudercursus (start mei 2010). De cursus gaat op dinsdag 11 mei a.s. om 10.00 uur van start en bestaat uit acht online bijeenkomsten van 1,5 uur. Aanmelden kan al op de website www.kopopouders.nl.
Voor meer informatie over GGZ Noord- en Midden-Limburg Kunt u contact opnemen met: Informatiecentrum Geestelijke Gezondheid Telefoon: 0478 - 52 70 66 Email:
[email protected]
2 3 M E NTA A L
ONTSNAPPEN AAN DE REALITEIT DOOR TE SCHRIJVEN Mathias Kraak woont in een van de nieuwe appartementen aan de Servatiusweg. Hij is de schrijver van het boek ‘Schizodelic’. Dit boek is sinds kort uitgegeven. De hoofdrolspeler van het boek Schizodelic is Job. Job is een tiener die af en toe een blowtje rookt en af en toe een pilsje drinkt. Hij komt door een ongeluk met zijn scooter in een coma. Na 10 jaar in coma gelegen te hebben, ontwaakt Job. Hij heeft door de coma schizofrenie opgelopen. Hij hoort dingen die er niet zijn en heeft waanbeelden. Om te ontsnappen aan de stemmen begint hij met het gebruiken van harddrugs en alcohol. Hij verandert van een normale tiener in een schizofrene junk en alcoholist. Zal hij de grip op zijn leven weer zien terug te krijgen? Controlefreak Thijs, zoals hij door velen genoemd wordt, is 31 jaar. Hij heeft al een hele geschiedenis binnen de GGZ doorlopen, waarvan de laatste zeven jaar binnen GGZ NML. Sinds een half jaar woont hij in een appartement aan de Servatiusweg. Het appartement heeft een open keuken en ruim balkon en een aparte badkamer. Thijs is heel happy met zijn eigen stek. “De eerste weken had ik het idee dat ik bij mijn oma op bezoek was. Nu voelt het als mijn eigen toko”. Thijs schrijft vanaf zijn 16e jaar. Hij heeft zijn kennis door zelfstudie verkregen. “Ik ben er zelf achter moeten komen
2 4 M E NTA A L
hoe het trucje werkt. De dingen die ik schrijf, zijn goed, al zeg ik het zelf. Dat ik ben gaan schrijven, komt eigenlijk omdat ik een controlefreak ben. In de tijd dat ik over alles de controle wilde hebben, kwam ik er achter dat ik de realiteit niet kon controleren. Toen ben ik gaan schrijven. Door het schrijven kreeg ik de controle over iets. Wanneer ik schrijf, bepaal ik wie verliest, wie wint, wie dood gaat, wie wat zegt. Ik heb daar de absolute controle over. En dat vind ik prettig. Schrijven is voor mij een beetje ontsnappen aan de realiteit.” Het boek Schizodelic Thijs gebruikt woorden als schizodelic en pre-incarnatie in zijn boek. “Schizodelic en pre-incarnatie zijn beide fantasiewoorden. Schizodelic is een combinatie van het woord schizofrenie en psychedelisch, dat geestverruimende middelen betekent. Pre-incarnatie komt voort uit de periode dat het heel slecht met me ging. Er was toen een aantal mensen die tegen me zeiden dat wanneer ik zelfmoord zou plegen, mijn leven weer opnieuw zou beginnen; preincarneren. Ik ben daarin gaan geloven en dacht dat dit ook echt mogelijk zou zijn. Nu weet ik beter. Mijn geloofwaardigheid kwam door mijn gemoedstoestand op dat moment.”
Thijs vervolgt: “Er staan veel gebeurtenissen in het boek beschreven die echt zijn gebeurd. De personages zijn echter niet biografisch. Behalve dan dat de jongen een skateboarder is, dat ben ik zelf ook. Het zijn meer de gebeurtenissen die autobiografisch zijn. Ik heb alleen niet – zoals Job - in coma gelegen. Het boek heeft niet een ‘eind goed, al goed’, maar heeft wel een bevredigend einde”. ‘Collect’ Zijn tweede boek ‘Collect’ ligt nu klaar. “Dit boek heeft een heel andere verhaallijn. Ik wil hierdoor laten zien dat ik een veelzijdige schrijver ben.” Thijs laat mij de vormgeving van het boek op de computer zien. Zijn vader heeft hem hierin geholpen. Waar dit verhaal over gaat, wil hij niet prijsgeven. Dat is een verrassing. Hij werkt al vanaf 2001 aan een ander boek. “Ik schrijf, leg het aan de kant, en ga er daarna weer mee verder. Bekenden die het mochten inzien, zijn geshockeerd door de inhoud, aldus Thijs. Ze vinden het veel te grof. Volgens hen gebruik ik te veel scheldwoorden en schrijf ik heel veel over drugs. Maar neem nu Jan Wolkers. Hij gebruikt toch ook beeldende, direct taalgebruik?
Toekomstplannen Thijs wil een cursus gaan volgen in het schrijven van filmscenario’s. “Dit lijkt me helemaal te gek. Je hebt dan net dat stukje meer expressie dan als je boeken schrijft. Ik zelf kan dan aangeven wat er geschoten moet worden met de camera. Je legt de basis voor iets dat toch een beetje van jou is. Het unieke van een boek is, dat iedereen zijn eigen gedachteninvulling geeft aan het geschrevene. Maar ik wil meer. Ik wil mensen laten zien hoe het eruit zag toen ik het aan het schrijven was. De eindcontrole hebben.” Het boek Schizodelic is te verkrijgen bij uitgeverij Boekscout.nl en bij iedere erkende boekhandel. Eleän Mulder-Verleg
2 5 M E NTA A L
ERVARINGEN MET ZORGMONITOR BINNEN CENTRUM VOOR PSYCHOTHERAPIE VENLO
"Leuk is het dat we vanuit verschillende hoeken in de organisatie al gebeld worden met vragen hoe het bij ons werkt en of men kan aansluiten".
Waarom een zorgmonitor Binnen het CvPV stellen we op basis van de lijsten een individueel behandelplan op. Daarnaast kunnen de uitkomsten van deze metingen aanleiding geven om een behandeling voort te zetten of juist aan te passen. Verder biedt zorgmonitoring informatie waardoor we kunnen leren en de zorg kunnen verbeteren. Daarbij is de vraag om inzicht in de resultaten van behandelingen de afgelopen jaren toegenomen. De (anonieme) resultaten van de zorgmonitor op afdelings- en instellingsniveau worden gebruikt bij de prestatie-indicatoren die gaan over het effect van behandeling. Zo kunnen we verantwoording aflegggen aan externe partijen. De gegevens kunnen ook gebruikt worden voor wetenschappelijk onderzoek.. Als laatste kunnen we bekijken hoe wij c.q. onze zorgprogramma’s het doen in vergelijking met andere zorgprogramma’s of andere organisaties. Meetinstrumenten Pieter: “Door CvZM is al in een eerder stadium met aangesloten instellingen afspraken gemaakt over de basisset die per doelgroep wordt afgenomen. Dit om vergelijkbaarheid tussen instellingen mogelijk te maken. Een aantrekkelijk aspect bij de regionale zorgmonitor is, dat in principe elke gewenste meetlijst opgenomen kan worden; zo kunnen per behandelprogramma, zorglijn etc. specifieke metingen gedaan worden en meet je ook waar de behandeling op gericht is. Uiteraard wordt op instellingsniveau nog bepaald welke organisatie-eenheden meetlijsten kunnen toevoegen en wie daartoe bevoegd is.”
Begin dit jaar is het Centrum voor Psychotherapie Venlo (CvPV) gestart met de afname van een zorgmonitor. Het gaat om een proef om op kleine schaal praktische ervaring op te doen. Op basis van deze eerste ervaringen zal een advies worden opgesteld met aanbevelingen voor invoering binnen andere afdelingen van GGZ NML. Een werkgroep, bestaande uit Marian Martens (secretaresse), Pieter van der Heijden (hoofd), Alinda Boland (behandelaar) en Loes van Dijk van het Centrum voor Zorgmonitoring begeleidt de pilot. Het CvPV maakt onderdeel uit van de divisie Specialistische Functies en biedt intensief (klinisch)-psychotherapeutische behandeling voor mensen met persoonlijkheidsproblematiek. De kliniek heeft 24 plaatsen.
Pieter van der Heijden heeft een presentatie van Bea Tiemens, directeur van het Centrum voor Zorgmonitoring, bijgewoond over zorgmonitoring, waardoor hij meteen geboeid geraakt is. Pieter: “Binnen het CvPV waren we al enige tijd aan het denken hoe op een efficiënte manier bij cliënten periodiek te meten hoe het met diverse klachten, problemen, kwaliteit van leven en copingstrategieën staat. Dit als ondersteuning bij opstelling van het behandelplan, maar ook om tussentijds en na afloop
2 6 M E NTA A L
van de behandeling de veranderingen te kunnen meten. Door het verhaal van Bea Tiemens over de zorgmonitor dacht ik meteen dat we zo twee vliegen in een klap konden slaan: Op individueel cliëntniveau metingen doen maar tegelijkertijd de gegevens gebruiken om op afdelingsniveau resultaten te meten. Medio vorig jaar zijn we met de voorbereidingen gestart. Vanaf begin januari 2010 vullen onze cliënten ook daadwerkelijk de meetlijsten in.”
Meetmomenten Meetmomenten zijn vastgesteld een week voor aanvang van de behandeling, halverwege en in de laatste week. In dit stadium is nog niet gekozen voor een nameting maar dat kan altijd toegevoegd worden. De metingen worden gedaan circa één week voor de geplande behandelbesprekingen zodat de resultaten in de behandelbespreking ingebracht kunnen worden. Invullen via internet Pieter vervolgt: “Het programma maakt het mogelijk voor cliënten thuis via internet de vragenlijsten in te vullen. In de pilotperiode laten we dit echter door alle cliënten op het centrum doen. Dit om direct er achter te komen hoe het loopt maar ook om de response maximaal te laten zijn. Van het CvZM ontvangen we voor elke cliënt in vaste tijdsintervallen een mail met uitnodiging en inlogcodes. Vóór de opname of vóór start van de deeltijdbehandeling nodigt ons secretariaat de cliënt uit en kan deze op het Centrum de lijsten invullen. In het woongedeelte kunnen de cliënten halverwege en tegen het einde van de behandeling de lijsten invullen. Daarvoor is een pc in het woonhuis geplaatst”.
Eindrapport Meteen nadat de cliënt de lijsten heeft ingevuld, genereert het programma een eindrapport. Op dit moment is de vorm hiervan nog niet ideaal en zijn we aan het zoeken naar een bruikbare, leesbare en efficiënte vorm. Het rapport is meteen in te zien voor de (geautoriseerde) behandelaar. Op den duur wordt in de signalering nog extra differentiatie aangebracht. Wanneer klachten of problemen verslechteren of het beloop stagneert, moet de hulpverlener hierover een nadrukkelijk signaal krijgen in het elektronisch patiëntendossier (EPD). Uiteindelijk zullen de rapporten automatisch digitaal rechtstreeks in het EPD geplaatst worden, maar zo ver is het nog niet. Om de pilot te kunnen uitvoeren is begonnen met een tussenoplossing. Via een link in het EPD van de cliënt kan de behandelaar inloggen op de website van NETQ Healthcare. Nu nog een omweg, maar het werkt wel. En nu Pieter: “Alhoewel we pas twee maanden echt bezig zijn, hebben we toch al heel wat ervaringen opgedaan. Leuk is het dat we vanuit verschillende hoeken in de organisatie al gebeld worden met vragen hoe het bij ons werkt en of men kan aansluiten. Duidelijk is dat de zorgmonitor bij veel behandelaren al leeft en men er pro-actief op inspeelt”.
2 7 M E NTA A L
INTEGRATIE GAAT VERDER DAN VERDRAAGZAAM NAAST ELKAAR WONEN
PROJECT DIGITALE COMMUNICATIE HUISARTSEN
Vijf jaar geleden vertrok een klein groepje bewoners van het Vincentiushuis en de Annalaan naar Arcen. Wat toen voor velen een sprong in het diepe leek, is uitgegroeid tot een prachtige woonplek! Arcen, het dorpje wordt terecht ook wel ‘Parel aan de Maas’ genoemd. Hier heeft zich woonvoorziening Arcen gevestigd.
Op 25 januari is met een kick-off bijeenkomst een start gemaakt met het project DCH (Digitale Communicatie Huisartsen). In deze kick-off bijeenkomst heeft Ger Lijnders het grote belang van het slagen van dit project nogmaals benadrukt. Gebleken is dat een goed ingerichte infrastructuur voor de afhandeling van deze communicatie één van de factoren is die de kwaliteit van verwijzing verbeteren. Daarnaast versterkt het ook de relatie tussen GGZ NML en de huisartsen.
voor persoonlijke aandacht. Iedereen probeert afhankelijk van zijn of haar mogelijkheden hiermee bezig te zijn. De kleinschaligheid biedt hiervoor ook ruimte. De bewoners maken sneller contact met elkaar en leren elkaar ook beter kennen.
Woonvoorziening Arcen bestaat uit twee woningen waarin elk vijf bewoners wonen. De cliënten die er wonen, hebben een verstandelijke beperking. Bij de ene woning is de beperking groter waardoor er meer begeleiding nodig is. Op deze woning is er dan ook 24 uur per dag zorg. Dit realiseren ze door een slaapdienst. Bij de andere woning is de verstandelijke beperking in mindere mate aanwezig en staan de psychiatrische ziektebeelden wat meer op de voorgrond. De cliënten in deze woning zijn meer zelfstandig waardoor er niet continu begeleiding nodig en aanwezig is. Wel is er op vaste momenten overdag en in de avond begeleiding aanwezig voor persoonlijke aandacht en om het kookgebeuren te begeleiden. De bewoners worden gestimuleerd om zoveel mogelijk zelfstandig dingen te doen. Vraaggericht werken/begeleiden zijn hierin het sleutelwoord. “Het is fijn om te zien hoe de bewoners de afgelopen vijf jaar gegroeid zijn in hun zelfstandigheid. De gewone alledaagse dingen komen langs en dat zorgt voor een huislijke sfeer. De bewoners dragen op hun eigen manier een steentje bij in het huishouden. Ook hier is ruimte
2 8 M E NTA A L
Vijf jaar geleden had het merendeel van de bewoners overdag een vorm van dagbesteding. Aangezien de meeste bewoners al op leeftijd zijn, is hierin een verschuiving ontstaan. Veel bewoners zijn overdag gewoon thuis en hebben dus meer vrije tijd. Invulling wordt op allerlei gebieden gezocht: bij plaatselijke verenigingen of een collegainstelling. (Dichterbij). Daarnaast is er een aantal enthousiaste dorpsbewoners actief als vrijwilliger. Zij wandelen, knutselen enz. met de bewoners. Om terug te kijken op de stap om vijf jaar geleden kleinschalig te gaan wonen, hebben we dit lustrum op 6 maart gevierd en stilgestaan bij het feit dat de bewoners hun stekkie hebben gevonden. Ze voelen zich thuis in Arcen! Dit wordt onderstreept door enerzijds reacties van de inwoners van Arcen.. Zij hebben de bewoners van de woonvoorziening opgenomen in hun gemeenschap. Anderzijds zijn de reacties van de familie ook heel positief. Na de nodige twijfel zeggen ze nu blij te zijn met deze gemaakte stap. En wat betreft de medewerkers: ze zien en merken dagelijks hoe de bewoners in het ‘gewone’ leven staan. Ze zien en merken dagelijks dat integratie verder gaat dan verdraagzaam naast elkaar wonen. Het levende bewijs is Arcen. Door de inspanning en samenwerking met alle betrokken partijen laat ‘Arcen’ zien niet alleen het predicaat ‘de Parel aan de Maas’ te verdienen, maar ook de ‘gouden plak’ als het gaat om integratie en daadwerkelijk samenleven! Team woonvoorziening Arcen
Opzet project Het project gaat een aantal vooral technische onderdelen van de infrastructuur realiseren en is opgesplitst in drie deelprojecten, te weten de realisatie van de digitale correspondentie naar huisartsen in de regio die aangesloten zijn bij Cohesie, later naar de huisartsen in de regio die hier niet bij aangesloten zijn en de realisatie van de verwijssystematiek via Zorgdomein. Bij dit project zijn de drie divisies Kortdurende Zorg, Verslavingszorg en Specialistische functies betrokken. Naast het realiseren van de technische infrastructuur zal de projectgroep ook de implementatie en borging in onze organisatie organiseren. In de eerste twee onderdelen gaat het over de cliënteninformatie die wij naar huisartsen sturen. Vanuit Psygis kan er nu al automatisch een brief opgemaakt worden. Deze papieren afhandeling kent zijn digitale tegenhanger in een zogenaamd edifact bericht. Een edifact bericht kan door een huisarts rechtstreeks ingelezen worden in het zogeheten 'huisartsen informatie systeem'. Bij Zorgdomein gaat het om de communicatie van de huisartsen naar ons toe en om goede, actuele informatie over de door ons geboden zorg. Zorgdomein is een systeem waarmee de huisarts vanuit zijn huisartsinformatie systeem direct informatie over ons zorgaanbod op kan vragen en een verwijzing maken naar het onderdeel van zijn keuze. De huisarts en cliënt hebben dus actuele informatie ter beschikking op het moment van de verwijzing.
1 en 2 zullen we gebruik maken van het versturen van edifact berichten via Psygis. In eerste instantie wordt gekeken of we hiervoor gebruik kunnen maken van het aanwezige systeem bij VieCuri. Omdat we in dit geval gebruik maken van een derde partij is Renee Talma als jurist gevraagd de juridische kaders van deze stap uit te werken. De vertaling van gegevens uit Psygis naar een edifact bericht vraagt om een aantal aanpassingen binnen Psygis. Functioneel beheer ontwikkelt op dit moment een testomgeving waarin één en ander uitgewerkt wordt. Deelproject 3, het inrichten van Zorgdomein, wordt in mei 2010 opgepakt. Hiervoor moeten eerst de contracten en afspraken afgehandeld worden. De projectgroep heeft aan Ger Lijnders gerapporteerd dat het voor de borging en continuïteit van dit onderdeel noodzakelijk is, dat er binnen onze organisatie één aanspreekpunt komt. Het voorstel is om een coördinator ‘Communicatie Huisartsen’ aan te stellen. Deze zal tevens als interne projectleider voor het onderdeel Zorgdomein fungeren en later eventueel optreden als beheerder van dit systeem. De coördinator huisartsen zal voor alle divisies permanent gaan functioneren als vast aanspreekpunt vanuit GZZ NML naar de huisartsen. Voor meer informatie of vragen kunt u contact opnemen met Marcel van Ewijk,
[email protected] Marcel van Ewijk
Stand van zaken Inmiddels is in beeld gebracht hoe het een en ander in de praktijk moet gaan werken. Voor deelprojecten
2 9 M E NTA A L
BEELDEND WERKEN ALS COMMUNICATIEMIDDEL
bij mensen die moeite hebben met gevoelens uiten binnen de beeldende therapie. Hierdoor ondervindt de cliënt soms weerstand tijdens beeldende therapie. ‘Weerstand’ heeft een cliënt meestal niet voor niets. Het heeft voor de cliënt altijd een belangrijke functie gehad, o.a. bescherming tegen te pijnlijke gevoelens en herinneringen.” Yannine vult aan: “Binnen schematherapie wordt dit ook wel de afstandelijke beschermer modus genoemd. Het beschermt vaak het gekwetste of boze kind (vanuit vroegere gebeurtenissen) uit het verleden. Wij wilden iets bedenken om in beeldende therapie aan te sluiten bij juist die cliënten die vaak reageren vanuit gevoelens vermijden of gevoelskwesties rationaliseren en/of moeite hebben met het vinden van een persoonlijke vormgeving.” Doel Yannine: “Door als beeldend therapeut goed af te stemmen en de veiligheid binnen de therapie te waarborgen, wordt het eventueel mogelijk voor cliënten de schema’s en de beschermingsmechanismen te (h)erkennen en steeds meer los te laten, om uiteindelijk de ‘gezonde volwassene’ toestand te ontwikkelen. Door de therapeutische benadering bij ons behandelproduct worden de vroegere ervaringen samen met de cliënt onderzocht en geordend. Constant wordt het ‘hier-en-nu’ losgemaakt van de ‘toen-en-daar’ situaties, zodat de cliënt leert dat het in het heden veilig is om bij het voelen te komen. Beeldend werken kan hierbij een brug of communicatiemiddel zijn als weerstand of angst erg hoog is. Dit omdat cliënten zonder woorden gevoelens kunnen uitdrukken en er een tastbaar product ontstaat waarop teruggekeken kan worden op een moment wanneer de angst of spanning minder hoog zit.”
v.l.n.r. Yannine Rengel, Irene Backx en Christien van de Ven-Raedts
Binnen het Centrum voor Psychotherapie in Venlo (CvPv) hebben drie stagiaires van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen hun behandelproduct voor beeldende groepstherapie gepresenteerd. Zij zijn vierdejaarsstudenten beeldend therapeuten en hebben het afgelopen half jaar gezamenlijk de minor ‘vaktherapeut in de GGZ’ gevolgd. Dit is een studieprogramma van een half jaar, waarin een specialisatie verworven wordt in het eigen of een aanverwant vakgebied. Christien van de Ven-Raedts, Irene Backx en Yannine Rengel vertellen enthousiast over ‘hun product’. Schemagerichte therapie Christien vertelt: “Vanuit die minor hebben we een behandelproduct beschreven dat gebaseerd is op de schemagerichte therapie. Dit is een ‘evidence based’ behandelmethode voor cliënten met persoonlijkheidsproblemen. ‘Evidence based’ wil zeggen dat door onderzoek en klinische ervaring het effect van deze methode is aangetoond. Schema’s zijn gedachten- en gevoelspatronen die iedereen in meer of mindere mate bezit en waarvan de oorsprong ligt in de kindertijd. Bij mensen met persoonlijkheidsproblematiek zijn deze schema’s
3 0 M E NTA A L
echter zo star dat ze niet meer flexibel op hun omgeving kunnen reageren. Er wordt onbewust nog gereageerd vanuit de angst en pijn van de kindertijd. Dit staat hen in de weg om zich als volwassene verder te ontwikkelen en kan werken relatieproblemen tot gevolg hebben”. Aanleiding Irene: “Wij hebben alle drie stage gelopen bij mensen met persoonlijkheidsproblemen. We hebben toen ervaren dat het een uitdaging kan zijn een passende werkvorm te vinden
Er zijn verschillende schema’s vastgesteld die passen bij het onderwerp ‘weerstand’, zoals emotionele verwaarlozing (“Ik krijg nooit wat ik nodig heb”. Gezien willen worden.), minderwaardigheid (niet geloven in de eigen kwaliteiten in beeldend werk), mislukken/falen (“Wat ik maak is niet goed genoeg”), emotionele geremdheid (“Ik moet alles onder controle houden”) en extreem hoge eisen (perfectionisme) Behandeling De studenten hebben vijf fases beschreven die binnen het behandelproces doorlopen worden (geheel of gedeeltelijk) om de ‘weerstand’ te bewerken: 1. Kennismaken en veiligheid 2. In kaart brengen van de hier-en-nu situatie 3. Bewerken van beschermingsmechanismen 4. In kaart brengen van de situatie toen-en-daar 5. Opbouwen van de gezonde volwassene modus. De kracht van beeldende therapie Christien vertelt: “In alle fases verloopt het proces binnen beeldende therapie via Vormgeven – Stilstaan (beschrijven van beelden) – Bewust worden – Benoemen. Hierdoor kunnen de schema’s en modi duidelijk zichtbaar en tastbaar gemaakt worden in een beeldend werkstuk waarop steeds weer terug gekeken kan worden. Dit kan de cliënt helpen om op een veilige, gestructureerde manier, via het ervaren, gevoelens toe te laten die ten grondslag liggen aan de
Dit is een handelingsgerichte opdracht (uit fase 1) om kennis te maken met elkaar en de therapie. Het wordt uitgevoerd met wit oliekrijt waarbij je de ander blind natekent zonder het papier los te laten. Hierna wordt hij ingekleurd met verdunde ecoline. Het doel is plezier hebben en loslaten van hoge eisen en verwachtingen. schema´s. Zo kunnen er linken worden gelegd tussen wat er in het medium gebeurt en waar de cliënt in zijn leven tegenaan loopt. Beeldend werken kan zo een oefenmoment bieden om eigen gedragspatronen te herkennen en er alternatieven voor te ontdekken.” Afsluitend Irene: “Het product is zo ontwikkeld dat de fases ook toepasbaar zijn bij andere behandelvormen zoals psychomotorische therapie of muziektherapie. Het is dan wel noodzakelijk, voor de uitvoering van de fases, om hun doelen, activiteiten en materiaal hierop aan te passen.” Yannine tot slot: “Naast de beschrijving van het behandelproduct hebben we een werkboek gemaakt waarin beeldende werkvormen binnen de fasering staan beschreven. Dit hebben we geschreven voor en met behulp van de beeldend therapeute, Mia Wientjes van het CvPV.” De studenten zijn erg geïnteresseerd in reacties van collega’s binnen GGZ NML op hun beschrijving. Zij zijn bereikbaar onder:
[email protected] Christien van de Ven-Raedts, Irene Backx en Yannine Rengel
3 1 M E NTA A L
NIEUW TIJDPERK INSPRAAK MEDEWERKERS!
Stonden voorheen OR en Raad van Bestuur regelmatig tegenover elkaar vanuit hun verschillende rollen, in de nieuwe opzet vormen bestuurder en medewerker samen het Regieteam.
Times are changing Voorzitter van de Raad van Bestuur Toine van der Sanden stelde in zijn toespraak in het Atrium dat ‘het ontwikkelen van medezeggenschap geen sinecure is’. Hij sprak zijn waardering uit voor het feit dat GGZ NML op initiatief van de ondernemingsraad de ontwikkelingsslag origineel en voortvarend aan durfde te pakken en daarmee zelfs landelijk de aandacht wist te trekken. ‘Het feit dat we kiezen voor een nieuwe vorm van medezeggenschap wil niet zeggen dat de inspraak tot nu toe verkeerd was. Integendeel’, aldus Toine van der Sanden, ‘maar ‘times are changing’ en dat vraagt om nieuwe werkvormen en moed!’ Stonden voorheen OR en Raad van Bestuur regelmatig tegenover elkaar vanuit hun verschillende rollen, in de nieuwe opzet vormen bestuurder en medewerker samen het Regieteam. 'Een andere verhouding', aldus Van der Sanden, 'er wordt nu samengewerkt, samen zoek je naar oplossingen voor de thema's die spelen binnen de organisatie.'
Donderdag 11 februari jl. was een heuglijke dag voor GGZ Noord- en Midden-Limburg. Met de presentatie van de nieuwe gekozen Raad voor Medezeggenschap luidde GGZ NML een nieuw tijdperk in op het gebied van medewerkersinspraak. De verkiezingen, die begin februari plaatsvonden , waarbij alle medewerkers van onze organisatie een keuze van 3 kandidaten uit een lijst van 11 konden maken, leverde een kersverse Raad voor Medezeggenschap op, die in het Atrium van de kliniek Begeleiding en Verzorging aan D’n Herk 21 feestelijk werd gepresenteerd. 3 2 M E NTA A L
Sceptisch Volgden de vakbonden aanvankelijk de ontwikkelingen met veel belangstelling, sinds enige tijd staan ze sceptisch tegenover het loslaten van het wettelijk kader en daarmee in hun ogen de ‘veiligheid’ van de WOR (Wet op de Ondernemingsraden). GGZ NML is echter van mening dat er geen sprake is van het overboord gooien van zekerheden, aangezien er in een convenant is vastgelegd dat wanneer mocht blijken dat de nieuwe vorm van medezeggenschap onoverkomelijke problemen oplevert, er altijd teruggekeerd kan worden naar de WOR. We zullen dan ook de open dialoog blijven zoeken met de bonden over de stappen die we zetten en onze ervaringen met medezeggenschap op de nieuwe manier, voor zover mogelijk, blijven delen. Naïef Op de kritische noot vanuit het publiek of we met deze stap, weg van de WOR, niet al te naïef bezig zijn, reageerde Van der Sanden beslist met de uitspraak dat deze keuze is gebaseerd op wederzijds vertrouwen. 'Het is conservatief om uit te gaan van wantrouwen. Je behaalt pas maximaal resultaat als beide partijen kiezen voor vertrouwen als uitgangspunt. En dat vertrouwen is er, anders waren we hier nooit aan begonnen.'
Wij presenteren… Met een symbolische trap door een muur van dozen maakte de nieuwe Raad voor Medezeggenschap zich bekend. Deze bestaat uit: Paul Hortulanus, medewerker van het Informatiecentrum; Mariëlle Vossen, medewerker Intensieve WoonBegeleiding Echt; Marian van Hoof, medewerker Servicepunt Facilitair Bedrijf; Jeroen Haffmans, medewerker ICT; Pierre Fortier, en Yorgo Canli, beiden ambulant medewerker binnen de divisie Kortdurende Zorg. Dick Termond van adviesbureau De Beuk, dat aan de basis stond van de medezeggenschapsprijsvraag, sprak enthousiast over de ervaringen van de projectteamleden. Die gaven aan dat ze hadden ervaren dat hun bijdrage zinvol was en dat hun bemoeienissen concrete effecten hadden opgeleverd. Hij bevestigde bovendien dat de ontwikkelingen landelijk met belangstelling worden gevolgd. Verrassing Met het aanbieden van het boek ‘Misschien wisten zij alles’ van Toon Tellegen aan de kersverse pioniers van de Raad voor Medezeggenschap, droeg aftredend OR-voorzitter Mies Wiegant het OR-stokje officieel over aan de nieuwe lichting medezeggenschappers. De Raad voor Medezeggenschap krijgt daarin de taak van toezichthouder; daarnaast is het zogenaamde Regieteam verantwoordelijk voor de aansturing van de medezeggenschap en gaan de projectteams zich met de inhoud bezig houden. Waardering Waarderende woorden waren er van zowel Mies Wiegant als Toine van der Sanden voor alle medewerkers die zich tot nu toe met lef en enthousiasme hebben ingezet in de projectteams en het proef-Regieteam en voor degenen die zich kandidaat stelden voor de Raad voor Medezeggenschap.
Sabine Nicolasen
3 3 M E NTA A L
ALCOHOL- EN DRUGSBELEID BINNEN GGZ NML
DAG VAN DE HOOGGELEERDEN
ONTMOEDIGEN IN DE PRAKTIJK…
VERLEDEN, HEDEN EN TOEKOMST IN DE PSYCHIATRIE
In de vorige Mentaal las u over de werkconferentie Alcohol-en Drugsbeleid binnen GGZ NML, welke concrete ideeën deze opleverde en welke vervolgacties de kerngroep gaat inzetten. Belangrijke uitkomsten waren dat er groot draagvlak is voor het ontwikkeldocument en voor de visie op verslaving als ziekte, dat het nodig is om acties op afdelingsniveau uit te werken en dat er absoluut behoefte is aan concrete handvatten en daden. De Raad van Bestuur heeft zijn fiat gegeven aan de plannen van het kernteam Alcohol-en Drugsbeleid die zij na de werkconferentie in een vervolgnotitie aan de RvB heeft voorgelegd. Op vier terreinen zullen in 2010 een aantal activiteiten worden uitgewerkt: beleid, patiëntenzorg, handhaving en terreinen en gebouwen. Een kerngroep, bestaande uit leden van de werkgroep Alcohol- en Drugsbeleid en op geleide van het thema aangevuld met experts (medewerkers of cliënten) vanuit de organisatie, zal de activiteiten volgen, initiëren, en initiatieven vanuit de afdelingen ondersteunen en coachen. Teams kunnen dus contact opnemen met leden van de kerngroep om hun ideeën te realiseren. Beleid Om het Alcohol- en Drugsbeleid in de beleidscyclus te borgen zal in de kaderbrief van 2010 aandacht worden besteed aan het middelenbeleid. In de jaarplannen dient vervolgens te worden beschreven hoe het middelenbeleid is vertaald. Er zal gecommuniceerd worden over het middelenbeleid via diverse communicatiemiddelen zoals Mentaal, intranet, website en huisregels. De kerngroep monitort de activiteiten en er zal een inventarisatie worden gemaakt van de middelenproblematiek m.b.v. de MIP- en beveiligingsregistratie en de gegevens vanuit het te installeren meldpunt. Daarnaast gaan we de omvang van het middelengebruik van cliënten in kaart brengen. Patiëntenzorg Er worden acties uitgezet om de basisdeskundigheid met betrekking tot middelengebruik te bevorderen en gekeken wordt of daar accreditatie voor kan worden aangevraagd. Daarnaast starten we met specifieke deskundigheidsbevordering op basis van een afdelingsdiagnose. Het instrument daarvoor is in ontwikkeling. In samenwerking met de commissie ‘Onderhoud EPD’ wordt het item ‘afspraken rond middelengebruik’ toegevoegd in het behandelplan. Tot slot zijn we bezig met het inrichten van aanspreekpunten waar medewerkers voor consultatie terechtkunnen. Dit zal mogelijk onderdeel worden van het expertiseteam dubbeldiagnostiek.
3 4 M E NTA A L
Voor Venray is Peet Geenen (0478-527825/527815) het aanspreekpunt voor consultatie op het gebied van middelengebruik. Handhaving Samen met de divisie Langdurige Zorg richten we een ‘Meldpunt Middelenmisbruik’ in op het terrein Servaashof. Dit meldpunt zal voor iedereen toegankelijk zijn. Doel is om in september van dit jaar het meldpunt gerealiseerd te hebben. Daarnaast zullen er afspraken worden gemaakt over het opstellen van een nieuw convenant met de politie. Terreinen en gebouwen Er zal na 2010 een inventarisatie worden gemaakt van onveilige plekken op Servaashof, en vervolgens van de overige terreinen. Daarnaast gaan we na, in hoeverre gebouwen werken met een veiligheidsplan en in hoeverre dit toe te passen is op andere gebouwen. De leden van het kernteam zijn: Wim van Eijk (leidinggevende divisie LZ), Rogier Erp Taalman Kip (psycholoog), Vincent Huygens Tholen (leidinggevende Kortdurende Zorg), Evelien Joosten (behandelaar Verslavingszorg), Ties Kleeven (leidinggevende LZ), Paul Klein Tuente (leidinggevende KZ), Sabine Nicolasen (communicatieadviseur), Frans van Ool (directeur Specialistische Functies), Monika Scholten (beleidsmedewerker Zorg), Ted Smits (beleidsmedewerker SF), Serge Walvoort (psycholoog LZ/VZ) en Toon Wijdeveld (psychiater/medisch manager divisie VZ & Korsakov.). In de volgende Mentaal zullen we u informeren over de actuele stand van zaken rond onze acties op het gebied van het ontmoedigen van middelengebruik binnen GGZ NML. Voor reacties en vragen kunt u de leden van het kernteam benaderen of mailen naar
[email protected]. Sabine Nicolasen
Rond de kapel op het Annaterrein was het op woensdag 17 maart jl. al vroeg druk met deelnemers voor het symposium ‘Verleden, heden en toekomst in de psychiatrie’. Of zoals de medische staf en voorbereidingscommissie - bestaande uit Alphons van Nispen tot Pannerden, Frank van der Heijden, Jos Egger en Frans van Ool - de bijeenkomst als tweede titel hadden meegegeven ‘Dag van de hooggeleerden’. Ruim 21 jaar geleden startte de opleiding in Venray met opleider professor Willem Verhoeven en wat is toepasselijker dan deze zogeheten ‘volwassenwording’ (in de oude betekenis) te vieren met een dergelijk jubileumsymposium. Volwassen opleiding Vorige eeuw was de tijd rijp om een opleiding psychiatrie te starten binnen de geestelijke gezondheidszorg in Noord- en Midden-Limburg. Dat was alleen maar mogelijk doordat er een verleden was en er een toekomst moest worden gebouwd. Zoals gezegd, ruim 21 jaar geleden startte de opleiding alhier met als toenmalige A-opleider Willem Verhoeven. Om dit te vieren is er een symposium getiteld ‘Verleden, heden en toekomst in de psychiatrie’ georganiseerd. Er waren negen professoren uit de Nederlandse Psychiatrie aanwezig om over thema’s uit het verleden, heden en over de toekomst hun presentatie te houden. Welkom en historie Na een hartelijk welkom door de voorzitter van de Raad van Bestuur, Toine van der Sanden, was het professor Olde Rikkert (St. Radboud UMC) die een presentatie had getiteld ‘Beter in mensen’. Vervolgens was het professor Van Tilburg (emeritus, VUmc Amsterdam) die de deelnemers wat meer kwam vertellen over wat we eigenlijk kunnen leren van onze eigen geschiedenis. Aansluitend was het professor Hovens (Erasmus UMC Rotterdam) die de geachte aanwezigen meevoerde in de historie met een verhaal onder de titel: ‘Waar is de hysterie gebleven?’. Heden en toekomst Na de koffiepauze kwam het heden aan de orde en het spits werd afgebeten door professor Schudel (emeritus, Erasmus UMC Rotterdam) die een hele actuele presentatie had onder de titel ‘Over opleiding in de ethiek en ethiek in de opleiding’. Nog voor de lunchpauze werd het blok heden afgesloten door professor Van Os (UMC Maastricht) die inging op de actuele ontwikkelingen
rond psychoses en schizofrenie. Nog voor de middagpauze was er een grote verassing voor onze jubilerende professor Willem Verhoeven, want componist Matthias van Nispen tot Pannerden had een pianostuk geschreven onder de welluidende titel van: ‘Searching Soul’. Dit stuk werd door pianiste Von Reijnders ten gehore gebracht. Tijdens de lunch, die overigens prima werd verzorgd door onze eigen keuken, werd nog flink nagepraat over wat het verleden, het heden en de prachtige jubileumcompositie. De toekomst werd die middag ingezet door professor Kahn (UMC Utrecht) die een verhaal had over ‘wat neuroimaging de psychiatrie nog verder kan bieden’. Afkomstig uit Nijmegen was de presentatie over ‘Ontwikkelingspathologie en het vak van de toekomst’ die werd verteld door professor Van der Gaag (St. Radboud UMC). Beschouwingen Na de theepauze tijdens deze ‘Dag van de hooggeleerden in Venray’ volgde nog twee lezingen: een beschouwing over ‘Zenuw of ziel’ door professor Glas (Zwolse Poort) en de overweging van een bevlogen neo-dualist, professor Van Praag (emeritus, UMC Maastricht) onder de titel ‘Brein en ziel’. Na alle presentaties was het dr. Jos Egger die aan professor Willem Verhoeven het eerste exemplaar mocht uitreiken van het jubileumboek ‘Verleden, heden en toekomst in de psychiatrie’ (ISBN 978-90-73579-08-8) mocht uitreiken. De dagsluiting werd door de jubilerende professor Willem Verhoeven zowel achter de microfoon als achter de piano verzorgd. Een uitgebreid en meer inhoudelijk verhaal over ‘Verleden, heden en toekomst in de psychiatrie’ zal in het juni 2010 nummer van Mentaal worden gepubliceerd.
3 5 M E NTA A L
HERINRICHTING MAGAZIJN GGZ NML Op woensdag 3 maart jl heeft een brandende auto grote schade aangericht aan de gevel en de inventaris van het magazijn van GGZ NML. Om zo weinig mogelijk risico te lopen, is besloten alle goederen te vernietigen en te vervangen door nieuwe producten. Het gaat hierbij om medische artikelen, voedingswaren en kantoorartikelen.
DE ONTMOETING In deze rubriek staat het contact centraal tussen een behandelaar en een cliënt. Henk van Vorselen is woonbegeleider binnen de divisie Verslavingszorg. Professor Barabas Mijn eerste indruk van Jos was een kruising tussen professor Barabas en een balkonfiguur uit de Muppetshow. Maar hij ontpopte zich al snel tot een empatische chaoot, die zijn eigen kont nog niet kon vinden met twee handen en een kompas. Hij zweefde ergens tussen hoogbegaafd en wereldvreemd. Hij was regelmatig diverse spullen kwijt; dit varieerde van zijn mobieltje tot onze stagiaire. We waren getuige van een telefoongesprek tussen Jos en partner. Hij vroeg of zijn agenda thuis achtergebleven was. Zo ja, wat er voor die dag gepland stond en wat het adres was waar hij zijn Bijbel weer kon afhalen.
In het naastgelegen deel van het gebouw is een noodvoorziening ingericht en zijn nieuwe voorraden opgeslagen. Door adequaat optreden van afdeling Logistiek van het Facilitair Bedrijf hebben de meeste organisatie-onderdelen weinig tot geen last ondervonden van de gevolgen van de brand. Logistiek is momenteel druk doende met het opruimen en schoonmaken van het GGZ-magazijn. Dit kan nog enkele weken gaan duren. Sjef Martens, teamleider logistiek: “De situatie is opgepakt aan de hand van een calamiteitenplan. Het plan is voor de eerste keer toegepast en we zijn tot de conclusie gekomen dat het goed werkt. Dinsdag zijn we begonnen met het bellen van allerlei leveranciers, zijn we zaken gaan omzetten naar een andere ruimte en afgelopen maandag zijn de eerste bestellingen weer de deur uitgegaan. Vrijdagmiddag 5 maart om 16.00 uur waren we klaar met het omzetten van het hele magazijn. Tegelijkertijd willen we - indien mogelijk - van de situatie gebruik maken om de vloeren van het magazijn van een coatlaag te voorzien, het magazijn te reorganiseren, op te ruimen en meer efficiënt te maken. We krijgen straks dus een vernieuwd magazijn terug. Het team en veel vrijwilligers hebben ontzettend goed meegewerkt. Alles is heel goed verlopen. De betrokkenheid van het team, die al goed was, is hierdoor alleen maar vergroot.’
Onze gezamenlijke liefde waren de bomen. Hij vanwege de zuurstofleverantie en ondergetekende vanwege zijn open haard. Zijn voorliefde voor klassieke muziek werd niet door het hele team gedeeld. Sommigen dachten dat de luidsprekers van zijn autoradio kapot waren. Hij was hoofdleverancier van moeilijke woorden waar ik te pas en te onpas dankbaar gebruik van mocht maken in mijn columns. Vooral te onpas omdat ik de betekenis van de meeste woorden helaas niet kende. De goede dingen leerden wij van hem. Hij de slechte van ons. Ik zal de middag dan ook niet vergeten dat hij met opgestoken zeilen het kantoor binnen denderde. Hij was in het bezit van een vette prent die die 'blauwe vrienden’ hem overhandigd hadden voor het inrijden van de goede straat in de verkeerde richting. Hij pleurde zijn tas door het kantoor onder het slaken van de kreet 'kutzooi'. Mijn eerste gedachte was: “Hij is ingewerkt.” Met een perfect gevoel voor drama kon hij de vermoorde onschuld spelen als hij weer eens iets in de soep had laten lopen dankzij zijn chronische verstrooidheid. Daar had hij al snel de bijnaam psychiater aan te danken, iets dat zelfs door onze klandizie bevestigd werd. Hij introduceerde bij ons het begrip ‘zoute haring’ waar tot op dat moment nog nooit iemand van gehoord had. Hijj was er een grote fan van. Zo groot zelfs dat hij Liesje zover kreeg dat ze deze vis voor ons ging kopen in plaats van taart. Zelfs bij de zaak waar hij haar naartoe gestuurd had. Iets dat hij zeker nooit kwijt zou raken - behalve zijn onschuld - was zijn gedichtenbundel. Hieruit citeerde hij regelmatig of las iemand voor die ook 'kutzooi' had meegemaakt, ter opmontering of troost voor deze. In het gebruik van de computer is hij een ster en verleent dan ook regelmatig bijstand aan degene die op het punt staat een van die miskramen, waar wij bij gebrek aan beter mee werken, het raam uit te smijten. Hij voelde zich al snel thuis in ons team en deed vrolijk mee met onze humor, iets dat natuurlijk weer nadelen had voor zijn thuissituatie waar men zich waarschijnlijk wel eens afvroeg wat ze nu weer thuis gekregen hadden qua gedrag en taalgebruik. Ondanks dit alles is hij een grote aanwinst voor ons team en is hij daardoor voor ons puur goud, alleen zilver gekleurd.
Eleän Mulder
Henk van Vorselen
3 6 M E NTA A L
VANWEGE SUCCES ‘OPSCHOONTEAM’ WEERT VERNIEUWD Omdat het project ‘Opschoonteam’ in Weert de afgelopen jaren zo succesvol is verlopen, wordt de opzet van dit sociale samenwerkingsproject verregaand vernieuwd. De gemeente Weert en de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) Noord- en MiddenLimburg gaan nog meer mensen betrekken en gaan het aantal activeringstrajecten verder uitbreiden. In de nieuwe aanpak zullen deelnemers trainingen krijgen op het gebied van ‘sociale vaardigheden’ en ‘deelnemen aan het arbeidsproces’. Ook in de beloningsstructuur zullen elementen worden toegevoegd, zoals de mogelijkheid om te gaan sporten, zowel individueel als in groepen. In de uitstroom gaan de gemeente en GGZ nog meer maatwerk leveren door bijvoorbeeld een job-coach aan te stellen. Om de vernieuwing van het Opschoonteam Weert extra glans te geven is vandaag een nieuw logo gepresenteerd. Project Opschoonteam Het project Opschoonteam Weert is het onder begeleiding van een werkbegeleider verwijderen van zwerfafval door cliënten van de divisie Verslavingszorg GGZ NML. De teamleden doen dit in delen van aan hun toegewezen wijken binnen de gemeente Weert. Het belangrijkste doel van dit zwerfvuilproject is om meer structuur aan te brengen in het dagelijks functioneren van cliënten. Gelijktijdig zal het imago van de teamleden verbeteren en draagt het bij aan het zelfvertrouwen van de deelnemende mensen. Als nevendoel is een schonere stad natuurlijk mooi meegenomen. Naast een hele kleine onkostenvergoeding per dagdeel, krijgen alle leden van het Opschoonteam een gratis warme lunch en werkschoenen. Dit natuurlijk naast de professionele materialen die zij nodig hebben voor hun werk. Het oorspronkelijke en succesvolle projectplan is in 2005 geschreven. Na vijf jaren is het goed om allerlei maatschappelijke en sociale ontwikkelingen te verwerken in het plan ‘Opschoonteam - nieuwe stijl’. Vanwege het succes van dit project zal de samenwerking tussen gemeente Weert, GGZ NML, Dokus, het Veiligheidshuis en MOV onverminderd intensief blijven.
3 7 M E NTA A L
GGZ NML PARTNER ‘BINNENSPEL’
Binnenspel is bedoeld als tegenhanger van buitenspel. Wie buitenspel staat, doet niet mee, binnenspel wél.
gedragen en ondersteund door tientallen partners uit de sectoren wonen, welzijn en zorg, de gemeenten en het bedrijfsleven uit heel Limburg. Aanleiding en doelen Het initiatief voor de campagne is genomen omdat de sociale cohesie in Limburg onder druk staat, onder meer door: • demografische ontwikkelingen (bevolkingskrimp, vergrijzing, ontgroening); • de kredietcrisis (met budgettaire gevolgen voor overheden, instellingen, bedrijven en burgers); • maatschappelijke trends (o.a. individualisering, diversiteit, vermaatschappelijking); • horizontalisering (m.n. herijking van verantwoorde lijkheden van overheid en burgers). Deze ontwikkelingen wegen door de bevolkingskrimp in Limburg per saldo zwaarder door dan elders in Nederland. Jo Maes: ‘Ze roepen een breed maatschappelijk gevoel van urgentie op. Een nieuw elan, met dynamiek vanuit alle maatschappelijke segmenten, is dringend gewenst. Immers, alle 1,2 miljoen Limburgers, van jong tot oud, zijn zonder uitzondering belanghebbenden waar het gaat om de sociale cohesie en ontwikkeling van de provincie. Bijna alle Limburgers kunnen in dit verband dan ook worden beschouwd als ‘coproducenten’. Zij maken Limburg samen, zij vormen samen het sociaal kapitaal van de provincie.’
initiatief het Huis voor deopZorg is in januari 2010 de drie jaar durende gelijkOp gezet, wordt een van nadere toelichting gegeven het eerder aan de partners toegezonden tv-format en wordtvan de redactiegroep publiekscampagne Binnenspel start gegaan. De campagne is gericht op het Eijsden een groep burgersop het initiatief genomen om samengesteld. Partners geïnteresseerd zijn om zitting te nemen In bevorderen vandiede sociale cohesie in Limburg, met eenheeft speciaal accent wonen, Pauline van Hulzen de brug te slaan naar de bewoners van ‘Pieterke’, met (morele in de redactiegroep, maar op 11 januari niet aanwezig kunnen welzijn zorg dit (WWZ). Sociale cohesie verwijst de mate van verbondenheid en naar praktische) steun van onder andere de Stichting WonenPlus zijn bij L1, wordten verzocht te laten weten aan Roger Jansen, campagneleider (
[email protected]). en solidariteit binnen groepen en gemeenschappen. De toegevoegde waarde van dat goed inzicht geeft in de mogelijkheden, beperkingen en Binnenspel is dat zij zorgt voor een gemeenschappelijk referentiekader en voor persoonlijke voorkeuren wat betreft o.m. vrijetijdsbesteding. Kwartiermaken Pieterke, Eijsden dynamiek, ensamen daarmee voor Limburgbrede beweging. Vervolgens heeft de initiatiefgroep gezorgd voor een ‘match’. Vanaf 17.00 gekeken naar een de uitzending van de Yasar Öztürkuur wordt Nural Öztürk Bewoners van ‘Pieterke’ schilderen wekelijks in het atelier van eenvoor lokale kunstschilder en en eten geregeld samen met staatBinnenspel Kwartiermaken Pieterke in Eijsden centraal, een beschermdeschept is bedoeld als tegenhanger van buitenspel. vrijwilligerswerk en koken mantelzorg. Maes: vrijwilligers. Bewoners van ‘Pieterke’ zijn doorverbonden met woonvorm van de Stichting WonenPlus. ‘Pieterke’ telt momenteel Wie buitenspel staat, doet niet mee, binnenspel wél. ‘De campagne draagt bij aan de dynamiek in wijken en bijvoorbeeld wereld vanendeclubs, sportleidt (voetbalclub, zes bewoners. zijndirecteur mensenvan methet eenHuis (verstandelijke) Volgens Jo Het Maes, voor de Zorg,beperking,buurten, binnen de verenigingen tot imag- biljartclub) en de muziek (harmonie). De initiatiefgroep heeft stichting opgericht waardoor zij niet zelfstandig kunnen wonen. heeft de campagne meerwaarde, omdat zij zelfinitiaoverbetering, vergroot kennis over de materie eneen bevorzal genereren voor een wordt jaarlijks activiteitenplan. tieven van burgers stimuleert en een groter draagvlak dertdie demiddelen netwerkontwikkeling. ’ Binnenspel breed ‘Pieterke’ is opgenomen in het Uitvoeringsprogramma Wmo 2010 De bewoners van ‘Pieterke’ zijn niet afkomstig uit Eijsden. In het van de gemeenten Eijsden en Margraten. Het ligt in de bedoeling kader3 8van vermaatschappelijking wonen mensen - ook oudere M Ede NTA AL om de Eijsdense aanpak rond kwartiermaken te beschrijven en ouderen en mensen met beperkingen - bij voorkeur op een plek
Arthur Jansen, vanuit het Expertisecentrum Maatschappelijke Ondersteuning Limburg betrokken bij de campagne, voegt daaraan toe: ‘Het huidige tijdsgewricht vraagt om positieve dynamiek, grote betrokkenheid en inzet van vrijwilligers, mantelzorgers, bestuurders en ambtenaren, managers en professionals uit allerlei soorten organisaties. De gebundelde kracht van alle Limburgers vormt het kostbare kapitaal van deze provincie. Dit kapitaal maximaal te laten renderen is de uitdaging van deze tijd en dat is tevens de belangrijkste doelstelling van de campagne.’
onderdeel van de campagne. Uit recente kijkcijfers blijkt overigens dat Goeiemiddag Limburg dagelijks door gemiddeld 100.000 personen wordt bekeken. De eerste aflevering van Binnenspel is op 11 januari 2010 uitgezonden, de laatste volgt eind 2012. Elke aflevering fungeert als ‘een etalage van entertainment’. Doel is om kijkers te informeren, te prikkelen en hun nieuwsgierigheid op te wekken. De serie is primair een programma van en vóór mensen. Het format voorziet in aansprekende initiatieven van mensen – het kan gaan om een enkel individu, wijk- of buurtbewoners, leden van verenigingen of clubs, binnen schoolverband etc. - die aantoonbaar positieve effecten hebben voor de sociale cohesie in de betreffende omgeving. Bij elke aflevering gaat het om een initiatief van burgers zelf – en dus níet van de overheid – dat heeft geleid tot een verbetering van de sociale cohesie. Website en nieuwsbrief Geïnteresseerde kijkers die meer over een onderwerp willen weten, kunnen surfen naar de interactieve website www.binnenspel.nl, die speciaal voor de campagne wordt gelanceerd. Op deze site is alle mogelijke informatie te vinden over sociale cohesie in de meest brede zin in Limburg. Ook bevat de website een videoscherm met een tafelgesprek met enkele betrokken partijen en/of organisaties in relatie tot de uitzending van elke avond. De mogelijkheid bestaat om vragen te stellen, zorgen te uiten of ideeën en suggesties aan te reiken. Deelname GGZ NML Marcel van Ewijk is namens GGZ Noord- en MiddenLimburg toegetreden tot het redactieoverleg van Binnenspel. De bedoeling is dat er vanuit GGZNML meegedacht wordt over onderwerpen voor de uitzendingen. Mocht u interessante onderwerpen hebben voor deze campagne neem dan contact op: 0478 527731.
Campagnemiddelen Een 144-delige tv-serie - op maandagen tussen 16.55 uur en 17.26 uur in het L1-programma Goeiemiddag Limburg, met herhalingen gedurende de avond en de ochtend na de uitzending - vormt een belangrijk
3 9 M E NTA A L
STERK IN BEELDWERK
2 8 M E NTA A L
