Algemene Vergadering 15 maart 2014 Agendapunt 4
Verkort jaarverslag 2013 2013 was een feestelijk jaar voor De Hollandsche Molen. De vereniging bestond 90 jaar en op verschillende manieren bracht zij dit jubileum onder de aandacht. Zo werd de hoofdprijs van de BankGiro Loterij Molenprijs eenmalig verhoogd van € 50.000 naar € 90.000. Ander hoogtepunt was de uitgifte van een speciale serie molenzegels door Postnl, die in samenwerking met De Hollandsche Molen tot stand was gekomen. In het jubileumjaar was er ook extra aandacht voor de vrijwilligers in het molenveld. Tijdens de feestelijke Algemene Vergadering vond de première plaats van de film ‘Het hart van de molen’, die geheel in het teken staat van de belangrijke rol van de vrijwilligers in het molenbehoud. Het 90-jarig bestaan vormde voor de vereniging ook een aanleiding om vooruit te kijken. De ontwikkelingen in het monumenten- en molenveld volgen elkaar in hoog tempo op en De Hollandsche Molen vindt het belangrijk om tijdig te anticiperen op de toekomstige ontwikkelingen in het molenbehoud. Samen met het molenveld is de vereniging onder de projectnaam Molentoekomst een onderzoek begonnen om te ontdekken hoe het toekomstig molenbehoud het beste kan worden georganiseerd. In het verslagjaar zijn, ondanks de mindere economische tijden, veel onderhouds- en restauratiewerkzaamheden uitgevoerd. Belangrijke restauraties die werden afgerond waren onder meer die van De Nachtegaal te Middenbeemster, de Babbersmolen te Schiedam en de Oostmolen te Mijnsheerenland. Begin september keerde molen De Roos officieel weer terug in de moederschoot van de vereniging. In verband met de aanleg van de spoortunnel onder de molen door was het eigendom enkele jaren overgedragen aan ProRail. In 2013 werd het ambacht van molenaar officieel erkend als immaterieel cultureel erfgoed. Samen met Het Gilde van Vrijwillige Molenaars, het Gild Fryske Mounders en het Ambachtelijk Korenmolenaarsgilde had de vereniging het molenaarsambacht voorgedragen voor deze status bij de Nationale Inventaris van het Immaterieel Cultureel Erfgoed. Er was ook verdrietig nieuws. Op 12 augustus overleed op 44-jarige leeftijd Z.K.H. Prins Friso van Oranje-Nassau, beschermheer van De Hollandsche Molen. De prins volgde in 2005 zijn vader Prins
1
Claus op die tot zijn overlijden in 2002 deze functie vervulde. Prins Friso toonde zich een betrokken beschermheer met oog voor de techniek, maar zeker ook voor de mensen achter de molens. Na het bekend worden van zijn overlijden werden de molens van de vereniging in de rouw gezet. Ook riep de vereniging alle molenaars in het land op om hun molen als eerbetoon in de rouw te zetten. Vele honderden molenaars gaven hier gehoor aan.
Draagvlakverbreding De Nationale Molendag, die op 11 en 12 mei werd gehouden, had als thema ‘Bezoek de molenaar!’ Hierin stond de molenaar en zijn werk centraal. Ondanks het matige weer, bezochten meer dan 85.000 bezoekers de ruim 950 opengestelde molens in heel Nederland, een lichte stijging vergeleken met de resultaten van 2012. Vanaf begin april tot medio oktober vonden door het gehele land regionale Molendagen plaats. Tijdens deze evenementen waren in totaal ruim 600 molens voor het publiek opengesteld, die gezamenlijk meer dan 32.000 bezoekers trokken. Ook een stijgende lijn vertoont het aantal mensen dat heeft gestemd op een van de projecten die meededen aan de BankGiro Loterij Molenprijs. Met bijna 35.000 stemmers was het de grootste publieksprijs binnen de culturele sector in 2013. Stichting Molen van Fakkert won de hoofdprijs van 90.000 euro. De dit jaar voor het eerst ingevoerde regel dat elk project het aantal stemmen in euro’s kreeg uitgekeerd zorgde ervoor dat ook de overige genomineerde projecten met een geldbedrag naar huis gingen. De uitgifte van de Molenpostzegels door PostNL op 17 juni 2013 is een van de activiteiten die het jubileumjaar van de vereniging extra feestelijk maakte. Op het postzegelvel Nederlandse molens staan tien verschillende molentypes uit heel Nederland. Ook werd een prestigeboekje uitgegeven waarin de zegels en het leven van de molenaar is beschreven. De zegels werden feestelijk gepresenteerd in molen Rijn en Lek te Wijk bij Duurstede. Voor de website Allemolens.nl werden onder meer 30.000 nieuwe afbeeldingen beschreven. Ook werd aandacht besteed aan het op de juiste manier koppelen van de afbeeldingen van Vereniging De Zaansche Molen. Het beeldmateriaal van het Groninger Molenhuis is inmiddels ook gedigitaliseerd en is in de loop van 2014 via Allemolens.nl te raadplegen.
2
De website Moleneducatief werd in 2013, dankzij een subsidie van het Prins Bernard Cultuurfonds, uitgebreid met een ‘werkstukkenmaker’ en een ‘spreekbeurtenmaker’. Ook werden er verschillende onderdelen verbeterd en uitgebreid. De belangstelling voor de website blijft toenemen. In het kader van de fondsenwerving heeft De Hollandsche Molen in het jubileumjaar extra ingezet op het bereiken van nieuwe begunstigers. Hiertoe is rond Nationale Molendag rondom 11 molens huis-aan-huis een uitnodiging gestuurd aan omwonenden om op de molen te komen. Via onze nieuwe brochure ‘Welkom op de molen’ die vanaf Nationale Molendag 2013 in een display in vele molens staat, krijgt de vereniging regelmatig nieuwe belangstellenden. In mei en oktober werden extra acties onder leden en donateurs gehouden. Mede naar aanleiding van de brochure Schenken en nalaten gaven in 2013 ook 7 leden een periodieke schenking, die zij bij de notaris lieten vastleggen. De verbeteringen in onze webwinkel hebben geleid tot meer aankopen. Naast een gevarieerder aanbod van producten speelde hierbij de invoering van de ideal-betaalmogelijkheid een belangrijke rol. Er werden in verslagjaar 581 bestellingen geplaatst waarvan 80% per ideal werd betaald. De molenpostzegels, de molenkalender en het boek over molen De Roos waren het meest in trek. Per 31 december 2013 bedroeg het aantal leden 4.088, een vermindering van 73. Het aantal lid-eigenaren vertoonde een lichte stijging van 267 naar 279. Het aantal donateurs nam flink toe van 695 naar 843. In het verslagjaar is een aantal keer gesproken over het integreren van de diverse communicatiemiddelen van de vereniging. Deze communicatiemix van in het bijzonder het blad, de website, de diverse nieuwsbrieven en de sociale media wordt in stappen uitgevoerd. Inmiddels is het kwartaalblad Molens, qua vormgeving en inhoud al voor een groot deel omgevormd tot een toegankelijk blad, met kortere artikelen en voorzien van veel foto’s. Bij de website zijn gedurende het jaar enkele onderdelen aangepast en waar nodig is de navigatie verbeterd om het geheel overzichtelijker en publieksvriendelijker te maken. In 2013 zijn vier nieuwsbrieven uitsluitend voor lid-eigenaren gemaakt en vier nieuwsbrieven voor het grote publiek. Daarnaast zijn in het kader van Nationale Molendag en de regionale Molendagen twee nieuwsbrieven verzonden aan de molenaars.
3
Advisering De Hollandsche Molen heeft in 2012 beleid ontwikkeld over cultureel ondernemerschap en de ontwikkeling van de betaalde dienstverlening. In 2013 is uit de opgedane ervaringen echter de conclusie getrokken dat de winstgevende doelstelling niet past bij de vereniging. Gekozen is om ons voortaan te richten op structurele opdrachten en minder op incidentele opdrachten. We verlenen hiertoe diensten waarvoor een vergoeding wordt gevraagd. In 2013 zijn herbestemmimgsonderzoeken tot stand gekomen voor de snuifmolens De Ster en De Lelie te Rotterdam. In het verslagjaar kwam verder de quick-scan naar de mogelijkheden om De Grauwe Beer te Beesel een her- of nevenbestemming te geven gereed. De discussie over herbestemming van molens wordt steeds nadrukkelijker gevoerd. Om molens ook in de toekomst te kunnen beschermen staat de mogelijkheid van aanvullende functies, naast die van het historisch werktuig, nadrukkelijk op de agenda. De Hollandsche Molen wil hier een belangrijke bijdrage aan leveren en hanteert overigens in dit verband bij voorkeur de term nevenbestemming. Voor onze molen De Roos te Delft is onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor nevenbestemming. Dit project wordt verder ontwikkeld en kan dienen als voorbeeld in de verdere discussie. Afgelopen jaar heeft de vereniging verder invulling gegeven aan de Molenacademie. Er zijn cursussen gegeven over de Molenbiotoop en het Molenbehoud in het algemeen. Hoewel het aantal deelnemers nog beperkt was, zijn de reacties zeer positief. In 2014 wordt het cursusaanbod dan ook uitgebreid. Het onderdeel Veiligheid op onze website is verder uitgebreid, onder meer met een link naar de in 2013 ingestelde incidenten- en ongevallenregistratie op de site van Het Gilde van Vrijwillige Molenaars. De veiligheidscoaches, in het leven geroepen om molenaars en moleneigenaren actief te ondersteunen bij de uitvoering van het veiligheidsbeleid, zijn in april geïnstrueerd en hebben in oktober hun eerste evaluatiemoment gehad. In het verslagjaar is een biotooprapport opgesteld voor de Lindesche Molen te Linde. De adviseur bracht verder onder meer advies uit voor molens te Gieten en Aalsmeer en voor molens te Vragender, Oudorp, Alkmaar, Leiden, Barendrecht en Rijkevoort (N-B) werden zienswijzen ingediend.
4
Fondsenwerving ten behoeve van derden In 2013 hebben negentien projecten uit het budget van de BankGiro Loterij een bijdrage gekregen. Zes projecten profiteerden van een bijdrage van de Gravin van Bylandt Stichting. Uit het in 2012 ingestelde budget uit de gelden van de BankGiro Loterij ten behoeve van bouwhistorisch onderzoek zijn in 2013 voor 10 onderzoeken toekenningen gedaan. Voorts heeft de vereniging advies uitgebracht voor het Bouwcultuurfonds Zuid-Nederland.
Belangenbehartiging In het verslagjaar is veel aandacht besteed aan de ontwikkelingen rondom de Professionele Organisaties voor Monumentenbehoud (POM). Minister Bussemaker van OC&W heeft in 2013 zeven organisaties aangewezen als POM. Hierbij zit geen molenorganisatie omdat geen enkele molenorganisatie een aanvraag had ingediend. De POM is de opvolger van de Aangewezen Organisaties voor Monumentenbehoud (AOM). Vijf molenorganisaties bezaten deze AOM-status. In samenspraak met De Hollandsche Molen onderzoeken zij of een aanvraag voor de POM-status mogelijk is. De Molenadviesraad kwam in het verslagjaar twee maal bijeen. De belangrijkste onderwerpen die werden besproken waren de verwikkelingen rond de POM’s en het project Molentoekomst. Tijdens de Molencontactdag in het Overijsselse Olst stond het thema ‘Hoe ziet het molenbehoud er over 10 jaar uit?’ centraal. Ruim 100 particuliere eigenaren en vertegenwoordigers van molenorganisaties discussieerden in workshops over de toekomst van het molenbehoud. Met het bestuur van Het Gilde van Vrijwillige Molenaars is overlegd over onder meer de molenaarsopleiding, de opleiding voor molengids en het vrijwilligersbeleid.
Eigen molens In het voorjaar van 2013 werd De Roos weer gecompleteerd tot volwaardige molen. Op 4 september droeg ProRail de molen over aan de vereniging, zodat deze weer formeel eigendom is van De Hollandsche Molen. Dit gebeurde nadat de werkzaamheden ten behoeve van de aanleg van de spoortunnel onder de molen waren afgerond. Tijdens een – drukbezochte – open dag, die twee weken later werd georganiseerd, nam molenaar Bart Dooren het Certificaat van Verdienste van de vereniging in ontvangst voor zijn jarenlange inzet
5
als vrijwillige molenaar op de molen. Dooren heeft de molen verlaten en momenteel stellen vier tijdelijke molenaars De Roos in bedrijf. Inmiddels heeft een huurder de woning tijdelijk betrokken, zodat het toezicht gewaarborgd is. Eind 2013 kwam een herbestemmingsonderzoek voor de molen, de woning en het pakhuis gereed. De winkel in het complex keert namelijk niet terug, hetgeen de weg vrij maakt voor een nieuwe invulling. In het verslagjaar is verder onder meer groot onderhoud uitgevoerd aan het kruiwerk van de Rijn en Lek en kreeg de Nooit Gedacht een nieuwe windpeluw. In het kader van het verzelfstandigen van twee eigen molens zijn het afgelopen jaar gesprekken gevoerd met diverse partijen. Voor één molen is dit traject vooralsnog gestopt vanwege financieringsproblemen, voor een andere molen lopen de onderhandelingen nog. Verenigingsarchief In het verslagjaar werd begonnen met het archiveren van 10 jaar bestuursarchief. Ook werden oudere inventarissen omgenummerd, waardoor het gehele bestuursarchief vanaf 1923 nu doorlopend is genummerd. Deze inventarissen worden gekoppeld aan Allemolens.nl. De correspondentie over de Nederlandse molens is ook gearchiveerd en inmiddels tot het jaar 2000 opgeslagen in het archief van de vereniging. Begin 2013 moest het bureau afscheid nemen van de heer Jan Derk Koudijs, senior adviseur molens. Wegens de financiële positie van de vereniging was het bestuur genoodzaakt het aantal FTE’s op het bureau structureel te verminderen.
Vrijwilligers In het jubileumjaar 2013 is de grote betekenis van de vrijwilligers voor het molenbehoud in het algemeen en voor de vereniging in het bijzonder extra onderstreept. Onder meer met het uitbrengen van een speciale film over de vele soorten vrijwilligerswerk en uitgebreide portretten in het blad Molens werd letterlijk zichtbaar gemaakt dat vrijwilligers onmisbaar zijn voor een succesvol molenbehoud. Het bestuur wil hen dan ook bedanken voor de inzet en hoopt dat zij ook in de toekomst hun belangrijke bijdrage aan de bescherming van molens blijven leveren.
6
