Professionaliseringsprogramma
Veranderen en organiseren in gemeenten (V&OG)
Een praktijkgericht programma voor ervaren (lijn)managers, senior adviseurs, project– en programmamanagers
Vijfde editie, maart 2015
WWW.SIOO.NL/VOG
1
Wat speelt er ? Gemeenten zoeken nieuwe vormen van samenwerking met andere gemeenten, bedrijven en burgers. Dit alles leidt tot grote en soms drastische veranderingen in inrichting en werkwijze van de gemeentelijke organisatie.
Veranderen op eigen kracht Een veranderende visie op wat wel en wat niet uitbesteed kan worden, mede aangestuurd door bezuinigingsoperaties, leidt er vaker toe dat leiders en managers, mede op basis van hun inhoudelijke kennis en expertise, zelf veranderingen vormgeven en begeleiden. Daarbij zijn zij echter ook zelf onderdeel
Samenwerkingsverbanden en
van de verandering en ontbreekt vaak gefundeerde
decentralisaties (in het sociale domein
kennis en ervaring als het gaat om het ontwerpen van de organisatie en het begeleiden en implementeren
Medewerkers binnen gemeenten werken steeds meer buiten de grenzen van de gemeentelijke organisatie. In de ambtelijke organisatie zelf wordt steeds meer gewerkt in multidisciplinaire groepen. Goed samenwerken, over eigen grenzen en discipline heen kijken en vorm en inhoud geven aan de nieuwe verantwoordelijkheden stelt gemeenten voor grote uitdagingen bij het bundelen van krachten en het vinden van andere vormen van sturing.
Nieuwe rol van de overheid; de participatiesamenleving De lokale overheid wordt steeds meer onderdeel van netwerken die verantwoordelijkheid nemen en krijgen en waarin ieders kennis en kracht optimaal wordt benut. De gemeente neemt daarbij niet meer altijd het voortouw, maar faciliteert en verbindt. De gemeente is slagvaardig en doet wat echt nodig is voor de stad, het dorp en de inwoners. Dat vereist meer maatwerk, andere dienstverlening en een sterkere focus op samenwerking.
Reorganiseren en (her)ontwerpen Bijna geen organisatie heeft organisatieontwerpers in huis, terwijl veel mensen een rol hebben bij een (her)ontwerp en de huidige vraagstukken vaak leiden tot ingrijpende herinrichting van de organisatie. Wat moeten betrokkenen weten om een ontwerp te kunnen maken of om te begrijpen en beoordelen wat de consequenties van een bepaalde organisatiestructuur zijn?
2
van veranderingen.
Veranderen en organiseren
Voor wie is V&OG bestemd?
in gemeenten (V&OG)
In V&OG treft u ervaren (lijn)managers, senior
Waarom kiezen voor V&OG?
spilfunctie vervullen in stevige veranderopgaven binnen
(Lijn)managers, senior adviseurs en project- en
disciplines zoals het sociaal of fysiek domein,
programmamanagers spelen allen een belangrijke rol
bedrijfsvoering, ICT, HRM, Control etc.
bij de huidige ingrijpende veranderingen in de
Door de diversiteit aan deelnemers en de gedeelde
gemeentelijke organisatie. Deze complexe
gemeentelijke context biedt V&OG een rijke leer- en
vraagstukken vragen echter om andere
ontmoetingsplek. Iedereen levert vanuit zijn eigen
organisatorische concepten en veranderaanpakken.
achtergrond en ervaring een bijdrage aan het
adviseurs en project- en programmamanagers die een gemeenten. Zij zijn afkomstig uit verschillende
leerproces. Wie V&OG volgt, is ook bereid zijn eigen De betrokken professionals moeten dus zowel op de
grenzen te onderzoeken en om te experimenteren in
hoogte blijven van hun vakgebied als op het gebied van
zijn werkpraktijk.
verandermanagement, organisatie-inrichting en besturing. De urgentie van veel veranderingen vraagt bovendien om een snelle toepassing van de nieuwe inzichten in de eigen werkpraktijk. Voor u, als ervaren professional, ligt er een stevige uitdaging. U heeft verantwoordelijkheid om bij te dragen aan de noodzakelijke organisatieontwikkeling, moet zelf ook mee in die verandering en u heeft de taak om uw eigen mensen of specifieke doelgroepen de juiste beweging te laten maken. Tegelijkertijd zorgt u voor continuïteit zodat de lopende dienstverlening op
De inhoud van V&OG V&OG is een integraal professionaliseringsprogramma. In het programma koppelt u de ontwikkeling van uw eigen professionele ambities aan de ontwikkeling van en verandervraagstukken in uw eigen en andere gemeentelijke organisaties. U integreert deze verschillende ontwikkelingstrajecten door te werken aan uw eigen organisatievraagstuk en aan actuele thema’s voor gemeenten.
peil blijft. V&OG biedt in deze dynamiek zowel inspiratie, kennis, reflectie als houvast.
Het V&OG programma draagt bij aan:
Deelnemers kiezen voor V&OG omdat daar continu
vakinhoudelijke ontwikkeling en nieuwe inzichten op
wordt gewerkt aan eigen verandervraagstukken
het gebied van, onder meer, leiderschap, organisatie en
waarbij deskundige en inspirerende docenten nieuwe
(cultuur)verandering;
kennis en kunde delen, collega-deelnemers hun eigen ervaringen inbrengen en leerbegeleiders de persoonlijke professionele ontwikkeling ondersteunen waardoor deelname direct rendement oplevert voor de deelnemers, de gemeentelijke organisaties en de lopende verandervraagstukken.
contextuele kennisontwikkeling; kennis van de vraagstukken in de gemeentelijke organisatie, inrichting en begeleiding van, of meewerken aan veranderingen en organisatieontwikkeling;
begrip van herinrichtingskeuzes en daaraan een
Wat levert V&OG u op ?
bijdrage leveren;
V&OG biedt u een kader van waaruit u elk verandervraagstuk kunt bekijken en daarbij
en repertoire rond invloed en impact in de organisatie
weloverwogen een passende aanpak kunt kiezen. U
en strategisch handelen.
leert welke soort interventies daarbij horen en breidt uw eigen interventierepertoire uit. Hierdoor kunt u het
Als V&OG-deelnemer onderzoekt u de veranderopgaven
veranderproces effectiever inrichten en begeleiden.
waarbij u betrokken bent. Het is dus belangrijk
Daarnaast bouwt u een lerend netwerk op met
daadwerkelijk met een of meer veranderopdrachten
collega’s uit diverse gemeenten.
bezig te zijn. Die vormen de context waarin u experimenteert met nieuwe inzichten en perspectieven van handelen.
3
Programmaonderdelen Het programma bestaat uit een aantal samenhangende onderdelen:
Groepsintake
samenwerken en organiseren. Vragen waar u op stuit, brengt u in het programma in.
In de groepsintake bespreekt u met de programmamanager en de leermanager van Sioo en
Individuele professionalisering
een aantal andere potentiële deelnemers of het programma kan beantwoorden aan uw verwachtingen
Tijdens het programma geeft u sturing aan uw
en of de randvoorwaarden zijn vervuld voor een goed
professionele ontwikkeling. U formuleert uw eigen
leerproces, zowel voor u, uw organisatie als uw collega
leervragen en gaat hiermee aan de slag.
-deelnemers. Ter voorbereiding stelt u een document op dat tijdens de leergang leidraad zal zijn voor uw eigen leerproces. U laat zien welke leervragen u wilt
Werkateliers
inbrengen, hoe u aankijkt tegen de ontwikkelingen in
De werkateliers duren twee dagen (vijf dagdelen). De
uw gemeente en tegen de personele en
eerste dag brengt een docent nieuwe inzichten in op
organisatorische vraagstukken in de gemeentelijke
een bepaald thema aan de hand van casuïstiek van een
organisatie.
aantal deelnemers. In de avond experimenteert u met interventies. Tijdens de tweede dag werkt u onder
Startbijeenkomst
begeleiding in kleine groepen aan het vertalen van nieuwe inzichten naar de eigen werkpraktijk. U kunt zo
Tijdens de startbijeenkomst maakt u intensief kennis
op een breed spectrum van situaties ervaring opdoen
met elkaar en met de leermanager. Ook maken we de
met methodisch handelen en uw eigen gedrag in
resultaten van de intakes tot een gezamenlijk
leiderschaps- en of adviessituaties.
referentiekader. Daarnaast krijgt u een inhoudelijke leidraad op het gebied van verandermanagement en werkt u de eerste stappen van de methodiek van de veranderredenering uit.
Werkatelier 1: Effectief veranderen Voor de aanpak van veranderingen bestaan diverse strategieën met elk hun eigen sterke en zwakke
4
Organisatievraagstukken
kanten. In dit werkatelier verdiept u zich in
Leren en doen zijn in het programma nauw met elkaar
waarop u keuzes kunt maken voor een specifieke
verweven. Werken aan uw eigen organisatievraagstuk
aanpak vanuit een interpretatie van contextvariabelen.
en een gemeente overstijgend onderwerp staan
U onderzoekt in hoeverre de gekozen aanpak aansluit
centraal in het programma. U relateert uw nieuwe
bij de specifieke kenmerken van het
ervaringen aan uw vraagstukken en u experimenteert
organisatievraagstuk en bij uw eigen opvattingen en
met nieuwe inzichten op het gebied van veranderen,
kwaliteiten. U besteedt aandacht aan uw eigen rol in
uiteenlopende aanpakken. U staat stil bij de wijze
interactieprocessen in relatie tot het ontstaan en han-
State of the art: bijeenkomsten en
teren van verschillende vormen van weerstand die met
masterclasses
het introduceren van veranderingen gepaard gaan. In bijeenkomsten en masterclasses staan actuele Werkatelier 2: Beïnvloeden in een politieke context In dit atelier besteden we aandacht aan het anders kijken naar de politiek/bestuurlijke context en de gemeentelijke organisatie, stakeholder/actorenanalyses, invloedstijlen en uw eigen authenticiteit daarbij. Ook hier legt u steeds een verbinding met uw eigen werkcontext en veranderopgaven.
toepasbare kennis en inzichten rond veranderen en organiseren centraal. De masterclasses zijn ook toegankelijk voor anderen, waardoor u uw directe omgeving en uw netwerk bij het programma kunt betrekken. Per leergang bekijken we welke masterclasses (1 dagdeel) en bijeenkomsten (2 dagdelen) het meest relevant zijn. Een indicatie van onderwerpen uit vorige leergangen:
Afhankelijk van de leerwensen en vraagstukken van deelnemers leggen we accenten op macht en politiek handelen, strategisch handelen en/of politieke vaardigheid.
Bijeenkomst : ‘Organisatieontwerp’ met Pierre van Amelsvoort Inzicht in verschillende soorten organisatieregimes en
Werkatelier 3: Interactieve Interventie
bijbehorende vragen zoals: hoe komt u van een bureaucratisch regime naar een flexibel of
De nieuwe ambities en rollen van de gemeente vragen
netwerkregime en hoe richt u bedrijfsprocessen anders
om nieuw interventierepertoire. In dit werkatelier
in? Het begrip regelruimte staat hierbij centraal.
maakt u kennis met diverse interactieve interventievormen en deelt en verbetert u eigen interventies. Er is specifiek aandacht aan het werken met beelden in veranderprocessen. Indien mogelijk
Masterclass: ‘Plezier beleven aan taaie vraagstukken’ met Hans Vermaak
worden specialisten uit de gemeenten uitgenodigd die
Soms zijn de vraagstukken niet meer op te lossen met
ervaring hebben met dergelijke interventies.
bekende veranderstrategieën maar is een andere insteek nodig. U ontdekt welke werkzame principes er
Intervisie en leergroepen
zijn waar u mee kunt gaan experimenteren.
De leergang draagt nadrukkelijk bij aan professionele
Bijeenkomst : 'Alliantiekunde en Ketensamenwerking ‘
ontwikkeling waarbij uw verandervraagstuk de rode
met Ard-Pieter de Man
draad is. Na elk seminar beschrijft u welke inzichten u
De grenzen van organisaties vervagen. In veel situaties
kunt gebruiken bij uw verandervraagstuk. Hierbij
is er niemand meer die het echt voor het zeggen heeft.
borduurt u voort op uw intakenotitie. Eén dagdeel van
Toch willen gemeenten vaak een vorm van regie op
ieder werkatelier besteden we aan het bespreken van
deze ketens of netwerken houden. Welke inzichten uit
deze beschrijvingen. Dit gebeurt in een vaste leergroep
alliantiekunde en procesmanagement kunnen hierbij
van vijf deelnemers. Tijdens de werkateliers is er
helpen?
tevens gelegenheid over een aantal cases te reflecteren met de docenten van de masterclasses. Tussen de seminars door zijn er drie intervisiebijeenkomsten. Uw leergroep is tevens uw intervisiegroep. U bespreekt tijdens een intervisiebijeenkomst uw eigen professionaliseringsvragen, bijvoorbeeld ten aanzien van een andere invulling van uw rol, uitbreiding van handelingsrepertoire, het vergroten van inzicht in belemmeringen en blokkades om andere dan ‘default ‘
Masterclass: ‘Veranderen als avontuur’ met Jaap Boonstra Aan de hand van Boonstra’s laatste boek “Verandermanagement in 28 lessen” neemt hij u mee op een reis in veranderen in 7 etappes. Hij put daarbij uit de rijke ervaringen uit zijn eigen werkpraktijk en koppelt deze ‘verhalen’ aan de veranderkundige theorie.
invloedstijlen in te zetten.
5
Masterclass: ‘Hoe verplaats je een totempaal, een
Deelnemers
antropologische blik op complexe organisatieverandering’ met Danielle Braun
Gijs Lampe (Gemeente Alphen aan den Rijn):
Wat gebeurt er als je overgaat van de oude naar een
Ik heb met een veel bredere blik leren kijken naar situaties in mijn werk, beter leren duiden en doorgronden wat er aan de hand is en waar dat aan ligt. Vroeger zag ik veel meer stukjes. Nu kan ik veel beter verbanden leggen.
nieuwe organisatiestructuur? Veranderen de “soft controls” van cultuur en informele machtsbronnen wel mee? Wat zijn de do’s en dont’s in het regisseren van een goede transitie? Hoe ga je om met onzekerheid en weerstand ? Danielle Braun reikt u praktische toepasbare wetenswaardigheden en inzichten uit de culturele antropologie aan.
Slotbijeenkomst en certificering De leergang eindigt met een slotbijeenkomst waar
Karin Cornelissen (Gemeente Raalte):
In de leergang heb ik kennis gemaakt met een methode die grootschalige systeemverandering ondersteund, bij ons de drie decentralisaties, en die ben ik gaan toepassen. Dat heeft echt voor een vernieuwende manier van omgaan met de decentralisaties gezorgd.
zowel reflectie op het eigen leerproces en het organisatievraagstuk aan de orde komt, als de manifestatie van de leeropbrengsten aan de buitenwereld. Deze dag geven we samen met de deelnemers vorm. Wanneer de reflectie en manifestatie als goed beoordeeld zijn, ontvangt u een certificaat van deelname.
Nancy Kalbvleesch (Gemeente Uden):
Ik had het idee dat ik mijn werk vooral op gevoel deed. Naast theoretische onderbouwing, kan ik nu ook meer diepgang aanbrengen. De leergang biedt ruimte voor verschillende leerstijlen en er is een goede afwisseling tussen theorie en toepassen zowel in de bijeenkomsten als in je eigen werksituatie.
Lisette Uitenwerf (Gemeente Amsterdam):
Fijn dat deze leergang specifiek voor gemeenten is. Zo kun je, naast herkenning van de vraagstukken, elkaar makkelijk helpen en samen antwoorden vinden. Ik heb ook collega’s een enorm plezier gedaan door ze uit te nodigen voor twee masterclasses van de topveranderaars in Nederland.
Lars Schotel (Gemeente Utrecht):
Mooi dat ik met anderen bezig kon zijn met het thema ‘de andere overheid’. De docenten inspireren, maar ook van collega-deelnemers leer je veel. Sioo koppelt enorm de leergang aan de werkpraktijk. Je kunt er de volgende dag al direct iets mee doen.
Fred Meiring: (Gemeente Amsterdam):
Wat me heel erg aansprak, is dat we hebben geleerd vanuit een veel meer integrale manier te kijken, alle actoren te betrekken en juist afwijkende geluiden aandacht te geven. Ik heb steeds alle kennis, theorie en methodes toegepast in mijn eigen werkpraktijk.
Interviews met de deelnemers vindt u op : http://www.youtube.com/ watch?v=QNtBwUrkY_w&feature=youtu.be
6
Praktijkvragen
Deelnemende organisaties
Hoe ga ik om met een steeds veranderende omgeving,
.Aan de vorige leergangen namen medewerkers van de
met veranderingen waarbij veel onzekerheid is, ook
volgende gemeenten mee:
over mijn eigen baan als professional of als
Almelo, Alphen aan de Rijn, Amersfoort, Amstelveen, Amsterdam, Arnhem, Bergen op Zoom, Bunnik, Den Bosch, Dongeradeel, Drechtsteden, Eindhoven, Emmen, Enschede, Epe, Heemstede, Heerhugowaard, Hengelo, Heumen, IJsselstein, Kampen, Katwijk, Langedijk, Leiden, Leusden, Lingewaard, Neder-Betuwe, Nieuwkoop, Nijmegen, Oldebroek, Raalte, Rheden, Rijnwoude, Rotterdam, Schiedam, Soest, Teylingen, Tytsjerksteradeel, Uden, Utrecht, Veenendaal, Veere, Veghel, Velsen, Venray, Woerden,
leidinggevende?
Hoe zorgen we er als gemeente voor dat iedereen een goede opleidingskans krijgt en schooluitval afneemt, terwijl de organisatie daarvoor afhankelijk is van veel andere partijen, zoals scholen en besturen, voor- en naschoolse opvang, bureau Halt?
Hoe kan ik goed mijn rol spelen bij buurt- en wijkgericht werken met partijen als woningcorporaties, politie en ondernemers?
Hoe zorgen we dat onze interne organisatie is aangepast aan meer burgerparticipatie, e-dienstverlening, buurt- en wijkgericht werken?
Hoe zorg ik ervoor dat ik mijn bezuinigingsdoelstellingen realiseer en tegelijkertijd de dienstverlening verbeter?
Hoe zorgen we dat we de nieuwe taken van uit de overheid, zoals de drie decentralisaties in het sociaal domein, succesvol realiseren?
Gaan we fuseren of samenwerken met andere gemeenten? Hoe behouden we onze eigen identiteit en zorgen we voor gelijkwaardigheid bij de implementatie? Welke samenwerkingsverbanden zijn mogelijk en hoe realiseren we een fusie of samenwerking?
Hoe zorgen we voor een goede afstoting van onderdelen die niet tot de kerntaken behoren, maar wel nodig zijn in de maatschappij?
Hoe zorgen we dat we intern de boel op orde krijgen of houden rond zaken als financiën, controle op uitgaven, maar ook als het gaat om subsidieverlening, procesverbeteringen met behulp van 'Lean', 'Het nieuwe werken', vakmanschap, samenwerking.
Hoe blijven we een aantrekkelijke werkgever, ook als er nu flinke taakstellingen zijn en straks grote aantallen uitstromen?
7
Praktische informatie Programmamanagement en begeleiding De programmamanager, de leermanagers en de
Toelatingsvoorwaarden De toelatingsvoorwaarden waarborgen dat u het programma effectief kunt benutten en u een geschikte partner kunt zijn voor de andere deelnemers. U heeft:
begeleiders zijn verantwoordelijk voor de inhoud voor het programma, het leerproces van de individuele
minstens acht jaar werkervaring, waarvan drie als
deelnemers en de groep. Annet Weitering doet dat in de
senior adviseur, leidinggevende of project- of
rol van programmamanager vanuit Sioo. Ninon le Grand
programmamanager;
en Herman Grootelaar zijn als leermanager verantwoordelijk voor de afzonderlijke groepen. Joke Vriesema ondersteunt de deelnemers in de werkateliers bij het vertalen van het geleerde naar de
een HBO of WO-vooropleiding of een vergelijkbaar werk - en denkniveau;
praktijk . Zij begeleiden ook de intervisiegroepen. een positie die voldoende stof biedt voor professionalisering;
Docenten Sioo beschikt over een uitgebreid netwerk van
de ambitie om professioneel te groeien;
deskundige docenten die allen state-of-the-art-kennis koppelen aan ruime praktijkervaring in
voldoende inzicht in en kennis van de basics van
verandertrajecten en het werken aan professionele
verandermanagement en organisatieontwikkeling;
ontwikkeling. Docenten die bijdragen leveren aan V&OG zijn onder andere:
Hans Vermaak, Jaap Boonstra, Danielle Braun, Joke Vriesema, Annet Weitering, Pierre van Amelsvoort, Ard Pieter de Man, Jeroen van der Velden, Jesse Segers, Daan Sorgeloos.
Nadere informatie
eerder geïnvesteerd in professionalisering op het gebied van persoonlijke effectiviteit;
voldoende tijd en commitment om in het programma te participeren gedurende de hele doorlooptijd;
een open en reflectieve instelling en de wil om met en van andere deelnemers te leren.
Actuele informatie over docenten, data en conferentieoorden vindt u op www.sioo.nl/vog. Voor meer informatie of een oriënterend gesprek kunt u contact opnemen met Annet Weitering (
[email protected]) of Evelyn van den Boom (
[email protected]). Zij zijn telefonisch te bereiken op (030) 291 30 00. Wilt u een oud-deelnemer spreken over zijn of haar ervaring met de opleiding, dan kunnen wij daarin be-
Groepsomvang Deelnemers aan het professionaliseringsprogramma komen uit verschillende gemeenten. Een gemeente kan maximaal drie deelnemers tegelijk aan een groep laten meedoen. De omvang van de groep bedraagt minimaal 16 en maximaal 20 deelnemers.
middelen. Een aantal ervaringen vindt u ook op: http://www.youtube.com/ watch?v=QNtBwUrkY_w&feature=youtu.be
Studiebelasting De studiebelasting bedraagt 168 uur in 9 maanden. 120 uur bent u actief in bijeenkomsten, waarvan 12
Aanmelden
buiten werktijd. Daarnaast besteedt u 48 uur aan zelfstudie, voorbereiding en reflectie. Verder bent u
U kunt zich online aanmelden op www.sioo.nl/vog. U ontvangt vervolgens een bevestiging waarna we u vragen een startnotitie te maken. Deze notitie, een groepsintake (3 tot 5 deelnemers) en toetsing aan de toelatingsvoorwaarden bepalen uiteindelijk of u wel of niet aan de leergang deelneemt.
8
bezig met het toepassen van het geleerde in de praktijk binnen uw eigen veranderopgave(n), hetgeen beschouwd kan worden als onderhanden werk.
Data en locatie De bijeenkomsten vinden plaats in conferentieoorden in het midden van het land. De vijfde editie van de leergang start 26 maart 2015. De overige actuele data kunt u vinden op www.sioo.nl/vog.
Kosten De deelnamekosten bedragen € 7.300 per deelnemer (vrijgesteld van BTW). Daarnaast zijn er verblijfskosten verschuldigd aan de conferentieoorden van ongeveer € 1.200 (inclusief BTW).
9
Over Sioo Sioo maakt mensen en organisaties wendbaarder, door ze te laten ontdekken hoe je organisatie- en veranderingsprocessen kundig en krachtig kunt realiseren.
Organisaties – en de mensen die er werken – moeten voortdurend zien te anticiperen op vraagstukken die op hen afkomen. Hun wendbaarheid is bepalend voor succes. De vraag is hoe zij met souplesse het goede kunnen doen. Sioo is ervan overtuigd dat alleen kennis en modellen uit de organisatie- en veranderkunde niet volstaan. Mensen en hun organisaties worden pas écht wendbaar, als zij leren over veranderingsprocessen in hun eigen context. Vanuit hun eigen vraagstukken. En in samenhang met hun eigen ontwikkeling. Dat kan alleen door actuele en urgente vraagstukken uit de praktijk te vervlechten met kennis uit de organisatie- en veranderkunde. Dat is exact wat Sioo doet.
Sioo is dé interuniversitaire ambachtsschool die mensen en organisaties wendbaar maakt in veranderings- en organisatieprocessen. Sioo is in 1958 opgericht door acht Nederlandse universiteiten. Dat gebeurde mede op initiatief van de organisatieadvieswereld. Het instituut maakt leertrajecten op maat. Tegelijkertijd is Sioo een platform dat het relatief jonge vak van verandermanagement en organisatiekunde verder helpt ontwikkelen.
Sioo is er voor iedereen die voor uitdagende organisatie- en verandervraagstukken staat. En die daarom beter wil worden in het aanjagen, managen, inspireren, organiseren en vernieuwen. Veel mensen weten Sioo te vinden, zoals bestuurders, (interim) managers, kwartiermakers, stafspecialisten en adviseurs. Zij zijn werkzaam bij overheden, nonprofitorganisaties en bedrijfsleven.
Sioo organiseert een krachtige en inspirerende leeromgeving. De leeromgeving richten we zo in dat die snel en zichtbaar resultaat brengt. De nieuwe inzichten zijn dezelfde dag al inzetbaar. De professionaliteit van mensen groeit. De organisatieontwikkelingen zijn in goede banen te leiden. En kennis uit de praktijk en het vakgebied vloeien samen tot de beste oplossingen. Wie met Sioo heeft gewerkt, houdt voor altijd fascinatie voor de organisatie- en veranderkunde.
Sioo verzorgt naast V&OG ook programma’s voor (loco) gemeentesecretarissen.
10
11
Sioo Newtonlaan 209 3584 BH Utrecht www.sioo.nl
[email protected] 030-2913000
12
