Veehouderij & Gezondheid stand van zaken onderzoek oktober 2015 Renske Nijdam Adviseur milieu & gezondheid
20 oktober 2015
Danielle van Oudheusden • Arts M&G, Infectieziektebestrijding • GGD Brabant-Zuidoost • Team Infectieziekten • Werkgroep IV&G • Brabants Kennisnetwerk Zoönosen • Onderzoek “zoönosen in de stal” / One Health (AMPHI) 2
Vragen? Iets niet duidelijk? Meteen! Anders: graag na presentatie…
3
Inhoud • Advies GGD aan gemeenten • VGO • Verdere ontwikkelingen IV & G • Infectierisico’s voor omwonenden veehouderij
4
Advies GGD aan gemeenten: • Gezondheid meewegen bij bestemmingsplannen en vergunningverlening, want milieunormen zijn ontoereikend voor behoud gezonde leefomgeving • Aandacht voor beleving omwonenden • Afstand leidt tot lagere blootstelling: – Beheersing uitstoot mbv ALARA – Aantal blootgestelden en gehinderden verlagen – Infectiedruk verlagen
• One-Health aanpak 5
6
Veehouderij en Gezondheid omwonenden (VGO) • RIVM, NIVEL, IRAS, WUR • Gestart in maart 2014, resultaten begin 2016 verwacht • Gezondheidsonderzoek aan de hand van huisartsengegevens • Gezondheidsonderzoek bij 2500 personen in Brabant en Limburg • Luchtmetingen rondom de 2500 deelnemers • Luchtmetingen rondom een aantal bedrijven 7
8
Afstand huisadres – eerste bedrijf
500 m
1000 m
VGO, wat zijn de vragen….. 1. Welke micro-organismen komen rondom veehouderijen voor? 2. Waar worden omwonenden aan blootgesteld? En wat zijn de risico’s daarvan? 3. Is er een relatie tussen verergering van astma en COPD en blootstelling aan fijnstof en microbiële contaminanten in het stof. 4. Is er (na de Q-koorts epidemie) een verhoogd voorkomen van longontsteking rondom geitenhouderijen en pluimveehouderijen? 5. Onderzoek naar het voorkomen van allergie en astma bij omwonenden van nertsenbedrijven.
Serologie Epidemiologische analyses Luchtmetingen Pilot emissie
Meetfase bedrijven Blootstellingsmodellering Verspreidingsmodellering
11
April 2016
Dec 2015
Jan 2015
Nov 2013 Voorbereidende activiteiten
Gezondheidsonderzoek
Eerste uitkomsten huisartsenregistraties én vragenlijstonderzoek http://www.rivm.nl/vgo
• Astma en COPD komt minder vaak voor in nabije omgeving veehouderij • Meer lagere luchtwegklachten, longontsteking • Meer klachten bij COPD-patiënten – Tot ca. 500 meter en bij veel bedrijven in omgeving • Medische analyse van bijna 2500 deelnemers afgerond • Statistische analyse van deze uitkomsten nu bezig – Relatie met afstanden tot veehouderijen – Relatie met aantallen dieren – Relatie met diersoort
13
Luchtmetingen op leefniveau Doel: Bepalen waar omwonenden aan worden blootgesteld • • • • • 14
Op iedere locatie wordt 4x gemeten Twee weken per keer Fijnstof, endotoxine E. coli en staphylococcen Pathogenen?
Verdere ontwikkelingen • Kennisplatform Veehouderij en humane gezondheid : http://www.kennisplatformveehouderij.nl/ • Ontwikkelingen in wetgeving en jurisprudentie • Evaluatie Wet geurhinder & Veehouderij • Aanpak antibioticaresistentie min. VWS 15
Infectieziekterisico’s voor omwonenden veehouderij • Weinig onderzoek naar gedaan • Risico’s afhankelijk van bv. diersoort, bedrijfsgrootte, type houderij, ventilatie, emissiebeperkende maatregelen… • Risico’s verschillen per zoönoseverwekker 16
Voorbeelden (1) • Aviair Influenzavirus: hoge blootstelling aan (bepaalde typen) virus kan ziekte bij mens geven, maar mens minder gevoelig. Uitbraak HPAI in 2003: zieke ruimers (hoge blootstelling), geen aanwijzingen voor verhoogd risico omwonenden.
• Hepatitis E virus: toename van het aantal humane gevallen, vooral type 3, bijdrage transmissieroutes onbekend (voedsel, milieu, medicinale producten…). Onderzoek HEVIG (RIVM, laboratoria). 17
Voorbeelden (2) • Chlamydia psittaci (mens: papegaaienziekte): transmissie via aërosolen of excreta, NL. geen monitoring bij pluimvee, beroepsmatige risico’s in België. Meer humane gevallen in GGD-regio’s met veel pluimvee (maar ook in Rotterdam!), geen gegevens omwonenden.
• Campylobacter: voedselpathogeen, direct contact met LBHD ook risicofactor, geen gegevens risico omwonenden. Maar ruiming van leghennen bedrijven leidde tot verlaging van het aantal humane infecties. 18
Voorbeelden (3) • LA-MRSA: dragerschap (varkens)boeren hoog, persistentie gering. DNA van MRSA-bacteriën in milieu aangetoond, geen verhoogd risico omwonenden. Onderzoeken, veel: oa. VGO. Duitsland ?: bleken toch bezoekers van landbouwbedrijven.
• ESBL-producerende bacteriën:
19
Mn. dragerschap (15%), weinig infecties; meerdere transmissieroutes, direct contact risicofactor, rol milieu (bv. oppervlaktewater)? Studie RIVM: omwonenden pluimveebedrijf < 2 km minder ESBL dragerschap dan > 2 km. Veel onderzoeken.
Voorbeelden (4) • Coxiella burnetii (mens: Q-koorts): duidelijke link tussen besmette geitenbedrijven en infecties bij omwonenden.
Enige met écht bewijs voor risico’s omwonenden.
20
Bedankt voor uw aandacht
21
