Gezondheid & Milieu medische milieukunde
Jasmien Pauwels Medisch milieukundige Logo Gezond+
Logo
Op de agenda
• Logo = Lokaal gezondheidsoverleg
• • • • • •
‘Logo’ – ‘de medisch milieukundige’ (=‘MMK’)? Milieugezondheidsfactoren in Vlaanderen In de kijker: Dienstverlening i.k.v. Binnenmilieubesluit In de kijker: Dienstverlening ondersteuning en advies vragen en klachten Concrete cases Logo-huisarts: mogelijke vormen samenwerking Gezondheid & Milieu
Tabak, alcohol & drugs
Gezondheid & Milieu
Vaccinaties
Bevolkingsonderzoek Borstkanker, darmkanker, baarmoederhalskanker
• Decretale verankering: preventiedecreet (2003) • Verspreid over Vlaanderen en Brussel: – 14 in Vlaanderen + 1 in Brussel – Oost-Vlaanderen: Logo Dender, Logo Waasland en Logo Gezond+
• Ondersteuning door expertisecentra o.a. VIGeZ (Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie
Voorbeelden campagnes/projecten
Thema’s
Voeding en beweging
• Regionale netwerken voor gezondheidspromotie en ziektepreventie
Valpreventie
Geestelijke gezondheid
1
Op de agenda • •
‘Logo’ – ‘de medisch milieukundige’ (=‘MMK’)? Milieugezondheidsfactoren in Vlaanderen 1. Medische milieukunde 2. Relevantie Gezondheid & Milieu in Vlaanderen? 3. Aanpak Gezondheid & Milieu in Vlaanderen: het Vlaams medisch milieukundig netwerk
• • • •
In de kijker: Dienstverlening i.k.v. Binnenmilieubesluit In de kijker: Dienstverlening ondersteuning en advies vragen en klachten Concrete cases Logo-huisarts: mogelijke vormen samenwerking Gezondheid & Milieu
Gezondheidsimpact milieufactoren in Vlaanderen?
?
“Kwalitatieve gegevens”
2
Voorbeeld 1: sluikstorten
Bron van milieuverontreiniging
Ja
Uitstoot milieuvervuilende stoffen
Ja / Neen (uitstoot op lange of korte termijn?)
Blootstelling aan milieuvervuilende stoffen
eventueel huidcontact ?, inademen (geur)
Gezondheidseffecten
normaal gezien zeer weinig of geen schadelijke effecten op korte tot middellange termijn
Voorbeeld 2: verkeer
Bron van milieuverontreiniging
Ja
Uitstoot milieuvervuilende stoffen
Ja
Blootstelling aan milieuvervuilende stoffen
Ja, vooral via lucht (ook afzetting – voeding vb. lood)
Gezondheidseffecten
Infecties luchtwegen, hart- en vaatziekten, ….
Tijdsbesteding kinderen 0-2,5j
1. Slaapkamer 2. Woonkamer 3. Kinderdagverblijf
Gevoelige groepen Baby’s en kinderen o Langdurig Zieken • Verzwakt immuunsysteem o Zwangere vrouwen o Astma en allergie
Berekenen impact milieufactoren op gezondheid: de “DALY”
o
3
Berekenen impact milieufactoren op gezondheid Vlaanderen: de “DALY”
≈100.000 DALY’s 8% Vlaamse ziektelast door “milieufactoren”
“Inschatting ziektelast en externe kosten veroorzaakt door verschillende milieufactoren in Vlaanderen” (VMM-VITO, 2012) 18 polluenten: • Lood • Fijn stof • Cadmium • EMF • Formaldehyde • Radon • Benzeen • Nikkel • Dioxines
• • • • • • • •
Hitte CO Schimmel en vocht Ozon UV Omgevingstabaksrook Geluid ….
Ruwe schatting!
Bedenkingen bij cijfergegevens Niet precies, mogelijk onderschatting – Niet alle polluenten/bronnen gekend/meegenomen – Niet elke stof-gezondheidseffect-relatie goed gekend, – Versterkende effecten (roken-asbest/radon/…), – …
Recent in het nieuws (27/01/2015) Vlaamse referentiebiomonitoring jongeren • Metingen in bloed en urine • Metingen sinds 2002 > tijdstrends • Dalende trend: • Zware metalen • PCB’s • Bestrijdingsmiddelen
Ca. 100.000 DALY’s of 8% van Vlaamse ziektelast (grote interindividuele ≠) •
Ter vergelijking (MIRA, 2007): – Verkeersongevallen: 95.000 daly’s
•
– Borstkanker: 25.000 daly’s
PAK’s blijft aandachtspunt •
– Ziekte van Parkinson: 9.000 daly’s
•
– AIDS: 600 daly’s
verkeer, industrie, verwarming
Gerapporteerde hinder •
Verkeerslawaai
Risico-inschatting van milieu en gezondheidsproblemen Ongerustheid stijgt
‘aanvaardbaar risico’
Risico stijgt
4
Conclusie de ‘grootste G&Mprioriteiten’ op lokaal niveau:
Maar:
Combinatie van • wetenschappelijke literatuur • lokale input – Input van lokale intermediairen – Lokale hotspots – Gestuurd door ongerustheid Flexibiliteit, brede expertise en samenwerking nodig
Gezondheid en Milieu in Vlaanderen: “Het Vlaams medisch milieukundig netwerk”
Werking medisch milieukundigen o Informeren en sensibiliseren over G&Mproblemen (binnen- en buitenmilieu) o Opstarten lokale G&M-projecten en implementeren Vlaamse G&M-projecten o Ondersteunen, adviseren lokale actoren (lokale besturen, artsen, CLB’s, …) o Peilen naar ongerustheid + signaalfunctie o Dienstverlening en woningonderzoeken in het kader van het Binnenmilieubesluit 2 VTE Logo Gezond+
Op de agenda • ‘Logo’ – ‘de medisch milieukundige’ (=‘MMK’)? • Milieugezondheidsfactoren in Vlaanderen • In de kijker: Dienstverlening i.k.v. Binnenmilieubesluit • In de kijker: Dienstverlening ondersteuning en advies vragen en klachten • Concrete cases • Logo-huisarts: mogelijke vormen samenwerking Gezondheid & Milieu
In de kijker: Dienstverlening i.k.v. ‘Binnenmilieubesluit’ B.S. 19.10.2004:Binnenmilieubesluit Taken MMK: • Informeren en sensibiliseren • Onderzoek instellen binnenmilieu woningen en publiek toegankelijke gebouwen
5
In de kijker: Dienstverlening i.k.v. ‘Binnenmilieubesluit’
In de kijker: Dienstverlening i.k.v. ‘Binnenmilieubesluit’ Aanvraagformulier via www.zorg-en-gezondheid.be/gezondmilieu
Belangrijk: Het doel van een woningonderzoek is énkel en alleen de gezondheid van de bewoners te beschermen (en zo mogelijk te verbeteren) door: • •
Een risico-inschatting te maken van de impact van de milieufactoren in het binnenmilieu op de gezondheid van de bewoners. Bruikbare saneringsmaatregelen aan te geven om de effecten van die factoren te verminderen of weg te nemen.
Het woningonderzoek heeft dus énkel nut voor de bewoners indien het doel van het woningonderzoek ook voor hén de bescherming of verbetering is van hun gezondheid.
In de kijker: Dienstverlening i.k.v. ‘Binnenmilieubesluit’ Wat wel/ wat niet? Ja: Binnenmilieuverontreiniging: onbekende oorzaak, schimmel, huisstofmijt, producten, bouwmaterialen,…. Nee: Bouwtechnische problemen: elektrocutiegevaar, stabiliteitsproblemen, … Nee: Woningvervuiling, vb.:
In de kijker: Dienstverlening i.k.v. ‘Binnenmilieubesluit’ 2. Woningonderzoek • Onderzoek woning • Visuele inspectie en vragenlijst (standaard geen staalnames) • Welke gezondheidsklachten, wie, waar, wanneer, … • Leefstijlfactoren: hobby’s, ventilatie, rookgedrag, … • Bronnen in de woonomgeving 4. el preventieve voorzorgsmaatregelen / saneringsmaatregelen 5. Kopie naar aanvrager: huisarts: eventueel advies tot verder medisch onderzoek
In de kijker: Dienstverlening i.k.v. ‘Binnenmilieubesluit’ 1. Op basis van formulier bijkomend telefonisch contact aanvrager • Gezondheidsklachten zelf vastgesteld of obv wat patiënt verteld heeft? • Andere mogelijke oorzaken? • Rookt de patiënt zelf? Roken huisgenoten? • Is doel van aanvraag verbeteren/beschermen van hun gezondheid of worden eerder andere zaken verwacht, zoals oplossen juridisch probleem, andere woning, lagere huur …
In de kijker: Dienstverlening i.k.v. ‘Binnenmilieubesluit’ 3. Bespreking Agentschap Z&G • evt. verder onderzoek vb. metingen 4. Rapport: Vaststellingen + (potentiële) gezondheidsrisico’s toelichten en voorstel preventieve voorzorgsmaatregelen/ saneringsmaatregelen 5. Kopie naar aanvrager: + eventueel advies tot verder medisch onderzoek 6. Rapport: Vaststellingen + (potentiële) gezondheidsrisico’s toelichten en voorstel preventieve voorzorgsmaatregelen / saneringsmaatregelen 7. Kopie naar aanvrager: huisarts: eventueel advies tot verder medisch onderzoek
6
Op de agenda
In de kijker: Dienstverlening ondersteuning en advies vragen en klachten 80
• • • • • •
‘Logo’ – ‘de medisch milieukundige’ (=‘MMK’)? Milieugezondheidsfactoren in Vlaanderen In de kijker: Dienstverlening i.k.v. Binnenmilieubesluit In de kijker: Dienstverlening ondersteuning en advies vragen en klachten Concrete cases Logo-huisarts: mogelijke vormen samenwerking Gezondheid & Milieu
In de kijker: Dienstverlening ondersteuning en advies vragen en klachten
Overzicht vragen en klachten Logo Gezond+ 2011-2014
70 60 50 40 30 20 10 0
Meerwaarde ondersteuning vragen en klachten
Wie is melder/klager/vrager?
Bewoner/burger 12% 17%
10% 61%
Milieuactor
Gezondheidsactor
Andere (brandweer, CLB, school, gemeentelijke diensten, woonwinkels,…)
Meerwaarde ondersteuning vragen en klachten
7
Op de agenda ‘Logo’ – ‘de medisch milieukundige’ (=‘MMK’)? Milieugezondheidsfactoren in Vlaanderen: In de kijker: dienstverlening i.k.v. Binnenmilieubesluit In de kijker: Dienstverlening ondersteuning en advies vragen en klachten
• • • •
• Aanvraagformulier • Melding: vocht & schimmelproblemen in meerdere kamers • Gezondheidsklacht: luchtweg- en huidirritatie bij kinderen • Foto’s bijgevoegd:
Concrete cases
• – – –
•
Case 1: Zichtbare schimmel in woning
“Slechte woningen”: binnenmilieuproblemen Kankercluster Inplanting langs drukke weg/snelweg
Logo-huisarts: mogelijke vormen samenwerking Gezondheid & Milieu
Case 1: Zichtbare schimmel in woning • Aanvraagformulier i.k.v. Binnenmilieubesluit • Contact met huisarts • Contact met bewoner – In principe geen plaatsbezoek tenzij mogelijkheid oorzaak nog in andere binnenmilieufactoren – Standaardadvies schimmel en gezondheid
Case 2: Onbekende oorzaak in binnenmilieu • Aanvraagformulier i.k.v. Binnenmilieu via huisarts • Melding: koppel, vrouw (±55jaar): irritatie luchtwegen, jeuk, draaierigheid, … wanneer enige tijd in woning • Contact met huisarts • Contact met bewoner (rookt niet, niemand in de woning) • Ter plaatse: – Afnemen vragenlijst – Visuele inspectie – Vaststellingen: • Quasi perfect binnenmilieu • Recent sterk verbouwd • Mogelijke oorzaak: lijm waarmee grote oppervlakte parket is vastgelijmd.
Case 2: Onbekende oorzaak in binnenmilieu
Case 3: Gekende oorzaak in binnenmilieu, onbekende gevolgen
• Volgende stap: na overleg met Dienst Preventie (en VITO): metingen: totaalVOS en isocyanaten • Resultaten: geen overschrijding totaalVOS, concentratie diisocyanaten onder detectielimiet • Rapport:
• Melding: buur heeft muur geïnjecteerd tegen opstijgend vocht: grote geurhinder bij bewoners aanpalende rijwoning • Acuut probleem, bevestigd door plaatsbezoek en PV politie • Woningonderzoek na contact bewoners
– Vaststellingen – Aanbevelingen: gezondheidsklachten niet door lijm (uitbreken parket dus niet de oplossing) – Gezondheidsprobleem niet opgelost – wel binnenmilieu als factor uitgesloten
8
Case 3: Gekende oorzaak in binnenmilieu, onbekende gevolgen • Plaatsbezoek: – effectief geurhinder, echter gezondheidsrisico’s niet concreet in te schatten o.b.v. plaatsbezoek – geen andere bimifactoren
• In overleg met dienst preventie: metingen • Resultaten: – zeer hoge concentraties VOS, – Advies rond • Gebruik kamers • Ventilatie • Behandelen muur tegen verdere uitdamping
Case 4: Kankercluster • Woonwijk • Oudere bewoners weten dat bij het maken van de ‘nieuwe verkaveling’ de grond is opgehoogd met ‘verdachte grond’. • ‘De laatste jaren zijn hier veel mensen gestorven van kanker’ Ongerustheid over mogelijke kankercluster
– ook na 6 maanden herhalingsmetingen nog steeds veel te hoog
Case 4: Kankercluster • •
Onderzoek milieuspoor: verdachte grond: milieudienst, OVAM, (milieu-)politie…. Onderzoek gezondheidsspoor: zijn er cijfers gekend (lokaal) over ‘kankergevallen’ en welke precies: • bewoners • huisartsen: effectief gekende ‘gevallen’/gemelde ongerustheid door patiënten • evt. via Dienst Preventie en Belgisch Kankerregister voor incidentie en prevalentiecijfers specifieke kanker op gemeenteniveau Samenleggen informatie: verder onderzoek nodig? Heel vaak niet: vb.: geen milieubron aanwezig, geen blootstelling aan milieubron, geen link milieubron-gezondheidseffect, geen statistische verhoging aantal gevallen,….
Case 4: Kankercluster • Rapport klaar = opgelost? • Belang communicatie: – Bekendmaken resultaten onderzoek belanghebbenden – Ontkrachten geruchten via communicatie door verschillende belanghebbenden – Evolutie ongerustheid? Rol lokale actoren (huisartsen!)
Case 5: Inplanting langs drukke weg/snelweg Woning langs drukke weg. Moet ik verhuizen? Hoe ventileren?
Mogelijke vormen samenwerking G&M Logo-Huisarts
9
Samenwerking G&M Logo-Huisarts • Bezorgdheid rond gezondheid en milieu bij het individu en in de maatschappij • Belang preventie en snelle reactie • Als huisarts kan je beroep doe op het Logo • Kan meerwaarde betekenen voor patiënt • Huisarts bepaalt zelf wanneer, hoe en in welke mate hij/zij beroep doet op Logo
Samenwerking G&M Logo-Huisarts • Voorbeelden concrete samenwerking • • • •
Vraaggestuurd vanuit huisarts naar Logo Verspreiden informatie via huisartsenkring Nieuwsbrief Signalen en/of ‘noden’ vanuit huisartsen kunnen aan ons gemeld worden • ….
o Andere noden/wensen/ opmerkingen/ suggesties/….?
Vragen - Contact
Bedankt voor uw aandacht!
Jasmien Pauwels Medisch milieukundige bij Logo Gezond+ vzw Baudelohof 2 – 9000 Gent
[email protected] 09/235 74 22 www.gezondheidenmilieu.be www.logogezondplus.be
10
