VARO 26 september 2013 Den Haag Harry Nijkamp
Inhoud • • • •
2
Bestuurlijke aspecten Inspectiekader Ondersteuningsplanraad Rechtspositie onderwijsdeelnemer
Bestuurlijke aspecten Inhoud: - novum:nieuwe bestuurslaag - Rechtsvormen en Scheiden bestuur en toezicht - Besluitvorming - Doorzettingsmacht - Relatie schoolbestuur vs swv - Bestuurlijke geschillen 3
Novum: nieuwe bestuurslaag • Van oudsher:OCW bekostigt schoolbesturen • Nu: OCW bekostigt samenwerkingsverbanden (rechtspersoon) • Budget huidige verbanden verveelvoudigt (5x) • Miljoenenbudget • Ook lwoo en pro vanaf 2015 Risico’s: • Eigen instituties, bureaucratie, eigen belangen
Stelling: samenwerkingsverbanden worden de nieuwe regionale autoriteit! 4
Rechtsvormen • Stichting • Schoolbesturen zijn aangeslotenen ( 10-15) • Aansluitingsovereenkomst • 1 orgaan: bestuur • Vereniging • Schoolbesturen zijn lid (≥ 15) • 2 organen: AV en bestuur • Coöperatie • Variant van vereniging i.k.v. expertisecentrum • Schoolbesturen zijn deelnemer • Deelnemersovereenkomst (dienstverleningsafspraken)
5
Scheiden bestuur en toezicht • Advies onderwijsraad: verklaar principe niet van toepassing • Artikelen wel van toepassing verklaard • 3 modellen: • Bestuur-directie model • Raad van beheer model • Raad van toezicht model • Schoolbesturen in rvt • Rvt ‘van buiten’ 6
9 mogelijke bestuursmodellen uitgewerkt in handreiking
Vereniging
Stichting
Coöperatieve vereniging
Bestuur-directiemodel
X
X
X
X
Raad van Beheermodel
Raad van Toezichtmodel
7
X
X
X
X
X
Bestuur/directie model Stichting
8
Vereniging
Raad van Beheer model Stichting
9
Vereniging
Raad van Toezicht model Stichting
10
Vereniging
Overzicht voor- en nadelen Bestuur/directie model
-
Raad van Beheer model
-
Raad van Toezicht model
-
-
11
Betrokkenheid schoolbesturen Bestuur blijft eindverantwoordelijk Flexibel in vrijheidsgraden voor directie via mandaat
-
Betrokkenheid schoolbesturen Bestuur blijft eindverantwoordelijk Positioneert directeur formeel als bestuurder
-
Bevoegdheden scherp afgebakend door 2 organen (transparant) Professioneel bestuur(der)
-
-
-
-
Groter risico op meebesturen Vergt meer vergaderdiscipline om rolvast gedrag te vertonen
Groter risico op meebesturen Niet altijd transparant doordat DB meebeslist binnen bestuur
Psychologische afstand voor schoolbesturen (onvoldoende eigenaarsgevoel) Geen mogelijkheid voor ingrijpen, stelt hoge eisen aan toezichtkader
Bestuur en toezicht • Stelling: • Elk samenwerkingsverband moet een onafhankelijke Raad van Toezicht hebben (zuiver RvT-model)
12
Besluitvorming • Unanimiteit • Consent • Geen overwegend bezwaar
• Meerderheidsbesluitvorming • • • •
13
1 bestuur, 1 stem 1 stem per x leerlingen Ieder 1 stem, daarna 1 stem per x leerlingen Aftoppen invloed groot schoolbestuur: • elk bestuur 1 stem • per 2 scholen 1 extra stem • maximaal aantal stemmen
Meerderheidsbesluitvorming • Populair alternatief: • Meerderheid aantal schoolbesturen en • Meerderheid aantal leerlingen Voorkomt dat veel kleine schoolbesturen de macht grijpen Voorkomt dat paar grote schoolbesturen de macht grijpen 14
Stelling • Om de gelijkwaardigheid van alle schoolbesturen te benadrukken is ‘one man, one vote’ het beste alternatief
15
Doorzettingsmacht • Bestuur SWV: zijn collega’s (concurrenten) van elkaar in de regio • Wie spreekt wie aan op fout gedrag? • (leven en laten leven) • Casus: • Een schoolbestuur houdt zich niet aan het ondersteuningsplan, wie kan dan ingrijpen? Welke sancties zijn er dan? 16
Doorzettingsmacht • Financiele sanctie: korten op het ondersteuningsbudget voor de school? • School mag niet participeren in scholingsactiviteiten? • School mag niet participeren in netwerkbijeenkomsten? NIET MOGELIJK: aansluiting opzeggen 17
Doorzettingsmacht • Casus: school houdt zich niet aan verwijzingsafspraken en verwijst onnodig veel leerlingen naar speciaal onderwijs • Keuze: geen toelaatbaarheidsverklaring (Ieerling de dupe) • Of • Wel toelaatbaar maar rekening naar de school
18
Doorzettingsmacht • Bestuurslid swv frustreert in ernstige mate besluitvorming swv of handelt tegen belang swv • Sanctie: • Mag bestuur swv bestuurslid ontslaan of schorsen? • Mag de aansluiting geschorst worden (dus bv geen kinderen meer kunnen verwijzen etc.)?
19
Bestuurlijke geschillen • Schoolbestuur niet eens met beleid of besluit samenwerkingsverband • Is na meerderheidsbesluit de kous af? • Blijkbaar niet: EK pleit voor arbitrage (voor schoolbesturen die overruled worden) • Landelijke arbitragecommissie opgericht door Minister • NB. Arbitrage is vrijwillig!! Meestal brancheregulering (en niet de Minister!) • Model-statuten en abitragebeding in statuten 20
Arbitragecommissie gaat over: • de statuten (in de oprichtingsfase); • NB kan alleen op basis vrijwilligheid!!
• de onderlinge verhoudingen; • het beleid ten aanzien van de extra ondersteuning; • de (verdeling van de) bekostiging daarvan. • • • • • • • •
21
•mr. H.C. Naves, voorzitter •mr. J.P.L.C. Dijkgraaf, vice voorzitter •drs. M.J. Fait •drs. E. Hoeksma •J.K. Hus •drs. O. Meulenbeek •drs. L.P.F. Niessen •mr. H. Strietman
Arbitragecommissie • Commissie oordeelt “naar redelijkheid en billijkheid” • •
•
Toetsingsmaatstaf uit verbintenissenrecht, van toepassing op onderwijsrecht? Vergelijk geschillencomissie in onderwijswetgeving: toetsing of “besluit in redelijkheid kan worden gehandhaafd” of “is sprake van zwaarwegende belangen die het besluit kunnen rechtvaardigen” of “ kon bevoegd gezag na afweging van de betrokken belangen in redelijkheid tot genomen besluit komen” Marginale of volle toetsing? Kan beleid swv terzijde worden geschoven?
• Op gezamenlijk verzoek van partijen kan uitspraak worden omgezet naar bindend advies • Arbitraal vonnis kan via rechter ten uitvoer worden gelegd (executabel) • Bindend advies: bij toetsing rechter volgt inhoudelijke beoordeling door rechter
22
Toezichtskader inspectie • Nog geen kader voor opdc’s (orthopedagogisch-didactische centra) • OPDC’s vallen onder verantwoordelijkheid van bestuur swv volgens inspectie • Nieuwe definitie OPDC: • OPDC (tot 2 jaar), rebound, herstart, op de rails (tussenvoorzieningen) • Leerling blijft ingeschreven op reguliere school en volgt elders onderwijs, onder regie van swv • Discussie: Wie is verantwoordelijk voor dit onderwijs? • Wie kan de ouder aanspreken bij falend aanbod; school of swv of beide?
23
Toezichtskader inspectie • Risicogestuurd toezicht • Waarderingskader vanaf 1-8-2015, basis, zwak of zeer zwak swv • Risico-analyse: o.a.: • • • • • 24
Thuiszitters (absoluut/relatief) Veel zwakke scholen in SWV? Signalen (gemeenten, ouders, jeugdzorg) Ondersteuningsplan, jaarverslag swv Kwaliteit leraar tav extra ondersteuning
Toezichtskader inspectie: verhouding school(bestuur en swv • “Interventies door de inspectie vanwege achterblijvende onderwijskwaliteit of op het terrein van de naleving van wet- en regelgeving kunnen daarom gericht zijn op het samenwerkingsverband, op het schoolbestuur of op beide”. • Wie aanspreken bij thuiszitters? • Wie aanspreken bij niet naleven schoolondersteuningsprofiel? • Wie aanspreken bij slechte kwaliteit extra ondersteuning?
25
Medezeggenschap: Ondersteuningsplanraad • • • •
Elk SWV heeft een OPR 50% ouders/leerling en 50% personeel Instemmingsrecht op ondersteuningsplan Ook MR verplicht bij tenminste 2 personeelsleden in dienst van SWV (of werkzaam voor SWV:detachering!) • OPR-leden hoeven niet uit de MR te komen • Medezeggenschapsstatuut (faciliteiten) en medezeggenschapsreglement • Ver van mijn bed show • Frequentie: “tenminste eenmaal in de vier jaar”, • Praktijk ca 2 x per jaar
26
Juridische positie onderwijsdeelnemer • • • •
Schoolbestuur heeft zorgplicht Verzoek toelating bij school Beslistermijn 6 + 4 weken Binnen 10 weken beslissing, anders voorlopige toelating en inschrijving • Indien extra ondersteuning nodig, doet school passend aanbod: • Eigen school • Tussenvoorziening/OPDC • Andere school
27
Juridische positie onderwijsdeelnemer • Indien ouders niet eens zijn met aanbod volgt afwijzing • Ouders kunnen dan kiezen: • Bezwaar maken tegen besluit • Gang naar tijdelijke geschillencommissie toelating en verwijdering (gescie passend onderwijs) • Combi • Gang naar College voor de Rechten van de Mens • Voorlopige voorziening vragen bij rechter
28
Rechtspositie onderwijsdeelnemer • Geschillencommissie Passend Onderwijs: • Geen bindend oordeel • Maar advies aan schoolbestuur • De commissie brengt op verzoek van de ouders binnen 10 weken een oordeel uit aan het bevoegd gezag, rekening houdend met het schoolondersteuningsprofiel en het ondersteuningsplan. Indien hangende bezwaarprocedure geschil bij geschillencie aanhangig is gemaakt mag bevoegd gezag beslissing op bezwaar pas nemen na oordeel gesch cie.
29
Geschillencie passend onderwijs
30
• Oordeelt bij: • Weigering toelating (passend aanbod, extra ondersteuning, geen plaatsruimte) • Verwijdering (ouders werken niet mee aan verwijzing) • Vaststelling/wijziging ontwikkelingsperspectief (na op overeenstemming gericht overleg met ouders
Rechtspositie bij verwijzing naar speciaal (basis)onderwijs • School vraagt toelaatbaarheidsverklaring aan bij SWV (NB Niet zoals nu de ouders bij PCL!) • SWV geeft beschikking af aan school met afschrift aan ouders (AWB) • Belanghebbenden kunnen in bezwaar bij SWV • SWV moet bezwaaradviescie instellen (BAC) • SWV beslist op bezwaar • Beroep mogelijk bij bestuursrechter • Wie is belanghebbende?
• School en ouders allebei? 31
Samenloop procedures • • • • • • •
Casus: Ouder meldt kind aan bij bao-school Bao-school vindt cluster 4 school passende school op basis dossier Bao-school mag pas weigeren nadat hij “heeft zorg gedragen dat een andere school bereid is de leerling toe te laten” Bao-school vraagt toelaatbaarheidsverklaring aan bij SWV Bao-school verwijst ouders naar cluster 4 school Ouders kunnen: • In bezwaar bij schoolbestuur • Naar geschillencommissie passend onderwijs (of beide) • In bezwaar tegen beschikking SWV inzake toelaatbaarheid Oplossing?
32
Conclusie • Passend onderwijs biedt nog veel juridische uitdagingen: • • • •
33
Relatie schoolbestuur en samenwerkingsverband Relatie ouders en school/swv Relatie met inspectie Werkgelegenheid en rechtspositie personeel
www.cps.nl
CPS Onderwijsontwikkeling en advies Plotterweg 30 3821 BB Amersfoort Postbus 1592 3800 BN Amersfoort
T [033] 453 43 43 F [033] 453 43 53 E
[email protected] www.cps.nl
