Van theorie naar praktijk en terug naar PDDB 2.0 Van 1995 via 2006 en 2009 naar 2013
A.J.J.M. (Wied) Ruijssenaars Rijksuniversiteit Groningen Orthopedagogiek
Vooraf Alle ingevulde vragenlijsten heb ik vooraf kunnen lezen Ben zelf niet betrokken bij de praktijk van vergoede zorg De organisatie heeft me vrij gelaten in mijn aanpak U hoeft zich niet aan mij te storen
1995 Rapport Gezondheidsraad: Dyslexie. Afbakening en behandeling O.a.: Probleem in automatisering van woordidentificatie en schriftbeeldvorming (beschrijvende definitie) Belangrijk moment onderkenning: voorjaar groep 3 Specialistische diagnostiek/behandeling GZ/NVO/NIP Individu-gebonden factoren Eventueel later 2e behandelperiode Belang van protocollering
2006 Leo Blomert / College voor Zorgverzekeringen Protocol Dyslexie Diagnostiek en Behandeling/PDDB O.a.: Gekoppelde verwerking van spraakklanken en letters/woorden (veelal fonologisch van aard)
Traagheid als meest hardnekkige kenmerk in vergelijking met relevante vergelijkingsgroep Gespecialiseerde orthopedagogen/psychologen: afwijken van het protocol kan nodig zijn Hinder van co-morbide problemen tegengaan Gebruik van geprotocolleerd leerparadigma
2009 Gefaseerde invoering Vergoedingsregeling O.a.
Nadruk op Ernstige Enkelvoudige Dyslexie (EED) Veel werk verzet door orthopedagogen/psychologen
Idem door kwaliteitsinstituten KD en NRD Scholen stroomlijnen hun signalering en aanpak
Belang van protocollen Expertisecentrum Nederlands Dyslexie als onderdeel van regelgeving in onderwijs Normaliseren van het denken over dyslexie … (!?)
2013 Behoefte aan revisie: PDDB 2.0 O.a.: Afstemming op ervaringen tot nu toe
Inventariseren knelpunten en verbeteringen Update van kennis uit wetenschappelijk onderzoek Opstellen van een bijgestelde standaard Verdere versterking betrokkenheid beroepsgroepen Rekening houden met betaalbaarheid van de zorg
Enkele opmerkingen bij de ontwikkelingen vanaf 1995 Er is geweldig veel bereikt en er is geen reden om de (maatschappelijke en financiële) waarde te betwijfelen Als aan het protocol niets zou veranderen, dan blijft staan dat er een zeer sterke kwaliteitsverbetering is opgetreden De inzet van alle betrokkenen om tot een nog betere opzet te komen valt te prijzen en verdient politieke waardering
Het beperken van de vergoedingsregeling tot Ernstige Enkelvoudige Dyslexie is (vooralsnog) te rechtvaardigen
Persoonlijke overwegingen
Persoonlijke overwegingen bij het protocol (1) Verwar ‘Ernstige Enkelvoudige Dyslexie in het kader van de vergoedingsregeling’ niet met ‘dyslexie’ Onderkenning/behandeling kan vroeg in groep 3 nodig zijn
Is een 2e behandelperiode op een later moment haalbaar? De professionele autonomie van de gespecialiseerde (GZ/NVO/NIP) orthopedagogen/psychologen overstijgt de letter van het protocol. Er is meer dan empirische evidentie (zie volgende dia)
Bij gebrek aan voldoende fijnmazige data worden klinische beslissingen over hoe individuele kinderen en jongeren zijn te behandelen het best geleid “by integrating research
evidence with clinical judgment and specialist knowledge of systemic and developmental theory, and critically, the preference of children, adolescents, and their parents.” (Reynolds et al, 2012, p. 260 )
Persoonlijke overwegingen bij het protocol (2) Is ‘de laagste 10% van de relevante vergelijkingsgroep’ identiek aan ‘de laagste 10% van de normpopulatie’? Dat klank/tekenkoppeling en fonologische processen centrale variabelen zijn: - is cruciaal voor de onderkenning (bv. nonsens-woorden) - maar rechtvaardigt niet vanzelf een geïsoleerde training Voor scholen is een belangrijke rol weggelegd voor het bieden van ‘frequentie’ en vroegtijdig leren compenseren
Intermezzo:
Klank/tekenkoppeling & nonsenswoorden Fonologische vaardigheden & associatief leren 1e specialistische behandelingsfase: groep 3 (school: covariaat leren, frequentie) 2e specialistische behandelingsfase: groep 6/7 (school: procedures, frequentie, compensatie)
Einde balletje:
Persoonlijke overwegingen bij het protocol (3) Behandeling blijkt effectief, maar meer aandacht is nodig voor het ‘leerparadigma’: interactie instructie/leerproces Dat ‘volgorde, methodiek en inhoud van oefeningen’ per individu verschillen, is goed verenigbaar met een protocol Hardnekkige problemen in declaratieve, procedurele en meta-cognitieve kennis vereisen specialistenwerk
[In volgend voorbeeld: elke cel is theoretisch en empirisch te onderbouwen vanuit complementaire benaderingen]
instructie
kennis
declaratief
procedureel
metacognitief
[bewust laten worden]
isoleren oriënteren voordoen/demonstreren oefenen/herhalen
verkorten leren controleren versnellen
Via instructieprincipes tot stand brengen van duurzame kwalitatieve veranderingen in kennis (= leren)
leren onderkennen
integreren generaliseren [consolideren]
[Uit: Geregeld! (2009/2010)]
Discussie in de focusgroepen
Aanmeldingsgegevens school Relatie diagnosticus/behandelaar met ouders/school Relevante differentiaal-diagnostische vaardigheden Onderzoek algemeen cognitief functioneren Ernstige leesproblemen en/of spellingproblemen Dyslexie-typerend cognitief profiel
Om kunnen gaan met sociaal-emotionele problemen Elementen van een best practice behandeling Aanleren van een algoritme voor spellingregels Relevantie van mastery learning in de opbouw Eisen ten aanzien van kunnen stimuleren van motivatie Cliënt, ouders en school als ‘eigenaar’ van behandeling
Vooruit naar PDDB 2.0
