PERSOONLIJKE SCHRIFTELIJKE DUIDING (PSD)
van de VALUEMATCH DRIJFVERENTEST
voor GERTJAN BROEKMAN
Inzicht in je Drijfveren • Eemster 1 • 7991 PP Dwingeloo ‘Inzicht in je Drijfveren’ is een label van Responsable A-B-C 0655-821216 •
[email protected] • www.drijfveren-inzicht.nl Kvk nr: 4079596 • BTW nr: 0793.54.890
BASISPRINCIPES VAN SPIRAL DYNAMICS EN VALUEMATCH Spiral Dynamics (SD) en ValueMatch (VM) zijn gebaseerd op het onderzoekswerk van Prof. Dr. Clare Graves, die in de jaren zeventig van de vorige eeuw aantoonde dat menselijk gedrag sterk wordt bepaald door waarden- en overtuigings-systemen oftewel drijfveren. Drijfveren bepalen onder andere je wereldbeeld, je perceptie, je voorkeuren en aversies, je behoeften en wensen, je meningen en oordelen. Drijfveren sturen ook je intrinsieke motivatie. Graves’ opvolgers Don Beck en Chris Cowan bouwden zijn werk verder uit en gaven het systeem de naam Spiral Dynamics. De Waardensystemen kregen voor het gemak en de herkenning kleuren. Beck en Cowan zijn nog steeds gepassioneerd bezig om SD in de wereld te zetten. In Nederland bestaan er al sinds 2000 meerdere systemen en testen gebaseerd op Spiral Dynamics. In de werkcontext met teams en organisaties werk ik al jaren met het zeer bekende 'Management Drives'. De ValueMatch-test meet niet de werkcontext, maar meer generiek 'hoe je in de wereld staat'. Deze betrouwbare en betaalbare test is daarmee een goed hulpmiddel voor allerlei zingevingsvragen en dilemma's op het gebied van leven, werk en relaties. De uitslag helpt je jezelf beter te kennen en te begrijpen en na te kunnen denken over keuzes en mogelijke oplossingen. Bijna altijd heeft 'Inzicht in je Drijfveren' een merkbare invloed op hoe je jezelf 'in de wereld zet', op je denken, voelen en handelen. Voor een goed begrip van ValueMatch en je testuitslag zijn de onderstaande kenmerken van belang. In het gesprek of de training die je binnenkort mogelijk krijgt gaan we dieper op deze punten in. Spiral Dynamics is geen etiketteersysteem dat aan eigenschappen van mensen een kleurtje geeft. De zeven of meer kleuren staan voor waarden- en overtuigingssystemen oftewel drijfveren, die in de loop van 100.000 jaar menselijke evolutie zijn ontstaan in reactie op zich telkens wijzigende en steeds complexere levensomstandigheden. ValueMatch meet de zes meest relevante drijfveren. Turquoise, de meest complexe, is nog niet goed meetbaar en lijkt ook moeilijk in taal te vangen. Na Turquoise zullen er nog weer nieuwe drijfveren ontstaan. In de 'stack' hiernaast staat boven Turquoise al Koraal aangegeven. Een nieuw waardensystemen ontstaat bijna altijd uit noodzaak en onder stress. Met de oude manieren van denken en doen wordt het moeilijk of onmogelijk om antwoorden te geven op problemen die zich voordoen in de leefomgeving. Latere waardensystemen overstijgen de eerderen in (het kunnen omgaan met) complexiteit en vrijheid. Ze includeren eerdere waardensystemen (als met de schillen van een ui) en dat is ook noodzakelijk om 'gezond' tot uitdrukking te komen. Groen zonder voldoende geïncludeerd Oranje, Blauw, Rood en Paars is naief, soft, ontkent verschillen, geeft geen grenzen aan en gaat zinvolle confrontaties uit de weg. Bijna ieder mens draagt in potentie alle zes drijfveren in zich. Graves, de grondlegger, spreekt over een bio-socio-psychische ‘bedrading’, bepaald door aanleg, opvoeding en (levens)omstandigheden. De volgorde en intensiteit van de zes (of meer) drijfveren verschilt echter per persoon. De testuitslag maakt dit helder en precies zichtbaar.
2
Ieder waardensysteem is een min of meer gesloten systeem (worldview) met een samenhangende eigen cultuur, waarden en normen, overtuigingen, taal, codes, gewoonten, oordelen, voorkeuren, uitingsvormen etc. Elke drijfveer is geneigd zichzelf te bevestigen en te overdrijven en andere te ontkrachten/verwerpen. Oranje wil speelruimte en zelfbeschikking en verwerpt daarom de als beperkend ervaren kanten van Blauw (regels, plicht, 'moeten'). Mensen ‘schakelen’ tussen hun leidende drijfveren om -vanuit de eigen perceptie- een passende reactie te kunnen geven op situaties en omstandigheden. Ze tonen daarin vrij stabiele (voorkeurs)patronen. Dit verklaart o.a. waarom twee mensen in een gelijke situatie geheel verschillend kunnen reageren. Binnen de verschillende rollen (werk, gezin, hobby, vrienden) zullen mensen hun drijfveren vaak nét anders schakelen. De 'passendheid' voor de omstandigheden is het motief. Je kiest, vaak onbewust, voor wat je als juist ervaart in een situatie: bijvoorbeeld op het werk formeel en wat meer afstandelijk (Blauw) en in de privékring meer informeel en intiem/vertrouwelijk (Paars/Groen). SD/VM is geen hierarchie. Geen enkele drijfveer is beter of slechter. Wel kent iedere drijfveer zowel positieve als negatieve kenmerken en uitingen. En over wat positief en negatief is kun je ook nog van mening verschillen. Bijvoorbeeld Oranje doelgerichtheid kan prachtig zijn, maar als het doorslaat in doelen/ resultaten ten koste van mensen of zorgvuldigheid dan kun je er vraagtekens bij zetten. Drijfveren kunnen onderling zowel aanvullend als conflicterend zijn. Zowel tusssen mensen als in jezelf. Je innerlijke dilemma's zijn vaak een gevolg van conflicterende drijfveren. SD/VM maakt het mogelijk iets te zeggen over HOE mensen vanuit hun drijfveren waarnemen en schakelen. Er valt niet precies te voorspellen WAT mensen dan doen en of ze hun kwaliteiten ten goede of ten kwade inzetten. Uit een profiel kun je bijvoorbeeld een vermogen tot krachtig leiderschap aflezen, maar niet of iemand dat ten goede inzet, bijv. als manager van een ziekenhuis of ten kwade, bijv. als leider van een criminele organisatie. Ook kun je aan drijfveren niet zwart-wit zien welke kwaliteiten of vaardigheden iemand heeft. Wel kun je aflezen hoe bepaalde vaardigheden waarschijnlijk tot uitdrukking komen en waar iemand energie van krijgt. Je kunt ‘Oranje’ klantgericht zijn omdat je denkt zó je doelen efficiënt te halen of ‘Groen’ klantgericht omdat je een persoonlijke relatie en tevreden klanten wezenlijk en prettig vindt. De waardensystemen zijn afwisselend meer individueel (Rood, Oranje, Geel) en meer groepsgericht (Paars, Blauw, Groen). Een testuitslag toont dus ook de verhouding tussen de IK- (express self) en WIJ- (sacrifice self) gerichtheid van de persoon. Er is geen oorzakelijke verband tussen drijfveren en geslacht, ras, intelligentie en leeftijd. Negers hebben niet meer Rood. Wel is in Afrika, waar veel negers wonen, Rood een sterke drijfveer. SD/VM heeft en geeft geen oordeel over mensen of groepen. Het wil inzicht geven in de invloed van drijfveren op het denken, voelen en handelen en drijfverendynamiek zichtbaar/bespreekbaar maken. Het doel is mensen in hun kracht te zetten. Als mensen kunnen werken vanuit hun drijfveren dienen ze zowel hun eigen belang als dat van anderen waarmee ze te maken hebben. SD/VM kan veel bijdragen aan zelfinzicht, het begrijpen van anderen, het vinden van antwoorden op dilemma's en zingevingsvragen, effectief communiceren en samenwerken. En nog veel meer. Behalve van individuen kunnen ook van teams en organisaties de drijfveren in beeld worden gebracht. Ga respectvol om met het gedachtengoed van SD en VM. Ieder mens is uniek. Niemand 'is' Blauw of Groen. Het draait om het profielverloop (stijler of vlakker) en de werking van de combinatie van drijfveren i.r.t. 'verwerping', 'aspiratie' en 'onder druk'. Dát geeft de nuance en de toepasbaarheid.
3
UITSLAG EN DUIDING VM-DRIJFVERENTEST Datum: november 2014 WAARDE GERTJAN, Dit is de Persoonlijke Schriftelijke Duiding (PSD) van de ValueMatch-drijfverentest die je onlangs deed. Deze duiding beschrijft welke drijfveren voor jou in je werk en leven het sterkst bepalend zijn en hoe deze vermoedelijk tot uitdrukking komen in je wereldbeeld, perceptie, waarden, denken, voelen en doen. Deze duiding is vanaf hier op maat voor jou geschreven. Iedere drijfveer is een wereld op zich. Er valt veel over te vertellen. En dat geldt uiteraard nog sterker voor combinaties van drijfveren. De taal/woorden die ik in deze PSD gebruik, vertellen wat ik uit jouw profiel kan ‘lezen’. Mijn woorden kunnen mogelijk afwijken van de woorden die jij zelf gebruikt of prefereert. Het coachende gesprek dat we hierover kunnen/gaan voeren is erop gericht om samen tot een verfijning en verdieping te komen over jouw gedrevenheid in je leven en je werk en antwoorden te vinden op specifieke vragen die je bezighouden. Algeheel doel is te komen tot een beschrijving van je drijfverenprofiel waar jij je goed in herkent en dat jou voldoende handvatten geeft voor de benutting in de praktijk. Veel plezier en succes ermee. Inzicht in je Drijfveren/Responsable Advies-Begeleiding-Coaching, Gertjan Broekman Typeringen van je drijfveren en (werk)stijl Je combinatie van drijfveren maakt, dat je een bepaalde voorkeursstijl hebt in je wijze van kijken en handelen en deze ook als de juiste zult zien en ervaren. Een aantal wezenlijke kenmerken van jou zijn:
o Geel is met kracht je 1e drijfveer, gevolgd door oranje en groen. Drie drijfveren die passen bij de o o o o o o o o o o o o
omstandigheden van een begeleider/coach die patronen en de samenhang wil overzien en zichzelf en anderen veel vragen stelt. Waarschijnlijk doe je veel van je acties vanuit 'gele' (zingevings)motieven. Je weet je nieuwsgierigheid, kennis, inzicht en overzicht (geel) ten dienste te stellen van de beoogde richting en doelen (oranje), en mensen (die je begeleidt) hierin mee te nemen (groen). Je houdt van vrijheid en autonomie neemt veelal je eigen inzicht als de maat der dingen. Je kunt jezelf prima in beweging houden en hebt weinig externe stimulans nodig (geel-oranje). Je hebt wél behoefte aan voeding en inspiratie van de mensen om je heen. Dat loopt vaak via je 'denken'. Daarna heb je verwerkingstijd nodig om het breder te integreren in je wezen. Je bent een inspirerend, doelgericht mens die wil werken vanuit visie, doordenking en congruentie (geel-oranje). Gelijkwaardigheid en de menselijke maat vind je veelal vanzelfsprekend (groen). Je besteedt aandacht aan analyseren en doorgronden en wilt de samenhang en logica liefst begrijpen voor je vol in actie komt (geel). Deze ‘gele’ stap kan de snelheid van (re)actie soms in de weg staan. Je wilt graag ontwikkelen en verbeteren, toepasbaar maken. (geel-oranje) Van denken naar doen dus, maar het 'doen' hoort daar voor jou wel bij om tot verwerkelijken te kunnen komen (oranje-blauw). Je kunt hoge eisen stellen aan jezelf en soms ook aan anderen. Je laat je niet zomaar tegenhouden als je écht wat wilt en je eigen afwegingen en dilemma's ook al helder hebt (geel-oranje-groen). Als iets je niet meer boeit of de zingeving uit beeld is, kun je het zomaar loslaten (lager blauw-rood). Je bent goed in mensen overtuigen en kunt soms eigenwijs zijn. Dat zal ook wel eens tegen je werken als je onvoldoende aandacht geeft aan het bouwen van het draagvlak (geel-oranje). Je mengt een functionele, zakelijke en menselijke benadering. Schakelen kan wel eens lastig zijn. Je bent wat meer geïnteresseerd in de grote lijnen dan in details en zaken tot in de puntjes afmaken. Je drijfverenpatroon kan mogelijk met zich meebrengen dat je soms op kracht inhoudt, confrontaties uitstelt, je focus kwijtraakt, gaat twijfelen of zaken niet (meer) afmaakt (lager rood en blauw).
Acceptatie De acceptatie geeft je wereldbeeld en perceptie weer en het denken en handelen dat je bij voorkeur (volgorde/ menging) inzet. De hieronder genoemde waarden, kenmerken en eigenschappen vind je waarschijnlijk wezenlijk.
o De drijfveren die je bij voorkeur inzet zijn: geel-oranje-groen. o Primair gedreven door geel: vrijheid, visie, kennis, analyseren, willen begrijpen, creativiteit,
functionaliteit, ontwikkelen, samenhang zien, synergie zoeken, integraliteit, het leuk maken/houden.
o Secundair door oranje: ego, erkenning, strategisch, doelgericht, resultaten bereiken, oplossingsgericht, de ‘juiste’ middelen kiezen, pragmatisme, flexibiliteit.
o Tertiair door groen: sociaal, idealistisch, empathisch, delen, communiceren, consensus, gezelligheid. o Rood, blauw en paars lijken zonodig bereikbaar en kunnen mogelijk ook vanuit geel worden ingezet. 4
Verwerping Je zult een vervelend gevoel hebben over of je irriteren aan de kanten van waardensystemen die je als negatief percipieert en die je in de weg staan de dingen te kunnen doen zoals jij wenst. Er bestaat meestal een sterke relatie tussen de drijfveren die bij de acceptatie vooraan staan en de duiding/betekenis van de verwerpingen.
o Verwerping op blauw: regels boven functionaliteit of doelbereiking stellen, ‘moeten’, starheid, bekrompenheid, beperking speelruimte, keurslijf, bureaucratie.
o Verwerping op rood: machtspel, ‘baasjes’, impulsiviteit, ondoordachtheid, conflict. o Verwerping op paars: afhankelijkheid, kleingeestigheid, hakken in het zand, sfeer van wantrouwen. o Verwerping op de door jou als negatief gepercipieerde kanten van oranje: arrogantie, opportunisme,
egotripperij, effect/statusbejag groen: softheid, traagheid, alles moeten overleggen, consensuscultuur, emotioneel getut, slachtoffergedrag; geel: luchtfietserij, getheoretiseer, non-pragmatisme.
Energie De energie is de acceptatie minus de verwerping op iedere drijfveer. Dat kan, afhankelijk van de verhoudingen, tot een positief of een negatief saldo leiden. Dit staat niet als apart grafiekje weergegeven. Een drijfveer die per saldo energie geeft zet je makkelijker in. Een drijfveer die per saldo energie kost wordt minder makkelijk ingezet en liever vermeden.
o
Geel, oranje en groen geven je energie (lees ook onder 'typeringen'). Je werkt globaal sterk volgens je drijfveren. Blauw, paars en rood eindigen per saldo wat in de min door de hogere verwerpingen. Geef waar nodig aandacht aan deze basale, meer instinctieve drijfveren.
Specifieke kenmerken van je VM-profiel Je profielverloop en de combinatie van drijfveren zeggen iets over je oriëntatie in een aantal aspecten van je werk en leven. De belangrijksten punten, waaronder de kleine grafiekjes in je profiel, behandel ik hieronder.
o Een getrapt profiel: je eerste drie drijfveren zijn sterk bepalend voor je denken, voelen en doen. o Het accent ligt op IK: individuele drijfveren boven WIJ: groepsdrijfveren. De Groene drijfveer draagt o o o o o o
bij aan wat balans naar de Wij-kant. Onder druk ben je geneigd om vooral 'doordacht' oplossingsgericht te zijn, maar afhankelijk van de situatie kun je ook naar verbinden en samenwerken (groen) en/of snelle actie/ingrijpen (rood). Qua aspiratie wil je vooral geel: het denksysteem dat kan bijdragen aan de bewustzijnsontwikkeling van mensen en een wereld die beter in balans is. De matchfactor met de samenleving is 6: Je wenst in de samenleving vooral meer geel, zoals ook de 'aspiratie al aangeeft' en minder blauw. Waar staat die wens wat jou betreft inhoudelijk voor? Een rationele denkstijl en benadering overheerst je emotionele kanten. Die gevoelskant heeft vaak wat tijd nodig om zich te laten zien maar is wezenlijk voor je eigen 'heelheid'. Je kunt een behoorlijk abstractieniveau aan en haalt hier ook je energie uit. Qua tijdsperspectief (verleden-heden-toekomst) kun je schakelen, maar je voorkeur ligt bij vooruitgang en ontwikkeling naar de nabije toekomst.
Spanningen en dilemma’s Waardensystemen staan vaak enigzins onder spanning t.o.v. elkaar. Ook uit jouw profiel zijn meerdere spanningen te lezen die je zult tegenkomen als afwegingen en (innerlijke) dilemma’s.
o o o o
Tussen geel: vrijheid, speelruimte, doordenking en oranje: doelen halen, presteren, nu scoren. Tussen geel: rationeel, feitelijk, objectief en groen: emotioneel, betrokken, subjectief. Tussen oranje: eigen koers uitzetten, tempo maken en groen: groepsideologie, overleggen, draagvlak. Tussen geel-oranje: IK-centrering, visie, doelen, externe gerichtheid en groen: WIJ-centrering, interne gericht, aandacht voor het (mens)proces. o Tussen geel-oranje-groen, complexe drijfveren en veel lager rood-paars-blauw, basale drijfveren. o Tussen net bereikbaar rood en hogere verwerping: wanneer en hoe word jij boos? Aandachtspunten en vragen Onderstaande vragen dienen om je profiel te toetsen op juistheid en noemen ook aandachtspunten, leerpunten, valkuilen en blinde vlekken. Doel is reflecteren op jezelf en je profiel optimaal kunnen benutten.
o Wat is voor jou de motor in je werk en leven. Waar doe je het allemaal voor? o Je lijkt vooral affiniteit te hebben met richting bepalen, ontwikkelen en vernieuwen in je werk en leven. Hoe ga je om met de uitvoerende kant, routineklussen, zaakjes heel precies afmaken?
o Hoe schakel je tussen de ik-drijfveren geel-oranje-rood en wij-drijfveren groen-paars-blauw. o Je lijkt anderen veel ruimte te geven om de dingen op hun eigen manier te doen en gaat ervan uit dat ieder zijn verantwoordelijkheid wel ziet. Wat doe je als dit niet werkt?
5
o Je hebt een sterke behoefte aan onafhankelijkheid (geel-oranje) en tegelijk ook aan verbinding en o o o o
‘deel zijn van’? Hoe breng je dit samen. Waar kun jij je en wil jij je écht aan verbinden? Een trioprofiel, met hoog geel (afwingen maken, vele kanten zien, samenhang van alles) vooraan en lager rood en blauw. Hoeveel tijd heb jij nodig voor afwegingen en knopen doorhakken? Wat heb je nodig om dit tijdig te doen? Hoe ga je om met stress, je grenzen aangeven, mensen aanspreken/confronteren? De dynamiek in je drijfverenprofiel maakt dat je mogelijk niet altijd vol je instinctieve krachten kunt bijschakelen met b.v. als gevolg dat je jezelf wat inhoudt en onvoldoende uitspreekt. Waar zit in jouw profiel de ‘knop’ om dit te herkennen en kort te sluiten? De basale drijfveren staan laag in je profiel. Mogelijk ken je ze goed genoeg uit je verleden en heb je ze nu niet meer nodig of 'bedien' je ze vanuit geel. Toch enkele vragen hierover: • • •
Sta je zonodig voldoende met je voeten in de modder, ook in de ogen van anderen? Kun je je voldoende inleven en vertalen naar mensen die hun centrering hebben in de basale drijfveren? Ben je je voldoende van bewust wat anderen, die meer basale drijfveren hebben, aan begeleiding/aansturing nodig hebben om lekker te kunnen functioneren?
Ruimte voor de uitwerking van specifieke vragen: Vraag 1:
Vraag 2:
6
