Van de hond, de toekomst en het hier en nu

96e jaargang 19 oktober 2011 nummer 7

Museumpark 3 3015 CB Rotterdam 010 4360543 www.remonstrantenrotterdam.nl

kerkblad

e m o n s t ra n t e n R o t t e r d a m

Van de hond, de toekomst en het hier en nu Op de zomers-warme dag van 1 oktober vond in de goedbezette kerkzaal van onze gemeente de start plaats van het landelijke jaarthema ‘Uw rijk kome’. Met de idealen van de theologe Manuela Kalsky en de Rotterdamse politica Salima Belhaj. Met de presentatie van het essay van Koen Holtzapffel Alleen de hond leeft in het hier en nu. Essay over de toekomst. Hieronder enige passages uit de tekst die de auteur bij die gelegenheid uitsprak.

ook met het hier en nu. Want, zo Mulisch, net als verleden en toekomst kent ook het heden geen uitgebreidheid en bestaat dus niet. Als je bijvoorbeeld N U zegt, dan is de n van nu op zeker moment al weer verleden tijd, terwijl de u van nu nog komen moet. Exit verleden, exit heden, exit toekomst.

foto: Michel Peters

Hond Te uwer geruststelling, zo ‘Dat dit essay een opvallende titel heeft, radicaal als Mulisch’ aanval dat heb ik geweten. Het essay heet in de op de tijd, zo is mijn ‘aanval’ wandelgangen al ‘die hond van Koen’, op het hier en nu beslist niet en dat terwijl ik eigenlijk meer een katbedoeld. Net als verleden en ten- dan een hondenliefhebber ben. Maar toekomst is ook het hier en goed, het beestje, het boekje, moest een nu van belang. Waar ik me naam hebben en het voordeel is natuurtegen verzet is de spirituele lijk dat iedereen de titel al kent voordat tendens om het bezig zijn met het überhaupt verschenen is. de toekomst af te schilderen De titel raakt aan een gevoelig punt, de als vluchtgedrag. Daarmee verhouding tussen mens en dier. Veel doen we onszelf én de joodshondenbezitters hebben me al verteld dat christelijke traditie tekort.’ in ieder geval hun hond wel degelijk besef van verleden en toekomst heeft en net Toekomst Koen Holtzapffel en Manuela Kalsky verscheen een onderzoek naar een heel Toen ik kort geleden op een slimme vogel, de kraai, en wat blijkt uit bijeenkomst met collega-predat onderzoek? Ook een kraai denkt op de langere termijn. Hij laat het dikanten uit andere kerken vertelde over het jaarthema van hem voorgezette lekkere hapje eten mooi staan, als ie weet dat er straks de remonstranten, Uw rijk kome, toen was men oprecht een nog lekkerder hapje komt. Het laatste woord over de verhouding verbaasd. Dat is nou helemaal geen thema voor remontussen mens, dier en toekomst is dus nog niet gesproken, observeert u stranten, die hebben het daar toch nooit over? U voelt ‘m uw huisdier de komende tijd a.u.b. goed! Maar een ding is zeker: menal: deze collega’s waren nog niet van me af. Want ook resen houden zich, mede dankzij de goed ontwikkelde structuur van hun monstranten, vrijzinnigen, houden zich wel degelijk met frontaalkwab, op een veel gecompliceerdere manier dan dieren met de dit centrale thema uit de bijbel bezig, al is het dan niet toekomst bezig. Met hulp van hun verbeeldingskracht en hun cultuur altijd expliciet. En de uitdaging voor mij bestond daarin laten mensen zich hier en nu mede leiden door utopie en visioen. Ook om in dit essay op een vrijzinnige manier over dit grote, al zouden we willen, we kunnen niet anders.’ zware maar ook verrassende begrip te schrijven. Zonder ‘t belang ervan te ontkennen, maar ook zonder bangmakeHier en nu rij, bijvoorbeeld over 2012. Met aandacht voor de cultuur ‘U hebt het misschien gelezen, van Harry Mulisch komt op 30 oktober, dus en een knipoog hier en daar. In het besef dat elke toeprecies een jaar na zijn overlijden, een novelle uit over de tijd. Eén paskomstdroom, elke utopie ook weer kritisch bevraagd moet sage is al onthuld en daarin rekent Mulisch niet alleen af met het verleworden en dat niemand hier de laatste wijsheid in pacht den dat niet meer bestaat en met de toekomst die nog niet bestaat, maar heeft. Gelukkig maar!’

kerkenraad uit de kerkenraadsvergadering van

15 september

Na de zomervakantie is de kerkenraad, met drie nieuwe leden, op 15 september voor het eerst weer in vergadering bijeen geweest. We hadden elkaar overigens al eerder uitgebreid gezien en gesproken tijdens het kerkenraadsweekend. De kerkenraadsleden komen elk jaar aan het begin van het ‘seizoen’ op de Hoorneboeg in Hilversum samen in het eerste weekend van september. In de vergadering werd er bij stilgestaan dat dr. Tjaard Barnard al 12½ jaar predikant in onze gemeente is. Tot groot wederzijds genoegen! Uitgebreid is gesproken over verschillende diensten in de afgelopen periode. De samenwerking met de Doopsgezinde Gemeente gaat goed, zij het dat een volgend jaar een aantal organisatorische zaken tevoren nog beter moeten worden doorgesproken. Complimenten waren er voor het uitgebreide jaarprogramma en het mooie jaarprogrammaboekje. Veel aandacht was er ook voor de noodzakelijke conservering van het schilderijenbezit van de gemeente en hoe het behoud van de schilderijen het best kan worden geborgd voor de toekomst. Gedacht wordt o.a. aan het oprichten van een afzonderlijke beheersstichting. Dat zal ook goed moeten worden besproken met de landelijke Broederschap. De vergadering werd ingeleid en beeindigd met heel inspirerende woorden van respectievelijk mw. Kröner-Dutilh en mw. Berkvens-Stevelinck.

Uitnodiging De Kerkenraad nodigt hierbij alle leden en vrienden uit tot het bijwonen van de Algemene Vergadering van Leden en Vrienden op zondag 27 november 2011. Aanvangstijd: 12.00 uur

30 oktober In deze feestelijke dienst gaat dr. T.R. Barnard voor. Medewerking verleent het Mannenkoor uit Nieuwerkerk a/d IJssel onder leiding van Gerard Lange. Thema van de dienst is: verzoening, thuiskomen bij God? 6 november Prof. dr. Th.M. van Leeuwen leidt deze dienst. Hij is hoogleraar aan het Remonstrants Seminarie. 13 november Caminodienst Wat is een caminodienst? De camino of Jakobsroute is een uit de Middeleeuwen stammende pelgrimsweg die vanuit verschillende Europese landen naar het Spaanse Santiago leidt. Duizenden pelgrims hebben de camino gelopen. Vroeger en, verrassend genoeg, ook nu. De pelgrimage naar Compostella is springlevend en we hebben het geluk in onze gemeente mensen te hebben die de camino of delen ervan hebben gelopen. Waarom doet een modern mens dat? Wat gebeurt er onderweg? Wat doet de camino met de pelgrims? Deze, door ervaringsdeskundigen mee voorbereide dienst, nodigt u als het ware uit, mee te lopen naar Santiago de Compostella. Mocht u zelf een Compostella-ganger zijn, neem dan contact op met dr. C. Berkvens-Stevelinck. En kent u mensen die de camino hebben gelopen of willen lopen, nodig hen uit voor de caminodienst. 20 november Eeuwigheidszondag Op de laatste zondag van het kerkelijk jaar zal dr. K.J. Holtzapffel voorgaan in de avondmaalsdienst. Op deze dag gedenken wij de leden en vrienden die ons in het afgelopen (kerkelijk) jaar ontvallen zijn. 27 november Op deze zondag, de eerste van de Advent, gaat dr. Tjaard Barnard voor. De doop wordt tijdens deze dienst bediend. Na afloop van de dienst vindt eerst de presentatie plaats van de bundel met gedichten van Sari van Hennik-Mosselman. Daarna zal er een algemene vergadering van leden en vrienden van de gemeente zijn.

Agenda 1. Opening 2. Mededelingen 3. Notulen van de AVLV van 19 juni 2011. 4. Vaststelling begroting 2012 5. Beleidsplan • werkgroep ‘op naar 750 leden/vrienden!’ 6. Berichten uit Breda 7. Wat verder ter tafel komt • voortgang traject restauratie • onderhoud kunstcollectie 8. Rondvraag 9. Sluiting

Cantatedienst

4 december 2e Advent

In de dienst staat Bachs cantate BWV 62 centraal, Nun Komm, der Heiden Heiland. De cantate is gecomponeerd voor de eerste adventszondag en werd voor het eerst uitgevoerd in Leipzig op 3 december 1724. In onze kerk wordt de cantate de tweede zondag van Advent ten gehore gebracht. De verwachting van de komst van de Messias wordt in de muziek voelbaar gemaakt. De tekst van het eerste en laatste couplet is van de hand van Martin Luther. Luther vertaalde de oude hymne ‘Kom Verlosser der volkeren’ in het Duits tot het koraal ‘Nun Komm, der Heiden Heiland’. Gelezen wordt in ieder geval de zinsnede uit het Mattëusevangelie: ‘Zeg tegen Sion: Kijk, je koning is in aantocht’. M.m.v. solisten en cantatekoor en -orkest o.l.v. Kees Glaubitz. De cantatediensten zijn tevens vriendendiensten, bij uitstek geschikt om vriend(in), buren en bekenden kennis te laten maken met onze gemeente. In de kerk liggen folders om mee te nemen met daarop de data van alle muziekdiensten in onze gemeente in het seizoen 2011/2012. Hierop staan ook alle drie cantatediensten vermeld.

kerkdiensten 23 oktober Op deze zondag heten we onze emeritus-predikant dr. E.H. Cossee hartelijk welkom. Hij is nu predikant in Oude Wetering en Zoetermeer. 2

diensten afgelopen periode 28 aug ds. F. Knoppers, gelezen: 2 Kon. 21:2-11; Luc. 18:9-14. 4 sept dr. K.J. Holtzapffel, thema: ‘Leven als venster op de hemel’, gelezen: Gen. 18:1-16. 11 sept de drie predikanten, thema: ‘Thuiskomen’, gelezen: Ps. 23. 18 sept dr. T.R. Barnard, Vredeszondag, gelezen: Amos 5; Joh. 2:13-17. 25 sept dr. K.J. Holtzapffel, thema: ‘De vele gezichten van Petrus’, gelezen: Hand. 12:4-17. 2 okt dr. T.R. Barnard, thema: ‘Noach komt thuis’, gelezen: Gen. 6-9 (cap.sel.); Ps. 68:1-12. 9 okt dr. K.J. Holtzapffel, thema: ‘Jacob en Ezau verzoend’, gelezen: Gen. 33:1-17.

centrale activiteiten donderdagmorgendialoog 20 oktober Zo is hij Vonne van der Meer Inleiding: Nelleke Bakker ‘Hij’, Lucas Vlieger, is getrouwd, wordt verliefd. Is zij ook verliefd op hem? Het zoeken naar het antwoord wordt voor Lucas een zoeken naar zichzelf. Wat heeft hij van zichzelf gemaakt? Dan ontvangt hij een envelop met een veelzeggend opschrift: Oordeel betr. Lucas Vlieger. Waar komt dat oordeel vandaan? Zit er in die envelop een document dat alles over hem bevat?

17 november Egyptische scheppings-/wordingsverhalen Inleiding: Jans Tinbergen Er zijn verscheidene scheppingsverhalen, sommige komen voort uit waarneming van de verschijnselen in de natuur, andere spreken van een scheppende Godheid. Ze geven inzicht in het vroeg Egyptische denken. Vinden we overeenkomsten met de scheppingsverhalen uit Genesis? De Donderdagmorgendialogen vinden plaats in de kerkenraadskamer van 10.00-ca 12.00 uur; ontvangst met koffie/thee vanaf 9.45 uur. Iedere belangstellende is hartelijk welkom. socrates, jezus en boeddha in zundert De jaarlijkse bijeenkomst van Remonstranten uit Rotterdam en Breda in de Abdij Maria Toevlucht in Zundert heeft dit jaar plaats op vrijdag 21 oktober. Dit jaar behandelen we het boek van Frédéric Lenoir: Socrates, Jezus, Boeddha. Drie leermeesters. De bijeenkomst is nu volgeboekt maar er is een wachtlijst. Wie toch de kans wil wagen kan contact opnemen met de heer R. ‘t Mannetje, 076 5610043, rxt.manne@ kpnplanet.nl of met het secretariaat. Wie volgend jaar mee wil, doet er goed aan vroeg te boeken. De monniken kunnen niet meer dan 14 remonstranten tegelijk herbergen. filmcafé Dinsdag 25 oktober Na vijftien jaar gevangenisstraf komt Juliette voorwaardelijk vrij. Haar zus Léa, die al die jaren geen contact met haar heeft gehad, biedt haar tijdelijk onderdak. De relatie tussen de zussen is voelbaar gespannen. Juliette neemt het haar zus kwalijk dat zij al die tijd niets van zich heeft laten horen. Léa doet ondertussen haar best om het ijs te breken, maar daar is tijd voor nodig.

3

2008, 117 minuten, regie: Philippe Claudel; met Kristin Scott Thomas en Elsa Zylberstein. Koen Holtzapffel begeleidt deze avond. Dinsdag 22 november In het Frankrijk rond het jaar 1900 leeft Camille Claudel met een passie voor klei en beeldhouwen. Zij komt in contact met Auguste Rodin. Hij beseft dat zij een bijzonder talent heeft. De samenwerking tussen beiden is zeer intensief en Rodin put veel inspiratie uit de ideeën en het werk van Camille. Uiteindelijk worden ze zelfs minnaars. Voor het werk van Rodin is Camille erg belangrijk, maar hij staat het haar niet toe als zelfstandige vrouw onder eigen naam kunstwerken te exposeren. Uiteindelijk leidt dit tot een breuk tussen beiden. Camille maakt haar eigen beelden, maar krijgt als zelfstandige kunstenares geen voet aan de grond. 1988, 175 minuten, geregisseerd door Bruno Nuytten, met Gerard Depardieu en Isabelle Adjani. Koen Holtzapffel begeleidt deze avond. Om 19.00 uur in de kerk, Museumpark 3. Aanmelding bij het kerkkantoor graag uiterlijk 5 dagen voor vertoning van de film. Onder het genot van een drankje, wisselen we informeel van gedachten over de film. Vrijwillige bijdrage i.v.m. vertoningsrechten. kring moderne theologie De Bergkapelgemeente in Hillegersberg en de Remonstrantste Gemeente organiseren samen deze kring. Vier maal per jaar, op een woensdag, komen geïnteresseerden bijeen om inspiratie op te doen voor hun geloof. Muziek in en rond de eredienst is dit jaar het thema. Centrale vragen zijn: waarom muziek in een dienst?, welke muziek in de dienst? en wat kan muziek verbeelden wat woorden niet kunnen?

Wouter Blacquière, organist van de Paradijskerk verschaft ons inzicht in de begeleiding van een eredienst. Hij beantwoordt de vragen: Hoe begeleidt een organist een gemeente bij het zingen van de liederen? Welk stuk speel je na de preek? Hoe sluit je aan bij de woorden van een predikant? Hoe breng je bepaalde gevoelens over? woensdag 26 oktober | 20.00 uur Hans van Gelder, organist in Barendrecht en docent aan de volksuniversiteit neemt ons mee naar de muziek van Händel. Hoe verbeeld je in klanken de woorden van een evangelist? De Messiah, een stuk dat Händel in de 17e eeuw componeerde, neemt ons mee naar het leven van Jezus. Het wordt zowel opgevoerd in de adventstijd als in de lijdenstijd. De Messiah kent een rijke traditie van opvoeringen en Händel dirigeerde dit stuk zelf 46 maal. woensdag 23 november | 15.00 uur

oriëntatiecursus remonstrantisme De drie predikanten van onze gemeente organiseren evenals vorige jaren een Oriëntatiecursus remonstrantisme. De laatste bijeenkomsten van dit jaar zijn op dinsdag 1 november, dinsdag 15 november en dinsdag 29 november van 20.00-22.00 uur in de kerkenraadskamer. Per avond ontvangt u literatuur.

arminiuslezing

De tweede Arminiuslezing wordt verzorgd door filosofe en theologe Christa Anbeek. Zij publiceerde in 2010 een zeer opmerkelijk boek: Over leven en overleven. Geconfronteerd met de dood van haar dierbaren begon ze een speurtocht naar de wijze waarop denkers en dichters met de dood omgaan. Deze avond belooft uitzonderlijk te zijn. Naast haar universitair docentschap is Christa Anbeek ook remonstrants predikante. Zij heeft het vermogen haar verhaal op een manier te vertellen die voor iedereen herkenbaar is. Christa Anbeek is universitair hoofddocent bestaansfilosofie, docent religiewetenschappen en remonstrants predikant.

Dinsdag 15 november, 20.00 uur in de kerkzaal.

oecumenische leerkring Deze gesprekskring onder leiding van de predikanten Katinka Broos (gereformeerd) en Tjaard Barnard komt bijeen op donderdag 17 november van 14.30-16.30 uur in de kerkenraadskamer. Besproken zal worden het beeld van Jezus, zoals dat getekend wordt door Felix Timmermans in Het kindeke Jezus in Vlaanderen. donderdagavondgesprekken We zijn dit kerkseizoen in gesprek met Prediker. Benieuwd naar wat Prediker ons te bieden heeft. We kijken uit naar de persoonlijke gesprekken. In de kerkenraadskamer met de prachtige schilderijen komen we samen op donderdag 1 december van 20.15-22.30 uur . € 20 als je zes gesprekken bijwoont, € 5 per keer wanneer je zomaar eens een avond wilt meepraten. Je kunt je aanmelden bij Jacomina van Andel, 010 4624550, [email protected] of bij het kerkkantoor

Wekelijks de @-nieuwsbrief ontvangen over activiteiten van de Gemeente Meldt u aan: [email protected]

predikanten dr. t.r. barnard

Glasblazerij 42, 2993 CM Barendrecht, [email protected] fax 0180 649733. Dr. T.R. Barnard is te bereiken op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag tussen 9.00-9.30 uur, 0180 649576. www.everyoneweb.com/TjaardBarnard/ (o.a. voor preken) Wijken: Hillegersberg, Schiebroek, Nieuw Terbregge, Zevenkamp, Ommoord, Nesselande, Barendrecht, Rhoon, Spijkenisse, Hoekse Waard, Rotterdam-Zuid, Ridderkerk.

Wijkbericht Het is en blijft opvallend hoeveel publicaties er ontstaan binnen en direct buiten de remonstrantse kring. Begin oktober verscheen het bijzondere essay van Koen Holtzapffel, Alleen de hond leeft in het hier en nu. Zeer de moeite waard. Een week later verscheen het boekje Coming Out Churches, waarin de algemeen secretaris Tom Mikkers een groot aandeel heeft gehad. Een positief boekje dat de vraag beantwoordt waar homo’s wel welkom zijn voor een kerkelijke (in)zegening. Tenslotte verscheen een bundel over vrouwelijke predikanten, waarin remonstranten ook een grote rol hebben. Zie hiervoor de aankondiging elders in dit blad. Mijn bescheiden bijdrage aan deze bundel is een vrucht van het studieverlof van deze zomer. Een kritische lezer zou kunnen denken dat uw predikanten vooral studeerkamergeleerden zijn. Laat ik eerlijk zijn: we schuwen de studeerkamer zeker niet! Maar we komen er ook graag uit naar plaatsen waar we u ontmoeten: in de kerk (waar het steeds jonger lijkt te worden), bij de kringen (misschien heeft ook u zin om eens mee te doen) of bij u thuis op bezoek. Wat mijzelf betreft: schroom niet het contact te zoeken. Ik ben er graag voor u! Met een hartelijke groet, T.R.B. Agenda di 25 okt 20.15 uur Kring (J)ong(G)elovig, Hanneke Kouwenberg, L. Pregerkade 46. do 27 okt 18.00 uur Eetkring, Rutger Kraal, Plaswijcklaan 55. ma 31 okt 20.15 uur Kring Hillegersberg, Jan Jeronimus, Willemskade 15-f. di 1 nov 14.30 uur Kring Olympus. wo 2 nov 18.00 uur Eetkring, Maarten de Jonge, M. Dijckshoornlaan 5. do 3 nov 20.00 uur Kring Zevenkamp, plaats nader te bepalen. ma 7 nov 14.00 uur Kring Hillegersberg A, fam. Daniëls, Argonautenweg 11 P. ma 7 nov 20.15 uur Kring Barendrecht/Rhoon, Carnissehaven, hoek Avenue Carnisse/Noordersingel. di 8 nov 10.00 uur Gecombineerde Kring, mw. Iserief, Plaszicht 1. do 10 nov 20.00 uur Kring Hoeksche Waard, fam. Steenhuis, Slauerhoffstraat 11, Oud-Beijerland. ma 14 nov 20.15 uur Kring Hillegersberg 3, plaats nog te bepalen. di 22 nov 14.30 uur Kring Ommoord, fam. Van der Hart, Stresemannplaats 11. di 6 dec 20.15 uur Kring Barendrecht/Rhoon, Carnissehaven, hoek Avenue Carnisse/Noordersingel. dr. c.m.g. berkvens-stevelinck Stadionkade 16-2, 1077 VK Amsterdam, [email protected] Dr. C.M.G. Berkvens-Stevelinck is te bereiken dinsdag t/m donderdag tussen 8.00-8.30 uur, 020 6714568. www.moederoverste.nl U kunt zich aanmelden voor preken op de mail door uw e-mailadres te mailen naar [email protected]

4

Wijken: Centrum, Overschie, Schiedam. Wijkbericht Met nog in herinnering de prachtige startzondag van 11 september en de landelijke presentatie van het boek Alleen de hond leeft in het nu van collega Holtzapffel, blijkt het jaarthema thuiskomen goed in de week gelegd. Voor mij zal dit thema binnenkort heel actueel worden, want ik heb besloten om naar Rotterdam te verhuizen. Een wel heel letterlijke vertaling van het jaarthema. Hopelijk kan dit plan snel gerealiseerd worden. Het is merkwaardig hoe mijn huidige stadsgenoten zich niet kunnen voorstellen dat men zich in Rotterdam meer thuis zou kunnen voelen dan in Amsterdam. Het omgekeerde is overigens ook waar. Hoe dan ook, ik ben blij dat ik binnenkort minder hoef te reizen en bij voorbeeld makkelijker op avonden bij u langs kan komen. Ik ben overigens heel blij dat de pastorale kamer naast het secretariaat nu helemaal klaar is. Ik vertoef er graag en wil al degenen die zich hiervoor ingezet hebben hartelijk bedanken. Maar de pastorale tafel bij Engels blijft nog steeds in gebruik als u dat fijner vindt. De nieuwe wijksecretaris, de contactleden en ik zijn bezig om het bezoekwerk in de wijk Centrum in kaart te brengen. Binnenkort krijgt u, als u nog geen contactlid hebt, een brief met het verzoek aan te geven of u het op prijs stelt door een contactlid en/of door mij bezocht te worden. Het zou fijn zijn als u naar aanleiding van de brief even contact opneemt. Het is voor mij veel prettiger om te weten wat uw wensen zijn. We gaan weer een winterseizoen tegemoet. Hopelijk strand ik dit jaar niet met de trein en heeft u geen last van onbegaanbare wegen. C.M.G.B-S. Agenda vr 21 okt hele dag Spiritualiteit in Zundert di 15 dec 19.00 uur Kring Centrum, plaats nog nader te bepalen dr. k.j. holtzapffel Willem Nagellaan 23, 3054 BV Rotterdam, holtzapffel@remonstranten rotterdam.nl Dr. K.J. Holtzapffel is te bereiken op maandag t/m donderdag van 8.45-9.15 uur, 010 4186913. Preken vindt u op www.remonstrantenrotterdam.nl/kerkdiensten

Wijken: Kralingen, Capelle-, Nieuwerkerk- en Krimpen a/d IJssel, Berkel en Rodenrijs, Bleiswijk, Bergschenhoek, Zevenhuizen, Prinsenland, Termaathuis. Wijkbericht Ik schrijf dit wijkbericht na afloop van de gezinsdienst van 9 oktober, waarin Jakob en Esau centraal stonden én het thema van de Kinderboekenweek: Superhelden, over dapper durven zijn. Daarnaast was ook dit jaar deze dienst in de herfstperiode bestemd voor Bloemenzondag. De door vrijwilligers samengestelde boeketten worden dan bij die gemeenteleden gebracht, die, om welke reden ook, niet meer in de gelegenheid zijn de diensten in de kerk bij te wonen. Jarenlang is dit belangrijke werk met grote toewijding verricht door mw. Nelleke Bakker – Leentvaar. Dit jaar was dat voor het laatst. In de dienst werd zij van harte bedankt en mocht ze het bloemenstokje doorgeven aan mw. Hanna Bakker-de Jong (geen familie). Bij de voorbeden noemden we het werk van drie moedige vrouwen die dit jaar de Nobelprijs voor de vrede ontvangen. Een van hen schijnt gezegd te hebben: zelfs als ze ons met wapens aanvallen, bieden wij ze bloemen aan. Hoe dapper kun je zijn! Tot slot werd aandacht besteed aan de herdenking die op hetzelfde moment in Amsterdam plaatsvond ter gelegenheid van 25 jaar openstelling van het kerkelijk huwelijk voor paren van hetzelfde geslacht. 25 jaar geleden waren de remonstranten daarin voorlopers, overeenkomstig hun lijfspreuk van vrijheid en verdraagzaamheid. En ja hoor, ook het speciaal voor deze herdenking gecomponeerde lied 5

van Sytze de Vries, Ongestraft mag liefde bloeien bevatte een bloemen-couplet: Leg de liefde niet aan banden, Gun haar gang de vrije loop. Geef haar bloemen nooit uit handen, Want haar vrucht is onze hoop! Een Bloemendienst om nog even op terug te kijken. Ten slotte, noteert u alvast de eerste Cantate- en Vriendendienst van dit seizoen in onze kerk? Zondag 4 december, 2e Advent, Bachcantate 62, Nun Komm, der Heiden Heiland. K.J.H. Agenda wo 19 okt 15.00 uur Kring Kralingen in Termaathuis. wo 19 okt 20.00 uur Kring Nieuwerkerk, fam. Van der Kamp, Tinbergenpad 5. di 1 nov 15.00 uur Kring Berkel, dhr. Visser, IJsvogellaan 4. wo 2 nov 20.00 uur Kringclusief, mw. Van Schijndel- Goester, M. Hobbemalaan 3. do 3 nov 20.00 uur Kring Krimpen, mw. Dieges-Krij- ger, Parkhof 3. di 8 nov 14.30 uur Kring Termaat II in Termaathuis. vr 25 nov 14.00 uur Kring Prinsenland, plaats nog nader te bepalen. zat 26 nov 16.15 uur Jongerengesprekskring, plaats nog nader te bepalen. wo 30 nov 15.00 uur Kring Kralingen in Termaathuis. do 1 dec 20.00 uur Doopouderkring, fam Leppink, Van Hoyledesingel 29. di 6 dec 15.00 uur Kring Berkel, fam. Lagerweij, Stekelvaren 11. di 6 dec 20.00 uur Kring Nieuwerkerk, mw. Paters- van den Hurk, Singel 30. do 8 dec 9.30 uur Contactleden Kralingen-Prinsen- land, mw. Mulder-Van der Hoeven, Laan van Woudestein 13.

commissies diaconale commissie Collecte 30 oktober Stichting Kenya Fonds Het Kenya Fonds ondersteunt Jamaa Home, een door nonnen geleid opvanghuis voor meisjes die verkracht zijn of in grote nood verkeren. Zij hebben geen familie die voor hen kan zorgen. Zij krijgen er ook een opleiding, zodat zij na verloop van tijd in staat zijn voor zichzelf te zorgen.

collecten Van 25 augustus 2011 tot en met 9 oktober 2011 Gemeente Diaconie Huwelijkscollecte: Stichting Pallieter Huwelijkscollecte: Victory Home Stichting IKOS Givat Haviva Kinderen van Caïro Schoolhulp Suriname

€ 960,79 € 284,57 € 101,54 € 256,75 € 275,24 € 143,45 € 158,25 € 123,60

jeugd, jongeren

colofon Vanaf 1914 - Voor Eigen Kring Vanaf 2007 - Kerkblad Remonstranten Rotterdam

redactie en vormgeving Redactie: mw. G.H.W. Wieneke 010 4730463, A.J. Lems en mw. J.W. van Andel. Ontwerp en vormgeving: In Zicht In Vorm. Drukwerk: Drukkerij G.B. ’t Hooft bv. inleveren kopij De kopij voor het volgende nummer van Kerkblad Remonstranten Rotterdam moet beslist vóór 12.00 uur op zondag 27 november aanwezig zijn en uitsluitend op [email protected].

Verschijningsdatum: 7 december 2011 Belangstellenden kunnen zich abonneren op Kerkblad Remonstranten Rotterdam voor € 25 per jaar. Opgave bij het kerkkantoor.

& studenten

voorlezen voor het stappen gaan! In de tweede bijeenkomst van de najaarscyclus op donderdag 27 oktober, heten we oud-minister Ab Klink welkom. De avond begint om 20.30 uur in de Remonstrantse Kerk. Start borrel 21.30 uur Contact: Ingmar van Meerkerk, voorzitter organiserend comité, [email protected] of Lientje Pols, [email protected]

personalia Overleden De heer A. 't Hart, Reeuwijk, 84 jaar. Wij dragen hem op aan Gods eeuwige liefde. Gedoopt Op zondag 11 september is in onze kerk door dr. Barnard gedoopt Wies Alida Ekke Jeanne van der Salm, dochter van dhr. en mw. Van der Salm-Crezée, Lisse.

kerkkantoor 010 4360543 Het kerkkantoor is telefonisch bereikbaar op maandag en donderdag van 9.00-13.00 uur. Buiten de openingstijden staan altijd de fax: 010 4360154 en e-mail: [email protected] tot uw beschikking.

Huwelijk Op 25 augustus is in onze kerk door dr. Barnard het huwelijk ingezegend van Jordy Gerrit Hendrik van Meerkerk en Wendy Natascha Nolten.

betalingen/giften Uw kerkelijke bijdragen kunt u overmaken op 170 714. t.n.v. Remonstrantse Gemeente Rotterdam o.v.v. ‘bijdrage + jaartal’

Nieuwe vrienden Mw. G.L.P. van der Leeuw, Rotterdam-Agniesebuurt. Mw. M. Bolt-van der Graaf, Rotterdam-Kralingen. Mw. E.M. Koopman, Rotterdam-Nesselande.

Bloemenbijdragen en andere bijzondere giften kunt u overmaken op 560 304 t.n.v. Remonstrantse Gemeente Bijzondere Giften, o.v.v. het doel.

Met attestatie binnengekomen als lid Dhr. G.H. Kraij, Leiden, van Remonstrantse Gemeente Leiden. Mw. E.L. van Dunné-de Bijll Nachenius, Schiedam, van Remonstrantse Gemeente Vlaardingen. Mw. M.A.H. Schrijver-Houben, Rotterdam-Termaat, van Remonstrantse Gemeente Twente.

Diaconale giften kunt u overmaken op 225 137 t.n.v. Diaconie Remonstrantse Gemeente Rotterdam. Wilt u zo vriendelijk zijn bij uw overschrijvingen het doel van uw gift te vermelden? adreswijzigingen Wij verzoeken u dringend bij verhuizing een adreswijziging naar ons kerkkantoor te zenden. Bij voorbaat dank voor uw medewerking. ziekenhuisopname Wanneer u bij opname in het ziekenhuis bezoek van de predikant wenst, wordt u dringend verzocht de wijkpredikant, c.q. het kerkkantoor daarvan in kennis te stellen. begrafenis/crematie Wanneer u dat wenst, spreken de predikanten bij een uitvaart of leiden zij een afscheidsdienst. Wilt u er aan denken pas de definitieve afspraken met de begrafenisondernemer te maken als u weet of uw predikant op dat moment ook kan? verhuur ruimte in de kerk Zowel de kerkruimte als de aparte zalen zijn te huur voor lezingen, vergaderingen, muziekuitvoeringen etc. Inlichtingen ARMINIUS, 010 4363800, www.arminius.nu

Allen onze hartelijke gelukwensen.

Allen hartelijk welkom. Adreswijzigingen Mw. B. Hoolboom, Leiden naar Boskoop. Bedankt als lid/vriend Dhr. A.M. Bloemen, Oud-Beijerland. Dhr. C.P. Gerretsen (jr), Rotterdam-Hillegersberg. Onze beste wensen vergezellen hen.

diversen Verschenen Dit jaar is het 100 jaar geleden dat Annie (Mankes-)Zernike werd bevestigd als eerste predikante in Nederland. Zij werd doopsgezind predikant in Bovenknijpe. Bij de herdenking van dit feit verscheen de bundel Honderd jaar vrouwen op de kansel, 19112011. Het boek onder anderen geredigeerd door Frederike Cossee bevat drie soorten bijdragen: Artikelen over de periode van

lees verder op pagina 8

6

kerkdiensten Doopsgezind Centrum, Cimburgalaan 98, aanvang 10.30 uur

Remonstrantse kerkdiensten

23 oktober ds. I.L.Tan 6 november ds. D.L.H.Lunenburg-Moret, Rotterdam 20 november dr. C.M.G.Berkvens-Stevelinck, Eeuwigheidszondag 4 december dhr. P.W.A. Overdiep Doopsgezinde kerkdiensten 30 oktober ds. I.Reinhold-Scheuermann, Gedachtenisdienst 13 november ds. I.Reinhold-Scheuermann, Avondmaalsviering 27 november ds. I.Reinhold-Scheuermann diensten afgelopen periode 25 september, ds. C.M.G.Berkvens-Stevelinck, thema: Thuiskomen, Startzondag, toetreding en huwelijksinzegening, gelezen: Joh. 15: 1-11. In deze feestelijke dienst in een overvolle kerk zijn aangenomen als lid van onze gemeente: Elivia Jongerius en Hans Richter Uitdenbogaardt uit Halsteren. Hieronder volgt een stukje uit hun motivatie: “Als twee rivieren elkaar ontmoeten kan het wel eens snel gaan stromen. De stroming die ontstond bracht veel mee. Oude, verwerkte en onverwerkte, stukken meegesleurd door het leven en die vragen om verandering, verandering in Heelheid en Liefde. We gingen op zoek en vonden aansluiting (middels een uitzending van het Vermoeden) bij het remonstrantse geloof, Hans z’n thuisbasis en voor mij een thuiskomen. Een thuiskomen omdat het weggestopte verlangen hier gehoor vond maar ook werd verwoord. De eenzaamheid maakte plaats voor een diepe vreugde. Dat is nog eens thuiskomen”. Op de aankondiging van ons trouwen in 2007 hadden we de tekst van The Lau: ”Het lijkt alsof iets wederkeert Wat lang is weggeweest Langzaam gaan de lampen aan Wees welkom in m’n hart.” En zo voelde het. Nu staan we vier jaar verder en willen we eigenlijk deze tekst een diepere betekenis geven in ons leven. God, Liefde en Heelheid verwelkomen in ons hart door belijdenis af te leggen en een zegen te vragen over ons huwelijk, Elivia en Hans

Rotterdamse predikant Koen Holtzapffel naar aanleiding van het jaarthema van de Remonstrantse Broederschap schreef: Alleen de hond leeft in het hier en nu. Een essay over de toekomst. Het boek leent zich bij uitstek voor gespreksavonden. Velen onder u heb ik deze zomer gesproken. Mocht u wensen dat ik bij u op huisbezoek kom, laat het mij vooral weten. Maar we kunnen ook telefonisch of per mail een goed gesprek voeren. Ik sta tot uw beschikking. Aarzel niet om contact met mij op te nemen. Christiane Berkvens-Stevelinck van de kerkenraad Op het eerste nummer van de elektronische nieuwsbrief kwamen veel positieve reacties. Inmiddels is ook het verslag van de kascommissie met de goedkeuring van de financiële stukken binnen. in memoriam kiek van walwijk-beerstecher

Wassenaar, 11 maart 1932 ~ Breda 6 september 2011. Op 9 september hebben we in een Dankdienst met familie, vrienden, kennissen en gemeente afscheid genomen van Kiek van Walwijk. Ze was een bijzondere vrouw, echtgenote, (groot)moeder, vriendin en gemeentelid, maar vooral een vrouw die zichzelf was en bleef, haar hele leven, tot op het laatst toe. Ze was in de jaren dat ze in Breda woonde meteen een actief lid van onze gemeente, zoals ze dat ook gedaan had in de andere Remonstrantse gemeenten waar ze gewoond heeft. In Breda werd Kiek coördinator van de bijbelkring, die ze met veel verve leidde, zolang het nog ging. Met haar verliezen we een bijzonder warm en actief gemeentelid. We zullen haar missen en wensen Ed, de kinderen en kleinkinderen veel sterke toe. J.v.D.

eeuwigheidszondag Op de laatste zondag van het kerkelijk jaar, de zondag die voorafgaat aan Advent, herdenken onze gemeenten de leden en vrienden die in het voorgaande jaar zijn overleden. Dit gebeurt in een ingetogen dienst waarin iedereen de gelegenheid krijgt om een kaars aan te steken voor overleden dierbaren. Traditiegetrouw wordt ook op deze zondag de Bijbel plechtig gesloten: het jaar is rond. En omdat we in Breda slechts om de week kerken, openen we haar vervolgens weer: het nieuwe liturgisch jaar begint met Advent. Dit ritueel geeft als het ware aan hoe we de dood van dierbaren en geliefden te boven kunnen komen: door het boek van het leven opnieuw open te maken. Daarbij helpt de geloofsgemeenschap waartoe we behoren: verdriet en nieuwe hoop worden gezamenlijk beleefd. Dr. Berkvens leidt deze dienst.

LEZING MARINUS VAN DEN BERG 28 november 19.30 uur, kerk, Behouden thuiskomst Wat betekent een behouden thuiskomst wanneer het niet mogelijk is om in je eigen omgeving, je eigen huis te sterven? Door met elkaar over het sterven te praten, kun je leren er mee om te gaan. Marinus van den Berg is geestelijk verzorger van Cadenza in Rotterdam. Zijn talrijke boeken over verlieservaring en rouwverwerking zijn voor velen een bron van troost. Hij schreef onder andere Als het stiller wordt, kijk je terug (2006), Als de ouderdom pijn doet (2007), Wijsheid maakt het verschil (2009) en Rouwen in de tijd (2010). Hij is een graag geziene, boeiende spreker die vertelt uit eigen ervaring.

van de predikante Een werkelijk uitzonderlijk begin van het seizoen, de startzondag op 25 september! Het vieren van de bevestiging van twee nieuwe leden van onze gemeente tegelijkertijd met het inzegenen van hun huwelijk was een werkelijk novum. U leest er hieronder meer over. Intussen is het jaarprogramma van start gegaan met een eerste lezing over het thema Thuiskomen. De tweede lezing, op 28 november, belooft eveneens het thema in een onverwacht perspectief te stellen (zie hiernaast). Ook kringen zijn begonnen. Sommige buigen zich over het boek dat de

colofon Redactie: Mw. J.W. van Dorp, [email protected] voor bijdragen aan het kerkblad en adreswijzigingen. Rekeningnummer penningmeester Breda: 1090132 t.n.v. penningmeester Rem. Gem. te Breda. Voor vragen over vervoer voor kerkdiensten, lezingen e.d. kunt u contact opnemen met een van de leden van de kerkenraad; o.a. Jennie van Dorp. 076 5653931. Bereikbaarheid dr. Berkvens-Stevelinck: zie predikanten Rotterdam.

7

zundert op vrijdag 21 oktober is volgeboekt lees meer bij Centrale Activiteiten pagina 3

remonstrantse gemeente breda

toelating van vrouwen tot het ambt; Artikelen over pioniersters: de eerste vrouwelijke predikanten binnen enkele kerken; Ervaringen van hedendaagse vrouwelijke predikanten Zo staat er in dit boekje een levensbeschrijving van de eerste remonstrantse predikante, ds. F.W. Rappold. Riek Rappold diende in 1919 en 1920 de Remonstrantse Gemeente Rotterdam als hulppredikante. Dit artikel is geschreven door Tjaard Barnard. Marthe de Vries, oud-predikante van deze Gemeente, schreef over ds. Wil Wiardi Beckman. Zij diende de Haagse gemeente. In de rubriek met ervaringen van hedendaagse vrouwelijke predikanten schreef Christiane Berkvens-Stevelinck. Honderd jaar vrouwen op de kansel, 1911-2011 red. Mirjam de Baar e.a., Uitgeverij Verloren, Hilversum. ISBN 9789087042578, 192 pp, € 21.

kerkdiensten remonstrantse kerk museumpark 3 rotterdam

Aanvang 10.30 uur

23

okt dr. E.H. Cossee, collecte Europa Kinderhulp

30

okt dr. T.R. Barnard, m.m.v. Mannenkoor Nieuwerkerk, collecte Kenya Fonds

6

Een stem in de wind In mei stierf Sari van Hennik-Mosselman. Zij laat een rijk oeuvre aan poëzie na. Deze werd in verschillende bundels gepubliceerd en sierde een enkele keer de titelpagina van AdRem, Voor Eigen Kring en Kerkblad Remonstranten Rotterdam. We hebben deze poëzie, in samenwerking met Sari’s dochter, in een bundel bijeengebracht. Met oog voor detail, in observaties en ervaringen weet Sari haar poëzie een hogere glans te geven. Dat maakt deze bundel zo bijzonder. Een voorproefje:

nov dr. Th.M. van Leeuwen, Na het zingen ...

13

nov dr. C.M.G. Berkvens-Stevelinck, Caminodienst, kinderkring, collecte Pension Maaszicht

20

nov dr. K.J. Holtzapffel, Eeuwigheidszondag, Avondmaal, collecte Hospice Rotterdam

27

nov dr. T.R. Barnard, 1e Advent, doop, kinderkring

4

dec dr. K.J. Holtzapffel, 2e Advent, Cantatedienst, Na het zingen ..., collecte Cantatedienst

11

dec ds. D.L.H. Lunenburg-Moret, 3e Advent, kinderkring, collecte Hand in Hand diensten elders

Bergkapel/Hillegersberg Oude Raadhuislaan 86, ingang door de poort Aanvang 10.30 uur

meer van Galilea vanachter de heuvels aan het stille meer verschijnt langzaam de zon

6

nov dr. K.J. Holtzapffel

4

dec mw. I. Ridderhof-Mackenbach Termaathuis ‘s-Gravenwetering 98 Aanvang 16.30 uur

staande aan het meer voel ik – in de stilte Gods adem langs mij gaan

20

Een stem in de wind verschijnt eind november dit jaar. De bundel is op zondag voor en na de dienst te koop bij de boekentafel in de Remonstrantse Gemeente Rotterdam. Ook te bestellen via [email protected] Meldt u bij uw bestelling uw naam, adres en het aantal bundels. Het bedrag kunt u overmaken op rekening 504017136 t.n.v. J.G. de Bijll Nachenius-Sterkenburg onder vermelding van Een stem in de wind. We verzenden uw bestelling na ontvangst van uw betaling. Een stem in de wind, ISBN 978-90-9026379-3 € 10 via de boekentafel; € 12 incl. verzendkosten. Joke de Bijll Nachenius- Sterkenburg

nov dr. K.J. Holtzapffel Woonzorgcentrum De Schutse Cordell Hullplaats 22 Aanvang weeksluiting 15.00 uur

28

okt dr. T.R. Barnard

bol en goetzee uitvaartverzorging hoofdkantoor en rouwcentrum boezemsigel

Alleen de Hond leeft in het hier en nu. Essay over de toekomst, K.J. Holtzapffel, Uitgeverij Meinema, ISBN 9789021143132, 96 pp € 12,50. Verkrijgbaar bij de zondagse boekentafel in onze kerk en ook in de gewone boekhandel.

3034

35

ec rotterdam

010-2805280 dag en nacht bereikbaar

8