Autodelen nu en in de nabije toekomst

Grote Bickersstraat 76 1013 KS Amsterdam Postbus 1903 1000 BX Amsterdam tel e-mail

Autodelen nu en in de nabije toekomst Kwalitatief onderzoek uitgevoerd voor het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid

Judith ter Berg & Yolanda Schothorst

Amsterdam, maart 2015

Projectnummer: P6318

020 522 59 99 [email protected] www.veldkamp.net

Inhoud

1

Inleiding

1

2

Onderzoeksverantwoording

2

2.1 2.2

Opzet en uitvoering van het onderzoek Interpretatie rapportage

2 3

3

De resultaten

4

3.1 3.2

Referentiekader: affiniteit met deeleconomie Autodelen: bekendheid met systemen

4 6

3.3 3.4

Pro’s en contra’s van autodelen Motivaties voor autodeelgebruik

7 13

3.5 3.6

Huidig en ingeschat autodeelgebruik Autodelen en de toekomst

15 17

4

Conclusies

20

Bijlage 1 Uitnodigingsbrief Bijlage 2 Checklisten Bijlage 3 Presentatie Bijlage 4 Respondentenoverzicht

1.

1

Inleiding

Op verzoek van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) heeft Veldkamp in maart 2015 een kwalitatief onderzoek uitgevoerd rond het thema ‘autodelen’. Het KiM is een onderzoeksproject gestart dat zich richt op de mogelijke gevolgen van een verandering van autobezit naar autogebruik. Want een doorzettende trend van autobezit naar (deel)autogebruik, kan van betekenis zijn voor bereikbaarheid en duurzaamheid. De centrale vraagstelling in het onderzoeksproject is als volgt geformuleerd: Inzicht krijgen in de ontwikkeling van de omvang van diverse vormen van deelgebruik van de auto, de factoren die de ontwikkeling beïnvloeden, de kansen en belemmeringen die daarbij een rol spelen en het verkennen van mogelijke effecten van de ontwikkeling op het autobezit, de mobiliteit, de bereikbaarheid, duurzaamheid en welvaart. Deze vragen worden beantwoord door middel van een uitgebreide onderzoeksopzet waarin verschillende methoden en informatiebronnen worden gecombineerd (literatuuronderzoek, secundaire analyses op databronnen, casestudies, focusgroepen, Stated preference onderzoek, survey onder autodeel gebruikers en scenario-ontwikkeling). Dit alles met het doel te komen tot een rapport waarin alle bevindingen worden samengebracht. Veldkamp is gevraagd de focusgroepen voor rekening te nemen. Door middel van focusgroepen wil het KiM inzicht krijgen in: •

de kennis, houding en motivatiefactoren van autodelers en potentiële autodelers op het terrein van autodelen;

•

de ingeschatte mogelijke effecten en reboundeffecten die zij toekennen aan autodelen.

Het was de bedoeling om deze inzichten te verkrijgen via groepsdiscussies met personen die momenteel al autodelen en zij die als potentiële autodeler aan te merken zijn. In dit rapport beschrijven we de resultaten van het onderzoek. In hoofdstuk 2 geven we een verantwoording van de opzet en uitvoering van het onderzoek. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen en in hoofdstuk 4 maken we de balans op.

P6318 KiM kwalitatief onderzoek rond autodelen| maart 2015

2.

2

Onderzoeksverantwoording

2.1

Opzet en uitvoering van het onderzoek

In overleg met het KiM is besloten om het gevraagde inzicht te verkrijgen via twee groepsgesprekken met telkens acht personen: •

één groepsgesprek met personen die aan te merken zijn als autodeler;

•

één groepsgesprek met personen die positief staan tegenover autodelen maar dat nog niet doen.

Beide groepen zijn geworven onder respondenten van de Monitor autodelen uit het TNSNipobasepanel (bijlage 1). Bij het werven van de deelnemers waren de volgende criteria relevant: •

allen zijn woonachtig in Amsterdam, het stadshart of omliggende wijken;

•

spreiding in leeftijd (met inachtneming van gegeven dat autodelen vooral voorkomt in de groep 25 tot 44 jarigen);

•

spreiding over gezinssituatie (alleenstaand, gezin met/zonder kinderen);

•

spreiding over autobezit;

•

voor potentiële autodelers: een positieve houding ten opzichte van autodelen;

•

voor autodelers: spreiding over gebruik type deelautosysteem.

Op basis van een eerste versie van een vraagpuntenlijst voor autodelers van het KiM heeft Veldkamp een definitieve gesprekspuntenlijst opgesteld, gebaseerd op een gespreklengte van 120 minuten. Voor potentiële autodelers is een aparte gesprekspuntenlijst opgesteld. Zie voor de vraagpuntenlijsten bijlage 2. Door het KiM is een korte presentatie aangeleverd waarin de verschillende autodeelsystemen worden toegelicht en van beeldmateriaal zijn voorzien (bijlage 3). De twee groepsgesprekken zijn uitgevoerd op 3 en 4 maart 2015. In totaal vijftien personen hebben deelgenomen aan de sessies. Zie voor het overzicht van respondenten bijlage 4. De gesprekken hebben plaatsgevonden op onze onderzoeklocatie in Amsterdam. Onderzoekers en geïnteresseerden van het KiM hebben de gesprekken in een andere ruimte simultaan kunnen volgen via een gesloten tv-circuit.


3.

2.2

Interpretatie rapportage

Kwalitatief onderzoek stelt ons in staat inzicht te verkrijgen in opvattingen van mensen en de achterliggende verklaringen daarvan. Deze vorm van onderzoek is open en verkennend en gaat uit van wat de respondenten zelf ter sprake brengen. Bij kwalitatief onderzoek gaat het om het beschrijven van de diversiteit aan opvattingen en niet om de frequentie waarmee bepaalde uitspraken worden gedaan. Opgenomen citaten dienen ter illustratie; de citaten van respondenten zijn cursief en door dubbele aanhalingstekens aangegeven. Citaten van autodelers zijn te herkennen aan (a) en citaten van potentiële autodelers zijn te herkennen aan (pa). Waar relevant maken we in de tekst onderscheid tussen autodelers en potentiële autodelers.


4.

3

De resultaten

Allereerst geven we kort een schets van de deelnemers in hun affiniteit met het begrip deeleconomie. Daarna gaan we achtereenvolgens in op de bekendheid van de verschillende autodeelsystemen, de gepercipieerde voor- en nadelen van autodelen, de beweegredenen om al dan niet gebruik te maken van autodelen, het huidige of ingeschatte autodeelgedrag en de toekomst van het autodelen.

3.1

Referentiekader: affiniteit met deeleconomie

Het begrip deeleconomie is een bekend gegeven voor de deelnemers. Ze noemen spontaan allerlei terreinen waar het speelt: •

uitlenen van gereedschap

•

overnachtingen door middel van Airbnb, couchsurfing, ruilen van huis

•

eten (“Eten, je kookt meer en dan komen mensen een maaltijd bij je halen.” (pa))

•

kleding (“Kledingbibliotheek, dan leen je een kledingstuk voor een bepaalde tijd.” (pa))

•

boeken via openbare boekenkastjes

•

diensten aanbieden

•

fietsdelen

•

autodelen, Uber, meerijden en benzine betalen

•

kennis/ideeën uitwisselen (via Pinterest, Facebook).

Het delen van werkruimte is ook bekend bij de meesten, maar wordt niet spontaan genoemd. Al pratend verkent men met elkaar de grenzen van wat men onder deeleconomie verstaat of niet. Het noemen van de weggeefwinkel of kringloop winkel ontlokt de discussie of het een onderdeel van de deeleconomie is of niet. Vindt de een van wel, de ander vindt dat het niet gaat om volgtijdelijk gebruik en recyclen maar om het met meer mensen tegelijkertijd gebruik maken: “Dat zijn dingen die je na elkaar gebruikt. In de deeleconomie deel je samen. Je gereedschap dat je na een tijdje weer terugkrijgt. Dat is anders dan de weggeefwinkel. Dan heb je het gebruikt en doe je het weg.” (a) Een ander discussiepunt dat bij de autodelers naar voren komt betreft het wel of niet commerciele karakter van de deeleconomie. Het lijkt erop dat men voorstaat dat de deelgedachte overheersend is boven het geld verdienen. Een site als Spotify vertegenwoordigt in hun mening de commercie en wordt minder logisch onderdeel gevonden van de deeleconomie. Als tegenargument wordt ingebracht dat autodeelbedrijven eveneens commerciële bedrijven zijn. In sommige gevallen kun je er financieel baat bij hebben in de zin van verdiensten (bijv. met Airbnb) en soms voorkomt het grote uitgaven (bijv. met gereedschap/kleding). Wanneer gaat het delen over in ‘normaal’ menselijk verkeer zoals een vriendendienst of elkaar als buren helpen? In dat geval lijkt het overdreven om te spreken van deeleconomie. En hoe zit P6318 KiM kwalitatief onderzoek rond autodelen| maart 2015

5.

het met het gezamenlijk met de buren kopen van bijvoorbeeld gereedschap: is dat delen of niet? Maatgevend hierin lijkt te zijn of je mensen al kent of niet. Juist de anonimiteit, het delen met onbekenden is van belang om te kunnen spreken van deeleconomie. “Met mensen die je niet kent. De rest is vriendelijkheid, samenleven. Ik doe iets voor jou en jij iets voor mij.” (a) “Als je je buurman een boormachine uitleent, is het dan lenen of delen?” (pa) De mogelijkheden van de deeleconomie zijn niet onbegrensd. Het delen van spullen die als heel persoonlijk worden ervaren, ligt gevoelig. De mobiele telefoon en laptop zijn bij uitstek producten die niet deelbaar worden geacht, vanwege de privacy van eigen bestanden, contacten. Het eigen huis blijkt voor sommigen eveneens niet wenselijk om te delen, terwijl anderen daar veel minder moeite mee hebben. Andere voorbeelden die naar voren worden gebracht: badkamer, matras. Met andere woorden: spullen die aan de persoonlijke levenssfeer raken. “Computer. Je zet er zo veel bijzondere dingen op, en heel persoonlijk. En ja, het is gewoon echt mijn database die ik overal mee naar toe kan nemen.” (pa) “Het kan heel aantrekkelijk zijn om het op Airbnb te zetten, je kunt je vakantie uitsparen, maar je moet wel echt alles opruimen en aan de kant zetten en dat wil ik niet.” (pa) Andere factoren die meespelen zijn: de frequentie van het gebruik (iets dat je dagelijks gebruikt, deel je minder makkelijk) en het wel of niet gepland zijn van het gebruik (je kunt iets op stel en sprong nodig hebben (fiets) en dan wil je erover kunnen beschikken). De mate waarin men momenteel al gebruik maakt van diensten/producten uit de deeleconomie varieert. Een paar deelnemers maakt gebruik van Airbnb en een aantal heeft al gereedschap gedeeld. Men ziet het delen steeds meer om zich heen gebeuren en ziet het als een opkomend fenomeen. De deeleconomie heeft verschillende achtergronden volgens de deelnemers. Het heeft zijn intrede en grote vlucht in bekendheid en gebruik te danken aan internet. Hierdoor is de mogelijkheid ontstaan om diensten/producten te delen met mensen die je nog niet kent. Het gebruik van social media zoals Facebook met verschillende groepen/netwerken is hier debet aan. In mindere mate spelen ideologische motieven zoals het minder voorop stellen van bezit en het vergroten van duurzaamheid. “Ik denk dat vroeger in de kleinere gemeenschappen de deeleconomie altijd is geweest. Dan had de kerk daar een rol in.” (a) “Ik denk dat de sociale contacten minder zijn, het intermenselijk contact. Het internet is daar een prima vervanging voor.” (pa) “De cultuur na de Tweede Wereldoorlog was dat iedereen zo mooi mogelijke spullen wilde hebben, nu is dat anders.” (pa)


6.

3.2

Autodelen: bekendheid met systemen

Allereerst is nagegaan wat top of mind is bij autodelers en potentiële autodelers als men denkt aan autodelen: 1 | Eerste associaties met autodelen

Autodelers

Potentiële autodelers

•

met je buren samen een auto gebruiken

•

gemak

•

commercieel: Car2go, Greenwheels

•

•

minder blik in de stad, minder geparkeerde auto’s

heel handig: 2 à 3 keer per maand auto te hebben

•

betaalbaar, kostenbesparend

•

toevoeging voor het wonen in de stad

•

duurzaam

•

kostenvoordeel

•

klein (door Car2go)

•

altijd parkeerplaats

•

je hebt ook privé autodelen

Zowel bij de huidige autodelers als bij de potentiële autodelers klinkt nadrukkelijk het voordeel door dat ze ermee hebben/denken te krijgen: gemak, minder kosten, parkeerplaats. Degenen die een eigen auto hebben (of gehad) vinden dat de eigen auto hen vrijheid geeft en ideaal is voor verplaatsingen over een langere afstand vanwege de grote tijdwinst. “Ik vind het heel fijn dat ik gewoon nu kan gaan en staan waar ik wil.” (pa) “Ik baalde dat ik hem moest inleveren en nog steeds.” (a) “Binnen de stad moet je het niet willen, maar daarbuiten! Mijn moeder woont in IJmuiden en met de auto is het een half uurtje en met de bus ongeveer 1,5 uur!” (pa) Vervolgens heeft men een korte uiteenzetting gekregen over de deelautosystemen in Amsterdam. Van de autodelers kent iedereen de vloot autodeelsystemen evenals het verschil tussen Greenwheels, Connectcar en Car2Go. De potentiële autodelers kennen eveneens de verschillende vlootsystemen maar zijn verbaasd over het feit dat deze de mogelijkheid bieden van verschillende auto’s en een bestelbus. Ook de mogelijkheid van Car2Go om de auto op een willekeurige plaats achter te laten (enkele reis) is voor een enkeling nieuwe informatie. Het peer-topeersysteem is bij beide groepen veel minder bekend. Over het algemeen is men wel bekend met het bestaan ervan, maar kan men het niet echt koppelen aan namen van organisaties en heeft men een veel minder duidelijk beeld wat het inhoudt. Eén autodeler vult de informatie over peer-to-peer aan: Mywheels heeft in Amsterdam een kleine vloot. Men is veelal op de hoogte geraakt van de autovlootsystemen door de zichtbaarheid in het straatbeeld: het zien rijden van de herkenbare auto’s in de stad/ in de buurt geparkeerd staan. Andere manieren die een rol hebben gespeeld zijn via via (kennissen/vrienden/familie die het gebruiken), via reclamecampagnes, via aanschrijvingen vanuit de gemeente met een aanbod of media-aandacht. De zichtbaarheid speelt geen rol bij het peer-to-peer systeem. Hier heeft men


7.

het hoofdzakelijk over media-aandacht: een artikelenreeks in de krant, het huis-aan-huis blad, een radioreportage. Naar aanleiding van informatie of reclame zijn sommigen zich verder gaan verdiepen in de precieze ins en outs van een systeem. Eén potentiële autodeler heeft zich wel ingeschreven voor Car2Go, maar mag er nog geen gebruik van maken omdat hij zijn rijbewijs nog geen jaar heeft. De informatie over de verschillende systemen activeert bij de potentiële autodelers een al bestaande interesse, maar deze beperkt zich tot het vlootautodeelsysteem. Dit heeft te maken met de mogelijkheid van de bestelbus (“Dat je de keuze hebt uit een bestelauto is wel fijn”), de mogelijkheid van een enkele reis bij Car2Go (“kan m overal droppen”). Maar een aantal stelt eerst meer informatie te willen hebben over de prijsstelling. Het peer-to-peer systeem blijkt bij potentiële autodelers nog niet aanmerking te komen, omdat er nog te veel onduidelijk is en de verantwoordelijkheid van het gebruikmaken van een auto van een particulier zwaar weegt. Men staat er vooralsnog huiverig tegenover. “Ik wil er een onderneming achter. Dat voelt betrouwbaarder, waardoor ik geen gezeur achteraf krijg.” (pa) “Ik zou het niet particulier doen, ik wil wel een beetje gemak, anders zit ik gestrest in de auto.” (pa) De huidige autodelers gebruiken allen een vlootautodeelsysteem. Het merendeel zit bij Greenwheels, een paar bij Connectcar en een paar bij Car2Go. Degene die gebruik maakt van Mywheels doet dat met auto’s uit hun kleine vloot, want zo zegt hij: “De auto’s van particulieren zijn duurder.”

3.3

Pro’s en contra’s van autodelen

Het vlootsysteem Welke voor- en nadelen verbindt men aan het autodelen via een vloot? Als eerste de voordelen. 2 | Voordelen van het vlootsysteem

Autodelers


• • • • •

•

• • • • • • • •

hoeveelheid auto’s in de buurt geen zorgen / je hoeft niks beschikbaarheid neutraliteit, niet in iemand z’n auto, anoniem snelheid reservering benzine-tanken zonder geld elektrisch rijden: niet tanken positieve reactie anderen per tijdseenheid/uur i.p.v. dag (huurauto’s) “plannen” (gedwongen) altijd parkeerplaats systeem: ov-chipkaart

• • • • • • • • • • •


terugvallen op organisatie: - zij regelen alles - bij onvoorziene gebeurtenissen weten waar je aan toe bent: safe gebruikersgemak: achterlaten, functioneren auto betrouwbaarheid auto beschikbaarheid wat je ziet krijg je afspraak = afspraak nette, schone auto’s beloningen (Car2Go) verzekeringen / wegenwacht goed voor je imago (Car2Go) in de buurt

8.

Er worden behoorlijk wat voordelen verbonden aan het autodelen via een vlootsysteem. Bij beide groepen valt het ‘ontzorgen’ op als groot voordeel. Het feit dat auto’s in de buurt beschikbaar zijn, het gemak dat het gebruik maken biedt en dat er een organisatie achter zit die alles regelt bij pech, boetes, eventualiteiten geeft rust. Voor de autodelers zijn het bewezen voordelen, voor de potentiële autodelers zijn het verwachte voordelen. In de eigen woorden van deelnemers: “Neutraal… ik wil niet in iemand anders zijn hondenhaar zitten.” (a) “Het hele benzinegedoe dat dat geregeld is. Je betaalt het niet zelf, het wordt afgerekend via een pasje.” (a) “Dat mensen mij erop aanspraken dat het positief was. Is een leuk bij effect.” (a) “Op het moment dat ik wegloop is het niet meer van mij en hoef ik er niet meer over na te denken.” (a) “Het vertrouwen dat de auto het ook echt doet.” (pa) “En de parkeerplaatsen, vooral op vrijdagavond en zaterdagavond.” (a) “Ik vind het heel handig dat je gewoon overal de auto kunt gebruiken en weer kunt achterlaten.” (pa) “Niet onbelangrijk: what you see is what you get. Het kan zijn dat je een plaatje ziet van een particulier en dan denkt: ja die wil ik en dat het in het echt toch heel anders is.” (pa) “Je hebt ook rewards. Als je een auto van onder de 30% gebruikt krijg je een soort beloning als je m weer aan de oplader zet.” (pa) “Het is relatief betaalbaar.” (a) “Het is relaxed en ook nog leuk.” (a) De (gepercipieerde) nadelen zijn vooral gelegen in: 3 | Nadelen van het vlootsysteem

Autodelers


• • • • • •

• • • •

• • • • • •

dure oplossing reservering tijdvak stress i.v.m. tijdlimiet abonnementskosten auto doet het niet wisselen van model / niet gewend aan de auto logo lelijk storing bij aflevering géén auto lege tank interieur niet schoon match activiteit-auto

• • •

redelijk prijzig vaste tijdslimiet gebruiksgedoe: online reserveren, pasje Greenwheels alleen grote steden, Amsterdam actieradius Car2Go vastzitten aan abonnement terugbrengen naar vaste parkeerplek lastig

De nadelen die overeenkomen betreffen de prijsstelling en de beperkingen door de vaste tijdslimiet. Bij autodelers valt op dat ze ‘incidenten’ noemen als nadeel zoals de keren dat er géén auto beschikbaar bleek, dat de benzinetank leeg was, dat de auto het niet deed. Potentiële autodelers zien verder nadelen aan de verschillende systemen zoals de beperkte actieradius van Car2Go, de beperkte beschikbaarheid van Greenwheels en nadelen die betrekking hebben op


9.

verminderd gebruiksgemak zoals de beperkte beschikbaarheid, het terug moeten brengen van de auto naar een vaste parkeerplaats, het online reserveren en pasjesgebruik. In de eigen woorden: “De reservering loopt van een bepaalde tijd tot een bepaalde tijd en ik stond een keer in de file en dat kostte me extra geld en daar kon ik niks aan doen.” (a) “De Car2Go heeft nog wel eens een storing als je de auto inlevert.” (a) “Heel soms: 1 op de 50 keer is de auto er niet. Dan sta je naar een lege parkeerplaats te kijken.” (a) “Ik vind het een nadeel, ook bij autoverhuurbedrijven, dat hij op een bepaald moment terug moet zijn. Ik merk dat ik er teveel stress van krijg. Ik ben nu vaak een half uur te vroeg, maar dat is wel zonde.” (a) “Niet altijd de juiste auto voor de activiteit: ik zou graag Car2Go rijden, maar ik heb een gezinnetje dus ik pas daar niet in.” (a) “Ik vind het gemak niet optimaal, je moet het online reserveren, je moet een pasje hebben dat je dan weer niet moet vergeten. Het is gewoon te veel gedoe.” (pa) “Vastzitten aan een abonnement en (red. hoge) gebruikskosten.”(pa) Tot slot is deelnemers gevraagd een persoonlijke top 3 en flop 3 te geven van voor- en nadelen van het vlootsysteem. Deze ziet er als volgt uit: 4 | Top 3 en flop 3 van het vlootsysteem

Autodelers over vloot

Potentiële autodelers over vloot

Top 3

Top 3

1. Gemak 2. Parkeerplaats + kosten (gedeeld 2e)

1. Betrouwbaarheid 2. Beschikbaarheid

3. Beschikbaarheid

3. Gemak

Flop 3

Flop 3

1. Beschikbaarheid 2. Kosten

1. Kosten 2. Vastzitten aan abonnement + kleine actie-

3. Tijdsdruk met terugbrengen/stress ivm tijdslimiet

radius (Car2go) (gedeeld 2 ) 3. Vaste tijdslimiet

e

We zien bij de autodelers terug dat de ervaring hen leert dat het systeem werkt en hen gemak biedt. Daarnaast noemen zij het voordeel van een (vaste) parkeerplaats, minder hoge kosten ten opzichte van het hebben van een eigen auto en de beschikbaarheid van auto’s. Tegelijkertijd weegt heel zwaar dat een auto er soms niet staat, dat de kosten als relatief hoog worden ervaren en dat het werken met vaste terugbrengmomenten als stressvol wordt ervaren. Voor potentiële autodelers zijn de gepercipieerde betrouwbaarheid, de beschikbaarheid van auto’s van het vlootsysteem en het gemak (alles geregeld, in de buurt) de grootste pluspunten. Daarentegen vormt de verwachte prijsstelling een behoorlijke drempel evenals het moeten sluiten van een abonnement en de kleine acteradius van Car2Go.


10.

Het peer-to-peer systeem Voor het peer-to-peer systeem is hetzelfde stramien gevolgd: er is gevraagd welke voordelen en welke nadelen men verbindt aan dit autodeelsysteem. Dit systeem is voor beide groepen relatief onbekend; men heeft er wel van gehoord, maar nog geen ervaring mee opgedaan. Slechts één autodeler maakt gebruik van Mywheels, maar dan van de auto’s uit de kleine vloot die ze hebben. Er worden door autodelers en potentiële autodelers veelal dezelfde voordelen aan het peer-topeer systeem verbonden. Waar autodelers iets meer het sociale element als voordeel benoemen, blijkt dat potentiële autodelers ook de meer ideologische voordelen zoals het milieuaspect en duurzaamheid aanstippen. 5 | Voordelen van het peer-to-peer systeem

Autodelers


•

• • • • • • • • • •

• • • • • • • •

verschillende soorten auto’s (Jaguar, Tesla) contact met mensen langer nodig -> goedkoper onderhandeling mogelijk beschikbaarheid, voldoende auto’s sympathiek, aardig, hoopvol community-denken 1-op-1 relatie, niet anoniem meer ruimte op straat

ruimere keus auto’s contact met buren betaalbaar / langere tijd makkelijker onderhandelen sympathiek milieu duurzaamheid tijd in de buurt geen eigen autobezit nodig

Verder valt op dat men de voordelen wel met de nodige vraagtekens benoemt. Juist omdat men er geen ervaring mee heeft, is het enigszins gissen voor de deelnemers. In hun eigen woorden: “Als je hem langer nodig hebt is het goedkoper, heb ik wel eens gelezen in een artikel.” (a) “Heb je daar onderhandelingsmogelijkheden: zo van: ik heb een auto nodig voor een week?” (a) “Contact met de buren wat je dan krijgt door het delen.” (pa) “Het komt me wel sympathiek over dat mensen dit doen ” (pa) “Je kunt in een Jaguar rijden als die meedoet…” (a) “Het is spannend.”(pa) Het bevordert het gevoel van samenzijn en samenleven.”(a) Gevraagd naar de nadelen van een peer-to-peer autodeelsysteem, blijken de volgende te worden genoemd: 6 | Nadelen van het peer-to-peer systeem

Autodelers


• • • • • • • • •

• • • • • • •

schade aan de auto verzekering? ANWB-hulp (pech)? vieze auto tanken (wie?) hoe is ie onderhouden? wie is de chauffeur?* kosten afrekenen privacy


minder zekerheid onduidelijkheid: dekking voorwaarden persoonlijke verantwoordelijkheid in Amsterdam grotere risico’s smoezelige auto beschikbaarheid: afspraken betrouwbaarheid auto

11.

• Sleuteloverdracht • Op tijd terug? • Géén beschikking over je auto* • Wil je mensen spreken?* • Gedrag huurder* *vanuit aanbiederspositie geredeneerd Bij de autodelers valt op dat ze deels denken als mogelijke aanbieder van een deelauto. De nadelen worden bij beide groepen grotendeels ingegeven door een gebrek aan kennis over de werking van het systeem: hoe zit het met de verzekering, kun je eventueel benodigde pechhulp inschakelen, wat te doen bij schade. Tevens is er minder anonimiteit in het systeem doordat je de auto van een particulier betrekt; minder privacy, een grotere persoonlijke verantwoordelijkheid dan wanneer je een auto betrekt van een organisatie. Je weet van wie de auto is en dat kan confronterend zijn. En dan is er weinig zekerheid over de staat van de auto: is deze wel betrouwbaar, hoe is de auto onderhouden? Er is behoorlijk wat koudwatervrees bij de deelnemers: onbekend maakt onbemind. In hun eigen woorden: “Als je een kras op de auto maakt, moet je die persoon onder ogen komen.” (a) “Privacy: bij Greenwheels hangt er een heel systeem aan maar hier kom je met een andere privépersoon in aanraking.” (a) “Ik zou het heel erg vinden als ik de auto in elkaar rij van een particulier.” (pa) “Bij Greenwheels zijn standaard normen en waarden en bij Mywheels niet.” (pa) “Maar ja, wat ook als je een heel raar geluid hoort, rij je dan verder of niet?” (pa) “De mate van onderhoud. Je moet er op vertrouwen dat het onderhoud goed is. Maar de remmen kunnen slijten ondanks de APK en de banden ook.” (a) “Komt men afspraken na?” (pa) “Gedoe rond leuteloverdracht en afspraken.” (a) “Risico op gezeur en conflict bij schade of boetes.” (a) “Je zit met je kont in andermans rommel.” (pa) Vervolgens heeft men een persoonlijke top 3 en flop 3 opgesteld van de voor- en nadelen aan het peer-to-peer systeem. Onderstaand overzicht geeft de uiteindelijke top 3 en flop 3 weer. 7 | Top 3 en flop 3 van het peer-to-peer systeem

Autodelers over peer-to-peer

Potentiële autodelers over peer-to-peer

Top 3

Top 3

1. Keuze uit verschillende auto’s

1. Kosten: betaalbaar, goedkoper (dan auto-

2. Communitydenken, gevoel van samen, goed voor de buurt

deelbedrijf) 2. Keuze uit verschillende auto’s

3. Sympathiek + onderhandeling mogelijk e (gedeelde 3 plaats)

3. Sympathiek + sociaal (gedeelde 3 plaats)

Flop 3

e

Flop 3

1. Onduidelijkheid voor verzekeringen 2. Gedoe bij: schade, pech


1. Onduidelijkheid voorwaarden: verzekering, wat bij pech/ongeval

12.

3. Privacy

2. Minder zekerheid/betrouwbaarheid dan bij vlootdeelauto’s + onzekerheid over de onderhoudsstaat van de auto (gedeelde e

2 plaats) 3. gedoe: afspraken maken, afhandeling boetes/schade, minder direct beschikbaar Autodelers relateren de voordelen aan hun ervaringen met het vlootsysteem. Ze zien als grootste voordeel dat de keuze uit auto’s groter is (dan bij het vlootsysteem). Ook is het gemeenschapsgevoel dat er uit spreekt voor hen een pluspunt en heeft het systeem een sympathiek overkomen. De eventuele onderhandelingsruimte is volgens een enkeling aantrekkelijk vanuit de ervaring met de strikte prijs- en tijdstelling van het vlootsysteem. Maar ondanks de hoge gunfactor zijn de onduidelijkheden over de werking van het systeem leidend bij de nadelen. Potentiële autodelers verwachten vooral dat de prijsstelling van auto’s via het peer-topeersysteem aantrekkelijk zal zijn, gevolgd door keuzemogelijkheden in auto en het sociale/sympathieke overkomen. Net als bij autodelers zijn de onduidelijkheden en onzekerheden over de voorwaarden en werking van het systeem het meest bezwaarlijk in hun ogen. Auto aanbieden door middel van peer-to-peer In lijn met de ingebrachte bezwaren blijkt men vooralsnog niet van plan een eigen auto aan te bieden voor deelgebruik. Zowel de autobezitters als de nietautobezitters staan niet te springen. Het merendeel geeft aan het niet te zien zitten. De belangrijkste drempels zijn gelegen in het opgeven van de privacy (de auto als eigen huis, maar ook mensen aan de deur), het risico dat er iets gebeurt met de auto (wat voor chauffeur, schade), het opzien tegen het geregel en het opgeven van de constante beschikbaarheid van de eigen auto. Een aantal deelnemers zou het eventueel wel willen doen met bekenden uit de omgeving die men vertrouwt of met een paar vaste afnemers; dan is er een gevoel van meer regie en controle. Ook de eventuele verdiensten zijn voor een paar deelnemers een mogelijke motivatie. Het hebben van een oude auto kan het makkelijker maken om de auto uit te lenen, omdat deze weinig waard is. Een deelneemster die twijfelt over de aanschaf van een eigen auto, ziet het mogelijkerwijs als een manier om iets van de kosten terug te verdienen. Men lijkt zich niet te realiseren dat zowel aanbieder als gebruiker beoordeeld wordt via het systeem achter het peer-to-peer autodelen. “Ik denk het niet. Dan zou ik me te veel zorgen maken. Ik kreeg een keer een boor in slechte staat terug van vrienden. Het geeft me te veel onrust en gedoe.” (a) “Als ik een eigen auto heb, wil ik er op elk moment gebruik van kunnen maken, ik wil mijn spullen erin laten liggen. Het is mijn huisje. En ook de verdeling van de kosten, administratieve lasten. Bonnen voor flitsen, te veel gedoe.” (a) “Misschien als ik er wat aan kan verdienen.” (a) “Ja, nee hoor, straks rijdt iemand ‘m in de prak!” (pa) “Ik vind het helemaal prima, het is echt een oud barrel, gebruik ‘m echt weinig. En leuk om een centje te verdienen.” (pa)


13.

3.4

Motivaties voor autodeelgebruik

Inzicht in de beweegredenen van huidige autodelers en potentiële autodelers staan in deze paragraaf centraal. Welke motieven spelen een rol en hoe zwaarwegend zijn deze geweest? De autodelers De autodelers geven een heel scala aan motieven op voor het gebruik van deelauto’s. Voor een deel zijn deze gerelateerd aan het gemak dat autodelen hen biedt, voor een deel aan het niet (meer) hebben van een eigen auto: •

relaxed

•

makkelijk

•

je kunt overal komen

•

beschikbaarheid

•

parkeerplek

•

leuk om elektrisch te rijden

•

géén eigen kosten

•

géén eigen gezeur / APK

•

niet kunnen beschikken over eigen auto

•

ideologisch

•

’s avonds laat: veiligheid

•

relatief goedkoop

•

sneller dan OV

De meeste autodelers in deze groep hebben geen eigen auto (meer). De redenen om afstand te doen van de eigen auto variëren. Sommigen hebben gedwongen afstand moeten doen van de auto door werkloosheid en bijkomend verlies van de leaseauto of doordat de auto ‘op’ was. Een ander vond de auto te duur worden in relatie tot het geringe gebruik. Het autodelen is voor hen een aantrekkelijk alternatief voor de eigen auto. Een deelneemster heeft een aanbod gekregen van de gemeente Amsterdam dat voor haar op een goed moment kwam: afstand doen van haar auto leverde haar een tegoed van 500 euro op bij een autoverhuur/deelbedrijf. Een ander heeft jaren geleden de eigen auto weggedaan uit overwegend ideologische motieven. Enkele deelnemers hebben een auto samen met hun partner en gebruiken de deelauto als de ‘eigen’ auto niet beschikbaar is (in gebruik door partner): voor hen fungeert de deelauto als een ‘tweede’ auto. Een deelnemer heeft nooit een auto gehad en hij is van incidenteel autohuren overgegaan op autodelen. Duidelijk is dat voor de meesten een combinatie van redenen speelt voor het autodeelgebruik. Eenmaal de drempel genomen van het autodelen blijkt dat de beschikbaarheid goed is, dat het veel zorgen wegneemt die je met een eigen auto wel hebt (kosten, parkeerplaats in de stad), dat het goedkoper is dan het hebben van een eigen auto. En die redenen nemen toe in relevantie, zeker voor degenen die er ‘noodgedwongen’ aan zijn begonnen. “Het gebruik van autodelen valt me ontzettend mee. Ik vind het te gek. Zo makkelijk. De app en het instapgedrag. Het gaat altijd makkelijk. Het neerzetten van die auto op elke willekeurige plek is superrelaxed.” (a)


14.

Heeft de een zich uitgebreid verdiept in de verschillende vormen en voor- en nadelen van de systemen, de ander heeft het gehouden op een vluchtige oriëntatie: ”Ik had die vergelijkingssite gebruikt, waar alles op een rijtje werd gezet en voor mij was het belangrijk dat er geen maandkosten aan vast zaten.” (a) “Greenwheels stond bij mij in de straat, dus alleen daar onderzoek naar gedaan.” (a) Niet alles is van tevoren goed te checken. De maximale actieradius van Car2Go is 135 kilometer bij een volledig opgeladen batterij. Echter: in de praktijk zijn de auto’s bijna nooit 100% opgeladen. Ook kunnen de kosten in het gebruik hoger uitpakken dan aangenomen, door de cumulatie van benzinekosten, prijs per kilometer, het uurtarief en het abonnement. De potentiële autodelers De overwegingen van potentiële autodelers om zich te oriënteren op autodelen lopen uiteen. De volgende worden genoemd: •

behoefte aan minder afhankelijkheid van het openbaar vervoer

•

als ‘tweede’ auto (voor de autobezitters)

•

ideaal maatschappijbeeld: 80% van de auto’s op de weg is deelauto

•

alternatief als de huidige auto ‘op’ is.

“Ik had een parttime baan, mijn man had de auto altijd en ik vind het openbaar vervoer echt helemaal niets. Ik wil dan juist zelf gewoon kunnen rijden.” (pa) “Voor mij is duurzaamheid niet de trigger. Het is altijd heel belangrijk, maar pas als de rest er ook toe leidt, mensen kiezen echt geen duurzaamheid boven alles. Alleen als het gemakkelijker is.” (pa) Milieu-of duurzaamheidsoverwegingen spelen eigenlijk geen rol van betekenis voor de potentiele autodelers. De kosten van het autobezit en – gebruik en het eventuele gemak van de deelauto zijn zwaarwegender. Drempels voor het gebruik gaan maken van een deelauto zijn grotendeels situationeel bepaald. Zo heeft een aantal van hen nu nog de beschikking over een auto en komt autodelen aan de orde als de eigen auto de deur uitgaat. En dit gebeurt pas als de auto niet meer reparabel is. Een deelnemer heeft zich aangemeld bij Car2Go, maar hij moet wachten met gebruik tot hij een jaar zijn rijbewijs heeft. Voor gebruik binnen Amsterdam blijkt bij een aantal deelnemers de fiets bovendien het favoriete vervoermiddel. Deels zijn er drempels die in het autodeelsysteem zelf besloten liggen: Car2Go heeft nog een te kleine actieradius naar de zin van een deelnemer, de gebondenheid aan vaste tijden werkt inperkend op de behoefte aan vrijheid van een ander. Een ander wil de kosten naast elkaar zetten van een tweede auto ten opzichte van een deelauto alvorens het besluit te nemen. “Ik heb nu dat ik de auto van mijn schoonouders kan pakken wanneer ik wil en wanneer ik in Amsterdam ben doe ik alles met de fiets.” (pa)


15.

“Het gevoel van vrijheid is groter met een eigen auto dan wanneer je gebonden bent aan tijden en dat soort zaken. En ja, als mijn moeder naar het ziekenhuis moet zie ik me niet van te voren een auto regelen.” (pa) Gespreksstof/invloed van de omgeving Het autodelen is een onderwerp van gesprek met vrienden, collega’s. Zeker de autodelers blijken als ambassadeurs van het autodelen op te treden, maar ook bij de potentiële autodelers komt het wel eens ter sprake in de vriendenkring of onder collega’s. De deelauto’s zijn onderdeel geworden van het straatbeeld in Amsterdam en vrijwel iedereen kent iemand die gebruik maakt van autodelen. “Ik heb wel eens mensen meegenomen voor een proefrit. Laten zien hoe leuk en praktisch het werkt en hoe snel het elektrische autootje is.” (a) “Het is een leuk gespreksonderwerp aan tafel. Een vriendin van mij en haar partner hadden twee auto’s maar zijn gaan samenwonen en nu nog maar één vergunning, dus die is het nu ook van plan. Doordat ik er wat over vertelde.” (a) Autodelen heeft een positief imago. Er worden veel positieve kwalificaties aan verbonden: het komt sympathiek over, is innovatief, voor mensen die voorop lopen, het leidt tot minder auto’s op straat, autodelers worden er positief op aangesproken. Het lijkt deelnemers echter wat te ver gaan om te stellen dat het feit dat je autodeelt of dit overweegt veel zegt over wie je bent. Kostenvergelijking Men lijkt zich niet heel erg te verdiepen in de kosten van het autodelen. Een paar autodelers geven aan dit wel te hebben bekeken, maar de meesten hebben dit niet gedaan. Degenen die dit hebben gedaan, hebben de kosten van het autodelen afgezet tegen het huren van een ‘normale huurauto’ of ze hebben gekeken hoe veel kilometers moet worden gereden met een auto om het eigen bezit te rechtvaardigen. Persoonlijke omstandigheden blijken vrij bepalend te zijn in het gepercipieerde nut van een kostenvergelijking. Sommige potentiële autodelers stellen pas een afweging te maken als de eigen auto aan vervanging toe is: dat is het moment voor een berekening. Ook wordt aangegeven dat het afhangt van de auto die je hebt of een kostenvergelijking relevant is.

3.5

Huidig en ingeschat autodeelgebruik

Autodelers De frequentie van het autodeelgebruik varieert van vijf à zes keer per jaar tot vrijwel wekelijks of vaker. Het gaat bij de verplaatsingen veelal om incidentele verplaatsingen zoals familiebezoek, sollicitaties, winkelen, met een gezelschap op stap gaan, het bijwonen van een vergadering en niet zozeer om de regelmatige rit naar het werk of opleiding. Een enkeling gebruikt het af en toe om naar het werk te gaan/een werkbezoek af te leggen. Het gebruik is vooral aan de orde voor bestemmingen die verder weg zijn gelegen, moeilijk bereikbaar zijn met het openbaar vervoer of bijvoorbeeld voor een winkelbezoek voor grote inkopen (IKEA, boodschappen). Hiervoor gebruikt men Greenwheels, Mywheels of Connectcar. Men heeft het over afstanden van 100 kilometer, 50/75 kilometer, 20 kilometer. Voor verplaatsingen in de stad geven de desbetreffende


16.

autodelers aan dit voornamelijk te doen bij slecht weer, uit luiigheid, het niet hoeven zoeken van een parkeerplaats. Degenen die vooral verplaatsingen binnen Amsterdam doen, gebruiken hiervoor Car2Go. “Naar het strand of een plek waar je met het openbaar vervoer lastig komt.” (a) “Als het slecht weer is wordt het of openbaar vervoer of een deelauto en dan is het maar net: is het met het ov makkelijk te doen, kun je je Car2Go achterlaten daar (…) Met mijn eigen auto moet ik dan echt een parkeerplek gaan zoeken.” (a) Er worden wel afwegingen gemaakt: hoe duur/ingewikkeld/tijdrovend is de reis met het openbaar vervoer ten opzichte van de huur van een deelauto. Indien de balans negatief doorslaat voor het openbaar vervoer dan wordt de deelauto ingezet. Soms wordt de deelauto ook gekozen, omdat het samenreizen in een auto wordt geprefereerd boven het openbaar vervoer. Een autodeelster stelt bij sommige verre reizen een deel van het traject af te leggen met het openbaar vervoer en Greenwheels te gebruiken voor het traject erna. Haar ervaringen fungeren als een eye-opener voor sommige gesprekspartners. “Ik moet ook wel eens in Limburg zijn en dan moet ik met de trein en dan het laatste stukje met het autootje (Greenwheels). In Amsterdam gebruik ik ‘m nooit.” (a) Een duidelijk verschil tussen de systemen betreft het geplande of ongeplande gebruik. Greenwheels, Connectcar zijn systemen die hoofdzakelijk worden ingezet voor gepland gebruik, want er moet worden gereserveerd. Car2Go lijkt zich veel meer te lenen voor spontaan ongepland gebruik. Wel is een Car2Go auto blijkbaar moeilijker te vinden gedurende de ochtend- en avondspits. Het autodeelgebruik is voor een aantal deelnemers ten koste gegaan van het gebruik van de fiets, voor een aantal ten koste van het openbaar vervoer buiten de stad, en voor een enkeling ten koste van het openbaar vervoer in de stad. De meeste autodelers hebben al jarenlang ervaring met autodelen. Men ziet in de loop der tijd wel verschuivingen optreden in het eigen autodeelgebruik. Het autodeelgebruik is voor een aantal van hen in de loop der tijd verminderd: de prijsvergelijking ten opzichte van het openbaar vervoer valt voor sommigen toch ten gunste van het openbaar vervoer uit. Het maandelijkse abonnement van Greenwheels was voor sommigen bezwaarlijk en reden om te switchen naar Car2Go. Na een aanvankelijk enthousiasme wordt scherper gekeken naar de kosten en tijdwinst en komt er een bewuster gebruik voor in de plaats. Een enkeling is het meer gaan gebruiken, maar verwacht dat dit tijdelijk is, afhankelijk van de locatie van haar volgende baan. “In het begin was ik zo enthousiast. Ik gebruikte het voor alles. De kortste ritjes. Zelfs in de stad. (…) Het kwam denk ik ook doordat ik een kaart had he (red.: tegoed van 500 euro gekregen via de gemeente voor opgeven eigen auto).” (a) “In het begin uit enthousiasme en nieuwigheid meer. Toen wat minder en nu is het fluctuerend. Hoe slecht het weer is en hoe vaak afspraken botsen met de eigen auto.” (a)


17.

Potentiële autodelers Ook de potentiële autodelers zien het gebruik van een deelauto vooral voorbehouden aan bestemmingen vanuit sociale motieven: familie-/vriendenbezoek, uitjes, weekendjes weg. Een andere reden kan zijn het vervoer van spullen. Ze hebben eerder bestemmingen buiten de stad voor ogen dan binnen de stad. Degenen met een eigen auto zouden een deelauto gebruiken voor dezelfde soort bestemmingen, maar dan als de eigen auto niet beschikbaar is. Desgevraagd geeft men aan geen dagelijks verkeer met een deelauto te willen doen: dat is volgens hen snel duurder dan een eigen auto en geeft dagelijks geregel. “Mijn ouders bezoeken in Brabant, een keer naar een klein dorpje waar nog nooit iemand van heeft gehoord. Of een weekendje naar Duitsland.” (pa) “Alleen als ik iets moet vervoeren ja. Je bent met de fiets veel sneller.” (pa) Het gebruik van een deelauto zou ten koste gaan van het gebruik van het openbaar vervoer en voor sommigen ook ten koste van een fiets; bij minder fietsgebruik wordt dan gedacht aan het gebruik van Car2Go. Een paar mensen die momenteel geen auto hebben, verwachten meer te gaan autorijden met een deelauto dan dat ze nu doen. En een paar autobezitters denken – als de eigen auto de deur uit is – minder te gaan rijden omdat het toch meer geregel vraagt dan wanneer de auto altijd beschikbaar is. “Ik zou als het regent echt onmiddellijk de Car2Go gebruiken en dan de fiets laten staan.” (pa) “Ik zeg dat ik meer ga rijden omdat ik nu geen auto heb.” (pa) Het lijkt voor de huidige autobezitters een brug te ver om de auto weg te doen ten behoeve van het gebruik van een deelauto. Dat is wat hen betreft niet zo snel aan de orde.

3.6

Autodelen en de toekomst

De meeste deelnemers spreken de verwachting uit dat autodelen zal toenemen in de toekomst. Men relateert dit aan het feit dat men steeds meer deelauto’s in de stad ziet rijden en dat het eigen autobezit in de stad steeds duurder en onaantrekkelijker wordt (parkeren is moeilijk en duur). Ook wordt naar voren gebracht dat de auto nu minder status heeft dan vroeger. Aan de groeiverwachting wordt wel de voorwaarde gekoppeld dat het zonder abonnement moet kunnen zoals Car2Go, dat zich positief onderscheidt door een minimum aan geregel. Een enkele autodeler heeft het gevoel dat autodelen nu al het maximumgebruik heeft bereikt. Sommigen denken dat de groei beperkt zal blijven tot de grotere steden, omdat het autobezit op het platteland meer gemak en minder kosten (parkeren) oplevert. Anderen verwachten dat het ook op het platteland zal toenemen door de slechtere openbaar vervoer verbindingen aldaar. Er wordt geopperd dat dorpen rondom steden zich uitstekend lenen voor autodeelgebruik. “Juist bij mijn ouders in Zeist. Dan moet ik eerst 20 minuten lopen of de fiets van mijn moeder lenen. Ik denk dat daar juist de kans zit.” (pa)


18.

Peer-to-peer autodelen zal volgens sommigen in de regio meer kans van slagen hebben dan het vlootsysteem door de veronderstelde grotere bekendheid met elkaar en doordat het niet aantrekkelijk wordt geacht voor een vlootbedrijf om zich in kleine plaatsen te vestigen. Een deelnemer vindt dat de overheid een stimulerende rol moet nemen in het autodelen door het leaserijden te ontmoedigen. “Het aantal leaserijders is megagroot. En ja daar kun je als overheid wel een rol in nemen om het autodelen te stimuleren. (…) Je hebt de zakelijke markt nodig om het echt te laten groeien.” (pa) Vooral de levensfase wordt van invloed geacht op autodelen, de leeftijd is minder van invloed: voor een gezin is het autodelen minder aantrekkelijk. Men ziet zichzelf niet slepen met kinderzitjes. De Car2Go auto’s zijn te klein en met een eigen gezin wordt de behoefte aan een eigen auto groter. Een deelnemer haalt aan dat uit onderzoek blijkt dat jongeren steeds minder gefocust zijn op eigen autobezit. Maar men ziet zowel jongeren als ouderen autodelen. “Als er over een paar jaar kinderen komen, dan is het gewoon heel fijn dat je gewoon kunt gaan en staan waar je wilt.” (pa) Toekomstig eigen gebruik Huidige autodelers zien zichzelf over het algemeen in de toekomst ook nog autodelen. Een deelnemer overweegt de eigen auto weg te doen en daarvoor in de plaats een abonnement op een Greenwheels of Connectcar erbij (naast Car2Go) te nemen, zodat hij ook verre afstanden kan afleggen met een deelauto. Slechts voor degenen die zichzelf buiten Amsterdam zien werken of die toch wel hechten aan eigen autobezit is het blijvend autodelen niet zeker. Redenen om te stoppen met autodelen zijn er overigens ook: indien het autodelen financieel onaantrekkelijker wordt, of als de eigen gezondheid het niet meer toelaat. “Als ik slecht ter been word en ik heb een aangepaste auto nodig en ik krijg een invalideplek voor de deur (red. 60-jarige).” (a) “Ik ben op zoek naar een buitendienst functie…” (a) “Als het veel duurder zou worden. Het moet wel betaalbaar blijven. Het verschil met openbaar vervoer moet niet te groot worden.” (a) De potentiële autodelers hebben door het gesprek kennis opgedaan over het autodelen die ze voorheen niet hadden. Voor een aantal betekent dit dat autodelen aantrekkelijker is geworden of dat ze er nieuwsgieriger naar zijn geworden. En dit geldt vooral voor Car2Go, doordat het geen abonnementskosten heeft en het hen heel makkelijk in het gebruik lijkt. De eigen auto blijft voor een aantal in beeld onder meer vanwege te verwachten gezinsvorming of dat deze er momenteel al is. Als alternatief naast de eigen auto heeft autodelen aan aantrekkelijkheid gewonnen. Degenen die autodeelgebruik overwegen, stellen wel dat beperkt zal blijven tot incidenteel gebruik: als het slecht weer is, er spullen vervoerd moeten worden, als de eigen auto niet beschikbaar is. “Ik stond er al positief tegenover en ja, nu ik zie dat er ook bestelauto’s zijn….” (pa)


19.

“Ik ga zaterdag iets met mijn kleine broertje doen, die woont in west en dan kan ik of met de metro of ik ga zo’n auto regelen, dat is dan wel handiger. Maar goed, dat gebeurt één of twee keer per jaar.” (pa) “Ik heb wat geleerd over de abonnementskosten bij de Car2Go, dus de kans is groot dat ik me eerder ga inschrijven dan ik voor dit overleg gepland had. Maar dan is het meer inruilen van de fiets als het regent, beetje lui zijn. Maar dat is het.” (pa) Tot slot Afsluitend wordt gesteld dat het autodelen meer promotie verdient. De veronderstelling is dat een grotere bekendheid leidt tot meer gebruik. Ook wordt gepleit voor het verbeteren van de randvoorwaarden: groter gebruiksgemak, grotere beschikbaarheid van deelauto’s, grotere actieradius van de elektrische auto’s of een combinatie met hybride auto’s, een scherpe prijsstelling. Men voorziet dat de doelgroep voor autodeelgebruik kan worden vergroot: toeristen, zakelijke rijders. Ook wordt een beroep gedaan op de overheid om een actieve rol te nemen in het stimuleren van autodeelgebruik. Zo wordt de suggestie aan de hand gedaan om het niet hebben van een auto fiscaal te belonen. De drempelverlagende actie van de gemeente Amsterdam waarin mensen een autodeeltegoed aangeboden kregen in ruil voor het wegdoen van de auto is eveneens een goed voorbeeld volgens een deelneemster. Deelnemers is aan het eind van het gesprek gevraagd aan te geven of ze bekend zijn met Uberpop, wat ze ervan vinden en of ze er ervaring mee hebben opgedaan. De meeste deelnemers hebben wel van Uberpop gehoord. Enkele deelnemers maken onderscheid tussen Uber en Uberpop, waarbij uber als ‘gewone’ taxidienst wordt neergezet en Uberpop als een taxidienst van particulieren. Er wordt onmiddellijk gerefereerd aan problemen in Amsterdam met de reguliere taxiwereld en het verbod dat is uitgevaardigd op Uberpop. “Ik had de app gedownload en toen kwam dat gedoe ‘het mag niet’ en toen heb ik de app er weer af gegooid.”(a) “Ik vind ook dat de taxichauffeurs er agressief op reageren, vind ik ook gevaarlijk. Stel je rijdt naar Centraal Station en daar staan 20 taxi’s ….” Sommige autodelers staan negatief tegenover Uberpop, omdat ze het als oneerlijke concurrentie zien ten opzichte van officiële taxibedrijven. Laatstgenoemde moeten voldoen aan allerlei criteria om voor een vergunning in aanmerking te komen, terwijl degenen die als Uberpop chauffeur werken hier niks mee te maken hebben. Ook is er bij hen enige terughoudendheid merkbaar over de kwaliteit van de geboden Uberpopdienst: de kwaliteit van de chauffeur, de staat van de auto, wel of geen inzittendenverzekering. Anderen zien het meer als aanloopproblemen die vast in de toekomst worden opgelost net zoals voor Airbnb. Dit zorgt bij sommigen voor een terughoudende opstelling om er gebruik van te maken. Enkele anderen laten zich hierdoor minder leiden. Duidelijk wordt dat de deelnemers het niet zien als een alternatief voor autodelen, maar als een alternatief voor een taxi. En groot voordeel is dan dat Uberpop veel goedkoper is. Een aantal potentiële autodelers heeft er al gebruik van gemaakt.


20.

4

Conclusies

In het voorgaande zijn de resultaten beschreven van twee groepsgesprekken gevoerd op 3 en 4 maart 2015 met autodelers en potentiële autodelers. In dit laatste hoofdstuk maken we de balans op. •

De deeleconomie is een betrekkelijk nieuw fenomeen waar vrijwel alle (potentiële) autodelers wel van hebben gehoord. Men denkt bijvoorbeeld aan het delen van kleding, gereedschap, boeken, vervoermiddelen, woonaccommodatie en kennis.

•

Er is discussie over wat wel en niet onder de deeleconomie gerekend mag worden. Wanneer is er sprake van delen en wanneer is er sprake van een vriendendienst? En gaat het om delen of om hergebruik? De deeleconomie is vooral mogelijk gemaakt door de komst van internet; dit biedt het platform om mensen met elkaar in contact te brengen.

•

Niet alle producten en diensten komen voor delen in aanmerking. Men legt de grens bij producten of diensten waar men een persoonlijke betrokkenheid mee heeft, die je vaak zelf nodig hebt of die je altijd ter beschikking wilt/moet hebben.

•

Bij autodelen denkt men in eerste instantie aan het voordeel dat men daar mee denkt te verkrijgen: het gemak, de lagere kosten en het oplossen van parkeerproblemen. De verschillende in Amsterdam opererende aanbieders van vlootauto’s zijn redelijk bekend. Hun vlootauto’s zijn zichtbaar in het straatbeeld, de media besteden er aandacht aan en steeds meer mensen kennen wel iemand die ervan gebruik maakt. De bekendheid van het systeem van peer-to-peer autodelen blijft daarbij achter.

•

Autodelen via een vlootsysteem heeft als voordeel dat dit door de aanbiedende organisatie goed is georganiseerd en dat de gebruiker er eigenlijk geen omkijken naar heeft. Over zaken zoals verzekering, kosten tanken, beschikbaarheid auto’s en parkeren hoeft de gebruiker zich geen zorgen te maken. Als structurele nadelen ziet men vooral de kosten en de gedwongen tijds- en locatieplanning opgelegd door het systeem. Car2Go kent deze laatste nadelen niet. Maar Car2Go heeft weer te maken met een beperkte actieradius.

•

Autodelen via een peer-to-peersysteem lijkt als voordeel te hebben dat er meer soorten auto’s beschikbaar zijn, dat het mogelijk goedkoper is, dat er meer onderhandelingsruimte is en dat het sociaal en sympathiek is. Maar de gepercipieerde nadelen zijn met de beperkte kennis die de (potentiële) autodelers nu hebben groter dan de voordelen: onbekend maakt onbemind. Want juist het moeten regelen met particulieren roept veel vragen op over zaken waar men huiverig voor is: de verzekering, de schade, de veiligheid. Ook vindt men het idee niet prettig dat men geconfronteerd kan worden met de reactie van een particulier mocht er


21.

iets met de auto gebeuren. Men is ook niet snel geneigd om de eigen auto aan te bieden voor autodelen. •

De redenen om gebruik te gaan maken van autodelen zijn gelegen in het niet beschikbaar hebben van een auto maar toch echt een auto nodig hebben en in het gemak dat autodelen hen biedt. Het gemak van een auto wordt dan vooral afgezet ten opzichte van het openbaar vervoer of de fiets. Want niet alle bestemmingen of typen verplaatsingen zijn met openbaar vervoer of fiets goed te doen. Milieu- of duurzaamheidsoverwegingen spelen geen rol van betekenis. Kostenvergelijkingen worden op voorhand weinig of niet gemaakt.

•

Deelauto’s worden vooral ingezet bij incidentele verplaatsingen (familiebezoek, uitstapje, winkelen) of bij verplaatsingen die met het openbaar vervoer of de fiets niet goed mogelijk zijn (meenemen materiaal/aankopen, slecht weer, onbereikbaarheid, te lange reistijd). Het gebruik van Car2Go beperkt zich tot (ongepland) vervoer in de stad, met de auto’s van de andere aanbieders worden wel grotere afstanden overbrugd.

•

Degenen die ervaring hebben met autodelen via een vlootsysteem zijn vol lof over de werking van het systeem. Het gemak is inderdaad groot en negatieve ervaringen komen weinig voor. Voor potentiële autodelers liggen drempels in het eventuele gebruik in de beperkingen die de systemen bieden, zoals de beperkte actieradius van de auto’s, de gebondenheid aan vaste tijden, de kosten van een abonnement en de beschikbaarheid van een eigen auto.

•

Voor de toekomst voorziet men een toename van het fenomeen autodelen. Het eigen autobezit in de stad wordt steeds duurder en onaantrekkelijker en aan het eigen autobezit wordt minder dan vroeger status ontleend. Dit lijkt vooral opgeld te doen voor de jongere en oudere stadsbewoners, want een eigen auto blijft vooral voor gezinnen de meest gewenste optie om de mobiliteit in te vullen. Waar de groei zal plaatsvinden, in de stad of op het platteland, daarover verschillen de meningen.


Bijlage 1 Uitnodigingsbrief


UITNODIGING VOOR DEELNAME ONDERZOEK We zijn op zoek naar mensen die willen praten over autodelen Veldkamp Marktonderzoek – een zusterbedrijf van TNS NIPO – voert binnenkort onderzoek uit onder mensen die wel eens gebruik maken van een deelauto (zoals GreenWheels, Car2Go, SnappCar, WeGo). We doen dit onderzoek in opdracht van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM). We willen u vragen of u mee wilt doen aan dit onderzoek. Concreet gaat het om het volgende:  Deelname aan een groepsgesprek van maximaal twee uur.  Het gesprek staat gepland op dinsdag 3 maart a.s. Start om 19.00 uur.  Het gesprek wordt geleid door een van onze onderzoekers; u zult samen met zeven andere deelnemers van gedachten wisselen over dit onderwerp.  Het onderzoek vindt plaats bij ons op kantoor in Amsterdam.  Tijdens het gesprek worden video-opnames gemaakt, alleen voor intern gebruik.  Voor deelname ontvangt u een financiële vergoeding van xxx euro.  Vanzelfsprekend wordt de door u verstrekte informatie strikt vertrouwelijk behandeld. Uw naam en verdere gegevens worden niet verder bekend gemaakt. Hoe reageren? Graag willen we weten of we op u kunnen rekenen. Wilt u meedoen, vul dan onderstaande gegevens in en stuur deze alstublieft zo snel mogelijk terug naar Ineke Genee via [email protected]. Aangezien het onderzoek al snel plaatsvindt, willen we u vragen om voor 20 februari te reageren. Ja, ik wil meedoen en mijn gegevens zijn:  Respondentnummer:  Naam en achternaam:  Hoogst voltooide opleiding:  Leeftijd:  Adres:  Postcode  Telefoonnummer(s):  Samenstelling huishouden:  Heeft u een auto?  Heeft u een leaseauto via uw werk of privé? Om de selectie goed uit te voeren, vragen we u ook onderstaande vragen te beantwoorden:  Maakt u gebruik van autodelen?  Zo ja, welke vorm van autodelen gebruikt u? Greenwheels Car2Go Mywheels SnappCar WeGo anders, namelijk:  Hoe vaak heeft u het afgelopen half jaar gebruik gemaakt van autodelen? Alvast hartelijk dank voor het invullen van uw gegevens, ik kijk uit naar de reacties. Mocht u meer willen weten over het onderzoek, dan kunt u ons ook bereiken via telefoonnummer 020 – 5225 999. U kunt dan vragen naar Ineke Genee of Yolanda Schothorst. Met vriendelijke groeten,

Ineke Genee [email protected] Indien we veel aanmeldingen krijgen dan kunnen we niet iedereen uitnodigen. Mocht u op 2 maart niets van ons hebben gehoord, dan kunt u ervan uitgaan dat we voldoende mensen hebben kunnen benaderen. We willen u dan in ieder geval wel hartelijk danken voor uw bereidheid te reageren op dit verzoek.

UITNODIGING VOOR DEELNAME ONDERZOEK We zijn op zoek naar mensen die willen praten over autodelen Veldkamp Marktonderzoek – een zusterbedrijf van TNS NIPO – voert binnenkort onderzoek uit onder mensen die gebruik zouden willen maken van een deelauto (zoals Greenwheels, Car2Go, SnappCar, WeGo), maar het nu nog niet doen. We doen dit onderzoek in opdracht van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM). We willen u vragen of u mee wilt doen aan dit onderzoek. Concreet gaat het om het volgende:  Deelname aan een groepsgesprek van maximaal twee uur.  Het gesprek staat gepland op woensdag 4 maart a.s. Start om 19.00 uur.  Het gesprek wordt geleid door een van onze onderzoekers; u zult samen met zeven andere deelnemers van gedachten wisselen over dit onderwerp.  Het onderzoek vindt plaats bij ons op kantoor in Amsterdam.  Tijdens het gesprek worden video-opnames gemaakt, alleen voor intern gebruik.  Voor deelname ontvangt u een financiële vergoeding van xxx euro.  Vanzelfsprekend wordt de door u verstrekte informatie strikt vertrouwelijk behandeld. Uw naam en verdere gegevens worden niet verder bekend gemaakt. Hoe reageren? Graag willen we weten of we op u kunnen rekenen. Wilt u meedoen, vul dan onderstaande gegevens in en stuur deze alstublieft zo snel mogelijk terug naar Ineke Genee via [email protected]. Aangezien het onderzoek al snel plaatsvindt, willen we u vragen om voor 20 februari te reageren. Ja, ik wil meedoen en mijn gegevens zijn:  Respondentnummer:  Naam en achternaam:  Hoogst voltooide opleiding:  Leeftijd:  Adres:  Postcode:  Telefoonnummer(s):  Samenstelling huishouden:  Heeft u een auto?  Heeft u een leaseauto via uw werk of privé? Om de selectie goed uit te voeren, vragen we u ook onderstaande vragen te beantwoorden:  Wilt u gebruik maken van autodelen via een organisatie of via een particulier?  Zo ja, welke vorm van autodelen? Greenwheels Car2Go SnappCar WeGo Alvast hartelijk dank voor het invullen van uw gegevens, ik kijk uit naar de reacties. Mocht u meer willen weten over het onderzoek, dan kunt u ons ook bereiken via telefoonnummer 020 – 5225 999. U kunt dan vragen naar Ineke Genee of Yolanda Schothorst. Met vriendelijke groeten, Ineke Genee [email protected]

Indien we veel aanmeldingen krijgen dan kunnen we niet iedereen uitnodigen. Mocht u op 2 maart niets van ons hebben gehoord, dan kunt u ervan uitgaan dat we voldoende mensen hebben kunnen benaderen. We willen u dan in ieder geval wel hartelijk danken voor uw bereidheid te reageren op dit verzoek.

Beste xxx, Nogmaals hartelijk dank voor uw aanmelding voor de groepsdiscussie over autodelen op dinsdag 3 maart in Amsterdam. Voordat we de selectie kunnen maken, hebben we een paar aanvullende vragen: • •

Bent u momenteel werkzaam? Zo ja, wat is uw beroep?

Eén dezer dagen maken we een selectie uit de aanmeldingen. Begin week 9 verneemt u van ons of u definitief wordt uitgenodigd voor het gesprek. Met vriendelijke groet,

Ineke Genee Projectleider t 020 5225 577 e [email protected] afwezig op maandag en vrijdagmiddag Veldkamp Marktonderzoek Grote Bickersstraat 76 1013 KS Amsterdam www.veldkamp.net

Beste xxx, Hartelijk dank voor uw aanmelding voor de groepsdiscussie over autodelen op woensdag 4 maart in Amsterdam. Voordat we de selectie kunnen maken, hebben we een paar aanvullende vragen: • • •

Bent u momenteel werkzaam? Ja Zo ja, wat is uw beroep? Projectleider Maakt u momenteel gebruik van autodelen? Nee

Eén dezer dagen maken we een selectie uit de aanmeldingen. Begin week 9 verneemt u van ons of u definitief wordt uitgenodigd voor het gesprek. Met vriendelijke groet, Ineke Genee Projectleider t 020 5225 577 e [email protected] afwezig op maandag en vrijdagmiddag Veldkamp Marktonderzoek Grote Bickersstraat 76 1013 KS Amsterdam www.veldkamp.net

Bijlage 2 Checklisten


CHECKLIST, 20 FEBRUARI 2015, AUTODELERS GROEPSGESPREK

A. Introductie en kennismaking (15 minuten) • Welkom heten bij Veldkamp • Opdrachtgever: Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid • Thema: We gaan het vandaag hebben over het gebruik van deelauto’s. Het bezit van een auto komt minder op de voorgrond te staan, we zien steeds vaker dat mensen een auto huren of lenen. Welke voor- en nadelen kleven hieraan? • Spelregels:  Het gaat om meningen, geen goede of foute antwoorden.  Verzoek om mobiele telefoons uit te zetten.  Opname, meekijken en anonimiteitwaarborg.  We beginnen met voorstelronde: naam, leeftijd, bezigheden, gezinssituatie, wel/niet bezit eigen auto/lease auto. B. Affiniteit met deeleconomie (15 minuten) Inzicht verkrijgen spontane en geholpen associaties bij deeleconomie

• Het gaat in de deeleconomie niet meer om het bezitten van producten, maar om het gebruiken en delen. Waar denkt u aan bij deeleconomie: op welke terreinen komt het voor? Bij welke producten of diensten is dat van toepassing? • Ik noem u een aantal voorbeelden: kunt u me vertellen of u deze vormen van delen/huren kent? muziek (Spotify) kleding (Re:fashion, Bag Borrow or steal, Leaseajeans) films (Netflix) gereedschap (Peerby, spullendelen) recreatiewoningen/logeeradressen (Airbnb) werkruimte (Spaces) auto’s (Greenwheels, Mywheels, Car2go, Snappcar) gemeenschappen via social media waarin bovengenoemde zaken worden gedeeld • Welke producten/diensten wil je zelf hebben? Waarom? • En bij welke producten/diensten is het eigen bezit minder belangrijk? Waarom? • Van welke vormen van delen maakt u gebruik?

P6318 – autodelen nader bekeken – checklist autodelers 20 februari 2015

• En sinds wanneer? • Wat ziet u om u heen: wordt er meer gedeeld? Wat wordt er dan gedeeld? • We gaan het verder hebben over autodelen. Waar moet u als eerste aan denken bij autodelen? Wat roept dat bij u op? • Hoe belangrijk is een eigen auto voor u? Waarom? C. Korte presentatie met de verschillende autodeelsystemen in Amsterdam (voorzien van illustraties) (5 minuten) D. Autodelen (10 minuten) Inzicht krijgen in bekendheid met systemen van autodelen

• We hebben net verschillende systemen van autodelen laten zien. • Kent u: Greenwheels, Car2go, Mywheels, Snappcar, WeGo, Connectcar, Mobilitymix? • INT: Per systeem vragen naar: hoe heeft u daarvan gehoord? INT: denk aan: media, auto’s in de straat, mond tot mond, reclame • Welk systeem of systemen gebruikt u? • Hoe vaak maakt u er gebruik van, kunt u een schatting geven? INT: meerdere keren per week, een keer per week, 2/3 keer per maand, enkele keren per jaar E. Motivatiefactoren voor autodelen (40 minuten) • Mensen kunnen om heel verschillende redenen gebruik maken van deelauto’s. We willen graag meer zicht krijgen op uw redenen. Kunt u aangeven welke redenen voor u een rol spelen in de keuze om op deze manier auto te rijden? INT: inventariseer op flipover • En welke reden was doorslaggevend? INT: rondje maken • Wat zijn de positieve kanten van het deelautosysteem waarbij een organisatie de auto’s in bezit heeft en aanbiedt zoals Greenwheels, Car2go, Connectcar? En wat nog meer? INT: inventariseer op flipover • En welke nadelen zitten er aan Greenwheels, Car2go, Connectcar? • Als we de voor- en nadelen willen rangordenen: hoe komt dan de top 3 en de flop 3 eruit te zien? • Welke voordelen zijn er verbonden aan het autodeelsysteem waarbij particulieren hun auto aanbieden via organisaties zoals Mywheels, Snappcar? En wat nog meer? INT: inventariseer op flipover


• En welke nadelen ziet u aan Mywheels, Snappcar? • Als we de voor- en nadelen willen rangordenen: hoe komt dan de top 3 en de flop 3 eruit te zien? • INT.: indien onderstaande plus-/minpunten niet genoemd, evt. checken op: - voordeel: kostenbesparing, tijdbesparing, verbetering betrouwbaarheid?, meer sociale contacten (bv met buurtgenoten door autodelen) - gemak: gebruiksvriendelijkheid, begrijpelijkheid, toegankelijkheid - genot: attractiviteit en design, status en aanzien, competitie- en spelelement (rijminuten verdienen??) - milieueffect: minder belastend

• Had u zich gerealiseerd welke voor- en nadelen er aan het autodelen verbonden waren toen u ermee begon? Wat is er eventueel veranderd? • Heeft u het wel eens met anderen over het onderwerp autodelen? Op wat voor manier? Met wie praat u er dan over? • Kende u al meer mensen die het deden? • Wat voor reacties krijgt u van anderen op uw autodelen? • Zegt de deelauto iets over wie je bent? Hoe belangrijk vindt u dat? Waarom vindt u dat wel of niet belangrijk? • Heeft u de kosten van autodelen berekend en vergeleken met reiskosten van voor die tijd? Wat kwam daar dan uit? • Zou u uw eigen auto aanbieden als deelauto? Durft u het aan om uw auto met een vreemde mee te geven? Zo ja, wat is de belangrijkste reden om daaraan mee te doen. Zo nee, wat is uw belangrijkste bezwaar? F. Gebruik deelauto nu (20 minuten) • Voor welke doeleinden gebruikt u een deelauto? En over welk systeem hebben we het dan? INT: denk aan werk, opleiding, ontspanning, winkelen, familiebezoek • Op wat voor momenten van de dag bent u dan onderweg? Is er verschil tussen door de week en weekend? • Om wat voor soort afstanden gaat het dan? Binnen of buiten de stad? Is er verschil tussen door de week en weekend? • Maakt u vooral vooraf geplande ritten of leent u de auto spontaan? Wat is ongeveer de verhouding tussen gepland en spontaan? • Welke vervoermiddelen gebruikt u minder door de deelauto? INT: Denk aan eigen privé-auto, fiets, tram, metro, bus, lopen


• Maakt u inmiddels op een andere manier gebruik van de deelauto dan toen u ermee begon? Zijn de doeleinden, momenten en/of afstanden van uw autodeelgebruik in de loop der tijd veranderd? G. Toekomst van gebruik deelauto (10 minuten) • Hoe kijkt u naar autodelen in de toekomst: hoe zal het zich ontwikkelen? • Is dit specifiek voor Amsterdam of geldt dit ook voor andere steden? • Hoe ziet u autodelen op het platteland? • Zou u het anderen aanbevelen? Waarom? • Bent u van plan met het autodelen door te gaan? Tot wanneer? • Waarom zou u met autodelen stoppen? Wat kan dat veroorzaken? • Is het autodelen voor u gebonden aan een bepaalde leeftijd of (gezins-) situatie? • Welke gebeurtenissen in uw leven zouden uw huidige leengedrag kunnen veranderen? H. Afronding (5 minuten) • We doen dit onderzoek in opdracht van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid. Heeft u suggesties voor KiM, wat moet KiM hier nu vooral van leren? • Overige vragen meekijkers? • Zijn er nog dingen niet aan de orde geweest, maar die u wel belangrijk vindt om te noemen?

Dank voor de medewerking!


CHECKLIST, 20 FEBRUARI 2015, POTENTIËLE AUTODELERS GROEPSGESPREK

A. Introductie en kennismaking (15 minuten) • Welkom heten bij Veldkamp • Opdrachtgever: Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid • Thema: We gaan het vandaag hebben over het gebruik van deelauto’s. Het bezit van een auto komt minder op de voorgrond te staan, we zien steeds vaker dat mensen een auto huren of lenen. Welke voor- en nadelen kleven hieraan? • Spelregels:  Het gaat om meningen, geen goede of foute antwoorden.  Verzoek om mobiele telefoons uit te zetten.  Opname, meekijken en anonimiteitwaarborg.  We beginnen met voorstelronde: naam, leeftijd, bezigheden, gezinssituatie, wel/niet bezit eigen auto/lease auto. B. Affiniteit met deeleconomie (15 minuten) Inzicht verkrijgen spontane en geholpen associaties bij deeleconomie

• Het gaat in de deeleconomie niet meer om het bezitten van producten, maar om het gebruiken en delen. Waar denkt u aan bij deeleconomie: op welke terreinen komt het voor? • Ik noem u een aantal terreinen: kunt u me vertellen of u deze vormen van delen/huren kent? muziek (Spotify) kleding (Re:fashion, Bag Borrow or steal, Leaseajeans) films (Netflix) gereedschap (Peerby, spullendelen) recreatiewoningen/logeeradressen (Airbnb) werkruimte (Spaces) auto’s (Greenwheels, Mywheels, Car2go, Snappcar) gemeenschappen via social media waarin bovengenoemde zaken worden gedeeld • Welke producten/diensten wil je zelf hebben? Waarom? • En bij welke producten/diensten is het eigen bezit minder belangrijk? Waarom? • Van welke vormen van delen maakt u gebruik? • En sinds wanneer?

P6318 – autodelen nader bekeken – checklist potentiële autodelers 19 februari 2015

• Wat ziet u om u heen: wordt er meer gedeeld? Wat wordt er dan gedeeld? • We gaan het verder hebben over autodelen. Waar moet u als eerste aan denken bij autodelen? Wat roept dat bij u op? • Hoe belangrijk is een eigen auto voor u? Waarom? C. Korte presentatie met de verschillende autodeelsystemen in Amsterdam (voorzien van illustraties) (5 minuten) D. Autodelen (10 minuten) Inzicht krijgen in bekendheid met autodelen

• We hebben net verschillende systemen van autodelen laten zien. Wat is uw eerste reactie op deze informatie: wordt autodelen aantrekkelijker? Waarom? • Kende u: Greenwheels, Car2go, Mywheels, Snappcar, WeGo, Connectcar, Mobilitymix al? • INT: Per vorm vragen: hoe heeft u van deze vorm gehoord? INT: denk aan media, auto’s in de straat, mond tot mond, reclame E. Motivatiefactoren voor autodelen (40 minuten) • Stel dat u zou gaan autodelen: naar welk systeem zou uw voorkeur uitgaan? INT: aan de hand van antwoorden per systeem inventariseren; onderscheid maken tussen b to c en c to c • Wat zijn de positieve kanten van het deelautosysteem waarbij een organisatie de auto’s in bezit heeft en aanbiedt zoals Greenwheels, Car2go, Connectcar? En wat nog meer? INT: inventariseer op flipover • En welke nadelen zitten er aan Greenwheels, Car2go, Connectcar? • Als we de voor- en nadelen willen rangordenen: hoe komt dan de top 3 en de flop 3 eruit te zien? • Welke voordelen zijn er verbonden aan het autodeelsysteem waarbij particulieren hun auto aanbieden via organisaties zoals Mywheels, Snappcar? En wat nog meer? INT: inventariseer op flipover • En welke nadelen ziet u aan Mywheels, Snappcar? • Als we de voor- en nadelen willen rangordenen: hoe komt dan de top 3 en de flop 3 eruit te zien? • INT.: indien onderstaande plus-/minpunten niet genoemd, evt. checken op: - voordeel: kostenbesparing, tijdbesparing, verbetering betrouwbaarheid?, meer sociale contacten (bv met buurtgenoten door autodelen)


- gemak: gebruiksvriendelijkheid, begrijpelijkheid, toegankelijkheid - genot: attractiviteit en design, status en aanzien, competitie- en spelelement (rijminuten verdienen??) - milieueffect: minder belastend

• Mensen kunnen om heel verschillende redenen gebruik maken van deelauto’s. We willen graag meer zicht krijgen op uw redenen om op termijn gebruik te gaan maken van deelauto’s. Kunt u aangeven welke redenen voor u belangrijk zouden zijn in de keuze om te gaan autodelen? • En welke redenen houden u nou vooral tegen? Wat is de belangrijkste drempel? • Heeft u het wel eens met anderen over het onderwerp autodelen? Op wat voor manier? Met wie praat u er dan over? • Kent u al mensen die het doen? • Zegt de deelauto iets over wie je bent? Hoe belangrijk vindt u dat? Waarom vindt u dat wel of niet belangrijk? • Heeft u de kosten van autodelen berekend en vergeleken met reiskosten die u nu heeft? Wat komt daar dan uit? • Zou u uw eigen auto aanbieden als deelauto? Durft u het aan om uw auto met een vreemde mee te geven? Zo ja, wat is de belangrijkste reden om daaraan mee te doen. Zo nee, wat is uw belangrijkste bezwaar? F. Gebruik deelauto (15 minuten) • Voor welke doeleinden zou u de deelauto gebruiken? En over welk systeem hebben we het dan? INT: denk aan werk, opleiding, ontspanning, winkelen, familiebezoek • Op wat voor momenten van de dag zou u dan onderweg zijn? Is er verschil tussen door de week en weekend? • Om wat voor soort afstanden zou het dan gaan? Binnen of buiten de stad? Is er verschil tussen door de week en weekend? • Welke vervoermiddelen denkt u minder te gebruiken door de deelauto? INT: Denk aan eigen privé-auto, fiets, tram, metro, bus, lopen. • Wat zou het inhouden voor uw autorijgedrag: zou u met een deelauto meer gaan rijden? G. Toekomst van gebruik deelauto (10 minuten) • Hoe kijkt u naar autodelen in de toekomst: hoe zal het zich ontwikkelen? • Is dit specifiek voor Amsterdam of geldt dit ook voor andere steden? • Hoe ziet u autodelen op het platteland?


• Bent u naar aanleiding van dit gesprek anders over autodelen gaan denken? Op wat voor manier? • Bent u van plan met autodelen te beginnen? Waar is dit van afhankelijk? • Is het autodelen voor u gebonden aan een bepaalde leeftijd of (gezins-) situatie? • Welke gebeurtenissen in uw leven zouden ervoor kunnen zorgen dat u gebruik gaat maken van een leenauto? H. Afronding (5 minuten) • We doen dit onderzoek in opdracht van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid. Heeft u suggesties voor KiM, wat moet KiM hier nu vooral van leren? • Overige vragen meekijkers? • Zijn er nog dingen niet aan de orde geweest, maar die u wel belangrijk vindt om te noemen?

Dank voor de medewerking!


Bijlage 3 Presentatie


De deelauto (in Amsterdam)

Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid

31 maart 2015

Vormen van autodelen Aanbieders met vloot

Aanbieders zonder vloot

1. Retour, vaste 3. “Peer-toplek Peer” 2. Enkele reis, achterlaten waar je wilt

2

1. Retour: auto’s hebben vaste parkeerplek 2. Enkele reis: hoeft niet op vaste plek achtergelaten te worden 3. Peer-to-peer carsharing: particulieren bieden hun auto voor verhuur aan op een online marktplaats

Ministerie van Infrastructuur en Milieu

31 maart 2015

Vaste plek: Greenwheels Drie typen: Stadsauto - Peugeot 107 - Volkswagen up! Stationwagen - Peugeot 207 station Bestelbus - Peugeot Partner - Volkswagen Caddy

3


31 maart 2015

Vaste plek: Connectcar Drie typen: Stadsauto - Smart - Toyota Aygo Gezinsauto - Citroen C1 - Opel Zafira Bestelbus - Mercedes Vito - Mercedes Sprinter

4


31 maart 2015

One way: Car2Go Eén type: Stadsauto - Smart (for Two) - Electrisch, max. bereik 135 km

5


31 maart 2015

Peer-2-peer carsharing: Snappcar, WeGo, Mywheels Type: Alle typen • Profit (Snappcar, WeGo) • Non-profit (Mywheels)

6


31 maart 2015

Bijlage 4 Respondentenoverzicht


RESPONDENTENOVERZICHT P6318

Dinsdag 3 maart 2015 19.00 - 21.00 uur

M/V

LFT.

OPL.

M

50

MBO

BEROEP

AMSTERDAM

HUISHOUDEN

AUTODELEN

Greenwheels en

Activiteitenbegeleider / 3 personen webdesigner

Mywheels

M

52

WO

ICT consultant

LAT

Car2Go

M

57

MBO

Niet werkzaam

Alleenstaand

Connectcar

V

33

HBO

Alleenstaand

Connectcar

Samenwonend

Car2Go

Projectondersteuner provincie NH Verhuurmakelaar V

36

HBO woningbouw

V

42

HBO

Werkloos accountmanager

Alleenstaand

Greenwheels

V

60

WO

Auteur / zzp-er

Samenwonend

Greenwheels

P6318_AMSTERDAM

RESPONDENTENOVERZICHT P6318

Woensdag 4 maart 2015 19.00 - 21.00 uur

M/V

LFT.

OPL.

M

25

WO

BEROEP

AMSTERDAM

HUISHOUDEN

INTERESSE IN?

Samenwonend

Car2Go

Hoofdredacteur online tijdschrift Greenwheels of M

39

HBO

Projectleider

Alleenstaand Car2Go Gehuwd,

M

48

HBO

Traffic order manager

Greenwheels 2 kinderen

M

57

MBO

Gehuwd,

Greenwheels of

2 kinderen

Car2Go

Patissier

V

28

HBO

Label manager

Samenwonend

Car2Go of Snappcar

V

46

HAVO

Werkloos

Gehuwd, 1 kind

Nog geen voorkeur

M

24

WO

Consultant

Samenwonend

Sta open voor alle vormen Sociaal psychiatrisch V

60

HBO

Alleenstaand verpleegkundige

P6318_AMSTERDAM

Maakt niet uit

Autodelen nu en in de nabije toekomst

Recommend Documents