in gesprek over onze kwaliteit nu en in de toekomst

22 oktober Den Bosch, 29 oktober Amstelveen en 5 november Barneveld

Nbbe Denkdiners 2009

‘in gesprek over onze kwaliteit nu en in de toekomst’

Het Nbbe bestaat dit jaar 15 jaar. Een mooi moment om voor- en ook achteruit te kijken. We doen dit samen met onze omgeving. Daarom zijn tijdens drie denkdiners belangrijke samenwerkingspartners met ons als ‘kritische vrienden’ in gesprek gegaan om stil te staan bij de kwaliteit van onze examinering binnen het brandweer- en GHOR onderwijs. Afgelopen 15 jaar is er veel veranderd. Welke rol heeft het Nbbe hier bij ingenomen? Wat moeten we vasthouden? En wat kan beter? Kortom: samen de vraag beantwoorden welke weg we in willen slaan met examinering van veiligheidspersoneel.

Centraal thema tijdens de discussies was de rol van het Nbbe bij de professionalisering van het brandweer- en Ghor-personeel. Drie thema’s werden hierbij de kop gepakt; de professionalisering van examinatoren, de planning van examens en de ontwikkeling van examens. Tijdens de discussies werd nog duidelijker hoezeer deze onderwerpen met elkaar verweven zijn. Veel aandachtspunten kwamen naar voren. Hieronder een weergave van de belangrijkste gespreksonderwerpen en vooral van gesuggereerde vervolgacties.

Werk aan je imago Nbbe! Deelnemers merken op dat het imago van het Nbbe grotendeels wordt bepaald door het optreden van de examinatoren. Er zit teveel verschil tussen beoordelingen van examinatoren onderling. Ook vindt men het Nbbe niet toegankelijk; de Nbbe’ers moeten beter luisteren naar het veld.

“Gaat het om vakbekwaam te worden en te blijven, of gaat het om het examen te halen?”

De meeste opleidingen starten in september, examens vinden daardoor ook allemaal tegelijkertijd plaats. Het gaat hierbij met name om de grote hoeveelheid examens voor bevelvoerders en manschappen. Veel examens tegelijkertijd vraagt om veel examinatoren. Hierdoor kan niet goed gestuurd worden op de kwaliteit van de examinatoren. De examens moeten ook beter aansluiten op de praktijk – dus moeten de ontwikkelgroepen vooral bestaan uit de ‘echte experts’. Examens moeten niet alleen gericht zijn op het vaststellen van de initiële vakbekwaamheid, maar vooral op het garanderen van de blijvende vakbekwaamheid...

Examens meer spreiden?

“Medewerkers detacheren bij Nbbe, dat zorgt ook voor verbinding!”

Het merendeel van de meedenkers en -doeners antwoordt hier volmondig ‘ja’ op: een betere spreiding van de examens met als doel piekbelasting te voorkomen en constante aandacht voor kwaliteit. De huidige koppeling met het schooljaar is historisch gegroeid. Dit moeten we doorbreken. Dat komt de kwaliteit van de examens ten goede en dus de kwaliteit van het personeel. En levert voor alle partijen voordelen op. Van alle kanten klinken de adviezen, hieronder rijp en groen door elkaar genoteerd.

Als voordelen van betere spreiding zijn genoemd:

Nadelen van betere spreiding die naar voren kwamen:

Personeel: - meer mogelijkheden om examen te doen - herkansingsmogelijkheden - aansluiting reguliere onderwijs

- -

Cursisten willen niet te ver reizen Opleiding alleen starten als er voldoende cursisten zijn, dan zijn er soms misschien helemaal geen opleidingen en examens?

Regio’s/ korpsen: - mogelijkheid om tussentijds extra op te leiden - geen enorme leegloop meer op één moment in het korps Nbbe: - beter sturen op examinatoren, hierdoor neemt niveau van examinatoren toe - kwaliteit is beter te bewaken

“Het opleidingsinstituut van de toekomst heeft beroepsinstructeurs van korpsen in dienst of een jaar lang ‘uitgeleend’. Dan hebben we vakbekwame instructeurs! De examinator is ook in dienst”.

Hoe zou het Nbbe dit aan kunnen pakken? Gezeten op de stoel van de Nbbe-directeur zou men dit het liefst realiseren via: - de veiligheidregio’s/korpsen. Zij kunnen landelijk afspraken over spreiding maken, Nbbe jaagt dit aan. De opleidingsinstituten richten zich primair op hun klanten (de regio’s en korpsen), dus als de regio’s willen spreiden dan bewegen zij mee. - steviger ingrijpen door het Nbbe. Het Nbbe, neemt de regie, verdeelt gewoon de examens over het jaar; de opleidingen passen zich dan vanzelf aan (of geeft dit weerstand?). - via een jaarplanning van het Nbbe: vast moment als basis, daarnaast nieuwe momenten plannen en vol=vol. Uiteraard is maatwerk mogelijk tegen een commercieel tarief. - overleg over het examenmoment bij de start van een opleiding. Stel een maximum aantal examens in een bepaalde periode vast. Dus plannen per cursus. - de opleidinginstituten die het initiatief voor meer spreiding nemen.

“Medewerkers van opleidingsinstituten en de korpsen detacheren als examinator bij het Nbbe, dat zorgt voor verbinding! De kennis van en naar het veld wordt dan gegarandeerd” Dit kan gerealiseerd worden op verschillende manieren: maak examineren een vast onderdeel in het loopbaanpad, tijdelijke detachering of afspraken maken met opleidingsinstituten.

“Als bevelvoerder wil je weten wie je achter in hebt, Examinatoren professionaliseren?

dan kijk je toch anders”

Er zijn veel examinatoren. Deze hoeveelheid examinatoren is nodig om alle examens in een bepaalde periode af te kunnen nemen. Wanneer de spreiding geregeld wordt, kunnen we een kleinere groep examinatoren professionaliseren. De verschillen tussen de examinatoren zijn te groot. De examenresultaten zijn daardoor minder betrouwbaar. Hoe gaan we dit aanpakken? Het Nbbe wordt opnieuw een reeks aan ideeën aan de hand gedaan: -

- - - - - -

Een percentage van zijn werktijd treedt de docent op als examinator. Hiervoor is draagvlak nodig in de veiligheidsregio’s Meer differentiatie: niet overal hetzelfde doen en hetzelfde eisen Train en begeleid de examinatoren Stel benoemingseisen en laat ze een toets afleggen Evalueer hun optreden en leer daarvan Werk aan een Nbbe-profiel Systeem ‘wie het eerst komt, wie het eerst maalt’ afschaffen! Vroeger kreeg de examinator een uitnodiging. Nu zouden we kunnen werken met een lijst van voorkeuren.

Wat maakt een goede examinator? - Inhoudelijke ervaring; lijkt voor de meeste aanwezigen het belangrijkste. Maar moet een examinator nu zelf nog actief zijn? Zo nee, hoe lang geleden mag dit zijn? Discussie alom. - Didactische kwaliteiten; dit kan door scholing aangeleerd worden - Integriteit - Observatievermogen Hoe kan Nbbe de examinatoren onderscheiden? Door een kwalificatie- en competentieprofiel voor examinatoren. Doe dat in overleg met de opdrachtgevers (de veiligheidsregio’s)

“Examineren is een vak! En niet iets dat je er bij doet”

“Het Nbbe moet opleidingsinstituten accrediteren: zo wordt het kaf van het koren gescheiden”

Hoe houden we de kwaliteit van de examinator hoog? - - - - - -

Permanente scholing (terugkomdagen) Didactische opleiding Examineren van de examinator Feedback tijdens examen Examinator moet voeling met de praktijk houden Bij aanstelling een toets af laten leggen en deze tussentijds herhalen.

“Systeem ‘wie het eerst komt, wie het eerst maalt’ afschaffen! Vroeger kreeg de examinator een uitnodiging. Nu zouden we kunnen werken met een lijst van voorkeuren.”

Inhoud examens beter aansluiten op de praktijk Examens zouden vooral heel praktijkgericht moeten zijn; bovendien moet het competentieprofiel duidelijker bevraagd worden. Oude en achterhaalde vragen moeten uit examens gehaald worden, dan verhoogt het gevoel van actualiteit direct. Virtuele examens daar inzetten waar ze het meest toevoegen.

“Het examen is als ‘afzwemmen’: toets veelvuldig op de werkvloer en neem dan een centraal examen af als afsluiting”

“De examinator moet weer meer respect krijgen”

Wie is expert in het ontwikkelen van examens? Het werken met ontwikkel- of expertgroepen wordt omarmd. Laat verschillende disciplines deelnemen. Wie? In ieder geval praktijkmensen en een onderwijskundige. Zij bepalen samen waar een toekomstig beroepsbeoefenaar aan moet voldoen en hoe dat te toetsen. Een examen moet ook ‘uitgeprobeerd’ worden. Regelmatig wordt aangegeven dat de veiligheidsregio’s de experts aan moeten leveren, ook voor de ontwikkelgroepen. Dit gebeurt nu te weinig structureel. Experts zouden zich voor een bepaalde tijd kunnen binden aan het Nbbe. Hierbij is de bepaalde tijd belangrijk om te benoemen, want nu zitten experts vaak te lang in een ontwikkelgroep.

“ Denk ook aan benchmarken: leer van anderen. Kijk bijvoorbeeld naar het buitenland, OCW, CITO, politie, WO/HBO. Hoe zorgen zij ervoor dat examens actueel zijn, aansluiten op de theorie en praktijk, hoe gaan zij om met experts?”

Rol Nbbe: aanjagen,verbinden, reguleren of regisseren? Discussie over de rol precieze rol van Nbbe in verschillende situaties: Aanjager, verbinder van veiligheidsregio’s en opleidingsinstituten Regisseur initiatief nemen en examens anders plannen, norm ontwikkelgroepen formuleren, inhoud van examens bepalen Reguleren maximum aantal examens in een bepaalde periode benoemen Het Nbbe moet signaleren en het initiatief nemen de keten in beweging te zetten. Hierbij niet alles zelf oplossen, maar anderen op hun verantwoordelijkheden wijzen. Hierbij is het van belang om actief bondgenoten te verzamelen (vooral veiligheidsregio’s, opleidingsinstituten).

“Nbbe zet de keten in beweging!”

Voor-, hoofd-, en nagerecht: alle genoemde aandachtspunten voor het Nbbe op een rij:

1. Interactie met het veld verbeteren! Meer contact met het veld, klantvriendelijker richting veld, beter luisteren, et cetera… 2. Werk aan imago. Begin hierbij met de uitstraling van de examinatoren. Stel een gewenste uitstraling (corps d’esprit) op en vertaal dit naar gewenst gedrag voor alle medewerkers op en stuur hier op. 3. Beter spreiden van examens. Wie neemt het initiatief om de examens meer te spreiden over het jaar? Welke rol neemt het Nbbe hierin? a. Nbbe moet commitment afdwingen bij de veiligheidregio’s tot spreiding van de examens, Nbbe moet dit initiëren en de regie nemen. b. Nbbe moet een jaarplanning maken, de opleidingsinstituten en regio’s volgen dan vanzelf. c. Nbbe moet bepalen dat er een maximum aantal examens in een bepaalde periode mogen zijn. Bij aanvang opleiding afstemmen met opleidingsinstituut. 4. Spreiding van examens vraagt flexibiliteit in beschikbaarheid van examinatoren. Over nadenken hoe dit te realiseren. 5. Moet iedere regio wel een eigen opleidingsinstituut hebben? 6. Examenlocaties zijn slecht verspreid over het land. 7. Nbbe moet het systeem voor examinatoren ‘wie het eerst komt, wie het eerst maalt’ afschaffen en overgaan tot een ander systeem waarbij de kwaliteit voorop staat. 8. Kwaliteit van examinatoren verhogen, professionaliseren en constant maken. Nbbe moet hiervoor een competentieprofiel voor examinatoren opstellen, examinatoren toetsen, begeleiden en tussentijds toetsen om de kwaliteit ook te borgen. 9. Draagvlak genereren om een docent een x% van de tijd in dienst te nemen als examinator via de veiligheidsregio’s of instituten. Of tijdelijk detacheren. 10. Opleidingen en examens moeten beter aansluiten op de actualiteit vanuit de praktijk, mogelijk door: a. Doorloop de toetsen op actualiteit. b. Meer richten op toetsen van inzicht- en vaardigheden en minder op kennis. c. Competentieprofielen bevragen. d. Veelvuldig toetsen in de praktijk, examen is hier bovenop een centrale afsluiting. 11. Accreditatie van opleidingen onderzoeken. 12. Aparte benadering GHOR? 13. Benchmark maken. 14. Actief bondgenoten verzamelen (veiligheidsregio’s opleidingsinstituten).

Bondgenoten zoeken voor samenwerking

Vervolg We hebben als Nbbe heeft heel veel nuttige informatie ontvangen tijdens de denkdiners. Dit verslag geeft een impressie en staat vol met suggesties waar we mee aan de slag kunnen. Immers: veel van de grote en kleine klachten zijn eigenlijk ‘makkelijk’ om aan te pakken. Het zijn de zogenaamde quick wins om op korte termijn ons werk beter te doen. We gaan zichtbaar maken – ook op onze website – hoe we ze aanpakken, en u mag ons daaraan houden! Niet alle aanbevelingen van onze kritische vrienden wezen en wijzen in dezelfde richting. Dat is logisch. Het gaat nu eenmaal om complexe materie. En, anders hadden we de oplossingen toch al lang zelf moeten kunnen verzinnen… Wat we wel vonden zijn nieuwe gesprekspartners en samenwerkingspartners; meedenkers en meedoeners om ons scherp houden. Dáár zit de grote winst van deze denkdiners.

Dank We hadden nooit zo goed kunnen luisteren zonder de gastvrijheid van de brandweer Den Bosch, Amstelveen en Barneveld. We zijn ze daarvoor zeer erkentelijk. Voor alle deelnemers geldt dat we wat ons betreft blijvend in contact zijn geraakt. Sterker: zonder jullie betrokkenheid kunnen we de stappen die we nu willen gaan zetten niet zetten. Gegarandeerd tot ziens dus !

13 januari 2

010

Jubileumb ij ‘Nbbe ontm eenkomst: oet de toek omst’ Brandweer Schiphol Reserveer vast in uw agenda van 12-16.3 0 uur

Fotografie: Paul van der Klei, Rolf Resink [hetismooiwerk.nl] - Lay out: Rolf Resink

Voor opmerkingen of vragen kunt u contact opnemen met: Nbbe Marie Louise van Muijen Stationsplein 14 2907 MJ Capelle aan den IJssel Postbus 752 2900 AT Capelle aan den IJssel

Telefoon 010-258 62 00 Fax 010-44228 Email [email protected]