Van boekenkriebels tot bibexpert. Informatie voor leerkrachten

Van boekenkriebels tot bibexpert Informatie voor leerkrachten

Colofon: Bibliotheken Antwerpen | www.antwerpen.be/bibliotheek [email protected] – Infolijn 03 22 11 333 Verantwoordelijke uitgever: Bart Govaert, Grote Markt 1, 2000 Antwerpen Foto’s: Dries Luyten – Elisabeth Verwaest Wettelijk depotnummer: D/2014/0306/161 Vormgeving: stad Antwerpen Deze brochure is een samenwerkingsinitiatief tussen de openbare bibliotheken en het algemeen onderwijsbeleid van de stad Antwerpen. Het kadert in de stedelijke doelstelling om meer kinderen en jongeren te laten deelnemen aan cultuur. Deze brochure is gratis en mag niet verkocht worden.

Beste leerkracht Kinderen die voor hun plezier lezen, hebben meestal een voorsprong op school, zo blijkt uit onderzoek. Het Britse Institute of Education (IOE) heeft een studie afgerond naar het leesgedrag van ongeveer 6000 jonge mensen. Ze bekeken hoe vaak jongeren tijdens hun jeugd lazen en welke resultaten ze behaalden voor wiskunde, woordenschat en spelling op de leeftijd van vijf, tien en zestien jaar. De onderzoekers vergeleken kinderen met dezelfde sociale achtergrond en dezelfde testresultaten op de leeftijd van vijf en tien jaar. Kinderen aan wie regelmatig werd voorgelezen rond hun vijfde presteerden op hun zestiende in de drie tests veel beter dan kinderen die het zonder voorlezen hadden moeten stellen. Kinderen die rond hun tiende vaak lazen en rond hun zestiende meer dan één keer per week een boek ter hand namen, scoorden op hun zestiende beter op de testen dan kinderen die minder lazen. De onderzoekers stellen vast dat leesplezier het grootste effect heeft op de ontwikkeling van de woordenschat, maar dat het ook helpt bij spelling en wiskunde. Dit onderzoek zou het eerste zijn dat inzoomt op het effect van leesplezier. Leesplezier blijkt zelfs belangrijker voor die ontwikkeling dan het opleidingsniveau van de ouders. Lezen is van wezenlijk belang om goed te kunnen functioneren in de hedendaagse informatiemaatschappij. Door het lezen van literatuur, op school en in de vrije tijd, doen leerlingen diverse schoolse vaardigheden en maatschappelijke inzichten op. In deze brochure ontdekt u op welke manier de bibliotheek u ondersteunt om te werken aan leesplezier en mediawijsheid. Ze is ingedeeld per graad. Bij elke leeftijdsgroep vindt u de passende eindtermen of ontwikkelingsdoelen. Allerlei tips en weetjes maken het geheel erg bruikbaar voor de lespraktijk. Neem de tijd om alles te ontdekken, laat u samen met uw klas verrassen door een wereld vol verhalen in de bibliotheek. Wij verwelkomen u van harte en horen graag hoe we onze dienstverlening en onze communicatie nog beter kunnen afstemmen op uw wensen.

Tot binnenkort in de bibliotheek!

aute Win ee ur in n uw k Stuu l

as! r ee klan voor tendien n mailtj e uw n 1 novem st@stad naar b ib. aam . b a e n scho , de n r 2014. twerpe aam n.be ol en Zet i e n wee t kri het aant n het ad uw mai een jgt uw k al leerl res van l jeug i daut las het b ngen. W uw eur o ie ezoe k f illu strat van or.

4

inhoud

Inhoud Kleuters Eerste graad Tweede graad Derde graad Buitengewoon onderwijs Algemene informatie

6 12 18 22 28 34

5

Kleuters Kleuters in de bib In de kleuterklas is het voorlezen van prentenboeken een vaste waarde. Voorlezen ondersteunt de taalontwikkeling, vergroot de kennis van de wereld en stimuleert de sociale en emotionele ontwikkeling. Een bezoek aan de bibliotheek is hierop een mooie aanvulling. Tijdens een eerste verkenning ontdekken kleuters de bonte en boeiende wereld van boeken: prentenboeken, voorleesverhalen, luisterboeken, sprookjes en eenvoudige informatieve boekjes. Ze maken kennis met de werking van de bibliotheek, leren waar ze leuke boeken vinden in de kleuterhoek en wat het verschil is tussen lenen en kopen. Natuurlijk worden ze ook verwend met een mooi verhaal. Na het bezoek weten de kleuters dat ze ook tijdens hun vrije tijd welkom zijn in de bibliotheek. Ze kunnen zelf hun ouders overtuigen om naar de bib te gaan en leuke boeken of andere materialen te lenen.

Rond welke ontwikkelingsdoelen werkt u? • Nederlands – lezen: de kleuters zijn bereid spontaan en zelfstandig voor hen bestemde boeken en andere infobronnen in te kijken. • Nederlands – taalbeschouwing: de kleuters beseffen dat bepaalde symbolen (pictogrammen, lettertekens) dienen om boodschappen over te dragen. • Muzische vorming – beeld: de kleuters kunnen visuele waarneming en beeldend geheugen versterken en vergroten door beeldelementen te herkennen. • Muzische vorming – attitudes: de kleuters kunnen genieten van de fantasie, de originaliteit, de creativiteit en de zelfexpressie in ‘kunstwerken’. • Wereldoriëntatie – natuur: de kleuters kunnen met hulp van een volwassene eenvoudige bronnen hanteren om meer te weten te komen over de natuur. • Wereldoriëntatie – techniek: de kleuters kunnen van een eenvoudig technisch systeem uit hun omgeving aantonen dat verschillende onderdelen ervan in relatie staan tot elkaar in functie van een vooropgesteld doel. • Wereldoriëntatie – ruimte: de kleuters vinden zelfstandig hun weg in een vertrouwde omgeving. • Wiskundige initiatie: de kleuters kunnen dingen rangschikken volgens de toenemende of afnemende mate van een welbepaald kwalitatief kenmerk. • Wiskundige initiatie: de kleuters kunnen dingen kwalitatief vergelijken en samenbrengen op basis van één of twee gemeenschappelijke kenmerken.

6

KLEUTERS

Ik ontdek de bonte en boeiende wereld van boeken.

Hoe meer ik naar de bib ga, hoe beter ik ze leer kennen.

Ik leer het verschil tussen lenen en kopen.

In de bib word ik gratis lid.

In de kleuterhoek vind ik leuke boeken.

Hier word ik verwend met een leuk voorleesverhaal.

7

KLEUTERS

Tips van de bib Prentenboeken: Sofie Müsing (jeugdmedewerker bibliotheek Permeke, Antwerpen) Een boek / Hervé Tullet. Standaard, 2010. ISBN 978 90 022 3461 3. “Heel leuk voor alle kinderen en voorlezers die nog magisch denken. Een ‘interactief’ boek waar je zelf op de bolletjes/stipjes duwt, en zo van alles in gang zet. Dit boek bekijk je het beste met een klein groepje.”

Voorlezen Bie Van Assche (organisatie Leeslekker voorleesmomenten in de bib) De krokodil die niet van water hield / Gemma Merino. Lemniscaat, 2014. ISBN 978 90 477 0614 4. “Een grappig boek over anders zijn en er niet bij horen. En dan ontdekken dat je dingen kan die een ander helemaal niet kan.”

Liedjesboeken en rijmpjesboeken Els Wyninckx (jeugdwerking bibliotheken Antwerpen) Mijn fijne geluidenboekje / Edward Van de Vendel en Mattias De Leeuw. De Eenhoorn, 2013. ISBN 978 90 583 8846 9. “Dit boekje bevat vijftig korte versjes, vaak van vier regels, elk begeleid door een speelse illustratie. Je kunt het boek ook als één lang, berijmd verhaal lezen over een berenfamilie. Centraal staan geluiden: van het geritsel van een chipszakje over het geklepper van de brievenbus, het schillen van een appel, het gerinkel van het mobieltje of het geruststellende gebabbel van ouders beneden.”

Fundels Marjan Daemen (verantwoordelijke collectie jeugd) Tommie en de torenhoge boterham / Pieter Gaudesaboos en Lorraine Francis. “Dit grappige prentenboek is ook beschikbaar als Fundel. De chip in het boek biedt een animatiefilmpje en een voorleesversie. Daarnaast bevat het ook leuke en stimulerende activiteiten zoals spelletjes en teken- en knutselopdrachten. Alle toepassingen zijn zorgvuldig afgestemd op de inhoud en sfeer van het boek.’

8

KLEUTERS

Fundels: Fundels zijn gedigitaliseerde prentenboeken. Naast de animatie van het prentenboek bevat een fundel ook een interactief luik met oefeningen en spelletjes. Deze combinatie van tekst, beeld en animatie stimuleert het taalgevoel van jonge kinderen. Het doet hen het verhaal beter begrijpen en vergroot hun woordenschat.

U kunt: • • • • •

het verhaal uit het boek laten afspelen animaties bekijken tekeningen maken leerrijke spelletjes spelen en nog veel meer

Fundels stimuleren de taalvaardigheid van zowel Nederlands- als anderstalige kinderen. Kinderen die het Nederlands als moedertaal hebben maar toch kampen met een lage taalvaardigheid kunnen het verhaal op twee verschillende tempo’s bekijken en beluisteren. U kunt de Fundels installeren op een computer of downloaden op een tablet. De Fundelscollectie bevat een brede waaier van digitale prentenboeken met diverse (sociaal-emotionele) thema’s en figuren die bijzonder geliefd zijn bij het jonge publiek. Meer informatie: www.fundels.com

Boekenkriebels Wilt u kleuters en hun ouders warm maken voor boeken en voor een familiebezoek aan de bibliotheek? Maak een afspraak met de jeugdmedewerker van de bibliotheek in uw buurt en neem deel met uw klas aan ‘Boekenkriebels’. Hoe werkt het? • De kleuters komen met de klas naar de bib en krijgen een korte introductie. Er wordt voorgelezen of er is een andere leuke activiteit. Ze lenen een prentenboek of voorleesboek op een door de bib aangemaakte klaskaart. • De leerkracht schrijft op het bibliotheekticket achter elke titel de naam van het kind dat dit boek leent. • De leerkracht geeft het boek met de kleuter mee naar huis, samen met een brief voor de ouders en een folder van de Antwerpse bibliotheken in een draagtas van de bib. • In de brief vragen we aan de ouders om het boek voor te lezen of te bekijken met hun kleuter. Daarna brengen ze het samen terug naar de bib. Terugbrengen van de boeken kan in: • de eigen bibliotheek tijdens de openingsuren • een andere bibliotheek van het netwerk, dichter bij huis voor de kleuters • de klas: de juf verzamelt de boeken in de klas en brengt ze terug tijdens een volgend bibbezoek

9

kleuters

Met de ouders naar de bib Hebben uw kleuters het leesvirus te pakken, maar willen de ouders niet helemaal mee? Nodig hen uit om samen met de klas op bezoek te gaan in de bibliotheek. Maak hiervoor een afspraak met de jeugdmedewerker van de bib in uw buurt. Het is de bedoeling om zo de eerste stap naar de bibliotheek te vergemakkelijken. We willen ouders niet alleen overtuigen van het belang van lezen en voorlezen. Samen kunnen we ervoor zorgen dat hun kinderen ook in gezinsverband naar de bibliotheek gaan. Volgens gebruikersonderzoek blijven ze dan ook in hun latere leven de bibliotheek gebruiken. Iedereen kan lid worden van de bibliotheek en tot 18 jaar is dit zelfs gratis. Kleuters brengen hun SIS-kaart mee en krijgen dan gratis hun eigen A-kaart. Een leuke extra: alle materialen voor kinderen kan u gratis lenen én de kinderen kunnen puntjes sparen op hun A-kaart.

Boekbespreking Zoekt u een boekbespreking van een kinder- of jeugdboek? Ga naar http://zoeken.bibliotheek.be. Zoek op de titel van het boek. Naast de beschrijving klikt u op de afbeelding van het boekomslag. Klik dan op ‘inhoud/bespreking’. Meer recensies vindt u onder meer in de databank www.pluizer.be Die is ingedeeld naar leeftijdscategorie en waar mogelijk ook thematisch. U kunt er zoeken op leeftijd, titel, auteur, fictie of non-fictie.

Voorlezen Kinderen vanaf jonge leeftijd in contact brengen met boeken en verhalen is heel belangrijk voor hun verdere ontwikkeling. De speelse verwerking en creatieve activiteiten die bij het voorlezen horen, werken op lange termijn stimulerend voor de taal- en sociaal-emotionele ontwikkeling van de kleuters. Ze maken kennis met de wereld van het boek en het plezier dat lezen hen kan brengen. Praktische tips over voorlezen en boekentips vindt u via www.voorlezen.be

Voorleesweek Van 22 tot 30 november 2014 vieren we Voorleesweek in heel Vlaanderen. De bib viert natuurlijk mee. Tijdens deze week zijn er verschillende voorleesactiviteiten voor kleuterklasjes in de bibliotheken. Meer informatie? Neem contact op met de bibliotheek in uw buurt.

Leeslekker Vrijwilligers lezen op geregelde tijdstippen voor in bibliotheken en op andere plekken in de Antwerpse districten. Een overzicht van de voorleesmomenten vindt u op http://antwerpen.bibliotheek.be/ pagina/leeslekker.•

10

KLEUTERS

“Ik heb hem zelden zo trots van school zien komen, hij toonde meteen zijn boekje!” Kleuterschool De Rups in Borgerhout hecht veel belang aan leesbevordering voor de allerkleinsten. “Elke twee weken ga ik met mijn boekenkarretje langs de kindjes van de tweede kleuterklas. De kleuters mogen een boekje kiezen dat ze mee naar huis nemen waaruit de ouders voorlezen”, zegt juf Gerd.

Aandachtspunt Directrice Vera Backhoven vindt het heel belangrijk dat kleuters worden aangezet tot lezen. “In ons digitale tijdperk grijpen kinderen nogal snel naar computerspelletjes. Hen stimuleren om boeken te lezen en de ouders te laten voorlezen, is voor mij een prioriteit. En een uitdaging voor de komende jaren.”

Verschillende leesprojecten Zo’n acht jaar geleden startte kleuterschool De Rups met een eerste project rond lezen en voorlezen. Directrice Backhoven: “Onze instappertjes en de kindjes uit de eerste kleuterklas krijgen nu regelmatig boekjes mee naar huis waaruit de ouders voorlezen. De tweede kleuterklas krijgt bezoek van juf Gerd en haar boekenkarretje. De kindjes van de derde kleuterklas gaan regelmatig naar de bib. En onlangs brachten we zelf een boek uit over de reuzen van Borgerhout, met tekeningen van onze leerlingen.”

Boekenkarretje Juf Gerd is al enkele jaren met pensioen. Ze kan de kleuters niet missen en daarom is ze als vrijwilligster actief in De Rups. “Elke twee weken ga ik met mijn boekenkarretje langs de tweede kleuterklasjes. In groepjes van vijf kindjes haal ik ze uit de klas. Dan kiezen ze een boekje van mijn karretje. Dat boek nemen ze mee naar huis. Daarna is het aan de ouders of grootouders om hieruit voor te lezen. Als de kleuters thuis anderstalig zijn, lezen de broers of zussen voor.”

11

Eerste graad Wat betekent de bib voor leerlingen van de eerste graad? Kinderen van deze leeftijd ervaren het bezoek aan de bibliotheek als de ontdekking van een boeiende, avontuurlijke wereld. Ze starten het leestraject met veel enthousiasme en hun belangstelling voor boeken en lezen groeit. Op elke vordering zijn ze apetrots. Ze leren de werking van de bibliotheek en de spelregels kennen en ontdekken hoe ze zelf leuke boeken kunnen vinden. Ze zijn bijzonder leergierig en halen nuttige weetjes uit eenvoudige informatieve boeken. Ook in deze fase neemt voorlezen een belangrijke plaats in. Doordat het technisch leren lezen vaak veel aandacht eist, verdwijnt het plezier van lezen wat meer naar de achtergrond. Door kinderen voor te lezen, verrijkt hun taal, vergroot hun woordenschat en leren ze nieuwe taalstructuren en dialoogvormen kennen.

Rond welke eindtermen werkt u? • Nederlands – lezen: de leerlingen kunnen de informatie ordenen die voorkomt in voor hen bestemde verhalen, kinderromans, dialogen, gedichten, kindertijdschriften en jeugdencyclopedieën (verwerkingsniveau = structureren). • Wereldoriëntatie – techniek: Wereldoriëntatie – techniek: de leerlingen kunnen keuzes maken bij het gebruiken of realiseren van een technisch systeem, rekening houdend met de behoefte, met de vereisten en met de beschikbare hulpmiddelen. • Wereldoriëntatie – brongebruik: de leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen. • Muzische vorming – beeld: de leerlingen kunnen beeldinformatie herkennen, begrijpen, interpreteren en er kritisch tegenover staan. • Muzische vorming – media: de leerlingen kunnen eenvoudige, audiovisuele informatie uit de eigen belevingswereld herkennen, onderzoeken en vergelijken.

12

eerste graad

Ik leer de werking en regels van de bib kennen.

Gedichtjes trainen mijn taalgevoeligheid.

Voorlezen blijft belangrijk voor mijn taalontwikkeling. De bib is voor mij een boeiende en avontuurlijke wereld.

Ik haal nuttige weetjes uit informatieve boeken. Ik ontdek hoe ik zelf leuke boeken kan vinden.

13

EERSTE GRAAD

Tips van de bib Eerste leesboekjes: Bie Van Assche (organisatie Leeslekker voorleesmomenten in de bib) Winterwarmte / Hilde Vandermeeren en Frank Daenen (ill). De Eenhoorn, 2013. ISBN 978 90 5838 9084. “Gevarieerd leesgroeiboek dat van leren lezen een feest maakt. Een lekker dik leesgroeiboek van AVI 0 tot en met AVI 5 over de kinderen en de buurtbewoners van het pleintje.”

Strips voor beginnende lezertjes: Els Wyninckx (jeugdwerking bibliotheek Antwerpen) Kito & Boris / Aimée De Jongh. De Eenhoorn, 2013. ISBN 978 90 5838 874 2. “Kito en Boris is het eerste deel van een stripboekenserie voor beginnende lezers, waarin de beer Boris en het konijn Kito samen de leukste avonturen beleven en grapjes uithalen. De tekenstijl en de grappige situaties zijn perfect afgestemd op de doelgroep.”

i

Informatieve boeken: Marjan Daemen (coördinator collectie jeugd) Later word ik / Moniek Vermeulen en Joris Thys. De Eenhoorn, 2014. ISBN 978 90 5838 940 4 “Een speels informatief beroepenboek voor kinderen vanaf 7 jaar. De jonge lezer komt heel wat te weten over zeven boeiende beroepen.”

Kamishibai: Lin Van Rompaey (jeugdmedewerker bibliotheek Couwelaar, Deurne) Aisja / Pieter Van Oudheusden en Stefanie De Graef. De Eenhoorn, 2010. ISBN 978 90 583 8627 4. “Tijdloos sprookje, gesitueerd in de islamitische wereld en met een universele moraal over gerechtigheid, naastenliefde en eenvoud.”

14

eerste graad

Leen eens een kamishibai De Kamishibai is een Japanse vertelvorm waarbij een kastje gebruikt wordt, best te vergelijken met een klein poppentheater. In dit theatertje passen tekeningen op A3-formaat, elk met een scène van het verhaal. De verteller verschuift de prenten zoals in een trage tekenfilm en vertelt ondertussen het verhaal, dat achteraan op de prenten te lezen staat. Kamishibai is een krachtig instrument waarmee u kinderen in contact kunt brengen met de magie

van verhalen. De vertelvorm heeft enkele praktische voordelen. Door de grote prenten kunnen meer kinderen tegelijk naar uw verhaal luisteren. En voor uzelf is het handig dat het verhaal achteraan op de prenten staat. De bibliotheek beschikt over meer dan 100 sets vertelplaten. U mag het vertelkastje en de vertelplaten 3 weken gratis lenen. Alle beschikbare titels vindt u in de catalogus: http://antwerpen. bibliotheek.be, zoeken op ‘vertelplaten’.

AVI of vijfvingertest? Veel basisscholen hanteren het AVI-systeem bij het evalueren van het leesniveau van kinderen. Maar volgens critici zegt het AVI-systeem niets over de opbouw en inhoud van een boek. Een boek dat mooi geschreven is en aanleunt bij de interesses kan jonge lezertjes nochtans aanzetten tot lezen van woorden en zinnen die moeilijker zijn dan wat ze normaal lezen. Een eenvoudige, alternatieve manier om te weten of een boek geschikt is voor een kind is de vijfvingertest. Wil een kind een boek lezen, dan leest het eerst een willekeurige pagina uit het boek en telt alle woorden die het moeilijk vindt. Zijn het er minder dan vijf, dan is het boek geschikt. Zijn het er meer dan vijf, dan kiest het kind best een ander boek. Bij de vijfvingertest beslist het kind zelf of hij het boek neemt. Haalt een kind een lager AVI-niveau dan verwacht? U vindt in verschillende Antwerpse bibliotheken een Makkelijk Lezen Plein. Meer informatie zie pagina 38.

Leesdagboekje Aan het einde van de basisschool hebben de kinderen al tientallen boeken gelezen, het ene nog mooier dan het andere. In een leesdagboek kunnen ze bijhouden welke boeken ze lazen en wat ze ervan vonden. Ze geven een oordeel, maar hoeven dat niet te verantwoorden. Een leesdagboek is veel meer dan een boekenlijst. Boeken leren ons denken, geven ons een beeld van

een wereld die we niet kennen, laten ons zien wie we wel of niet willen worden. Het zou mooi zijn als kinderen weten welke boeken er in hun hoofd zitten en wat daarvan bleef hangen. Op de doe-pagina’s in deze informatiebrochure vindt u handige leesfiches (zie pagina 42 en 43). Kopieer ze voor uw leerlingen om te gebruiken in de klas. U kunt de fiches ook downloaden via de website www.antwerpen.be/bibliotheek.

15

EERSTE GRAAD

Aandacht voor leesplezier! Om kinderen te prikkelen om te lezen, is het belangrijk dat er een rijk aanbod van boeken is. De boeken moeten aansluiten bij hun interesse en leesniveau. Minstens even belangrijk is het om tijd en plaats te maken voor lezen en voorlezen. Kinderen hebben een rustige plek en een rustig moment nodig om zich



echt te kunnen verdiepen in een verhaal. Het is dan ook belangrijk om op school of in de klas een rustige, inspirerende (voor)leesplek in te richten en lezen een vaste plaats te geven in het dagritme. Stel regelmatig een boek voor in de klas en plan vrije leestijd in. Vrij laten lezen bevordert leesplezier.

Maak een Boekenworm in de school

u een leesbevorderende actie opzetten in uw school? De Boekenworm kan u daarbij helpen. Dit leesbeestje werd geboren tijdens de leesactie van Jeugdboekenweek 2012 en groeide uit tot de mascotte van de bibbussen. Omwille van het grote succes en omdat een groeiende Boekenworm erg leesbevorderend werkt, blijft het materiaal online beschikbaar via de website www.antwerpen.be/bibliotheek.

O Mundo Vanaf het moment dat je geboren wordt, hoor je taal. Door je moedertaal leer je de wereld om je heen kennen, het geeft je vertrouwen en biedt veiligheid om je actieradius uit te breiden. Je eerste taal doet je lachen, nog voor je de taal echt begrijpt. Het is de taal van je nabije omgeving en het verbindt je met anderen. We leven in een meertalige realiteit: onze buurman spreekt Arabisch met zijn kinderen, de winkelier spreekt Nederlands en Turks en in uw school komt u allicht in contact met nog veel meer talen.

16

We kunnen natuurlijk niet al die talen begrijpen en spreken. Wat we wel kunnen doen, is open staan voor meertaligheid en dit een plaats geven in onze activiteiten en lessen. Kinderen brengen heel wat rijkdom mee vanuit hun thuistaal en als we deze

aan ons voorbij laten gaan, bestaat de kans dat ze zich niet ten volle aanvaard voelen. In september 2013 lanceerde Stichting Lezen ‘O Mundo – een kleine Wereldbibliotheek’. O Mundo brengt 10 boeken uit 10 landen in evenveel talen in Vlaamse en Brusselse klassen. Door de culturele bagage te belichten die kinderen meebrengen uit hun leefwereld, wil Stichting Lezen hen verwelkomen, waardering uitdrukken voor de rijkdom van hun cultuur en hun zelfbeeld positief stimuleren. Tegelijk hopen ze het blikveld te verruimen van alle kinderen door de ontdekking van andere culturen. Meer informatie: http://omundo.be en www.meertaligheid.be. U kunt een O Mundo pakket lenen in de bibliotheek. Meer info zie pagina 21. (tweede graad)

eerste graad

Interview Om het lezen bij leerlingen aan te moedigen past basisschool De Schakel uit Hoboken het LIST project toe. “Elke dag lezen alle leerlingen op hetzelfde moment 35 minuten in de klas”, zegt Sonja Vanheel, LIST-coördinator in de Schakel. Enkele jaren geleden maakte een doorlichting in basisschool De Schakel duidelijk dat heel wat leerlingen met een leesachterstand te kampen hadden. “We zijn toen op zoek gegaan naar een wetenschappelijke manier om het lezen weer aan te moedigen. Zo kwamen we bij het LIST-project uit. Dat staat voor ‘Lezen is top’ en werd ontwikkeld door de hogeschool van Utrecht. Zij volgen het project nauw op”, vertelt Sonja.

Stil op school Het voornaamste kenmerk van het LIST-project is om alle leerlingen elke dag 35 minuten te laten lezen in de klas. Sonja: “We beginnen al in de tweede kleuterklas met interactief voorlezen. In de derde kleuterklas gaan we een stapje verder en werken we op het herkennen van letters. Ook in het eerste leerjaar blijft voorlezen heel belangrijk. De letters worden aangeleerd en er worden zo snel mogelijk zinnen/teksten gelezen. Ze beginnen dan ook stilaan zelfstandig te lezen. Afhankelijk van het niveau richten we aparte groepjes in. In het tweede tot zesde leerjaar wordt elke dag op eenzelfde moment door alle leerlingen 35 minuten gelezen. Ik kan u verzekeren dat het dan heel stil is op school. De les start met een mini-les van 5 minuten door de leerkracht. Daarna lezen de leerlingen 25 minuten in stilte, gevolgd door een afsluitmoment van nog eens 5 minuutjes.”

Zeven boeken Om het project te doen slagen, zet De Schakel alle beschikbare middelen in. Sonja: “Ik ben voltijds bezig met het LIST-project. Ik ga regelmatig naar de klassen om de leerlingen en leerkrachten te observeren. Doorheen het schooljaar neem ik ook de leestesten af. De resultaten stuur ik door naar de hogeschool van Utrecht. Daarnaast ben ik verantwoordelijk voor de schoolbibliotheek. Alle leerlingen hebben steeds zeven boeken ter beschikking om te lezen: vier uit onze collectie en drie die ze lenen van de bibbus. De boeken bevinden zich steeds in de buurt van hun bank. Op die manier hoeven ze de klas niet te storen als ze een nieuw boek willen.”

Aanrader voor scholen De Schakel startte twee jaar geleden met het LIST-project. “De eerste resultaten zijn zeer positief. De meeste leerlingen zetten enorme stappen vooruit op het vlak van het leesniveau en de spreekvaardigheid. En dat komt hun algemene ontwikkeling alleen maar ten goede. Ik kan alle scholen aanraden om hiermee te starten”, besluit Sonja.

17

Tweede graad Wat betekent de bib voor leerlingen van de tweede graad? Deze kinderen maken een steeds scherper onderscheid tussen verhalende en informatieve boeken. Ze zoeken informatie en verhalen die aansluiten bij hun interesses. Behalve allerlei soorten verhalen, gedichten en strips moeten ze ook de weg vinden naar toegankelijke informatieve boeken, geklasseerd volgens onderwerpen in rubrieken. Voorlezen blijft belangrijk. Een voorgelezen boek vormt een opstap naar een moeilijker genre of onbekende titel of auteur. Kinderen worden mondiger en raken beter vertrouwd met alle faciliteiten van de bibliotheek. Ze krijgen graag de tijd om te kiezen en willen hulpmiddelen leren gebruiken om het juiste boek te vinden. Doel is om hen in de bibliotheek vlot de weg te leren kennen en om hen steeds zelfstandiger leuke boeken en informatie te leren zoeken. In de tweede graad laten we hen dan ook kennismaken met de catalogus. Ze leren hoe ze bepaalde materialen kunnen opzoeken via eenvoudige zoekingangen als titel en auteur. Kinderen zijn op deze leeftijd erg vatbaar voor leesplezier. De bibliotheek beschikt over een ruim en stimulerend aanbod. We organiseren verschillende activiteiten om kinderen vertrouwd te maken met het werk van minder gekende, maar goede auteurs. We moedigen hen aan om ook eens andere genres te lezen. Kortom, we hopen dat ze ontdekken dat lezen niet enkel een verplichting is, maar dat ze leren genieten van mooie verhalen tijdens vrije momenten tijdens of na de schooluren.

Rond welke eindtermen werkt u? • Nederlands – lezen: dde leerlingen kunnen de informatie ordenen die voorkomt in voor hen bestemde verhalen, kinderromans, dialogen, gedichten, kindertijdschriften en jeugdencyclopedieën (verwerkingsniveau = structureren). • Nederlands – lezen: de leerlingen kunnen de informatie achterhalen in voor hen bestemde instructies voor handelingen (verwerkingsniveau = beschrijven). • Nederlands – taalbeschouwing: de leerlingen kunnen op hun niveau reflecteren op de door hen gebruikte luister-, spreek-, lees- en schrijfstrategieën. Daarbij zetten ze de attitudes, kennis en vaardigheden in van de eindtermen Nederlands. • Wereldoriëntatie – techniek: de leerlingen kunnen keuzes maken bij het gebruiken of realiseren van een technisch systeem, rekening houdend met de behoefte, met de vereisten en met de beschikbare hulpmiddelen. • Wereldoriëntatie – brongebruik: de leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen.

18

tweede graad

• Muzische vorming –BEELD: de leerlingen kunnen beeldinformatie herkennen, begrijpen, interpreteren en er kritisch tegenover staan. • Muzische vorming – media: de leerlingen kunnen eenvoudige, audiovisuele informatie uit de eigen belevingswereld herkennen, onderzoeken en vergelijken. • Leren leren: de leerlingen kunnen op systematische wijze verschillende informatiebronnen op hun niveau zelfstandig gebruiken. • ICT: De leerlingen kunnen met behulp van ICT voor hen bestemde digitale informatie opzoeken.

Ik neem de tijd om een boek te kiezen en ik lees meer en meer.

Ik maak kennis met de bibcatalogus, zodat ik materialen kan opzoeken op titel of auteur.

Ik ken nu het verschil tussen boeken met een verhaal en informatieve boeken.

Ik leer mijn weg in de bib steeds beter kennen.

19

Tweede graad

Tip van de bib Leesboeken: Mieke Van Geel (staf lokaal cultuurbeleid) Klincus Boomschors en de drakentranen / Allessandro Gatti en Mattio Piana. Bakermat, 2011. ISBN 978 90 546 1741 9. “Een geslaagd eerste deel in een nieuwe reeks over een pientere jongen die voor elk probleem wel een oplossing in elkaar weet te knutselen. Het verhaal zit vol avontuurlijke en fantasierijke elementen en af en toe een humoristische noot.” Marjan Daemen (coördinator collectie jeugd) De waanzinnige boomhut van 26 verdiepingen / Andy Griffiths, Terry Denton. Lannoo, 2013. ISBN 978 94 014 1534 7 “Over Andy en Terry, schrijver en tekenaar die samen in een boomhut wonen. Boordevol bizarre avonturen. Prikkelt niet alleen de lachspieren maar ook de fantasie.”

i

Informatieve boeken: Caroline Haustein (jeugdmedewerker bibliotheek Elsschot) Krokodillen / A.M. Bergeron, M. Quintin en Sampar (reeks: Wist je dat?). Zwijsen, 2013. ISBN 978 90 4871 422 3. “Een grappige reeks over dieren waar kinderen door gefascineerd zijn en waar ze graag meer over willen weten.”

Gedichten: Sophie D’Hollander (coördinator bibbussen) Ik juich voor jou / Edward van de Vendel en Wolf Erlbruch. Querido, 2013. ISBN 978 90 4511 576 4. “Gedichten bij prenten van sportende dieren. Over aanmoedigen, stuntelen, winnen, verliezen en blijven volhouden. Wolf Erlbruchs illustraties inspireerden Edward van de Vendel tot het maken van gedichten over sport. Er staat zelfs een schitterend gedicht in voor de verliezers: ‘Dit is het voorstel’.”

Prentenboek of Graphic novel? Marjan Daemen (coördinator collectie jeugd) Hier ben ik / Patti Kim en Sonia Sanchez. NBD Biblion, 2014. ISBN 978 94 620 2057 3 ‘Dit woordeloze prentenboek toont in prachtige beelden hoe een jongen worstelt met de uitdaging om een leven voor zichzelf te creëren in een nieuw land. Een ontroerend, bijna woordeloos verhaal met een verrassende diepte. In het boek zijn tips en suggesties opgenomen om te gebruiken voor, tijdens en na het lezen.’

20

tweede graad

Jeugdboekenweek 2015 Kinderen smullen ervan als personages in boeken dingen doen die niet mogen. Of als ze sterker en slimmer blijken te zijn dan volwassenen. Lachen is gezond, ontspant en speelt een belangrijke rol in het leggen en onderhouden van sociale contacten. Het thema van Jeugdboekenweek 2015 is ‘humor’. Ze vindt plaats van 14 tot 29 maart. Ga samen met uw leerlingen naar de bibliotheek, doe mee aan de voorleeswedstrijd (waarover we voorlopig nog niets verklappen), ontdek nieuwe opdrachten via de website, speel een leuk spel of luister naar een jeugdauteur of –illustrator. Meer informatie over het programma vindt u tijdig op de website van de bibliotheek www.antwerpen.be/ bibliotheek en in de grappige brochure die verkrijgbaar is vanaf half februari.

Educatieve koffers Een educatieve koffer bevat een reeks titels aangevuld met (online) lestips. • O Mundo koffer – een kleine Wereldbibliotheek. O Mundo is een project van Stichting Lezen dat de mooiste prentenboeken uit de hele wereld wil binnenbrengen in multiculturele klassen. Het pakket bevat tien boeken in evenveel verschillende talen en een Nederlandse vertaling. Online vindt u luisterfragmenten en lestips (http://omundo.be). • Babel koffer: biedt boeken en tips om een meertalig voorleesmoment te organiseren (eventueel samen met anderstalige ouders, leerkrachten of vrijwilligers). Van elke titel zit er in de koffer een Nederlands exemplaar en één of meer anderstalige exemplaren. • Annie M.G. Schmidt koffer: laat u het werk van Annie M.G. Schmidt ontdekken. Vzw DE DAGEN ontwikkelde een muzische koffer met boeken, versjes, liedjes, verhalen, films en een denk- en doemap. • Ex- KJV koffer: om op lesvrije momenten een leesgroep op te starten met vrijwillige lezertjes. Vraag een ex-KJV-koffer aan met de genomineerde boeken van vorig leesjaar. In het KJV-archief op de begeleiderspagina van de website www.kjv.be

vindt u nog alle werkmodellen en nominatielijsten van de voorbije leesjaren. Vraag een educatieve koffer aan bij de Infolijn op het nummer 03 22 11 333 of via e-mail bib.klantendienst@ stad.antwerpen.be. U mag de koffer 6 tot 12 weken bijhouden. De koffer wordt geleverd en opgehaald in speciale bakken.

Boekenzoeker Boekenzoeker.org is een website die iedereen tussen 8 en 18 jaar helpt bij het kiezen van een boek. De Boekenzoeker heeft drie ingangen: één voor de leeftijdsgroep 8 - 12 jaar, één voor de leeftijdsgroep 12 - 15 jaar en één voor de leeftijdsgroep 15 - 18 jaar. Via een aantal vragen peilt de Boekenzoeker naar de interesses, de lievelingsbezigheid en de stemming van de bezoekers. Op basis daarvan reikt de Boekenzoeker een gepersonaliseerde boekenselectie aan. Bezoekers kunnen ook een score geven aan een boek, commentaar posten of een boek doorsturen naar een vriend. Bent u op zoek naar een boek voor kinderen van 8 tot 12 jaar? Klik dan op de Boekenzoekervos. Hij wijst u de weg.

Lessuggesties gezocht? De website http://jeugdliteratuur.org/ verzamelt alles over jeugdliteratuur: informatie over ruim 2.000 auteurs en illustratoren, dagelijks nieuws uit de kinderboekenwereld, een blog, een overzicht van wat er in Vlaanderen allemaal te doen is rond kinderboeken én 500 makkelijk doorzoekbare lessuggesties, gekoppeld aan de eindtermen. Studenten, recensenten of docenten die zich nog verder willen verdiepen in het thema, kunnen terecht in de vakbibliotheek van Stichting Lezen voor meer informatie over jeugdliteratuur en leesbevordering. Zie www.stichtinglezen.be, link ‘Kenniscentrum’.

21

Derde graad Wat betekent de bib voor leerlingen van de derde graad? In de bib ontdekken leerlingen van de derde graad een afspiegeling van de wereld in woord en beeld. Ze leren bovendien hoe die gesorteerd en gestructureerd is. Aan de ene kant zijn er verhalen waar belevenissen, dromen en verbeelding van miljoenen mensen verwoord en weergegeven zijn. Aan de andere kant is er kennis, per onderwerp gesorteerd in ZIZO-rubrieken (Zonder Inspanning Zoeken), een klasseersysteem voor informatieve boeken. Omdat deze kinderen een grote leesvaardigheid hebben, is het belangrijk dat ze regelmatig nieuwe boeken en genres aangeboden krijgen. Leesbevorderende activiteiten zorgen ervoor dat ze blijven lezen. Ook op het internet vinden ze hun weg. Ze zoeken op websites naar informatie voor schoolopdrachten. Verder vinden ze het internet erg leuk om te gamen of om met leeftijdsgenootjes te communiceren. Websites waar ze kunnen chatten en mailen, zijn het populairst.

Eindtermen behalen in de bib • Nederlands – lezen: de leerlingen kunnen de informatie ordenen die voorkomt in voor hen bestemde verhalen, kinderromans, dialogen, gedichten, kindertijdschriften en jeugdencyclopedieën (verwerkingsniveau = structureren). • Nederlands – lezen: de leerlingen kunnen de informatie achterhalen in voor hen bestemde instructies voor handelingen (verwerkingsniveau = beschrijven). • Nederlands – taalbeschouwing: de leerlingen kunnen op hun niveau reflecteren op de door hen gebruikte luister-, spreek-, lees- en schrijfstrategieën. Daarbij zetten ze de attitudes, kennis en vaardigheden in van de eindtermen Nederlands. • Wereldoriëntatie – techniek: de leerlingen kunnen keuzes maken bij het gebruiken of realiseren van een technisch systeem, rekening houdend met de behoefte, met de vereisten en met de beschikbare hulpmiddelen. • Wereldoriëntatie – brongebruik: de leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen. • Muzische vorming – beeld: de leerlingen kunnen beeldinformatie herkennen, begrijpen, interpreteren en er kritisch tegenover staan.

22

derde graad

• Muzische vorming – media: de leerlingen kunnen eenvoudige, audiovisuele informatie uit de eigen belevingswereld herkennen, onderzoeken en vergelijken. • Leren leren: op systematische wijze informatiebronnen zelfstandig gebruiken. • ICT: de leerlingen hebben een positieve houding tegenover ICT en zijn bereid ICT te gebruiken om hen te ondersteunen bij het leren. • ICT: De leerlingen kunnen met behulp van ICT voor hen bestemde digitale informatie opzoeken, verwerken en bewaren.

In de bib kan ik op het internet niet alleen informatie opzoeken, maar ook gamen en chatten.

Dankzij boekenactiviteiten in de klas of in de bib blijf ik graag lezen.

Ik kom graag naar de bib om nieuwe boeken en genres te ontdekken.

Met de ZIZOrubrieken vind ik makkelijk boeken terug.

23

derde graad

Tips van de bib Leesboeken: Inge Goossens (bibliothecaris collecties) Het meisje en de soldaat / Aline Sax en Ann De Bode. De Eenhoorn, 2013. ISBN 978 90 5838 842 1. “Een verhaal over de eerste wereldoorlog, over vriendschap in moeilijke tijden, over zoeken en vinden. Mooi vorm gegeven, leest zeer vlot.”

Gedichten: Inge Goossens (bibliothecaris collecties) Zoen me tot ik spin / Hans Andreus, Simon van der Geest, Eva Gerlach en anderen, ill. Wolf Erlbruch. Querido, 2011. “Een mini bloemlezing met achttien gedichten over de liefde. De meeste gedichten zijn voor volwassenen geschreven, maar spreken zeker ook kinderen aan. De illustraties van Wolf Erlbruch maken dit boekje heel bijzonder.”

i

Informatieve boeken : Bie Van Assche (organisatie Leeslekker voorleesmomenten in de bib) We hebben maar één planeet / Steven Vromman, Ilona Plichart en Tinne Van den Bossche. Van Halewijck, 2010. ISBN 978 90 561 7983 0 “De toekomst is te belangrijk om over te laten aan volwassenen. Daarom is er nu dit boek voor Low Impact Kids. Want elk kind en elke jongere kan het verschil maken. Deze prikkelende handleiding staat boordevol tips en weetjes”

Strips: Christel Van Eynde (jeugdmedewerker bibliotheek Permeke, Antwerpen) Reeks: Game over Yes, I can! / scen. Midam en Patelin. Ballon, 2014. ISBN 978 94 621 0171 5. “Deze spin-off van Kid Paddle, de absolute bestseller van auteur Midam, doet het uitstekend. In een hels tempo blijft Midam aan de slag met ‘Game Over’. De formule van de gags is bekend: jonge held probeert een prinses te redden, en aan het eind van de pagina blijkt het mis te gaan. Game over!”

24

derde graad

Auteur in de klas? Scholen, bibliotheken of verenigingen kunnen een auteur of illustrator aute Win ee uitnodigen voor een lezing. Een goede auteurslezing verlaagt de ur in n uw k drempel om een boek te beginnen lezen. Ze wekt nieuwsgierigheid Stuu las! r een klan en leeshonger. Een lezing kan het leesplezier vergroten en de voor tendien mailtj e uw n 1 novem st@stad naar b leeservaring verrijken. Voor een auteur werkt de dialoog met zijn ib. aam . b a e n scho , de n r 2014. twerpe lezers al even inspirerend. a n. ol Z a wee en het m en he et in uw be t kr aan ta ma een ijgt uw k tal leerl dres van il Het Vlaams Fonds voor de Letteren (VFL) ondersteunt zowel jeug i l n daut as het b gen. W uw eur o Vlaamse als Nederlandse auteurs en illustratoren. U kan ie e f illu zoek van s t er subsidie aanvragen voor auteurslezingen van auteurs en rato r. illustratoren die in de auteurslijst zijn opgenomen. De subsidie bedraagt 100 euro per lezing. Naast de subsidie verwacht het VFL dat u vanuit de school een bijkomende vergoeding voorziet voor de auteur en de vervoersonkosten van de auteur. Een auteurslezing wordt een bijzonder fijne ontmoeting wanneer organisator en auteur vooraf goede afspraken maken. Via de website www.auteurslezingen.be vindt u alle informatie over hoe u een auteurslezing organiseert.

Een lezing voorbereiden Een auteurslezing is veel leuker en interessanter als de kinderen voorbereid zijn. U kan een boekenpakket van de auteur aanvragen via de bibliotheek. Stimuleer hen om op voorhand al iets te lezen of lees zelf fragmenten voor. Bezorg de leerlingen vooraf informatie over de auteur en stel samen met hen een vragenlijstje op zodat ze tijdens het vragenrondje relevante vragen kunnen stellen.

Informatie over auteurs en illustratoren De meeste jeugdauteurs hebben een eigen website. Dit is erg handig voor de leerkracht die aan de leerlingen meer informatie wil geven over een schrijver. Ook voor de leerling is het leuk om iets meer te weten te komen over de auteur van het boek dat hij heeft gelezen of wil gaan lezen. Meer informatie: Een goede website is www.jeugdliteratuur.org. Onder ‘auteursinfo’ vindt u bij de auteurs informatie over leven en werk, bekroningen, een bibliografie en links naar meer informatie. Aan de slag met boeken in de klas? Zoek hier inspiratie! Onder ‘lestips’ vindt u een uitgebreide databank met lestips bij honderden prenten-, kinder- en jeugdboeken. Leerkrachten en bibmedewerkers schreven deze tips bij de boekenselecties voor de Jeugdboekenweek en de Kinderen Jeugdjury Vlaanderen.

25

derde graad

Ook interessant: www.leesfeest.nl .Onder ‘bio’ staan de biografieën. Onder ‘recensies’ kunnen de leerlingen beoordelingen van kinderboeken lezen. Wilt u meer weten over een illustrator? De website www.flemish-illustrators.com is niet alleen een databank, maar ook een interactieve en dynamische afspiegeling van de levendige illustratorenwereld in Vlaanderen en daarbuiten. Zoekt u meer achtergrondinformatie over een auteur? In de bibliotheek kunt u digitale databanken raadplegen met krantenartikels, recensies, boekbesprekingen en auteursportretten.

Online in en met de bib?

Aan het einde van het traject ‘Van Boekenkriebels tot bibexpert’ kunnen de leerlingen zelfstandig gebruik maken van de bibliotheek. Scholen kunnen in samenwerking met de bibliotheek een leerlijn uitwerken. Een wisselend aanbod van leesbevorderende activiteiten en initiaties op maat zorgen ervoor dat leerlingen alle facetten van de bibliotheek kennen voor ze overstappen naar het secundair onderwijs. Ze leren hun literatuur gericht kiezen en beoorden, vinden hun weg in de catalogus en gebruiken verschillende informatiekanalen.

Vragen hierover? Ga het gesprek aan met uw bib!

Kinderen onder de 12 jaar zijn welkom in de bibliotheek om gratis te surfen of te werken op de computer. Wie langer dan een uur online wil, brengt wel wat geld mee (25 eurocent per kwartier extra).

Poëzieweek 2015

Jeugdboekenweek leeft ook online!

Elke laatste donderdag van januari staat de poëzie in het zonnetje in Vlaanderen en Nederland. Op donderdag 29 januari 2015 is het opnieuw Gedichtendag en start de Poëzieweek. Het motto is ‘Met zingen is de liefde begonnen’. U kunt poëzielessen downloaden op www. poezieweek.com.

De Jeugdboekenweek leeft ook online. De website www.antwerpen.be/jeugdboekenweek komt tijdens de Jeugdboekenweek 2015 opnieuw online. Bedoeling is dat kinderen tussen 4 en 12 jaar tijdens de Jeugdboekenweek niet alleen zo veel mogelijk boeken lezen, maar ook zo veel mogelijk opdrachten uitvoeren die ze vinden op de site. Kinderen kunnen individueel of met de klas meedoen. Wie het grootste aantal opdrachten tot een goed einde brengt, maakt kans op een mooie prijs. Door deze website te gebruiken, werken de kinderen in een veilige omgeving aan hun digitale vaardigheden.

26

Bibexpert?

Op zoek naar een gedicht? Informatie over een dichter? Het poëziecentrum in Gent (www.poeziecentrum. be) heeft een antwoord op al uw vragen over poëzie. Leerkrachten zijn er steeds welkom voor een bezoek. In het documentatiecentrum vindt u lespakketten om zelf poëzielessen samen te stellen.

derde graad

Interview Davy Blommaert is ICT-anker in de basisschool het Kompas. Tijdens de jeugdboekenweek surft hij samen met de leerlingen naar de website om opdrachten uit te voeren. “De oefeningen op de website van de Jeugdboekenweek passen perfect in de eindtermen.”

Interactief In de computerklas van basisschool het Kompas helpt Davy leerlingen met een leerachterstand. Wanneer de Jeugdboekenweek in aantocht is, haalt Davy groepjes leerlingen uit het vierde, vijfde en zesde leerjaar naar de computerruimte om er aan de slag te gaan met de website. “De leerlingen zijn heel enthousiast over die website”, vertelt Davy. “De website is heel interactief, want leerlingen moeten verschillende opdrachten uitvoeren. Elke dag komt er een nieuwe opdracht bij. Dat maakt de kinderen zo nieuwsgierig dat ze ook thuis naar de website surfen om te kijken of er iets nieuw online staat.”

Gedichtjes en fotoreportages Volgens Davy passen de oefeningen van de website perfect in de eindtermen. “Afgelopen editie was het thema van de Jeugdboekenweek ‘gevaar’. Een brullende beer verwelkomt de leerlingen op de website en kondigt de nieuwe opdrachten aan. De leerlingen moeten een gedichtje of een mopje schrijven. Dat maken ze in een Word-document. Vervolgens knippen en plakken ze deze tekst op de website. Of ze maken een tekening met behulp van een tekenprogramma. Hun favoriete opdracht is zonder twijfel een filmpje maken. Dan gaan ze aan de slag met een filmcamera om vervolgens het filmpje op te laden op de website.”

Prijzen De leerlingen van het Kompas deden het zo goed, dat ze met hun opdrachten enkele prijzen wonnen. “Het gedichtje van een leerling won de eerste prijs, goed voor enkele leesboeken. En de leerlingen van het vijfde wonnen fluo hesjes, enkele leesboeken en een gezelschapsspel.”

Meer camera’s Volgend jaar is het thema van de jeugdboekenweek ‘humor’. “We doen met onze school zeker weer mee. Ik ga proberen om nog extra filmcamera’s te pakken te krijgen. Dan kunnen meerdere groepjes filmpjes maken”, besluit Davy.

27

Buitengewoon onderwijs Wat betekent de bib voor leerlingen van het buitengewoon onderwijs? De bibliotheek is ook voor het buitengewoon onderwijs een uitgelezen partner. Allerlei soorten prentenboeken, verhalen, gedichten, strips, maar ook audiovisuele bronnen openen een nieuwe wereld voor de leerling. Voorlezen, maar ook zelf opzoeken, vormt vaak de opstap naar een moeilijker genre of een onbekend terrein. Afhankelijk van het niveau of de specifieke nood van de leerlingen, vindt u in de bib een schat aan materiaal en informatie. Deze kinderen zijn zeer divers en hebben elk specifieke noden. Sommigen houden van voorlezen, terwijl andere kinderen juist zelf op ontdekking willen gaan om hun leesvaardigheid verder aan te scherpen. Ze zoeken informatie en verhalen die aansluiten bij hun interesses.

Bibliotheek en school werken samen aan volgende doelstellingen voor de leerlingen: • • • •

leesplezier bevorderen kinderen aanmoedigen om boeken ‘te lezen’ vakoverschrijdend werken: in overleg met leerkrachten speelt de bibliotheek in op thema’s uit de lessen inzicht vergroten in hun wereld via boeken en audiovisueel materiaal

Daarnaast gelden, afhankelijk van de specifieke doelgroep, ook bepaalde doelen die we elders in deze informatiebrochure bij de verschillende graden bespraken.

Voorlezen verkleint voor mij de stap naar een moeilijker genre.

De bib is voor mij een nieuwe en spannende wereld.

Hoe meer ik lees, hoe leuker ik dit vind.

Door te lezen, luisteren en kijken, leer ik meer over de wereld.

In de bib word ik aangemoedigd om boeken te lezen.

Hier vind ik niet alleen boeken, maar ook muziek en tekenfilms. 29

buitengewoon onderwijs

Rond welke eindtermen en ontwikkelingsdoelen werkt u? type 1

type 7

• Nederlands – lezen: de leerling raadpleegt bronnen en haalt er informatie uit.

• Communicatie en taal: de leerling heeft leesplezier

• Nederlands – leesattitudes: de leerling ontwikkelt een adequate leesattitude.

• Communicatie en taal – Vlaamse Gebarentaal: de leerling kent de verschillende informatiedragers en beschikt over de nodige technische kennis om deze te gebruiken.

• Nederlands – leesattitudes: de leerling is bereid te reflecteren over zijn leesgedrag. • Leren leren: de leerling weet in welke, aan zijn leeftijd en niveau aangepaste, informatiebronnen hij gepaste informatie kan vinden. • Leren leren: informatie vragen aan de juiste personen. • ICT: de leerlingen kunnen met behulp van ICT voor hen bestemde digitale informatie opzoeken, verwerken en bewaren.

• Wereldoriëntatie – brongebruik: de leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen. • Leren leren: de leerlingen kunnen op systematische wijze verschillende informatiebronnen op hun niveau zelfstandig gebruiken. • ICT: de leerlingen kunnen zelfstandig oefenen in een door ICT ondersteunde leeromgeving

• Wereldoriëntatie – technologie: de leerling kent en gebruikt de belangrijkste begrippen in verband met de ruimte.

type 2

type 8

• Communicatie en taal: de leerling ordent visueel van links naar rechts.

• Nederlands – lezen: de leerlingen kunnen de informatie ordenen die voorkomt in voor hen bestemde verhalen, kinderromans, dialogen, gedichten, kindertijdschriften en jeugdencyclopedieën. • Wereldoriëntatie – brongebruik: de leerlingen kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen. • Leren leren: de leerlingen kunnen op systematische wijze verschillende informatiebronnen op hun niveau zelfstandig gebruiken. • ICT: de leerlingen kunnen zelfstandig oefenen in een door ICT ondersteunde leeromgeving.

• Communicatie en taal: de leerling identificeert de universele pictogrammen in openbare gebouwen en plaatsen en reageert op adequate wijze. • Communicatie en taal: de leerling leest en begrijpt eenvoudige verhalen. • ICT: de leerlingen kunnen zelfstandig oefenen in een door ICT ondersteunde leeromgeving. • Wereldoriëntatie – ruimte: de leerling kent en gebruikt de belangrijkste begrippen in verband met de ruimte.

30

buitengewoon onderwijs

Tips van de bib Lezen en voorlezen : Bie Van Assche (organisatie Leeslekker voorleesmomenten in de bib) Jij en ik en alle andere kinderen / Bart Moeyaert. Querido, 2013. ISBN 978 90 4511 605 1. “Een onmisbaar boek met alle verhalen en gedichten van Bart Moeyaert voor jonge lezers. Met tekeningen van vele bekende en steengoede illustratoren.”

Verhalen: Marjan Daemen (coördinator collectie jeugd) Hier ben ik / Fotografie Anneke Hilhorst, tekst Joke van Leeuwen. Rubinstein, 2014. ISBN 978 90 476 1513 2. “Fotoportretten van 43 kinderen en door hen zelf getekende zelfportretten. Joke van Leeuwen schreef korte teksten bij de kindertekeningen. Om door te bladeren, lezen of ter inspiratie voor een project op school.”

Luisterboeken : Kim Van Echelpoel (jeugdmedewerker bibliotheek Driehoek, Ekeren) Het grote Gruffalo luisterboek / Julia Donaldsen. Rubinstein, 2012. ISBN 978 90 476 1247 6. “Twee succesvolle prentenboeken over de Gruffalo worden op deze cd lekker eng en griezelig voorgelezen door actrice Lies Visschedijk. De toch al spannende verhalen over monsters op zoek naar eten in donkere bossen worden nog bloedstollender door de geluidseffecten en muziek! Inclusief twee liedjes.”

Strips voor beginnende lezers: Bie Van Assche (organisatie Leeslekker voorleesmomenten in de bib) Robot Rikko knapt het op / Jean Paul Schutten en Heleen Brulot. Zwijsen, 2013. ISBN 978 90 487 1540 4. “Een vrolijk, speels stripverhaal voor beginnende lezers. Dat de robot de opdrachten verkeerd begrijpt, zorgt voor heel wat hilariteit. Je kan zelf nog tal van opdrachten verzinnen die hij verkeerd zou begrijpen.”

31

buitengewoon onderwijs

Makkelijk Lezen Plein Leerlingen met leesproblemen vinden lezen meestal niet leuk, omdat het hen te veel moeite kost. Ze haken af en krijgen hierdoor een leesachterstand. Een Makkelijk Lezen Plein (MLP) heeft aandacht voor dit probleem. Op dit plein, met een aantrekkelijk in het oog springend opbergmeubel, vinden kinderen tussen 8 en 13 jaar een gevarieerd aanbod van materialen, speciaal uitgezocht om het leesplezier te bevorderen. U vindt uitgebreide informatie over de Makkelijk Lezen Pleinen in de Antwerpse bibliotheken op pagina 38.

Boekenjuf 2014 De prijs voor de Beste Boekenjuf/Boekenmeester wil waardering schenken aan leerkrachten die een dagelijkse inzet aan de dag leggen voor leesbevordering en het werken met kinderboeken in de klas. De titel van Boekenjuf 2014 ging dit jaar naar Jesse Van de Kerckhove, een leerkracht die sterk gelooft in ‘lezen met je oren’. Ze werd bekroond voor haar enthousiaste werk met boeken bij kinderen met dyslexie. Alle kinderen van de school kunnen bij haar terecht voor boeken die bij hen passen. Kinderen met dyslexie krijgen luistercd’s. Jesse werkt het hele jaar door op een creatieve manier met boeken. Ze integreert boeken op verschillende manieren in andere lessen. Er zijn voorleessessies, Gedichtendagen, Jeugdboekenweken, boekenbeurzen, mini-bibs, Youtube-filmpjes, leesportfolio’s.

Kent u ook een geweldige boekenjuf of boekenmeester? Op www.boekenjuf.be kunt u als leerling, ouder of collega iemand nomineren.

Luisterboeken in uw bib Luisterboeken zijn een van de media die kinderen met dyslexie kunnen helpen het lezen te vergemakkelijken of te omzeilen als het snel moet gaan. Zo kunnen ze, ook als gewoon lezen niet gemakkelijk gaat, toch leesplezier ervaren. Gewoon heerlijk genieten van een boek! De ene leest met zijn oren, de andere met zijn vingers. Maar het is zeker: iedereen kan lezen! Voor kinderen met dyslexie en hun ouders of begeleiders is er een speciale website. Hier vindt u informatie, tips, weetjes, leessuggesties en meer. Neem snel een kijkje op www.ikhaatlezen.be. Luisterboeken zoeken in de Antwerpse bibliotheken? Surf naar http://antwerpen.bibliotheek.be en gebruik de zoekterm ‘luisterboeken’.

32

buitengewoon onderwijs

Luisterpuntbibliotheek Blinden, slechtzienden, personen met dyslexie, MS- en afasiepatiënten kunnen een beroep doen op Luisterpunt. Luisterpunt is een bibliotheek voor personen met een leesbeperking. Het is een openbare bibliotheek die een specifieke werking uitbouwt. Ze bezorgt aan iedereen die geen of moeilijk gewone, gedrukte boeken kan lezen, lectuur in een aangepaste vorm. De boeken zijn beschikbaar in twee speciale vormen: Daisyluisterboeken en brailleboeken. Ze worden via de post verstuurd in een aangepaste verpakking. De lezer stuurt de boeken in de verpakking terug. Frankeren hoeft niet. Lid worden van de bibliotheek, boeken lenen en verzenden is gratis. Meer informatie: www.luisterpuntbibliotheek.be

Bibclubje? In heel wat gezinnen is er thuis geen leescultuur en worden de kinderen niet vaak geholpen door hun ouders bij het vergroten van hun woordenschat. Hebben de kinderen het leesvirus te pakken? Stimuleer de ouders om eens samen met hun kinderen op bezoek te gaan in de bibliotheek of in de bibbus. Nog heel veel mensen voelen weerstand om de bib binnen te stappen. Ze hebben vaak het idee dat de bibliotheek er niet voor hen is. Het imago van de bib is ondertussen sterk veranderd. Toch leeft de angst dat ze niet welkom zijn. Ook de schrik voor boetes leeft. Het is vaak niet geweten dat je in de bib ook terecht kan om de krant te lezen, cd’s en dvd’s te lenen of dat je er gewoon mag rondsnuffelen en lezen zonder dat het iets kost. In enkele bibliotheken in Vlaanderen trekken groepjes ouders samen, in een bibclubje, naar de bibliotheek. Lid worden mag, maar is niet verplicht. Wie wil, mag gewoon mee om wat rond te snuffelen voor de gezelligheid. De drempel wordt kleiner als ze samen met andere ouders en/of met hun kind al eens op verkenning gaan. Wilt u de ouders meevragen naar de bib? Dat kan, op afspraak of zelfs tijdens een klasbezoek. Spreek hiervoor de contactpersoon van de bib aan. Vraag om de ouders telkens te laten kennis maken met één klein onderdeel uit de collectie. Speel tijdens het bezoek in op de interesses van de ouders. Betrek hen ook bij lezen via leessuggesties en laat via berichtjes op de website, in de schoolkrant of in de schoolagenda weten wanneer de kinderen naar de bib gaan.

33

Algemene informatie Antwerpse bibliotheken Lid worden Klaskaarten Leerkrachten kunnen gratis een klaskaart laten aanmaken waarmee ze gedurende het hele schooljaar hun klasje van boeken en andere materialen voorzien.

Wat zijn de voordelen van een klaskaarten • De leerlingen moeten geen afzonderlijke kaart bijhouden en de leerkracht heeft een goed overzicht over wat iedereen meeneemt. • De klas mag de boeken langer houden dan individuele kaartgebruikers. • De leerkracht beslist wat er met de boeken gebeurt. Ze worden bewaard in de klas als klasbibliotheek of kinderen nemen ze mee naar huis. • Leesgrage leerlingen krijgen de kans om meer boeken te lenen: naast de boeken die ze in klasverband lenen, kunnen ze in hun vrije tijd met een eigen lenerspas materialen meenemen. • Eventuele problemen met terugbrengen van materialen worden opgelost in overleg met de bibliotheekmedewerkers of de klantendienst. • De leerkracht bepaalt hoeveel boeken elke leerling mag lenen. • De groepsbezoeken verlopen sneller met een klaskaart. Zo kan de bib meer klassen ontvangen en komt er meer tijd vrij voor extra activiteiten zoals rondleidingen en auteurslezingen.

34

Tip: maak voor de school een profiel aan op Mijn Bibliotheek Een profiel voor de school op ‘Mijn Bibliotheek’ biedt heel wat voordelen: • De bibverantwoordelijke in de school heeft een overzicht van de klaskaarten en uitgeleende materialen • Leerkrachten kunnen nakijken welke materialen er op de klaskaart staan • Leerkrachten kunnen materialen uit de catalogus reserveren en afhalen in een bibliotheek naar keuze • Leerkrachten kunnen gratis van thuis uit gebruik maken van het Gopress online krantenarchief Om van deze dienst gebruik te kunnen gebruiken, dient de bibverantwoordelijke in de school een profiel aan te maken voor de school op https://mijn.bibliotheek.be Hiervoor heeft hij/zij één van de klaskaarten en een paswoord nodig. De bibverantwoordelijke deelt de gebruikersnaam (naam van de school) en het paswoord met de leerkrachten. Nadien kunnen de bibverantwoordelijke of de leerkrachten de overige klaskaarten koppelen aan het profiel van de school. U vindt een handige instructiefiche op http://antwerpen.bibliotheek.be, tabblad ‘Scholen’. Hiermee maakt u op een klein kwartier een profiel voor de school. Meer informatie: stel uw vraag aan de Infolijn op het nummer 03 22 11 333 of stuur een mailtje naar [email protected].

Kinderbibliotheek De Vertellerij De vroegere wijkbibliotheek Groenenhoek in het district Berchem is omgevormd tot een kinderbibliotheek. De Vertellerij is een huis vol verhalen voor kinderen en hun ouders. De focus ligt op leesplezier, cultuur, verhalen, spelen, ontmoeten, leren en informeren. In de Vertellerij zijn kinderen de experts. Er is een boeiende kinderbib, een leuke webplek, een speelruimte en er worden tal van uitdagende activiteiten binnen en buiten de bib georganiseerd. Voor ouders is er een koffieboekenbar met kranten en tijdschriften. • De Vertellerij - Turkooisstraat 18 - 2600 Berchem • Open op dinsdag en donderdag van 10 tot 18 uur - op woensdag van 10 tot 20 uur

Wie zoekt die vindt Surf naar http://antwerpen.bibliotheek.be en ontdek de webcatalogus van de bib. Gebruik de zoekbox om snel iets terug te vinden. Heeft u een tikfout gemaakt, dan krijgt u automatisch zoeksuggesties. U verfijnt de zoekresultaten snel en eenvoudig op materiaal, auteur, jaartal enzovoort. Op de startpagina kunt u doorklikken naar de lijst met de meest recente boeken, cd’s, films, … die de bib heeft aangekocht. Meer informatie: Neem een kijkje op de helppagina of vraag info aan een bibliotheekmedewerker.

35

Algemene informatie

Bibbus Een jeugdbib op wielen Ligt de bibliotheek te ver van de school voor een maandelijks bezoek? Dan is de bibbus een goed alternatief. De bibbus is een mobiele jeugdbibliotheek die rijdt tot aan de schoolpoort van Antwerpse basisscholen. Om de vijf weken kunnen leerlingen boeken kiezen uit een actuele jeugdcollectie. Leerkrachten kunnen ook luisterboeken en vertelplaten lenen of boeken over specifieke thema’s aanvragen. Het belangrijkste is dat kinderen ontdekken hoe leuk lezen kan zijn.

De redactie sprak met begeleidster Isabelle Dewilde en chauffeur Luc Madereel. Isabelle: “Het voornaamste is dat elk kind enthousiast van de bibbus stapt met boeken die hij of zij graag wil lezen. We gaan met hen samen op zoek. Kinderen inspireren ook elkaar. Ze zoeken vaak een boek dat een klasgenootje al eens las, of gaan samen op zoek naar een boek waarvan ze elk een exemplaar kunnen lenen. Met onze bladwijzeractie ‘boekentip van een lezer’ spelen we hierop in.” “Het afgelopen schooljaar hebben we onze collectie sterk vernieuwd en uitgebreid, zodat elk kind zijn gading vindt”.

36

Luc: “We maken kinderen erop attent dat het belangrijk is om zorg te dragen voor de boeken onder meer door een bladwijzer ‘Jij bent de eerste die dit boek leest’ in de nieuwe boeken te steken met een boodschap erop.

Mogen de boeken mee naar huis genomen worden? Isabelle: “Kinderen mogen de boeken mee naar huis nemen. Het is goed dat ouders bij het leesplezier betrokken zijn. Het is voor leerkrachten vaak wel een zorg om alle boeken terug te krijgen. Om hen hierbij te steunen zijn we gestart met een diploma-uitreiking voor de klassen die alle boeken terug binnenbrengen op het einde van het schooljaar.” “Wat vind je leuk aan werken in de bibbus?” “Als we door de stad rijden, gebeurt het regelmatig dat kinderen naar ons wuiven”, zegt Luc met een glimlach. “Dat is toch een teken dat ze ons kennen en waarderen.” “Ik vind het leuk dat de kinderen uitkijken naar onze komst”, vult Isabelle aan.

Algemene informatie

Tip voor de leerkracht: Bereidt u uw leerlingen graag goed voor op het (eerste) bibbusbezoek? Toon de initiatiefilmpjes in de klas. Kijk op het Youtube-kanaal van de bibbus: www.youtube.be, vul in de zoekbalk ‘bibbus stad Antwerpen’ in. Meer informatie: • Neem een kijkje op www.antwerpen.be/bibliotheek, kijk bij ‘bib voor scholen’. • Voor vragen neemt u contact op met de Infolijn op het nummer 03 22 11 333 of via e-mail aan [email protected]

Focusgroepen De bibliotheek staat open voor uw vragen en suggesties. In focusgroepen komen leerkrachten uit verschillende onderwijsniveaus en onderwijsnetten samen met bibliotheekmedewerkers en brainstormen over korte, middellange en lange termijnvisie over de samenwerking tussen school en bibliotheek. Bent u geïnteresseerd om deel uit te maken van de focusgroep? Laat het ons weten via de Infolijn op het nummer 03 22 11 333.

Boekenpakketten Leerkrachten van kleuter-, basis- en secundair onderwijs kunnen een boekenpakket aanvragen. Deze pakketten worden op maat gemaakt. Er wordt rekening gehouden met het leesniveau (AVI), de leeftijdscategorie, het aantal leerlingen, het soort materiaal (strips, weetjesboeken…) en voorkeurthema’s. Aanvragen doet u via een mailtje aan [email protected] of telefonisch via de Infolijn op het nummer 03 22 11 333. U ontvangt per retour een aanvraagformulier dat u ingevuld terugbezorgt. Op de website www.antwerpen.be/bibliotheek vindt u een elektronisch aanvraagformulier dat ook bij de klantendienst terechtkomt. Het boekenpakket wordt vervolgens door de bibliotheek samengesteld, in de school afgeleverd en terug opgehaald na telefonische afspraak. U kunt een pakket door verschillende klassen laten gebruiken of een apart boekenpakket per klas aanvragen. Er zijn ook educatieve koffers beschikbaar. Meer info zie pagina 18. (tweede graad)

Wat zijn de spelregels? • De bibliotheek neemt telefonisch contact op voor afspraken over de levering. • De pakketten worden uitgeleend voor een periode van 6 tot 12 weken. Bij elk pakket zit een overzichtslijst met de uiterste teruggavedatum van de geleende materialen. • Het standaardaanbod is 3 boeken per leerling. • De contactpersoon van de school geeft een seintje wanneer het pakket kan worden opgehaald of vernieuwd. De pakketten worden geleverd en opgehaald in speciale bakken. • Geen nieuw pakket nodig? Neem tijdig contact op met de klantendienst zodat de boekenpakketten niet te lang in de school blijven staan. • De aanvraag van een nieuw pakket gebeurt via een nieuw aanvraagformulier (mogelijk vraagt u een andere inhoud). • Alle boekenpakketten worden opgehaald in de loop van de maand juni. • Meld eventueel verlies van materialen aan de klantendienst.

37

Algemene informatie

Makkelijk Lezen Plein Een VIP-behandeling voor kinderen tussen 8 en 13 jaar met leesproblemen Leerlingen met leesproblemen vinden lezen meestal niet leuk omdat het hen te veel moeite kost. Ze haken af en krijgen hierdoor een leesachterstand. Een Makkelijk Lezen Plein heeft aandacht voor dit probleem. Op dit Plein, met een aantrekkelijk in het oog springend opbergmeubel, vinden kinderen tussen 8 en 13 jaar een gevarieerd aanbod van verschillende materialen, speciaal uitgezocht om het leesplezier te bevorderen. De boeken en materialen zijn op een aantrekkelijke manier gepresenteerd. Niet in rijen op alfabetische volgorde, maar op onderwerp bij elkaar, met de voorkant duidelijk zichtbaar naar voor. De Antwerpse bibliotheken hebben een Makkelijk Lezen Plein ingericht in Permeke, Kielpark, Luchtbal en Elsschot.

De collectie: • voorleesboeken • luisterboeken en daisyroms • spannende en leuke leesboeken • verfilmde boeken op dvd • makkelijk te lezen informatieve boeken • informatieve dvd’s • tijdschriften • informatieve boeken voor ouders en opvoeders over dyslexie en andere leesproblemen Alle MLP-materialen zijn te herkennen aan de MLP- sticker met het makkiemannetje. Bij de selectie wordt er gelet op eenvoudig taalgebruik, een duidelijke lay-out, een sprekende omslag en aantrekkelijke inhoud.

Meer informatie: Kinderen, jongeren, ouders en leerkrachten vinden meer informatie op de website www. makkelijklezenplein.be. Deze site bevat een overzicht van media die geschikt zijn voor kinderen met leesproblemen, tips om kinderen aan het lezen te krijgen of te ondersteunen bij het lezen en links naar sites over leesproblemen.

38

Algemene informatie

Hoe kies je een boek? Ga op Boekenjacht! ZOEKFICHE VOOR LEERLINGEN VAN HET 4e,

5e EN 6e LEERJAAR

Wat wil je lezen?

een leesboek

een weetjesboek

Kijk op de achterkant.

Welk verhaal wil je lezen? Zoek boeken met het juiste pictogram.

Ga op de computer zoeken. • Zoek op titel. • Zoek op auteur. • Zoek op thema. De boeken zijn ­alfabetisch gerangschikt. Let op: ze zijn gerangschikt op achternaam van de auteur.

START

Zoek een titel die je leuk vindt. Gevonden? Bekijk nu de kaft en lees de achterflap. Vind je het nog steeds een tof boek?

JA



NEE Ga terug naar start! Open het boek op een willekeurige bladzijde en lees een stukje. Leest het vlot?

JA

NEE

Meenemen! 39

De weetjesboeken worden ingedeeld in rubrieken met kleuren en pictogrammen. Algemene informatie De lijst met hoofdrubrieken (kleuren) hangt aan de muur. Binnen elke hoofdrubriek heb je verschillende onderwerpen. Elk onderwerp heeft zijn eigen pictogram.

een weetjesboek = een informatief boek

Hoofdrubrieken:

- landen - volken - geschiedenis - geloven - denken - mens - dagelijks leven - samenleven - vrije tijd - kunst - taal - over jeugdliteratuur

- weetjes - beroemde personen - wetenschappen - techniek - verkeer - natuur - planten - dieren - aarde - heelal

Wat zoek ik?



iets speciaal

iets algemeen

START

Kies de juiste kleur. Zoek binnen deze kleur het juiste pictogram. Kies nu een boek en bekijk het aandachtig. Is dit wat je zoekt? JA NEE Meenemen! Ga terug naar start!

Niet gevonden wat je zocht? Vraag hulp in de bib.

Iets opzoeken buiten de openingsuren? Ook thuis of in de klas, kan je via internet zoeken naar een boek op http://antwerpen.bibliotheek.be

40

Heb je het boek uitgelezen en was het een goed boek? Vertel het dan aan je vriendjes en klasgenoten.

Algemene informatie

Hoe kies je een boek? Ga op Boekenjacht! ZOEKFICHE VOOR LEERLINGEN VAN HET 2e

EN 3e LEERJAAR

Wat wil je lezen?

een boek over dieren

een voorleesboek een grappig boek

Zoek boeken met dit tekeningetje

Zoek boeken met een lachend gezichtje

een griezelboek

Zoek boeken met een berenpoot

Zoek boeken met een spookje

START

Zoek een boek met een leuke titel. Gevonden? Bekijk het boek goed. Heeft het een leuke kaft? Doe het boek open. Lees een stukje. Tel je meer dan vijf moeilijke woorden op één pagina?

Dit boek is misschien nog iets te JA moeilijk. Ga terug naar start!

NEE Dit is een goed boek voor jou. Meenemen!

Niet gevonden wat je zocht? Vraag hulp in de bib.

Heb je het boek uitgelezen en was het een goed boek? Vertel het dan aan je vriendjes en klasgenoten.

41

Algemene informatie

Leesfiche eerste graad Dit boek werd gelezen door: .............................................................................................................................. Titel:............................................................................................................................................................... Van:................................................................................................................................................................ De mooiste zin / het mooiste woord is: .............................................................................................................. ...................................................................................................................................................................... Dit boek gaat over: (teken of schrijf)

Wat voel ik bij het lezen van dit boek? (zet een kruisje bij je keuze):

geluk

42

spanning

verdriet

verveling

woede

angst

Algemene informatie

Leesfiche tweede en derde graad Titel:............................................................................................................................................................... Schrijver en/of illustrator:................................................................................................................................. Wie is de hoofdfiguur? ..................................................................................................................................... Wie zijn de andere belangrijke personages? Schrijf hun naam op en vertel er kort iets over. ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... Waar en wanneer speelt het verhaal zich af? ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... Waarover gaat dit boek? ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... Wat vind je de mooiste zin uit het boek? ...................................................................................................................................................................... Wat voelde je bij het lezen van dit boek? (omcirkel)

geluk

bewondering

ongerustheid

andere gevoelens

verdriet

spanning

angst

......................................

woede

opluchting

blijdschap

schaamte

medelijden

verveling

Wat vind je van de tekening op de kaft en in het boek? (omcirkel) grappig

mooi

kinderachtig

passend

niet geslaagd

Welk ander boek / welke film / welke muziek past volgens jou goed bij dit boek? ...................................................................................................................................................................... Dit boek werd gelezen en besproken door:...........................................................................................................

43

Algemene informatie

Na de bib naar het cultuurcentrum Een uitstap naar een cultuurcentrum is voor veel leerlingen een indrukwekkende ervaring. Als leerkracht kunt u het nog leuker maken door deze trip voor te bereiden in de klas. Veel voorstellingen hebben een link met kinderboeken en -verhalen. U vindt alle geschikte materialen om een theaterbezoek voor te bereiden in de bib. In de bijgeleverde agenda vindt u het aanbod van schoolvoorstellingen in de Antwerpse cultuurcentra. Voor meer informatie of boekingen van een voorstelling kunt u terecht op: www.antwerpen.be/schoolvoorstellingen of bij de verschillende cultuurcentra.

Antwerpen Cultureel Ontmoetingscentrum Nova - 03 259 04 20 - www.nova-kiel.be Cultureel Ontmoetingscentrum Sint-Andries (coStA) - 03 260 80 50 - www.cosintandries.be Cultuurcentrum Link - 03 543 90 30 - www.cclink.be Cultuurcentrum Luchtbal - 03 543 90 30 - www.ccluchtbal.be Permeke - 03 338 38 00 - www.permeke.org Oude Badhuis - www.oudebadhuis.be - 03 292 60 00 Stadsmagazijn - www.stadsmagazijn.be - 03 292 63 80

Berchem - Cultuurcentrum Berchem - 03 286 88 20 - www.ccberchem.be Bezali - Cultuurcentrum De Schelde - 03 298 27 30 - www.vrijetijdscentrumdeschelde.be Borgerhout - De Roma - 03 292 97 40 - www.deroma.be I ’t Werkhuys - 03 289 72 97 - www.werkhuys.be Deurne - Cultuurcentrum Deurne - 03 360 85 50 - www.ccdeurne.be Ekeren - Cultuurcentrum Ekeren - 03 292 67 30 - www.ccekeren.be Hoboken - UiThuis Hoboken - 03 292 65 30 - www.uithuishoboken.be Merksem - Cultuurcentrum Merksem - 03 641 62 10 - www.ccmerksem.be Wilrijk - Cultuurcentrum De Kern - 03 821 01 20 - www.ccdekern.be

44

Algemene informatie

Op visite – een voorstelling in uw klas Omdat het soms een hele onderneming is, zo’n uitstapje naar het cultuurcentrum, komt het cultuurcentrum volgend seizoen ook naar uw school. Wij selecteerden drie voorstellingen die op de school zelf kunnen doorgaan. Een school die graag een voorstelling in de klas of (turn)zaal wil, neemt contact op met het cultuurcentrum in de buurt. Samen zoeken we een geschikte datum.

Parel Woordloze maar klankrijke voorstelling voor peuters en kleuters. Een piano, een saxofoon en twee stemmen doen het publiek wiebelen van nieuwsgierigheid. van 30 september tot en met 17 oktober 2014 op donderdag en vrijdag van 24 februari tot en met 3 april 2015 op donderdag en vrijdag van 20 april tot en met 30 april 2015 op donderdag en vrijdag Instap, 1KK, 2KK 4 euro per leerling / max 50 lln per voorstelling In een (turn)zaal – speelvlak 5 x5m – iets voorzien om op te zitten

zzzzzKNAL! Interactieve vertelvoorstelling over twee wezens die in de klas zijn aangespoeld en elkaar voor het eerst zien. Wie zijn de twee snuiters met hun gekke taal? Waar komen ze vandaag? Wat zit er in hun koffer? van 6 oktober tot en met 16 november 2014, van 9 maart tot en met 5 april 2015 2KK, 3KK, 1LJ + 2LJ 4 euro per leerling / max 25 leerlingen in het eigen klaslokaal, speelvlak ca 3x 3 m

MASSAGE/COLLAGE Kinderen geven elkaar een korte massage (een gids doet alles voor). Ze brengen hun massagesensaties in kaart via een collage die ze nadien mee naar huis krijgen. van 29 september tot en met 14 oktober 2014 en van 20 tot en met 30 april 2015 1LJ, 2LJ, 3LJ, 4LJ 4 euro per leerling / max 25 leerlingen 1 ruimte van min. 5 x 5m voor alle voorstellingen; graag licht verduisterbaar voor projectie.

45

Algemene informatie

Met de klas naar het museum Een uitstap met de klas? Kom naar het museum! Koppel uw leerstof aan een museumbezoek. Een perfecte mix van educatie en ontspanning houdt uw leerlingen geboeid. De musea bieden een brede waaier aan activiteiten. Een speurtocht door het museum, een spel in openlucht, een interactieve rondleiding of een creatief atelier. Voor elk wat wils. De activiteiten maken van een bezoek aan het museum een onvergetelijke ervaring. Het aanbod is interactief en aangepast aan elke leeftijd.

Hieronder een selectie van het aanbod voor het schooljaar 2014 – 2015:

te ! t e ni ssen mi

ROME, MEKKA EN JERUZALEM IN ANTWERPEN Heilige Plaatsen, Heilige Boeken Expo over jodendom, christendom en islam

VAN 19.09.2014 TOT 18.01.2015 MAS |Museum aan de Stroom en Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience Een fascinerende expo over drie wereldgodsdiensten: jodendom, christendom en islam. We gaan op zoek naar wat de heilige boeken en heilige plaatsen in onze tijd betekenen. Het MAS biedt een venster op de levende traditie van de pelgrimage. In de Erfgoedbibliotheek krijg je een unieke inkijk in eeuwenoude, sacrale teksten, manuscripten en boeken. Tijdens deze rondleidingen worden levensbeschouwelijke inzichten en vaardigheden aangescherpt. Door de koppeling van hedendaagse verhalen en getuigenissen aan eeuwenoude objecten sluiten de rondleidingen aan bij de belevingswereld van de leerlingen. Duur: 1,5 uur Toegang tot het museum: gratis voor scholen Prijs per gids: 75 euro + 5 euro administratiekost. Max. 15 leerlingen per gids, max. 2 groepen tegelijkertijd.

46

HEILIGE PLAATSEN Rondleiding voor 4de - 6de leerjaar MAS | MUSEUM AAN DE STROOM Treed in de voetsporen van een pelgrim. Je pelgrimstocht brengt je langs een bijzondere muur, heilig water en een gouden sleutel. Onderweg zijn er leuke doe- en denkopdrachten. Deze gegidste rondleiding nodigt je uit om gelijkenissen en verschillen tussen de levensbeschouwingen te ontdekken. voor meer toelichting: www.heiligeplaatsenheiligeboeken.be

HEILIGE BOEKEN Rondleiding voor 4de - 6de leerjaar ERFGOEDBIBLIOTHEEK HENDRIK CONSCIENCE Maak kennis met de bekendste boeken ter wereld: de Tenach, Bijbel en Koran. Wie leest ze? Waarom zijn ze belangrijk? Wat vertellen ze? En wie bewaart ze? We gaan terug naar het ontstaan, zoeken naar gelijkenissen en verschillen en gaan dieper in op hoe kinderen er vandaag mee omgaan. voor meer toelichting: www.heiligeplaatsenheiligeboeken.be

Algemene informatie

BALLADE ‘14-’18 Spel voor 4de - 6de leerjaar MIDDELHEIMMUSEUM Met een dagboek vol verhalen en getuigenissen van WO I onder de arm gaan kinderen in groepjes op pad door het beeldenpark. Ze leren spelenderwijs wat conflict en vrede betekent. De beelden in het park staan hierbij centraal en worden met opdrachten verbonden aan verhalen van 100 jaar geleden. Duur: 2 uur Toegang tot het museum: gratis Prijs per gids: 85 euro + 5 euro administratiekost. Max. 15 leerlingen per gids, max. 2 groepen tegelijkertijd. voor meer toelichting: www.middelheimmuseum.be

RUBENS PRIVE. DE MEESTER PORTRETTEERT ZIJN FAMILIE. Interactieve rondleiding voor 5de en 6de leerjaar RUBENSHUIS

DINSKA BRONSKA. RED STAR LINE, HET VERHAAL VAN JONGENS EN MEISJES. Zoektocht voor 5de en 6de leerjaar RED STAR LINE MUSEUM Er was eens een meisje dat in een klein dorpje woonde. Iedere dag wachtte zij op een brief. Een brief van haar vader uit Amerika. Tot op een dag haar geduld werd beloond. De brief arriveerde en het meisje vertrok op avontuur, haar vader achterna. Op naar Amerika! Uw leerlingen reizen met haar mee. Jonge landverhuizers vergezellen hen en geven handige tips om de lange trip naar het verre Amerika zonder al te veel erg door te maken. Goeie reis! Duur: 1,5 uur Toegang tot het museum: gratis voor scholen Prijs per gids: 75 euro + 5 euro administratiekost. Max. 15 leerlingen per gids, max. 2 groepen tegelijkertijd. voor meer toelichting: www.redstarline.be

Rubens had een hekel aan het schilderen van portretten. Toch was hij een van de knapste portrettisten van zijn tijd. De allermooiste portretten zijn die van zijn familie. Speciaal voor de tentoonstelling is een interactief spel ontwikkeld voor kinderen van het 5de en het 6de leerjaar. Meester Rubens komt hierin tot leven. Hij neemt de klas mee op ontdekkingstocht naar zijn eigen gezin in het 17de-eeuwse Antwerpen. Duur: 1,5 uur Toegang tot het museum: gratis voor scholen Prijs per gids: 75 euro + 5 euro administratiekost. Max. 15 leerlingen per gids, max. 2 groepen tegelijkertijd.

voor meer toelichting: www.rubenshuis.be

47

Algemene informatie

OP STAP MET FRITZIE DE MUIS Rondleiding voor 3de kleuterklas en 1ste leerjaar MUSEUM MAYER VAN DEN BERGH Samen met Fritzie de muis ontdekken uw kleuters het museum, door gebruik van al hun zintuigen. Wil je dat Fritzie de muis, de kleuters meeneemt op een interactieve rondleiding doorheen de vele kamers van het museum en ze kennis laat maken met kunst? Of dachten jullie eerder aan een atelier waarin de kleuters zelf als kunstenaar aan de slag kunnen? Maak zelf de keuze. Duur: 1,5 uur Toegang tot het museum: gratis voor scholen Prijs per gids: 75 euro + 5 euro administratiekost. Max. 15 leerlingen per gids, max. 2 groepen tegelijkertijd. voor meer toelichting: www.museummayervandenbergh.be

48

OP BEZOEK BIJ CHRISTOFFEL EN MARTINA PLANTIJN Rondleiding voor 3de kleuterklas MUSEUM PLANTIN-MORETUS Wat is dat, ‘een museum’? Twee prachtige poppen, Christoffel en Martina Plantijn, die het museum speciaal voor deze rondleiding heeft laten maken, vertellen op speelse wijze wat het begrip ‘museum’ inhoudt. Duur: 1,5 uur Toegang tot het museum: gratis voor scholen Prijs per gids: 75 euro + 5 euro administratiekost. Max. 15 leerlingen per gids, max. 2 groepen tegelijkertijd. voor meer toelichting: ww.museumplantinmoretus.be

Algemene informatie

Info & reserveren Een bezoek met gids reserveren kan via Antwerpen Toerisme & Congres, gidsenwerking: Grote Markt 15, 2000 Antwerpen 03 232 01 03 [email protected] Open van maandag - vrijdag van 9 tot 16 uur. Gesloten op zaterdag en zondag. Ook voor een bezoek zonder gids moet u reserveren. Wij raden u aan minstens 3 weken op voorhand te reserveren.

Tips 1: Vindt u niet wat u zoekt? Of hebt u een leuk idee? Neem dan contact op met een van onze publiekswerkers. Zij werken graag op maat activiteiten uit voor uw klas.

2: Ontdek het hele aanbod voor het basisonderwijs op de website van elk museum: zie onder Activiteiten > Scholen.

3: Wist u dat de toegang tot de stedelijke musea gratis is voor scholen. Ook voor een gratis bezoek vragen wij te reserveren via Antwerpen Toerisme & Congres.

4: Combineer uw uitstap naar het museum met een bezoek aan de bibliotheek, de zoo, het theater of de kathedraal. De combinatiemogelijkheden zijn talrijk. Inspiratie vindt u op cultuurkuur.be en klasopstap.be.

49

Algemene informatie

Contactgegevens musea

50

MAS | Museum aan de Stroom Hanzestedenplaats 1 2000 Antwerpen www.mas.be Tammy Wille, publiekswerking 03 338 44 00 [email protected]

Rubenshuis Wapper 9-11 2000 Antwerpen www.rubenshuis.be Nele Vervoort, publiekswerking 03 201 15 55 [email protected]

Letterenhuis Minderbroedersstraat 22 2000 Antwerpen www.letterenhuis.be Diane ‘s Heeren, publiekswerking 03 222 93 20 [email protected]

Red Star Line Museum Montevideostraat 3 2000 Antwerpen www.redstarline.be An Lombaerts, publiekswerking 03 298 27 70 [email protected]

Museum Mayer van den Bergh Lange Gasthuisstraat 19 2000 Antwerpen www.museummayervandenbergh Lieve Loos, publiekswerking 03 338 01 88 [email protected]

Museum Vleeshuis Vleeshouwersstraat 38 2000 Antwerpen www.museumvleeshuis.be Lieve Schaubroeck, publiekswerking 03 292 61 06 [email protected]

Middelheimmuseum Middelheimlaan 61 2020 Antwerpen www.middelheimmuseum.be Greet Stappaerts, publiekswerking 03 288 33 60 [email protected]

Museum Plantin-Moretus Vrijdagmarkt 22 2000 Antwerpen www.museumplantinmoretus.be Odette Peterink, publiekswerking 03 221 14 89 [email protected] Vera Nys, publiekswerking 03 221 14 89 [email protected]

Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience Korte Nieuwstraat 2000 Antwerpen www.consciencebibliotheek.be Leni Albertyn, publiekswerking 03 338 87 10 [email protected]

Algemene informatie

A-kaart De A-kaart is een spaar- en voordeelkaart voor iedereen die van cultuur, sporten en lezen houdt. U ruilt gespaarde punten om voor kortingen, een gratis zwembeurt of tijdens tijdelijke acties. Antwerpenaren met een A-kaart hebben gratis toegang tot de permanente collectie van een stedelijk museum en krijgen korting voor tentoonstellingen. De A-kaart is te koop in de bibliotheken, cultuurcentra, musea, zwembaden en in de stadswinkel. De kaart is ook op al die plaatsen te gebruiken. Met een A-kaart op zak: • krijgt u meteen een heleboel gratis startvoordelen • spaart u punten voor kortingen in musea, zwembaden, cultuurcentra... • krijgt u via de nieuwsbrief een pak tips voor uitstapjes in Antwerpen • geniet u van exclusieve A-kaartacties Wat kost een A-kaart? • helemaal niets als u jonger bent dan 18 jaar • 2 euro als u recht heeft op verhoogde tegemoetkoming • 3 euro normaal tarief Voor dat geld krijgt u meteen een pakket van vijf startvoordelen: • een gratis zwembeurt • een gratis filmvoorstelling in het cultuurcentrum • 3 euro korting op een jaarabonnement van de bib • een gratis toegang tot een museum of 2 euro korting in de cadeaushop van een stedelijk museum • een verrassing in de stadswinkel Meer informatie? www.antwerpen.be/a-kaart

Handige links Bibliotheken Antwerpen www.antwerpen.be/bibliotheek http://antwerpen.bibliotheek.be (catalogus) Activiteiten www.jeugdboekenweek.be www.antwerpen.be/jeugdboekenweek www.kjv.be www.uitmetvlieg.be

Boeken & lezen www.boekenzoeker.org www.stichtinglezen.be www.jeugdliteratuur.org www.verteleens.be www.pluizuit.be www.pluizer.be www.hetmooistekinderboek.be www.vlabinvbc.be www.vlaamse-illustratoren.com www.boekenjuf.be

Voorlezen www.linc-vzw.be www.voorlezen.be www.leesweb.be Film en tv www.jekino.be www.ketnet.be Dyslexie www.ikhaatlezen.be www.dyslexieweb.nl www.makkelijklezenplein.be

51

Algemene informatie

Openingstijden Antwerpse bibliotheken Hoofdbibliotheek

Districtsbibliotheken

Wijkbibliotheken

maandag

10 – 20 uur

Na afspraak

Na afspraak

dinsdag

10 – 20 uur

10 – 20 uur

10 – 18 uur

woensdag

10 – 20 uur

10 – 20 uur

10 – 20 uur

donderdag

10 – 20 uur

10 – 20 uur

10 – 18 uur

vrijdag

10 – 17 uur

10 – 17 uur

Na afspraak

zaterdag

10 – 17 uur

10 – 17 uur

Na afspraak

zondag

10 – 14 uur

Na afspraak

Gesloten

Hoofdbibliotheek Bibliotheek Permeke De Coninckplein 25 2060 Antwerpen

Bibliotheek Park Van Heybeeckstraat 28 A 2170 Merksem

Bibliotheek Luchtbal Columbiastraat 110 2030 Antwerpen

Bibliotheek Bist Bist 1 2610 Wilrijk

Kinderbib De Vertellerij Turkooisstraat 18 2600 Berchem

Deze bibliotheken hebben dezelfde openingstijden als de wijkbibliotheken maar zijn wel open tijdens de schoolvakanties.

Bibliotheek Arena Arenaplein 62A 2100 Deurne

Districtsbibliotheken Bibliotheek De Poort Willem Van Laarstraat 15-17 2600 Berchem Bibliotheek Viswater Tongerlostraat 2 2040 Berendrecht Bibliotheek Vredegerecht Turnhoutsebaan 92 2140 Borgerhout Bibliotheek Couwelaar Te Couwelaarlei 120 2100 Deurne Bibliotheek Driehoek Driehoekstraat 43 2180 Ekeren

UiThuis Hoboken Kapelstraat 64 2660 Hoboken

Wijkbibliotheken Wijkbibliotheken zijn gesloten in de kerst- en paasvakantie en van 15 juli tot 15 augustus.

Bibliotheek Andries Sint-Andriesplaats 22 2000 Antwerpen Bibliotheek Brederode Brederodestraat 119A 2018 Antwerpen Bibliotheek Elsschot Willem Elsschotstraat 5 2050 Antwerpen Bibliotheek Kielpark Wittestraat 10 2020 Antwerpen

Bibliotheek Maantjes Maantjessteenweg 23 2170 Merksem Open op woensdag van 10 tot 18 uur en donderdag van 14 tot 18 uur Ook open op maandag van 9 tot 12 uur OPEN NA AFSPRAAK: voor scholen, verenigingen en groepen. Meer informatie via de Infolijn op het nummer 03 22 11 333

www.antwerpen.be/bibliotheek

03 22 11 333