VALKENSWAARD LANGS DE MEETLAT 2004

VALKENSWAARD LANGS DE MEETLAT 2004

VALKENSWAARD LANGS DE MEETLAT 2004

EINDRAPPORTAGE VAN HET PROJECT 'IS VALKENSWAARD OUDERENPROOF?' EEN VERKENNING DOOR SENIOREN OVER DE GESCHIKTHEID VAN VALKENSWAARD OM ER ALS SENIOR TE LEVEN, TE WONEN EN OUD TE WORDEN.

Colofon Uitgave Projectgroep Ouderenproof Valkenswaard. Secretariaat Stichting SeniorenBeraad Valkenswaard (SBV), p/a Sleedoornlaan 15, 5552 RA, Valkenswaard, telefoon (040) 207 69 25 of 207 69 26 e-mail: [email protected]. Na de aanbieding van dit eindrapport op 9 september 2004 wordt de Projectgroep Ouderenproof ontbonden. Voor verdere contacten met betrekking tot de inhoud van dit rapport, de voortgang van de acties, aanbevelingen etc. dient gebruik te worden gemaakt van bovenstaand adres. Oplage 300 exemplaren Redactie Ad van den Bulck

2 Eindredactie Rens Kessener en René van Nieuwkuijk Lay-out Rens Kessener en René van Nieuwkuijk Druk Ergonbedrijven Eindhoven Dit rapport kwam mede tot stand dankzij financiële steun van: Provincie Noord-Brabant Gemeente Valkenswaard Rabobank Valkenswaard Overname uit dit rapport is toegestaan mits met duidelijke vermelding van de bron van herkomst.

Valkenswaard, augustus 2004

COLOFON

Voorwoord s het mogelijk om een gemeente levensloopbestendig te maken? Het provinciebestuur van Noord-Brabant denkt van wel. Als onderdeel van het project Vitaal Grijs lanceerde zij eind 2001 het project 'Is uw gemeente ouderenproof?'.

I

'Vitaal Grijs' is de Brabantse aanpak voor een vernieuwend ouderenbeleid. Kort gezegd gaat het om een nieuwe kijk op het ouder worden, om behoud van zelfstandigheid en het vergroten van de invloed van ouderen zelf. Daar heeft Valkenswaard nou juist behoefte aan. Daarom heeft de Stichting SeniorenBeraad Valkenswaard dit project opgepakt. Samen met anderen. De laatste twee jaar is daar door veel mensen hard aan gewerkt. Met als voorlopige resultaat deze eindrapportage. Met de nadruk op 'voorlopig'. Dit is een eindrapport met aanbevelingen. En met een uitgebreide onderbouwing, verzameld door ruim 50 vrijwilligers. Het gaat ons om een levensloopbestendig Valkenswaard. Daarom is dit rapport voor ons een begin. We leggen hiermee als (aankomend) senioren van Valkenswaard onze wensen op de tafels van instellingen en organisaties. Met het nadrukkelijke verzoek om daar zeer serieus op in te gaan. Met woord en daad. Wij blijven daarbij niet aan de kant zitten maar zullen als waakhond optreden. Wij bijten niet maar zullen blaffen als het nodig is. Want wij willen een levensloopbestendig Valkenswaard. Allen die met dit rapport aan de slag gaan wensen wij veel succes. U hoort nog van ons! Wim Holtzer Voorzitter projectgroep 'Is Valkenswaard Ouderenproof?'

VOORWOORD

3

Inhoudsopgave

1

2

3

4

Voorwoord........................................................................................... Inhoudsopgave................................................................................... Korte inhoud....................................................................................... Inleiding...............................................................................................

3 5 9 13

1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

Aanleiding............................................................................................. Project Ouderenproof; initiatief en doel................................................ Projectopzet en werkwijze.................................................................... Verrassende ervaringen........................................................................ Ouden van dagen, bejaarden, ouderen, senioren................................ Leeswijzer..............................................................................................

13 13 14 15 15 16

Is Valkenswaard Ouderenproof?.......................................................

17

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Inleiding................................................................................................. Rode draden......................................................................................... Vijf verslagen........................................................................................ Uitgangspunten.................................................................................... Conclusie..............................................................................................

17 17 19 23 24

Ontwikkelingen...................................................................................

25

3.1 3.2 3.3

Inleiding................................................................................................. Ontwikkelingen...................................................................................... Spanning en dynamiek..........................................................................

25 25 29

Oplossingsrichtingen......................................................................... 4.1 Inleiding.................................................................................................

31

4.2 4.3 4.4 4.5 4.6

Centrale aanbevelingen werkgroepverslagen....................................... Integraal................................................................................................. Woonservicezones................................................................................. Kruispunten............................................................................................ Tot slot...................................................................................................

31 31 34 35 36 38

INHOUDSOPGAVE

5

5

Cruciale aanbevelingen......................................................................

39

5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8

Inleiding.................................................................................................. Ontwikkelingsprojecten.......................................................................... Aanbevelingen regulier beleid................................................................ Beleidsaandachtspunten........................................................................ Verworvenheden.................................................................................... Product of proces................................................................................... Tot slot.................................................................................................... Schema aanbevelingen en betrokkenen................................................

39 39 42 44 46 47 48 49

De waakhondfunctie...........................................................................

51

6.1 6.2

Inleiding.................................................................................................. De waakhondfunctie...............................................................................

51 51

Bijlage 1 Demografische gegevens.....................................................................

55

Bijlage 2 Werkgroepverslag Borkel en Schaft......................................................

73

Bijlage 3 Werkgroepverslag Dommelen...............................................................

117

Bijlage 4 Werkgroepverslag Valkenswaard Oost.................................................

185

Bijlage 5 Werkgroepverslag Valkenswaard West.................................................

217

Bijlage 6 Waarderingen en Knelpunten, resultaat uit startbijeenkomsten...........

259

6

6

INHOUDSOPGAVE

7

Gaat Valkenswaard de levensloopbestendige kant op?

Korte inhoud n het kader van het Project 'Is Valkenswaard Ouderenproof?' namen vier werkgroepen met ruim vijftig deelnemers de gemeente Valkenswaard de maat. Dit op initiatief van het SeniorenBeraad Valkenswaard, de Stichting Welzijn Valkenswaard, de gemeente Valkenswaard en de Provincie Noord-Brabant en onder leiding van een projectgroep. Deze eindrapportage vormt met vier werkgroepverslagen de neerslag van de werkzaamheden. In Borkel en Schaft, Dommelen, Valkenswaard West en Valkenswaard Oost gingen de werkgroepen na of de gemeente Valkenswaard over tien tot vijftien jaar Ouderenproof is. Dit gezien de vergrijzing die bovendien in Valkenswaard het hoogst van de provincie is.

I

Het antwoord van de werkgroepen luidt: NEE! Op de terreinen wonen en (mantel)zorg heerst een te grote onzekerheid. Op talrijke beleidsonderdelen komen forse knelpunten voor. Te veel plannen zijn nog niet in uitvoering of zitten in het slop. De samenwerking tussen instellingen is onvoldoende. De gemeente pakt de regierol onvoldoende op.

9 De werkgroepen hebben het niet bij deze constatering gelaten maar dachten na over oplossingen. In de werkgroepverslagen geven zij bijna 200 suggesties en aanbevelingen. Cruciale aanbevelingen zijn: Eén loket Er komt in Valkenswaard één loket voor informatieverstrekking, voorlichting, verwijzing en signalering op de terreinen welzijn, wonen en zorg. Dit loket is er voor alle inwoners van Valkenswaard. De gemeente neemt het initiatief voor het instellen van een vernieuwde projectgroep. Preventieproject De ouderenorganisaties stellen een projectgroep in die in overleg met het OCO een projectplan opstelt voor het doorlichten van direct en indirect preventieve activiteiten. Het doorlichten resulteert in een geactualiseerd en samenhangend activiteitenpakket en in afspraken met organisaties en instellingen over de uitvoering daarvan. Desgewenst vragen de ouderenorganisaties hierbij de ondersteuning van de Stichting Welzijn Valkenswaard.

KORTE

INHOUD

Bemoeizorg De Stichting Welzijn Valkenswaard neemt het initiatief tot de start van een ontwikkelingsproject bemoeizorg. De deelnemers aan dit project bestuderen de werkgroepverslagen, inventariseren en waarderen het huidig aanbod, brengen verbeteringen aan en ontwikkelen waar nodig nieuwe activiteiten. Het resultaat is een vernieuwd en samenhangend pakket aan bemoeizorg-activiteiten. Arbeidsbureau senioren De ouderenorganisaties nemen het initiatief tot de oprichting van een 'arbeidsbureau' voor senioren. Dit bureau stimuleert ouderen om hun tijd en kundigheid maatschappelijk in te zetten. Het bureau bemiddelt tussen de vraag van zowel professionele als vrijwilligersorganisaties. Het kan betaald en onbetaald werk betreffen. Inrichting verbrede woonservicezones Op zo kort mogelijke termijn wijst de gemeente in overleg met de betrokkenen vier gebieden aan waar een woonservicezone wordt ontwikkeld: één in Borkel en Schaft, één in Dommelen, één in Valkenswaard West en één in Valkenswaard Oost. Na de vaststelling kan de gemeente een begin maken met het voorlopig afstemmen van de bestaande activiteiten en plannen en het ontwikkelen van een integraal plan voor de betreffende zone en de omringende buurten.

10

Op weg naar woonservicezone?

Bouw van voldoende, geschikte woningen De gemeente voert de regie over de uitvoering en actualisering van de in de WOONvisie beschreven voorstellen om te komen tot voldoende voor ouderen geschikte woningen door het verbouwen van bestaande woningen en het bouwen van nieuwe.

KORTE

INHOUD

Ondersteuning mantelzorg De Stichting Welzijn Valkenswaard inventariseert en waardeert de bestaande ondersteuningsactiviteiten voor mantelzorgers. In overleg met betrokkenen ontwikkelt deze stichting indien nodig aanvullende of nieuwe activiteiten. Bejegening en communicatie Instanties op het terrein van welzijn, wonen, zorg en dienstverlening plaatsen bejegening en communicatie hoog op hun beleidsagenda en concretiseren dit beleid in de vorm van personeelsbeleid, deskundigheidsbevordering en projecten ter verandering van de mentaliteit. Passende infrastructuur / verkeersmaatregelen / veiligheid Op deze punten blijven de gemeente en de politie aandacht besteden aan wat goed loopt en energie steken in de verbetering van de onderdelen waar het nog niet goed loopt. Aanbod sociaal-culturele activiteiten Ouderenproof bepleit het behoud van het ruime aanbod aan betaalbare, sociaal-culturele activiteiten. Punten van bijzondere aandacht vormen de accommodaties en de bereikbaarheid. De functie welzijnswerk In de integrale benadering van de effecten van vergrijzing is de welzijnsfunctie naast de woonen de zorgfunctie onmisbaar. Onder aanvoering van de ouderenorganisaties dienen alle betrokkenen zich in te spannen voor het behoud en de versterking van deze functie. Overleggroep Coördinatie Ouderenbeleid (OCO) Integrale benadering, samenhang in beleid en samenwerking vragen om een passend platform voor overleg tussen alle betrokkenen. Het OCO is zo'n platform. Ouderenproof pleit voor het behoud. Ter versterking van het OCO adviseert Ouderenproof convenanten te tekenen over de uitvoering van centrale beleidsitems. De deelnemers aan dit project zijn er zich van bewust dat aanbevelingen in de la kunnen verdwijnen. Zij hechten eraan dat het SeniorenBeraad Valkenswaard de waakhondfunctie op zich neemt en erop toe gaat zien dat de aanbevelingen díe aandacht krijgen, die deze verdienen. Overigens niet alleen de bovenstaande aanbevelingen, maar ook de 180 andere uit de werkgroepverslagen, die als bijlagen aan dit rapport zijn gevoegd!

KORTE

INHOUD

11

12

Valkenswaard: een aantrekkelijke gemeente!

1

Inleiding

1.1 Aanleiding et vele andere Europese landen vergrijst ook Nederland. De provincie Noord-Brabant is koploper en de gemeente Valkenswaard is dat weer in Noord-Brabant. Dagelijks berichten de media over de gevolgen: dreigend tekort aan arbeidskrachten, niet meer op te brengen pensioenlasten, langer werken, toenemende vraag naar zorg en verpleging aan huis, onhoudbare druk op mantelzorg, beangstigend gebrek aan geschikte woningen voor ouderen, kosten voor de gezondheidszorg die de pan uitrijzen. Over deze en andere problemen op de schaal van de gemeente Valkenswaard gaat deze eindrapportage van het Project Ouderenproof.

M

1.2 Project Ouderenproof; initiatief en doel In december 2002 neemt een aantal betrokkenen bij het ouderenwerk in Valkenswaard het initiatief om ook hier een Project Ouderenproof uit te voeren. In april 2003 tekenen de vertegenwoordigers van de gemeente Valkenswaard, de Stichting Welzijn Valkenswaard, de Stichting SeniorenBeraad Valkenswaard en de provincie Noord-Brabant een convenant ten behoeve van het Project 'Is uw Gemeente Ouderenproof?'. Dit convenant beschrijft doel, werkwijze, tijdpad en financiering van het project. In mei 2003 gaat het project met een reeks informatiebijeenkomsten van start. Deze eindrapportage, waarvan een viertal werkgroepverslagen integraal onderdeel vormt, is het voorlopige resultaat. De projecten Ouderenproof zijn ontwikkeld en gepromoot in het kader van de provinciale actie Vitaal Grijs. Deze actie van de Provincie Noord-Brabant vraagt aandacht voor de vergrijzing, die op Brabant afkomt, en stimuleert senioren met voorbeeldprojecten om zich actief voor de gemeenschap in te zetten. Ouderenproof is zo'n voorbeeldproject. Doel van het project is dat ouderen zelf de gemeente waar zij wonen de maat nemen en nagaan of die gemeente ouderenproof is. Dit leidt tot adviezen over wat de betrokkenen daar nu, met het oog op de situatie over tien tot vijftien jaar, aan moeten doen. De senioren rekenen erop dat ouderenorganisaties, woningcorporaties, instellingen op het terrein van zorg en welzijn en ook de gemeente met hun aanbevelingen aan de slag gaan. Voor alle duidelijkheid: deze rapportage schrijft geen beleid voor. De deelnemers aan dit project gaan niet op de stoel van de besturen van ouderenorganisaties zitten, noch op die van het gemeentebestuur of van de bestuurders van

Hoofdstuk 1: Inleiding

13

instellingen. Het zijn de bestuurders die kiezen, beleid maken en dat laten uitvoeren. Deze rapportage bevat informatie over wat in de ogen van de doelgroep goed gaat en over wat beter kan, over wat extra aandacht behoeft of ronduit zorgwekkend is. Een en ander levert aanbevelingen voor bestuurders op.

14

zoeken naar mijn plek?

1.3 Projectopzet en werkwijze De ondertekenaars van het convenant vormen een projectgroep. Deze organiseert de informatiebijeenkomsten en start van de werkgroepen, ondersteunt de voorzitters en secretarissen daarvan, bewaakt de voortgang en draagt de verantwoordelijkheid voor de eindrapportage. De werkgroepen zijn de spil van het Project Ouderenproof. Zij gaan na of de gemeente Valkenswaard ouderenproof is op de terreinen welzijn, wonen, zorg en dienstverlening. Zij komen met aanbevelingen en suggesties. Het Project Ouderenproof Valkenswaard gaat in mei 2003 van start met een publiciteitscampagne en een reeks opvallend drukbezochte informatiebijeenkomsten. Daar kan men zich opgeven voor de vier te vormen werkgroepen: Borkel en Schaft, Dommelen, Valkenswaard West en Valkenswaard Oost. De projectgroep vraagt de deelnemers aan de informatiebijeenkomsten aan


te geven wat beter kan en wat behouden moet blijven. De honderden bemerkingen en suggesties zijn rubrieksgewijs samengebracht in een samenvatting met de titel: Waarderingen en Knelpunten. Deze maakt onderdeel uit van deze rapportage (bijlage 6). De werkgroepen gaan, na een training voor voorzitters en secretarissen in november 2003 van start. Omdat men niet alles kan onderzoeken en de werkperiode vast staat (november-april) stellen de werkgroepen prioriteiten. In een eigen verslag beschrijven de werkgroepen hun bevindingen. Deze komen begin mei 2004 beschikbaar voor het schrijven van de eindrapportage. Na bespreking van respectievelijk de globale opzet en de concepttekst van de eindrapportage door de projectgroep met de voorzitters en secretarissen van de werkgroepen, stelt de projectgroep eind juni 2004 de eindtekst vast.

1.4 Verrassende ervaringen Opvallend is dat de deelnemers aan de werkgroepen veelal 'nieuwe' mensen zijn. Senioren die niet eerder in het ouderenwerk actief waren en overwegend geen lid van een ouderenorganisatie zijn. De open wijze van werving is hier debet aan. De verwachting is dat velen van hen actief zullen blijven, en hun uiteenlopende kwaliteiten bestuurlijk of anderszins zullen inzetten. Opvallend is het gebrek aan informatie bij de meeste deelnemers over gemeentelijke plannen en voornemens van instellingen en instanties. Alle werkgroepen dienden een informatieve inhaalslag te maken. Voordeel hiervan was dat men via lezen en interviews snel ingevoerd raakte en men ter zake kon komen. Voordeel was ook dat werkgroepleden niet bevooroordeeld waren. De gebruikelijke tijdsdruk bleek geen echte handicap voor de werkgroepen te zijn. Nu moest men uit de vele mogelijkheden een keuze maken. Dit bleek een voordeel, omdat zij kozen voor wat er in hun ogen echt toe doet. De projectgroep heeft bewondering voor de hoge inzet, de getoonde creativiteit en het vele werk dat de groepen hebben verzet. De verslagen getuigen hiervan.

1.5 Ouden van dagen, bejaarden, ouderen, senioren Deze eindrapportage gebruikt de begrippen ouderen en senioren als synoniemen door elkaar. Wellicht is over enkele jaren het begrip senioren volledig ingeburgerd en zal er over tien jaar weer een ander woord ingang vinden. Dé oudere, dé senior bestaat niet. Er zijn ouderen die nog volledig aan het maatschappelijk leven deelnemen en actief zijn bij voor volwassenen gebruikelijke verenigingen en organisaties. Er zijn ook senioren die thuis worden verpleegd en volledig zijn aangewezen op specifieke, voor hulpbehoevenden georganiseerde activiteiten. Tussen deze uitersten zijn er nog vele sub-


15

groepen. De eerste categorie kan uitstekend voor zichzelf zorgen, kan volop gebruikmaken van het reguliere aanbod en behoeft daarom geen specifieke aandacht. Deze groep beschikt over tijd, deskundigheid en energie om zich maatschappelijk in te zetten, ook voor ouderen. Een aantal aanbevelingen doet beroep op deze senioren.

1.6 Leeswijzer Deze eindrapportage bestaat uit twee onderdelen: het eindrapport met de cruciale aanbevelingen én de verslagen van de vier werkgroepen. Voor wie dieper wil ingaan op wat de werkgroepen over demografische ontwikkelingen, welzijn, wonen, zorg en dienstverlening hebben verzameld en geschreven, is lezing van de werkgroepverslagen noodzakelijk. Deze bevatten cijfermateriaal, overzichten, verwijzingen en gedetailleerde suggesties, ideeën en voorstellen.

16

In hoofdstuk 2 vindt de lezer het antwoord op de vraag of Valkenswaard ouderenproof is. Daartoe beschrijft hoofdstuk 2 de rode draden in de vier verslagen om daarna dieper in te gaan op de afzonderlijke verslagen. Beide leveren criteria op die nodig zijn voor de beantwoording van de hamvraag in dit hoofdstuk. Hoofdstuk 3 toont aan dat de door de werkgroepen gesignaleerde knelpunten, problemen en punten van zorg niet uit de lucht komen vallen. Zij weerspiegelen actuele ontwikkelingen die voor spanning zorgen. Hoofdstuk 4 gaat over de aanbevelingen van de werkgroepen. De verslagen bevatten er meer dan 200. De meest centrale krijgen een plaats. Hoofdstuk 5 bevat twaalf cruciale aanbevelingen. Aanbevelingen die voor een langere periode effecten dienen te sorteren. Een schema laat zien welke organisaties bij welke aanbevelingen zijn betrokken en wie, in de ogen van Ouderenproof per aanbeveling de kar moet trekken. De eindrapportage besluit met hoofdstuk 6 waar de waakhondfunctie en de vorm waarin die dient te worden uitgeoefend, staat beschreven. De resultaten van het Project Ouderenproof zijn te waardevol om in een la te verdwijnen.


2

Is Valkenswaard Ouderenproof?

2.1 Inleiding n dit hoofdstuk staat de vraag centraal of Valkenswaard Ouderenproof is; of Valkenswaard voorbereid is op de vergrijzingsgolf. De verslagen van de vier werkgroepen en de bundeling van de inbreng van senioren op de startbijeenkomsten vormen het materiaal voor de beantwoording van die vraag. Eerst komen aan de orde de rode draden in die verslagen. Dan staan de afzonderlijke verslagen centraal. Beide leveren uitgangspunten op; criteria nodig voor het beantwoorden van de vraag naar ouderenproof. De vier verslagen tellen - los van de bijlagen - ieder gemiddeld vierentwintig pagina's met vele tien-tallen knelpunten, problemen en punten van zorg. Ook het verslag van de startbijeenkomsten is indrukwekkend. Mede gezien de kwaliteit is de grote hoeveelheid materiaal een goed hulpmiddel bij het verwoorden van de centrale problemen, maar het houdt ook een gevaar in zich. Het gevaar om bij het verwoorden onvoldoende recht te doen aan de betrokkenheid, tijd en energie van werkgroepleden. Onvoldoende recht ook aan de betrokkenheid van de werkgroepleden die het betreffende probleem signaleerden en beschreven. Vaak in uitvoerige bijlagen bij de werkgroepverslagen. Redenen waarom de verslagen een integraal onderdeel van deze eindrapportage vormen.

I

2.2 Rode draden Bestudering van de vier met veel zorg opgestelde werkgroepverslagen en kennisname van de inbreng van de vele honderden bezoekers van de startbijeenkomsten levert een reeks rode draden voor de gemeente Valkenswaard in het geheel op. Dit in de zin van overeenkomsten in de gesignaleerde knelpunten, onderkende problemen en punten van zorg. Bezorgdheid Gegeven het feit dat mensen langer zelfstandig zullen blijven wonen, spreekt uit alle verslagen op vier punten bezorgdheid over de toekomst: - Zullen er over tien tot vijftien jaar voldoende geschikte en betaalbare woningen zijn voor mensen, die in meerdere of mindere mate beperkingen hebben. Zal de verdeling tussen geschikte koop- en huurwoningen evenwichtig en voldoende flexibel zijn. En, zullen die woningen niet te ver van (zorg)voorzieningen staan? - Zal er in de komende periode voor de mensen, die langer thuis blijven en behoefte aan meer of minder intensieve vormen van thuiszorg en -verpleging hebben, een voldoende en betaalbaar aanbod zijn. Op het juiste tijdstip en van de juiste kwaliteit? - De mantelzorg staat door uiteenlopende ontwikkelingen nu al onder druk. Hoe moet dat in de toekomst?

HOOFDSTUK 2: IS VALKENSWAARD

OUDERENPROOF?

17

-

In beleid en in regelgeving treden regelmatig veranderingen op zonder dat voor de doelgroep duidelijk is wat er voor in de plaats komt. In de zorg lijken er dan gaten te vallen. Dit schept onzekerheid. De bezorgdheid wordt ingegeven door berichten over oplopende kosten, de concurrentie tussen instellingen, het ontbreken van (zicht op) concrete plannen van gemeente en betrokken instellingen, en door maatschappelijke ontwikkelingen. De werkgroepen noemen ook het ontbreken van integrale visie en integrale aanpak. Ouderen voor Ouderen Meerdere werkgroepen signaleren dat organisaties en instellingen onvoldoende beroep doen op of gebruikmaken van de onder senioren beschikbare tijd, kwaliteiten en vaardigheden.

18

Bejegening en communicatie De tijd nemen, belangstelling tonen, respect betuigen, kunnen luisteren, duidelijk zijn, adequaat reageren zijn over en weer elementen van bejegening en communicatie. Dit betreft de senioren onderling, de belangenbehartiging door de ouderenorganisaties, de informatieverstrekking, het optreden van de conciërge van het buurthuis, de huisarts of de ambtenaar. Het betreft ook de omgang tussen buren, tussen wijkbewoners en tussen jongeren en ouderen. De verslagen wijzen op het belang hiervan en signaleren tekortkomingen. Meestal schort het niet eens aan de inhoud, de dienst of het product sec, maar aan de wijze waarop deze wordt geboden; de zorg en de egards waarmee dat geschiedt. Informatie en verwijzing Veel signalen uit de verslagen wijzen op manco's in informatieverstrekking en verwijzing. Veel gaat volgens de werkgroepen nog mis met de schakel tussen de vrager en de aanbieder, tussen diegene die vraagt om ontmoetingsplekken, specifieke activiteiten, een geschikte woning, passende zorg of verpleging, en de verenigingen, organisaties en instellingen die hierop een antwoord hebben. Men vindt een structurele aanpak noodzaak. Precies gezien de schakelfunctie genieten een adequate informatievoorziening en heldere verwijzing een hoge prioriteit. Een goede communicatie is hier wezenlijk. Signalering en alarmering Wanneer mensen langer thuis blijven wonen en er zich problemen gaan voordoen, kunnen deze eerder onopgemerkt blijven, wanneer er geen vorm, geen systeem van signalering komt. Bij acute problemen is alarmering van belang en ook hier speelt de noodzaak van een goedwerkend systeem. Nagenoeg alle werkgroepen wijzen erop dat zeker in de toekomst de huidige gebruiken, afspraken en systemen ontoereikend zijn. Met name wijst men dan op de groeiende problematiek van de vereenzaming als een belangrijk onderdeel van het geestelijk welzijn.


OUDERENPROOF?

Wijkgerichte benadering Langer thuis wonen heeft ook als consequentie dat de woonomgeving en de wijkvoorzieningen in belangrijkheid stijgen. Gezien de afnemende actieradius bij het ouder worden vormen loopafstanden een belangrijk criterium. De deelnemers aan het Project Ouderenproof constateren dat door veel instanties de wijkgerichte benadering weliswaar met de mond wordt beleden, maar dat er nog weinig concrete plannen in uitvoering zijn. Zie bijvoorbeeld de aanstelling van gemeentelijke wijk-coördinatoren1 en de voornemens in de door de gemeenteraad aangenomen WOONvisie. Mobiliteit Werkgroepen hebben op onderdelen problemen met vooral voorschriften en regels, die men te beperkend vindt. Het vervoer naar het streekziekenhuis in Veldhoven is voor alle groepen ontoereikend. De groepen realiseren zich dat de betrokkenen voor bijzondere vormen van vervoer zoals 'binnen de eigen wijk' of om 'te gaan winkelen', oplossingen buiten het openbaar vervoer moeten ontwikkelen. Overleg en samenwerking Er heerst overeenstemming over de constatering dat overleg en samenwerking tussen instanties, instellingen en de overheid onvoldoende is en - gezien de hierboven gesignaleerde problemen - beter moet. Concurrentie tussen instellingen, competentiestrijd en elkaar vliegen afvangen komen niet ten goede aan de vraagzijde. Hét schoolvoorbeeld is de belangenstrijd rond het één-loket voor informatie en doorverwijzing op de terreinen welzijn, zorg en wonen. Effecten Project Ouderenproof Van een andere orde, maar zeker een rode draad, is de zorg bij de deelnemers aan dit project over de effecten ervan. Wat doen de ouderenorganisaties, de aanbieders, de gemeente met de aanbevelingen uit het Project Valkenswaard Ouderenproof: de krenten uit de pap halen, aanbevelingen naar de eigen hand zetten, aanbevelingen negeren?

2.3 Vijf verslagen Deze eindrapportage beperken tot de rode draden zou niet alleen betekenen dat de rapportage onrecht doet aan de vele energie, vindingrijkheid en doorzettingsvermogen, die tientallen werkgroepleden maandenlang ten toon spreidden. Het zou ook betekenen dat wijkgebonden aspecten, specifiek uitgewerkte aandachtspunten of wezenlijke details uit beeld blijven en niet die aandacht krijgen, die deze verdienen. Zij zijn ieder op zich van betekenis voor het antwoord op de vraag of Valkenswaard Ouderenproof is. Hetzelfde geldt voor de inbreng van de vele honderden bezoekers van de startbijeenkomsten. Wellicht ten overvloede: het gaat in het nu volgende overzicht om aandachtspunten, knelpunten, te verwachten problemen. Oplossingsrichtingen en aanbevelingen komen in hoofdstuk 4 en 5 aan de orde. 1

Inmiddels zijn drie van de oorspronkelijk vier wijkcoördinatoren aangesteld.


OUDERENPROOF?

19

20

Borkel en Schaft Borkel en Schaft verkeert in een bijzondere positie: een kleine kern met 1100 inwoners op 7 kilometer van de kern van Valkenswaard. Het werkgroepverslag van de werkgroep Borkel en Schaft getuigt hiervan. Door de (ook psychologische) afstand en de kleine schaal verschilt Borkel en Schaft op punten als voorzieningenniveau, mobiliteit, veiligheid, de breedte van sociaal culturele activiteiten van Valkenswaard Oost en West en van Dommelen. Denk bijvoorbeeld ook aan de grote omvang van het eigen woningbezit en de wens van ouders om bij de boerderij van hun kind te blijven wonen. De werkgroep vindt dat het voorzieningenniveau gehandhaafd c.q. verbeterd dient te worden. Problemen geven het verrichten van banken postzaken, de fysieke afwezigheid van zorginstellingen, afnemende mogelijkheden tot ontmoeting en ontspanning, lokale verenigingen die qua programmering onvoldoende aandacht aan de ouder wordende mens besteden. Schrijnend vindt de werkgroep het ontbreken van een punt voor informatie, signalering en alarmering. Hier wreekt zich mede de afwezigheid van een 'verzorgingspunt'. Bij de bestaande vervoersmogelijkheden loopt de werkgroep tegen enkele formele regels op, zoals inkomens- en leeftijdsgrenzen, die beperkend zijn voor het gebruik. De werkgroep realiseert zich dat specifieke vormen van vervoer zoals 'binnen Borkel en Schaft' of 'winkelen naar Valkenswaard' vragen om Was het zo of wordt het zo in Borkel? een oplossing in de vrijwilligerssfeer. Mede door het hoge percentage eigen woningbezit vragen voorlichting over en stimuleren van het geschikt maken van die woningen bijzondere aandacht. De werkgroep berekent op termijn een tekort van dertig appartementen voor wonen met de mogelijkheid van (intensieve) zorg. Met name huurwoningen in verband met de groeiende belangstelling daarvoor. Met andere werkgroepen constateert Borkel en Schaft dat de gemeenschap onvoldoende gebruik maakt van de tijd, kennis en vaardigheden van senioren. Dommelen Afgezien van de oude kern kan men Dommelen kenschetsen als een specifieke nieuwbouwwijk. Een wijk waar inmiddels bijna eenderde van de bevolking van Valkenswaard woont en een wijk die, gezien de bevolkingsopbouw, de komende jaren veel sterker vergrijst dan andere wijken. Het aantal ouderen neemt in de komende tien jaar toe met de factor drie! Zie hiervoor bijlage 1 'Demografische gegevens'. De werkgroep signaleert dat de qua functies eenzijdige samen-


OUDERENPROOF?

stelling en de qua woningtype eenvormige opbouw van de wijk voor specifieke knelpunten zorgt. Dommelen is qua woningen, (zorg)voorzieningen, activiteitenaanbod, infrastructuur en verkeer en vervoer totaal niet voorbereid op de juist in deze wijk zo sterk toenemende vergrijzing. De afwezigheid van voldoende inbreidingslocaties zoals oude fabrieken, werkplaatsen, scholen of

21

Agnetenklooster...... Wat doen we ermee?

braakliggende terreinen, maakt de aanpak van dat probleem er niet gemakkelijk op. Nog moeilijker wordt het wanneer de werkgroep bij bestuurders constateert dat deze de wijk 'af' vinden en dus geen oog hebben voor de door de werkgroep gesignaleerde problematiek. Er zijn geen concrete (ver)bouwplannen en zorgplannen voor deze wijk! De schaarse bouwlocaties worden verkeerd ingevuld. De werkgroep Dommelen vindt dit alarmerend. De werkgroep analyseert het functioneren van de Belleman, sporthal annex buurthuis. Prima centraal gelegen, maar mede door de zakelijke opzet, de sluiting overdag en het dubbelkarakter van onvoldoende betekenis voor de wijk en zeker niet voor de ouderen. De werkgroep is van mening dat de Belleman kansen biedt, wanneer alle betrokkenen vinden dat Dommelen ouderenproof moet worden en dat de Belleman dient uit te groeien tot het centrum van een woonservicezone. De werkgroep Dommelen vraagt speciale aandacht voor het optreden van jongeren in de wijk, (het gevoel van) onveiligheid, het vervoer naar het MMC in Veldhoven en enkele onbeveiligde oversteekplaatsen. Ook aandacht voor het ontbreken van een regelmatige en actuele informatievoorziening aan senioren. Een bescheiden enquête bracht de onbekendheid met bestaande voor de hand liggende diensten en voorzieningen aan het licht.


OUDERENPROOF?

22

Valkenswaard West Valkenswaard West bestaat uit de oude kern ten westen van de Eindhovenseweg en de Luikerweg en daar omheen een aantal nieuwe buurten (Kerkakkers, Geenhoven en het Gegraaf). De laatste jaren is in de oude kern op vrijkomende plaatsten veel voor senioren gebouwd. Deze woningen staan veelal in de buurt van bestaande voorzieningen. Deze, uiteraard onvolledige, karakteristiek is bepalend voor de door werkgroep Valkenswaard West gesignaleerde problemen. Vergrijzing van de wijk, een tekort aan geschikte woningen en het ontbreken van algemene voorzieningen staan minder op de voorgrond. De genoemde knelpunten zijn specifieker van aard. De werkgroep constateert dat er op het terrein van zorg voldoende aanbod is, maar plaatst kanttekeningen bij de kwaliteit. Dit in termen van bijvoorbeeld openstelling (zie o.a. de discussie rond de apotheken), voorlichting en communicatie, het medisch versus het sociaal model, bejegening en activiteitenbegeleiding. Ook bureaucratisering en gebrek aan samenwerking tussen met name woonen zorgaanbieders, maar ook anderen, noemt de werkgroep. Met het overzicht Dienst- en Zorgverlening Senioren toont de werkgroep dat men de vraagkant niet over een kam kan scheren. Langer thuis wonen, juist in de nieuwbouwbuurten rond de oude kern vraagt om wijkvoorzieningen, buurtaccommodaties, multifunctionele gebouwen, die men dan wel intensief moet gebruiken. Die gebouwen zijn er onvoldoende. Dit in contrast met de vele sociaal culturele activiteiten (zie inventarisatie). In de nieuwbouwbuurten ontbreekt het ook aan specifieke bouwprojecten voor ouderen. Evenals bij zorg vraagt de werkgroep in het hoofdstuk wonen aandacht voor de kwaliteit van bouwplannen en de aantrekkelijkheid van de woonomgeving. Dit zowel in architectonisch, stedenbouwkundig als gebruiksopzicht. Evenals in Borkel en Schaft ook hier een warm pleidooi voor het inzetten van ouderen op uiteenlopende terreinen, zowel (semi) betaald als onbetaald. Hier blijven te veel kansen onbenut. Naast (verkeers)onveiligheid en mobiliteitsproblemen wijst ook deze werkgroep op de gebrekkige informatievoorziening en verwijzingssystematiek. Een wezenlijk probleem. Deze werkgroep heeft een uitgebreid overzicht gemaakt van sociaal culturele activiteiten en accommodaties. Valkenswaard Oost De karakterisering voor Valkenswaard West geldt ook voor Oost: de oude kern met daaromheen nieuwbouwbuurten. Ook hier is dit gegeven bepalend voor de knelpunten en problemen die de werkgroep Valkenswaard Oost signaleert. Opvallend in dit verslag is de aandacht voor het geestelijk welzijn van ouderen. Naast inkomen, wonen en lichamelijke gezondheid is het geestelijk welzijn van cruciale betekenis voor het zich welbevinden. Het deel uitmaken van een sociaal netwerk en het hebben van sociale contacten zijn daartoe wezenlijke voorwaarden. Maar ook het volwaardig kunnen deelnemen aan het maatschappelijk gebeuren en omgang met de moderne technologie horen hier bij. De werkgroep voorziet, als gevolg van met name genoemde veranderingen in de samenleving, dat de vereenzaming toeneemt. Mede in het licht van het voorgaande wijst de werkgroep op het belang van preventie, vooral in de sociaal culturele sfeer en op het terrein van wonen. In het reguliere beleid van overheid en instellingen blijft dit onderbelicht en blijven te veel kansen liggen. Eveneens in


OUDERENPROOF?

het verlengde van het geestelijk welzijn wijst de werkgroep op het belang van contact tussen ouderen en jongeren. Ook deze werkgroep houdt een vurig pleidooi voor een passende informatievoorziening en verwijzingssystematiek. Op dit terrein signaleert de groep te veel missers. Werkgroep Valkenswaard Oost staat uitgebreid stil bij het ontbreken van beleid m.b.t. buurtaccommodaties en het niet uitvoeren van de voornemens t.a.v. woonservicezones. Het bouwen van voldoende geschikte woningen en de verbouw van bestaande woningen zijn, naast de noodzaak van gevarieerde wijken (zowel qua bewoners als qua woningen/woonvormen) en een passende infrastructuur, punten die extra aandacht vragen. Ook in dit verslag aandacht voor concrete knelpunten op het terrein van (verkeers)onveiligheid en mobiliteit. Deze werkgroep heeft veel werk gemaakt van het verzamelen van demografische gegevens. Notitie Waarderingen en Knelpunten Op de startbijeenkomsten in de maanden mei en juni 2003 vroeg de projectgroep de honderden deelnemers aan te geven wat structureel niet goed geregeld is, wat beter kan en wat behouden moet blijven. Dit leverde een paar duizend bemerkingen op, die door een lid van de projectgroep met zorg zijn gerubriceerd. Alle werkgroepen maakten dankbaar gebruik van dit basismateriaal. Zoals te verwachten was er veel aandacht voor concrete problemen op het gebied van verkeer en parkeren, vervoer, straatverlichting, straatmeubilair, oversteekplaatsen, trottoirs en fietspaden, onderhoud woonomgeving, bereikbaarheid (woon)gebouwen. Uit de inventarisatie spreekt een beeld van verschraling van dienstverlening en van achterstallig onderhoud. Naast deze haast alledaagse stenen des aanstoots wezen de aanwezigen ook op andersoortige problemen: dreigend tekort aan geschikte en betaalbare woningen, (acute) beschikbaarheid van zorg, verzakelijking van de primaire gezondheidszorg, ingewikkelde en tijdrovende procedures. Men is bezorgd over de druk op de mantelzorg. Uit reacties spreekt onvrede over bejegening, communicatie en informatie juist van de zijde van de gemeente. Bestudering van de werkgroepverslagen leert dat de werkgroepen goed nota hebben genomen van deze notitie.

2.4 Uitgangspunten Analysering van de rode draden in de werkgroepverslagen en vooral van de afzonderlijke verslagen en ook van de hiervoor genoemde notitie geeft inzicht in waar het de vraagzijde fundamenteel om gaat. Anders gezegd, bestudering levert een reeks uitgangspunten op, die van belang is voor het antwoord op de vraag in dit hoofdstuk of Valkenswaard ouderenproof is. Vergrijzing serieus nemen Ouderen zelf, hun organisaties, instellingen en overheden kunnen niet meer heen om het feit dat de vergrijzing omvangrijk is, verstrekkende consequenties heeft en derhalve tot ingrijpende maatregelen moet leiden.


OUDERENPROOF?

23

Blijvend thuis Ofschoon wellicht begonnen als bezuinigingsmaatregel, is het ook de intentie van de ouderen zelf om zo lang mogelijk thuis2 te blijven wonen en de regie in eigen hand te houden. Preventie en signalering Preventieve activiteiten en zorgvuldige signalering voorkomen dat senioren te vroeg en vaak ook onnodig gebruik maken van (zorg)voorzieningen. Dit is niet alleen van belang voor de maatschappij, maar juist ook voor de ouder wordende mens. Geschikte wijken Zolang mogelijk zelfstandig wonen vraagt om wijken die hierop zijn toegesneden. Voldoende geschikte woningen, een zorgsteunpunt, een ontmoetingspunt, (winkel)voorzieningen op loopafstand en een goede infrastructuur. De verantwoordelijkheid nemen Van de zijlijn toezien hoe anderen de problemen oplossen is er niet meer bij. Senioren zijn via hun belangenorganisaties - samenwerkend in de Stichting Seniorenberaad Valkenswaard mede verantwoordelijk voor het signaleren en oplossen van de problemen voortkomend uit vergrijzing.

24

Duurzame plannen Boeiende nota's, behartigenswaardige aanbevelingen en flitsende projecten zijn niet voldoende. Het gaat om duurzame plannen. Plannen die een antwoord bieden op de consequenties van de vergrijzing, plannen die bestand zijn tegen de waan van de dag en die langere tijd meegaan. Overleg en samenwerking De problematiek van de vergrijzing is ook in Valkenswaard zo massief dat betrokkenen over hun institutionele belangen dienen heen te stappen om actief te gaan zoeken naar win-win situaties. Serieus overleg en vergaande samenwerking vormen de middelen hiertoe.

2.5 Conclusie -

2

Op de terreinen wonen en (mantel)zorg heerst een te grote onzekerheid; De werkgroepen signaleren forse knelpunten; Te veel plannen zijn nog niet in uitvoering (bijvoorbeeld de indeling van Valkenswaard in woonservicezones) of zitten in het slop (zoals het één-loket); Onvoldoende samenwerking tussen de betrokken organisaties, instanties en instellingen. Een gemeente die hierbij nadrukkelijker de regierol op zich moet nemen.

Dit is individueel en zelfstandig wonen, al of niet met een vorm van thuiszorg.


OUDERENPROOF?

3

Ontwikkelingen

3.1 Inleiding e door de werkgroepen gesignaleerde knelpunten, problemen en punten van zorg komen niet uit de lucht vallen. De kennis van deelnemers over en zicht op wonen, zorg en welzijn stoelen op ervaringsgegevens. Hun vragen en wensen komen voort uit hun verwachtingen over de toekomst en opvattingen over de eigen plaats daarin. Zij weerspiegelen actuele ontwikkelingen. In dit hoofdstuk staan die ontwikkelingen centraal, die samen zicht geven op de achtergronden van de gesignaleerde knelpunten, problemen en punten van zorg. Dit overzicht zal ook van pas komen in de twee volgende hoofdstukken, waar het over de aanbevelingen gaat. Zoals eerder vermeld, deze eindrapportage is geen wetenschappelijke studie. Het gaat in dit hoofdstuk om verklarende achtergronden, niet om een grondige analyse.

D

25

3.2 Ontwikkelingen Demografisch Nederland vergrijst. Noord-Brabant is de provincie die het meest vergrijst. In Noord-Brabant is Valkenswaard de meest vergrijzende gemeente. De door werkgroep Oost verzamelde demografische gegevens (zie bijlage 1) en ook het rapport WOONvisie van de gemeente Valkenswaard tonen de omvang van de vergrijzing aan. Tussen 2003 en 2033 zal het aantal 65-jarigen met 60% toenemen. Omdat vergrijzing in Valkenswaard gepaard gaat met ontgroening - er komen minder jonge mensen en bovendien trekken veel jonge mensen uit Valkenswaard weg versterkt dit de bovenstaande ontwikkeling. Door de trek naar buiten neemt de scheefgroei extra toe. Naast de vergrijzing is er de dubbele vergrijzing: niet alleen meer mensen worden oud, denk aan de geboortegolf, maar mensen worden gemiddeld ook ouder. Meer mensen dan vroeger worden tachtig, negentig of honderd jaar. Door die hoge ouderdom zullen velen van hen dementeren! De komende decennia zal het aantal 75-plussers in Valkenswaard zich ruim verdubbelen: van 1.800 naar 3.900. De vergrijzing en de dubbele vergrijzing betekenen een alsmaar groeiende vraag naar geschikte woningen, naar bijzondere vormen van zorg en naar specifieke welzijnsactiviteiten. In ongeveer 2030 is de vergrijzing op haar hoogtepunt.

HOOFDSTUK 3: ONTWIKKELINGEN

Bijzonder punt van aandacht is de vergrijzing per buurt/wijk. Bijvoorbeeld in Dommelen, overwegend een klassieke nieuwbouwwijk, neemt het aantal 65-plussers toe van 453 in 2002 tot 1.336 in 2014. Nagenoeg een verdrievoudiging! Veel meer dan in andere wijken. Maatschappelijke tendensen De Nederlandse maatschappij wordt meer individualistisch, meer gehaast en verzakelijking neemt toe. Wetenschappers zijn het er niet over eens of meer individualistisch ook betekent dat er bijvoorbeeld minder vrijwilligerswerk wordt verricht. Het lijkt erop dat dit meevalt. Met name vreest men - en de werkgroepverslagen getuigen hiervan - dat als gevolg van de hiergenoemde tendensen de mantelzorg in de problemen komt. Voorbeeld van de verzakelijking in Valkenswaard is de discussie over de openstelling van apotheken.

26

Ouderen Ouderen, senioren zijn niet meer wat ze waren. In toenemende mate zijn senioren kritischer en mondiger, willen de regie over hun eigen leven voeren en in allerlei opzichten hun zelfstandigheid bewaren. Zij staan vaak ook sceptischer tegenover maatregelen van de overheid en het beleid van instellingen. Zij hebben geleerd dat de maakbaarheid van de samenleving minder is dan men vroeger dacht. Ook staan veel senioren 'met hun rug naar de ouderdom'. Zij identificeren zich met mensen die jonger zijn. Denk aan het 'Zwitserleven gevoel': er jeugdig blijven uitzien, zorgeloos genieten, laat anderen de problemen nu maar oplossen. Met de rug naar de ouderdom staan heeft ook een positieve kant. Zo lang mogelijk midden in het leven staan betekent ook zo lang mogelijk gebruik blijven maken van algemene voorzieningen. En daar dan natuurlijk ook voor betalen. Overheidsbeleid Landelijke, provinciale en gemeentelijke overheden realiseren zich de demografische ontwikkelingen. Dit Project Valkenswaard Ouderenproof, ontwikkeld en gestimuleerd door de provincie, is niet alleen opgepakt door de Stichting Seniorenberaad Valkenswaard (SBV) en door de Stichting Welzijn Valkenswaard (SWV), maar het convenant is ook door het gemeentebestuur ondertekend en dit schept inspanningsverplichtingen. Het overheidsbeleid om mensen die zorg of verpleging behoeven de mogelijkheid te bieden langer thuis te blijven wonen is niet alleen ingegeven door bezuinigingsoverwegingen, maar sluit ook aan bij wensen en behoeften van de hedendaagse ouder wordende mens: zolang mogelijk zelfstandig wonen en de regie zoveel mogelijk in eigen hand houden. Het persoonsgebonden budget (PGB) sluit hierbij aan. De beleidskeuze voor langer zelfstandig thuis blijven wonen heeft verstrekkende gevolgen: de behoefte aan geschikte woningen, aan verzorging en verpleging aan huis en de mogelijkheid om


bij acute problemen snel opgenomen te kunnen worden. Verzorgingshuizen veranderen van karakter, verpleeghuizen gaan buiten hun muren werken en vrije ondernemers benutten hun kansen. Het welzijnswerk ziet zich voor een groeiende groep met specifieke wensen en problemen geplaatst. De druk op mantelzorg neemt toe en op het punt van mobiliteit komen bijzondere wensen. In het verlengde hiervan zien overheidsmaatregelen het licht: subsidies woningaanpassing, veranderingen AWBZ, de komst van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning in 2006 (WMO), veranderingen bij RIO's, discussies over het pensioenstelsel, financiële ondersteuning van de informele zorg ter ontlasting van mantelzorgers, groeiende bereidheid bij de rijksoverheid om de grenzen op het gebied van bureaucratie en regelgeving op creatieve wijze te doorbreken. De rijksoverheid maakt concurrentie tussen instellingen mogelijk: oogmerken zijn kostenbeheersing en kwaliteitsverhoging. Thuiszorg heeft niet meer het alleenvertoningsrecht voor zorg aan huis. Verpleeghuizen en corporaties begeven zich op het terrein van thuiszorg respectievelijk -service. Naast deze non-profit instellingen verschijnen er particuliere bureaus op de markt. Voor woningverhuur al de gewoonste zaak, voor verzorging en verpleging betrekkelijk nieuw. Instituties In de sectoren zorg en wonen is al langer sprake van schaalvergroting. Verzorgingstehuizen en verpleeghuizen fuseren. Hetzelfde geldt voor instellingen voor thuiszorg en voor woningcorporaties. In Valkenswaard geldt schaalvergroting voor de beide laatstgenoemde instellingen. De concurrentie tussen deze en andere organisaties neemt toe. Dit brengt de gemeente, die mede door de decentralisatie in de regierol is geplaatst, in een lastige positie. Hoe ontwikkel je beleid met organisaties die ook elkaars concurrenten zijn? De tot nu toe mislukte pogingen om ook in Valkenswaard voor ouderen tot één loket te komen voor informatie en verwijzing met betrekking tot wonen, zorg en welzijn, toont hoe moeilijk het is om de regie te voeren bij dit type veranderingsprocessen. Wonen - Zorg - Welzijn Waar wonen, zorg en welzijn tot voor kort verkaveld waren tussen afzonderlijke instituties staan nu mensen (vragers) en wijken (langer zelfstandig wonen) centraal. Dit vraagt om integrale benadering. Een wijze van werken tussen de instellingen onderling en met de gemeente, waarvoor overleg, afstemming en samenwerking kenmerkend zijn. Niet alle instellingen op een hoop, ieder blijft doen waar deze goed in is, de kernfuncties. Mantelzorg De mantelzorger zorgt voor iemand, omdat deze daar een sociale relatie mee heeft. Denk aan partner, zoon of dochter, buur of vriend. Buiten organisaties om, niet betaald en vaak zeer intensief. Vierentwintig uur per dag, zeven dagen in de week, soms jaren lang. Door de toenemende vraag, door langer zelfstandig wonen en door maatschappelijke veranderingen neemt de druk op de thuiszorg toe. Bij de Stichting Welzijn Valkenswaard is de 'vrijwillige thuiszorg' actief. Deze


27

is (op termijn) niet zonder meer in staat de groeiende problematiek adequaat het hoofd te bieden.

28


Lokale onderzoeken en plannen De gemeente Valkenswaard en de lokaal werkende instellingen zitten niet met hun handen in de schoot; zij zijn wel degelijk met de toekomst bezig. De nota WOONvisie is hier een goed voorbeeld van. Andere voorbeelden zijn: 'Senioren en veiligheid' van de politie en de Seniorenpeiling Valkenswaard 2001-2002 (GGD).

3.3 Spanning en dynamiek De werkgroepverslagen bevatten uiteenlopende signalen over actuele zaken en over toekomstverwachtingen. De signalen verwijzen naar (overheids)beleid, financiering, diensten van instellingen, samenwerking, plannen. In de verslagen is ook sprake van onvrede en spanning. Veel zaken zijn niet zoals men vindt dat deze zouden moeten zijn. De verslagen en het vorige hoofdstuk geven hiervan tal van voorbeelden. De oorzaken hiervan zijn voor een deel te vinden in de hierboven beschreven ontwikkelingen, maar er is meer, er is een structureel gegeven. Het onderstaande schema brengt dit in beeld.

WENSELIJKHEID INGEGEVEN DOOR

⇒

ONVREDE / ZORGEN / ANGSTEN

⇒

ERVARINGEN / FRUSTRATIES

⇒

BEHOEFTEN / WENSEN / VERWACHTINGEN

⇒

ONTWIKKELINGEN

⇒

BEZUINIGINGEN

⇒

COMMUNICATIE / BEJEGENING

⇒

AFSTEMMING / SAMENWERKING

⇒

VERANDERINGEN

⇒

OMVANG EN KWALITEIT AANBOD

⇒

PERSOONLIJKE SFEER

⇒

BESCHIKBARE INFORMATIE

⇒

FINANCIËLE PRIORITEITEN

⇒

FEITELIJK AANBOD

⇑

OORZAKEN SPANNING

⇓ (GEZONDHEID, GELD, TIJD) FEITELIJKHEID BEPAALD DOOR

Dit schema leert dat er altijd een spanning zal zijn tussen wenselijkheid en feitelijkheid. Wij leven immers in een dynamische maatschappij. Er zullen voortdurend nieuwe ontwikkelingen zijn, in financieel opzicht groeien de bomen niet tot in de hemel, communicatie en bejegening zullen


29

nooit optimaal zijn, evenals overleg en samenwerking. Deze uiteenzetting is echter geen vrijbrief voor belangenbehartigers (ouderenorganisaties, het SBV), het gemeentebestuur en de besturen van instellingen om achterover te leunen. Spanningen tussen wenselijkheid en feitelijkheid vragen om beleid. 'Beleid' is in feite inspelen op spanningen: analyseren, standpunten innemen, lijnen uitzetten, prioriteiten stellen, leiding geven. Belangenbehartigers zoals ouderenorganisaties, de SBV, de wijkraad Borkel en Schaft maar ook cliënten-, bewoners- en familieraden spelen bij beleidsontwikkeling en -uitvoering een belangrijke rol. Bouwstenen voor beleid vindt de beleidsmaker in de werkgroepverslagen en in deze eindrapportage. In de twee volgende hoofdstukken staan aanbevelingen centraal die voor het wegnemen, het verminderen van de spanningen in Valkenswaard van belang zijn.

30


4

Oplossingsrichtingen

4.1 Inleiding it hoofdstuk keert terug naar de werkgroepverslagen. De constatering in het vorige hoofdstuk luidde dat de bemerkingen, de knelpunten en de verwachtingen van de werkgroepen niet uit de lucht zijn komen vallen. Demografische ontwikkelingen en ook actuele maatschappelijke en sociale veranderingen blijken er aan ten grondslag te liggen. Deze zorgen voor spanning tussen wenselijkheid en feitelijkheid. Passend beleid moet daarop antwoord bieden. In dit hoofdstuk staan de ideeën, de suggesties en de aanbevelingen centraal. De werkgroepverslagen bevatten er meer dan 200. Uiteenlopend van zeer concreet als het over een bepaalde gevaarlijke oversteekplaats gaat, tot alomvattend waar het landelijke wetgeving betreft. Niet alle aanbevelingen krijgen in dit hoofdstuk een plaats. Dit vanwege de systematiek van deze eindrapportage: aansturen op een beperkt aantal zeer cruciale aanbevelingen die Valkenswaard op termijn ouderenproof dienen te maken. Dit onder voorwaarde dat Ouderenproof ervoor moet waken, dat de werkgroepsuggesties, die niet rechtstreeks worden meegenomen met de cruciale aanbevelingen, niet uit het zicht verdwijnen. De werkgroepverslagen vormen immers een integraal onderdeel van de Ouderenproofrapportage. Hoofdstuk zes, dat over de waakhondfunctie gaat, komt met ideeën hiervoor.

D

4.2 Centrale aanbevelingen werkgroepverslagen Borkel en Schaft De specifieke aanbevelingen van Borkel en Schaft hangen ten dele samen met de bijzondere situatie van deze kleine kern. Voorop staat de instelling van een meld-, informatie- en alarmpunt. De werkgroep realiseert zich dat Borkel en Schaft daar te klein voor is en komt met het verrassende idee om uiteenlopende diensten en functies te combineren: EHBO-centrale, coördinatiepunt thuiszorg, lokaal VVV-kantoor, infopunt staatsbosbeheer, gemeentelijke infopunt, lokale LIAC-vestiging, etc. Het aantrekkelijke van het idee is het doorbreken van schotten tussen diensten en instellingen. Nadere studie zal leren hoe enthousiast de betrokkenen zijn, wat de inhoud en de vorm precies zijn en wanneer wat gestalte krijgt. Via een groeimodel? Andere aanbevelingen betreffen: - activerend huisbezoek: senioren krijgen op regelmatige tijden, te beginnen met 60 jaar bezoek van een ouderenadviseur. Participeren in de maatschappij is een centraal item; - in Borkel en Schaft dient een klussendienst te komen;

HOOFDSTUK 4: OPLOSSINGSRICHTINGEN

31

-

werken aan het op peil houden c.q. verbeteren van het voorzieningenniveau. Het verslag noemt met name het verenigingsleven en de activiteiten door en voor senioren; - het bouwen van een dertigtal levensloopbestendige appartementwoningen met de mogelijkheid van zorgverlening. Veel belang hecht Borkel en Schaft aan communicatie. Instanties dienen zich in hun manier van communiceren toe te spitsen op de betreffende groep. In deze benadering ligt communicatie vlak bij bejegening, een aandachtpunt dat ook veel andere werkgroepen na aan het hart ligt. De werkgroep breekt ook een lans voor een adequaat vervoer naar instanties op het gebied van medische zorg.

Dommelen

32

Deze snel vergrijzende en qua bebouwing eenzijdig samengestelde wijk vraagt om onorthodoxe oplossingen. De werkgroep pleit voor het op zeer kort termijn op de kaart vastleggen van een woonservicezone. Het ontwikkelen van zo'n zone - men denkt aan de Belleman als centrum - is richtinggevend voor verdere ontwikkelingen: planning (ver)nieuwbouw, op peil brengen (zorg)voorzieningen, aanpassen infrastructuur, waar nodig wijzigen verkeerssituaties en openbaar vervoersvoorzieningen, werken aan veiligheid en overlast. De groep dringt aan op een meer doordachte planning van (levensloopbestendige) woningen dan nu het geval is. Men sluit verdichting en/of sloop van bestaande woningen niet uit. In de ogen van de werkgroep biedt de Belleman in het kader van het ouderenproof maken van Dommelen uitgesproken kansen: voor een zorgsteunpunt, voor een eet-, ontmoetings- en activiteitencentrum voor senioren (multifunctionele ruimten), plaats voor spreekuren, het geven van voorlichting alsmede een hulppostkantoor. Met het oog op deze toekomst van de Belleman dient men wel een ander beheersplan te ontwikkelen. De werkgroep geeft hiervoor aanbevelingen. Hetzelfde geldt voor het beter zichtbaar en bereikbaar maken van de wijkagent. Het probleem van de informatieverstrekking scoort ook bij deze werkgroep zeer hoog. Men komt met het ludieke idee van het uitreiken van een 'Toekomstblik' op de 60ste verjaardag. Dit gevolgd door regelmatig verschijnende nieuwsbrieven. De werkgroep Dommelen breekt hartstochtelijk een lans voor het slechten van schotten tussen instellingen en de groep pleit in dat verband voor een 'virtueel bejaardentehuis'. Men illustreert dit met voorbeelden uit Trynwâlden (Friesland), Veldhoven en Geldrop.

Valkenswaard West Bij de waardering van Valkenswaard West stootte de betreffende werkgroep vooral op tekortkomingen in de kwaliteit van het welzijns-, woonen zorgaanbod. Ook het activiteiten- en dienstenaanbod nam deze werkgroep onder de loep. De kwantiteit is veelal geen probleem maar kwalitatief ziet de groep veel verbeterpunten en somt deze in het werkgroepverslag op.


Speciale aandacht vraagt de groep voor: - wijkaccommodaties: mede met het oog op de komst van woonservicezones3 vraagt de groep aandacht voor multifunctionele wijkaccommodaties en buurtverenigingen. De zorg voor elkaar en de zorg voor de wijk moet primair uitgaan van de bewoners. Wijkgebouwen en bewonersorganisaties zijn hiertoe een voorwaarde. Men pleit voor meer samenwerking en voor meer regie van de zijde van de gemeente; - mantelzorgers en vrijwilligers: dit zijn de mensen die bij de zorg voor elkaar en voor de wijk het werk verrichten. Het bieden van passende ondersteuning is niet alleen een taak voor welzijnswerk, maar ook voor anderen als de gemeente en zorginstellingen; - kwaliteit woningbouw en woonomgeving: minder saai en meer duurzaam bouwen, voorkomen verpaupering, aandacht dagelijkse ergernissen, ook met betrekking tot verkeer; - inzet senioren: de werkgroep pleit voor het bijeenbrengen van vraag naar en aanbod van (betaald) werk. Men denkt aan het opzetten van een ruildienst zoals in diverse andere gemeenten in het land: contacten realiseren en een beroep doen op elkaars kwaliteiten en talenten; - last but not least beveelt de werkgroep aan een klankbordgroep in te stellen. Deze dient niet alleen te voorkomen dat de aanbevelingen van het project Ouderenproof uit beeld verdwijnen, maar ook te bewerkstelligen dat senioren zelf de vinger aan de pols blijven houden, ontwikkelingen volgen, met voorstellen komen en participeren aan de beleidsvoorbereiding, de signaalfunctie.

Valkenswaard Oost Aanbevelingen op het gebied van geestelijk welzijn nemen in het verslag van de werkgroep Valkenswaard Oost een opvallende plaats in. De groep stelt voor een aanpak te ontwikkelen 'om de doelgroep enerzijds te prikkelen meer eigen initiatieven te ontplooien, meer voor zichzelf op te komen, meer maatschappelijk actief te blijven en anderzijds hen te verleiden om maatschappelijk mee te doen en uit hun schulp te kruipen'. Vereenzaming en het voorkomen daarvan worden nadrukkelijk genoemd. De werkgroep geeft in zijn verslag een uitgebreide reeks suggesties hiervoor: in de preventieve sfeer, in proactieve zin, op het punt van signalering en alarmering, met betrekking tot de inzet van vrijwilligers en beroepskrachten, het gebruik van bestaande accommodaties en het benutten van het aanbod aan uiteenlopende activiteiten. Andere aanbevelingen betreffen: - wijkinrichting: de werkgroep pleit voor een integrale kijk op wonen en leven. Deze vormt de leidraad bij het herinrichten van wijken zoals bij de invoering van woonservicezones. Dan gaat het om een pakket samenhangende maatregelen. Ook op dit punt komt de werkgroep met een reeks concrete criteria en aanbevelingen; 3 Een zone waarin centraal zorgwoningen rondom een zorgsteunpunt, gegarandeerde 24 uurzorg, in de buurt van

voorzieningen en een bovengemiddeld aantal levensloopbestendige woningen (zie de nota WOONvisie).


33

-

informatie en verwijzing: de aanbeveling is kort en krachtig: creëer één loket voor alles en probeer met preventieve maatregelen senioren voor te bereiden op wat komen gaat; - openbaar vervoer: de werkgroep vindt dat het tijd wordt om in Valkenswaard met ongebruikelijke oplossingen te komen en pleit voor de invoering van gratis openbaar vervoer. Ook deze werkgroep maakt zich zorgen over het vervolg van het Project Ouderenproof Valkenswaard en pleit in zijn aanbevelingen voor openheid en voortgangsbewaking.

4.3 Integraal

34

Opvallend in alle werkgroepverslagen is een integrale benadering waarin alle aspecten in samenhang worden bekeken en aangepakt. Zo'n benadering komt - blijkens de ideeën van de werkgroepen - zowel tot uitdrukking in samenhang bij de uitvoering als in het feit dat instellingen op basis van hun kerntaken samenwerken: eenheid in verscheidenheid. Voorbeelden van samenhang op inhoud en uitvoering zijn: - de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers door meerdere instellingen (Valkenswaard West); - uitgaan van een integrale kijk op wonen en leven bij de inrichting van wijken (Dommelen, Valkenswaard Oost); - niet fixeren op vereenzaming, maar richten op geestelijk welzijn (Valkenswaard Oost); - aandacht voor kwaliteitsverbetering (Valkenswaard West). Voorbeelden op het punt van samenwerking op basis van kerntaken: - de ontwikkeling van een 'virtueel bejaardentehuis' (Dommelen); - de ontwikkeling van een één-loket voor voorlichting en verwijzing (Borkel en Schaft en Valkenswaard Oost); - werken aan op peil houden dan wel brengen van het (wijk)voorzieningenniveau (alle werkgroepen); - herontwikkeling Belleman (Dommelen). Voorbeelden elders laten zien dat integrale benaderingen succesvol zijn. Het Skewiel in Trynwâlden waar de schotten tussen de instellingen zijn afgebroken en waar de aanbieders zich met veel vindingrijkheid hebben verenigd tot één rechtspersoon. De 'Zorgwijzer' in Bergen op Zoom waar gemeente en instellingen samenwerken in één-loket. Compleet met de inbreng van eigen personeel. Dus één frontoffice voor welzijn, wonen en zorg. Niet alleen voor senioren, maar ook voor invaliden, gehandicapten en langdurig zieken. Een goed voorbeeld is ook de gemeente Bladel. Onder de vlag van het Gecoördineerd OuderenWerk de Kempen participeren daar alle betrokkenen in één loket en werkt men al jaren aan een gezamenlijk en integraal aanbod.


De integrale benadering lijkt voor de door de werkgroepen gesignaleerde problemen een passende oplossingsrichting. Het neemt niet alle spanning weg, maar leidt wel tot creatieve benadering van lastige vraagstukken. Denken in termen van woonservicezones is zo'n creatieve, integrale benadering.

4.4 Woonservicezones De gemeentelijke nota WOONvisie gaat over wonen, zorg en welzijn in Valkenswaard en is in 2003 door de gemeenteraad vastgesteld. Deze nota pleit voor het instellen van woonservicezones. Woonservicezones zijn (delen van) wijken waar sprake is van zorgwoningen rond een zorgsteunpunt, dat 24-uurs zorg garandeert. Een zorgsteunpunt in combinatie met of in de nabijheid van een ontmoetingscentrum, winkels, welzijnsvoorziening. Binnen redelijke afstand (loopafstand) een boven gemiddeld aantal levensloopbestendige woningen. Vanuit de zone kunnen verschillende functies en diensten naar de wijk worden gehaald of gebracht. De nota kiest expliciet niet voor verdere grootschalige concentraties van voorzieningen voor zorgbehoeftigen. De zorgen dienstverlening dient vorm te krijgen vanuit een integrale gebiedsgerichte aanpak. De zorgen dienstverlening is niet alleen gericht op senioren maar ook op mensen met een handicap of langdurig zieken. De gemeente wil twee pilots voor een woonservicezone ontwikkelen: één voor Dommelen/Valkenswaard en één voor Borkel en Schaft. Project Ouderenproof maakt bij dit voornemen twee kanttekeningen: - Het idee van woonservicezones past uitstekend in de integrale benadering zoals die ook uit de aanbevelingen van de werkgroepen spreekt. Wat in de uitwerking opvalt is het accent op wonen en zorg. Welzijn neemt in het theoretische deel een centrale plaats in, maar blijft in de uitwerking op de achtergrond. Het Project Ouderenproof pleit voor een 'verbrede' opzet voor woonservicezones. Zones waarin niet alleen sprake is van een zorgsteunpunt, maar ook van een welzijnssteunpunt. In veel toelichtingen op de aanbevelingen benadrukken de werkgroepen het belang van het zich welbevinden, van ontmoeting, ontspanning en educatie, van preventieve maatregelen en activiteiten, van het vroegtijdig signaleren van problemen, van de inzet van ouderen voor ouderen. Deze en andere voorbeelden vallen buiten het huidige beeld van de zorg in enge zin. Welzijn dient inclusief te zijn. Onderdeel van de 'verbrede' woonservicezone vormt ook de dienstverlening zoals winkels en postagentschappen/banken. - De nota WOONvisie kiest voor twee pilots. Op grond van meerdere overwegingen geeft het Project Ouderenproof de voorkeur aan een andere aanpak dan de nota voorstelt. Enerzijds zijn er de ernst van de vergrijzing en de lange ontwikkelingstijd, die een woonservicezone nodig heeft. Anderzijds gaan in de verschillende wijken en buurten met name


35

de (vernieuw)bouwactiviteiten gewoon door. Dit zonder dat men rekening houdt met de aanwijzing en inrichting van woonservicezones. Hetzelfde geldt voor de (beleids)plannen van met name zorginstellingen en wooncorporaties. Te lang wachten met uitspraken over en plannen voor concrete woonservicezones betekent meer en meer achter de feiten aanhollen. Voor pilots is geen tijd meer. Ouderenproof vraagt om toepassing van het concept woonservicezones op alle wijken van Valkenswaard.

4.5 Kruispunten Zoals eerder vermeld, de werkgroepen hebben rond de tweehonderd ideeën en suggesties opgeschreven. Aanbevelingen die ogenschijnlijk lastig te groeperen zijn. De hierboven besproken woonservicezone laat echter zien dat bij een integrale benadering meerdere problemen en stukjes oplossing bijeenkomen. Men zou de woonservicezone een oplossingen-kruispunt kunnen noemen. Bestudering van de aanbevelingen in de werkgroepverslagen leveren meer van die kruispunten op.

36

Senioren voor senioren Nagenoeg alle werkgroepen constateren dat Valkenswaard onvoldoende gebruik maakt van de tijd, de vaardigheden en de kennis van ouderen. Zij komen met rechtstreekse aanbevelingen als: senioren voor senioren, doe meer beroep op de ouderen zelf, betrek ouderen bij beleidsontwikkeling. Werkgroepen schrijven ook aanbevelingen die stoelen op de inzet van leeftijdsgenoten. Voorbeelden zijn: activerend huisbezoek/ouderenadviseurs, vervoer wijkgenoten, klussendienst, geven van cursussen en lezingen, projecten gemeenschappelijk wonen, instelling klankbordgroep, oprichten ruildienst. Overigens, men noemt ook activiteiten met en voor jongeren. Minder uitdrukkelijk maar wel aanwezig in de verslagen is de belangenbehartiging door de senioren zelf. Rechtstreeks door op te komen voor het eigen belang, maar ook indirect via ouderenorganisaties, via het SBV of door zitting te nemen in besturen of (wijk)raden. Informatie en verwijzing Signalering en alarmering Preventie en mantelzorg Op deze drie 'kruispunten' deden de werkgroepen tientallen aanbevelingen. Zeer concreet over de grootte van het lettertype in brochures, over 'meer bewegen voor ouderen' of het instellen van telefooncirkels tot op het institutionele niveau waar het informatie- en verwijzingspunten betreft, of een wijkgericht signaleringssysteem onder huisartsen, verzorgenden, pastores en vrijwilligers. Ervaringen elders (zoals in Bergen op Zoom) leren dat de combinatie van een informatiepunt met een verwijzingspunt (frontoffice) een goede oplossing is voor het klassieke informatiepro-


bleem: de spanning tussen de alsmaar groeiende hoeveelheid informatie en het gegeven dat mensen pas op zoek gaan naar inlichtingen wanneer er behoeften of vragen zijn, wanneer de nood echt aan de man komt. Bij het zoeken naar en verwerken van informatie zijn het hoe (de vorm van informatieverstrekking) en het wanneer (acuut probleem) zeker zo belangrijk als het wat (de informatie zelf). Dit maant tot enige voorzichtigheid met betrekking tot aanbevelingen zoals uitgebreide jaarlijkse overzichten, rondschrijvens en dergelijke. Eigenlijk zou een kaartje met één adres en één telefoonnummer moeten volstaan. Veel aanbevelingen refereren naar vrijwilligerswerk. De mantelzorg is volledig vrijwilligerswerk. Vrijwilligers kunnen niet zonder de coördinatie en ondersteuning van professionals, met name van professionals uit de welzijnssector. Deze sector staat al geruime tijd onder druk, mede omdat de producten van welzijn niet echt tastbaar en zichtbaar zijn. De komst van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) in 2006 maakt de toekomst er niet zekerder op. Zoals het er nu naar uitziet verstrekt het rijk in het kader van deze wet een extra budget aan gemeenten, maar dit is geen geoormerkt geld4. Bemoeizorg De boodschap van veel aanbevelingen is om niet af te wachten tot ouderen in de financiële problemen komen, er plotseling alleen voor staan, in een onaangepaste woning (blijven) wonen of vereenzamen, maar om ouderen actief op te zoeken. Zich actief met ouderen te bemoeien. Dat klinkt paternalistisch, maar in het algemeen is het goed regelmatig contact te houden met die ouderen die in de gevarenzone dreigen te komen of er al in verkeren. Natuurlijk zijn huisartsen, medewerkers van de thuiszorg, pastores en ook naaste buren in de gelegenheid problemen te signaleren, maar vaak is dat dan in een vrij laat stadium. Regelmatig bezoek van bijvoorbeeld een ouderenadviseur kan wonderen doen. Natuurlijk is er een spanningsveld tussen privacy en bemoeizorg. Uit onderzoek blijkt echter dat de doelgroep deze aanpak waardeert. Bejegening en communicatie De omgang met patiënten, zorgvragers, indieners van verzoeken, woningzoekenden en mensen met klachten noemt men ook wel bejegening. Zeker iemand die zorg en hulp behoeft, komt in de positie dat men afhankelijk is van een professional, afhankelijk is van diens 'technische' kwaliteiten. Maar ook afhankelijk van de wijze waarop die professional met je omgaat, je bejegent, 'warme handen en een warm hart heeft'. Een vraag of klacht serieus nemen, goed kunnen luisteren, respect en begrip tonen, de tijd nemen zijn daar onderdelen van. Uit de werkgroepverslagen blijkt hoe belangrijk bejegening en communicatie zijn. Uitsluitend technische vaardigheden en vakkennis volstaan niet voor een hulpverlener, chauffeur, voorlichter, wijkagent, arts of ambtenaar. Juist waar de afhankelijkheid groot is zijn bejegening en communicatie van wezenlijke betekenis. 4 Geoormerkt, ook wel 'gelabeld' geld is geld dat de gemeente of een instelling aan een nauwkeurig omschreven doel

of voorziening dient te besteden.


37

Leefbaarheid en veiligheid Verkeer, parkeren, vervoer Met name de startbijeenkomsten leverden ten aanzien van deze punten honderden bemerkingen op. Bemerkingen die hoofdzakelijk op wijken buurtsituaties betrekking hebben. De werkgroepen besteedden er ruim aandacht aan en kwamen met uiteenlopende voorstellen. Voorstellen op het vlak van beheer, onderhoud, toezicht en aanpassen van verkeerssituaties. Men hoopt dat de wijkgerichte aanpak waarvoor de gemeente heeft gekozen een passend oplossingskader is. Wat het vervoer betreft realiseert men zich dat het gemak dat de eigen auto biedt, uithollend werkt op alles wat men op het terrein van vervoer en mobiliteit bedenkt. Dit probleem vergt een andere, onorthodoxe kijk op vervoer. Wellicht is een rigoureuze maatregel zoals gratis openbaar vervoer in combinatie met het bemoeilijken van het autoverkeer zo'n onorthodoxe oplossing (zie Hasselt in België).

38

Samenwerking instellingen Planmatige aanpak Regie gemeente De werkgroepaanbevelingen betreffen niet alleen het wat maar ook het wie en hoe. Instellingen moeten het lef opbrengen om, waar de vergrijzing een ernstig maatschappelijk probleem wordt, hun institutionele belangen te relativeren en samen te werken. De hierboven bepleite integrale benadering dwingt hier ook toe. Brede woonservicezones zijn geen zaak van één instelling. De regierol van de gemeente ligt in het verlengde van deze benadering. De gemeente verkeert qua positie, functies en kwaliteit van medewerkers in de situatie om de leidende rol op zich te nemen.

4.6 Tot slot Het volgende hoofdstuk beschrijft twaalf voor Valkenswaard cruciale aanbevelingen. Deze zullen geen verrassing zijn voor wie kennis heeft genomen van de voorgaande hoofdstukken. Dat is een goede zaak. Ook cruciale aanbevelingen kunnen niet zomaar uit de lucht komen vallen. De werkgroepen, het SBV, de ouderenorganisaties en ieders achterban dienen zich erin te herkennen. Maar, en dat is zeker zo belangrijk, ook de betreffende instellingen en instanties, en uiteraard de gemeente moeten de knelpunten, de analyse en de oplossingsrichtingen kunnen onderschrijven. Samen met de ouderen(organisaties) zullen juist zij aan het werk moeten gaan met de aanbevelingen. Alleen voor eigen parochie preken zet geen zoden aan de dijk!


5 Cruciale aanbevelingen 5.1 Inleiding enmerkend voor cruciale aanbevelingen is dat deze voor een langere periode effecten dienen te sorteren. Kenmerkend is ook de integrale benadering, waarbij sprake is van samenhang tussen welzijn, wonen en zorg op inhoud en uitvoering. De samenwerking tussen instellingen op basis van hun kerntaken maakt deel uit van deze benadering. De onderstaande aanbevelingen zijn verdeeld in vier categorieën: ontwikkelingsprojecten, meetbare aanbevelingen, beleidsaandachtspunten, verworvenheden. Per aanbeveling staat vermeld wie de kartrekker is. In een periode aansluitend op de aanbieding en verspreiding van de eindrapportage zal, conform het convenant, contact worden opgenomen met de betreffende kartrekker om over de concretisering van de aanbeveling te spreken. Het Project Ouderenproof volstaat hier met een globale beschrijving van elke aanbeveling. De reden hiervoor betreft de aard van het Project Ouderenproof. In dit project zijn de senioren (de vraagzijde) aan het woord. Het is in eerste instantie niet aan hen om de oplossingsrichtingen gedetailleerd uit te werken. Populair gezegd, zij hebben er niet voor doorgeleerd. De uitwerking van de aanbevelingen is een zaak van allen die daarbij betrokken zijn. In de ogen van het Project Ouderenproof dienen de aanbevelingen interactief te worden ontwikkeld. De werkgroepverslagen zijn daarbij noodzakelijk. Zij vormen de grondslag voor de aanbevelingen en bevatten concrete aspecten en concrete activiteiten. Ouderenproof adviseert de kartrekkers om bij de samenstelling van werk- of projectgroepen een beroep te doen op de deelnemers van het Project Ouderenproof.

K

5.2 Ontwikkelingsprojecten Bij ontwikkelingsprojecten gaat het om het op projectmatige wijze tot ontwikkeling brengen van een voorziening, werkwijze of aanpak. Na de ontwikkelingsfase wordt deze door de betrokkenen geïnstitutionaliseerd. Bij voorkeur als onderdeel van een of meerdere bestaande instellingen. Liever geen nieuwe stichting. Er is geen behoefte aan nog meer instellingen en dus nog meer schotten.

HOOFDSTUK 5: CRUCIALE AANBEVELINGEN

39

Eén loket Er komt in Valkenswaard één loket voor informatieverstrekking, voorlichting, verwijzing en signalering op de terreinen welzijn, wonen en zorg. Dit loket is er voor alle inwoners van Valkenswaard. De gemeente neemt het initiatief voor het instellen van een vernieuwde projectgroep.

40

Toelichting Dit project geniet de hoogste prioriteit. Informatieverstrekking, voorlichting, verwijzing en signalering zijn in alle verslagen hot-items. Het betreft dé schakel tussen vraag en aanbod. Bovendien zit er weinig schot in de werkgroep één-loket. Deze werkt nu al weer zeer geruime tijd en zonder zichtbare resultaten aan het éénloket Valkenswaard. Project Ouderenproof staat een voorziening voor ogen die niet alleen bedoeld is voor ouderen, maar voor alle inwoners van Valkenswaard. Deze voorziening kan worden aangehaakt bij een bestaande instelling en de andere samenÉén-loket in behandeling werkingspartners kunnen daar hun frontofficepersoneel detacheren. Het één-loket is gesitueerd op een centrale locatie. Er zijn spreekuren in verder weg gelegen wijken. Project Ouderenproof stelt zich voor dat de gemeente direct na aanbieding van dit rapport als eerste de stap neemt tot het instellen van een vernieuwde projectgroep met een vernieuwde taakomschrijving, werkwijze en tijdpad. Dit na overleg met het OCO5. Mogelijke voorbeelden voor het één loket zijn Reusel, GOW De Kempen en 'Zorgwijzer' Bergen op Zoom. Preventieproject De ouderenorganisaties stellen een projectgroep in die in overleg met het OCO een projectplan opstelt voor het doorlichten van direct en indirect preventieve activiteiten. Het doorlichten resulteert in een geactualiseerd en samenhangend activiteitenpakket en in afspraken met organisaties en instellingen over de uitvoering daarvan. Desgewenst vragen de ouderenorganisaties hierbij de ondersteuning van de Stichting Welzijn Valkenswaard. 5 De Overleggroep Coördinatie Ouderenbeleid (OCO) beoefent samenwerking op gemeentelijk niveau o.l.v. een

onafhankelijk voorzitter. De leden zijn: Stichting SeniorenBeraad Valkenswaard, Thuiszorg Kempenstreek, Bouwvereniging Woningbelang, Algemeen Maatschappelijk Werk Dommelregio, GGD Zuidoost Brabant, Stichting Welzijn Valkenswaard, Stichting Valkenhof, Hertog Hendrik van Lotharingen en de gemeente Valkenswaard.


Toelichting Preventieve activiteiten voorkomen niet dat ouderen op enig moment een vorm van ondersteuning of verzorging behoeven. Preventieve activiteiten voorkomen wel dat mensen te vroeg afhankelijk worden: afhankelijk in financiële zaken, bij sociale contacten, het doen van het huishouden, bij lichamelijke verzorging. Preventieve activiteiten kunnen ook bevorderen dat ouderen langer blijven participeren. De praktijk leert ook dat senioren aanmerkelijk meer zorg nodig hebben, wanneer er niet tijdig preventieve maatregelen zijn genomen. Tal van activiteiten spelen direct of indirect een belangrijke rol bij het voorkomen of uitstellen van afhankelijkheid. Activiteiten zoals voorlichting en advies, sport en bewegen voor ouderen, ontmoeting en ontspanning, trainingen en cursussen en activerend huisbezoek. Ook het inrichten van een fijnmazig netwerk gericht op onderling contact en aandacht hoort hier bij. Het is zaak een goed zicht te verwerven op wat Valkenswaard op het terrein van preventie te bieden heeft, waar er witte vlekken zijn of overlappingen. In alle werkgroepverslagen staan hiervoor aanzetten en suggesties. Ouderenproof stelt voor dat de ouderenorganisaties een projectgroep instellen, die in overleg met het OCO een projectplan opstelt voor het doorlichten van de direct en indirect preventieve activiteiten. Ouderenorganisaties omdat deze de direct belanghebbenden vertegenwoordigen. Bemoeizorg De Stichting Welzijn Valkenswaard neemt het initiatief tot de start van een ontwikkelingsproject bemoeizorg. De deelnemers aan dit project bestuderen de werkgroepverslagen, inventariseren en waarderen het huidig aanbod, brengen verbeteringen aan en ontwikkelen waar nodig nieuwe activiteiten. Het resultaat is een vernieuwd en samenhangend pakket aan bemoeizorgactiviteiten. Toelichting Niet afwachten tot er problemen zijn, maar ouderen actief opzoeken. In de werkgroepverslagen staan meerdere aanbevelingen op dit punt. Voorbeelden zijn activerend huisbezoek, ouderenadviseurs, 'het Toekomstblik', een vertrouwenspersoon en het signaleren van vereenzaming. Bovendien vinden er in de praktijk al bemoeizorgactiviteiten plaats. Activiteiten die nu niet bij eenieder bekend zijn. In dit ontwikkelingsproject inventariseren de betrokkenen welke activiteiten op het vlak van bemoeizorg nu al in uitvoering zijn. Op deze inventarisatie volgt een waardering: wat behouden, wat verbeteren, waarmee stoppen. Men gaat ook na welke aanbevelingen van de werkgroepen hierop een uitbreiding of aanvulling zijn. Een en ander resulteert in een samenhangend pakket aan bemoeizorg-activiteiten met duidelijkheid over de betrokken instellingen, afspraken over uitvoering en over voortgangscontrole. De Stichting Welzijn Valkenswaard neemt, na overleg met het OCO, het initiatief tot de oprichting van een projectgroep.


41

Arbeidsbureau Senioren De ouderenorganisaties nemen het initiatief tot de oprichting van een 'arbeidsbureau' voor senioren. Dit bureau stimuleert ouderen om hun tijd en kundigheid maatschappelijk in te zetten. Het bureau bemiddelt tussen de vraag van zowel professionele als vrijwilligersorganisaties. Het kan betaald en onbetaald werk betreffen.

42

Toelichting Meerdere werkgroepen wijzen op de onbenutte kwaliteit onder senioren. Senioren kunnen en willen zich ook maatschappelijk inzetten, betaald en onbetaald. Punt is dat vraag en aanbod bij elkaar moeten worden gebracht. Omdat zowel vragers als senioren voorwaarden zullen stellen, is het zaak de koppelingen zorgvuldig te maken. Het opzetten en uitvoeren van een arbeidsbureau/uitzendbureau voor ouderen kan dan ook geen zaak zijn van enkele enthousiaste vrijwilligers. Een gedegen, professionele opzet en blijvende ondersteuning zijn van wezenlijke betekenis. De financiën hiervoor kunnen bijvoorbeeld bijeen worden gebracht door het in rekening brengen van een vergoeding. Bij gebleken succes kan het bureau structureel worden. De groeiende vraag en de komst van de babyboom generatie lijken een garantie voor het succes. In de ogen van Ouderenproof dienen de ouderenorganisaties het initiatief te nemen voor de opzet en de uitvoering van dit project. Dit initiatief raakt senioren rechtstreeks en het slagen ervan vormt het bewijs dat er onder ouderen voldoende tijd en kwaliteit is voor zo'n project. Samenwerking met eventueel in Valkenswaard al bestaande initiatieven ligt natuurlijk voor de hand. Wellicht kunnen het Centrum voor Werk en Inkomen en/of commerciële uitzendbureaus ondersteuning bieden en sponsor zijn. Men kan ook denken aan FreeFlex, een landelijk (digitaal) uitzendbureau voor kortdurend vrijwilligerswerk (www.freeflex.nl).

5.3 Aanbevelingen regulier beleid Aanbevelingen die aansluiten bij regulier beleid vragen niet om een projectmatige aanpak, maar kunnen door de gemeente en/of instellingen zo in hun bestaande beleid worden opgenomen. Het betreffen aanbevelingen waarvan de uitkomst helder en derhalve goed meetbaar is. Inrichting verbrede woonservicezones Op zo kort mogelijke termijn wijst de gemeente in overleg met de betrokkenen vier gebieden aan waar een woonservicezone wordt ontwikkeld: één in Borkel en Schaft, één in Dommelen, één in Valkenswaard West en één in Valkenswaard Oost. Na de vaststelling kan de gemeente een begin maken met het voorlopig afstemmen van de bestaande activiteiten en plannen en het ontwikkelen van een integraal plan voor de betreffende zone en de omringende buurten.


Toelichting Omdat de tijd dringt en ontwikkelingen doorgaan is het Project Ouderenproof geen voorstander van het werken met pilotprojecten zoals voorgesteld in de WOONvisie. Ouderenproof vindt dat de gemeente, in overleg met het OCO, vier gebieden ten behoeve van woonservicezones moet aanwijzen in respectievelijk de wijken Dommelen, Valkenswaard West en Valkenswaard Oost, en in Borkel en Schaft. Ouderenproof pleit voor verbrede woonservicezones, zoals beschreven in het voorgaande hoofdstuk. Na aanwijzing van de gebieden kunnen bestaande (bouw)plannen wellicht worden omgebogen en nieuwe plannen op deze zones worden afgestemd. De coördinatie hiervan is in handen van de gemeente. Dit in het kader van haar regiefunctie. Het zal duidelijk zijn dat de bijzondere situatie van de kleine kern Borkel en Schaft vraagt om een specifieke invulling van het concept woonservicezone. Bouw van voldoende, geschikte woningen De gemeente voert de regie over de uitvoering en actualisering van de in de WOONvisie beschreven voorstellen voor het verbouwen van bestaande en het bouwen van voldoende voor ouderen geschikte woningen. Toelichting Alle werkgroepen spreken er hun bezorgdheid over uit dat er over tien tot vijftien jaar onvoldoende voor ouderen geschikte (zorg)woningen zijn. De WOONvisie heeft dit probleem verkend en constateert dat Valkenswaard voor een forse opgave staat. Deze wordt getalsmatig onderbouwd. De WOONvisie leert ook dat het gaat om het bouwen van meerdere typen zorgwoningen en ook om verbouw cq. aanpassing van bestaande woningen. En wel op plaatsen die gunstig zijn gelegen ten opzichte van het buurtservicecentrum in de woonservicezone. Maar papier is geduldig en de voorstellen in de WOONvisie dienen te worden omgezet in concrete, op elkaar afgestemde plannen. Een operatie die onder de regie van de gemeente zal dienen plaats te vinden. Het Project Ouderenproof vraagt de gemeente hier een hoge prioriteit aan te geven. Uiteraard in samenhang met de hieraan voorafgaande aanbeveling. De wederzijdse afhankelijkheid is zonneklaar. Ondersteuning mantelzorg De Stichting Welzijn Valkenswaard inventariseert en waardeert de bestaande ondersteuningsactiviteiten voor mantelzorgers. In overleg met betrokkenen ontwikkelt deze stichting indien nodig aanvullende of nieuwe activiteiten. Toelichting De werkgroepen constateren dat de mantelzorg onder druk staat en dat deze druk, om uiteenlopende redenen alleen maar toeneemt. Meetpunten zijn de concrete ondersteu-


43

ningsactiviteiten als voorlichtingsbijeenkomsten, trainingen of een vraagbaak, en de organisatie van alternatieven om zwaar belaste mantelzorgers periodiek te ontlasten. Ouderenproof stelt zich voor dat de SWV nagaat wat er nu al aan ondersteuningsactiviteiten is en waar aanvullende activiteiten ontwikkeld dienen te worden. Niet noodzakelijkerwijs door de stichting zelf, want zij kan ook anderen verzoeken activiteiten te ontwikkelen. In de ogen van Ouderenproof heeft de Stichting Welzijn met betrekking tot ondersteuning mantelzorg naast een uitvoerings- ook een regiefunctie.

5.4 Beleidsaandachtspunten Kenmerkend voor deze onderwerpen is dat zij vaak alomvattend zijn en derhalve moeilijk rechtstreeks te meten of in een projectvorm te gieten. Het zijn echter ook onderwerpen waar de gemeente, ouderenorganisaties en instellingen niet omheen kunnen. Het zijn thema's die er toe doen en dus voorwerp zijn van voortdurende aandacht. Het Project Ouderenproof verwacht dat de betrokkenen in hun beleid tot uitdrukking brengen dat de betreffende aanbeveling hoog scoort.

44

Bejegening en communicatie Instanties op het terrein van welzijn, wonen, zorg en dienstverlening plaatsen bejegening en communicatie hoog op hun beleidsagenda en concretiseren dit beleid in de vorm van personeelsbeleid, deskundigheidsbevordering en projecten ter verandering van de mentaliteit. Toelichting Op de uiteenlopende terreinen, zo constateren de werkgroepverslagen, is er meestal niets mis met de technische kant van het welzijns-, zorg-, woon- of dienstenaanbod. Wat vaak beter kan en moet, zijn bejegening en communicatie. Bejegening aan de telefoon of het loket, bejegening bij welzijnsactiviteiten, bejegening bij verzorging of verpleging, bejegening bij doktersbezoek of medische verrichtingen. Ouderenproof realiseert zich dat het hier gaat om een mentaliteitskwestie en om beschikbare tijd. Een mentaliteitskwestie omdat respect betonen en mensen op een passende wijze bejegenen geen vaardigheid is maar onderdeel uitmaakt van de grondhouding van professionals. De beschikbare tijd bij professionals staat vanwege kostenbeheersing en personeelsgebrek onder druk. Het Project Ouderenproof vraagt de gemeente en instellingen om bejegening en communicatie hoog op hun beleidsagenda te zetten en dit beleid te concretiseren in de vorm van personeelsbeleid, deskundigheidsbevordering en projecten ter verandering van de mentaliteit. De aanpak van de werkdruk maakt hier eveneens onderdeel van uit.


Ouderenprooof is er zich overigens van bewust dat bejegening en respect betonen wederkerigheid veronderstellen. Ook van de bezoeker, de cliënt of de patiënt mag respect worden gevraagd voor de beroepskracht. Passende infrastructuur / verkeersmaatregelen / veiligheid Op deze punten blijven de gemeente en de politie aandacht besteden aan wat goed loopt en energie steken in de verbetering van de onderdelen waar het nog niet goed loopt. Toelichting Veel bemerkingen, met name op de startbijeenkomsten, betreffen concrete problemen op het gebied van verkeer en parkeren, vervoer, straatverlichting, straatmeubilair, oversteekplaatsen, trottoirs en fietspaden, onderhoud woonomgeving en bereikbaarheid (woon)gebouwen. Uit de inventarisatie spreekt een beeld van verschraling van dienstverlening en van achterstallig onderhoud. Van gelijke orde zijn de bemerkingen met betrekking tot verkeersmaatregelen en veiligheid. Eveneens voorwerp van voortdurende zorg. Ouderenproof vraagt de gemeente en de politie (wat de twee laatste punten betreft) hier veel aandacht aan te (blijven) besteden en dit in beleidsvoornemens en instructies tot uiting te laten komen.

45

Bergstraat: Hoe kom ik hier nog over, met of zonder rollator?


5.5 Verworvenheden In de voorgaande aanbevelingen ligt het accent op vernieuwen of verbeteren. De aanbevelingen in deze paragraaf zijn gericht op het behoud van wat goed is. Voor alle duidelijkheid, het betreft hier onderwerpen die door de werkgroepen expliciet zijn vermeld. Hiermee wil Ouderenproof beslist geen afbreuk doen aan organisaties of functies die niet worden vermeld. Aanbod sociaal-culturele activiteiten Ouderenproof bepleit het behoud van het ruime aanbod aan betaalbare, sociaal-culturele activiteiten. Punten van bijzondere aandacht vormen de accommodaties en de bereikbaarheid.

46

Toelichting De werkgroepen constateren dat er in Valkenswaard een ruim aanbod aan sociaal-culturele activiteiten is. Een aanbod dat, uitzonderingen daargelaten, betaalbaar is. Het behoud van deze verworvenheid is geen vanzelfsprekende zaak, maar vraagt de inzet van talloze enthousiaste vrijwilligers, ondersteuning door instellingen, de gemeente en lokale bedrijven. Voorwaarde is ook de beschikbaarheid van passende accommodaties. De werkgroepen maken hierover behartenswaardige opmerkingen. Ouderenproof vraagt de aandacht van de gemeente daarvoor. Hetzelfde geldt voor de bereikbaarheid. Voor wie minder mobiel is en/of verder weg woont, vormt de bereikbaarheid soms een probleem. Veel van deze activiteiten worden immers op een centrale plaats aangeboden. De functie welzijnswerk In de integrale benadering van de effecten van vergrijzing is de welzijnsfunctie naast de woonen de zorgfunctie onmisbaar. Onder aanvoering van de ouderenorganisaties dienen alle betrokkenen zich in te spannen voor het behoud en de versterking van deze functie. Toelichting De woonen de zorgfunctie staan maatschappelijk niet ter discussie. Het product 'wonen' en het product 'zorg' zijn zeer zichtbaar en tastbaar. Van het belang is iedereen overtuigd. Welzijnswerk, denk aan de werkzaamheden van de maatschappelijk werker, opbouwwerker of ouderenadviseur, is minder zichtbaar en minder tastbaar, en derhalve minder bekend. Het belang van de functie welzijnswerk is dus voor velen minder vanzelfsprekend. Wie deze eindrapportage met de werkgroepverslagen leest, en dan met name de aanbevelingen daarin weet wel beter.6

6 Ook de WOONvisie doet over het belang van welzijnswerk behartenswaardige uitspraken.


Eerder meldden wij de komst van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Deze wet maakt de toekomst van de functie welzijn onzeker. Ouderenproof verzoekt met klem ouderenorganisaties, instellingen en gemeente zich in te spannen voor het behoud en de versterking van deze functie. Overleggroep Coördinatie Ouderenbeleid (OCO) Integrale benadering, samenhang in beleid en samenwerking vragen om een passend platform voor overleg tussen alle betrokkenen. Het OCO is zo'n platform. Ouderenproof pleit voor het behoud. Ter versterking van het OCO adviseert Ouderenproof convenanten te tekenen over de uitvoering van centrale beleidsitems. Toelichting In de Overleggroep Coördinatie Ouderenbeleid ontmoeten de betrokkenen bij het ouderenbeleid in de gemeente Valkenswaard elkaar tweemaandelijks. Daar vindt informatieuitwisseling plaats over ontwikkelingen, beleid en beleidsvoornemens. Het gezamenlijk bespreken hiervan en in het verlengde daarvan advisering zijn, naast het afstemmen van beleid en uitvoering, functies van dit orgaan. De deelnemers waarderen dit positief. Echter, de institutionele belangen van deelnemers bemoeilijken vaak het overleg en het maken van afspraken. Vaak motiveren zij hun afwijkend gedrag niet en legt men geen verantwoording af voor keuzen. Een en ander belemmert in hoge mate de daadkracht van dit orgaan. Ouderenproof onderkent dat dit een moeilijk te aanvaarden gegeven is, maar bepleit desondanks het voortbestaan van dit overleg. Een overleg waarin men elkaar serieus neemt. Ouderenproof adviseert het OCO om voor de uitvoering van centrale beleidsitems tussen de betreffende deelnemers convenanten te sluiten met inspannings- of resultaatsverplichtingen. Aanbevelingen in dit rapport lenen zich hier uitstekend voor. Het één loket, de woonservicezones en de gezamenlijke inspanningen om vereenzaming te voorkomen zijn uitstekende voorbeelden.

5.6 Product of proces De werkgroepverslagen en dit eindverslag met twaalf aanbevelingen vormen het product van het Project Ouderenproof. Maar de maatschappij is in ontwikkeling. Sommige actuele problemen, beangstigende toekomstverwachtingen en suggesties voor verandering zullen over tien of vijftien jaar in een ander daglicht staan. Onvoorziene ontwikkelingen, verrassende oplossingen en onverwachte trendbreuken zullen effect hebben op hedendaagse wensen en verwachtingen. Deze relativering is geen vrijbrief om de aanbevelingen in dit hoofdstuk met de nodige korrels zout te nemen of om de uitgangspunten die in hoofdstuk 2 worden genoemd overboord te gooien. Deze relativering is een pleitrede om met elkaar de vinger aan de pols van de


47

Valkenswaardse gemeenschap te houden, ontwikkelingen te blijven volgen en waar nodig gemaakte keuzen bij te stellen. De geëigende plaatsen daarvoor zijn de uit-eenlopende platforms in de overlegstructuur van de Gemeente Valkenswaard: Overleggroep Coördinatie Ouderenbeleid, Platform Gehandicaptenbeleid, Werkgroep preventief gezondheidsbeleid voor ouderen. De regisseur is de gemeente.

5.7 Tot slot

48

Het Project Ouderenproof is er zich van bewust dat de uitvoering van de aanbevelingen niet kan worden afgedwongen. Om meerdere redenen is dat ook niet nodig. De ondertekenaars van het convenant dat ten grondslag ligt aan dit project (SBV, SWV, de gemeente Valkenswaard en de provincie Noord-Brabant) hebben zich daarmee een inspanningsverplichting opgelegd. Ouderenproof gaat ervan uit dat de andere betrokkenen de ernst van de vergrijzing inzien, zodat ook zij zich voor de uitvoering van de aanbevelingen zullen inspannen. Ouderenproof verwacht dat de kartrekkers die bij elke aanbeveling zijn genoemd, zichtbaar zullen maken hoe zij die aanbeveling concretiseren. Tenslotte is er de nog de 'waakhondfunctie' van het SBV, niet als stok achter de deur, maar als kritische partij bij de uitvoering van de aanbevelingen en het volgen van de komende ontwikkelingen. Over het waarom en het hoe van de 'waakhondfunctie' gaat het volgende hoofdstuk.


5.8 Schema aanbevelingen en daarbij betrokkenen

één-loket bemoeizorg arbeidsbureau senioren preventieproject

ouderen-

welzijns-

zorg-

woning-

gemeente

organisaties

instellingen

instellingen

stichtingen

V´waard

derden

x x

x xx

Projecten x x

x x

xx

OCO

x

x

x

x

GGD en Politie

xx

OCO

xx

projectontwikkelaars

xx xx

Aanbevelingen regulier beleid verbrede woonservice zones bouw geschikte woningen ondersteuning mantelzorg

x

x

49 x

xx

x

x

Beleidsaandachtspunten bejegening en communicatie infrastructuur, veiligheid en verkeer

x

x

x

Verworvenheden aanbod sociaal culturele x x x activiteiten functie x x x welzijnswerk OCO x x x xx Organisaties die de kar trekken x Organisaties die mede verantwoordelijk zijn

x

x

elke betrokkene

x

x

politie

x

vrijwilligersorganisaties

x

x

x

x

vrijwilligersorganisaties OCO


50

oud --> nieuw... volgen en bewaken

6

De waakhondfunctie

6.1 Inleiding uderenproof is een project met een helder afgebakend begin- en eindpunt. De officiële start was in mei 2003 toen de initiatiefnemers een convenant sloten. Het eindpunt is de aanbieding van deze eindrapportage aan het College van Burgemeester en Wethouders en aan de gedeputeerde van de provincie Noord Brabant. Met dank aan allen die er zich voor hebben ingezet, houdt het project dan op te bestaan. Werkgroepen en projectgroep worden ontbonden. Het is echter wel zaak om kritisch te blijven volgen wat belangenorganisaties, instellingen en gemeente met de aanbevelingen doen. Ouderenproof noemt dit de waakhondfunctie. Dit hoofdstuk bevat de beschrijving van deze functie en de wijze van uitvoering daarvan door de Stichting SeniorenBeraad Valkenswaard.

O

6.2 De waakhondfunctie 51 Uitgangspunt Ouderenproof wil voorkomen dat de werkgroepverslagen en deze eindrapportage in de la verdwijnen, dan wel dat de betrokkenen alleen de krenten uit de pap halen. Het is nodig dat er actief op wordt toegezien wat gemeente, instellingen en ouderenorganisaties met de problemen, ideeën en aanbevelingen doen of juist niet doen. Inhoud 1. Uitkomsten eindrapportage, de verankering Op tal van terreinen signaleert dit eindrapport problemen en knelpunten. Het doet aanbevelingen en komt met ideeën voor projecten en beleidsaandachtspunten. Dit in de verwachting dat degenen die worden aangesproken deze ideeën in hun beleid opnemen en er mee aan de slag gaan. Wanneer dat (nog) niet gebeurt - en daar kunnen goede redenen voor zijn - mag men verwachten, dat de betrokkenen dat laten weten en er over in gesprek gaan. Senioren moeten dus de voortgang bewaken en kennisnemen van de uitkomsten van de inspanningen. Het gaat hier om het kritisch volgen van ouderenorganisaties, instellingen en gemeente. Mede gezien ontwikkelingen en voortschrijdend inzicht is dit geen kwestie van enkele jaren, maar een continu proces. Onderdeel van deze functie is dat ex-deelnemers aan Ouderenproof, maar ook anderen op de hoogte worden gehouden van de vorderingen met betrekking tot de aanbevelingen en van

HOOFDSTUK 6: DE

WAAKHONDFUNCTIE

nieuwe ontwikkelingen. In het verlengde hiervan dient een plek te worden geboden om vragen en suggesties neer te leggen. 2. Communicatie Belangrijk punt van aandacht is de communicatie tussen de vraagzijde (ouderen, groepen senioren, ouderenorganisaties, SBV), de aanbodzijde (uitvoerende instellingen) en de gemeente. De laatste naast aanbieder ook in de rol van regisseur van de communicatie. Het betreft hier de wijze waarop betrokkenen over de uitkomsten van het Project Ouderenproof communiceren. Overigens niet alleen hierover maar ook over leeftijdsbeleid en de uitvoering daarvan in het algemeen. 3. Herhaling Mede door het voortschrijdend inzicht en nieuwe ontwikkelingen hebben sommige onderdelen van dit eindrapport een beperkte houdbaarheidsdatum. Of dit nu betekent dat er elke vier of zes jaar een Project Ouderenproof moet komen is de vraag. Het is in ieder geval zaak attent te blijven op thema's die voor kortere of langere tijd extra aandacht behoeven. De waakhond heeft ook een signaalfunctie.

52

Vorm Het uitoefenen van een waakhondfunctie behoort tot de kerntaak van de Stichting SeniorenBeraad Valkenswaard, dus ook de zorg voor de verankering van de aanbevelingen uit de werkgroepverslagen en de eindrapportage van het Project Ouderenproof. Dit is geen geringe opgave, mede door de nog ontbrekende mensen en middelen. Naast het realiseren van een passende financiering, stelt het SBV zich bovendien ten doel de deelnemers aan de werkgroepen uit te nodigen om ten behoeve van de resultaten van Ouderenproof actief te worden binnen SBV en de bovenstaande functies gestalte te geven. De statuten en het huishoudelijk reglement van het SBV bieden hiertoe de gelegenheid. Naast kennis van zaken hebben deze deelnemers een grote betrokkenheid bij ouderenbeleid in het algemeen en bij de uitvoering van de aanbevelingen in het bijzonder. In het belang van de uitkomsten van Ouderenproof is het zaak dat leden van alle werkgroepen en daarmee ook alle vier de wijken in het SBV actief worden. In concreto betekent dit: twee leden van respectievelijk Borkel en Schaft, Dommelen, Valkenswaard West en Valkenswaard Oost. Ter vervanging van mensen die vertrekken kunnen de persoon die vertrekt, de ouderenorganisaties, de wijkcommissies/-raden anderen uitnodigen actief te worden. Deze wonen bij voorkeur in dezelfde wijk als de voorganger. Met kandidaatleden vindt eerst een oriënterend gesprek plaats. Werkwijze De werkwijze vloeit voort uit de hierboven beschreven functie, inhoud en vorm. Er komt een bescheiden werkplan met daarin aandachtspunten en werkwijze voor het eerste half jaar, het eerste en het tweede jaar. Naar bevind van zaken zal het SBV dit plan regelmatig actualiseren.

HOOFDSTUK 6: DE

WAAKHONDFUNCTIE

De aandachtspunten vloeien in eerste instantie voort uit deze eindrapportage, inclusief de werkgroepverslagen. Het betreft dan de aanbevelingen en de achterliggende signalen. Ouderenorganisaties, instellingen en gemeente zijn de uitvoerders. Het SBV volgt hen kritisch. Profiel Bij het zoeken naar de eerste leden en later de kandidaatleden is het goed dat men beschikt over een profiel. Kenmerkend voor mensen die zich in SBV-verband actief inzetten voor de verankering is: - afkomstig zijn uit een van de vier wijken. Dit met het oog op de spreiding. - kennis hebben van en voeling hebben met de eigen wijk in het bijzonder en de gemeente Valkenswaard in het algemeen. Men is geen vertegenwoordiger van de wijk en er is geen sprake van last en ruggespraak. - affiniteit hebben met seniorenbeleid, beleidsontwikkeling en beleidsuitvoering op de terreinen welzijn, wonen, zorg en dienstverlening. Hierbij gaat de voorkeur eerder uit naar generalisten dan naar specialisten. - hoofd- en bijzaken kunnen onderscheiden, gevoel hebben voor onderhandelen en zich diplomatiek kunnen opstellen.

53

HOOFDSTUK 6: DE

WAAKHONDFUNCTIE

Bijlage 1

Demografische gegevens Inleiding: ebruik is gemaakt van een aantal statistische gegevens van de gemeente Valkenswaard, gepubliceerd als leeftijdsopbouwstatistiek over de periode 1997 t/m 2002 en gegevens van het CBS (Overlevingstabels naar leeftijd en geslacht, prognose levendgeborenen 2002-2050. In de gemeentelijke gegevens zijn ook opgenomen de verdeling naar wijk, leeftijd, geslacht en staat (ongehuwd, gehuwd, weduw(e)(naar), gescheiden, partner, achterblijver (gelijkgesteld met weduw(e)(naar) en partnerschap beëindigd (gelijkgesteld met gescheiden). Analyse levert op dat de bevolking van Valkenswaard niet geheel overeenkomt met het landelijk gemiddelde op de punten: opbouw naar leeftijd van de totale bevolking en % gehuwden en % geregistreerde partnerschappen. M.a.w. Valkenswaard is Nederland niet en Nederland is Valkenswaard niet. Toch kan men gelijke tendensen waarnemen zij het dan dat die verschoven zijn in richting of in tijd. Het aantal gehuwden in Valkenswaard ligt boven het landelijk gemiddelde en de verdeling van de leeftijdscategorieën is verschoven t.o.v. het landelijk gemiddelde. Om die reden is met voorzichtigheid gebruik gemaakt van "CBS-gegevens" maar zijn die aangepast (verschoven) om meer in overeenstemming te zijn met de lokale gegevens. Dit geldt met name voor de geboortecurve en de sterftekarakteristiek. Waar nodig wordt dit separaat toegelicht.

G

Vanuit de gegevens zoals die over 2002 ter beschikking waren is de volgende grafiek gemaakt om inzicht te krijgen in de verdeling naar sekse en leeftijd. Om al te veel schommelingen te dempen alsmede een goed inzicht te krijgen in kleinere variaties en ontwikkelingen in het "jeugdige segment" is voor een verdeling gekozen in "leeftijdsclusters” van 3 jaren: men ziet dus een cluster van 0-3 jaar (d.w.z. alle jeugdigen die op 31 december 2002 nog geen 3 jaar oud waren oftewel geboren in de jaren 2000, 2001 of 2002; het cluster 3-6 jaar waarvoor geldt dat men 3 jaar tot 6 jaar ofwel geboren in 1997, 1998 of 1999; enz.. Ter wille van de vereenvoudiging is er geen cluster van 102-105 jaar, alhoewel dit wel kan voorkomen. Mocht dit voorkomen dan wordt dat in deze opzet gezien als een eenmalig optredend maar leuke en prettige uitzondering doch verder wordt hierop niet ingegaan.

BIJLAGE 1: DEMOGRAFISCHE

GEGEVENS: INLEIDING

55

56

Duidelijk herkenbaar is de grote golf in het midden en de daaruit voortvloeiende golf van de jaren '80. De eerste is de grafische weergave van de geboortegolf van na de oorlog, de tweede het gevolg van het bereiken van de leeftijd van trouwen en kinderen krijgen van de babyboomers van na de oorlog. Merk op dat de pieken van de twee golven grofweg 30 jaar schelen. Dat de tweede golf kleiner (lager in piekwaarde) is dan de eerste hangt samen met het feit dat het kindertal per gezin na de oorlog stevig gedaald is. Die daling zet zich nog steeds voort alhoewel niet meer zo sterk als in het begin. Ook duidelijk herkenbaar is het grotere aantal vrouwen op hoge leeftijd, een duidelijke illustratie dat vrouwen ouder worden dan mannen. De gemiddelde leeftijd (dus niet de verwachte gemiddelde leeftijd tot overlijden) die uit deze gegevens is afgeleid bedraagt voor mannen: 39,1 jaar en voor vrouwen 40,9 jaar. Voor een juiste inschatting van de ontwikkeling van het aantal geboorten is naar 3 factoren gekeken: - de ontwikkeling binnen V'waard over de periode 1996-2002, - de verwachte ontwikkeling over langere termijn van het CBS, - het verschil tussen de piek van de vruchtbaarheidsperiode binnen de vrouwelijke populatie in V'waard en de termijn van de piek binnen het CBS gegeven. Uit deze gegevens komt naar voren dat, geheel volgens verwachting, er weer een stijging van het aantal geboortes is te verwachten. De piekwaarde ligt lager dan die van de tweede geboortegolf en is in overeenstemming met de piek-dal verhouding van het CBS gegeven gehouden. Ook is een verschuiving aangebracht die overeenstemt met de vruchtbaarheidsperiode in V'waard en de tendens van het krijgen van kinderen op latere leeftijd dan vroeger. Uit dit alles is de volgende geboorteverwachting gedestilleerd:


GEGEVENS: INLEIDING

Voor de sterftekansen is wederom gebruik gemaakt van CBS-gegevens. De laatst bekende gegevens waren over 2002. De gegevens zijn vertaald naar de gebruikte jaarclusters. De gemiddelde leeftijd in de CBS gegevens over 2002 was: voor de man 75 jaar en voor de vrouw 80 jaar.

57

Gezien de verwachting dat dit ook zo zal zijn voor de komende decennia is verder een ongewijzigde % verdeling gebruikt.


GEGEVENS: INLEIDING

Afgeleid uit de sterftekansen is een tabel gemaakt die de percentuele kans van overleven weergeeft voor elke leeftijdscluster.

58

Analyse van de migratietotalen van de gemeente Valkenswaard bleken zodanig dat het nettoresultaat zeer klein is t.o.v. de totale bevolking en dus wegvalt in de statistische grenzen. Analyse van de leeftijdsopbouw van de migrerenden kon niet tot in detail geschieden wegens ontbreken van voldoende detailleerde gegevens (de gegevens waren niet over alle jaren beschikbaar en/of waren in een beperkt aantal gevallen gerangschikt naar grote leeftijdgroepen van 0-19 jaar; 2054 jaar; 54-64 jaar en 65+). Aangezien deze niet overeenkwamen met de door ons gekozen leeftijdsclusters is de invloed hiervan, mede zoals hiervoor geschetst, niet meegenomen als invloedsfactor. Het is aan te bevelen om vanaf nu de migratiecijfers wel uitgesplitst bij te houden opdat in latere fasen/herzieningen dit onderdeel gefundeerd meegnomen zal kunnen worden. Migratietotalen waren als volgt:


GEGEVENS: INLEIDING

Nu zijn alle factoren die meetellen besproken en kunnen we op basis van de gegevens een prognose maken van de ontwikkeling van de bevolking. Getoond worden de grafieken die horen bij de jaren 2005, 2011, 201, 2023 en 2029.

59


GEGEVENS: INLEIDING

60


GEGEVENS: INLEIDING

Uit de opeenvolgende grafieken is het verloop van de bevolking af te leiden.

Ook het aantal ouderen is, over de jaren heen, zichtbaar te maken:

61

Duidelijk zichtbaar dat het aantal in 2033 een top bereikt van 8900 zielen t.o.v. 5500 in 2003, een toename van zo'n 60%! Maar misschien meer nog dan het aantal is de verdeling werkenden/niet-werkenden aansprekend. Nemen we aan dat de werkende populatie zich hoofdzakelijk in de leeftijdscategorie van 24 tot 63 bevindt dan is duidelijk dat in het jaar 2039 het aantal nietwerkenden gelijk is dan het aantal werkenden. Een zware last voor de werkenden.


GEGEVENS: INLEIDING

62

Als we ervan uitgaan dat met name de mensen vanaf 75 meer zorg nodig hebben dan gelden de volgende cijfers: ruim 1800 per 1.1.2003 en bijna 3900 per 1.1.2033; een ruime verdubbeling. Maar het is niet alleen het getalsmatige wat hier achter steekt, de thans geldende opvatting om zolang mogelijk thuis te blijven wonen gaat daarmee ook eisen stellen aan de inrichting van de woningen en de bijbehorende infrastructuur. Uit analyse van de bevolkingssamenstelling in 2001 is gebleken dat er binnen Valkenswaard veel getrouwd wordt, dat er relatief weinig geregistreerde partnerschappen bestaan. Als we aannemen dat deze tendens niet zo snel zal wijzigen en we nemen de geanalyseerde gegevens (genormaliseerd) over naar 2033 dan is het volgende te zien:

Uit dit gegeven valt op te maken dat rond de zeventig jaar nog ongeveer 53% gehuwd is en zo rond de tachtig is dat nog altijd zo'n 30%. Met name door de toename van het aantal ouderen dient hier ernstig rekening mee gehouden te worden. Niet alleen aan het aantal woningen als


GEGEVENS: INLEIDING

getalsmatige eenheid maar ook de daarbijhorende omgeving (infrastructuur als winkels, rustgebied, toegang, veiligheid (ook avondverlichting), openbaar vervoer en toegangelijkheid, zorgtoeleverende mogelijkheden, etc.). Veel andere factoren, alhoewel een feit op zich, zijn aan deze ontwikkelingen te koppelen en zijn een gewicht toe te kennen. Ik laat dat graag aan een toekomstige discussie over. Voor Valkenswaard Oost, West, Dommelen en Borkel en Schaft is een kleine selectie gemaakt uit de prognose voor de ontwikkeling van het aantal ouderen. Deze selecties volgen hierna zonder verder commentaar. De verschillende werkgroepverslagen verwijzen naar de betreffende grafieken. Bedenk dat deze prognoses niet zaligmakend zijn en alleen bedoeld voor een indruk hoe zich de toekomst zou kunnen ontwikkelen. Het is niet mogelijk om alle toekomstige medische ontwikkelingen in te schatten, noch de invloed van ziektes of optredende rampen. Een ongeluk in Zuid-Frankrijk met een bus vol ouderen uit Valkenswaard Oost bijvoorbeeld, kan het plaatje al ernstig beïnvloeden. Deze exercitie zou dan ook elke 3-6 jaar herhaald moeten worden om bij te blijven. Toch is het nuttig geweest om tenminste een gevoel te krijgen wat er op ons af komt en dat niet alleen op basis van gevoel. Bedenk dat een mens die alleen maar voelt het leven ervaart als een tragedie en een mens die er ook bij denkt het leven ziet als een komedie. Gevoel en ratio moeten dus beiden verwerkt worden om tot een gewogen aanbeveling te komen.

H. Zeelenberg.


GEGEVENS: INLEIDING

63

64

Veel soorten mensen

BIJLAGE1: DEMOGRAFISCHE

GEGEVENS

Prognoses aantal ouderen in Dommelen

65


GEGEVENS:

PROGNOSE AANTAL MENSEN

OUDER DAN

45

IN

DOMMELEN

66


GEGEVENS:


OUDER DAN

45

IN

DOMMELEN

Prognoses aantal ouderen in Borkel en Schaft

67

BIJLAGE 1: DEMOGRAFISCHE GEGEVENS: PROGNOSE AANTAL MENSEN OUDER DAN 45 IN BORKEL & SCHAFT

68

BIJLAGE 1: DEMOGRAFISCHE GEGEVENS: PROGNOSE AANTAL MENSEN OUDER DAN 45 IN BORKEL & SCHAFT

Prognoses aantal ouderen in Vakenswaard Oost

69


GEGEVENS:


OUDER DAN

45

IN

V´WAARD OOST

70


GEGEVENS:


OUDER DAN

45

IN

V´WAARD OOST

Prognoses aantal ouderen Valkenswaard West

71


GEGEVENS:


OUDER DAN

45

IN

V´WAARD WEST

72


GEGEVENS:


OUDER DAN

45

IN

V´WAARD WEST

Bijlage 2

73

Ouderenproof ? BIJLAGE 2: OUDERENPROOF BORKEL EN SCHAFT

74

Senioren draaien nog goed mee!

BIJLAGE 2: OUDERENPROOF BORKEL EN SCHAFT

Voorwoord aar de mening van de werkgroep Borkel & Schaft is het project "ouderenproof" een voorbeeldproject waarbij aan de doelgroep zelf gevraagd wordt om na te denken over hun eigen toekomst. Het tien jaar vooruit denken over de eigen leefsituatie is toch moeilijker dan in eerste instantie gedacht werd. De werkgroep heeft de ervaring dat het bepalen van de ideale situatie erg beïnvloed wordt door ervaringen uit het verleden. Men maakte in het verleden allerlei afspraken, maar de realisatie van diverse wensen liet vaak te wensen over. De werkgroep is van mening dat ondanks voornoemde problematiek er toch een resultaat gerealiseerd is dat goed overeenkomt met de ideaal gewenste situatie in de toekomst. Het is nu aan de projectgroep om op basis van het gesloten convenant resultaatgerichte afspraken te maken met de betrokken instanties en organisaties. Aangezien Borkel & Schaft een eigen gemeenschap is die op enige afstand van Valkenswaard ligt, vindt de werkgroep dat de door haar geformuleerde aanbevelingen zo goed mogelijk in het eindrapport van "groot Valkenswaard" overgenomen moeten worden. Tevens wil ik van de gelegenheid gebruik maken om de leden van de werkgroep Borkel & Schaft te danken voor hun bijdragen aan dit project. Doordat ieder op zijn of haar eigen wijze heeft bijgedragen, zijn we van mening dat er een evenwichtig eindresultaat ontstaan is. De werkgroep wil ook pastoor M. Volleberg en M. Ahrens danken voor het corrigeren van dit rapport.

N

Theo Baken, lid werkgroep, tevens voorzitter sub-groep "wonen en dienstverlening" Jac Spoorenberg , voorzitter Frits van Veldhoven, secretaris, tevens voorzitter sub-groep "zorg en welzijn"


75

Inleiding et project "ouderenproof" is in Borkel & Schaft verdeeld en uitgewerkt volgens de voorgestelde onderwerpen van Vitaal Grijs, t.w. · Wonen · Zorg · Welzijn · Dienstverlening Daartoe zijn twee subgroepen gevormd die elk twee onderwerpen voor hun rekening hebben genomen. De subgroepen waren als volgt samengesteld: 1. "Wonen en Dienstverlening" Theo Baken (voorzitter) Marianne Ahrens Meyboom (secretaris) Cees van den Aarssen (namens de wijkraad) Frans Cadee Bert van Deursen Coen de Krom Gerard Smienk Jac Spoorenberg 2. "Zorg en Welzijn" Frits van Veldhoven (voorzitter) Jac Spoorenberg (secretaris) Frans van Vonderen (namens de wijkraad) Jef Roothans Frans van der Mierden Janus van Poppel Rina Smienk Bij de uitwerking van de verschillende onderwerpen is heel duidelijk uitgegaan van de huidige en mogelijk toekomstige situatie in de min of meer gesloten gemeenschap Borkel & Schaft.

H

Tevens zijn de volgende definities gehanteerd: · Senioren zijn allen die 55 jaar of ouder zijn. · Wonen is het wonen onder eigen verantwoordelijkheid en naar eigen keuze. · Een aanleunwoning is een seniorenwoning waar zorg, eventueel op afstand, is geregeld.


77

De huidige situatie met betrekking tot het aantal woningen en inwoners is: · Aantal eigen woningen 329 (bron E.D. 14-2-04) · Aantal huurwoningen 36 (bron E.D. 14-2-04) · Aantal inwoners tot en met 25 jaar 189 M. en 155 Vr. (per 1-1-2003) · Aantal inwoners tussen 25 jaar en 45 jaar 160 M. en 156 Vr. (per 1-1-2003) · Aantal inwoners tussen 45 jaar en 55 jaar 95 M. en 69 Vr. (per 1-1-2003) · Aantal inwoners vanaf 55 jaar 144 M. en 148 Vr. (per 1-1-2003)

78

Hoe de situatie er over 10 jaar uitziet, is ingeschat op basis van de nu bekende gegevens. · Het aantal woningen zal volgens plan van de gemeente Valkenswaard met circa 40 stuks worden uitgebreid. De vraag is of dit voldoende is en of er voldoende wooneenheden voor senioren beschikbaar komen, zowel huur als koop. · Het aantal senioren, 55 jaar en ouder, kan op verschillende manieren berekend worden waarbij de uitkomsten veel van elkaar verschillen. 1. Wanneer de leeftijdsopbouw de komende tien jaar niet verandert dan zal deze groep in 2015 bestaan uit 144 M. en 148 Vr. Totaal 292 personen 2. Wanneer er van uitgegaan wordt dat de bestaande groep tussen 45 jaar en 55 jaar aan de groep senioren wordt toegevoegd en de huidige personen boven de 85 jaar zijn overleden, dan zal de groep senioren bestaan uit 237 M. en 212 Vr. Wanneer er tevens van wordt uitgegaan dat van deze groep circa 10 % vertrekt naar een woonomgeving elders, dan bestaat de groep uit 213 M. en 191 Vr. Totaal 404 personen. 3. Wanneer ervan wordt uitgegaan dat er in Borkel & Schaft eenzelfde procentuele bevolkingsopbouw zal zijn als de statistisch berekende opbouw in "groot Valkenswaard", dan zal deze groep bestaan uit 432 personen totaal. 4. Wanneer op de leeftijdsopbouw in Borkel & Schaft dezelfde statische berekening wordt uitgevoerd, dan zal de groep senioren bestaan uit 191 M. en 172 Vr. Totaal 363 personen. Het is duidelijk dat er grote verschillen zitten in de uitkomsten van de diverse berekeningen. Om bij het onderwerp "Wonen" tot redelijke aanbevelingen te kunnen komen is de werkgroep uitgegaan van circa 370 senioren in 2014. Als eerste conclusie mag gesteld worden dat het aantal senioren in de toekomst aanzienlijk zal toenemen. Immers op basis van de huidige leeftijdsopbouw mag verwacht worden dat het grootste aantal senioren pas over twintig jaar bereikt zal zijn. Alhoewel er niet te ontkomen is aan zorg voor de ouder wordende mens is de werkgroep heel duidelijk van mening dat, wanneer er voldoende aandacht besteed wordt aan het welzijn, het wonen en de dienstverlening, er minder vraag zal zijn naar volledige zorg.


Om een duidelijk onderscheid te maken tussen volledige zorg en incidentele zorg, zoals thuiszorg, heeft de werkgroep gemeend de incidentele zorg als vorm van dienstverlening te moeten beschouwen.

Kortom, als welzijn, wonen en dienstverlening goed worden ingevuld dan kan zorg veel meer beschouwd worden als een vangnet. Het volledige rapport bestaat uit: 1. Samenvatting van de aanbevelingen met een korte toelichting. Voor meer achtergrond-informatie wordt verwezen naar de bijlagen en het betreffende item nummer. 2. Bijlage A, volledig verslag van de werkgroep. 3. Bijlage B, overzicht van informatiebronnen.

79

Wethouder Wijnen bij opening van het Dorpshuis


Samenvatting I. Algemeen. ij elk van de vier onderwerpen is gebleken dat voor de senioren, zeker als we de vele snelle maatschappelijke veranderingen in acht nemen, het tijdig kunnen verkrijgen van de juiste informatie op een begrijpbare manier van zeer groot belang is.

B

Aanbeveling 1 (bijl. A.3) In Borkel & Schaft zou een centraal "meld-informatie-punt" moeten komen dat 7 dagen per week, 24 uur per dag, bereikbaar is. De bezetting van dit punt moet goed kunnen luisteren en zich kunnen inleven in de problematiek van de ouder wordende mens. Dit punt kan dan dienen als alarmcentrale, centraal coördinatiepunt voor de thuiszorg, lokale vertegenwoordiging van de Stichting Welzijn Valkenswaard, lokaal VVV kantoor, informatiepunt voor Staatsbosbeheer, gemeentelijk informatiepunt, E.H.B.O. centrale, verwijspunt naar allerlei financiële instellingen, lokale LIAC vestiging, etc. Actiehouder: Stichting Welzijn Valkenswaard.

80

Aanbeveling 2 (bijl. A.3.1.A; A.4.3; A.4.2) Alle instanties zouden de inhoud, de frequentie en de manier van communiceren c.q. informeren moeten toespitsen op de doelgroep waarvoor de door hen te verstrekken informatie bedoeld is. Actiehouder: Alle lokale overheidsinstellingen, financiële instellingen, medische verzorgers en belangenverenigingen. Aanbeveling 3 (bijl. A.3.1.A) Het zou standaard moeten zijn dat wanneer iemand 60 jaar wordt, er een zogenaamd "activerend huisbezoek" plaatsvindt door vaste ouderenadviseurs. Bij dit bezoek wordt dan een informatiemap voor senioren overhandigd met een uitgebreide uitleg over de inhoud. Tevens kan dit bezoek de aanzet zijn tot regelmatige vervolgbezoeken om te voorkomen dat mensen vereenzamen of onvoldoende kunnen participeren in de snel veranderende samenleving. Actiehouder: Stichting Welzijn Valkenswaard

II. Wonen. (bijl. A.1) Het streven is om de ouder wordende mens zo lang mogelijk zelfstandig in zijn of haar eigen omgeving te laten wonen.


Daartoe zullen voldoende, aan de behoefte van de betrokkenen aangepaste woningen, beschikbaar moeten zijn in Borkel & Schaft. Op basis van de in de inleiding genoemde 370 senioren zullen in Borkel & Schaft 202 woningen voor senioren beschikbaar moeten zijn, waarvan tien procent (20) één persoonswoningen. Tevens mag ervan uitgegaan worden dat 10% (ongeveer 40 personen) vroeger of later behoefte heeft aan een gemakkelijke kleinere woning in Borkel & Schaft, waarbij er voldoende keuze mogelijkheid moet zijn voor huur of koop. Aanbeveling 4 (bijl. A.1.1.a) Wanneer ouderen zelfstandig bij hun kinderen willen wonen, eventueel d.m.v. woningsplitsing, dan zou dit niet door overheidsmaatregelen belemmerd mogen worden. Actiehouder: Gemeente Valkenswaard Aanbeveling 5 (bijl. A.1.1.b) Senioren zouden tijdig informatie moeten kunnen inwinnen over aanpassingen van hun woning en de daarbij behorende subsidieregelingen. Actiehouder: Stichting Welzijn Valkenswaard Aanbeveling 6 (bijl. A.1.1.c) In Borkel & Schaft zouden op niet al te lange termijn een dertigtal appartementen voor meervoudig wonen moeten worden gerealiseerd. Deze zouden dan in twee lagen gebouwd kunnen worden, de onderste laag met een kleine tuin en de bovenste laag bereikbaar met een lift, rond een centraal verzorgingspunt. Deze appartementen zijn uiteindelijk bestemd voor de senioren. Om leegstand te voorkomen kunnen ook anderen, zoals starters, hiervan voor een beperkte tijd gebruik maken tot het moment dat er behoefte is voor de doelgroep. Actiehouder: Een zorginstelling, bijv. Stichting Valkenhof of Vitalis in samenwerking met een woningbouwvereniging, bijv. Hertog Hendrik van Lotharingen. Aanbeveling 7 (bijl. A.1.1.d) Indien voor ouderen volledige verzorging nodig is, dan moet gewaarborgd worden dat partners bij elkaar kunnen blijven. Wanneer een van hen komt te overlijden dan moet de overgebleven partner het recht hebben om te blijven wonen in het appartement of zorginstelling waar zij beiden het laatst geleefd hebben. Actiehouder: Gemeente Valkenswaard en Stichting Valkenhof

III. Dienstverlening Om te voorkomen dat ouderen in een sociaal isolement terecht komen en te bevorderen dat zij zoveel mogelijk een normaal leven kunnen leiden en kunnen participeren in de maatschappelij-


81

ke ontwikkelingen, is het noodzakelijk dat op allerlei gebieden de juiste dienstverlening beschikbaar is. III.1 Mobiliteit Aanbeveling 8 (bijl. A.2.1) Er zou onderzocht moeten worden of er behoefte is aan vrijwilligers die bereid zijn om minder mobiele "dorpsgenoten" te vervoeren naar bekenden of bijeenkomsten binnen Borkel & Schaft. Bij gebleken behoefte zou dan een dergelijke pool moeten worden opgezet. Actiehouder: Stichting Welzijn Valkenswaard. Suggestie 1 (bijl. A.2.2.b) Voor het vervoer van minder mobiele mensen naar plaatsen buiten Borkel & Schaft kan gebruik gemaakt worden van de Taxbus. Het gebruik hiervan zou echter leeftijds- en inkomens-onafhankelijk moeten zijn. Actiehouder: S.R.E.

82

Suggestie 2 (bijl. A.2.2.c) Breng de leeftijdsgrens voor het gebruik van de Seniortaxx in overeenstemming met de definitie van Senioren en verlaag deze daarom naar 55 jaar. Actiehouder: Botax Ook voor ouderen is het noodzakelijk om hun inkopen te kunnen doen. Hierbij kan een splitsing gemaakt worden tussen het inkopen van de dagelijkse benodigdheden en het inkopen van de overige behoeften. Aanbeveling 9 (bijl. A.2.3) Voor het inkopen van de dagelijkse benodigdheden zou in Borkel & Schaft een voorziening gewaarborgd moeten blijven. Actiehouder: Wijkraad Borkel & Schaft Aanbeveling 10 (bijl. A.2.3) Met één of meer winkels of winkelketens in Valkenswaard zouden afspraken gemaakt moeten worden dat de senioren uit Borkel & Schaft via telefoon of internet hun boodschappen kunnen bestellen die dan, tegen een acceptabele vergoeding, thuisbezorgd worden. Actiehouder: Wijkraad Borkel & Schaft


Aanbeveling 11 (bijl. A.2.2.d) Voor de minder mobiele ouderen zou er een mogelijkheid moeten zijn om op regelmatige tijden, bijv. eens per maand, zogenaamd begeleid te kunnen winkelen. Hierbij is het beschikbaar hebben van aangepast vervoer, bijv. voor rolstoelen, noodzakelijk. Actiehouder: Stichting Welzijn Valkenswaard III.2 Financiële dienstverlening (bijl. A.2.4) In de maatschappij zijn op het gebied van financiële dienstverlening de afgelopen jaren al veel veranderingen doorgevoerd. Denk daarbij maar aan het bankwezen en de post. Ook de komende jaren zullen nog veel veranderingen volgen. Hierbij kan men denken aan: · Telefoonmarkt · Elektriciteitsmarkt · Gas, water en afvalstoffen · Etc. Voor de senioren zou gewaarborgd moeten zijn dat zij op een juiste manier keuzes kunnen maken en van deze diensten gebruik kunnen blijven maken. Kortom, al deze diensten moeten in alle aspecten, communicatie, toegankelijkheid, etc., ouderenproof zijn. Aanbeveling 12 (bijl. A.2.4) In Borkel & Schaft zou een ouderenvriendelijke en veilige manier gewaarborgd moeten worden om gebruik te maken van de pinautomaat. Ook zullen de overige bankvoorzieningen zoveel mogelijk beschikbaar moeten zijn voor de ouderen. Bekend is dat de Rabobank diensten beschikbaar heeft voor Borkel & Schaft maar dat de bekendheid te wensen overlaat. Een duidelijk op de doelgroep gerichte informatieverstrekking is derhalve noodzakelijk. Het is hierbij belangrijk dat de informatieverstrekker, c.q. dienstverlener zich kan inleven in de problematiek van ouderen. Actiehouder: Rabobank Valkenswaard Aanbeveling 13 (bijl. A.2.4) Momenteel is in Borkel & Schaft een beperkte service van TPG post beschikbaar. Uitbreiding van deze service met gelden/of bankactiviteiten is dringend gewenst. Actiehouder: Wijkraad Borkel & Schaft Aanbeveling 14 (bijl. A.2.4) Veel veranderingen zijn het gevolg van wijzigingen van de regelgeving door de overheid. Het is dan ook de taak van de overheid om de senioren hierover op een juiste manier en zo goed mogelijk te informeren, voor te lichten en ondersteuning te bieden bij het maken van keuzes. Natuurlijk kan zij hierbij gebruik maken van organisaties zoals ouderenorganisaties, LIAC, consumentenbond, andere onafhankelijke organisaties. Actiehouder: Gemeente Valkenswaard.


83

III.3 Voeding. (bijl. A.2.6) Goede en gevarieerde voeding is zeker voor de ouderen belangrijk om gezond te blijven. Vooral wanneer men zelf zijn warme maaltijden minder goed of niet kan bereiden, zou er een mogelijkheid moeten zijn om op een eenvoudige manier gebruik te maken van diensten op dit gebied. Daarnaast kan het gebruik van een gezamenlijke maaltijd de onderlinge sociale contacten bevorderen. Aanbeveling 15 (bijl. A.2.6) Er zou een betere bekendheid gegeven moeten worden over "Tafeltje Dekje". Ook moet onderzocht worden of er behoefte is aan en er mogelijkheden zijn voor het verzorgen van gezamenlijke maaltijden, bijv. in het Dorpshuis. Actiehouder: LIAC

84

III.4 Incidentele zorg. - Veiligheid (bijl. A.3.1.B) Een veilige omgeving is voor eenieder, maar zeker voor de ouderen, van groot belang. Onder "veilig" moet hier zowel de persoonlijke levenssfeer als het voorkomen van ongevallen verstaan worden. Preventie is ook hier het sleutelwoord. Mochten er zich onverhoeds toch ongewenste situaties voordoen dan moet snel ondersteuning, hulp en begeleiding beschikbaar zijn. Aanbeveling 16 (bijl. A.3.1.B.a.I) Op regelmatige tijden zouden informatiebijeenkomsten georganiseerd moeten worden, eventueel in samenwerking met lokale verenigingen, over veiligheid t.a.v. de persoonlijke levenssfeer. Tevens moet de bereikbaarheid van alarmnummers bekend en gewaarborgd zijn. Actiehouder: Politie regio Valkenswaard

Aanbeveling 17 (bijl. A.3.1.B.b) Op regelmatige tijden zouden informatiebijeenkomsten voor senioren georganiseerd moeten worden, eventueel in samenwerking met lokale verenigingen, over het voorkomen van ongevallen in en om het huis. Actiehouder: Stichting Welzijn Valkenswaard Aanbeveling 18 (bijl. A.3.1.B.a.II) Het bij aanbeveling 1 genoemde meld-informatie-punt zou ook als alarm meldpunt beschikbaar moeten zijn voor ongevallen en inbreuk op de persoonlijke levenssfeer. Hier moet een lijst beschikbaar zijn met telefoonnummers van personen, bijv. buren, die snel ter plaatse kunnen zijn als er zich iets voordoet. In noodsituaties kan het meld-informatie-


punt dan ook acties in gang zetten die nodig zijn om de juiste specialistische hulp op de juiste plek tijdig beschikbaar te hebben. Actiehouder: Stichting Welzijn Valkenswaard Aanbeveling 19 (bijl. A.3.1.B.b) Het meld-informatie-punt zou tevens de centrale moeten zijn voor het alarmsysteem. Na een alarmmelding zou vanuit dit punt direct een eerste huisbezoek geregeld moeten worden van een of meer vrijwilligers die zich hiervoor hebben opgegeven. Indien noodzakelijk kan daarna professionele hulp worden ingeroepen. Zodoende is in elk geval een snel persoonlijk contact mogelijk met diegene die iets overkomen is. (bijl. A.3.1.c) Naast de daadwerkelijke veiligheid zoals boven omschreven is het gevoel van veiligheid voor senioren van erg groot belang. Voor betrokkenen is het belangrijk om te weten dat ze in geval van problemen op iemand terug kunnen vallen. Aanbeveling 20 Indien nodig zou senioren geleerd moeten worden om een goede relatie op te bouwen en te onderhouden. Een goed moment om hiermee een start te maken is het "activerend huisbezoek". Actiehouder: Stichting Welzijn Valkenswaard De directe omgeving speelt hierbij misschien wel de belangrijkste rol. Het moet dan wel zo zijn dat de betrokken senior een goed relatienetwerk heeft. - Medische dienstverlening. (bijl.A.3.2) Het altijd beschikbaar zijn van medische zorg is zeker voor ouderen van het grootste belang. Ook de vertrouwensrelatie is voor hen erg belangrijk. Mocht er onverhoeds in de thuissituatie een ongeval plaatsvinden dan moet er snel eerste hulp beschikbaar zijn. Aanbeveling 21 Via het meld-informatie-punt zou in noodgevallen snel een E.H.B.O.-er beschikbaar moeten kunnen zijn. Dit kan door een E.H.B.O.-er op het voornoemde punt aanwezig te laten zijn of door een lijst van beschikbare en gediplomeerde E.H.B.O.-ers in Borkel & Schaft voorhanden te hebben. Actiehouder: Stichting Welzijn Valkenswaard.


85

Aanbeveling 22 Vanuit de in Borkel & Schaft werkzame zorginstelling zou aan de senioren de mogelijkheid geboden moeten worden om op regelmatige tijden hun algehele gezondheid te laten controleren. Vanuit de thuiszorg of de wijkverpleging kan ook een signaalwerking uitgaan m.b.t. de gezondheid van ouderen. Actiehouder: de werkzame zorginstellingen in Borkel & Schaft, bijv. Stichting Valkenhof of Vitalis en de thuiszorg. Aanbeveling 23 Het is de taak van de afdeling Welzijn van de lokale overheid om met de huisartsen en zorgverzekeraars dusdanige afspraken te maken dat voor de senioren de medische dienstverlening zoveel mogelijk volgens hun wensen gerealiseerd wordt, waarbij de vertrouwensrelatie een grote rol speelt. Actiehouder: Gemeente Valkenswaard - Lichamelijke conditie (bijl. A.4.4) Ook voor senioren geldt dat zij hun lichaam in een goede conditie moeten proberen te houden. Het is daarom aan te bevelen om daartoe ook in Borkel & Schaft voldoende goede mogelijkheden te hebben.

86 Aanbeveling 24 In Borkel & Schaft zou een goede en voor senioren aangepaste fitness of conditietraining opgezet moeten worden. Actiehouder: Stichting Welzijn Valkenswaard. - In en om het huis (bijl. A.2.5) Voor senioren die zelf niet kleine klussen in en om het huis kunnen opknappen, zou een klussendienst moeten worden opgezet. De voorwaarden die hiervoor gelden, moeten vooraf vastgelegd en aan de doelgroep bekend gemaakt worden. Aanbeveling 25 Voor Borkel & Schaft zou een klussendienst georganiseerd moeten worden. Actiehouder: Stichting Welzijn Valkenswaard

- Faciliteiten (bijl. A.2.8) Om te voorkomen dat er voor elke dienst waarvan senioren gebruik kunnen maken een aparte pas nodig is, is het aan te bevelen dat er één algemene seniorenpas komt die bestemd is voor de doelgroep, dus vanaf 55 jaar.


Aanbeveling 26 De lokale overheid zou een algemene seniorenpas moeten uitgeven die geldig is vanaf 55 jaar. Actiehouder: Gemeente Valkenswaard.

IV.

Welzijn (bijl. A.4) IV.1 Sociale contacten (Bijl. A.4.1) Voor de een wat meer dan voor de ander, maar in algemene zin is het hebben van sociale contacten voor eenieder belangrijk. Een goede en veilig bereikbare ontmoetingsplaats speelt daarbij een belangrijke rol. Momenteel is in Borkel & Schaft het Dorpshuis beschikbaar, echter het aantal beschikbare parkeerplaatsen is erg beperkt. Dientengevolge moeten bezoekers hun auto vaak op het dorpsplein parkeren. De oversteek naar het Dorpshuis moet naar de mening van de werkgroep beter beveiligd en goed begaanbaar worden. Aanbeveling 27 Een goede en veilige bereikbaarheid van het Dorpshuis zou gewaarborgd moeten worden. Actiehouder: Wijkraad Borkel & Schaft. Ondanks het grote aantal verenigingen in Borkel & Schaft wordt maar een gedeelte van de senioren bereikt. De vraag doet zich voor of de programmering van de activiteiten bij de verschillende verenigingen voldoende breed is. Tevens constateert de werkgroep dat er veel deskundigheid is bij senioren die dat mogelijk graag zouden willen delen met anderen maar onvoldoende in staat zijn om mede-senioren te bereiken. Aanbeveling 28 (bijl. A.4.1) De verenigingen en stichtingen in Borkel & Schaft zouden geadviseerd en begeleid moeten worden bij het opstellen van hun programma zodat meer personen bereikt kunnen worden. Tevens zou meer gebruik gemaakt moeten worden van de kennis en kunde die bij de senioren aanwezig is onder het motto "Voor senioren door senioren" Actiehouder: Stichting Welzijn Valkenswaard. Ook voor ouderen is het belangrijk om de ontwikkelingen te kunnen volgen. Velen zullen daarom behoefte hebben aan trainingen of cursussen. Bij voldoende belangstelling zouden deze ook in Borkel & Schaft verzorgd moeten worden.


87

Aanbeveling 29 (bijl. A.2.7) Onderzoek in samenwerking met de Draaikolk de mogelijkheden van het geven van cursussen in Borkel & Schaft. Actiehouder: Stichting Welzijn Valkenswaard. IV.2 Informatie en communicatie (bijl. A.4.2) Zoals reeds eerder vermeld is het noodzakelijk dat de informatieverstrekking en communicatie met de doelgroep op een gerichte manier plaatsvindt. Ondanks dat zal het toch vaak gebeuren dat wanneer betrokkenen bij onderwerpen betrokken raken, zij onvoldoende bekend zijn met de materie. Er moet dan een centraal punt zijn waar zij terecht kunnen en snel geholpen kunnen worden. Een goed voorbeeld is het loket voor Zorg en Welzijn in Reusel-de Mierden. Aanbeveling 30 Het meld-informatie-punt in Borkel & Schaft zou voldoende kennis moeten hebben om aanvragers goed te kunnen begeleiden naar de juiste instanties en om behulpzaam te zijn bij een juiste aanvraag van middelen en diensten. Actiehouder: Stichting Welzijn Valkenswaard.

88 V. Zorg (bijl. A.3) We kunnen wonen, dienstverlening en welzijn nog zo goed geregeld hebben maar vroeger of later zal er behoefte zijn aan meer structurele zorg. Deze moet dan in voldoende mate en van het juiste niveau beschikbaar zijn. Er moet naar gestreefd worden om de zorg zo lang mogelijk in de eigen omgeving te verlenen. V.1 Vereenzaming (bijl. A.3.1.A.a) Voorkomen moet worden dat personen door welke oorzaak dan ook vereenzamen. Vanuit het activerend huisbezoek kan gestart worden met het regelmatig bezoeken van senioren door ouderenadviseurs. De frequentie is afhankelijk van de situatie van betrokkene. Ook het opvangen van signalen van thuiszorg, familie en buren moet goed gecoördineerd worden en indien nodig moeten de juiste acties uitgevoerd worden. Het meld-informatie-punt zou ook hier een zeer nuttige rol kunnen spelen. Aanbeveling 31 Er zou een systeem opgezet moeten worden zodat tijdig waargenomen wordt of er veréénzaming dreigt. Op basis hiervan zouden de nodige acties gestart moeten worden. Actiehouder: Stichting Welzijn Valkenswaard.


V.2 Thuiszorg (bijl. A.3.3) Er kan niet aan worden ontkomen dat vroeger of later enige zorg verleend moet worden aan de ouder wordende mens. Het is de taak van de lokale overheid samen met de zorgverlenende organisaties om de juiste zorg, eventueel in samenwerking met de mantelzorgers, in voldoende mate op het juiste moment beschikbaar te hebben. De zorg zal zodanig moeten zijn ingericht dat de eigen dagindeling van de zorgvragende voorop staat. Dit zal flexibiliteit vereisen van de zorgverlener. Aanbeveling 32 (bijl. A.3.3) De lokale overheid heeft de taak om met de zorgverleners zoals “Thuiszorg Kempenstreek" en de zorginstellingen een plan op te stellen om een tijdige beschikbaarheid van voldoende thuiszorg te realiseren eventueel in samenwerking met de aangrenzende regio's, waaronder België. Actiehouder: Gemeente Valkenswaard V.3 Mentale zorg (bijl. A.3.4) Naast de zorg voor het lichaam is de zorg voor de geest even onontbeerlijk. De lokale kerken spelen hierbij een belangrijke rol. Het is de vraag of zij deze rol inderdaad onderkennen. Daarnaast is hier ook een grote rol weggelegd voor lokale verenigingen voor ouderen. Ook de ouderen zelf kunnen hier misschien wel de grootste bijdrage aan leveren door te zorgen voor het opzetten van een eigen netwerk en dat ook te onderhouden. Aanbeveling 33 Vanuit de roeping van de kerken is het in voldoende mate verlenen van geestelijke (mentale) zorg een uitgangspunt. Ook bij het Algemeen Maatschappelijk Werk, AMW, zou dit een speerpuntactiviteit moeten zijn. Er moeten maatregelen genomen worden om deze zorg nu en in de toekomst te kunnen waarborgen. Actiehouder: De gezamenlijke kerken in Valkenswaard en het AMW Dommelregio V.4 Eindzorg (bijl. A.1.1.d) Indien het niet meer te vermijden is dat personen in hun eigen omgeving verzorgd worden dan moet een goede instellingszorg beschikbaar zijn. Zoals reeds voornoemd moet er naar worden gestreefd om deze ook in Borkel & Schaft mogelijk te maken middels aangepaste appartementen.


89

Aanbeveling 34 In Borkel & Schaft zouden voldoende appartementen voor intensievere zorg inclusief het benodigde personeel en middelen beschikbaar moeten zijn. Het is een eis dat partners bij elkaar moeten kunnen blijven wonen. Actiehouder: Stichting Valkenhof of Vitalis. Aanbeveling 35 Indien extra zorg is vereist, dan moet deze zodanig worden ingericht dat deze zo lang mogelijk in de eigen vertrouwde omgeving van de zorgvrager verleend kan worden. Actiehouder: Stichting Valkenhof of Vitalis.

90


Bijlage A bij bijlage 2

Bijlage A werkgroep Borkel en Schaft 1. Wonen Voor de goede orde wordt uitgegaan van de volgende definities. 1. Wonen is gedefinieerd als het wonen onder eigen verantwoordelijkheid en naar eigen keuze. 2. Ouderen zijn allen die 55 jaar of ouder zijn. 3. Een aanleunwoning is een seniorenwoning waar zorg, eventueel op afstand, geregeld is. Om te kunnen vaststellen wat er nodig is en eventueel geregeld moet worden om aan het uitgangspunt, dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig moeten kunnen blijven wonen, te kunnen voldoen is het nodig enig inzicht te hebben in de leeftijdsopbouw. Onderstaande getallen zijn de gegevens van de gemeente Valkenswaard voor Borkel & Schaft per 1-1-2003. leeftijd jaar 2003 0- 5 6 - 10 11 - 15 16 - 20 21 - 25 26 - 30 31 - 35 36 - 40 41 - 45 46 - 50 51 - 55 56 - 60 61 - 65 66 - 70 71 - 75 75 - 80 81 - 85 86 - 90 91 - 95

aantal mannen

aantal vrouwen

totaal

totaal ouder dan 55 jaar

2003 24 51 46 39 29 23 26 51 60 50 45 32 33 26 28 13 10 2 0

16 44 46 33 16 21 27 65 43 43 26 28 32 31 28 15 9 4 1

BIJLAGE A BIJ

40 95 92 72 45 44 53 116 103 93 71 60 65 57 56 28 19 6 1 1116

BIJLAGE

volgens percent. van V'w in 2015

eigen berekening

91 in 2015

}

125

170

164

}

113

181

125

}

47

65

113

}

7

16

53

292

432

455

2 OUDERENPROOF BORKEL EN SCHAFT, 21 APRIL 2004

Bij "volgens percent. van V'w in 2015" is er van uitgegaan dat de ontwikkeling van de leeftijdsopbouw in Borkel & Schaft gedurende de jaren 2003 tot en met 2015 op dezelfde percentuele manier zal plaatsvinden als in groot V'w. Deze aanname zal niet geheel correct zijn maar de waarheid ligt in het midden, zodat in het vervolg uitgegaan moet worden van een groter aantal ouderen. Verder is aangenomen dat in de leeftijdscategorie tussen 55 jaar en 70 jaar er 10% om enige reden zal verhuizen naar Valkenswaard of Bergeijk. Dit zijn dan circa 23 personen. Als redenen voor verhuizing kunnen genoemd worden: a. Op oudere leeftijd dichter bij voorzieningen zoals winkels, cultuur, etc. willen wonen. b. Het dichter bij de kinderen willen wonen. c. Het aangewezen zijn op volledige verzorging. Dit betekent dat voor Borkel & Schaft aangenomen mag worden dat er voor de toekomst 215 woningen moeten zijn voor senioren waarvan 10% (20) één-persoonswoningen. Deze senioren kunnen we verdelen in vier groepen:

92

1.1.a De gezonde "jonge senioren" variërend in de leeftijd van 50 jaar tot 65 jaar. Deze personen zullen over het algemeen nog geen behoefte hebben aan een aangepaste woonvorm. Aanbeveling: Met de gemeente zou moeten worden overeengekomen dat woningsplitsing in Borkel & Schaft zonder meer is toegestaan wanneer ouders zelfstandig bij hun kinderen willen wonen. Mantelzorg, indien daar behoefte aan is, is door hen of andere zorgverleners dan ook veel gemakkelijker te verlenen. Het is acceptabel dat wanneer de ouders zijn overleden de woonvergunning voor het afgesplitste deel weer vervalt. 1.1.b De senioren die behoefte hebben aan enige vorm van zorg thuis. Deze personen zullen dan ook behoefte hebben aan aanpassingen in de woning. Deze aanpassingen kunnen vaak aangebracht worden via subsidieregelingen. Aanbeveling: De lokale overheid of de Stichting Welzijn hebben de taak en zijn er verantwoordelijk voor dat zowel voor de eigen-woningbezitters als voor hen die een huurwoning hebben, tijdig duidelijke informatie beschikbaar is waarin de subsidieregelingen voor woningaanpassing

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


goed beschreven zijn alsmede de manier waarop dergelijk subsidies kunnen worden aangevraagd. Het project "Blijvend thuis in eigen huis" is een goede aanzet hiertoe. 1.1.c Van het resterend aantal senioren zal naar schatting 10% vroeger of later behoefte hebben aan een gemakkelijke kleinere woning, maar wel in Borkel & Schaft. Hierbij kan dan ook gedacht worden aan personen die behoefte hebben aan een aanleunwoning. Dit betekent dan dat er voor circa 40 personen een geschikte seniorenwoning beschikbaar zou moeten zijn in Borkel & Schaft, mogelijk opgedeeld in 15 tweepersoonshuishoudens en 10 eenpersoonshuishoudens. Aanbeveling: Een zorginstelling, bijv. Stichting Valkenhof in samenwerking met een woningbouwvereniging - gezien hun doelstellingen komt Hertog Hendrik van Lotharingen hier het meest voor in aanmerking - zouden een dertigtal appartementen voor meervoudig wonen moeten bouwen dicht bij een centraal verzorgingspunt in Borkel & Schaft. Deze appartementen zouden dan in twee lagen, voorzien van een lift, gebouwd kunnen worden. De onderste laag zou dan per appartement een klein tuintje kunnen hebben. Wanneer de appartementen, maar zeker de onderste laag, levensloopbestendig gebouwd kunnen worden, dan kunnen deze ook voor starters worden gebruikt. Probleem in een gemeenschap als Borkel & Schaft is dat het moment van de behoefte aan aangepaste woonvormen vrijwel nooit samenvalt met het moment van beschikbaarheid van dergelijke woningen. Om woonruimte voor senioren beschikbaar te hebben op het moment dat daar behoefte aan is, zou er met de niet-senioren-bewoners goede afspraken moeten worden gemaakt omtrent het opzeggen van de huur. Te denken valt aan een overeenkomst voor enkele jaren, zoals dat ook het geval is bij de zogenaamde "Campus-overeenkomst". In principe komen de voor ouderen bestemde appartementen dan beschikbaar per periode van drie of vier jaar. Hierbij is dan ook de mogelijkheid van woningruil in Borkel & Schaft goed bespreekbaar. 1.1.d Ouderen die niet meer zelfstandig kunnen wonen omdat zij een min of meer volledige verpleging nodig hebben. Het leven van dergelijke ouderen moet dan kwalitatief goed blijven. Als minimum moet hier gelden dat partners bij elkaar moeten kunnen blijven. Mocht een van de partners overlijden dan moet het niet zo zijn dat de overgeblevene verplicht is om een andere woning te zoeken.

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


93

Aanbeveling: Indien ouderen om welke reden dan ook in een volledige verzorging terechtkomen dan moet gewaarborgd worden dat partners bij elkaar kunnen blijven. Mocht een van hen overlijden dan moet het de andere vrij staan om te kunnen blijven wonen in het appartement waar zij beiden het laatst geleefd hebben. Hierover zouden harde en duidelijke afspraken moeten worden gemaakt met de gemeente en de zorginstellingen. Natuurlijk heeft elke hierboven genoemde categorie in meerdere of mindere mate behoefte aan zorg in welke vorm dan ook. Hiervoor wordt verwezen naar het item Zorg.

2. Dienstverlening Om het wonen van ouderen zo zelfstandig mogelijk te laten zijn is een minimum niveau van dienstverlening vereist teneinde te waarborgen dat de ouderen zo veel mogelijk een normaal leven kunnen leiden. Het moet zeker voorkomen worden dat de ouderen door het gemis van dienstverlening in een sociaal isolement terechtkomen.

94

Mobiliteit. Dit onderwerp is op te splitsen in:

2.1 Mobiliteit binnen Borkel & Schaft waarbij gewaarborgd wordt dat de minder mobiele ouderen zoveel mogelijk hun normale contacten kunnen onderhouden. Hierbij valt te denken aan het bezoeken van relaties zoals familie, vrienden, bekenden en de bijeenkomsten van verenigingen. Momenteel is het zo dat buren en bekenden op verzoek van de ouderen hen naar de gewenste bestemming brengen en ook weer ophalen. Hierbij wordt van beide partijen enige flexibiliteit verwacht maar naar alle waarschijnlijkheid is er op dit moment geen probleem op dit gebied. Wel moet, daar waar geen ondersteuning is, de mobiliteit van de ouderen gewaarborgd zijn. Mogelijk kan dit in de toekomst een probleem worden omdat het aantal van oorsprong buitendorpse inwoners zal toenemen. Deze ondersteuning zou gerealiseerd kunnen worden door het oprichten van een vrijwilligerspool, bijvoorbeeld bestaande uit mobiele ouderen, die bereid zijn hun dorpsgenoten op dit gebied te helpen.Wel moet er een instantie zijn die de situatie op dit gebied in de gaten houdt en ook initiatief ontplooit wanneer de nood aan de man komt.

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


Aanbeveling: De gemeente Valkenswaard of de Stichting Welzijn Valkenswaard zouden het initiatief moeten nemen tot het oprichten van een dergelijke vrijwilligers pool wanneer er behoefte aan is. Zij is ook de instantie die probleemsituaties moet signaleren.

2.2 Mobiliteit naar plaatsen buiten Borkel & Schaft. In eerste instantie kan men natuurlijk gebruik maken van de voorzieningen die er al zijn zoals: 2.2.a De buurtbus die momenteel met een zeer acceptabele frequentie rijdt van en naar Valkenswaard. 2.2.b Voor minder mobiele ouderen is er natuurlijk de Taxbus. Hierbij zou naar de mening van de werkgroep een aanpassing van de regeling moeten plaatsvinden en wel zodanig dat deze voorziening leeftijds- en inkomensonafhankelijk is. Suggestie: Het gebruik van de Taxbus moet leeftijds- en inkomensonafhankelijk zijn. 2.2.c Een andere mogelijkheid is het gebruik van de zogenaamde Seniortaxx, die bedoeld is voor ouderen vanaf 60 jaar. Deze Seniortaxx is een regionale taxiservice. Te overwegen valt om te trachten deze leeftijdsgrens omlaag te krijgen naar de 55 jaar overeenkomstig onze definitie van ouderen. Verder kent deze service geen inkomensgrens, is voor niet-WVG-geïndiceerden en er is ook geen medische verklaring nodig. De Seniortaxx rijdt 7 dagen per week van 6.00 uur tot 1.00 uur de volgende dag ('s nachts). Het gebied dat door deze dienst wordt bediend, is Aalst-Waalre, Achel, Bergeijk, Borkel & Schaft, Budel, Dommelen, Eersel, Eindhoven, Geldrop, Hamont, Heeze, Leende, Luyksgestel, Maarheeze, Neerpelt, Nuenen, Riethoven, Soerendonk, Son, Valkenswaard, Veldhoven en Westerhoven. Via telefoon 040-2014000 kan men nadere informatie opvragen, een formulier voor een pas aanvragen alsmede een zone indicator. De kosten voor deze Seniortaxx zijn een starttarief van 3 euro + 2 euro per zone volgens het zonesysteem van het openbaar vervoer. Verder mogen er per pas 1 begeleider of twee kinderen tot 12 jaar gratis meereizen. Ook kunnen rolstoel, rollator, etc. meegenomen worden.

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


95

De senior gebruiker moet zelf de kosten betalen, een betalingsregeling kan op het aanvraagformulier afgesproken worden. Suggestie: Verlaag voor de Seniortaxx de leeftijdsgrens van 60 jaar naar 55 jaar overeenkomstig de definitie van ouderen. 2.2.d Voor de minder mobiele ouderen kan het wenselijk zijn om op gezette tijden te kunnen gaan winkelen voor de niet-dagelijkse benodigdheden, zoals bijv. kleding. Hiervoor zou het wenselijk zijn dat er een mogelijkheid komt voor het zogenaamd "begeleid winkelen" naar voorbeeld van Rotterdam waar mensen met een Melkertbaan op regelmatige tijden met ouderen gaan winkelen incl. het ophalen en weer thuisbrengen. Voor Borkel & Schaft zou hiervoor ook gedacht kunnen worden aan enkele vrijwilligers die dit eens in de twee maanden voor hun rekening willen nemen. Aanbeveling: De Stichting Welzijn Valkenswaard zou een dergelijke pool moeten initiëren alsmede van een aangepaste auto ter beschikking stellen voor bijv. rolstoelgebruikers.

96 2.3

Winkelen.

Ook de ouderen zullen voor hun dagelijkse behoeften bij voorkeur plaatselijk hun inkopen moeten kunnen doen. Momenteel rijdt er nog enkele dagen per week een winkelwagen in Borkel & Schaft. Echter de eigenaar heeft aangegeven binnen enkele jaren te willen stoppen. Op dat moment zou er een alternatief beschikbaar moeten zijn. Hierbij valt te denken aan een winkeltje voor de basisbehoeften in het dorpshuis waar de goederen aangeleverd worden door Valkenhof en wat bemand wordt door bijvoorbeeld de huidige eigenaar van de winkelwagen in samenwerking met de bemanning van het meld-informatie-punt of vrijwilligers van het dorpshuis. Over de openingstijden moeten echter goede afspraken gemaakt worden. Voor de wat uitgebreidere boodschappen zouden afspraken gemaakt moeten worden met de grotere winkelketens in Valkenswaard of Bergeijk waar men per telefoon of internet zou kunnen bestellen en die boodschappen, eventueel tegen een kleine vergoeding, thuisbezorgt. Verder is er voor de meer algemene behoefte de mogelijkheid van het zogenaamd "begeleid winkelen".

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


Aanbeveling: Op wat langere termijn zou er in Borkel & Schaft een voorziening moeten komen voor de dagelijkse behoeften. Hiervoor zou bijvoorbeeld stichting Valkenhof het initiatief kunnen nemen. Aanbeveling: De wijkraad van Borkel & Schaft zou afspraken moeten maken met een of meer winkelketens in Valkenswaard waar de ouderen via telefoon of internet hun boodschappen kunnen bestellen die dan, eventueel tegen een kleine vergoeding, worden thuisbezorgd.

2.4

Financiële dienstverlening.

Het moet gewaarborgd worden dat er een pintautomaat in Borkel & Schaft beschikbaar blijft. Deze zou dan wel ouderenvriendelijk en veilig moeten zijn. Voor het gebruik daarvan kan men een training krijgen bij de verschillende banken, de zogenaamde "knoppencursus". Verder is er de mogelijkheid van internet bankieren waarvoor de verschillende banken ook trainingen en indien nodig hard- en software beschikbaar stellen. Overleg met de SNS bank leert dat er ook voor banken een commerciële doelstelling is, waardoor het hebben van een kantoor in kleinere kernen niet haalbaar is. Ook het hebben van een lokale vestiging samen met andere bankinstellingen is voor de SNS bank geen haalbare kaart. Een gesprek met de Rabobank over dit onderwerp leert dat door deze bank verschillende services in Borkel & Schaft verleend kunnen worden. Alleen ontbreekt het aan bekendheid bij de inwoners. Een goede voorlichting op regelmatige tijden zou de bekendheid aanmerkelijk verbeteren. Ook gaat de Rabobank een drietal PC's installeren in het dorpshuis voor het internetbankieren. Aanbeveling: Gezien de mogelijkheden die de Rabobank vertelt te hebben is het aan te bevelen om deze voor Borkel & Schaft verder te onderzoeken. Dit zou uitgevoerd kunnen worden door de werkgroep of mogelijkerwijs de wijkraad. Verder zou binnen de financiële dienstverlening ook gedacht moeten worden aan ondersteuning vanwege de liberalisering van de verschillende markten zoals: · Telefoonmarkt · Elektriciteitsmarkt · Gas-, water- en afvalstoffenmarkt · Banken · Etc.

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


97

In voornoemde markten gaat er de komende jaren veel veranderen. Voor het bedrijfsleven heeft de liberalisering reeds plaatsgevonden. Echter in de praktijk blijkt dat zelfs voor de professionele gebruikers het geheel erg moeilijk en vaak ondoorzichtig is. Voor de ouderen zal het hard nodig zijn dat er een goede begeleiding en hulp beschikbaar is om de juiste keuzes te kunnen maken zodat ze er financieel niet op achteruitgaan. Aanbeveling: Het is aan de lokale overheid om, eventueel in samenwerking met andere organisaties zoals KBO, LIAC, etc., de inwoners en met name de oudere inwoners met raad en daad ter zijde te staan. Ook de wijkraad kan en moet hier een belangrijke rol spelen door het organiseren van bijeenkomsten over dit onderwerp. Er kunnen dan leveranciers worden uitgenodigd hun verhaal te doen maar het is beter om onafhankelijke instanties te vragen zoals bijv. de Consumentenbond. Tot slot is ook in de werkgroep zorg en welzijn aandacht geschonken aan het aspect van financiële dienstverlening.

2.5 98

Onderhoud.

Bij kleine problemen in en om het huis zou het goed zijn dat de ouderen die dit zelf niet meer kunnen oplossen, kunnen terugvallen op een klussendienst. In Eindhoven bestaat een klussendienst "De Archipel". Deze hanteert een tarief van 25 euro per uur zonder voorrijdkosten. Echter na informatie ingewonnen te hebben blijkt dat deze dienst zich beperkt tot Eindhoven en omstreken en dus niet beschikbaar is voor Borkel & Schaft. Er moet nog onderzocht worden of er in Valkeswaard een klussendienst is die wel bereid is om haar verzorgingsgebied te vergroten met Borkel & Schaft. Informatie hierover zal bij de Stichting Welzijn Valkenswaard worden ingewonnen. Ook zou het mogelijk kunnen zijn dat de technische dienst van Valkenhof hier uitkomst biedt. Een andere mogelijkheid is dat er een eigen klussendienst opgezet wordt. Naar voorbeeld van andere plaatsen kan deze bestaan uit twee tot drie vrijwilligers, hobbyisten, die tegen een kleine vergoeding klussen opknappen. De werkwijze kan bijvoorbeeld zijn dat oudere inwoners hun probleem aanmelden bij het meld-informatie-punt en dat 1 keer per week de hobbyisten daar hun opdrachten gaan ophalen en uitvoeren. Vooraf moeten wel goede voorwaarden worden afgesproken. Te denken valt aan het definiëren van de klus. Het moet een kleine klus zijn en bij wijze van spreken geen verbouwing van een huis. Met andere woorden, de klus moet kunnen worden uitgevoerd door mensen zonder professionele kwalificaties. Verder zou als vergoeding

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


gedacht moeten worden aan een kleine bijdrage van bijv. 5 euro per keer voor het gereedschap, aangevuld met de kosten van het gebruikte materiaal. Aanbeveling: De wijkraad Borkel & Schaft zou het initiatief moeten nemen om het "klussen" te initiëren en te coördineren.

2.6

Voeding.

Momenteel zijn er veel mogelijkheden m.b.t. het verkrijgen van kant en klaar maaltijden. Te beginnen met de kant en klaar maaltijden die men in de supermarkten kan kopen. Dit is de eenvoudigste manier waarbij men zelfstandig met een magnetron of gewone oven de warme maaltijd kan bereiden. Daarnaast is Tafeltje Dekje een andere service waarbij kant en klare maaltijden thuisbezorgd worden. Deze maaltijden worden in een centrale keuken bereid. Aanmelding voor deze service kan via het LIAC. Verder zijn er ook de commerciële cateraars waar men maaltijden kan kopen. Een andere optie waarbij ook de sociale contacten bevorderd worden, is een centraal eetpunt, bijvoorbeeld in het dorpshuis, waar men centraal bereide maaltijden zou kunnen gebruiken. Het nadeel van de centraal bereide maaltijden is dat men zich moet aanpassen aan mogelijk een zeer beperkte menukeuze. Wat voor de ouderen voorop moet staan, is de kwaliteit van de maaltijd. Voor een gezonde voeding is een goede voorlichting aan te bevelen. Aanbeveling: De Stichting Dorpshuis zou moeten onderzoeken of er voldoende belangstelling is voor het gebruiken van een gezamenlijke maaltijd.

2.7

Verrijking van kennis en vaardigheden.

Voor de een wat meer dan voor de ander, maar eenieder heeft ook op oudere leeftijd behoefte aan kennisverrijking, al is het maar om de ontwikkelingen in de naaste omgeving te kunnen volgen. In de huidige maatschappij worden hiervoor allerlei mogelijkheden geboden. Denk alleen maar aan de Draaikolk die voor "ieder wat wils" te bieden heeft. Een mogelijk probleem kan de mobiliteit met name in de avonduren vormen. Maar daar kunnen de mogelijkheden die onder het punt mobiliteit genoemd zijn een oplossing bieden. Bij voldoende belangstelling moet het ook mogelijk zijn om een aantal cursussen in Borkel & Schaft te laten plaatsvinden.

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


99

Maar laten we ook de mogelijkheden niet vergeten van het thema "voor ouderen, van ouderen, door ouderen". Ieder persoon heeft wel bijzondere kennis of kunde, en laten we eerlijk zijn wie is er niet trots om dat met anderen te delen en daardoor zijn "specialisme” te tonen. Natuurlijk; het vertellen aan anderen op een meer of minder professionele manier is niet aan eenieder gegeven. Maar met een stuk begeleiding zou hier best een mouw aan te passen zijn. Ook hier kan de KBO of een andere vereniging een goede rol vervullen. Aanbeveling. De stichting Dorpshuis zou het initiatief moeten nemen om in samenspraak met bijvoorbeeld de Draaikolk of Valkenhof het geven van trainingen en cursussen in Borkel & Schaft te organiseren. Aanbeveling. De KBO zou het initiatief moeten nemen om het delen van kennis en kunde onder ouderen te organiseren.

2.8 100

Faciliteiten.

Bij dit onderwerp kan men een onuitputtelijke lijst van onderwerpen opstellen. De inhoud van de lijst zal van tijd tot tijd variëren. Op dit moment is er één zaak die echte aandacht verdient: Aanbeveling. De lokale overheid zou een seniorenpas moeten uitgeven die geldig is vanaf 55 jaar en die alle andere passen vervangt.

3 Zorg Aanbeveling: Meld-informatie-punt. Bij verschillende onderwerpen van de werkgroep Borkel & Schaft komt dit punt aan de orde en het is een zeer belangrijke wens. Dit wordt ook onderschreven door de Stichting Welzijn Valkenswaard. N.a.v. de ervaringen van de heer v. Deursen is een dergelijk punt realiseerbaar zeker wanneer het wordt uitgevoerd in samenwerking met andere stichtingen c.q. organisaties. Dit heeft dan tevens het voordeel dat degenen die dit punt bemannen een gevarieerd pakket aan activiteiten heeft en de werkzaamheden voor de betrokkene daardoor niet eentonig worden.

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


Te denken valt hier aan een combinatie van Thuiszorg, Stichting Welzijn, VVV, Staatsbosbeheer, gemeente, mogelijk diensten van de gezamenlijke financiële instellingen, een dagwinkel, het LIAC, algemene vraagbaak, E.H.B.O., zorgwinkel, RIO, etc. Anderzijds is het dan wel nodig dat diegenen die dit punt bemannen voldoende kennis en kwaliteiten hebben. 3.1.A Sociaal maatschappelijke inpassing Het resultaat moet zijn een geestelijk en lichamelijk welbevinden. Ook de ouderen krijgen te maken met veranderingen die in meer of mindere mate van invloed zijn op het welbevinden van individuen. De belangrijkste aspecten hiervan zijn: · Het verschuiven van normen en waarden · De gevolgen van een multiculturele samenleving · De verzakelijking van de maatschappij · Contacten die veel minder via personen gaan en meer via communicatie zoals internet · De besluitvorming die veel meer op Europees niveau genomen gaat worden en waar we als Nederlanders derhalve vaak een minder directe invloed op zullen hebben. Dit alles kan een grote bedreiging zijn voor het welbevinden van personen waardoor men het gevoel krijgt, soms praat men dit zichzelf aan, dat men niet meer mee kan of dat men in de "nieuwe" maatschappij niet meer thuishoort. Anderzijds levert dit ook belangrijke uitdagingen c.q. kansen op voor hen die zich niet zonder meer overal bij willen neerleggen; "De Vitale Ouderen". Voor hen zal het uitgangspunt voornamelijk zijn dat ze zelf willen "sturen" en veel minder geneigd zijn om alles over zich heen te laten komen. Voor beide groepen van ouderen moeten in de ideale situatie mogelijkheden of vangnetconstructies beschikbaar zijn. 3.1.A.a. Voor hen die het over zich heen laten komen en daar last van hebben moet er een mogelijkheid zijn van opvang of begeleiding door mensen in de directe omgeving, zoals naaste familie, die ervoor kunnen zorgen dat betrokkene niet in een diep gat valt. Nog beter zou het zijn als men de betrokkene zover kan krijgen dat deze de maatschappelijke veranderingen begrijpt en leert om daar op een goede manier mee om te gaan. Tijdens een gesprek met de Stichting Welzijn in Valkenswaard kwam naar voor dat het LIAC in 2004 een grote activeringsslag gaat maken.

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


101

Een van de mogelijkheden is het instellen van een zogenaamd "activerend huisbezoek" waarbij ouderenadviseurs mensen gaan bezoeken die een bepaalde leeftijd hebben bereikt. Er wordt dan een uitgebreide informatiemap overhandigd waarin allerlei belangrijke informatie te vinden is. Tevens wordt een toelichting gegeven op de inhoud. Ook het daarna volgen van de ouderen is belangrijk om te voorkomen dat deze afglijden. De stichting Welzijn Valkenswaard heeft plannen om intensief samen te werken met hen die veel bij de ouderen komen zoals de thuiszorg en de buurtbezoekers. Op deze manier hoopt men tijdig signalen te krijgen over personen die dreigen te vereenzamen. Op deze wijze kan enigszins worden voorkomen dat mensen zich niet meer thuis voelen in de veranderende maatschappij. Dit past ook in de doelstelling van de stichting die inhoudt dat de stichting wil zorgen dat de mensen zoveel mogelijk kunnen blijven participeren in de maatschappij. Aanbeveling: Maak afspraken met de Stichting Welzijn Valkenswaard waarin de uitvoering van voornoemde activiteiten worden gewaarborgd. In deze activiteiten kan ook het meld-informatie-punt een belangrijke rol spelen.

102

3.1.A.b. De vitale ouderen willen zelf nog een meer of minder belangrijke rol in de maatschappij spelen. Hen moet deze mogelijkheid ook geboden worden. Aan een kant is het nodig dat ze op alle relevante terreinen voldoende actuele informatie kunnen krijgen of dat ze getraind worden om zelf de informatie te vergaren, zoals via internet, gericht zoeken in goed bereikbare bibliotheken of het kunnen participeren in beleidsvoorbereidende bijeenkomsten zoals wijkraden / raadsvergaderingen / werkgroepen. De mobiliteit en de bereikbaarheid speelt hierbij een belangrijke rol, maar ook de toegankelijkheid en de manier waarop communicatie plaatsvindt. Verder zijn betrokkenen nog erg actief en willen dit ook zo lang mogelijk blijven. Hun activiteiten kunnen variëren van zelfstandige bedrijvigheid tot deelnemen aan werkgroepen of vrijwilligerswerk. Aanbeveling: Zorg voor een goede communicatie naar betrokken ouderen waarbij de vorm en manier van communiceren op de doelgroep gericht is. Ook ouderenorganisaties zoals KBO, kunnen hier een uitermate belangrijke rol spelen. Maak derhalve goede afspraken met deze organisaties en activeer en motiveer hun activiteiten in deze.

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


3.1 B Veiligheid 3.1.B.a Inbreuk op de persoonlijke levenssfeer is zowat het ergste wat iemand kan overkomen waarbij huisvredebreuk iets is waar betrokkenen lang en bijna elk moment van de dag mee geconfronteerd worden. Maar ook een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer buitenshuis heeft grote consequenties voor betrokkenen. Ten aanzien van dit punt zouden een tweetal gebieden verder uitgewerkt moeten worden: 3.1.B.a.I Preventie. Binnenshuis moeten de mensen voldoende voorzieningen treffen om ongewenst bezoek te kunnen voorkomen. Het is aan te bevelen dat er informatie beschikbaar is die is aangepast aan de doelgroep en waar alle relevante info gemakkelijk toegankelijk is, maar waar ook bronnen aangegeven zijn waar betreffende producten of diensten tegen welke prijs te verkrijgen zijn. Ook moeten onafhankelijke deskundigen op beveiligingsgebied gevraagd en ongevraagd advies kunnen geven om de veiligheid van het woongebied te verbeteren. Voor het gebeuren buitenshuis moet aan mensen geleerd worden hoe men zich moet gedragen of hoe men gevaarlijke situaties kan onderkennen en hoe hier mee moet worden omgegaan. Mogelijk is het hebben van een of ander alarmeringssysteem al afschrikwekkend genoeg en handig als het toch misgaat. Ook het aanbieden van op maat gesneden cursussen op het gebied van zelfverdediging kan een goede bijdrage leveren aan de veiligheid buitenshuis. Actie: Ga na wat er beschikbaar is en of dit voldoende toegankelijk is voor de ouderen. Stel ook minimum aanbevelingen vast voor Borkel & Schaft en zijn omgeving. 3.1.B.a.II Opvang. Mocht er onverhoeds toch een inbreuk, al dan niet met lichamelijk letsel, hebben plaatsgevonden dan is het van het grootste belang dat in de eerste plaats hulpdiensten goed bereikbaar en beschikbaar zijn. Dit geldt natuurlijk voor de benodigde medische zorg maar ook voor de geestelijke zorg, zoals bijv. slachtofferhulpdiensten. Ook de naasten van de betrokkenen moeten op dergelijke diensten kunnen terugvallen, al was het alleen al om te leren hoe begeleid en opgevangen moet worden.

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


103

Aanbeveling: Het voorkomen van dergelijke situaties moet bovenaan staan. Daarom zou er meer voorlichting gegeven moeten worden en ondersteuning verleend t.a.v. buurtpreventie. Ook de videoband van de politie met de titel "Veilig wonen; bij mij breken ze niet in." zou aan iedereen ter beschikking gesteld moeten worden. Mocht er onverhoeds toch een voorval plaatsvinden dan is het alarmnummer 112 de instantie waar in de eerste plaats contact mee opgenomen kan worden. Voor minder dringende gevallen kan men altijd contact opnemen via nummer 0900-8844. Daarnaast is het ook goed dat het meld-informatie-punt direct bereikbaar is. Wanneer hier de telefoonnummers van de naasten of buren bekend zijn dan kan deze daarmee contact opnemen zodat er snel iemand ter plaatse is. Ook kan dit punt acties starten die mogelijk nodig zijn om de gedupeerden op weg te helpen. De nummers en de mogelijkheden van Slachtofferzorg Brabant Zuid-Oost en Slachtofferhulp regio Brabant Zuid-Oost moeten bij het meld-informatie-punt bekend zijn.

104

3.1.B.b Vooral de ouderen zijn vaak alleen in hun woning. Daarom is het voorkomen van ongevallen een andere vorm van veiligheid voor deze categorie mensen. Daar komt ook nog bij dat deze personen gezien hun leeftijd lichamelijk minder flexibel zijn en dus kwetsbaarder. Veel ligt hierbij aan de mensen zelf. Handelen ze wel op een veilige manier en gebruiken ze wel veilige hulpmiddelen. Goed leesbare informatie op dit gebied of het beschikbaar zijn van een deskundige zou minimaal geregeld moeten zijn. De mogelijkheid tot het aanpassen van de woning behoort hier ook bij. Mocht desondanks toch een ongeval plaatsvinden, dan moet de betrokkene snel hulp kunnen inroepen via een alarmsysteem of de telefoon. Daartoe zou er in Borkel & Schaft een centraal punt moeten zijn dat dag en nacht bereikbaar is. Indien dit niet realiseerbaar is, dan zou er een centraal punt moeten komen in "Groot Valkenswaard". Aanbeveling: Het centrale meld-informatie-punt moet een centraal melden alarmsysteem krijgen. Ook het hebben van een gemakkelijk telefonisch alarmnummer strekt tot aanbeveling. Na een melding zou vanuit het punt als eerste een huisbezoek geregeld moeten worden, wat bij voorkeur zou kunnen lopen via vrijwilligers die zich hiervoor hebben opgegeven, waarna professionele hulp kan worden ingeroepen als dit noodzakelijk blijkt te zijn. Het voordeel van een dergelijk huisbezoek is dat diegene die iets is overkomen, snel een persoonlijk contact heeft.

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


Aanbeveling: De lokale verenigingen zouden op regelmatige tijden, eens per twee of drie jaar, een informatiebijeenkomst moeten organiseren over veilige hulpmiddelen in huis. 3.1.C Gevoel van veiligheid Voor iedereen, voor de een wat meer dan voor de ander, is het belangrijk te weten dat er, indien noodzakelijk, teruggevallen kan worden op hulp in welke vorm dan ook. Familie, buren en eventueel hulpdiensten zijn daarbij erg belangrijk. Op dit gebied is het belangrijk dat de mensen een goede relatie hebben met diegenen waar ze op willen terugvallen. Men moet zelf werken en bouwen aan een dergelijk relatienetwerk. Ook is het belangrijk dat men bij de ander een vertrouwensbasis heeft en deze ook houdt. Het voor elk wissewasje de ander laten opdraven werkt op den duur averechts. Om van de beschikbare diensten optimaal gebruik te kunnen maken is het een vereiste dat men weet waar men terecht kan. Waarschijnlijk zijn er mensen die erg in zichzelf gekeerd zijn of niet in staat zijn om een relatie met anderen op te bouwen. Voor deze mensen is het misschien mogelijk om hen te begeleiden in het opbouwen van een relatie. In het uiterste geval kan gebruik worden gemaakt van een centrale hulppost, maar die moet dan wel beschikbaar zijn. Als eerste stap kan hier het activerend huisbezoek, waarbij goed leesbare informatie wordt verstrekt, een uitermate belangrijke rol spelen. Aanbeveling: De Stichting Welzijn Valkenswaard zou een activiteit moeten starten waarbij ze mensen leert om zelf een goede relatie op te bouwen en te onderhouden. Het activerend huisbezoek kan een eerste moment zijn om na te gaan of betrokken personen geholpen moeten worden bij hun relatie-opbouw.

3.2

Medische zorg.

Aangezien de inwoners van Borkel & Schaft langer zelfstandig zullen blijven wonen en gezien hun toenemende lichamelijke kwetsbaarheid is het beschikbaar zijn van een EHBO-post een vereiste. Dit komt overigens ook de andere inwoners ten goede. Hierbij valt te denken aan de "centrale meldpost" in Borkel en Schaft waar een EHBO-er beschikbaar is, maar er kan ook worden gedacht aan vrijwilligers die rechtstreeks of vanuit de centrale post oproepbaar zijn. Om de zelfstandigheid van de ouder wordende bewoners qua gezondheid zoveel mogelijk te waarborgen is een regelmatige controle op zijn plaats. Deze controle kan overigens niet dwingend worden opgelegd maar hij moet wel beschikbaar zijn. De controle kan natuurlijk door de eigen huisarts worden uitgevoerd, maar mogelijk is het beter dit te laten doen door

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


105

een geriatrisch medicus die werkt vanuit een zorgcentrum en de mensen in een centraal punt in Borkel & Schaft of thuis onderzoekt. Als signaalfunctie zou ook gebruik gemaakt kunnen worden van een wijkzuster of de thuiszorg. Voor veel mensen, zeker de ouder wordende mensen, is de vertrouwensrelatie met hun huisarts erg belangrijk. Om deze reden is het van het grootste belang dat de eigen huisarts ook altijd bereikbaar en beschikbaar is. In de huidige situatie waar veel met groepspraktijken wordt gewerkt, valt te denken aan een oplossing van de eigen huisarts die voor avonden weekeinddiensten een vaste vervanger heeft. Deze kan dan ook waarnemen voor de overige artsen van de groepspraktijk. Het is dan wel zaak dat deze vervanger in een vroegtijdig stadium zijn patiënten leert kennen en daar, misschien in mindere mate, een vertrouwensrelatie mee opbouwt. Ook samenwerking met de Belgische artsen kan voor Borkel & Schaft een oplossing zijn.

106

Een andere ontwikkeling die hier een oplossing kan bieden, is de zogenaamde medisch opgeleide H.B.O.-er. Deze persoon is dan niet bevoegd om alle handelingen te verrichten maar kan wel als voorpost van de huisarts dienen en daar waar nodig verwijzen. De ouderen hebben momenteel weinig vertrouwen in de opzet van zogenaamde dokterspostregelingen. In geval van hulp geldt voor eenieder, maar zeker voor de ouderen, dat de betrokkene in een afhankelijke positie zit en dat de bereikbaarheid van medische zorg over teveel schijven loopt. Als gevolg van het specifieke taalgebruik verloopt bovendien de communicatie veelal erg moeilijk. Aanbeveling: Op het meld-informatie-punt zou een EHBO-er beschikbaar moeten zijn. Verder zou er een lijst moeten zijn van gediplomeerde EHBO-ers in Borkel & Schaft die mogelijk inzetbaar zijn indien dit nodig mocht zijn. Aanbeveling: Vanuit een zorginstelling, mogelijk Valkenhof, zou aan de ouderen de mogelijkheid geboden moeten worden om op basis van vrijwilligheid zich op regelmatige tijden te kunnen laten controleren op hun gezondheid door een geriatrisch medicus. Ook de signaalfunctie die kan uitgaan van de thuiszorg of de wijkverpleging kan een goede dienst bewijzen. Dit moet dan wel goed gecoördineerd worden. Aanbeveling: De lokale overheid, in dit geval de gemeente Valkenswaard afdeling Welzijn, zou t.a.v. de medische zorg voor ouderen afspraken moeten maken met de huisartsen, zorgverzekeraars en apothekers, zodat de medische zorg ook wordt ingevuld volgens de wensen van de ou-

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


deren, zoals hiervoor is aangegeven. Hierbij kan in het overleg ook de mogelijkheid van een vaste vervanger of medisch opgeleide HBO-er worden meegenomen.

3.3

Thuiszorg.

Voor de langer zelfstandig wonende mens is het hebben van een goede thuiszorg een vereiste. De behoefte aan thuiszorg zal bij ieder vroeger of later ontstaan. Deze zorg moet voor eenieder beschikbaar zijn en mag niet afhankelijk zijn van de positie waarin iemand verkeert. Dus voor alleenstaanden, mensen in een partnerrelatie en voordeurdelers moeten dezelfde regels gelden. Afhankelijk van de "gebreken" kan een groot deel worden opgevangen door de zogenaamde mantelzorg. Deze kan worden verleend door in de buurt wonende familie of buren. Het onder 3.1C (pag 105) reeds genoemde relatiepatroon is ook hier van groot belang en de mensen hebben zelf de verantwoordelijkheid om hier op een juiste manier aan te werken. Afhankelijk van de relatie die betrokkenen hebben met familie en / of buren kan deze vrijwillige mantelzorg korter of langer duren, maar ook de vorm van de benodigde zorg is bepalend voor de duur van dergelijke zorg. Echter vroeger of later zal er een situatie ontstaan waarin een meer professionele zorg nodig is. In dergelijke situaties is het noodzakelijk dat er voldoende gekwalificeerde capaciteit beschikbaar is. Om dit goed te kunnen regelen is het noodzakelijk dat er op frequente tijdstippen overleg is tussen de zorgverlenende instellingen en bijv. de instelling die op regelmatige tijdstippen de gezondheidstoestand van de senioren controleert (zie ook het genoemde onder 3.2 (pag 105)). De capaciteit voor thuiszorg kan geflexibiliseerd worden door het inzetten van "part-timers" maar ook door een goede afstemming en samenwerking met zorg verlenende instellingen in de aangrenzende regio's en bijv. vanuit België. De ideale situatie zou zijn dat de zorgbehoevende zoveel mogelijk zijn eigen dagritme bepaalt en daar ook flexibel in kan zijn. Dit vraagt echter veel regelwerk van de zorgverlener en de vraag is of dit te realiseren is. De huidige methode van vaste tijden van bijvoorbeeld opstaan, wassen en naar bed gaan is vanuit de zorgverlener gezien goed te plannen. Maar het komt het zelfstandig indelen van de eigen tijd van de zorgvrager niet ten goede. Mogelijk dat een tussenoplossing geregeld kan worden waarbij de zorgvrager bijvoorbeeld voor een bepaalde tijd opgeeft wanneer hij of zij een bepaalde zorg wenselijk vindt en dat op basis van de in totaal ontvangen wensen voor elk dagdeel een planning gemaakt gaat worden. De haalbaarheid hiervan moet verder onderzocht worden. Het is aannemelijk dat de zorgbehoevenden vaker in een noodsituatie komen dan degenen die nog volledig gezond zijn. Zeker voor alleenstaande zorgbehoevenden kan dit het geval zijn. Een goed systeem voor alarmmelding is in dergelijke situaties onmisbaar.

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


107

Wanneer een alarm wordt gemeld dan zou daarop direct gereageerd moeten kunnen worden. Indien er in Borkel & Schaft een centrale post of centrale zorginstelling beschikbaar is, kan dit van daaruit geschieden. Een andere mogelijkheid is dat er op een centraal punt de telefoonnummers van directe buren bekend zijn die in geval van nood snel ter plaatse kunnen zijn. E.e.a. moet dan wel goed en tijdig afgesproken zijn met de betreffende buren. Gezien de wijzigingen van de wetgeving rond dit punt moet er op korte termijn meer duidelijkheid komen m.b.t. de financiële consequenties en de mogelijkheden tot bijverzekeren. Ook de mantelzorg zal in de toekomst problematisch worden.

108

Aanbeveling: De zorginstellingen zouden de opdracht moeten krijgen om een plan op te stellen hoe op de beste manier aan bovenstaande vraag kan worden voldaan. De belangrijkste uitgangspunten hierbij zijn dat er op het juiste tijdstip de juiste zorg in voldoende mate beschikbaar is. Indien een zorginstelling, bijv. Valkenhof, in Borkel & Schaft centraal een punt heeft, dan is het denkbaar dat de coördinerende rol daar wordt neergelegd. Verder is het aan de lokale overheid om binnen haar verantwoordelijkheid t.a.v. het welzijn van haar burgers hier een initiërende rol te spelen en alle mogelijkheden te onderzoeken, inclusief die van samenwerking met aangrenzende regio's waaronder België, teneinde een invulling te kunnen realiseren die tegemoet komt aan de wensen van de ouderen of beter.

3.4. Mentale zorg. Voor de oudere mensen is in het algemeen de geestelijke zorg steeds belangrijker. Alhoewel we dit weten is het definiëren van behoeften en wensen erg moeilijk omdat het hier om minder concrete zaken gaat die daarnaast ook per persoon nog erg kunnen variëren. Als eerste is het belangrijk om te weten welke mensen behoefte hebben of gaan krijgen aan geestelijke zorg. Deze zorg kan zich tot allerlei gebieden uitstrekken. In het verleden was binnen de katholieke kerk de biecht een uitstekend middel waar men tegen een vertrouwenspersoon de nood kon aanmelden van zichzelf en eventuele anderen. Van daaruit werd dan in de meeste gevallen gekeken hoe e.e.a. begeleid of opgelost kon worden. Belangrijk hierbij was het hebben van een vertrouwenspersoon die vaak een luisterend oor had en daarmee al heel wat goed werk verrichtte. Nu dat gebruik is verdwenen, is eigenlijk in de meeste gevallen ook de vertrouwenspersoon verdwenen. Om voor de toekomst iets dergelijks weer te kunnen oppakken, kan eraan gedacht worden om te starten met het activerend huisbezoek zoals eerder al genoemd. De belangrijkste persoon bij dit bezoek moet iemand zijn die in zijn omgeving als vertrouwenspersoon wordt

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


gezien, aangevuld met een meer professionele kracht die dit bezoek gebruikt om zich bekend te maken en een eerste stap te zetten in het opbouwen van een vertrouwensrelatie. Aan een dergelijke persoon worden t.a.v. zijn functioneren hoge eisen gesteld m.n. op het gebied van kunnen luisteren, het opbouwen en bewaren van een vertrouwensrelatie, en het kunnen begeleiden van mensen in geestelijke nood of de weg weten naar professionele personen op dit gebied. Vooral voor mensen die weinig contacten hebben met anderen, de zogenaamde thuiszitters, is het nodig dat eventuele problemen worden aangemeld door de omgeving of dat zij regelmatig bezoek krijgen van de vertrouwenspersoon. Hierbij valt dan te denken aan het frequent, bijvoorbeeld een keer per maand, bezoeken van de "eenzamen" om tijdig problemen te kunnen onderkennen. Ook de thuiszorg kan hier een belangrijke rol spelen door mogelijke problemen tijdig door te spelen aan de vertrouwenspersoon. Tevens zou het meld-informatie-punt een rol kunnen spelen als meldpunt voor problemen, die deze dan kan doorgeven aan de vertrouwenspersoon of al kan starten of doorverwijzen naar de mogelijkheden voor gerichte hulpverlening. Ook is het voor de ouderen belangrijk om diensten te kunnen bijwonen met geloofsgenoten. In Borkel & Schaft is de overgrote meerderheid van de bevolking van huis uit katholiek maar ook andersdenkenden zouden de gelegenheid moeten hebben om diensten te kunnen bijwonen. Het is niet helemaal duidelijk welke gezindten in Borkel & Schaft vertegenwoordigd zijn. Momenteel zijn de mogelijkheden voor het bijwonen van diensten: · Katholiek in Borkel & Schaft · Protestant in Valkenswaard · Baptisten in Eindhoven · Evangelische gemeenschap (Rehoboth) in Westerhoven. In de ideale situatie zou, indien daar behoefte aan is, voor elke gezindte in Borkel & Schaft gelegenheid voor diensten moeten zijn. Ideaal gezien zou de huidige kerk in Borkel haar deuren hiervoor open moeten zetten waarbij dan ook gebruik gemaakt zou kunnen worden van de kleinere zaal naast de kerk. Het hebben van voldoende en gevarieerde contacten speelt een belangrijke rol bij de geestelijke gezondheid van mensen. De K.B.O., het dorpshuis en allerlei verenigingen spelen hierbij een belangrijke rol. Mogelijk dat verenigingen actiever moeten worden op het gebied van ouderen en nog eens naar hun bereikbaarheid moeten kijken. Aanbeveling: Voor de gezamenlijke kerken in Valkenswaard is hier een belangrijke rol weggelegd. Vanuit hun roeping is het verlenen van geestelijke (mentale) zorg een opdracht.

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


109

Gezien de beperkte hoeveelheid geestelijken mag niet verwacht worden dat zij dit zelf doen, maar zij kunnen wel het voortouw nemen om m.b.v. vrijwilligers-bezoekteams te formeren en op te leiden. Ook door met de lokale verenigingen samen te werken kan effectieve dienstverlening tot stand komen. Dit onderwerp zou als vast punt op de agenda bij de verschillende kerkgenootschappen moeten staan. Tevens zou dit punt door de lokale overheid als speerpunt ingebracht moeten worden bij het Algemeen Maatschappelijk Werk, AMW.

4. Welzijn 4.1. Mobiliteit en ontmoeten.

110

Voor de een wat meer dan voor de ander maar in algemene zin is het hebben van sociale contacten voor eenieder belangrijk. Ondanks het grote aantal verenigingen die een gemeenschap als Borkel & Schaft heeft kan men zich de vraag stellen of de gevarieerdheid voldoende is. Men kan zichzelf afvragen of het geen voordelen biedt om regelmatig de plaats van de ontmoetingen te wisselen. Tot nu toe vinden vrijwel alle bijeenkomsten plaats in de buurt van het dorpsplein in Borkel. Misschien is het de moeite waard om eens te overwegen om ook activiteiten in Schaft te laten plaatsvinden, bijvoorbeeld in Zomerhof of de Dommelvallei. Een belangrijke vraag die beantwoord moet worden is: Hoe bereik je de mensen? Zowel voor het dorpshuis als voor de verenigingen is het belangrijk om de juiste onderwerpen voor de juiste doelgroep te kiezen. Wanneer we over ouderen praten moet er eens gedacht worden aan een algemeen onderwerp als: Informatie voor ouderen over onderwerpen van ouderen door ouderen zelf. In het algemeen is kennis en kunde voorhanden maar er wordt geen of onvoldoende gebruik van gemaakt. Wanneer men hier wel gebruik van zou maken dan wordt er voldoening gegeven aan hen die hun kennis en kunnen tentoonstellen en degenen die de ontvangers zijn, kunnen er vaak veel voordelen van hebben. Een heel belangrijk bijkomend voordeel is het verder uitbouwen van de sociale contacten. Om te zorgen dat de mensen elkaar kunnen ontmoeten is het belangrijk dat men op een veilige manier mobiel kan zijn. Eigen vervoer, openbaar vervoer maar wanneer men wat minder goed ter been is ook de mogelijkheid om gehaald en gebracht te worden door buren of kennissen. Rest nog het punt veiligheid! Bij het nieuwe dorpshuis zijn een beperkt aantal parkeerplaatsen.

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


Dit betekent dat velen hun vervoermiddel op het dorpsplein moeten parkeren en dan de drukke Dorpsstraat moeten oversteken. Een beveiligde oversteekplaats, bijv. handbediende stoplichten, zou hier geen overbodige luxe zijn. Wanneer deze goed wordt aangelegd, komt deze ook ten goede aan de veiligheid van de leerlingen van de basisschool. Daarbij zou de bestrating zodanig moeten zijn dat de ouderen die wat minder goed ter been zijn hun bestemming kunnen bereiken zonder te vallen of erger nog ledematen te breken. Aanbeveling: De wijkraad zou initiatief moeten nemen zodat een goede en veilige bereikbaarheid van het dorpshuis gewaarborgd is. Aanbeveling: De Stichting Welzijn Valkenswaard zou de verschillende verenigingen en de Stichting Dorpshuis in Borkel & Schaft moeten adviseren en begeleiden bij het opstellen van hun programma zodat meer personen in Borkel & Schaft bereikt worden waardoor de kwaliteit en de kwantiteit van de sociale contacten toeneemt en zodoende een preventieve werking ontstaat t.a.v. vereenzaming.

4.2. Informatie en communicatie. Om mensen te bereiken in welke vorm dan ook is een juiste communicatie onontbeerlijk. Het goed communiceren blijkt erg moeilijk te zijn. Dit geldt ook voor het verstrekken van informatie. Zeker het bereiken van de groep ouderen vraagt een bijzondere aanpak. Vaak is het zo dat er een generatie ligt tussen diegene die informatie verstrekt en diegene waarvoor de informatie bestemd is. Daar komt nog bij dat het opnamevermogen en de belangstelling bij toenemende leeftijd vaak afneemt. Het op de doelgroep gerichte taalgebruik en de juiste lettergrootte zijn de basis voor het bereiken van mensen. Daarbij komt dat belangrijke informatie vaak herhaald moet worden omdat men opneemt naar behoefte. Ook van de lokale overheid wordt gevraagd om extra aandacht te schenken aan de informatieverstrekking naar de buitengebieden. Bij belangrijke zaken zou dan eerst het meld-informatie-punt op de hoogte moeten zijn voordat de informatie naar de bevolking gaat. Het is heel vervelend wanneer het meld-informatiepunt vragen krijgt over onderwerpen waar ze zelf nog niet van op de hoogte is. Een goede opzet van communiceren kan onder andere gevonden worden in het vraag- en antwoorddeel dat te vinden is in het "Informatieblad van de Sociale Verzekeringsbank." M.b.t. zorg is het belangrijk dat de oudere zorgvrager weet waar hij alle informatie m.b.t. de zorg die hij nodig heeft, kan krijgen. Het centrale meld-informatie-punt zou hier de geschikte

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


111

functie kunnen vervullen door de zorgvrager te begeleiden naar de juiste instanties. Het meld-informatie-punt zou in de eerste plaats moeten kunnen aangeven welke criteria worden gehanteerd, waar de zorgvrager zich moet melden en op welke manier de aanvraag moet geschieden. In geval er hulpmiddelen nodig zijn, zou het meld-informatie-punt ook het contactpunt moeten zijn waar men informatie kan krijgen hoe en waar men het beste tegen betaalbare prijzen deze hulpmiddelen kan krijgen. Ook het aanvragen van subsidie voor de hulpmiddelen zou vanuit dit punt begeleid moeten worden. Aanbeveling: Het is de taak van de lokale overheid om de buitengebieden tijdig op een juiste manier te informeren. Hierbij moet er terdege rekening mee gehouden worden dat het meld-informatiepunt geconfronteerd kan worden met vragen over informatie die door de lokale overheid naar haar inwoners wordt gezonden. Dit i.v.m. de late bezorging van de lokale bladen in Borkel & Schaft.

112

Aanbeveling: Zorg dat er op het meld-informatie-punt voldoende kennis aanwezig is om zorgbehoevenden te begeleiden naar de juiste instanties en ervoor te zorgen dat bij het aanvragen van hulpmiddelen de juiste prijs / performance gerealiseerd wordt. Als voorbeeld kan het "loket voor zorg en welzijn", zoals dat in Reusel - de Mierden is opgezet, genomen worden.

4.3. Financiële aspecten. Voor veel ouderen gaan op den duur de financiële aspecten een belangrijke rol spelen. Omdat de gevolgen hiervan voor elke persoon anders kunnen zijn is hier nauwelijks een duidelijk standpunt over in te nemen. Toch kan het grote financiële gevolgen hebben wanneer men onvoldoende de weg weet in de regelgeving op dit gebied. Daarbij komt nog dat allerlei regels in een steeds hoger tempo gaan veranderen en nauwelijks nog bij te houden zijn door de ouderen. M.b.t. het erfrecht weet men dat men hiervoor bij de notaris terecht kan. Echter op allerlei andere gebieden laat de informatieverstrekking vaak te wensen over, met name op het gebied van regelgeving door de overheid. Hier zou met name door de lokale overheid actie genomen moeten worden om de oudere inwoners op een juiste manier te informeren en eventueel bij te staan indien er problemen zijn.

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


Aanbeveling: Het is de plicht van de lokale overheid om haar inwoners en met name de oudere inwoners tijdig en op een juiste manier te informeren omtrent veranderende regelgeving. Mogelijk dat deze overheid gebruik kan maken van de ouderenverenigingen om de betrokkenen op een juiste manier te informeren. Tevens kunnen meer onafhankelijke organisaties, zoals de Consumentenbond, worden ingeschakeld om objectieve voorlichting te geven. Ook zou de lokale overheid de mogelijkheid moeten bieden om de betrokkenen op een juiste manier te begeleiden wanneer zij van deze nieuwe regelingen gebruik moeten maken.

4.4.

Specialistische en intensieve mogelijkheden.

Om de ouderen zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen laten wonen is het nodig dat de gezondheid van deze categorie mensen zo lang mogelijk goed blijft. Zoals bij de medische zorg al is aangegeven, is een regelmatige controle van de gezondheid van de ouderen een goed middel om tijdig te constateren of er maatregelen genomen moeten worden om ernstigere situaties te voorkomen. Anderzijds is het bieden van fitness en / of conditietrainingen voor ouderen onder deskundige begeleiding ook een goed middel om de ouderen langer fit te houden. Hiervoor zou het dorpshuis of de gymzaal van de basisschool een uitstekende faciliteit zijn. Vanuit een zorgcentrum, bijvoorbeeld Valkenhof, zou dan de juiste begeleiding gegeven moeten worden. Mocht het ondanks alle maatregelen toch zover komen dat er extra zorg geboden moet worden, dan moet sterk overwogen worden of dit bij de betrokkenen thuis kan gebeuren. Hierbij zou dan gedacht moeten worden aan extra verpleging of een vorm van therapie waarbij alleen kleine hulpmiddelen nodig zijn. Dit voorkomt in elk geval dat de zorgvragende in een zorgcentrum opgenomen of daar naar toe gebracht moet worden. De verzorging kan dan plaatsvinden in de vertrouwde eigen omgeving van de zorgvrager. Aanbeveling: De Stichting Welzijn Valkenswaard of de Stichting Valkenhof zou het initiatief moeten nemen om aangepaste fitness of conditietraining voor ouderen in Borkel & Schaft mogelijk te maken en te organiseren. Aanbeveling: Indien extra zorg nodig is, moet deze zodanig toegespitst zijn op de zorgvrager dat de zorg zolang mogelijk in de eigen vertrouwde omgeving van de zorgvrager verleend kan worden.

BIJLAGE A BIJ

BIJLAGE


113

Bijlage B bij bijlage 2

Bijlage B werkgroep Borkel en Schaft Informatiebronnen. 1. 2. 3. 4. 5.

114

Waarderingen en knelpunten september 2003. Convenant, "Is uw gemeente ouderenproof?". gemeente Valkenswaard 2003 / 2004. Ouderenproof Valkenswaard, ondersteuning werkgroepen door projectgroep. Ouderenproof Valkenswaard, draaiboek werkgroepen. Websites: · Vitaalgrijs.nl · Nuenenvoorouderen.nl · Seniorzorg.nl · Pon-brabant.nl · Kleinekernen.nl 6. de Verdieping uit Trouw 22-10-03. 7. Vitaal grijs: Is uw gemeente ouderenproof?, · Thema's · Aanpak · Verankering 8. Inwoneraantal en leeftijdsopbouw gemeente Valkenswaard c.a. per 1-1-2003. 9. Beleidsplan 2001- 2004, Stichting Welzijn Valkenswaard. 10.Concept: WOONvisie gemeente Valkenswaard, 30-05-03. 11. Presentatie over WOONvisie door P. Franken. 12.Nota ouderenbeleid gemeente Valkenswaard, februari 1997. 13.Folder "Wet voorzieningen gehandicapten". 14.Sportbeleid Valkenswaard, 8-10-02. 15.Structuurvisie-plus Valkenswaard, juli 2003. 16.Seniorenpeiling Valkenswaard 2001 - 2002. 17.Infrastructuur en route voor mensen met een lichamelijke functiebeperking gemeente Valkenswaard, 11-06-02 18.Politie keurmerk veilig wonen. 19.Politie Senioren en veiligheid, meerjarenbeleidsplan 2003 - 2006. 20.ICT in de gezondheidszorg, Ir. D. Dohmen. 21.Eindrapportage Nuenen voor ouderen. 22.Seniortaxx, regionale taxi service voor senioren. 23.Taxbus. 24.Sport- en beweegmarkt voor alle 55+ers. 25.LIAC, Maaltijdvoorziening.

BIJLAGE B

BIJ BIJLAGE

2: OUDERENPROOF BORKEL EN SCHAFT, 21

APRIL

2004

26.Tympaan, maaltijden & alarmering. 27.Rabobank, zo regelt u uw dagelijkse bankzaken. 28.Thuiszorg "Kempenstreek" · Algemene informatie over thuiszorg · Modernisering AWBZ · Thuiszorgwinkel 29.Ontzorgd. Verzakelijkte zorg isoleert bewoners van grote stadswijken nog meer. NRC 2211-03. 30.Iedereen heeft hier een grote vrieskist. Wonen in Borkel & Schaft, E.D. 14-02-04. 31.Concept: Contouren van de wet maatschappelijke zorg. 32.Informatiebrochure Welzijn, Wonen en Zorg in de gemeente Valkenswaard. 33.Evaluatierapport: Blijvend Thuis in Eigen Huis, Valkenswaard. 34.Presentatie Woningbelang door de heer R. Möhlmann. 35.Bespreking met heer Sieben van Hertog Hendrik van Lotharingen. 36.Presentatie door F. de Boer over visie en beleid van de Stichting Valkenhof. 37.Bezoek aan "Leenderhof". 38.Bespreking met de heren F. de Boer en H. Arenden van de Stichting Valkenhof over zorgmogelijkheden in Borkel & Schaft. 39.Project dagverzorging in Borkel & Schaft, Stichting Valkenhof. 40.Strategisch beleidsplan van Valkenhof. 41.Gesprek met Wethouder M. Wijnen over de medische en geestelijke zorg. 42.Presentatie door W. v. Deursen over Stichting Welzijn Valkenswaard. 43.Gesprek met W. v. Deursen over toegespitste activiteiten voor Borkel & Schaft door de Stichting Welzijn Valkenswaard. 44.Gesprek met C.Z. over de rol van verzekeraars bij beschikbaarheid en continuïteit van de medische zorg. 45.Gesprek met de heren Steegh en v.d. Meeren over financiële dienstverlening door de Rabobank in kleine kernen. 46.Video over de vernieuwde opzet van de zorg in Friesland. 47.Informatiefolder over flexibele "Domotica-woningen", zoals o.a. gebouwd in St. Anthonis. 48.Informatie over klussendienst "De Archipel". 49.Informatiefolder over lokaal informatie en adviescentrum LIAC. 50.Gesprek met mevrouw te Strake inzake nieuwe structuur ouderenzorg in de gemeente Bergeijk c.a. 51.Gesprek met de heer Neut, beheerder van ouderencentrum St. Lucia te Luyksgestel. 52.Inleiding door de heer J. de Corte van het "Gecoördineerd Ouderenwerk" in Eersel. 53.Input voor de kadernota 2004/2005 van de wijkraad van Borkel & Schaft aan de raadsfracties. 54.Van Provinciaal Welzijnsberaad voor Ouderen naar Brabants Kenniscentrum Ouderen.

BIJLAGE B

BIJ BIJLAGE

2: OUDERENPROOF BORKEL EN SCHAFT, 21 APRIL 2004

115

55.Duurzame Verwantschappen. 56.Jubileumconferentie PWO: Vergrijzing en lokaal beleid.

116

BIJLAGE B

BIJ BIJLAGE


Bijlage 3

117

IS DOMMELEN OUDERENPROOF? De bijdrage van Dommelen aan het project: “Is Valkenswaard Ouderenproof?”

BIJLAGE 3: IS DOMMELEN OUDERENPROOF?

Eindrapport ouderenproof DOMMELEN. (Is Dommelen ouderenproof?) Inhoudsopgave: De leden van de werkgroep Dommelen.

pagina. 120

INLEIDING.

121

1- WONEN (Riet, Hans en Rienk)

122

1-1 1-2 1-3 1-4 1-5

122 122 122 123 124

Inleiding. Demografische cijfers. De woningcorporaties. De gemeente. De politie.

2- WELZIJN (Jeanne, Frans, Henry enTon)

126

2-1 Inleiding. 2-2 Woonservicezone. 2-3 De Belleman. 2-4 Thuiszorg Kempenstreek. 2-5 Vervoer. 2-6 Enquête. 2-7 Verenigingen. 2-8 “Blik op de toekomst”.

126 126 128 129 130 131 131 132

3- ZORG (Betsy, Paula, Henk) .

133

3-1 Inleiding. 3-2 Medische aanpassingen in de woning. 3-2-1 De verkorte procedure. 3-2-2 Procedure met medische toetsing door de gemeente. 3-3 Bezoek aan het LIAC. 3-4 Aanvraag hulpmiddelen. 3-5 Taxbus. 3-6 Gehandicapten-parkeerpas.

133 133 133 133 134 134 135 136

118


4- HET VIRTUELE BEJAARDENTEHUIS. (Ton, Rienk)

137

4-1 4-2 4-3 4-4

137 137 138 139

Inleiding Domotica in de praktijk. Het Domotica project van “Thuiszorg Kempenstreek” in Veldhoven. It Skewiel Trynwâlden.

119


De leden van de werkgroep Dommelen:

Welzijn: Jeanne Klokgieters, Schellinghof 20, Dommelen. Frans J. van de Berg, Fresiapad 17, Dommelen. Ton Sanders, Evelinadal 51, Dommelen, Secretaris werkgroep Dommelen. Henry Thijssen, Franciscusdal 4, Dommelen. Zorg:

120

Paula Kok, Kramerwei 3, Dommelen. Betsy van de Zanden, Fresiapad 17, Dommelen. Henk Wijnen, Christinadal 5, Dommelen. Wonen: Riet van Gool, Roebelhof 6, Dommelen. Hans J. Bronwasser, Kaarsmakerwei 20, Dommelen. Rienk Weening, Leonoradal 2 , Dommelen, Voorzitter werkgroep Dommelen.


INLEIDING oor U ligt het eindrapport van de werkgroep Dommelen voor het rapport “Is Valkenswaard ouderenproof”. De werkgroep Dommelen is actief geweest vanaf begin oktober 2003 tot nu en bestaat uit tien leden. We spraken bij het opstarten een te volgen procedure af en hebben die tot het einde redelijk consequent gevolgd. Bij de start hebben we in onderling overleg onderwerpen gekozen. Voor een groot deel vonden we die in het verslag “waarderingen en knelpunten” (zie bijlage 1), maar er werden ook een aantal onderwerpen spontaan gegenereerd door de werkgroepleden. Vervolgens hebben we een urgentievolgorde opgesteld. De werkgroep is daarna gesplitst in drie subgroepjes, en wel: Wonen, Zorg en Welzijn. Deze groepjes hebben zich ontfermd over de meest urgente onderwerpen, waarna vele interviews zijn gehouden met officiële personen. De subgroepjes hebben maandelijks gerapporteerd in een werkgroepvergadering en zo ontstond er een voortgangsverslag (zie bijlage 2). Als een onderwerp min of meer uitputtend behandeld was werd een volgend punt van de urgentielijst gekozen. Ook zijn er soms nieuwe onderwerpen gevonden. Tenslotte heeft elk subgroepje z`n eigen verslagen kritisch bekeken en zich afgevraagd wat er te wensen overbleef. Hieruit zijn de aanbevelingen ontstaan. Uiteindelijk zijn de drie eindrapporten samengevoegd tot het rapport wat nu voor U ligt. Gedurende het verlopen van de tijd ontdekten we dat de drie hoofdonderwerpen vele overlappingen hebben en dat is dan ook zichtbaar in dit rapport, ondanks het feit dat er bij de eindredactie wat herschikkingen zijn gedaan. Ook de geïnterviewde personen zijn nogal eens geconfronteerd met deze overlappingen, niet alleen binnen onze eigen werkgroep, maar ook door het totale Valkenswaardse gebeuren. Men heeft echter in alle gevallen veel begrip getoond en we zijn hen daar zeer erkentelijk voor. Ook de overvloed van informatie die men verstrekte en de openheid van de gesprekken is bij ons zeer positief overgekomen. We hebben ons, gezien de beschikbare tijd moeten beperken tot wat wij zagen als de belangrijkste onderwerpen voor Dommelen, maar we hebben ook gezien dat andere werkgroepen ontbrekende schakels hebben ingevuld. (b.v. “Geestelijk welzijn”) U zult gedurende het lezen van dit verslag geleidelijk tot de ontdekking komen dat er nogal wat ontbreekt aan de voorzieningen in Dommelen. Als we dit leggen naast het feit dat er in Dommelen 1/3 deel van de Valkenswaardse bevolking woont (10.000) steekt dit wel erg karig af tegen het centrum van Valkenswaard (zie ook 1-2 Demografische cijfers). We kunnen dan ook de vraag die in de titel van dit verslag gesteld is, namelijk: “Is Dommelen ouderenproof?” volmondig met nee beantwoorden! Rest ons nog de leden van onze werkgroep hartelijk te bedanken voor de inzet en al het werk dat ze verricht hebben, maar vooral voor de vriendschap die we ondervonden hebben.

V

Ton Sanders, Rienk Weening.


121

1- WONEN

(Riet, Hans en Rienk)

1-1 Inleiding. n de laatste drie à vier decennia is in Dommelen uitbundig gebouwd. Heel Dommelen werd vrijwel volgebouwd met eengezinskoop- en huurwoningen. Naast de woningen kwamen er scholen, een winkelcentrum, een postkantoortje, een bank en veel kinderspeelplaatsen. In de loop van de jaren vertrokken veel jongeren terwijl veel ouderen bleven. De vergrijzing begint zich al af te tekenen. Deze trend zal zich in de komende tien jaren door de “Babyboom” uit de jaren na de tweede wereldoorlog in verhevigde mate voortzetten. Voorspellingen op grond van de demografisch cijfers wijzen uit dat we in de komende tien jaar minstens rekening moeten houden met een verdrievoudiging van het aantal senioren. De werkgroep “wonen” heeft een aantal interviews gehouden met beleidspersonen op dit gebied. Van plannen voor wijzigingen in positieve zin is ons weinig gebleken zodat we tot de conclusie moesten komen dat ontwikkelingen in de eerstvolgende 10 jaar alarmerend zijn.

I

1-2 Demografische cijfers. 122

De demografische cijfers van Dommelen zijn gehaald uit die van de gehele gemeente Valkenswaard en leesbaar gemaakt door de werkgroep Valkenswaard Oost. (zie pag. 65, 66 en pag. 144). Uit deze gegevens blijkt dat het aantal senioren in de eerstvolgende tien jaren in Dommelen met een factor drie toeneemt. (van 453 naar 1336 senioren).

1-3 De woningcorporaties. Uit de interviews met Woningbelang (zie bijlage 4) en Hertog Hendrik van Lotharingen (zie bijlagen 5 en 6) vallen de volgende zaken op: Het aantal seniorenwoningen van Woningbelang is te verwaarlozen (48). Daar komt nog bij dat ze te ver afliggen van het centrum (verder dan 500 meter) en dat de toegangswegen tot het centrum niet geschikt zijn voor rollators, rolstoelen en scootmobielen. De Winnenpoort is in eigendom van Hertog Hendrik van Lotharingen. In deze flat bevinden zich 42 woningen die geschikt zijn voor senioren. De flat bevindt zich wel binnen de straal van 500 meter van het centrum. Oorspronkelijk waren de woningen min of meer opgezet als “aanleunwoningen” van Stichting Valkenhof. De woningen zijn ook als zodanig aan de aspirant-huurders aangeboden. Er was ook een soort alarmsysteem dat verbinding gaf met Kempenhof. Op een gegeven moment is het geheel overgedragen aan de woningcorporatie Hertog Hendrik van Lotharingen waarna genoemde faciliteiten beëindigd zijn. Volgens een woordvoerder van de bewonersvereniging is dit niet zonder overleg gebeurd. Sommige bewoners herinneren zich dit niet. (zie bijlage 7, pag. 149).


De woningcorporaties stellen aan hun huurders boven de 55 jaar een bedrag van € 1588,00 ter beschikking voor aanpassingen die het mogelijk maken om er langer te blijven wonen. Deze aanpassingen maken van een woning echter niet altijd een seniorenwoning! Is een dergelijke subsidie ook mogelijk voor koopwoningen als er sprake is van een lichamelijke handicap? (zie “Medische aanpassingen woningen”, 3-2). In Dommelen staan dus veel te weinig woningen die geschikt zijn voor senioren. Alleen drastisch ingrijpen zou hierin verbetering kunnen brengen. (Zo`n drastische ingreep zou slopen van een deel van het woningbestand kunnen zijn!) (zie 1-4, “De gemeente”). De vrijkomende Were Di-school, locatie Stokerwei, die tengevolge van schoolfusies vrij komt, zou enige verlichting kunnen bieden. Aanbevelingen: -

-

Binnen de woonservicezone rond de Belleman bevinden zich nog diverse onbebouwde stukken grond. Nu het zo overduidelijk is dat er onvoldoende seniorenwoningen zijn voor de ouderwordende inwoners van Dommelen, moeten de woningcorporaties en de gemeente nagaan of hier op korte termijn woningen voor senioren gerealiseerd kunnen worden. De woningcorporaties moeten met de gemeente om de tafel gaan zitten om een goede bestemming te vinden voor het gebouw van de Were Di-school, locatie Stokerwei, zoals seniorenwoningen.

1-4 De gemeente. De werkgroep Wonen heeft met dhr. Franken van de afdeling “Wijk en Welzijn” gesproken. (zie bijlage 8, pag 150). Ook is er een gesprek geweest met wethouder Wijnen. (zie “De Belleman”, 2-3). Peter Franken is één van de drie toekomstige wijkcoördinatoren van de gemeente Valkenswaard. Voor de twee anderen is op dit moment (begin maart 2004) nog een sollicitatieprocedure aan de gang. We hebben de vragen aan dhr. Franken gesteld alsof hij de wijkcoördinator van Dommelen was. Uit het gesprek is een aantal interessante onderwerpen naar voren gekomen, t.w.: Er zal een “Pilot voor woonservicezone” in de gemeente Valkenswaard gehouden worden. Uiteraard is de werkgroep Dommelen in dit project zeer geïnteresseerd, mede omdat het ontbreken van een werkelijke “servicezone” één van de problemen in Dommelen is. Het zou dan ook zeer goed uitkomen als dit project in Dommelen plaats zou vinden. (zie Woonservicezone, 2-2). Binnenkort zal de gemeente een “leefbaarheidproject” in Dommelen opzetten. Waarschijnlijk beslaat dit project het wijkgedeelte ten noorden van de Tienendreef en ten oosten van de Damianusdreef. Als model zal staan het eerder gehouden project in het Gegraaf. Na een


123

gesprek met de wijkagent (Guido Steger) en de netwerkinspecteur (Hans Brekelmans) lijkt ons dit ook een geschikt gebied, temeer omdat hier nogal wat problemen zijn. (zie ook het gesprek met de wijkagent, 1-5). Een “task force overlast jongeren” gaat zich toespitsen op de wijk Schepelweijen-Noord. De voornaamste onderwerpen zijn “hangplekjongeren en drugs”. Deze task force staat nog geheel in de ontwerpfase. Dit onderwerp heeft op het eerste gezicht niet veel met senioren te maken, maar uit het gesprek met de wijkagent zal blijken dat dit een voorbarige conclusie is. Verder moeten de volgende onderwerpen aan de orde komen:. - Door onderwijsfusies vrijkomende gebouwen. - Route met verlaagde drempels voor rollators en scootmobielen. (zie: Woonservicezone, 2-2.) - Subsidie voor aanpassing van huur- en koopwoningen. (zie: de woningcorp. 1-3) - De bestaande seniorenwoningen vallen buiten de woonservicezone, met uitzondering van de Winnenpoort. Aanbevelingen. (Aan de gemeente) (zie ook Woningcorporatie, 1-3) -

124

-

-

De beschikbare ruimte en de in de toekomst vrijkomende ruimtes rond de Belleman moeten gebruikt worden voor het realiseren van seniorenwoningen. De vrijkomende Were Di-school, locatie Stokerwei, gebruiken voor seniorenwoningen. Routes tussen de seniorenwoningen (Beemden) en het servicecentrum “De Belleman” aanpassen voor senioren. Deze routes moeten geschikt gemaakt worden voor rollators, rolstoelen en scootmobielen. Bij het leefbaarheidproject in Dommelen-Noord nadrukkelijk aandacht besteden aan senioren. Het proefproject “woonservicezone” moet in Dommelen plaatsvinden.

1-5 De politie. (zie bijlage 9) De heren Brekelmans en Steger vertegenwoordigden de politie van Valkenswaard. Hans Brekemans is netwerkinspecteur en Guido Steger wijkagent (buurtbrigadier) in Dommelen. Een netwerkinspecteur houdt zich bezig met “beleidsvoorbereidende zaken” (bijvoorbeeld met vragen als waarom er tegenwoordig ......?). De wijkbrigadier is de “doener van de wijk”. Hij probeert drempels te verlagen en bemiddelt als er sociale problemen voorkomen. Op dit moment is er in Valkenswaard slechts één wijkbrigadier, het streven is echter om tot vier te komen, één per 5000 inwoners. (Voor 30.000 zouden dit 6 wijkbrigadiers moeten zijn). In het gesprek kwamen de volgende onderwerpen aan de orde: - Schepelweijen en de Dalen worden genoemd als de probleemgebieden in Dommelen. Het zijn hoofdzakelijk buurten burenproblemen, hangplekjongeren en drugs. Een hinderlijk probleem is bijvoorbeeld het racen van tieners op scootertjes door het winkelcentrum De


-

-

Belleman. Dit leidt tot gevaarlijke situaties en de betreffende jongeren reageren vaak zeer brutaal als winkelende mensen er iets van zeggen. De politie beweert dat ze geen mogelijkheden hebben om hiertegen op te treden vanwege personeelsgebrek. “Afsluiting door hekken zou misschien een mogelijkheid zijn!” (zie ook leefbaarheidonderzoek en task force jongeren overlast). Hoewel hangplekjongeren in eerste instantie geen “ouderenproofonderwerp” lijkt te zijn is er toch een gevoel van onveiligheid bij ouderen waar rekening mee gehouden moet worden. Volgens onze gastheren is de angst niet helemaal terecht; een groot deel van die angst zit “tussen de oren” en wordt ondermeer ingegeven door de pers. Onze gastheren noemen “voorlichting” als één van de mogelijkheden. Voorlichtingsbijeenkomsten worden sporadisch gehouden maar tijdgebrek is een belemmerende factor, of de politie geeft geen prioriteit aan ouderen. Hoe gemakkelijk moet het zijn om de wijkagent te spreken te krijgen? Bij telefonische pogingen werd nogal wat tijd in beslag genomen door herhaalde uitleg waarom we de wijkagent wilden spreken om nog maar te zwijgen over de vraag naar het telefoonnummer. Bij de gemeente strandde een dergelijk verzoek gewoonlijk in de verzuchting: “ik weet niet zeker of ik wel bevoegd ben om zo`n telefoonnummer te geven”. De politie wil misbruik voorkomen. De vraag is echter wanneer belt iemand terecht en wanneer onterecht?

125

Aanbevelingen: (Aan de gemeente en de politie) -

De toegankelijkheid naar de wijkagent verbeteren voor persoonlijk en direct contact. Hierdoor kan het gevoel van veiligheid bij senioren worden verbeterd. Meer ruimte scheppen in de wijk zodat de problemen zich enigszins verspreiden. Betere opvang voor de jeugd zodat veiligheid toeneemt. Een wijkcentrum inrichten waar gezelligheid is en meer informatie en voorlichting gegeven kan worden. Wellicht is een spreekuur van de wijkagent mogelijk! (zie ook Belleman) Politiekeurmerk voor veilige plaatsen. (Dit onderwerp verder uitzoeken) Maatregelen nemen tegen jongerenoverlast, vooral in het winkelcentrum “De Belleman”.


2- WELZIJN

(Jeanne, Frans, Henry enTon)

2-1 Inleiding. én van de belangrijkste definities van “welzijn” is zich prettig voelen in elke levensfase en situatie waarin men verkeert. Een groot deel van de senioren van nu willen zo lang mogelijk de regie over hun manier van leven blijven behouden en daar naar eigen inzicht vorm en inhoud aan geven. Bij deze eigen leefstijl past dan ook het streven van de overheid om senioren zo lang mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen. (Blijvend Thuis in Eigen Huis.) Om dit mogelijk te maken is een kwalitatieve en kwantitatieve dienstverlening en zorg noodzakelijk. Willen deze ondersteunende diensten optimaal kunnen werken dan zal de afstand tussen de aanbieders en de ontvangers kleiner moeten worden. Dat betekent dat er binnen de te ontwikkelen woonservicezone een vestiging van een zorgverlener moet zijn. Daarbij is ook een niet-commerciële ontmoetingsruimte noodzakelijk, waar senioren elkaar kunnen treffen voor de opbouw van een leefgemeenschap zodat men elkaar kent en kan helpen. Welzijn betekent ook veiligheid op straat in de woonomgeving, veilige oversteekplaatsen en looproutes. Verder zijn voorzieningen voor de eerste levensbehoeften in de naaste leefomgeving onontbeerlijk.

E

126

2-2 Woonservicezone. In het rapport WOONvisie (zie bijlage 10) is sprake van een te vestigen woonservicezone (zie bijlage 11), waarin zich zorgwoningen bevinden die gegroepeerd zijn rond een zorgsteunpunt. (blz. 38, woonvisie). Er zouden minimaal de volgende voorzieningen aanwezig moeten zijn: - Zorgsteunpunt van waaruit 24-uurzorg gegarandeerd wordt. - Welzijnsvoorzieningen. - Informatie en adviespunt. - Gemeenschappelijke multifunctionele ruimte. - Goed openbaar vervoer. - Veilige, aantrekkelijke en toegankelijke woonomgeving. - Winkelvoorzieningen. - Bovengemiddeld aantal levensloopbestendige woningen. Als men naar de situatie in Dommelen kijkt dan is er maar één gebied dat min of meer aan de daarvoor gestelde criteria zou kunnen voldoen en dat is het gebied rond het winkelcentrum “De Belleman”. Al met al is het huidige voorzieningenniveau in Dommelen niet erg rooskleurig en het is het laagste van heel Valkenswaard, terwijl hier 1/3 van de bevolking woont. Bovendien zal in de komende tien jaar het aantal senioren verdrievoudigen; het hoogste stijgingspercentage van geheel Valkenswaard! (zie demografische cijfers, 1-2). Van de hierboven opgesomde voorzieningen is alleen het winkelcentrum aanwezig. (voor openbaar vervoer (zie: “vervoer” 2-5 en “taxbus” 3-7))


Het opheffen van het postkantoortje en de recente ontwikkelingen rond de nachtsluiting van de apothekers (je zult maar s`nachts je doodzieke partner een uur alleen moeten laten om naar Eindhoven te gaan om de noodzakelijke medicijnen te halen) zijn op z`n zachts gezegd niet erg bemoedigend en daar komt ook nog bij de buiten kantooruren steeds moeilijker te bereiken huisartsen. Een oorzaak hiervan is o.a. het groeiende tekort aan huisartsen. Er wordt binnen de gemeente ook gepraat over een groepsartsenpraktijk in Dommelen, die echter niet bij de Belleman zou komen? Er wordt daar kennelijk nog niet gedacht aan een woonservice-zone. Eind 70-er jaren was er in Dommelen in het Cuneradal een nieuw gebouwd zorgcentrum en een buurthuis in een langgevel boerderij aan de Hovenierwei met een bloeiende wijkvereniging waar tal van activiteiten plaats vonden. Allebei de gebouwen zijn afgestoten en nu kinderdagverblijven. (zie ook “De Belleman”). Het kan verkeren...... Er zijn vlgs. de wethouder (Dhr. Mart Wijnen) plannen om een fysiotherapiepraktijk te bouwen op het parkeerterrein langs de Damianusdreef. (zie bijlage 12). Dit plan heeft in onze ogen niet de eerste prioriteit, gezien de schaarste aan beschikbare bouwgrond rond de beoogde woonservicezone. Er werd tijdens het gesprek met de wethouder een verzoek ingediend aan alle politieke partijen van Valkenswaard om eens kritisch te kijken naar het ontbreken van veilige oversteekplaatsen in Dommelen. Hierop hebben slechts de VVD en Dommels Belang gereageerd. N.B. Er is inmiddels een gesprek geweest met de gemeente (Dhr. Verhoeven en Ing. A.P. Visser, resp. wethouder van openbare werken en teamleider leefomgeving) over een aantal door de werkgroep geadviseerde oversteekplaatsen in Dommelen (zie bijlagen 26 en 27). Aanbevelingen: (Aan de gemeente en andere uitvoerende partijen) -

-

De minimale voorzieningen voor een woonservicezone (zie tekst) moeten in het woonservicecentrum in Dommelen gerealiseerd worden. In het servicecentrum moeten ook een apotheek, een dokterspost en een steunpunt van Thuiszorg Kempenstreek dag en nacht open zijn. Een (hulp)postkantoor lijkt ons voor een gemeenschap van 10.000 inwoners niet te veel gevraagd. Is een mobiel kantoor een oplossing? Er moet een ontmoetingsruimte voor ouderen komen waar men de gehele dag toegang heeft. (Zie Belleman, 2-3) De verbindingspaden tussen de seniorenwoningen en e woonservicezone moeten geschikt gemaakt worden voor rolstoelen, scootmobielen en rollators. Er moeten voldoende beveiligde oversteekplaatsen aangelegd worden in de woonservicezone. (Vooral de Bergstraat is gevaarlijk voor ouderen en verdient op dit gebied geen schoonheidsprijs!) Zie ook aanbevelingen voor de gemeente. (4-1).


127

2-3 De Belleman.

128

De Belleman wordt beheerd door de stichting “Kloosterakkers”. (zie bijlage 13). Deze stichting is het restant van de eens zo succesvolle wijkvereniging uit de jaren zeventig en tachtig. De “Boerderij” aan de Hovenierwei, waar de wijkvereniging oorspronkelijk gevestigd was, werd afgestoten om de realisering van de Belleman rendabel te maken. Dit was één van de oorzaken van het op termijn geheel verdwijnen van de wijkactiviteiten. Het is duidelijk dat een combinatie van een sportaccommodatie met een wijkgebouw niet erg gelukkig is. Een wijkgebouw moet een kleinschalige ontmoetingsruimte zijn voor de wijkbewoners. Een sportvoorziening trekt een veel breder publiek van ver buiten de wijk en deze mensen zullen meestal dan ook geen binding met deze wijk hebben. Uit een gesprek met de beheerstichting “De Kloosterakkers” is duidelijk geworden dat het in de huidige opzet niet mogelijk is om het gebouw overdag open te stellen. De beheerder is een vrijwilliger en heeft voor vier dagen een betaalde baan. Het (dure) gebouw is ongeveer voor 50% bezet. Er moet dus geld beschikbaar komen om het gebouw overdag open te houden en aan het nieuwe gebruik aan te passen. Een gesprek met de wethouder die verantwoordelijk is voor welzijn en dus ook voor de Belleman (Dhr. Mart Wijnen) leerde ons dat er een beheerovereenkomst bestaat tussen de gemeente en de stichting Kloosterakkers “inzake sociaal-culturele ruimten (in) de Belleman”. (zie bijlage 14). In deze overeenkomst worden de volgende ruimten met naam genoemd: toneel-/theaterzaal met kleedlokalen, 2 vergaderruimten, 3 activiteitenruimten, horeca-/ontmoetingsruimte en 3 toiletten. De stichting verhuurt deze ruimten en exploiteert de horeca-/ontmoetingsruimte. De drie activiteitenruimten op de eerste verdieping zijn alleen per trap bereikbaar en dus minder geschikt voor senioren. Overigens was de wethouder ook van mening dat het gebouw intensiever gebruikt moet worden, ook gezien de subsidie die de gemeente er in stopt. Het is voor de werkgroep essentieel dat er overdag een ontmoetingsruimte beschikbaar is. Rond deze voorziening is het dan mogelijk om een structuur op te bouwen waar meerdere faciliteiten voor ouderen kunnen worden gerealiseerd. Men kan daarbij denken aan een 24-uur zorgsteunpunt, spreekuur van dokter/verpleegkundige, wijkcoördinator en politie. Ook kan worden gedacht aan een bibliotheek, cursusmogelijkheden en het organiseren van activiteiten. Een internetcafé kan ook een instrument zijn om het sociale contact tussen ouderen te bevorderen. (en dit is toch één van de belangrijkste welzijnsbehoeften!). Gezamenlijke maaltijden zouden in de toekomst dan ook tot de mogelijkheden behoren, dit samenzijn kan een positief effect hebben voor mensen die zich eenzaam voelen.


Aanbevelingen (Aan de beheerstichting en de gemeente) -

Er dient een nieuw beheersplan te komen voor de Belleman. De Belleman moet b.v. van 09.00 tot 24.00 geopend zijn. Er moet een inventarisatie plaatsvinden van de nieuwe invulling van de Belleman. Daarbij moet men zo veel mogelijk denken aan seniorenactiviteiten. (Zie tekst) De leiding dient in handen te zijn van een professionele organisatie. (vrijwilligers zijn alleen acceptabel als ze over voldoende tijd kunnen beschikken.) Er moeten op gezette tijden maaltijden voor senioren tegen een betaalbare prijs geserveerd worden. Overigens moet overwogen worden of deze service eventueel beter in de Winnenpoort aangeboden kan worden.

2-4 Thuiszorg Kempenstreek. Er zijn diverse contacten geweest met de thuiszorg. Zowel op het gebied van Domotica (zie: “Domotica in de praktijk” 4-2) als met locatiemanagers. Thuiszorg Kempenstreek is een grote organisatie met 3000 personeelsleden waarvan er 180 á 190 in de regio Valkenswaard werken. Overigens wordt in Nederland 5x zoveel zorg verleend door de mantelzorg als door de thuiszorg. (zie folder mantelzorg, bijlage 15). Dommelen vormt met de wijk het Gegraaf en Haagakker de regio Valkenswaard-West voor thuiszorg. De stichting Tympaan (bijlage 16) is een zelfstandige dochter van de Kempenstreek die voor ouderen belangrijke zaken verzorgt zoals maaltijden en 24-uurs alarmering. Door deze diensten is het voor ouderen mogelijk langer zelfstandig te blijven wonen. Sinds 2003 is het mogelijk dat op verzoek een zorgconsulent met verschillende specialisaties thuis advies komt geven. De alarmering wordt geregeld vanuit een zorgcentrale in Veldhoven. Dit heeft tot gevolg dat er veel tijd verloren gaat voordat hulp ter plaatse is. Als ouderen in steeds toenemende aantallen thuis willen blijven wonen dan is het noodzakelijk dat er een 24-uurs zorg in de woonwijk komt. (zie: woonservicezone Dommelen, bijlage 11). Uit gesprekken met Thuiszorg Kempenstreek bleek dat hier over gedacht wordt, maar concrete plannen zijn er kennelijk nog niet. Het is ook mogelijk via een PGB (Persoon Gebonden Budget) zelf hulp in te kopen. Het nadeel is dat men zelf werkgever is en ook verantwoordelijk voor de daarbij horende administratie, dat kan voor ouderen een bezwaar zijn. Bovendien wordt er op de uitkering gekort.


129

Aanbevelingen: -

Thuiszorg Kempenstreek moet een servicepunt in de te ontwikkelen woonservicezone in Dommelen openen. Dit zorgpunt moet dag en nacht bemand zijn. In dit servicepunt moeten (op termijn) ook Domoticavoorzieningen aangebracht worden. (zoals een alarmcentrale)

2-5 Vervoer.

130

Het openbaar vervoer is vooral voor senioren die zo lang mogelijk zelfstandig willen blijven van groot belang. Hoe de zaken er wat dat betreft voor staan is door de werkgroep uitgezocht, en hiervoor is contact opgenomen met SRE en BBA. Er is vooral gekeken naar vervoersmogelijkheden met het openbaar vervoer van en naar het Maxima Medisch Centrum (MMC) in Veldhoven, voor ouderen een veel voorkomend reisdoel. De buslijn van de BBA nr. 177 die vroeger van Valkenswaard naar dit ziekenhuis reed is opgeheven. Daarvoor in de plaats is er nu buurtbus 277, die de verbinding van Valkenswaard naar het MMC onderhoudt, dus niet vanaf Dommelen. Inwoners van Dommelen moeten eerst naar Valkenswaard per lijnbus. Deze buurtbussen worden bestuurd door vrijwilligers en normale strippenkaarten kunnen niet worden gebruikt omdat een ander tarief wordt gehanteerd. Uit onderzoek blijkt dat bij vertraging van de lijnbussen de aansluiting op de buurtbus nogal eens mis gaat, er is ook geen mobilofooncontact met de buurtbus. Een volgend probleem is dat er niet meer dan 8 personen mogen worden vervoerd. Het komt nogal eens voor dat er meer dan 8 personen vanaf het MMC willen reizen. Dit betekent dat deze mensen een uur moeten wachten, bovendien vertrekt de laatste buurtbus om 17.27 vanaf de Markt. Hierdoor is het onmogelijk om sàvonds met de buurtbus naar het bezoekuur in het MMC te gaan. (Zie verder “Taxbus”, 3-7). Aanbevelingen: (Aan de vervoersonderneming(en)) -

Buurtbuslijn 277 moet worden doorgetrokken naar Dommelen. Avondziekenbezoek aan het MMC moet mogelijk zijn met de buurtbus. Er moet beter ingespeeld worden op het passagiersaanbod bij het MMC. Hiervoor is het nodig om een nieuw beleidsplan te ontwikkelen.


2-6 Enquête. Door de werkgroep is een bescheiden enquête gehouden over de leefomstandigheden en inzicht in de beschikbare organisaties van de inwoners van Dommelen in de leeftijdscategorie van 55-82 jaar. De helft van de ondervraagden woont in de Winnenpoort, (zie “de woningcorporaties”, 1-3) de overigen in diverse woningen. Er was bij een aantal vragen een duidelijk verschil in de antwoorden tussen ouderen die wel en die niet in de Winnenpoort wonen. Inwoners van de Winnenpoort blijken goed op de hoogte te zijn van het bestaan van instellingen als “De Stichting Welzijn” en “LIAC”. Van alle andere ondervraagden kende een enkeling de naam “Welzijn” maar niemand wist wat hun werkzaamheden waren. Het LIAC is geheel onbekend bij deze groep. Opvallend is dat men voor ontspanning vooral op Valkenswaard is gericht, voornamelijk de Hofnar. Activiteiten dichter bij huis b.v. in de Belleman zouden erg op prijs gesteld worden. Mensen die voor een noodoproep gebruik maken van alarmering via de halsdrukknop vinden dat het veel te lang duurt voor er wordt gereageerd en soms is er helemaal geen reactie. Sommige Winnenpoortbewoners vinden het s’avonds rond het gebouw niet veilig. Er zou een centraal punt moeten komen voor medische hulp. (zie woonservicezone 2-2). Het blijkt dat het saamhorigheidsgevoel onder Winnenpoortbewoners groot is. Een enkeling maakt gebruik van de website van de gemeente, de meeste informatie wordt gehaald uit huis aan huis bladen en de gemeentegids. (zie voor de enquête en volledige uitslag bijlage 17). Aanbevelingen. -

Welzijn en LIAC moeten aan hun imago werken. (Stichting Welzijn) Thuiszorg Kempenstreek moet nog eens nagaan of hun alarmsysteem wel efficiënt genoeg werkt. (Zie ook woonservicezone).

2-7 Verenigingen. In Dommelen zijn een aantal verenigingen actief. Een aantal is ook zeer geschikt voor ouderen. Een compleet overzicht vindt men in de bijlage 18. Aanbeveling: -

Verenigingen, geschikt voor senioren, toevoegen aan de informatieklapper van het LIAC (zie informatie klapper, bijlage 19).


131

2-8 Blik op de toekomst (zie planning bijlage 20) Bij jonge ouderen, vanaf 55 jaar, bestaat de behoefte om het beeld van “ouderen” en “het ouder worden” te veranderen. Deze generatie, en de komende generatie van de naoorlogse geboortegolf, heeft grote veranderingen in de maatschappij meegemaakt. Vooral de emancipatie van de vrouw heeft er toe bijgedragen dat veel vrouwen van deze generatie beter zijn opgeleid en vaak een volledige baan buitenshuis hebben gehad. Kortom: als deze generatie straks, en zo lang duurt dat niet meer, de gelederen van de gepensioneerden komt versterken, zullen overheid en betrokken instanties nog meer rekening moeten houden met de wensen van deze belangrijke groep burgers. In deze tijd van massacommunicatie is de informatievoorziening via diverse kanalen onoverzichtelijk en juist daardoor wordt de drempel voor een effectief gebruik verhoogd. Om de doelgroep rechtstreeks te bereiken is het idee ontstaan om inwoners van Valkenswaard die 60 jaar worden een “blik op de toekomst” te overhandigen. De inhoud van dit blik kan bestaan uit informatie over gemeente, cultuur, sport, vervoer, een informatiebrochure over welzijn en wonen en vele andere onderwerpen. Het blik op de toekomst kan eventueel worden gevolgd door een nieuwsbrief die b.v. elke twee maanden wordt gezonden aan alle inwoners die het blik al hebben ontvangen. Op deze manier kan de aandacht worden vastgehouden met nieuws, een agenda, een vacaturebank voor vrijwilligers enzovoort.

132 Aanbevelingen: -

-

Dit initiatief kan alleen maar slagen als er een organisatie gevonden wordt die deze activiteit tot ver in de toekomst op zich neemt. Er moet een ontwikkelingsbudget gevonden worden om ons in staat te stellen de eerste onkosten te dekken. In een later stadium moet “het blik” zichzelf bedruipen. Gedacht kan worden aan sponsorgeld uit de middenstand. Er moeten contacten gelegd worden met leveranciers en toekomstige sponsors. Er moet een adressenlijst beschikbaar zijn van inwoners die in aanmerking komen voor het blik. Het zou het project zeer ten goede komen als de eerste blikken op de dag waarop het eindrapport gepresenteerd wordt uitgedeeld werden.


3- ZORG

(Betsy, Paula, Hank)

3-1 Inleiding. e subgroep Zorg heeft zich beziggehouden met de volgende onderwerpen:

D -

Medische aanpassingen in de woning Bezoek aan het LIAC Aanvraag hulpmiddelen Taxbus Gehandicapten-parkeerpas

3-2 Medische aanpassingen in de woning. Op 3 december 2003 heeft subgroep Zorg een gesprek gehad met mevr. van Grootel, medewerkster medische aanpassingen bij Woningbelang. Verder is er telefonisch contact geweest met mevr. Borrenbergs, afdeling medische aanpassingen gemeente Valkenswaard. Tijdens het gesprek met mw. van Grootel werd duidelijk, dat er twee procedures zijn: 3-2-1 De verkorte procedure. Dit betreft aanvragen voor kleine medische aanpassingen tot een maximum van € 1.588,00. Deze aanvragen worden door Woningbelang zelf uitgevoerd zonder inspraak van de gemeente. De aanpassingen/opplusvoorzieningen zoals bedoeld in de verkorte procedure zijn: wandbeugels toilet, wandbeugels douche, verhoogde toiletpot, etc. Woningbelang heeft een folder “Alles over aanpassingen op bestelling” uitgegeven (zie bijlage 21), waarin e.e.a. precies omschreven staat. Ook Hertog Hendrik van Lotharingen kent een dergelijk systeem (zie ook “de woningcorporaties”, 1-3). De aanpassingen, die door Woningbelang en Hertog Hendrik van Lotharingen worden uitgevoerd betreffen alleen huurwoningen van deze corporaties. 3-2-2 Procedure met medische toetsing door de gemeente. Voor de grotere aanpassingen is een medische toetsing door de gemeente nodig, b.v. bij aanbouw aan de woning, aanpassing van keuken, toilet, badkamer, enz. Bij de gemeente is een folder verkrijgbaar, genaamd: “Wet Voorziening Gehandicapten” (zie bijlage 22), waarin alle criteria en regels omschreven zijn. Deze folder ligt voor iedereen beschikbaar op het gemeentehuis. Voor bouwkundige adviezen heeft de gemeente een extern bureau “Chambers Consultancy” ingehuurd. De aanpassingen verzorgd door de gemeente gelden voor particuliere huurders, huurders van de woningcorporaties (kosten boven € 1.588,00) en voor huiseigenaren.


133

Aanbeveling: (aan Gemeente en Stichting Welzijn) -

Vele senioren blijken bij navraag onbekend te zijn met bovenstaande mogelijkheden. Hieraan moet meer ruchtbaarheid gegeven worden.

3-3 Bezoek aan het LIAC. Op 10 december 2003 heeft de groep een bezoek gebracht aan het Lokaal Informatie en AdviesCentrum (LIAC) (zie bijlage 23). Mevr. Diny Seegers gaf ons een uiteenzetting van de doelstelling en de werkwijze van het LIAC. Inwoners van Valkenswaard kunnen er informatie en advies krijgen over allerlei zaken op het gebied van Welzijn, Wonen en Zorg. Voor de doelgroepen is er een Informatiebrochure (klapper) beschikbaar met informatie over de verschillende diensten. (zie bijlage 19). We hebben de indruk, dat het LIAC haar waarde ontleent aan het feit dat ze informeert over- en verwijst naar een groot aantal organisaties die voor ouderen van belang zijn.

Aanbevelingen: (Aan de Stichting Welzijn) -

134 -

-

In oktober 2003 is er een nieuwe klapper uitgekomen. Vluchtige bestudering wekt de indruk dat de klapper niet compleet is. Voorbeeld: Ouderenorganisaties worden niet apart vermeld; een seniorentennisclub staat er niet in. Deze klapper wordt o.i. niet systematisch verspreid onder alle inwoners boven een bepaalde leeftijd. Het lijkt ons gewenst dit te doen met nadruk op het belang van deze brochure. Indien deze door de doelgroep goed gebruikt wordt, kan dit veel vragen bij het LIAC voorkomen. (Zie ook: “Blik op de toekomst”)

3-4 Aanvraag hulpmiddelen. Om meer te weten te komen over de aanvraag en de verstrekking van hulpmiddelen, hebben wij op 7 januari 2004 een gesprek gehad met mevr. Anke van Kampen, medewerkster van de Thuiszorgwinkel, Kastelenplein, Eindhoven, Kort genoemd “TW”. Zij gaf ons een uiteenzetting over uitleen, verhuur en verkoop van hulpmiddelen, verpleeg- en kraamzorgartikelen, zoals deze plaatsvindt in de TW, welke deel uitmaakt van Thuiszorg Kempenstreek (zie bijlage 24). Deze winkel “bedient” Eindhoven en de Kempen. Men krijgt pas een indruk van de uitgebreidheid van het assortiment, als men de catalogus van de TW doorneemt. Er zijn diverse categorieën hulpmiddelen: - ADL-artikelen (artikelen voor het dagelijks leven) - Sanitaire voorzieningen


- Matrassen en kussens - Bandages - Ouder en kind - Kind en veiligheid - Verzorgingsproducten - Loopmiddelen en rolstoelen - Overige hulpmiddelen In de TW werken in totaal 20 mensen, waarvan er constant minimaal vier in de winkel aanwezig zijn. Anke is betrokken bij inkoop, advisering en de winkel. Medisch noodzakelijke hulpmiddelen worden het eerste halfjaar gratis uitgeleend, daarna worden ze verhuurd. In de AWBZ en de WVG is het “recht op gebruik” vastgelegd. Soms worden kosten vergoed door de zorgverzekeraar. De TW wordt dagelijks bevoorraad en heeft daardoor nauwelijks wachttijden. Thuisbezorgen van de hulpmiddelen is mogelijk, voor bedden is dat zelfs gratis. De TW heeft soms problemen met klanten, die de geleende artikelen niet, niet op tijd, beschadigd of vervuild terugbrengen. Conclusie van het gesprek: De verstrekking van hulpmiddelen is goed geregeld. Op 3 februari 2004 hebben we de TW in Eindhoven bezocht. Tijdens het bezoek is nog eens gebleken, hoeveel hulpmiddelen er bestaan om mensen te helpen, die op één of andere manier gehandicapt zijn. Het is moeilijk vast te stellen, of er aan het assortiment iets ontbreekt. Op 19 februari 2004 is er nog een bezoek gebracht aan de dependance van Thuiszorg Kempenstreek aan de Rijt te Valkenswaard om na te gaan, welke hulpmiddelen ook hier verkrijgbaar zijn. Dat viel een beetje tegen: alleen bedklossen, rollators, krukken en po’s. Aanbevelingen: -

Het lijkt ons wenselijk, dat wat meer ‘populaire’ middelen dicht bij huis (de Rijt) te krijgen zijn.

3-5 Taxbus. Taxbus is een vorm van openbaar vervoer van deur tot deur voor gehandicapten en senioren (65+) (zie bijlage 25) Om gebruik te kunnen maken van de taxbus dient men in het bezit te zijn van een vervoerspas die onder bepaalde voorwaarden bij de gemeente verkrijgbaar is. (Zie brochure “TAXBUS openbaar vervoer van deur tot deur”, verkrijgbaar bij de gemeente). De voorwaarden voor het gebruik van de TAXBUS zijn: Het netto-inkomen mag niet hoger zijn dan: e 1297,60 voor alleenstaanden e 1815,45 voor gehuwd en beide 65 jaar e 1829,97 voor gehuwd en één partner boven 65 jaar.


135

Er zijn aftrekposten mogelijk; hierover kan men bij de gemeente informeren. Het spaartegoed mag e 25.000 bedragen. Bij aanvragen van de vervoerspas moet men de laatste vier bankafschriften meenemen. Aanbevelingen: (Aan de openbaar vervoerinstellingen en de gemeente) -

Regelgeving wijzigen, zodat tegemoet wordt gekomen aan het volgende bezwaar: Bij aanvraag van een TAXBUS-pas moet men bankafschriften overleggen en het spaartegoed opgeven. Veel mensen beleven dit als een negatieve ervaring en worden ervan weerhouden zo’n pas aan te vragen. Verder is voor een alleenstaande de nettoinkomensgrens om in aanmerking te komen (e 1297,60) te laag. Voor een alleenstaande met een eigen huishouding gaat dit bedrag op aan huur, verzekeringen, etc. Ziekte brengt extra kosten met zich mee. Er blijft geen geld over om voor sociaal verkeer telkens een dure taxi te nemen. Spaartegoed zou niet mogen meetellen bij de aanvraag van een pas.

3-6 Gehandicapten-parkeerpas. 136

Er zijn negatieve ervaringen t.a.v. de “Gehandicapten-parkeerpas”. Deze pas is niet meer aan het kenteken van de auto gekoppeld en wordt vaak uit auto’s gestolen. Iedereen kan hem dan voor eigen doeleinden gebruiken. Nadere bijzonderheden zijn op dit moment niet beschikbaar omdat de informatiefolder in wijziging is. Aanbeveling: (Aan de Gemeente) -

Parkeerpas weer koppelen aan het kenteken van de auto van de gehandicapte.


4- HET VIRTUELE BEJAARDENTEHUIS

(Ton, Rienk)

4-1 Inleiding. n de eerstvolgende tien jaren neemt het aantal senioren met een factor drie toe (zie demografische cijfers Dommelen). De bouw van voldoende opvangmogelijkheden voor “senioren” blijft zeer sterk achter bij de vraag. Het gaat hier niet alleen over seniorenwoningen of verpleegtehuizen, maar ook over activiteiten en voorzieningen op het gebied van gezondheid, zorg en welzijn. Al deze onderwerpen komen afzonderlijk aan bod in het verslag van de werkgroep “Dommelen”. Dit verhaal is echter een verslag van een onderzoek wat de werkgroep Dommelen heeft gehouden op het gebied van: “het virtuele bejaardentehuis”. De betekenis van het woord “virtueel” zal in de loop van de tekst wel duidelijk worden. Onze studie omvat de volgende onderdelen: - Domotica in de praktijk in de wijk Eversveld in Geldrop. - Domotica project van “Thuiszorg Kempenstreek” in Veldhoven. - It Skewiel in Trynwâlden.

I

4-2 Domotica in de praktijk (zie bijlagen 28 en 29) In 1964 heeft Philips in de wijk Eversveld in Geldrop een groep van 77 huizen van hetzelfde type gebouwd, vrijstaand en twee onder één kap. De bewoners werkten in meerderheid bij Philips. Er is vrijwel direct een vereniging van huiseigenaren opgericht, zodat in latere jaren nieuwe bewoners ook gemakkelijk geïntegreerd raakten. Er was dan ook een sterk verlangen bij de bewoners om in “de derde levensfase” in Eversveld te blijven wonen. Mede geïnspireerd door inmiddels opgestarte ouderenprojecten (Vitaal Grijs en een door PON begeleid project in Bladel “Blijvend Thuis in Eigen Huis”) werd er een commissie “Veiligheid & Zorg” aan het werk gezet. Dit heeft er uiteindelijk toe geleid dat, na een proefproject van één woning, nu in 12 huizen een Domotica systeem is geïnstalleerd. In een beschrijving van het project (zie ook bijlage 30) lezen we de volgende productspecificatie: - Aansluiting op de zorgcentrale van Thuiszorg Kempenstreek. - Mogelijkheid om de voordeur op afstand te openen vanuit de zorgcentrale, als de hulp voor de deur staat. - Gebruik maken van de door Thuiszorg Kempenstreek aan te bieden Professionele achterwacht. - Integratie van inbraak- en brandmelding in het systeem. - Bewegingsdetectie. - Een en ander met zo min mogelijk haken breekwerk door draadloze communicatie. Wij constateerden ter plaatse dat het systeem goed werkte (op een kleine hapering op het gebied van de communicatie na, zie bijlage 28). De apparatuur, zoals sensoren, schakelaars, enz. was beslist niet hinderlijk aanwezig. Wel vertelden onze gastheren dat er hier en daar nogal wat


137

vraagtekens gezet kunnen worden, zoals bijvoorbeeld de omschakeling van inmobiliteitsdetectie naar inbraakdetectie bij het verlaten van de woning. Dit wordt nogal eens vergeten, met als gevolg dat er alarm geslagen wordt omdat de sensor geen beweging meer waarneemt. Ook het lopen met een knopje aan de hals roept nogal eens weerstand op. Al met al vinden we het een veelbelovend project dat oplossing kan geven voor een aantal nijpende problemen waar we binnenkort mee geconfronteerd zullen worden.

4-3 Het Domotica project van “Thuiszorg Kempenstreek” in Veldhoven.

138

Bij Thuiszorg Kempenstreek in Veldhoven hebben we een kijkje genomen aan de “andere kant van de knop”. Onze kennis danken we aan een middagvullend seminar in de thuisbasis van Thuiszorg Kempenstreek. (zie ook Cd-rom seminar, bijlage 31). We hebben door middel van “live” demonstraties “oma” bezig gezien in haar woning. Dit was mogelijk door een tweezijdige video verbinding. Vanuit de thuiszorgbasis was het niet alleen mogelijk om informatie uit te wisselen, na een alarm, maar b.v. ook de verlichting in- en uit te schakelen. De camera kon de bewoner volgen en inzoomen naar een specifiek onderwerp, b.v. een wond die ontstaan was door een ongelukje. Een onderwerp dat ook aan de orde kwam is de “privacy” van de cliënt. (Big brother is watching you). De hulpverlener mag de camera pas inschakelen als de cliënt daar toestemming voor geeft. Als de camera aan is brandt er in de ruimte een rood lampje. In de praktijk is echter gebleken dat veel cliënten daar niet zo moeilijk over doen. Berekeningen hebben uitgewezen dat het virtuele bejaardentehuis grote besparingen kan opleveren (zie voor gedetailleerde uitleg de tabel en publicatie van Thuiszorg Kempenstreek, bijlage 31). Vergelijking jaarlasten Huisvestingskosten Technische aanpassingen Totaal huisvestingskosten Verzorging/ verpleging Maaltijden Huisarts/ fysio en overhead Totaal kosten Eigen bijdrage Kosten per cliënt per jaar

Viedome vs Verpleeghuis 6.000 20.000 2.779 8.779 20.000 29.700 45.459 3.650 5.000 2.500 47.129 67.959 1.590 6.092 45.539 61.867

Besparing

16.328

26%

Viedome vs Verzorgingshuis 6.000 10.000 2.779 8.779 10.000 6.750 19.762 3.650 5.000 2.500 24.179 32.262 1.590 7.420 22.589 24.842 2.253

(zie voor de betekenis van het woord “Viedome” bijlage 31)


9%

4-4 It Skewiel Trynwâlden. Trynwâlden is een groep van zeven dorpen in de gemeente Tytsjerksteradiel ten noordoosten van Leeuwarden (zie ook bijlage 32). Het gebied heeft een doorsnede van 10 bij 12 kilometer en het inwonertal is ongeveer 9000. Toen het oude bejaardentehuis aan renovatie toe was besloot men het te slopen en daarvoor in de plaats 100 appartementen voor bejaarden te bouwen, deels koop en deels huur. De woningen voldoen aan de normen voor huursubsidie. Bejaarden kunnen hun intrek nemen in deze appartementen of beslissen om thuis te blijven wonen. We lezen op de website van het Skewiel (HYPERLINK “http://www.skewiel-trynwalden.nl”) het volgende: “Alle aanbieders op het gebied van wonen, welzijn, zorg en dienstverlening hebben zich verenigd tot één rechtspersoon. D.m.v. ongelabeld stapelen van de budgetten is gekomen tot een integraal aanbod van functies. De personeelsleden van het oude bejaardentehuis en van de zorgaanbieders zijn gehuisvest in één gebouw (Heemsmastate) in het centrum, van het gebied. Vandaar uit worden de service functies geleverd, 24 uur per dag en 7 dagen in de week door heel Trynwâlden. Ook lezen we op de website: “In de visie van het Skewiel Trynwâlden gaat het erom de burger en zijn omgeving zodanig te faciliteren, dat hij in staat is vorm te geven aan zijn eigen dagpad.” Alle woningen van bejaarden zijn met de zorgcentrale verbonden d.m.v. een “Domotica systeem”. In het gebied is een vervoersstructuur ontwikkeld om het geheel met elkaar te verbinden. Het project draait nu vanaf 2002. De voorbereidingen hebben minstens zes jaar in beslag genomen. In deze periode heeft men zich moeizaam moeten worstelen door een “brei van bureaucratie” en de leidinggevenden kijken dan ook niet met vreugde terug op deze periode. Inmiddels staat er een groot Europees project in de startblokken om vraagstukken als deze verder te ontwikkelen. In een berekening uitgevoerd in opdracht van Mevr. Ross-van Dorp, staatssecretaris van VWS lezen we dat het systeem zeker niet duurder is dan een gewoon bejaardentehuis. (zie bijlage 34) Aanbevelingen: (Aan De Stichting Welzijn en de Gemeente) -

-

De senioren door middel van actieve informatievoorziening inzicht geven in bovenstaande mogelijkheden en de haalbaarheid daarvan. Beleidsmedewerkers van de Gemeente Valkenswaard: bekijk de video film “Trynwâlden” eens en laat een paar vertegenwoordigers van de gemeente een bezoek brengen aan Trynwâlden. Wat daar tot stand gebracht is kan een bron van inspiratie zijn. Er is naast de hierboven genoemde geavanceerde systemen een goedkopere oplossing mogelijk. (zie bijlage 33).


139

Bijlagen bij bijlage 3

INHOUDSOPGAVE BIJLAGEN. IS DOMMELEN OUDERENPROOF? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34.

Waarderingen en knelpunten. (resultaten startbijeenkomsten). Voortgang verslag werkgroep Dommelen. (15 maart 2004). Demografische gegevens Dommelen. Gesprek met Anton Maréchal. (woningbelang Valkenswaard). Gesprek met Ine Schattefoor. (Hertog Hendrik van Lotharingen). Gesprek met huurdervereniging Woningbelang. Bezoek Winnenpoort. Gesprek met Peter Franken. Gesprek met de Politie. (wijkagent). Rapport "WOONvisie". Plattegrond van Dommelen met gemarkeerde gebieden. Gesprek met Wethouder Wijnen. Gesprek met het bestuur van de Stichting Kloosterakkers. Beheerovereenkomst van "De Belleman" Mantelzorg (folder). Tympaan (folder). Bescheiden enquête onder senioren in Dommelen. Overzicht van verenigingen in Dommelen. Informatiebrochure Welzijn (klapper). Overzicht planning "blik" project. Comfortabel wonen(folder van woningbelang over woningaanpassing). Wet voorzieningen gehandicapten (folder). Wat is het LIAC.(folder). Thuiszorgwinkel (catalogus). Taxbus (folder). Overzicht van oversteekplaatsen in Dommelen. Uitnodigingsbrief voor een gesprek met Wethouder Verhoeven. Verslag over het bezoek aan Eversveld. Krantenartikel over Eversveld. Domotica project Eversveld in Geldrop. Viedome (virtuele verzorging, project vanThuiszorg Kempenstreek). Skewiel Trynwâlden. Mogelijk goedkope alternatieven voor woningalarmering (Velleman). Rapport van staatssecr. VWS, Ross-van Dorp over Trynwâlden.

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE

142 142 144 145 146 148 149 150 151 152 153 154 156 157 163 163 163 165 167 168 169 169 169 169 169 170 171 172 176 177 179 180 181 182

3: IS DOMMELEN OUDERENPROOF?

141

Bijlage 1. Zie: Waarderingen en knelpunten. (Resultaten van de startbijeenkomsten, pag. 259) Bijlage 2. Voortgang werkgroep Dommelen Ouderenproof. 15 maart 2004 (Als voorbeeld) Er zijn drie werkgroepjes bezig met de volgende onderwerpen: 1 - Zorg, 2 - Welzijn, 3 - Wonen Zorg: Rapporteur Henk Wijnen.

142

1 Aanvraag hulpmiddelen: Rapporteur Henk Wijnen. Gesprek met Ankie van Kampen, thuiszorgwinkel. Onderwerp: Aanvraag hulpmiddelen. (binnen) 2 Procedure woningaanpassing: Rapporteur: Paula Kok. Gesprek met Marieke van Grootel, woningbelang. Onderwerp: Opplussen seniorenwoningen. (n.a.v. folder Chambers consulting WVG voorzieningen gehandicapten) (binnen) 3 Bereikbaarheid: Rapporteur: Betsy van der Zanden. Gesprek met Dinie Segers, Liac Onderwerp: Bereikbaarheid zorg. (binnen) 4 Klapper: Rapporteur Paula Kok. (vervolmaking) (31-01-04) Contact met Jeanne Klokgieters over uitvoering. (In blik) (Uitdelen aan alle 55+ ers) Verslag eind Februari. 5 Bezoek aan zorgwinkel (03-02-04) Zie folders. Kijken in Valkenswaard. 6 Geestelijk welzijn. Inventarisatie organisaties. Datum…….. 7 Nieuwe onderwerpen? Welzijn: Rapporteur Ton Sanders. 1 Ontspanning/ontmoeting: Rapporteur Henry Thyssen. (binnen) 2 Gesprek met Dhr. Tillemans over de Belleman. (22-01-04) Rapport Ton (binnen) 3 Gesprek met de gemeente Valkenswaard over de Belleman (Datum 4-02-04) Rapport Ton (binnen) 4 Meldpunt ouderen: Rapporteur Frans v. d. Berg. Gesprekken met: Zorg Kempenstreek, Timpaan, Liac. (rapport binnen) 5 Vervoer voor onderling contact. Rapporteur: Jeanne Klokgieters. (Rapport binnen)

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


6 55-Plus pakket. Rapporteur Jeanne Klokgieters. Gesprekken met o.a. projectgroep. Werving sponsors. (doorlopend) (zou klaar moeten zijn bij aanbieding eindrapport.) Er is al een rapportje binnen. Werkgroep actief. (Planning Rienk binnen) 7 Viedome Veldhoven. (Bezoek 18-02-04) Verslag 25-02-04 Rienk. 8 Bijzonderheden buurtbus en taxibus. Henry Thyssen. Verslag 25-02-04 9 Enquête omstandigheden ouderen. (Jeanne en Frans) Verslag 01-03-04. 10 Oversteekplaatsen in Dommelen (3x) Ton Verslag... 11 Nieuwe onderwerpen? Wonen: Rapporteur: Rienk Weening. 1 Bezoek project van aangepaste woningen in Geldrop (datum 22-1-04) Rapport Rienk, (binnen) (Bahler tel 2862693) 2 Gesprek met Anton Marechal, woningbelang woningen voor senioren. (datum 14-01-04 Waalreseweg 25) (Rapport binnen) 3 Gesprek met Ine Schattefoor, Hertog Hendrik van Lotaringen over woningen voor senioren. (Winnenpoort) (datum 15-01-2004, 14.30-15.30 Leonoradal 2) (Rapport binnen) 4 Peter Franken, gemeente Valkenswaard over leefomstandigheden ouderen Dommelen (datum 12-01-2004 14.00 bij Riet ) (Rapport binnen) 5 Gesprek met Jansen voorzitter en medebestuursleden huurderbelangen woningbelang over wat ter tafel komt. (datum 27-01-2004 tel 2019619 bij Riet) Rapport binnen. 6 Verslag werkgroep bouw van groep aangepaste woningen. (Frans Bronwasser) (Rapport gevonden) 7 Onderwerpen moeten specifiek betrekking hebben op Dommelen. Lijst van vragen bedenken voor de specialisten op het gebied van woningverstrekking. (Riet, Hans en Rienk) (Onderwerp afgehandeld) 8 Gesprek met de wijkagent (Guido Steger) (25-02-04, in politiebureau). 9 Gesprek met bewoner Winnenpoort (Cleven) (19-02-04) in Winnenpoort. Verslag Ton. …? 10 Gesprek met bestuur huurders vereniging Winnenpoort. Riet en Hans. Datum?........ Verslag………..? 11 Bestemmingsplan Belleman en omgeving opvragen en uitzoeken welke ongewenste plannen daar liggen. (op het parkeerterrein) Hans…….. (verslag voor 15-03-04) 12 Begraafplaatsen. Ruimte???????? (Dit voorlopig niet aanpakken) Rienk Weening

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


143

Bijlage 3. Bevolking Dommelen tot 2017: Voor prognoses in kleur, zie bijlage1: Demografische gegevens, pagina 65

144

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Bijlage 4. Gesprek met Anton Maréchal. (Woningbelang) -

-

-

-

-

-

-

Woningbelang heeft ca. 3500 woningen en er zijn ca. 6000 woningzoekenden. In Dommelen staan 48 seniorenwoningen. (Brouwershof 6 en in de Beemden 42 seniorenwoningen) Het woonruimte verdeelsysteem werkt als volgt: Een vrije woning wordt in de krant aangeboden (voorzien van een voorkeurprofiel). Belangstellenden kunnen zich melden en de woning wordt toegewezen aan degene die het langst ingeschreven staat. Een uitzondering kan worden gemaakt als men een urgentieverklaring heeft. In principe zijn er twee soorten bejaarden woningen, nl: Seniorenwoningen, die aan keurmerk voldoen en woningen geschikt voor senioren. In Dommelen heeft Woningbelang geen woningen van de laatste categorie en ook geen beschutte (aanleun) woningen. Het is toegestaan om in een gehuurde woning te "klussen" en het is niet nodig de woning in de oorspronkelijke staat terug te brengen als men de woning verlaat. Wel is het raadzaam om overleg te plegen met (of raad te vragen aan) Woningbelang, vooral als het grote veranderingen betreft, zoals een serre. Woningbelang komt keuren. Voor aanpassingen aan een gewone woning met het doel om er langer te kunnen blijven wonen is in een oppluspakket voorzien. Het maximum bedrag is e 1588.00 (eenmalig). Men dient minimaal 55 jaar te zijn. ( Zie folder "comfortabel wonen".) Huurrecht label aan de gevel van huizen. Woningbelang heeft in Valkenswaard een woon-zorg complex met alleen senioren en een complex waar aan de ene zijde senioren en aan de andere zijde (licht) verstandelijk gehandicapten wonen met een gezamenlijke zorgvoorziening. In Dommelen kijkt Woningbelang met belangstelling naar de vrijkomende Mavo. Woningbelang bouwt niet alleen huizen met de bedoeling om ze te verhuren maar ook voor de verkoop. Men doet dit om financieel een evenwichtig beleid te voeren.

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


145

Strategisch voorraad beleid. S.V.B. ⇓ analyse ⇓ visie 30 jaar vooruit (ontgroeningen) ⇓ ⇓⇐⇐⇐⇐ ⇒⇒⇒⇒⇓ substantieel niet substantieel ⇓ ⇓ wijk analyse complex analyse ⇓ ⇓ stake holders⇐⇒wijkvisie complex visie ⇓ ⇓ wijkontw. plan⇐⇒wijkplan complex plan Dommelen Noord: Opzetten van een leefbaarheidplan (Wijkontwikkelingsplan)

146

Komende maanden een plan van aanpak maken. Zie verder gesprek met Peter Franken Problemen in Dommelen: Bereikbaarheid Wie bemoeit zich met het postkantoor? We hebben hier met zijn allen invloed op. Creëer vooral geen seniorenwijken. In Dommelen staan teveel eengezinswoningen (Balans is zoek) Vroeger waren de inzichten anders! (De balans kan alleen hersteld worden door b.v. sloop.) De ondernemers zijn ook stake holders. Rienk

Bijlage 5. Gesprek met Ine Schattefoor, Hertog Hendrik van Loteringen. HhvL is een woonstichting maar start ook met diensten en producten. (b.v. onderhoudsabonnementen á e 4.50 per maand aan eigen woningbezit) Het totale woningbezit is ca. 17000 woningen.

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Ca 13 jaar geleden is HhvL opgedeeld in 4 sectoren, t.w.: - In Eindhoven 2 districten, - Vestine, voornamelijk bewoond door studenten. (onlangs overgenomen) - Regio Eindhoven (ca 2000 woningen) met o.a. Geldrop, Best, Son, Waalre en Valkenswaard. Mevrouw van Schattefoor is medewerker klantenbelangen Valkenswaard. (De districtmanager is Henk Siebers) Doelstelling: verschillende generaties, verschillende contacten, leefbaarheid. In Valkenswaard heeft HhvL 4 complexen, waarvan één in Dommelen, nl De Winnenpoort. Op 1 januari 2004 is een gewijzigd systeem van woningtoekenning gestart. Beschikbare huizen worden aangeprezen op, respect. Het Internet, (WWW.HHVL.NL) Teletekst (RTL4 Pagina 700) en advertenties in de plaatselijke pers. Belangstellenden kunnen reageren per telefoon of internet maar ze kunnen ook naar de woonwinkel van HhvL in Eindhoven (Willemstraat 28) Degene die van de aanvragers het langste ingeschreven staat komt in aanmerking voor de woning. Er wordt wel nagegaan of het inkomen van de aanvrager voldoende is voor de gevraagde huur. (Ine noemt dit geen "wachtlijst"). Er is geen inkomens toets. Om in aanmerking te komen voor een bejaardenwoning moet men minstens 55 jaar zijn HhvL is ook actief op het gebied van extramurale (geplande) zorg. Ine noemt gekscherend de collega`s van b.v. Thuiszorg Kempenstreek "concullega`s" In de Winnenpoort is vroeger ( toen de flat aanleunde tegen de Kempenhof) een alarmsysteem geweest. Dit is afgeschaft toen HhvL de Winnenpoort heeft overgenomen. HhvL heeft een oppluspakket van ca. e 1500.00 volgens W.V.G. normen. Ouderen kunnen daar hun voordeel mee doen. Als een huurder van de eengezinswoningen, die HhvL in haar bezit heeft, vertrekt wordt soms overwogen het huis te verkopen. Ook worden soms woningen te koop aangeboden aan de huurders. Voorbeelden: de woningen in de mannendalen te Dommelen en de woningen in de Kreijenbeek te Valkenswaard. HhvL kent verschillende mogelijkheden om de voorwaarden van huurwoningen aan te passen. Zo kan men zijn huurhuis kopen na een min. huurtijd. Men kan echter ook weer teruggaan naar huren. Ook is het mogelijk om "gedeeltelijk" te verkopen om zodoende de huur betaalbaar te maken of om het onderhoud aan HhvL over te dragen. De ontmoetingsruimte van de Winnenpoort is ook toegankelijk voor de wijk. De gemeente investeert hierin. Een grappige bijzonderheid is dat het rookverbod voor openbare ruimtes opgelost is door de ruimte op bepaalde dagen niet openbaar te maken. Algemene opmerking: Voor ouderenwoningen overtreft de vraag het aanbod. Opmerking van de werkgroepleden: de onderlinge verhouding tussen de woningcorporaties lijkt op het eerste gezicht voor verbetering vatbaar! Rienk

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


147

Bijlage 6. Gesprek met het bestuur van HuurdersBelangenVereniging Woningbelang. Ton Jansen, voorzitter Christ Das, penningmeester Piet van Werden, secretaris. De huurdervereniging heeft een aantal werkgroepen, zoals: Huurbeleid Klachten Groot onderhoud P.R. Afvaardiging naar COBRA (COBRA is een samenvoeging van: Domein Eindhoven, Bergopwaarts Deurne Asten en Woningbelang Brabant)

148

De huurdervereniging heeft een samenwerkingsovereenkomst met Woningbelang over zaken die met huurders te maken hebben. In het bestuur zitten tot nu toe uitsluitend huurders van Woningbelang. In de toekomst zal het waarschijnlijk mogelijk worden dat ook bezitters van koopwoningen kunnen toetreden. Een reden kan zijn dat steeds minder mensen ambitie hebben om in een bestuur te zitten. Bovendien zit er sinds kort niemand uit Dommelen in het bestuur! De huurdervereniging is verplicht lid van een overkoepelende organisatie, de Woonbond, en moet daarvoor contributie betalen. (3500 x e 0,75) De woonbond geeft een ledenblad uit, de "Huurwijzer", en dit verschijnt 4 x per jaar. Deze contributie wordt terugbetaald door Woningbelang. De woonbond overlegt met de verhuurderbond (AEDES) over zaken zoals huren en huurbeleid. Pijnpunten zijn de naderende afschaffing van de huursubsidie en het percentage van de maximale huren dat daadwerkelijk betaald moet worden. (Aangezien Woningbelang een sociale woningstichting is bedraagt dit percentage 55 à 70%, men stuurt aan op een percentage van over de 80%). (Aedes) Er dreigt hierdoor een huurverhoging van ~3.5 % voor de eerstkomende 4 jaar! Huurders kunnen lid zijn van de huurdervereniging voor een symbolisch bedrag van 2,50 per jaar. Ondanks deze lage contributie zijn lang niet alle huurders lid. (ca 500) Er is 2 x per jaar een ledenvergadering.

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


(Het opplussen van bejaarden woningen is besproken in verslagen van gesprekken met Woningbelang en Hertog Hendrik van Lotharingen) De aanpassingen worden wijk voor wijk gedaan, zodat spoedgevallen moeilijk in te passen zijn. Onderwerpen die de huurdervereniging behandeld zijn o.a: Klachten over het huurbeleid Burenruzie Geluidsoverlast (Er is wat deze zaken betreft ook een overlastteam, waarin ook de politie zit). Klachten over onderhoud dienen direct bij Woningbelang aangekaart te worden. Pas als men er niet uitkomt kan Woningbelang bemiddelen.) Over het algemeen neemt het aantal klachten de laatste jaren af. Rienk.

Bijlage 7. Bezoek Winnenpoort

149

Aanwezig: Henk, Rienk, Ton. Datum: Donderdag, 11 Feb., 14.00 uur. De werkgroep wilde graag praten met bewoners van het appartementen gebouw De Winnenpoort, omdat dit het enige gebouw in Dommelen is dat speciaal voor ouderen is gebouwd. Wij waren te gast bij een echtpaar op de derde etage, dat daar vanaf de opening van het gebouw woonde (ca. 7 jaar) . Uit het gesprek bleek dat het gebouw eerst in het bezit was van Valkenhof. Het was dan ook logisch dat de appartementen waren uitgerust met een alarm installatie, zodat vanuit b.v. Kempenhof indien nodig hulp kon worden verleend. Na verloop van tijd is het gebouw verkocht aan Hertog Hendrik van Lotharingen wat meteen het einde van het gebruik van de alarm installatie betekende. De reden van de verkoop is ons niet duidelijk geworden. Het betreffende echtpaar woonde er tot hun volledige tevredenheid. De appartementen zijn niet erg ruim, er ontbreekt een tweede slaapkamer. Een groot pluspunt is dat er een gemeenschappelijke ontmoetingsruimte is waar wat gedronken kan worden en waar ook een biljart aanwezig is. Ook mensen die niet in het gebouw wonen zijn hier welkom. De huurders zijn voor een paar euro per maand lid van de bewoners vereniging. Van dit geld worden gezamenlijke activiteiten ondernomen zoals een gezellige avond

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


of bvb. een busreis. Zover wij dat tijdens ons korte verblijf konden beoordelen was de onderlinge verstandhouding tussen de bewoners goed. De vraag is hoe het is gesteld met de hulpverlening als de mensen straks ouder worden, is die oorspronkelijke alarmering weer te herstellen? Ton Sanders.

Bijlage 8. Gesprek met Peter Franken. (Gemeente Valkenswaard)

150

De afdeling van Peter Franken heet "Wijk en Welzijn" en zijn functie is "wijkcoördinator". Van welke wijk dat zal zijn is nog niet zeker, maar in dit gesprek nemen we even aan dat het Dommelen is. (Voor ons gevoel is dat ook zijn voorkeur.) De wijkcoördinator bemoeit zich met alle mogelijke zaken in de wijk die met welzijn te maken hebben, en is een aanspreekpunt voor personen, verenigingen enz. in zijn wijk. Een tweetal voorbeelden: 1Het uitwerken en begeleiden van een leefbaarheidplan voor een deel van de wijk. 2Het (met anderen) uitwerken van een "task force" jongeren overlast. Punt 1 is in samenwerking met het adviesbureau "Companen" uitgevoerd in het Gegraaf en de resultaten zijn op schrift gesteld. Peter Franken zal ons een exemplaar van dit rapport bezorgen. Het ligt in de bedoeling om in Dommelen een dergelijk project op touw te zetten, en wel in dat deel van de wijk dat ten Noorden ligt van de Tienendreef en ten Oosten van de Damianusdreef. De gemeente overweegt dit project eventueel met eigen mensen uit te voeren, naar het voorbeeld van het Gegraaf. De acties zijn niet specifiek gericht op ouderen, maar die moeten er (volgens ons) wel een belangrijke plaats in krijgen! Punt 2 concentreert zich voornamelijk in de wijk Schepelweien noord. Voorname punten zijn o.a. hangjongeren en drugs. Bijzonderheden zijn nog niet bekend, maar Peter Franken zal ons in de toekomst op de hoogte houden van de ontwikkelingen. (Wij zullen regelmatig aan de bel hangen). Verder zijn de volgende punten aan de orde gekomen: -

Wijkagent (Guido Stegers) en netwerkinspecteur. (Peter v.d. Velde) zoeken uit hoe die te bereiken zijn Onveilige plekken in Dommelen (Leon Schols) overzicht?

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


-

Onderwijs fusie`s. Vrijkomen Mavo voor andere doelen. (politiek) Route met verlaagde drempels voor rollators en scootmobielen B.T.B. rapport. Peter Franken. (Bereikbaarheid, Toegankelijkheid en Bruikbaarheid) Overzicht senioren woningen (bijlage WOONvisie, blz. 33) Senioren label en woonkeurmerk Riet ? Rienk Subsidie voor aanpassing huurwoningen. (zie gesprek Woningbelang) Subsidie voor aanpassing koopwoningen. Huisnummerkaarten om in te tekenen. (Peter en Rienk ? Riet) Pilot voor service-zone. Het is nog niet bekend in welke wijk dit zal gebeuren. Het zou goed zijn dat die in Dommelen kwam.

Rienk

Bijlage 9. Wijkagent Guido Stegers Netwerkinspecteur: Hans Brekelmans. Functie: Beleidsvoorbereidende zaken. (bijvoorbeeld: "Waarom worden er tegenwoordig zoveel fietsen gestolen?" Ja, waarom???. Wijkagent (Buurtbrigadier): Guido Steger. Functie: Doener van de wijk, sociale problemen helpen oplossen, drempels te verlagen, enz. Er is nu 1 wijkagent, maar het streven is om per 5000 inwoners één wijkagent te hebben. (in totaal zou dit dus 4 voor Valkenswaard zijn!) Waalre en Valkenswaard zijn samen een eenheid. De probleemgebieden in Dommelen: Schepelweien en Dalen. Het zijn hoofdzakelijk buurten burenproblemen. De hangplekjongeren zijn niet de grootste problemen. Het is wel zo dat de ouderen vaak bang zijn om een groep hangplekjongeren te passeren. Hoewel hangplekjongeren in eerste instantie dus geen "ouderenproofonderwerp" zijn, zijn er toch effecten waar rekening mee gehouden moet worden. Volgens onze gastheren is de angst niet geheel terecht; een groot deel van die angst zit "tussen de oren" en wordt ingegeven door onder meer de kranten. (Hans vroeg zich bijvoorbeeld af waar al die aangerande en aangereden oudjes dan te zien waren?) Meer voorlichting en uitleg zouden een verbetering kunnen zijn. Dit soort bijeenkomsten wordt sporadisch gehouden, maar zou meer moeten gebeuren. De wijkagent zou hier een grote rol in kunnen spelen. Tijdgebrek is, met meer voorlichting en uitleg, één van de oorzaken. Om betere opvang en verspreiding te kunnen realiseren zou er veel meer open ruimte moeten zijn. (Dommelen is dichtgebouwd!) Bereikbaarheid van de wijkagent: Hoe gemakkelijk moet het zijn voor de burger om contact op te nemen met de wijkagent? Uit onze pogingen bleek dat men nogal wat stations moet passeren

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


151

en uitleg moet geven om het telefoonnummer te bemachtigen. Ambtenaren van de gemeente beweren ook dat men "niet bevoegd is om ….." enz. enz.. Anderzijds is het natuurlijk ook niet goed dat de wijkagent alsmaar “aan de de telefoon zit". Waar ligt het optimum???? Adviezen van onze gastheren: - Meer ruimte scheppen in de wijk. (meer groen) - Een wijkcentrum oprichten waar gezelligheid is en informatie en voorlichting gegeven kan worden. (Belleman ?????) - Meer opvang voor de jeugd. - Politiekeurmerk voor veilige plaatsen. - (aanvulling van ons:) Spreekuur wijkagent enz. Dit is overigens ergens al eens uitgeprobeerd maar daar werd sporadisch gebruik van gemaakt!. Rienk.

Bijlage 10. Zie rapport WOONvisie van de gemeente Valkenswaard.

152

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Bijlage 11.

153

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Enige uitleg bij bijlage 11 Bijlage 11 is een gedetailleerde plattegrond van Dommelen. Op deze plattegrond zijn met cirkels gebieden gemarkeerd die voor senioren relevant zijn voor de leefbaarheid in Dommelen. De grote cirkel stelt de actieradius rond het winkelcentrum De Belleman voor met een straal van 500 mtr. wat ongeveer overeenkomt met de oppervlakte van een Woonservicezone (zie WOONvisie blz. 38.). In deze zone bevinden zich een supermarkt, apotheek, bank, boekhandel voor postzegels enz. een openbaar vervoer halte (OV-halte) en een praktiserend huisarts en tandarts. Wat hier opvalt, is het gegeven dat de bestaande seniorenwoningen in de omgeving van de Buntgrasbeemd buiten deze zone vallen. De grotere afstand naar het winkelcentrum vormt een extra hindernis omdat er geen route is naar de Belleman speciaal voor rollators en rolstoel. De kleine cirkels met een straal van 200 mtr. rondom de OV-haltes geven een beeld van het bereik van het openbaar vervoer. Over het algemeen dekken zij goeddeels Dommelen en zijn redelijk bereikbaar. Verder ontbreken er goed beveiligde oversteekplaatsen over de Damianusdreef en Tienendreef. Hiermee is alles in kaart gebracht wat Dommelen aan senioren te bieden heeft. Als we dit vergelijken met de beschrijving van de Woonservicezone in het WOONvisie rapport, dan moet er in Dommelen nog veel gebeuren.

154 Riet van Gool.

Bijlage 12. Gesprek met de wethouder van welzijn Hr. Wijnen. Aanwezig: Plaats: Datum:

Jeanne, Henri, Frans, Ton en de Hr. Wijnen. Gemeentehuis Valkenswaard. Woensdag, 4 feb., 2004, 14.00 uur.

De werkgroep Welzijn wilde met de verantwoordelijke wethouder van gedachten wisselen wat het beleid van de gemeente is t.a.v. het voorzieningenniveau voor ouderen in Dommelen. Onze belangstelling gaat in de eerste plaats uit naar de mogelijkheden van het gebruik van de Belleman overdag op werkdagen. Op onze vraag hoe de afspraken zijn met de beheersstichting Kloosterakkers t.a.v. het beheer van de Belleman, belt de wethouder met zijn secretariaat om het betreffende contract op te zoeken. Gedurende ons verdere gesprek werd hier niet meer op teruggekomen.

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Door ons werd naar voren gebracht dat er in Dommelen geen enkele openbare voorziening is, zoals een buurthuis of wijkgebouw die overdag geopend is. Onze wijk steekt wel heel mager af in vergelijking met Valkenswaard, en met Borkel waar onlangs een dorpshuis is geopend. Er werd door de wethouder gesteld, dat dit gezien de subsidie die de gemeente geeft voor de Belleman er wel wat mag veranderen naar een intensiever gebruik van het gebouw. Zover de Belleman. Uit de demografische gegevens van Dommelen is ons gebleken dat het aantal inwoners per 1-1-2003 uit 4861 mannen en 4876 vrouwen, totaal Dommelen 9737 inwoners bestaat. Borkel heeft een inwonertal van totaal: 1116 en Valkenswaard dorp 20.256 inwoners.Voor de gehele gemeente is dat dus 31.109 inwoners. (alle gegevens per 1-1-2003.) Hieruit blijkt dat 31.3% van het totaal in Dommelen woont, ruwweg 1/3 deel. Vergelijken we dit met het voorzieningen niveau, dan is dat op zijn minst onevenredig verdeeld. We bespraken vervolgens het percentage ouderen in Dommelen. In onze wijk is het aantal personen van 65 jaar en ouder 536, dat is 5.8 % . Kijken we nu 10 jaar verder dan blijken er volgens de cijfers van nu: 1119 personen boven de 65 jaar bij te komen. Het totaal is dan het drievoudige, 1655 of 17.3 % van het totaal. Zelfs als we de aantallen corrigeren voor de ouderen die sterven dan is deze stijging nog hoog. Overigens is het aantal boven de 75 jaar: 159 personen, dus relatief laag. Voor heel Valkenswaard is het percentage ouderen boven de 65 jaar nu 15 % en het stijgt over 10 jaar naar boven de 20 % . Uit deze cijfers blijkt dat de relatieve toename in Dommelen hoger is dan in de rest van Valkenswaard. Overigens zijn de cijfers in Valkenswaard-dorp vertekend door het grote aantal verzorgingshuizen. Zover deze statistische realiteit. Uit opmerkingen van de Hr. Wijnen bleek dat men bezig is met een locatie in Dommelen voor een groepsartsen praktijk. Die komt volgens de plannen van nu niet bij de Belleman. Dat lijkt strijdig in het streven naar een woonservice-zone met goede voorzieningen. De Belleman is toch het enige gebied dat enigszins aan de gestelde voorwaarden voldoet. Een volgend punt was een gebrek aan veilige oversteekplaatsen in Dommelen. Op advies van de wethouder werd een brief over dit onderwerp toegezonden aan alle fracties van de gemeenteraad om hier naar te kijken. Verder zijn er plannen om de Fysiotherapie praktijk van de Hr. van Hoof uit te breiden naar de overzijde van de Damianus dreef, tegenover de huidige vestiging. Dit gebouw zou dan komen te liggen op een van de weinige nog beschikbare onbebouwde grond in een eventuele woonservice zone rond de Belleman. Is dat dan een goede ontwikkeling? Al met al hebben wij het gevoel dat dit een nuttig gesprek is geweest. Namens de groep Welzijn, Ton Sanders.

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


155

Bijlage 13. Gesprek met bestuur Kloosterakkers over beheer Belleman. Aanwezig: Jeanne, Rienk, Henri, Frans, Ton, en Jan Tillemans, Jan de Wit, Datum: donderdag 22 Jan. 2004, 19.00 uur.

156

De subwerkgroep Welzijn van ouderenproof heeft om dit gesprek gevraagd om enig inzicht te krijgen in het gebruik van het Belleman gebouw. Wij als ouderen zijn vooral geïnteresseerd in de mogelijkheid van openstelling van het gebouw op werkdagen overdag , voor het organiseren van activiteiten voor onze doelgroep. Het bestuur stelt dat de Kloosterakkers een beheersstichting is die uit vrijwilligers bestaat, en als zodanig verantwoordelijk is voor het beheer van het gebouw. Jan de Wit beheert de horeca en de agenda voor de reservering van de beschikbare ruimte met uitzondering van de sporthal, waarvoor de gemeente verantwoordelijk is. Omdat Jan de Wit een 4-daagse werkweek heeft, kan hij overdag niet aanwezig zijn. Het gevolg is dat overdag het gebouw gesloten is omdat De Kloosterakkers als verantwoordelijke niet aanwezig kan zijn. Men kan dus concluderen dat de bezettingsgraad van het gebouw niet erg optimaal is en uitkomt op ongeveer 50%. Dit is op korte termijn oplosbaar volgens Jan de Wit, als hij als betaalde kracht wordt aangesteld. Dit probleem kan alleen door het gemeentebestuur als eigenaar van de Belleman worden opgelost. Overigens is overdag wel een medewerker van de gemeente aanwezig. Volgens Jan Tillemans zijn de exploitatieopbrengsten van het gebouw kosten dekkend. Daarna krijgen we een gedetailleerd verslag van de avond en weekend activiteiten in het gebouw. Hieruit blijkt dat vele verschillende groepen actief zijn, zoals muziek, sport (ook voor gehandicapten), dans, toneel, yoga, modelspoor, dart, biljart, kaarten, e.d. Als je deze lijst ziet, kunnen daar wel activiteiten bij zijn die wat de deelnemers betreft ook overdag gehouden kunnen worden. Het blijkt dat het gemeentebestuur geld heeft gereserveerd voor een renovatie van de boven verdieping, zodat deze ruimtes beter gebruikt kunnen worden en beter toegankelijk zijn. Vervolgens wordt ons bezoek aan de Belleman afgesloten met een rondgang door het gebouw onder leiding van Jan Tillemans waarbij het duidelijk wordt dat die renovatie erg nodig is. Namens de groep Welzijn,

Ton Sanders.

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Bijlage 14.

157

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


158

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


159

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


160

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


161

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


162

Is dit beoogde leegte?

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Bijlage 15. Zie: folder over mantelzorg van de provincie Noord-Brabant. Bijlage 16. Zie: folder over Tympaan (Maaltijden en Alarmering.) Bijlage 17. Enquête Overzicht van de enquête die gehouden is onder inwoners van Dommelen in de leeftijdgroep van 55-82 jaar. De helft van de ondervraagden woont in De Winnenpoort,de andere helft in een eengezinswoning, rijtjeshuis, vrijstaande- of seniorenwoning. Vraag Woont u alleen? Zorgt u voor uzelf zoals boodschappen doen, koken,schoonhouden woning? Hebt u hulp in de huishouding van o.a. Kempenstreek, thuishulp of familie? Vindt u dat er voldoende medische zorg Is? Zou u beperkte medische zorg in de Belleman toejuichen? Hebt u voldoende gelegenheid om aan activiteiten zoals sport en ontspanning deel te nemen? Hoe vervoert u zich dan?

Bent u tevreden over openbaar vervoer naar o.a. het ziekenhuis? Maakt u gebruik van buurtbus 277 naar het MMC ziekenhuis in Veldhoven? Zou u daar is avonds of is zondags gebruik van maken als dat kon?

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE

ja % 43

nee % 57

n.v.t. Opmerking: %

163 72

28

14

86

79

21

79

14

79

21

28% deels.

7

7 = Winnenpoort

14% taxi 86% eigen vervoer, familie/vrienden 7

57

36

36% = eigen verv.

43

14

43

43% = eigen verv.

43

14

43


164

Beschikt u over voldoende informatie van Gemeente, Musea, Sport enz? Gaat u wel eens uit in Valkenswaard? Weet u waar u bepaalde hulp kunt vinden als u die nodig zou hebben? Zou u gebruik maken van een dependance van de bibliotheek in De Belleman?

57

72 43

64

36

72

28

Doet u vrijwilligerswerk?

62

38

Bent u bekend met het werk van Welzijn?

58

42

Bent u bekend met het werk van LIAC?

35

65

Weet u dat er een klussendienst is? Zou u daar gebruik van maken? Zou u een cursus Seniorweb volgen in De Belleman als dat mogelijk zou zijn?

75 42

25 36

22

36

50

14

38 38 14

62 62 86

68

32

Volgt u ooit een cursus bij De Draaikolk? Bezoekt u het VVV in Valkenswaard? Heeft u problemen met eenzaamheid? Zo ja, zou u daarin gesteund willen worden

28 57% = naar Hofn. 64% = Winnenp.

Van 38% zou een deel wel willen. 58% = Winnenp., Rest = 0% 35% = Winnenp., rest = 0 %

14% is bekend met de computer. 62% = Winnenp. 62% = Winnenp.

Opmerkingen en suggesties van ondervraagden. Bewoners Winnenpoort: - De Alfahulp wordt te duur. - "halshangoproep" duurt te lang of er wordt helemaal niet gereageerd. - Meerdere bewoners vinden dat de veiligheid in en om De Winnenpoort te wensen overlaat, vooral 's avonds. - Meerdere bewoners vragen om een betere bereikbaarheid van artsen 's avonds en in de weekenden. Een centraal punt voor arts, tandarts en fysiotherapie zou zeer prettig zijn. - Een snellere aanpak bij noodoproep is noodzakelijk. - Meer recreatie in De Belleman zou zeer welkom zijn. - De bewoners van De Winnenpoort vormen een hechte gemeenschap. Zij zijn zeer tevreden over wonen, dienstbaarheid, informatie en ontspanningsruimte. Men heeft elkaars sleutels voor noodgevallen, men helpt elkaar met klusjes en boodschappen en ondersteunt elkaar bij vervoer naar o.a. het ziekenhuis.

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Conclusie: Een duidelijk verschil tussen de ondervraagden die wel- en niet in De Winnenpoort wonen is geconstateerd. O.a. - Veel inwoners van Dommelen gebruiken de fiets, bewoners van De Winnenpoort niet. - Alle ondervraagden bezoeken regelmatig het VVV in Valkenswaard, bewoners van De Winnenpoort niet. - Alle bewoners van De Winnenpoort kennen Welzijn en het LIAC en weten ook wat deze instellingen doen. Dit komt door aanwezige informatie in De Winnenpoort. - Van alle andere ondervraagden kende een enkeling "Welzijn" maar niemand wist van de werkzaamheden. - Alle ondervraagden gaan alleen "uit" in De Hofnar. - Alle ondervraagden zouden een uitbreiding van activiteiten in De Belleman toejuichen. - Veel ondervraagden halen informatie uit de gemeentegids, Valkenswaards Weekblad en de Kempener Koerier. Een enkeling van de website van de gemeente.

Bijlage 18. Overzicht van verenigingen in Dommelen Handboogschieten "Semper Unitas" Bommel Partycentrum Bergstraat 33 Dommelen. Zondag 11-12u, ma-di-do. Vanaf 20.00 uur. 1,5 maand kennismaking, inclusief gebruik materiaal. Daarna lidmaatschap 60 Euro per jaar. Volleybal "Kloosterakkers" Gymzaal basisschool Schepelweijen, Hoefsmidwei 4, Dommelen. Woensdag 20.00-22.00 u. Enig niveau is vereist. Contributie 37 Euro per half jaar. "Bravo" De Belleman, Dommelen, Donderdag 21.00-22.30 u. Contributie recreanten 117,60 Euro per jaar. Competitie 141,60 Euro per jaar.

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


165

Darten Bommel Partycentrum, Bergstraat 33 Dommelen. In principe alle openingstijden. Contributie 25 Euro per jaar, inclusief competitie . Tennis LTV Dommelen. Sportpark Norbertusdreef, Dommelen. 55Plus rna-wo-vrijdagochtend, andere tijden ook mogelijk. Contributie 130 Euro per jaar. Biljarten Café De Dommelstroom, contributie 25 Euro per jaar. Café Nachtegaal, contributie, 30 Euro per jaar. Bommel Partycentrum, contributie 35 Euro per jaar . Onderlinge competitie - uitwisselingen: jaarlijks om Dommelsche Wisselprijs .

166

Badminton De Belleman, Dommelen Dinsdagavond, recreantenniveau, 2x kennismakingsavond. Contributie 45 Euro per halfjaar. Gymnastiek "Meer bewegen voor ouderen" (MBVO) onder deskundige begeleiding. "Belangenvereniging Hart- en Vaatpatienten (BHV) onder deskundige begeleiding. De Belleman,vrijdagmorgen van 10-ll u. Gratis proefles, contributie 15 Euro per kwartaal Trimmen "De Dommelse Trimclub" Zaterdag 9-10 u. Start: Polvokamp, contributie 40 Euro per jaar. Jeu de Boules. P.C.D. Sportpark Norbertusdreef, Dommelen, Dinsdagmiddag en elke eerste zondag van de maand. Competitie op doordeweekse avonden is mogelijk. Kosten: 1,50 Euro per keer, inclusief koffie.

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


"Dommels Boeleke" Sportpark Norbertusdreef, Dommelen. Elke vrijdag vanaf 13.30 u. Competitie op doordeweekse avonden is mogelijk Kosten: 1.20 Euro per keer, inclusief koffie. Zwemmen Sauna De Dommelbron, Helenadal 30 Dommelen. Donderdagmorgen 9.30-10.15 uur en 10.15-11.00 uur. 55 Euro per 12 lessen. Cultuur en vrije tijd. Carnaval Dansschool De Targets Modelspoorgroep Oranjecomite Volkstuinen

Stichting Dommelse Dorpspomp Kinderboerderij Statement Bloemencorso Gemengd koor St.Martinus

Martinusgilde Dommelecho Kamerorkest DAT Theater KVO St.Lucia

167 Bijlage 19. Zie: Informatiebrochure Welzijn, (klapper).

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Bijlage 20

168

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Bijlage21. Zie: folder "Comfortabel wonen". (Woningbelang) Bijlage 22. Zie folder: Wet voorzieningen gehandicapten. Van de gemeente Valkenswaard). (nieuwe editie folder nog niet verkrijgbaar.) Bijlage 23. Zie: Wat is het LIAC? (folder Stichting Welzijn) Bijlage 24. Zie: catalogus Thuiszorgwinkel. Bijlage 25. Zie: folder Taxbus. (Vervoerbedrijven).

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


169

Bijlage 26.

170

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Detailkaartjes van bijlage 26.

171

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Bijlage 27.

172

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Bijlage 28.

Project Eversveld een domotica project in Vitaal Grijs Inleiding Eversveld, een wijk in Geldrop, bestaat uit 77 huizen van eenzelfde type, vrijstaand en 2 onder 1 kap. De huizen zijn in 1964 gebouwd door Philips; de oorspronkelijke bewoners werkten dan ook in meerderheid bij Philips. De ligging van de wijk is ideaal, vlak bij het centrum en op loopafstand van het station. Direct in 1964 is een Grond- en Huiseigenaren vereniging Eversveld opgericht, met het doel o.a gezamenlijk onderhoud te kunnen organiseren. De vereniging heeft geleidelijk een breder werkterrein gekregen. In de loop der jaren is de integratie van nieuwe bewoners mede hierdoor uitstekend verlopen (100% van de bewoners is lid!). Reeds in een vroeg stadium zijn er discussies geweest over oplossingen om ook in de "derde fase" in de wijk te blijven wonen, zonder dat daar echt oplossingen uit zijn gekomen. In 1989 is het initiatief geboren, om te komen tot het bouwen van serviceflats in Geldrop. Veel oudere bewoners van Everveld steunden dit project,o.a. doordat zij begunstiger werden. Bij de presentatie van het plan, eind 1997, waarbij ook inschrijving mogelijk werd, bleek uiteindelijk slechts een 6 tal senior bewoners van Everveld voor Hofdael te kiezen. De grote meerderheid koos voor blijven wonen in Everveld. Argumenten voor die keuze bleken niet erg sterk onderbouwd; het ging meer om "zo'n leuke buurt", "ik kan mijn tuin nog niet missen" en de meesten vonden zich nog "te gezond". Dat gebrek aan serieuze onderbouwing van het besluit, was mede aanleiding om ons als nog te beraden, over wat wij konden doen om langer in Everveld te blijven wonen. Op de jaarlijkse ledenvergadering (eind 1997) van "Eversveld" is dan ook besloten om een commissie "Veiligheid & Zorg" aan het werk te zetten en te vragen met initiatieven te komen. De timing bleek bijzonder gunstig, want rond diezelfde tijd werd het project Vitaal Grijs door de Provincie Noord Brabant gelanceerd. Een van de commissieleden nam deel aan het Ouderen Platform Zuid Oost en andere activiteiten van Vitaal Grijs. Hiermee waren bijzonder gunstige voorwaarden (zoals met name gemakkelijke toegang tot aanwezige deskundigheid) geschapen

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


173

voor de ontwikkeling van ons plan. Er werd bijvoorbeeld kennis genomen van het toen in Bladel lopende en door PON begeleide project Blijvend Thuis in Eigen Huis (BTEH). Voor Eversveld was dit duidelijk ook een zinnige eerste stap; eenvoudig bovendien, omdat de huizen alle van hetzelfde type zijn. Op grond van een onderzoek heeft PON een woonverbeteradvies voor Eversveld opgesteld. Daarnaast werd met steun van Smart Homes kennis genomen van de mogelijkheden van Domotica om langer (veilig!) in eigen huis te blijven wonen. Domotica richtte zich toen hoofdzakelijk op nieuw - en renovatiebouw. De commissie heeft de mogelijkheden voor onze huizen (bestaande bouw) nagegaan.. Na een eerste inventarisatie met hulp van Smart Homes kwam de commissie tot de volgende productdefinitie: · ·

·

174 · · ·

Aansluiting op de Zorgalarmcentrale van Thuiszorg Kempenstreek Mogelijkheid om de voordeur op afstand vanuit de Zorgalarmcentrale te openen, als hulp voor de deur staat. (de in ontwikkeling zijnde nieuwe versie van de alarmtelefoon bleek deze mogelijkheid te gaan bieden) Gebruik maken van de door Thuiszorg Kempenstreek aan te bieden Professionele Achterwacht (mobiele hulpverlening in noodsituaties) Integratie van inbraak - en brandmelding in het systeem Bewegingsdetectie Een en ander met zo min mogelijk hak - en breekwerk! Dus géén nieuwe leidingen aanleggen, maar draadloze communicatie met detectoren en actoren, of communicatie via het 220V huisnet.

Mevr. M.v.d.Sanden, wethouder te Geldrop heeft Eversveld bovendien als project aangemeld bij Vitaal Grijs. Het project Eversveld is hiermee één van de projecten van Vitaal Grijs geworden. Er is provinciale subsidie toegekend, voor ontwikkeling van het systeem en voor het installeren van het systeem in de proefwoning. Na een uitgebreide proefperiode, waarin het systeem getest werd, is het systeem toegelicht in een speciale ledenvergadering op 8 januari 2003, waarna dhr. Th.Albers (Tympaan, Thuisservice onafhankelijk wonen) aan alle geinteresseerden een offerte heeft toegestuurd. Hierop hebben 12 huiseigenaren positief gereageerd. Het alarmeringssysteem is inmiddels in deze 12 huizen in Eversveld geinstalleerd.

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Kostenindicatie: Het systeem is opgebouwd rond de Tunstall Lifeline Homeunit. Om de voordeur op afstand (door de alarmcentrale) te kunnen openen, dient het bestaande slot te worden vervangen door een electromechanisch slot. Het systeem omvat een basisvoorziening, om huisautomatisering mogelijk te maken. · · · ·

De Lifeline Homeunit ,incl. rook en bewegingsmelders en alarmeringstrekschakelaars kunnen gehuurd worden. (indicatie: e 16,26/ maand). Totale koopgedeelte (deurslot en huisautomatisering), indicatie: e 2.665 Installatie- en aansluitkosten van de basisconfiguratie, indicatie e 1.050 Maandelijkse kosten aansluiting op Zorgalarmcentrale inclusief abonnement op hulpverlening d.m.v. Professionele Achterwacht.

Rienk.

175

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Bijlage 29.

176

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Bijlage 30. Verslag bezoek aan Eversveld, Geldrop. Domotica project Dit verslag behandelt een bezoek aan een woning in de wijk Eversveld in Geldrop. In deze woning is een beveiligingssysteem geïnstalleerd om ouderen in de gelegenheid te stellen langer in hun eigen huis te blijven wonen. (het DOMOTICA systeem) Het door ons bezochte huis maakt deel uit van een groep van 77 eigen woningen (vrijstaand en 2 onder één kap) en fungeert als proefwoning voor dit systeem. Inmiddels zijn er meer woningen in deze wijk van het systeem voorzien. Het systeem kan o.m. uit de volgende onderdelen bestaan: - Aansluiting op een zorgalarmcentrale (in dit geval Thuiszorg Kempenstreek) - Voordeurslot dat via de zorgcentrale te ontgrendelen is als de hulp voor de deur staat. - Bewegingsdetectie. - Integratie van brand en inbraak alarm. - Rookmelders. - Gassnuffelaar. - En er is meer mogelijk! De systemen worden radiografisch bestuurd vanuit een centrale die zich (in ons geval) in de hal bevind. Dit voorkomt veel hak en breekwerk. De verbinding met de thuiszorg centrale gebeurt telefonisch. Bij de -

installering en het onderhoud van de proefwoning zijn de volgende bedrijven betrokken: Smart Homes (projectbegeleiding) Tunstall (alarmeringsapparatuur) Marmitek (schakelfuncties) Assa Abloy (Elektronisch voordeurslot) Thuiszorg Kempenstreek (alarmcentrale en alarmopvolging)

Een aantal bijzonderheden van en over de verschillende functies: De aansluiting met de zorgcentrale: Op het centrale kasje in de hal bevindt zich een alarmknop waarmee een spreek-luister verbinding tot stand kan komen. Men meldt zich en vraagt wat er aan de hand is. Uit dit gesprekje blijkt welke hulp gewenst is. Als de hulp voor de deur staat kan men vanuit de zorgcentrale de voordeur ontgrendelen. Bij de demonstratie bleek dat er een code even niet te vinden was, (de code`s waren veranderd) hieruit bleek weer eens dat de menselijke factor een probleem kan zijn! Het is ook mogelijk om tijdens het alarm de verlichting van de woning te laten knipperen, waar-

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


177

door de zorgverleners het huis gemakkelijker kunnen vinden. Het alarm kan ook ingeschakeld worden met behulp van trekschakelaars elders in de woning of een koordje met drukknop om de hals. Men vertelde ons dat er nogal eens wat weerstand bestaat tegen zoiets. (Overigens vertelden de gastheren ons dat de beslissing om een dergelijk systeem aan te laten leggen nogal eens strand op de uitspraak: "ik ben nog zo gezond, dit heb ik nog niet nodig", en van uitstel komt dan afstel) Het voordeurslot: Het is voor zorginstellingen soms een probleem binnen te komen als er om hulp gevraagd wordt. Er zijn hier en daar diverse oplossingen bedacht, zoals een auto met een heleboel sleutels. De oplossing moet echter wel bestand zijn tegen inbrekers. In dit geval wordt de deur pas door de zorgcentrale geopend als de hulp voor de deur staat. Zodra men binnen is valt de deur weer in het nachtslot. Het openen gebeurt echter wel via de telefoon en ook dit kan leiden tot ongewenste situaties. Men heeft ons echter verzekerd dat dit probleem bij de bedrijven hoge prioriteit heeft. We hebben gezien dat de montage van het slot in de deur zeer netjes is uitgevoerd.

178

Bewegingsdetectie: De bewegingsdetectie, die in alle ruimtes van het huis aangebracht is, heeft tot doel om alarm te slaan als er gedurende een instelbare tijd geen beweging in de woning geconstateerd is. Deze detectoren kunnen bij afwezigheid van de bewoners omgeschakeld worden op inbraakpreventie. Een lastig punt is echter dat men die omschakeling zelf moet doen bij het verlaten van de woning en dit wordt gemakkelijk vergeten. In dat geval wordt er na enige tijd alarm geslagen. Onze gastheer maakte er dan ook geen gebruik van. Het is ook nog mogelijk om een sensor bij zich te dragen die de stand van het lichaam bepaalt. (horizontaal of verticaal) Ook dit blijkt in de praktijk een bron van misverstanden te zijn. (je kunt zelf wel voorbeelden bedenken!) Brand en inbraakalarm: Als een alarm afgaat beoordeelt de zorgcentrale of ze het zelf kunnen oplossen of dat het doorgeschakeld moet worden naar de politie en/of de brandweer. Opm: Je kunt je afvragen of bij een gewone brand- of inbraakmelding de zorginstelling wel tussenbeide moet komen. Rookmelders: We vroegen ons later af of de rookmelders wel aanstonden, want er werd flink gerookt. Gassnuffelaars: Als deze sensoren gas constateren wordt de hoofdkraan automatisch gesloten.

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Het kostenplaatje: Op het moment dat de begroting voor het project den) waren de prijzen als volgt: - Lifetime home unit S. - Voordeurslot (incl. montage en voeding) - Installatiekosten (Unit en slot, enz,) - Diverse andere kosten - Totaal

Eversveld gemaakt werd (enige jaren gelee e e e e

575.00 820.00 640.00 400.00 2435.00

Deze prijzen lijken mij inmiddels aan de hoge kant. Bovendien kunnen een aantal onderdelen gehuurd worden. Het is zinvol eens een nieuwe begroting te laten maken. Al met al een leerzame excursie met dank aan de gastheren. Rienk

Bijlage 31. Zie: informatiemap Thuiszorg Kempenstreek, Veldhoven.

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


179

Bijlage 32.

De Visie, het mission statement. Het 'waarom' en het 'waarom zo' van Skewiel Trynwâlden

Om de visie zoals die de organisatie van Skewiel Trynwâlden voor ogen staat optimaal in de praktijk te kunnen brengen, is het nodig om die visie duidelijk en vooral éénduidig onder woorden te brengen. Visie is de basis van alles wat we hier doen, maar die visie is ook het kader waaraan we al ons handelen en denken steeds weer kunnen en moeten toetsen.

'In de visie van Skewiel Trynwâlden gaat het erom de burger en zijn omgeving zodanig te faciliteren, dat hij in staat is vorm te geven aan zijn eigen dagpad.'

180

Om dat te bereiken is het nodig van elke cliënt zijn 'systeem', zijn levenspatroon, in beeld te brengen. De manier waarop hij zijn leven wil en kan leven, hoe hij zijn dag doorbrengt, waarom hij dat zo doet en wat er voor nodig is om dat mogelijk te maken. Dat 'systeem' is bij elke cliënt anders, omdat elk mens uniek is. Er zijn dus net zoveel 'systemen' als er cliënten zijn en het is de taak van alle Skewiel-medewerkers om zich daarbij en daarop aan te passen. Dit gaat nog een stap verder dan de tot nu toe gebruikte formulering 'vraaggestuurd'. Het in beeld brengen van en het inspelen op het specifieke 'systeem' van de cliënt veronderstelt een nog groter inlevings- en aanpassingsvermogen van de medewerkers in hun denken en handelen naar die cliënt toe, het geeft er een extra dimensie aan. 'it Skewiel komt jo temjitte' (het Skewiel komt u tegemoet') letterlijk, maar ook en met name figuurlijk.

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Bijlage 33.

181

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


Bijlage 34. Kamerstuk, 13-10-2003

Skewiel Trynwâlden De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG DBO-CB-U-2412235 13 oktober 2003

182

De vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport vraagt mijn reactie op een brief die zij heeft ontvangen van Skewiel Trynwâlden in Friesland. In deze brief maakt de directeur, de heer De Jong, melding van de bijzondere ontwikkeling die in de Trynwâlden heeft plaatsgevonden op het gebied van wonen, welzijn, zorg en dienstverlening. Recent onderzoek heeft uitgewezen dat ouderen zeer tevreden zijn met de gerealiseerde innovatie en dat er een kostenbesparing van 12,2% kan worden bereikt. Tevens nodigt de heer De Jong de commissie uit voor een werkbezoek. Ik kan deze uitnodiging van harte aanbevelen, zelf ben ik ook in de gelegenheid geweest de Trynwâlden te bezoeken en ik vind het een belangrijk experiment waaruit lering te trekken is. Het experiment is bijzonder vanwege diverse redenen. Een paar wil ik hieronder noemen. In de eerste plaats is het bijzonder dat de gehele populatie ouderen nu zelfstandig woont en niet meer verblijft in een intramurale voorziening, dus ook de mensen die traditioneel waren aangewezen op verpleeghuiszorg. Lang niet iedereen in Nederland vindt extramuralisering voor deze cliëntengroep, die niet meer in staat is de regie over het eigen leven te voeren, voor de hand liggend en haalbaar. In de Trynwâlden lijkt het erop dat men het tegendeel bewijst. In de tweede plaats is het bijzonder dat de betrokkenen er in de Trynwâlden in zijn geslaagd het wonen, de zorg, het welzijn en de dienstverlening geïntegreerd aan te bieden. Zorg- en welzijnsbudgetten zijn daartoe samengevoegd. Dat vereist een enorme inzet, openheid en bereidheid van verschillende betrokkenen die elkaar volledig moeten vertrouwen. Een omstandigheid die bijdraagt aan het welslagen van deze innovatie is mogelijk de relatief geringe omvang van de populatie in het gebied de Trynwâlden (iets meer dan 10.000 inwoners) waardoor er een goede kans is dat de betrokkenen elkaar kennen en waardoor een

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


vertrouwensbasis bereikt kan worden. Een andere gunstige omstandigheid is onomstotelijk de aanwezigheid van enthousiaste en zeer betrokken 'trekkers' van de innovatie. Dergelijke succes bepalende factoren zijn niet overal voorhanden, maar wel van groot belang voor het welslagen van innovatieve experimenten. Rest mij nog een opmerking te maken over de berekening in het onderzoek van HHM naar de kosteneffecten van de Trynwâlden dat in opdracht van VWS is uitgevoerd. De term maatschappelijke kosten die HHM hanteert kan enigszins verwarrend werken. Hierin is een opsomming gemaakt van alle gemaakte kosten op het gebied van zorg, wonen, welzijn en dienstverlening. De opbrengsten zijn daarbij buiten beschouwing gelaten. Een gedeelte van de zorgkosten wordt via een eigen bijdrage door de cliënten vergoed. Dit zou je kunnen aftrekken van de maatschappelijke kosten, omdat deze door de cliënt worden gedragen en dus niet ten laste komen van 'de maatschappij'. Bij 70 intramurale cliënten zou de eigen bijdrage 70 maal e 7.100 = e 497.000 bedragen. Voor 70 cliënten in de innovatieve setting zou de eigen bijdrage 70 maal e 300 = e 21.000 bedragen. Een verschil derhalve van e 476.000. Indien bij de opstelling van de maatschappelijke kosten rekening zou zijn gehouden met de eigen bijdragen, zou het in het rapport geconstateerde totale verschil van e 506.300 (12,2%) slechts € 30.300 (0,7%) bedragen. Dit doet niets af aan het feit dat er in de Trynwâlden een waardevolle innovatie is gerealiseerd die anderen in Nederland kan motiveren anders naar de vraag en het aanbod van wonen, zorg, welzijn en dienstverlening te kijken dan gebruikelijk. Er wordt aan ouderen op deze wijze een innovatief aanbod gedaan waardoor zij in staat zijn zich zelfstandig te handhaven tegen maatschappelijke kosten die lager zijn dan bij een traditioneel aanbod. Trynwâlden kan dan ook in mijn ogen in de komende discussie over de betaalbaarheid van de AWBZ en de daarmee samenhangende inrichting van de Wet maatschappelijke zorg een belangrijke informatiebron zijn. De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

BIJLAGEN

BIJ BIJLAGE


183

Bijlage 4

185

25 april 2004

BIJLAGE 4: EINDVERSLAG WERKGROEP OOST

186

Blaasorkest WEDERTKLANK. Door en voor senioren, maar oefenen bij senioren..... Voorwaarde is de beschikbaarheid van passende accomodaties; anders gaat zoń blaasorkest naar de knoppen.


Eindverslag van de werkgroep Oost Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Trends en andere ontwikkelingen 2.1 Enkele trends en vanzelfsprekendheden 2.2 Wat is opgevallen en wat wordt er gemist? 2.3 Suggesties en aanbevelingen van algemene aard 2.4 Demografische ontwikkeling 2.4.1 Demografische ontwikkeling voor Valkenswaard Oost: 2.5 Wat is opgevallen in de demografische gegevens? 2.6 Suggesties en aanbevelingen op basis van demografische ontwikkeling. 3. Wonen 3.1 Wanneer is wonen ouderenproof ? 3.2 Wat is opgevallen en wat wordt er gemist op het gebied van wonen? 3.3 Suggesties en aanbevelingen t.a.v. woonservicezones 4. Zorg 4.1 Wanneer is de zorg ouderenproof? 4.2 Wat is opgevallen en wat wordt er gemist op het gebied van zorg? 4.3 Suggesties en aanbevelingen op het gebied van zorg 5. Welzijn 5.1 Wanneer is welzijn ouderenproof ? 5.2 Wat is opgevallen en wat wordt er gemist op het gebied van welzijn? 5.2.1 Bij de doelgroep 5.2.2 Bij de organisatielijnen 5.2.3 Bij de hulpverleners 5.3 Suggesties en aanbevelingen op het gebied van welzijn 5.3.1 Voor de doelgroep 5.3.2 Voor de organisatielijnen 5.3.3 Voor de hulpverleners 6. Dienstverlening 6.1 Wanneer is de dienstverlening ouderenproof? 6.2 Wat is aangetroffen en wat wordt gemist op het gebied van dienstverlening? 6.3 Suggesties en aanbevelingen op het gebied van dienstverlening. 7. Tenslotte 7.1 Aanbevelingen 8. Geraadpleegde rapporten en publicaties

188 190 190 190 191 192 194 196 196 197 197 198 199 201 201 202 203 205 206 207 207 207 208 208 208 209 211 212 212 213 214 216 216 216


187

1. Inleiding. a een enthousiaste start op 6 oktober 2003 met 17 deelne(e)m(st)ers kwamen we aanvankelijk elke twee, later elke drie weken bij elkaar. Van december tot maart kwamen daarnaast een viertal subgroepen regelmatig bijeen. Echter, er waren een aantal redenen waarom verschillende personen ons verlieten en ook bij de mensen die bleven waren twijfels en meningsverschillen betreffende de aanpak van het project. We willen enkele hiervan noemen: · Eigenlijk hebben we het verschrikkelijk goed, vergeleken met de Derde wereld. · Er is al zo veel onderzocht, wat kunnen wij nog toevoegen? · Er is teveel, zodat we door de bomen het bos niet meer zien. · De keuze voor de wijkindeling riep tegenstand op: Inventarisaties moet je gezamenlijk doen: Wat je vervolgens met die inventarisatie b.v. bij verkeersproblematiek doet, kan verschillend zijn. Het ervaren van irritaties bij instanties die voor de 3e keer bevraagd werden bevestigde deze mening. · Bij sommigen waren andere verwachtingen zoals: we gaan brainstormen en dan iets concreet doen. · Andere beroepsbezigheden en ziekte in gezin noopten twee mensen slechts beperkt deel te nemen.

N

188

Uiteindelijk haalden we met 12 personen de eindstreep. Deze waren verdeeld over 4 subgroepen, te weten: Dienstverlening: Nelly de Geest, Anneke Kock, Huub Toonen (Geestelijk)Welzijn: Marleen van Bijnen, Jacqueline van den Nieuwenhoven, Cathrien de Win. Wonen: Hans Brekelmans, Dory Dijkstra en Marianne Köpp-Derksen Zorg: Hans Zeelenberg Voorzitter/secretaris: Rens Kessener, Annemiek Dirksen We zijn begonnen met het verzamelen van ieders persoonlijke aandachtspunten en een keuze, door ieder, van 3 aandachtspunten uit "Waarderingen en Knelpunten". Voorzitter en secretaris hebben die samengevat. Daarna hebben we ons bezig gehouden met de vraag: Wat betekent voor ons "Ouderenproof"? Uitgangspunt was daarbij dat we ons voorstelden dat we als 80 jarigen in Valkenswaard leefden en wat er dan nodig was om prettig te kunnen leven. Van die individuele verhalen heeft de voorzitter een samenvatting gemaakt die als leidraad werd onderschreven en gebruikt voor het onderzoek door de subgroepen.


Wat betekent volgens de werkgroep Oost de term "Ouderenproof": Valkenswaard is ouderenproof wanneer Valkenswaard zodanig is toegerust dat ouderen er op een, door hen zelf bepaalde, prettige manier kunnen leven. De verschillende subgroepen hebben elk een deelaspect van het ouderenproof zijn van Valkenswaard bestudeerd en onderzocht. Zij kunnen onmogelijk volledig zijn. De subgroepen hebben zich, ook al wordt dat door de naam Werkgroep Oost gesuggereerd, NIET beperkt tot oostelijk Valkenswaard alléén. Er is getracht om elke aanbeveling en bevinding, ook al is die door meer dan één subgroep gememoreerd, steeds éénmaal te vernoemen bij het onderwerp waar hij het beste thuis hoort. De subgroepen hebben hun taak met veel inzet en enthousiasme opgenomen en uitgewerkt en zijn zeer benieuwd naar het vervolg. In de volgende hoofdstukken is het resultaat van de verschillende subgroepen én van besprekingen in de werkgroep weergegeven.

189

..... door hen zelf bepaalde, prettige manier kunnen leven.


2. Trends en andere ontwikkelingen ieronder vallen zaken die te maken hebben met trends in de maatschappij waarmee rekening gehouden dient te worden. De ontwikkeling in de demografische opbouw is in aparte paragraaf opgenomen.

H

2.1 Enkele trends en vanzelfsprekendheden. ·

·

190

· · ·

Ouderen zijn volwaardige deelnemers in deze maatschappij. Ze willen als zodanig behandeld worden, net als iedereen. Ze weten heel goed wat ze willen en kunnen en willen hun eigen keuzes en afwegingen maken. Er zijn maatschappelijk allerlei trends zichtbaar die, al dan niet wenselijk, hun effect hebben op de manier waarop er met ouderen wordt omgegaan en waarop ouderen met zichzelf moeten omgaan. Soms is het nuttig hier tegen te ageren of juist positief te stimuleren. We denken hierbij aan zaken als: - Persoonsgebonden budget. - Zo lang mogelijk zelfstandig wonen. - De overheid trekt zich terug; burgers zijn zelf verantwoordelijk voor hun situatie. - Verdwijnen van "verzorgingstehuizen" . - Leveren van zorg aan huis. - AOW ter discussie. - AWBZ op de schop. - Pensioenen worden verlaagd. (middelloon). - Mensen willen zelf de regie houden over hun leven……… Er zijn veel voorzieningen. Die dienen gemakkelijk toegankelijk en algemeen bekend te zijn. Vanzelfsprekend is dat niet het beschikbare aanbod sturend is maar de vraag van de betrokkenen. Er is een groeiend besef dat de bomen niet langer tot in de hemel groeien.

2.2 Wat is opgevallen en wat wordt er gemist? ·

·

Bejegening van ouderen door de rest van de samenleving (media, instanties), komt vaak niet overeen met hoe de oudere zichzelf ervaart en bejegend wil worden. (betutteling, hokjes denken ……) Informatie is er vaak wel, maar slecht toegankelijk, moeilijk te vinden, zeer verspreid, en niet gecoördineerd. Bovendien is de informatie dikwijls beperkt tot de instantie die hem levert. Hoewel er veel wordt ondernomen op het gebied van voorlichting wordt de doelgroep nog onvoldoende bereikt. De werkzaamheden van het LIAC en SWV en de rol van het RIO zijn vaak onbekend.


·

· ·

·

Gegeven informatie mist vaak het doel. Mensen zijn vaak niet op de hoogte. Er heerst een hoge mate van: daar zorgt de gemeente maar voor, zonder zichzelf af te vragen of men zelf iets kan ondernemen. De gegeven informatie is voor een aantal niet te begrijpen door de wijze van taalgebruik en moeilijkheidsgraad. Informatie komt van teveel instanties en heeft vele kleuren. Samenhang en herkenbaarheid ontbreken. De zorgleverende instanties geven altijd aan dat zij veel doen en veel publiceren, vraag blijft of dit in het belang van de vrager is. Publicaties worden niet altijd gelezen of begrepen. Het lijkt soms meer op een monoloog dan een communicatie. De Gemeentegids is juist voor ouderen niet goed leesbaar door kleurendruk, kleine lettertjes en niet voldoende logica in het trefwoordenregister. We zijn geneigd vanuit negatief te denken. Door ons te richten op de dingen die niet kunnen, zien we de mogelijkheden die wel kunnen over het hoofd.

2.3 Suggesties en aanbevelingen van algemene aard. · · · ·

·

·

· · · ·

Wet- en regelgeving dienen meer samenhangend te worden gehanteerd. Nieuwe wetten en regels dienen onderzocht te worden op hun effectiviteit. Zonodig moeten de oude worden aangepast. Het is nodig dat er op een andere, creatieve en effectievere manier wordt gekeken en omgegaan met voorlichting en communicatie. Creëer één loket. Instanties moeten samenwerken, hun informatie en voorlichting op elkaar afstemmen, met elkaar coördineren en op de hoogte zijn van elkaars activiteiten. Bijvoorbeeld : Één (gemeentelijk) telefoonnummer (555) voor Al Uw Vragen. Ouderen, maar ook gemeente en instanties moeten preventief leren denken en handelen. Vaak kunnen kosten, die nu gemaakt worden om ontstane problemen op te lossen, voorkomen of verminderd worden door een preventieve kijk en houding. (Bijvoorbeeld: aangebrachte voorzieningen worden regelmatig afgebroken of verwijderd na overlijden bewoner). Mensen in het algemeen en ouderen in het bijzonder dienen zich voor te bereiden op wat er komen gaat. Gestimuleerd moet worden d.m.v. voorlichting, aanbod van cursussen, huisbezoeken e.d. dat de ouder wordende mens zich hiervan bewust wordt en stappen onderneemt. De overheid moet een actief beleid voeren om de beeldvorming over ouderen te veranderen (niet alleen economische maatstaven zijn bepalend). Kijk naar wat ouderen te bieden hebben. Het is goed dat ouderen deelnemen aan de maatschappij. Plaats een ideeënbus in diverse openbare gelegenheden. Verbeter de gemeentegids met het oog op ouderen.


191

·

Één gerealiseerd project zet meer zoden aan de dijk dan alle plannen samen. Pak projecten "gewoon" aan, leer door te doen en breng ze al bijsturend tot een goed einde.

2.4 Demografische ontwikkeling In de bijlage 1 "Demografische gegevens" is de ontwikkeling geschetst van het aantal inwoners in Valkenswaard. Hier vatten we die ontwikkeling samen. Voor uitgebreidere informatie en grafieken in kleur, zie bijlage 1.

192

Figuur 2. Ontwikkeling van het aantal ouderen vanaf 63 jaar


Duidelijk wordt dat er in 2033 een top bereikt wordt van 8900 ouderen t.o.v. 5500 in 2003, een toename van 60%! Toename van ouderen als % van de totale populatie van ongeveer 18% in 2003 naar 31% in 2033. leeftijd Jaar 2003 man vrouw totaal

1-18 3255 3230 6485

18-24 976 894 1870

24-63 8766 2 8476 17242

63+ 409 3103

2033 man vrouw totaal

2593 2583 5175

826 824 1651

6484 6387 12871

4082 4826

5512

8909

totaal 15406 15703 31109 13985 14621 28605

Tabel 1 Aantal inwoners in Valkenswaard in 2033 vergeleken met 2003

Als we ervan uitgaan dat de mensen vanaf 75 meer zorg nodig hebben dan gelden de volgende cijfers: ruim 1800 per 1.1.2003 en bijna 3900 per 1.1.2033; een ruime verdubbeling. Maar het is niet alleen het getalsmatige wat hier achter steekt. De thans geldende opvatting om zolang mogelijk thuis te blijven wonen gaat daarmee ook eisen stellen aan de inrichting van de woningen en de bijbehorende infrastructuur. Uit analyse van de bevolkingssamenstelling in 2001 is gebleken dat er binnen Valkenswaard veel getrouwd wordt, dat er relatief weinig geregistreerde partnerschappen bestaan. Als we aannemen dat deze tendens niet zo snel zal wijzigen en we nemen de geanalyseerde gegevens (genormaliseerd) over naar 2033 dan is het volgende te zien. (figuur 3).

Figuur 3. Verdeling van inwoners Valkenswaard naar huwelijkse staat in 2003


193

Uit dit gegeven valt op te maken dat rond de zeventig jaar nog ongeveer 53% gehuwd is en zo rond de tachtig is dat nog altijd zo'n 30%. Vooral vanwege de toename van het aantal ouderen dient hier ernstig rekening mee gehouden te worden. Niet alleen met het aantal woningen als getalsmatige eenheid maar ook met de daar bijbehorende omgeving (infrastructuur als winkels, rustgebied, toegang, veiligheid (ook avondverlichting), openbaar vervoer en toegankelijkheid, zorg-toeleverende mogelijkheden, etc.). Maar misschien meer nog dan het aantal is de verdeling werkenden/niet-werkenden aansprekend. Nemen we aan dat de werkende populatie zich hoofdzakelijk in de leeftijdscategorie van 24 tot 63 bevindt dan is duidelijk dat in het jaar 2039 het aantal niet-werkenden groter is dan het aantal werkenden. Een zware last voor de werkenden. In cijfers uitgedrukt betekent dit:

194

Veel andere factoren zijn aan deze ontwikkelingen te koppelen en zijn een gewicht toe te kennen. Ik laat dat graag aan een toekomstige discussie over. 2.4.1 Demografische ontwikkeling voor Valkenswaard Oost: Voor Valkenswaard Oost is er een kleine selectie gemaakt uit de prognose voor de ontwikkeling van het aantal ouderen (voor kleurenversies van deze grafieken, zie pag. 35). Bedenk dat deze prognose niet zaligmakend is en alleen bedoelt voor een indruk hoe zich de toekomst zou kunnen ontwikkelen. Het is niet mogelijk om alle toekomstige medische ontwikkelingen in te schatten, noch de invloed van ziektes of optredende rampen. Zo zal een ongeluk in Zuid-Frankrijk met een bus vol ouderen uit V'waard Oost het plaatje al ernstig beïnvloeden. Deze exercitie zou dan ook elke 3-6 jaar herhaald moeten worden om bij te blijven. Toch is het nuttig geweest om tenminste een gevoel te krijgen wat er op ons af komt en dat niet alleen op basis van gevoel. Bedenk dat een mens die alleen maar voelt het leven ervaart als een tragedie en een mens die er ook bij denkt het leven ziet als een komedie. Gevoel en ratio moeten dus beiden verwerkt worden om tot een gewogen aanbeveling te komen.


Prognose van ontwikkeling van de ouderen in Valkenswaard Oost:

195


2.5 Wat is opgevallen in de demografische gegevens? · · · ·

In 2033 wonen er 60 % meer mensen van 63 jaar en ouder in Valkenswaard dan in 2003. 31% van de bevolking is dan ouder dan 63. In 2033 zijn er twee maal zoveel mensen van 75 jaar en ouder dan in 2003 die dan meer zorg nodig hebben. In 2039 is het aantal niet-werkenden bijna groter dan het aantal werkenden. Op grond van de verdeling alleenstaand/gehuwd neemt, zoals getoond in de vorige paragraaf, zal er beroep gedaan worden op het samen ergens oud te worden.

2.6 Suggesties en aanbevelingen rond demografische ontwikkelingen. ·

·

196

· ·

Neem maatregelen om ervoor te zorgen dat het woningbestand in de komende jaren gelijke tred houdt met de bevolkingsopbouw en de (huwelijkse) relaties daarin. Zowel qua aantal als qua woningtypen. Pak dit geïntegreerd aan en betrek hierbij woningcorporaties, projectontwikkelaars, financiers, zorginstellingen e.d. Over 20 jaar zullen er ongeveer 30 a 40 % meer huishoudens zijn met mensen boven de 65. E.e.a. zou bereikt kunnen worden door eisen te stellen aan nieuw te bouwen huizen, voor zowel koop als huur. (maatregelen 5 en 14 (prioriteit 1) uit het Uitvoeringsplan van de WOONvisie). Hieronder valt ook voldoende laagbouw. Start een beleidsontwikkelingsproces en implementatieproces om ervoor te zorgen dat in de komende jaren de infrastructuur als winkels, rustgebied, toegang, veiligheid (ook avondverlichting), openbaar vervoer, toegankelijkheid, zorg-toeleverende mogelijkheden gelijke tred houdt met de te verwachten bevolkingsopbouw. Het concept van woonservicezones is hiervoor een goed uitgangspunt. Start een beleidsontwikkelingsproces dat de te verwachten problematiek rond de verhouding van werkenden en niet-werkenden aanpakt. Bepaal regelmatig, eens in de drie jaar, de toekomstige ontwikkelingen binnen Valkenswaard wat betreft de demografisch samenstelling.


3. Wonen nder dit begrip valt wonen/huisvesting en randvoorwaarden. Bijvoorbeeld:

O · · · ·

Aanbod van woonruimtes (huur, koop, op begane grond, gemeenschappelijke woonvormen, betaalbaar…..). Openbare ruimten (toiletten, stoepen, verlichting, groenvoorziening, zitbanken…..) Verkeer (regels, sluipverkeer, zebrapaden, geluidshinder, drempels, snelheid, fietspaden, rollatorpaden…..) Veiligheid in en om huis en op straat.

3.1 Wanneer is wonen ouderenproof ? ·

·

·

Ouderen wonen zo lang mogelijk in het huis waar ze altijd gewoond hebben. Zo nodig worden voorzieningen en aanpassingen gemaakt om dat mogelijk te maken. Indien nodig kan, in overleg, naar woonruimte worden gezocht die beter is aangepast of beter bereikbaar voor verzorgenden (het hele scala, van mantelzorg tot verpleegzorg). Ouderen beschikken over een, voldoende ruime, zelfstandige woonruimte die is aangepast aan de (lichamelijke) beperkingen van dat moment. De woonruimte dient in een omgeving te staan die gemakkelijk sociaal verkeer bevordert, maar niet verplicht. Denk hierbij aan: - appartementencomplexen met extra ruimte(n) (logeerkamers, ontmoetingsruimte om een grotere groep te ontvangen,...), - groepen van huizen met een extra ruimte(n) (logeerkamers, ontmoetingsruimte om een grotere groep te ontvangen,...), - gemeenschappelijk te gebruiken voorzieningen (wasmachine, droogtrommel, logeerruimte…..), - Gemeenschappelijke voorzieningen voor groepen van bewoners (voor een wijk of groep van straten), - Klussendienst voor het verhelpen van allerhande zaken die in de woning stuk zijn en niet meer door de bewoner zelf gerepareerd kunnen worden. Wijken beschikken over een goed bereikbaar, multifunctioneel ontmoetingscentrum (buurthuis, wijkcentrum, gemeenschapshuis) waarin zowel zorg, welzijn als dienstverlening gecombineerd dicht bij de oudere mens gebracht wordt. Functies die zoń wijkcentrum heeft: - Voorlichting, een algemeen informatiepunt (één loketfunctie) in elk wijkcentrum (dependance van ´t LIAC),


197

-

·

·

·

Spreekuur door arts en/of verpleegkundige, GGD, trombosedienst, gemeente, welzijnsfunctionaris, algemeen maatschappelijk werk, fiscalist, administratieve hulp e.a. - Bank en girodienst, - Dans, feest, gym, volksuniversiteit op locatie, - Huiswerkbegeleiding, (naschoolse) kinderopvang, - Ontmoeten (biljarten, kaarten, café, soos….). Wijken, straten en wooncomplexen hebben een gemengde leeftijdsopbouw, inkomensopbouw. Jongeren, middelbaren en ouderen door elkaar, in dezelfde straat in hetzelfde wooncomplex. Er zijn kontakten en uitwisseling met diverse leeftijdsgroepen b.v. in klussendienst en ruildiensten (LETS). Leveranciers (projectontwikkelaars, woningbouwverenigingen, rijk, provincies en gemeenten) van woningen bieden een voldoende variëteit aan woonvormen en zorgen dat de beschikbaarheid overeenkomt met de vraag. De openbare ruimte is zodanig ingericht dat mindervalide mensen (ouderen en gehandicapten) zich gemakkelijk kunnen bewegen. (dat is: toegankelijkheid van gebouwen, winkels, straten, stoepen, fietspaden enz. (Zie ook het BTB rapport van de gehandicaptenraad). Ook zijn er mogelijkheden om in de eerste levensbehoeften te voorzien. (Buurtwinkel).

198 3.2 Wat is opgevallen en wat wordt er gemist op het gebied van wonen? ·

·

· · ·

In de WOONvisie wordt het concept van woonservicezone geïntroduceerd. Dit concept moet mede mogelijk maken dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig in hun wijk kunnen blijven wonen. De omgeving van Taxandria en Kempenhof is nog onvoldoende verkeersveilig. Ook al liggen beide instellingen in een 30 km gebied. Voor beide locaties is er, bijvoorbeeld nog veel sprake van sluipverkeer. Flat Rapelenberg ligt zelfs (ingeklemd) tussen drukke wegen als Eindhovenseweg en Europalaan. In een 30 km gebied is het verkeer 'te gast'. In de toekomst dienen nog meer maatregelen te worden genomen om sluipverkeer tegen te gaan. Zo zijn nog niet alle gebieden in de gemeente Valkenswaard aangepast aan de (minimum-) eisen van Duurzaam Veilig. Ook de oversteekbaarheid van de diverse wegen met sluipverkeer laat om die reden, zeker voor minder vitale senioren, nog te wensen over. Er is een verschil in de criteria voor parkeervoorzieningen (0,8 auto voor oudere i.p.v. 1,3 voor anderen). Woonomgeving wordt negatief beïnvloed door sluipverkeer en b.v. Eindhovenseweg (s.v.p. afsluiten). Snelheid verkeer in woonwijken. Veiligheid buitenshuis: verlichting (in buitengebied en Dommelen) behoeft verbetering. Pinnen moet veilig kunnen, meer "blauw" op straat.


3.3 Suggesties en aanbevelingen t.a.v. woonservicezones ·

·

·

·

· ·

·

Stel minimum eisen aan een woonservicezone: - een bovengemiddeld percentage levensloopbestendige woningen; - een 'zorgkruispunt' (buurtservicecentrum) van waaruit 24-uurs zorg gegarandeerd kan worden; - de zone strekt zich uit rondom het zorgkruispunt en activiteitencentrum met een straal van 200 (tot 300) meter; hierbinnen garantie op intensieve zorg, daarbuiten regulier zorgaanbod; - aantrekkelijk woonmilieu voor de hele bevolking: veilig, toegankelijk, intensief beheerd; - goed openbaar vervoer, met halteplaatsen binnen redelijke afstand; - één of meerdere gemeenschappelijke multifunctionele ruimtes (gecombineerd met ontmoetingsfunctie en recreatieve activiteiten); - geavanceerde dienstverlening én infrastructuur (medisch-sociale alarmering); - informatie-, diensten- en adviespunt (front offices voor zorg en dienstverlening); - primaire winkelvoorzieningen (minimaal winkel voor dagelijkse levensbehoeften); Bij de verdere ontwikkeling van woonservicezones (maar ook bij andere stadsontwikkelingen) dient de mens centraal te staan en uitgegaan te worden van de behoeften van bewoners en niet van het aanbod van instanties. Projecteer het concept van woonservicezones op plattegrond van Valkenswaard. Vergelijk die met de huidige wijkindeling. Ga na wat er nodig is of veranderd moet worden qua voorzieningen en stadsinrichting om Valkenswaard te bedekken met woonservicezones die aan de minimumeisen voldoen. Welke gebieden vallen buiten de boot door bijvoorbeeld te lage dichtheid van woningen of economisch onhaalbaarheid. Creëer onorthodoxe oplossingen om die problemen op te lossen. (SRV-achtige winkels al dan niet m.b.v. gerichte subsidies voor levensmiddelen en kleding; rijdende bank (samenwerking RABO/ABN-AMRO/SNS)). (zie ook: Aanbeveling 7 uit het Eindrapport Blijvend Thuis in Eigen Huis). Verhoog de snelheid in procedures voor benodigde woonaanpassingen, ook preventief denken in dit opzicht . Bij preventieve aanpassingen, eveneens tegemoetkoming in de kosten. Procedures van inschrijving en toewijzing woningen moeten duidelijk zijn (voorrang voor Valkenswaardenaren). Realiseer in (bestaande en nieuwbouw) appartementcomplexen en/of in buurt/wijk een gemeenschappelijke ontmoetingsruimte, logeerkamer of ruimte waarin bewoners groepen mensen kunnen ontvangen (verjaardag vieren e.d.). Met name aandacht voor gemeenschappelijke woonvormen past in het besef dat een aantal ouderen al hebben nl. dat de zorg voor ouderen ook gedeeltelijk door hen zelf kan worden gerealiseerd.


199

·

·

· ·

Stimuleer projecten van gemeenschappelijk wonen. Bij gemeenschappelijk wonen kan het gevoel van veiligheid, de behoefte aan contact en zinvolheid gemakkelijker gerealiseerd worden. Houd ontwikkelingen in andere plaatsen in de gaten en overweeg die toe te passen in Valkenswaard. (Groepswoningen, woonzorgcomplexen, domotica woningen, serviceflats). Realiseer meer openbare toiletten, ook voor gehandicapten, Creëer meer zitbanken, o.a. op routes naar het centrum toe en over hele gemeente verspreid.

200

Wijkcentrum? Centrum van woonservicezone?


4. Zorg at verstaan we onder zorg: Het totale aanbod van zorg op het gebied van huishoudelijke hulp, medische zorg, lichamelijke zorg (douchen, kousen, medicijnen, etc., etc.), activerende ondersteuning (dagbesteding, invulling tijd, bezigheid, betrokkenheid, kortom de mensen bij de les houden), verpleegkundige hulp. hulp kan gesplitst worden in: extramurale zorg (denk ook aan de "zorgcentra in de WOONvisie"), de intramurale zorg in een verpleeghuis/zorgcentrum, ziekenhuis of hospice.

W · · · · · Deze · ·

4.1 Wanneer is de zorg ouderenproof ? · ·

·

· ·

·

·

Het totale aanbod van zorg moet zodanig zijn dat mensen pas in een laat stadium over moeten gaan naar een intramuraal centrum. Zorg is vraag en klantgericht, flexibel, op maat en individueel gericht. Het gaat daarbij om dié dingen uit handen te nemen die niet meer gaan of onevenredig veel inspanning vergen. Steeds met het doel om een (voor iedereen anders) zo aangenaam mogelijk leven te leven. Er is veel aandacht voor preventie bij instanties en het "publiek", gedeeltelijk door middel van voorlichting, gedeeltelijk door ouderen actief te betrekken bij preventieve voorzieningen (denk aan meer bewegen voor ouderen, telefooncirkels, signalering door omgeving...) Er is één loket voor alle zorg. Dat loket is een toegang voor alle zorgvoorzieningen. Het loket is klanten vraaggericht (wat nodig is wordt geregeld). De verschillende zorginstanties (voor zover die verschillend zijn) stemmen hun activiteiten op elkaar af, weten van elkaar en ondersteunen elkaar. Het loket "verzorgt" (onderzoeken en regelen) behoeften van voorlezen en boodschappen doen tot volledige verpleging. De zorg is "thuiszorg". D.w.z. de zorg wordt in principe aan huis geleverd. Alleen daar waar het niet meer mogelijk is, wordt in overleg met de betrokkene(n), gezocht naar alternatieven. (eigenlijk is het enige alternatief volledige verpleging). Voor de zorg heeft iedereen die dat wil, een persoonlijk gebonden budget en kan dit naar eigen inzicht besteden aan zorg en voorzieningen. De administratieve regelingen die met het P.G.B. samenhangen zijn eenvoudig en daardoor door iedereen te hanteren.


201

·

· ·

De contacten tussen zorginstellingen en financiers (verzekeringen, AWBZ …..) lopen soepel, snel en zijn gericht op het direct oplossen van problemen en inwilligen van wensen. Regels worden gehanteerd als richtlijnen, waarbij de geest meer telt als de letter. Een instantie die benaderd wordt met een zorgvraag, en die niet kan beantwoorden, zorgt ervoor dat de vraag wordt doorgespeeld naar die instantie die dat wel kan.

4.2 Wat is opgevallen en wat wordt er gemist op het gebied van zorg?· Door de "zorgleverende instanties" wordt relatief weinig aandacht besteed aan preventie (Het voorkomen dat iemand b.v. in een verpleegtehuis moet worden opgenomen). Signalering van hulpbehoefte is gemakkelijker wanneer mensen al in een of meer zorgcircuits, bijvoorbeeld thuiszorg, zijn opgenomen. ·

·

202

· ·

·

·

·

·

Mensen die nog geen gebruik maken van enige zorgvoorziening missen de boot. Er wordt beweerd dat in de zorg er een afname is van de intramurale zorg/verpleging om twee redenen: het is de wens van de mensen zelf en kostenbeheersing. De wens van de mensen kunnen wij onderschrijven, die van de kostenbeheersing (nog) niet. De kosten blijken echter eerder te stijgen dan te dalen. De gemeente zelf heeft "zorg" naar Stichting Welzijn gedelegeerd, het lijkt echter alsof daarmee de gemeente vrijgepleit is van verdere actie of controle. Instanties wijzen soms door zonder verdere informatie. De weg van enige vorm van "zorg nodig hebben" naar "zorg krijgen" is ingewikkeld, ondoorzichtig en kost veel tijd. Er zijn veel instanties bij betrokken (Huisarts, RIO, zorgkantoren, thuiszorg, GGD, gemeente...) en dit wordt als erg bureaucratisch ervaren. Er bestaat een preoccupatie bij instellingen (Ouderen worden vaak als een bepaald soort mens gezien. Grijs, gebrekkig, hulpbehoevend, lastig. Heeft alles te maken met "houding en bejegening") Stichting Valkenhof mengt zich nu ook nadrukkelijk op het terrein van extramurale zorg echter met een geografische beperking tot zo'n 200-300 meter rondom de bestaande zorgcentra. Dit is onvoldoende. Bij de doorverwijzing door ziekenhuizen naar zorgcentra kan niet altijd rekening gehouden worden met de woonplaats of afkomst van de betrokkenen. Hebben (oud)bewoners van Valkenswaard voorrang of voorkeur bij Valkenswaardse zorgcentra? Betekent dit dat de zorgvoorzieningen in Valkenswaard onvoldoende capaciteit hebben? Voor voorlichting, zie 2.2


4.3 Suggesties en aanbevelingen op het gebied van zorg. ·

·

·

·

·

Het oprichten en instandhouden van een "vraagbaak"-kantoor door de gemeente, waar iedereen met alle vragen op het gebied van zorg (van alfahulp tot 24 uurs verzorging), indicatie (RIO functie), WVG vragen (d.i. zowel rolstoel als woningaanpassing e.d.), geestelijke gezondheidszorg e.d. terecht kan. Bewust kantoor moet binnen 24 uur (1 werkdag) antwoorden of gericht doorverwijzen naar dienst en persoon. Contact opnemen met dit kantoor kan d.m.v. een bezoek of per telefoon. (dit lijkt veel op wat de gemeente Reusel De Mierden recentelijk heeft opgestart). Zie ook telefoon 555 uit paragraaf 2.3. Het oprichten en instandhouden van een "ombudsman" functie. Deze functie draagt deels zorg als waakhond anderszins als initiator van nieuwe diensten. De ombudsman dient ten minste eenmaal per jaar te rapporteren aan de gemeenteraad met een overzicht wat zich afgespeeld heeft, waar er fouten zijn gemaakt en wat het resultaat is van verbeteringsacties. Nota Bene: Hoe simpeler hoe effectiever. Misschien wel het allerbelangrijkste: het zorg dragen dat alle mensen van 65+ bezocht worden door een gemeenteambtenaar of ouderenadviseur die uitleg geeft wat iedere instantie doet, hoe die te bereiken is, en het achterlaten van een herkenbare, duidelijke en complete map met gerichte informatie over de bestaande diensten en hun werkgebieden. Huisbezoek op aankondiging wat door het terugsturen van een kaart afgeblazen wordt. Als mensen bezocht zijn, hun adres meenemen in de lijst waarheen nieuwe uitgaven/aanvullingen verstuurd worden. Want bedenk dat er straks te weinig werkenden zijn om alle ouderen constant achterna te lopen. Zorg zal ge"focused" dienen te worden op voldoende woningen die het mogelijk maken dat ouderen samen oud worden. Denk aan aangepaste woningen die dicht genoeg bij een servicecentrum gelegen zijn. Creëer mogelijkheden voor ouderen om gezamenlijk te eten, ook in b.v. Dommelen. Biedt ook de mogelijkheid om een vegetarische maaltijd te krijgen bij maaltijdvoorziening. Stimuleer het vormen van "kookclubjes". Het voor meer dan een persoon koken en omgekeerd het te gast zijn stimuleert contact, creativiteit en geeft voldoening.


203

5. Welzijn nder geestelijk welzijn bij ouderen verstaan wij: "Dat mensen, zich bewust van hun leeftijd en de levensfase waarin zij verkeren, overeenkomstig met de verwachtingen die daarbij horen, zelf in staat zijn hun levensloop en kwaliteit van leven vorm te geven. Zich welbevinden op zowel lichamelijk, geestelijk als sociaal gebied, gebaseerd op ieders persoonlijke beleving."

O

Aspecten die met welzijn te maken hebben: · Contactmogelijkheden met familie, vrienden, buurt en met buitenwereld · Zingeving · Activiteiten · Veiligheid · Leefbaarheid · Geestelijk welzijn De werkgroep heeft zich vooral gericht op het aspect 'Geestelijk Welzijn". In eerste instantie hebben ze zich verdiept in wat er qua beleid en diensten zoal bestaat op dit gebied. Daartoe is er met 15 personen uit verschillende organisaties gesproken. Daarnaast is er geput uit eigen kennis en ervaring van de werkgroepleden op dit terrein. · Onze samenleving is sterk veranderd. Sociale verbanden zijn minder hecht, mensen zijn, soms door omstandigheden gedwongen, individueler ingesteld geraakt. Het levensritme is hoog, het werk kan zwaar zijn, mede door de combinatie van zorg en arbeid, mensen wonen op grotere afstand van elkaar en last but not least, we leven in een consumptiemaatschappij waar het aanbod van vermaak en verleidingen groot is. Dat veroorzaakt mede de vluchtigheid in contacten en sociale eenzaamheid. Iedereen is druk en rent zichzelf voorbij, tijd is een schaars artikel. Dit zijn slechte voorwaarden om tijd en aandacht te krijgen van mensen wanneer je daar grote behoefte aan hebt omdat het niet goed met je gaat. · Door de toenemende vergrijzing en ontgroening en daarnaast de uit de hand lopende zorgkosten, is de overheid bezig met het nemen van maatregelen om ouderen te stimuleren langer thuis te blijven wonen, eigen verantwoordelijkheid te dragen en initiatieven te ontplooien voor het oplossen van eigen noden en behoeften. · Uit allerlei onderzoek blijkt dat mensen langer lichamelijk en geestelijk gezond blijven wanneer: - ze zich nodig voelen, - ze gezien worden/meetellen, - ze zich gerespecteerd weten,


205

· ·

·

206 ·

- ze betekenis hebben voor zichzelf en anderen, - ze lichamelijk en geestelijk actief blijven, - er eisen aan hen en hun werk/bijdrage worden gesteld - ze hun beperkingen kunnen inschatten en dienovereenkomstig kunnen leven. Eenzaamheid, zo blijkt uit de literatuur, is veel voorkomend onder ouderen en heeft grote invloed op de kwaliteit van leven. Diagnostiek is eenvoudig en weinig belastend. Ouderen zelf leggen niet meteen een verband tussen sociale aspecten (welbevinden, sociale contacten, financiële situatie) en gezondheid. Echter bij doorvragen blijkt dat men het goed zou vinden om in een preventief gezondheidsonderzoek hier aandacht aan te besteden. De (zeer) eenzame senioren die behoefte hebben aan hulp zijn vaker alleenwonend en hebben vaker een slechte gezondheid. Er is geen verschil in hulpbehoefte tussen mannen en vrouwen noch tussen de jongere en oudere senioren. (uit rapport GGD ZuidoostBrabant, Geestelijke gezondheid in beeld). Uit hetzelfde rapport komt ook naar voren dat de oudere het liefste bezoek van familie/vrienden (37%) krijgt en iets wil ondernemen met anderen of met familie/bekenden (ca. 27%). Verder noemt 14% van de eenzamen "praten met andere eenzame mensen" en "vervoer". Slechts 10% kiest voor "praten met de huisarts of een andere deskundige" en "meer bezoek thuis van vrijwilligers of andere mensen". Een vijfde van de eenzame mensen weet niet wat ze nodig heeft om zich minder eenzaam te gaan voelen. Een aantal opmerkelijke gegevens overgenomen uit het rapport van de GGD Zuidoost Brabant Seniorenpeiling Valkenswaard 2001-2002: 9% van de senioren zou zich gelukkiger voelen als ze een betere geestelijke gezondheid zouden hebben, 1% heeft behoefte aan een praatgroep, 14% van de mantelzorgers geven aan dat ze ondersteuning willen bij het geven van mantelzorg.

5.1 Wanneer is welzijn ouderenproof ? · · · · · · ·

Ouderen zijn zelf verantwoordelijk voor hun welzijn. Vroegtijdig nemen ze maatregelen om toekomstige ongemakken het hoofd te bieden. Ouderen zorgen (vroegtijdig) voor eigen sociale netwerken. Ouderen durven op te komen voor de behoeften die ze hebben (durven vragen). Ouderen doen moeite om ook met moderne techniek en technologie om te gaan. (Computers, domotica) Ouderen nemen naar behoefte actief deel aan de samenleving. Er worden mogelijkheden aangeboden om zich voor te bereiden op het ouder worden. (Denk aan cursussen, gespreksgroepen, informatiecentra, voorlichting...) Ouderen vormen een normaal onderdeel van de maatschappij. Jongeren en ouderen verkeren met elkaar en maken gebruik van elkaars mogelijkheden en ervaringen, bejegenen elkaar met respect.


·

· · · · · ·

Er zijn instanties die actief kijken en zoeken naar ouderen die om welke reden dan ook buiten de boot vallen (gemeente, politie, buren, welzijn, huisartsen....), die gevallen signaleren, elkaar inlichten en die probleemgevallen tijdig oppakken. De openbare ruimte is veilig om je dag en nacht in te bewegen. Er is voldoende (politie)toezicht. Buurtpreventie is georganiseerd. Er zijn mogelijkheden voor ontspanning, bereikbaar en betaalbaar. Er wordt gestimuleerd (mogelijk gemaakt) dat ouderen contacten hebben met de buitenwereld. Wijkcentra en culturele voorzieningen zijn belangrijk om je wel te bevinden. Die voorzieningen zijn bereikbaar, toegankelijk en aangenaam voor alle ouderen . Het aanreiken van geestelijke en intellectuele "kost"aan de ouderen. Er is aandacht bij alle instanties voor het geestelijke welzijn en zingeving.

5.2 Wat is opgevallen en wat wordt er gemist op het gebied van welzijn? 5.2.1 Bij de doelgroep. · Iedereen die we gesproken hebben gaf aan dat er een groep ouderen is die vereenzaamt, nooit meer buiten komt, zelden bezoek krijgt, moeite heeft met het leven nog zinvol te vinden, geen enkel initiatief meer ontwikkelt en hun leven in eenzaamheid uit zit te zitten. · De moeilijk bereikbare groep ouderen zijn veelal vrouwen tussen de 70 en 80 jaar en ouder, zonder onderling contact. · Het is een diversiteit aan problemen die geestelijk welzijn van ouderen in de weg staat. · Het is persoonsafhankelijk wat men als een probleem ervaart. · Unaniem gaf men aan dat veelal alleenwonende ouderen, die zich geestelijk niet wel bevinden, moeilijk zijn op te sporen en met hen in contact te komen. Het in contact komen gebeurt veelal via-via of bij toeval. · Mantelzorg(st)ers van de hierboven beschreven groep verdienen extra aandacht. · Fysieke belemmeringen kunnen het begin van eenzaamheidsproblemen inluiden. 5.2.2 Bij de organisatielijnen. · Er is de afgelopen jaren veel tijd en energie gestopt in onderzoek en analyse maar wanneer het erop aan komt, lijkt het of iedereen naar iedereen zit te kijken en neemt niemand de verantwoordelijkheid op zich om een vertaalslag te maken naar concrete plannen en die ook uit te voeren. · Er zijn veel instanties binnen de Valkenswaardse gemeenschap die zich inzetten om allerlei activiteiten te organiseren die liggen op het terrein van ontspanning en ontmoeting. Maar de groep veelal alleenwonende ouderen die zich "geestelijk niet welbevindt" wordt minimaal of niet bereikt.


207

·

Daarnaast werken al deze instanties naast elkaar zonder onderling contact of een mogelijkheid om met elkaar ervaringen uit te wisselen of activiteiten op elkaar af te stemmen. Men mist een platform.

5.2.3 Bij de hulpverleners. · Er is grote behoefte aan gekwalificeerde vrijwillig(st)ers voor huisbezoeken. Maar het aantal mensen dat vrijwilligerswerk wil doen loopt sterk terug. Het mag niet zo zijn dat er energie gestopt wordt in het opsporen van ouderen die zich niet welbevinden en er vervolgens geen mensen zijn die iets voor deze mensen willen/kunnen betekenen. · Het straatcontactpersonennetwerk van een aantal parochies is het meest laagdrempelig en direct. Zij benaderen mensen ongevraagd en hebben zelden de ervaring dat dit als ongewenst wordt afgewimpeld. Integendeel het wordt erg gewaardeerd en vaak blijkt het de eerste keer te zijn dat de betrokkene diepgaander kunnen praten over hun leven. Zij hebben het meeste contact met eigen parochianen omdat ze die nu eenmaal al kennen. Maar iedereen, waarvan zij op de hoogte komen/zijn, die hulp nodig heeft wordt benaderd ongeacht of men wel/niet tot de parochie behoort. Probleem is ook hier: voldoende gekwalificeerde mensen (niet iedereen is hiervoor in de wieg gelegd). · Huisartsen, thuiszorgmedewerk(st)ers, de postbode, de maaltijdbezorg(st)ers weten wie de eenzame ouderen zijn.

208 5.3 Suggesties en aanbevelingen op het gebied van welzijn. 5.3.1 Voor de doelgroep. · Bedenk een aanpak om de doelgroep enerzijds te prikkelen meer eigen initiatieven te ontwikkelen, meer voor zichzelf op te komen, meer maatschappelijk actief te blijven en anderzijds te verleiden om maatschappelijk mee te doen en uit hun schulp te kruipen. · Creëer een aanbod op het gebied van geestelijk welbevinden. Enige suggesties: - Een cursus "Oudere vrouwen in de hoofdrol" waarin oudere vrouwen aan de hand van teksten op zoek gaan naar hún beeld van de ouderdom. Veel oudere vrouwen voelen zich nutteloos als er niemand meer is om voor te zorgen en dat gevoel wordt versterkt als ze niet meer voor zichzelf kunnen zorgen: ze verliezen ruimte, vrijheid, eigenwaarde en soms zelfs de mogelijkheid om zélf uit te maken wat goed voor hen is. - Ouderen hebben ook te maken met rolverlies, het wegvallen van partner of leeftijdgenoten, met lichamelijke problemen en financiële beperkingen. Gezien en gehoord worden is dan erg belangrijk ter voorkoming van eenzaamheid en isolement. Het lezen van teksten en erover praten met anderen kan een manier zijn om weer in contact te komen met het eigen verhaal en met elkaar.


·

N.a.v. een lezing over weduwe/weduwnaar zijn, reageerde een deelneemster als volgt: "Ik geloof dat ik over het verlies van mijn partner heen ben, maar wat ik zou willen weten is...... hoe maak je vrienden? Ik ga overal op af, maar ik houd er geen vriendschap aan over". - Een cursus "Hoe maak je vrienden/vriendinnen?" - Meer preventief gericht, vergelijkbaar met de cursus "Pensioen in zicht", een cursus "Ouderdom op Komst". - De GGzE afdeling Preventie heeft ondermeer met de vrouwenraad en de Stichting Welzijn Ouderen Eindhoven (SWOE) diverse cursussen ontwikkeld. Bijvoorbeeld: "Op zoek naar zin" en "In gesprek". - 55+ Educatief Centrum in Eindhoven heeft een heel interessant cursusaanbod. Daarnaast organiseert ze 1 x per maand op zondagmiddag bijeenkomsten met wisselende activiteiten. - Stichting "Bij de Tijd" organiseert o.a. cursussen op het gebied van zingeving en reflectie op de levensloop. - Volwassenen/Basiseducatie in Valkenswaard. - Prisma in Tilburg heeft een cursus over het opmaken van de levensbalans. - Via Internet is nog veel meer te vinden.

5.3.2 Voor de organisatielijnen. · Het verdient aanbeveling de verschillende aspecten van de gezondheid van ouderen in samenhang te bekijken. (zowel fysieke als psychosociale aspecten). · Geestelijk Welzijn moet een expliciet aandachtspunt zijn en een vast onderdeel van het ouderenbeleid van de gemeente. · Gemeente, ontwikkel een proactief ouderenbeleid. Te denken valt aan: huisbezoek van alle 65 plussers en het opzetten van een consultatiebureau voor senioren. Hier moet geestelijk welzijn een expliciet aandachtspunt zijn. In Rotterdam- Groot Rijnmond loopt bijvoorbeeld een project van Periodieke Controle Gezondheid Senioren. Geadviseerd wordt om gegevens en ervaringen op te vragen over de opzet, het verloop en de resultaten. Maar duidelijk is wel dat de samenhang van lichamelijke en geestelijke gezondheid een regelmatige periodieke controle vraagt. Ook eenzaamheid kan langs deze weg gesignaleerd worden. · Er moet budget beschikbaar gesteld worden voor de ouderenadviesfunctie. Ouderenadviseurs moeten beschikken over faciliteiten en invloed krijgen op de verschillende (gemeentelijke) instanties. · De gemeente moet ernst maken om een actief ouderenbeleid, inclusief budget, vorm te geven. Een organisatie met betaalde professionele krachten die zich dagelijks inzetten voor ouderen.


209

· ·

·

·

·

210

· · ·

Zet een "Kliklijn" op waar huisartsen, maaltijdbezorg(st)ers, thuiszorgmedewerk(st)ers, de postbode in de anonimiteit kunnen tippen over eenzame ouderen. Er zou een fijnmazig en sluitend netwerk moeten bestaan, zo iets als goed nabuurschap, waarbij mensen zorg voor elkaar hebben. Mensen activeren en onderling met elkaar in contact brengen opdat ze elkaar aanspreken en zo nodig een signaal kunnen afgeven op een daarvoor geschikt adres. Hiervoor zou de gehele Valkenswaardse bevolking ingeschakeld kunnen worden. Er kan aangehaakt worden bij de nieuwe wijkindeling van de Gemeente zodat de wijkcoördinator hier nauw bij betrokken is. Ontwikkel geen eenmalige of kort lopende projecten maar langdurende projecten die aan dit onderwerp voortdurend aandacht besteden. Continuïteit waarborgen is belangrijk en voorkomt het verspillen van energie aan ontwikkelen van ideeën. Die energie moet gestoken worden in uitvoering en continuering. Organiseer een coördinatiepunt waar de actieve partijen en personen in kaart worden gebracht en dat tegelijkertijd als een centraal meldpunt voor de doelgroep werkt. Dit coördinatiepunt zou vraag en aanbod bij elkaar kunnen brengen. Maar ook de "blinde vlekken" registreren en actie ondernemen om daarop in te spelen. Uiteraard gebruikmakend van de ervaring, kennis en netwerken die reeds bestaan. Organiseer een platform waar alle verschillende disciplines, zowel professionele- als vrijwilligersorganisaties, in vertegenwoordigd zijn. Denk daarbij aan Thuiszorg, GGD, Algemeen Maatschappelijk Werk, Werkgroep eenzaamheid, Stichting Welzijn Ouderen, Rode Kruis, Zonnebloem, Politie, Seniorenberaad, GGzE afd. Preventie en afdeling Zorg, St. Valkenhof, vertegenwoordigers van Parochies, van ouderenadviseurs, van wijken en /of buurten en buurtverenigingen. Het platform moet 2 maandelijks bijeenkomen o.l.v. een vaste voorzitter en secretaris. Die bijeenkomsten moeten goed voorbereid worden en hebben als doel te komen tot onderlinge uitwisseling van ervaringen, klankborden/bijpraten, afspraken realiseren over samenwerking, plannen afstemmen, elkaar over en weer informeren. Trek ervaringen na bij andere Gemeenten. Het wiel hoeft niet opnieuw uitgevonden te worden! In de gemeente Heeze en Leende schijnt ooit een project over goed nabuurschap geweest te zijn. Creëer "Hangplekken voor ouderen". We bedoelen daarmee dat er op meerdere punten in de gemeente gelegenheden moeten komen waar ouderen graag naar toe komen om elkaar te ontmoeten en waar ouderen in alle rust, zonder harde muziek, met elkaar een tijdje kunnen verkeren.


5.3.3 Voor de hulpverleners. · De functie van ouderenadviseur wordt door vrijwillig(st)ers uitgeoefend. In alle gevallen dienen ze te beschikken over vaardigheden die nodig zijn om problemen op het vlak van geestelijk welbevinden bij ouderen te onderkennen. Dat betekent in onze ogen dat hij/zij in staat moet zijn om vanuit een breed blikveld te werken en te beschikken over de volgende vaardigheden: - sociale vaardigheid om in een korte tijd een vertrouwensband te kunnen opbouwen - respect hebben voor de autonomie en eigen regie van de cliënt. - goed kunnen luisteren en goed kunnen signaleren - het kunnen vertalen van de zorgbehoefte in een concreet persoonsgericht aanbod (maatwerk) · Investeer in deskundigheidsontwikkeling of deskundigheidsbevordering van ouderenadviseurs. · Breidt het aantal ouderenadviseurs uit i.v.m. het groeiend aantal ouderen binnen Valkenswaard. Recruteer bijvoorbeeld uit de groep vitale ouderen. · Zet een "pool" van vrijwilligers op, waar een beroep op gedaan kan worden door de ouderenadviseurs. Zorg dat er een mogelijkheid wordt geboden voor deskundigheidsbevordering. Denk aan gespreksvaardigheden. · Ga om de tafel zitten met Thuiszorg Kempenstreek om een bijscholingsmodule te ontwikkelen om thuiszorgmedewerk(st)ers vertrouwd te maken met problematiek op het gebied van geestelijk welbevinden bij ouderen zodat ze een signaalfunctie kunnen vervullen. Zorg dat die signalering ook werkt en op de bestemde plaatsen aankomt (bijvoorbeeld bij het te organiseren platform).


211

6. Dienstverlening at verstaan we onder dienstverlening?

W · · · · · · · ·

Medisch diensten (huisartsen, apotheek, bloedprikken...) Voorlichting (wat is er en waar vind ik dat) (Zie ook paragraaf 1.) Klussen, boodschappen laten doen, bezorgen boodschappen.... Voorzieningen ((multifunctionele) wijkcentra, ontmoetingsruimten, winkels, banken, postkantoren, ouderenstudio, ouderen omroep... Gemeentelijke voorzieningen (paspoorten, rijbewijzen, Bouw en woningtoezicht ...) Cultuur (theater, film, tentoonstellingen...) Mobiliteit (Openbaar vervoer (goed en betaalbaar), taxi's) Coördinatie (het op elkaar afstemmen en samenwerken van de verschillende aanbieders)

De subgroep heeft zich vooral gericht op de aspecten Openbaar Vervoer en bereikbaarheid.

6.1 Wanneer is de dienstverlening Ouderenproof? ·

212 · ·

·

· ·

Financiële instellingen komen naar de mensen toe. In wijken of buurten houden ze op vaste dagen spreekuur en bieden daar hun diensten aan (Banken, Postkantoor, belastingdienst). Medische diensten (arts,GGD ….) houden spreekuur in de buurt of wijk. Wijken beschikken over een multidisciplinair gezondheidscentrum. Wijken en buurten beschikken over een multifunctioneel ontmoetingscentrum. Daar kunnen dienstverleners ruimten gebruiken. Is er mogelijkheid tot ontmoeten en ontspannen (biljarten, kaarten, praten, betaalbaar drankje, cursussen,....) In de buurt zijn buurtwinkels, in ieder geval voor de eerste levensbehoeften. Alternatief is dat boodschappen thuisbezorgd kunnen worden, al of niet door vrijwilligers. Gecombineerd met goed lokaal (openbaar) vervoer zijn alle winkels in Valkenswaard bereikbaar. Ouderen bieden zelf ook diensten aan (bijles, huiswerkbegeleiding, belastingaangiftes verzorgen, techniek, advisering aan opstartende bedrijven). Openbaar vervoer is betaalbaar en beschikbaar in een aantal vormen: - Lokaal, betaalbaar, binnenstedelijk of -dorpelijk vervoer van huis tot huis. Gericht op het aangaan en onderhouden van sociale contacten voor hen die niet beschikken over eigen vervoer (dan wel door financiële dan wel door fysieke beperkingen). Beschikbaar binnen een half uur. Aangepast aan de (aan te geven) lichamelijke mogelijkheden van de vervoerde.


·

Denk aan wijkbusjes, stadsbusjes, gehandicaptentaxi´s. De vervoerder past zich aan aan de vraag. - Regionaal vervoer (denk aan Valkenswaard-Eindhoven, Westerhoven, Bergeijk Eersel, Leende, Heeze ….). Beschikbaar binnen een halfuur. Op een beperkt aantal vaste plekken, eventueel bereikbaar met lokaal vervoer. De vervoerde past zich qua tijdstip aan het aanbod aan. De vervoerder biedt voorzieningen voor mindervaliden. - Interlokaal vervoer (denk aan Amsterdam, buitenland....). Te bereiken middels lokaal en regionaal vervoer. De vervoerde past zich qua tijdstip aan aan de vervoerder. De vervoerder biedt voorzieningen voor mindervaliden. Culturele voorzieningen (Bibliotheek, theaters, tentoonstellingen, musea) zijn voor iedereen bereikbaar en toegankelijk.

6.2 Wat is aangetroffen en wat wordt gemist bij dienstverlening? ·

·

· ·

·

· ·

Volgens de secretaris van het Rode Kruis, afdeling Valkenswaard, is er een "mooie grote nieuwe autobus met alle toeters en bellen" beschikbaar om in/mindervaliden en senioren die geïnteresseerd zijn in culturele activiteiten en vervoersfaciliteiten ontberen, op verzoek te vervoeren. Voorwaarde is dat er een meldpunt georganiseerd wordt. Valkenswaard wijkt niet zo veel af van andere Nederlandse gemeenten v.w.b. het openbaar vervoer in het algemeen en het vervoer van gehandicapten en senioren in het bijzonder. Met andere woorden: Het sluit over het algemeen aan bij de landelijke summiere regelingen. Helaas niet meer dan dat. Er is veel voor de groep "kieners, kaarters, bingo-ers" doch de groep die zich af en toe te buiten wil gaan aan een culturele uitspatting wordt verwaarloosd. Bij onze zuiderburen is het mogelijk om voor ouderen per openbaar vervoer voor e 3,vanaf 9.01 uur door het land te reizen per trein, tram en/of bus. Ook is het in de meeste plaatsen reeds gemeengoed dat o.a. gehandicapten en senioren v.a. 65 jaar geheel gratis kunnen reizen. Wat daar kan zou toch hier ook moeten kunnen? Taxbus: Een regeling voor uitsluitend W.V.G. gebondenen. Hiervoor gelden een aantal strikte voorwaarden. In ieder geval mag betrokkene geen inkomen hoger dan 1fi x AOW hebben. Iemand met een klein pensioentje komt daar al gauw aan. Seniortax: Een regeling voor hen die tenminste 60 jaar zijn en een gebruikerspas hiervoor aangevraagd hebben. Per rit e 3,-, plus e 2,- per zone. Busvervoer: Dit is uiterst summier, zeker v.w.b. aantal en bereikbaarheid van de bushaltes. Maar ook; Wil men b.v. met openbaar vervoer 's avonds op ziekenbezoek in het MMC te Veldhoven dan is dit alleen mogelijk via tijdrovende omwegen en vanwege het groter aantal te passeren zones, aanzienlijk duurder. De laatste recht-


213

·

· · · ·

·

214

streekse reguliere bus (vanuit het Gegraaf 4 minuten rijden) vertrekt uit Valkenswaard om 17.45 uur. De laatste bus terug v.a. MMC vertrekt om 18.04 uur. (sluit niet aan bij bezoektijden). Per openbaar vervoer is er dan nog slechts de mogelijkheid om via station Eindhoven te reizen. De trein: Niet echt toegankelijk voor in/mindervaliden. Met een rolstoel kan men niet verder dan het balkon, daar de deuren naar de coupés te smal zijn, dus zit men op de tocht. Met een scootmobiel kan men slechts mee in de bagagewagen (niet erg sociaal) en dient men zich ruimschoots van tevoren op te geven. Als men de trein mist is het voor die dag einde reis. Treintaxi's rijden tot Waalre. Niet tot Valkenswaard. Taxi: Kosten, niet gering. Voor senioren onder de 60 jaar is het niet eenvoudig om afstanden te overbruggen op reguliere wijze binnen en buiten Valkenswaard zonder creatief, inventief of rijk te zijn! Voor 60-plussers en gehandicapten zijn er allerlei landelijke regelingen die over het algemeen redelijk werken. Echter in juist een aantal specifieke gevallen (b.v. inkomen groter dan 1fi AOW) valt men geheel of gedeeltelijk buiten de boot. Op veel plaatsen in Nederland en vooral in België rijden buurt- of belbusjes. Pal over de grens in Lommel is er op deze manier volop mogelijkheid tot verplaatsen her en der, dag en nacht. Het tarief is daar zelfs ruim de helft goedkoper dan onze Seniortax, t.w.: 1 zone e 1,- ; 2 zones e 1,40; 3 zones e 1,80; 4 zones e 2,20; 5 zones e 2,60; 6 zones en meer e 3,-. D.i. maximum enkele reis. Sowieso al geen vast rit bedrag van e 3,- zoals de seniortax. Valkenswaard ontbeert een dergelijke vervoersmogelijkheid.

6.3 Suggesties en aanbevelingen op het gebied van dienstverlening. ·

· ·

Zo spoedig mogelijk een meldpunt creëren om vervoeren transportwensen voor o.a. senioren te coördineren dan wel te organiseren, ook voor de mensen die eens een avondje naar de Hofnar willen of naar een museum. Creëer, in overleg met het Rode Kruis, een meldpunt voor het inzetten van de Rode Kruis Bus. Onderzoek waarom in België Openbaar Vervoer gratis kan en waarom hier niet. Neem stappen om in Valkenswaard, Z.O. Brabant en Nederland ook zover te komen. Denk hiervoor eens buiten bestaande paden en mogelijkheden. Bedenk bijvoorbeeld dat gratis OV NIET mogelijk is als je alleen de kosten ziet, en de gevolgen ervan niet ook uitdrukt in (niet alleen financiële) opbrengsten. Nog te weinig wordt gezien dat mogelijkheden van goed openbaar vervoer op velerlei terrein positieve consequenties heeft voor veel mensen, waaronder ouderen: hun behoefte aan zelfstandigheid, hun behoefte aan deelname aan de maatschappij, zinvol bezig zijn, bij de gemeenschap horen, voorkomen van eenzaamheid. Voor dat alles is de mogelijkheid zich te kunnen verplaatsen een basale voorwaarde. De S.P.A. in België heeft dit wel ingezien en een


·

· · ·

systeem ontwikkeld waarbij gratis dan wel zeer goedkoop openbaar vervoer een reële mogelijkheid is geworden, ook in economisch opzicht (www.s-p-a.be ). In het kader van het contact tussen de generaties is het een goede zaak wanneer dit contact op natuurlijk wijze plaats zou kunnen vinden in de naaste omgeving van de oudere en jongere. Buurthuizen zijn daarvoor o.i. zeer geschikt. Het is jammer dat deze ruimten vaak slechts beperkt worden gebruikt, vaak alleen door de leden van de buurtvereniging. Echter: het zijn gemeenschapsruimten, door de gemeenschap voor het overgrote deel betaalt. Met inzet van vrijwilligers (ouderen of anderen via de vrijwilligerscentrale) kunnen deze ruimten zo veel meer gaan betekenen voor de gemeenschap waarin zij staan. Juist in deze tijd waarin het contact tussen de generaties zo vaak problematisch is zou in deze ruimten weer een vanzelfsprekendheid kunnen ontstaan met meer begrip van en voor elkaar. De Gemeente als verhuurder heeft hier o.i. een belangrijke verantwoordelijkheid en kan in dit opzicht op een nieuwe manier sturing geven door de randvoorwaarden te herzien. In het verband van contact tussen de generaties kan ook de stagemarkt die Were Di een tijdje geleden heeft georganiseerd, genoemd worden. Jongeren konden toen een keuze maken uit werkzaamheden die t.b.v. ouderen gedaan moesten worden. Dit is een succes geworden. Ouderenstudio en omroep op de manier van Seniorweb, voor en door ouderen. Verschillende activiteiten, projecten en initiatieven kunnen beter gecoördineerd worden. Informatie voorziening: Hoe kan dit beter? Met name ook in buitengebied.


215

7. Tenslotte e werkgroep maakt zich ernstig zorgen over het vervolg van dit project. Wie neemt de verantwoordelijkheid op zich om ervoor te zorgen dat de toegezegde aanbevelingen serieus worden genomen en tot actie leiden. Vooral ook, wie is hierop aanspreekbaar bij de verschillende instanties? Hoe wordt zichtbaar gemaakt welke projecten worden gestart, welke tijdslimieten worden gehanteerd, welke prioriteiten worden gesteld en waarom.

D

7.1 Aanbevelingen · · ·

216

Maak bekend welke instanties welke aanbevelingen "onder hun hoede" krijgen/nemen. Overleg en maak bekend wie bij elke betrokken instantie, aanspreekbaar is op vervolgacties. Laat die instanties jaarlijks verantwoording afleggen over wat ermee is gebeurd.

8. Geraadpleegde rapporten en publicaties · · · · · · · · · · · · · · · ·

Senioren en Veiligheid. Meerjarenbeleidsplan 2003-2006 Politie Valkenswaard. Woonvisie (conceptrapport Companen 30/5/2003 + Bijlagen) Structuurvisie juli 2003, Gemeente Valkenswaard & Grontmij Noord Brabant Interne verslagen Cobra van Klantenpanels, Sessie 1, 2, en afsluitend rapport. Brochure Domotica. Brochure Viedome Waalre Wat doet de rijksoverheid voor ouderen (gezien vanuit div. ministeries). Min. Volksgezondheid. Brochure Pelgrimshof Zevenaar. Statuten en reglement Woongroep de Akersingel. Vitaal Grijs, Divers voorlichtingsmateriaal. Eindrapport Ouderenproof Woensel Noord. Reader: De ouderwordende mens, nu en in de toekomst. Cursus Gezondheidsvoorlichter 50+ Beleidsplan 2001-2004 van de Stichting Welzijn Valkenswaard Handout van het seminar "Ouderen en preventie”. april 2003 Rapport van de GGD Zuidoost Brabant Seniorenpeiling Valkenswaard 2001-2002 Rapport GGD Zuidoost-Brabant, Geestelijke gezondheid in beeld.


Bijlage 5 WERKGROEPRAPPORTAGE

VALKENSWAARD-WEST:

“IS VALKENSWAARD (NU EN) IN DE TOEKOMST OUDERENPROOF?” “VITAAL GRIJS IN VALKENSWAARD”

217

BIJLAGE 5: WERKGROEPRAPPORTAGE VALKENSWAARD WEST

218

Jong en oud in het wijkcentrum


Werkgroeprapportage Valkenswaard-West. INHOUDSOPGAVE: Aanbiedingsbrief bij eindverslag Inleiding · Werkwijze en thema's · Motivatie en invloeden daarop · Tot slot Subgroep Dienstverlening en Zorg · Schema: relatie woonvorm en benodigde zorg Subgroep Wonen en Mobiliteit · Wonen · Mobiliteit Subgroep Welzijn · Algemeen · Aanbevelingen · Gepaste en betaalbare ontspanning Bijlage: A t/m Z Bijlage: Fictief Persoon Bijlage: Poolen Bijlage: Strategie Bijlage: verslag vergadering 08.12.03 Bijlage: Knelpunten en Waarderingen en subgroepmening Bijlage: K&W: samengevatte waardering Valkenswaard en Dommelen Demografische gegevens Valkenswaard-West door Hans Zeelenberg

220 222 222 223 224 225 228 229 229 230 235 235 235 237 240 243 248 250 252 253 256 258

Deelnemers werkgroep West De dames: Marianne Luijendijk, Madge Schreuder, Wil Smeets, Thea Smits, Hans Tibbe, Bea Tutelaers, Suus Verberne en Annelies Verbunt. De heren: Evert Brom, Harry Hogers, Jac Romme, Jan Sanders en Harry Smeets. Voorzitter: Ad van Poppel Secretaris: Janka Kessener-Kochen


219

"Is Valkenswaard ouderenproof?" Werkgroep "Valkenswaard-West" Bakkerstraat 11 5554 EC Valkenswaard Valkenswaard, 20 april 2004 Betreft: aanbiedingsbrief bij het eindverslag

Aan de Voorzitter en de leden van de Projectgroep 'Is Valkenswaard ouderenproof?' p/a De Heer secretaris René van Nieuwkuijk Maastrichterweg 51, 1e etage 5554 GE Valkenswaard Geachte Voorzitter, Dames en Heren,

220

Het is ons een genoegen U hierbij het verslag van de werkzaamheden en de bevindingen van de werkgroep "Valkenswaard-West" aan te bieden. Te Uwer nadere informatie laten wij U nog het volgende weten: 1. Onze deelnemers: Aan de totstandkoming van ons eindverslag namen deel de dames Marianne Luijendijk, Wil Smeets, Madge Schreuder, Thea Smits, Hans Tibbe, Bea Tutelaers, Suus Verberne en Annelies Verbunt, als ook de heren Evert Brom. Harry Hogers, Jac Romme, Jan Sanders en Harry Smeets. 2. Onze bijeenkomsten: in totaal hebben wij 8 keer een plenaire bijeenkomst gehad, die deels bij de Rabobank en deels bij de Stichting Welzijn Valkenswaard plaatsvond. Het past ons hier dank te zeggen voor de op beide plaatsen ondervonden gastvrijheid. Daarnaast zijn de subgroepen op diverse thuislocaties en anderszins aan het werk gegaan. 3. Onze werkwijze: Onze werkgroep was opgedeeld in drie subgroepen, te weten: welzijn, dienstverlening en zorg, wonen en mobiliteit. Deelnemers hebben soms individueel, soms in groepsverband ter verkrijging van de benodigde informatie bevoegde instanties, informatieve bijeenkomsten, workshops, tehuizen en wat dies meer zij bezocht en daarvan verslag gedaan in de werkgroepbijeenkomsten. De subgroepen werkten separaat van de werkgroep en koppelden in de plenaire bijeenkomsten terug naar de werkgroep, waar de verslagen van de subgroepen werden besproken en van commentaar voorzien. Heel bewust heeft onze werkgroep gekozen voor een werkwijze, waarbij de sturing van boven-


af zo beperkt mogelijk is gebleven. Het adagium luidde, dat in het eindresultaat van de werkgroep Valkenswaard-West het herkenbare werk van de subgroepleden dient te zijn. Sturing heeft slechts in enthousiasmerende zin door voorzitter en secretaris plaatsgevonden. Op 20 april 2004 heeft vooraf aan een feestelijk getint afscheid plenair de werkgroep ingestemd met het voorliggende eindverslag. 4. Ons resultaat: in ieder geval is de werkgroep Valkenswaard-West erin geslaagd om binnen de door ons vooraf gestelde termijn een eindresultaat aan te kunnen bieden. Naar de mening van onze leden moest deze termijn ook niet veel langer meer duren, omdat men het gevoel had gekregen overvoerd te worden door de informatie, discussie en de bezorgdheid dat we te veel verwachtingen op resultaat zouden krijgen. Immers: de vraag naar, misschien wel de hoop op een toekomstig resultaat van onze inbreng is afhankelijk van de medewerking van de overheid, waarin niet iedereen vertrouwen kan stellen. In ieder geval stelt de werkgroep Valkenswaard-West ons resultaat vol vertrouwen in handen van de eindredactie, die zal bepalen hoe het definitieve werk van de vier groepen eruit zal zien. Overigens wordt ons eindverslag voorzien van alle relevante verslagen en het eindverslag van de subgroepen. 5. Onze wens: de werkgroepleden van de groep Valkenswaard-West wensen Uw projectgroep veel succes bij het samenstellen van het eindverslag. Wel spreken wij de hoop uit dat wij op de een of andere manier nog betrokken zullen blijven bij de uiteindelijke versie van het eindverslag. Wij gaan er zondermeer van uit dat wij van de officiële aanbieding van Uw rapport aan de bevoegde instanties nader zullen vernemen. Rest ons dank te zeggen voor de ondersteuning van Uw secretaris, de heer René van Nieuwkuijk. Wij verzoeken U onze dank over te brengen aan de directies van de Rabobank Valkenswaard en Stichting Welzijn Valkenswaard voor het ter beschikking stellen van vergaderruimte en goeie koffie met koekjes. 6. Onze toekomst: indien Uw projectgroep in de naaste toekomst hulp kan gebruiken bij het realiseren van plannen die voortspruiten uit het werk van alle deelnemers van het project "Is Valkenswaard ouderenproof?" dan biedt de werkgroep Valkenswaard-West U ons enthousiasme daarbij aan, omdat wij van mening zijn dat ons werk niet voor niets is geweest. Namens de werkgroep Valkenswaard-West bieden wij U hierbij ons eindverslag in een bijlage, voorzien van alle verslagen van de subgroepen, aan onder dankzegging voor het in ons gestelde vertrouwen,

De Voorzitter, Ad A.J. van Poppel De Secretaris, Janka Kessener-Kochen


221

Werkgroeprapportage Valkenswaard-West: 'Is Valkenswaard (nu en) in de toekomst ouderenproof?'. "Vitaal Grijs in Valkenswaard."

INLEIDING: n de maanden mei en juni 2003 zijn er startbijeenkomsten geweest op diverse locaties voor alle 55+ers van de gemeente Valkenswaard. Het resultaat van deze gespreksrondes is de nota: "Waarderingen en Knelpunten" (bijlage 6, pag 259). 6 Oktober 2003 was er een plenaire vergadering van alle actieve en geactiveerde deelnemers aan "Is Valkenswaard ouderenproof?". Na de inleiding van die avond splitsten de 4 werkgroepen zich voor hun eerste werkgroepbijeenkomst: kennismaking en brainstormen over wensen, verlangens en hartenkreten. De 4 werkgroepen Valkenswaard-West, Valkenswaard-Oost, Dommelen en Borkel en Schaft hebben deze indeling te danken aan de wijkindeling van de gemeente Valkenswaard, niet altijd tot vreugde van sommige werkgroepleden, die hun onderwerpen nadrukkelijk "grensoverschrijdend" zien. Dit geldt niet alleen tijdens de inventarisatiefase, maar ook naar de toekomst toe, vooral voor de "waakhondfunctie" van het vervolgtraject. Valkenswaard-West is het hele gebied ten westen van de Eindhovenseweg. Werkgroep-West is 8 maal plenair bij elkaar gekomen, plus een afsluitende bijeenkomst op 20 april 2004. Tijdens het afsluiten van dit rapport is er ook nog een gezamenlijke bijeenkomst gepland met de projectgroep en alle werkgroepleden van de 4 werkgroepen. Tijdens deze bijeenkomst zal het raamwerk - de eerste aanzet tot het definitieve eindrapport - gepresenteerd worden. De inmiddels gevormde subgroepen organiseerden hun eigen ontmoetingen.

I

222

WERKWIJZE: Op basis van persoonlijke voorkeuren middels een puntenwaardering van de items in de nota "Waarderingen en Knelpunten" en de items van de eigen brainstormlijst van 6 oktober werd een "facettenlijst" samengesteld. Op grond daarvan werden 3 subgroepen gevormd met de volgende thema's: 1. Dienstverlening en Zorg. Thema's: informatie en advies, diensten, gezondheidszorg, sociale controle, mantelzorg, vrijwilligers, samenwerking instellingen. 2. Wonen en Mobiliteit. Thema's: (on)geschikt wonen, woonbeleid, veiligheid, mobiliteit. 3. Welzijn. Thema's: participatie, preventie, activiteiten en werk, ontspanningslocaties, mobiliteit, vrijwilligers, informatie.


MOTIVATIE en invloeden daarop: ·

·

·

·

·

·

· ·

·

Tijdens onze plenaire werkgroepbijeenkomsten waren er enerzijds terugkerende vragen en thema's als : hoe zinvol is ons enthousiasme? Wat kunnen we bereiken? Hoe doorbreken en bereiken we bestaande structuren? Wat doet de Gemeente? Waar liggen verantwoordelijkheden? Wie doet wat? En anderzijds was er zonder meer indrukwekkend veel enthousiasme en motivatie. Tijdens het traject bleek dat er binnen de gemeente al een heel scala aan activiteiten en plannen bestond, dat raakvlakken heeft met de gekozen thema's binnen onze subgroepen: De nota gehandicaptenbeleid kwam uit. Valkenhof kondigde zorgactiviteiten op maat aan voor niet-bewoners van verzorgingshuizen. De nota's "WOONvisie" en "BlijvendThuis in Eigen Huis" kwamen uit. Het parkeerbeleid kwam volop in de aandacht. Apothekers wijzigden hun openstelling. Subgroepleden brachten bezoeken aan het Viedome-huis in Aalst-Waalre, Leenderhof in Leende, de informatiedag in het provinciehuis in Den Bosch: "Brabant op weg naar een excellente ICT provincie", Woningbelang te Valkenswaard, het LIAC, en Stichting Welzijn. Er waren gesprekken met personeel op Valkenhof. Focuscura uit Amsterdam werd uitgenodigd voor een lezing. Er vond een briefwisseling plaats met de BBA over de ontoereikende buurtbus-lijndienst Valkenswaard-Veldhoven, en met B&W over het parkeerbeleid en de cadmiumberg achter Valkencourt. De Politie kwam met de nota "Senioren en veiligheid" met een meerjarenbeleidplan 2003-2006. Via de Stichting Welzijn waren er voor alle vier de werkgroepen informatieve lezingen van de Stichting Welzijn, Thuiszorg Kempenstreek, Woningbelang, Stichting Valkenhof en de Gemeente. Ook domotica kreeg in deze periode in de media geregeld aandacht. Voorafgaand aan het bezoek naar Leenderhof verzorgde de werkgroep Dommelen een videopresentatie over een project in het Friese Trynwâlden. Op persoonlijke titel hebben 2 leden een actie georganiseerd tegen de sluitingstijden van de apotheken. Volgens de Kempener Koerier van 31 maart j.l. heeft dat geresulteerd in afspraken tussen de huisartsen en de apothekers voor verstrekking van geneesmiddelen buiten de kantooruren. Thema's beperken zich niet tot 1 wijk. Thema's hebben dwars door de subgroepen heen raakvlakken. Via gegevens van de gemeente boog Werkgroep-Oost zich over de demografische gegevens. De concrete uitwerking hiervan door hen voor Valkenswaard-West is als bijlage opgenomen. Helaas kwam deze informatie pas na het afsluiten van de subgroepverslagen beschikbaar. De dadendrang van onze werkgroepleden is staande gebleven, ondanks de hoeveelheid informatie die op hen afkwam.


223

TOT SLOT: Op nadrukkelijk verzoek van de subgroepen, zijn in dit werkgroepverslag hun verslagen integraal opgenomen: herkenbaar, ongewijzigd en compleet. In ons verslag van werkzaamheden, bevindingen en aanbevelingen stellen wij de "vraagzijde" centraal, waarbij wij erop rekenen dat de "aanbodzijde" ons werk serieus zal nemen. Dit vraagt niet alleen om een wakkere "waakhond", zoals nodig voor de follow-up, maar een permanent volgen en signaleren van ontwikkelingen bij zowel de vraagzijde als de aanbodzijde én hun onderlinge ontmoeting.

224

Om de vraagzijde serieus te nemen moet je ........


SUBGROEP DIENSTVERLENING EN ZORG: ratend en onderzoekend heeft deze subgroep haar wensenlijst geïnventariseerd op de diverse thema's. In haar gesprekken kwamen zowel het menselijk aspect aan bod: bijv. gevaar voor eenzaamheid en het gedwongen scheiden van partners bij opname van een van hen in een verpleeghuis, als het zorgaspect: welke zorg/dienstverlening is nodig bij welke woonvorm? (zie schema pag.228). Hierbij gaat men uit van de huidige ontwikkeling om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen. Als praktisch knelpunt registreert zij o.a. de informatievoorziening: waarom niet 1 loket voor alle mogelijke vragen, zodat men van daaruit deskundig doorverwezen kan worden? Grote zorg heeft zij nu en naar de toekomst toe over de onmisbare beschikbare helpende handen: vrijwilligers, mantelzorg en professionele zorg.

P

Eindverslag van de subgroep-west Dienstverlening en Zorg 1. Dienstverlening 1a. Informatie voor senioren: beschikbaarheid, duidelijk en praktisch, bekendheid. Het is de werkgroep duidelijk dat er voldoende informatie is maar dat deze veelal verspreid is over diverse locaties, niet altijd even toegankelijk is en weinig bekend. Voorstel: Breng ALLE informatie bijeen op één centraal punt, b.v. de bibliotheek of het LIAC. Het voordeel is dat het beheer en bij de tijd houden van de informatie beter is te regelen. De bekendheid vergroten door hieraan regelmatig aandacht te besteden in de plaatselijke media, bekend maken bij de diverse verenigingen en instellingen. Toegankelijkheid vergroten door toegang vanuit het internet en door op deelgebieden papieren versies beschikbaar te stellen. 1b. Beschikbaarheid diensten. Er zijn in Valkenswaard voldoende diensten voor senioren beschikbaar. Een zorg blijft de bezetting van deze meestal op vrijwilligers steunende diensten. De diensten zelf moeten er op toezien dat hun dienstverlening bij de tijd blijft. Voorstel: Blijf de diensten centraal ondersteunen en begeleiden.

2. Zorg. 2a.

Beleid verzorgingshuizen. Bewoners benaderen volgens het medische of het sociale model? Uit de informatie die de werkgroep heeft verzameld over "het wonen van senioren" is het duidelijk dat de toekomstige senior veel langer zelfstandig kan blijven wonen. Zie bijlage "Overzicht diensten zorgverlening aan senioren". De toepassing van domotica zal toenemen mede omdat dit kostenbesparend werkt. De commercie speelt hierin een niet onbelangrijke rol. Door een


225

bezoek aan het Viedome project in Aalst zijn wij er van overtuigd dat dit soort voorzieningen in woningen de toekomst heeft. Voorstellen: · Goede verzorgings- en verpleeghuizen blijven nodig . · Men moet hogere eisen stellen aan de woonruimte in verzorgings -/ verpleeghuizen. Te denken valt daarbij aan een slaapkamer gescheiden van de woonruimte. · Verpleeghuizen uitbreiden met de mogelijkheid om de partner van een in de verpleging opgenomen persoon te kunnen huisvesten. Het moet niet meer mogelijk zijn om bejaarde echtparen daarom te scheiden. · Kwaliteit activiteitenbegeleiding handhaven en eventueel uitbreiden met toegang van buiten het verzorgings- of verpleeghuis. Daarmee voorkomt men vereenzaming.

226

2b. Diensten zoals dokterspost, apotheek en thuiszorg. Dokterspost en apotheek. Zoals ons allen wel bekend is de dienstverlening door de medische sector een onderwerp van discussie. De sector zelf is steeds minder bereid om deze zorg 24 uur per dag beschikbaar te stellen. Toepassing van ICT kan verlichting brengen.(Zie focuscura.nl). De inschakeling van doktersassistenten is niet onomstreden en kan in sommige gevallen zelfs nadelig zijn voor de ernstig zieke. Misbruik door niet noodzakelijk bezoek en onnodige telefoontjes moet tegengewerkt worden. Wij zijn van mening dat een adequate 24-uurs dienst in Valkenswaard beschikbaar moet zijn. Voorstellen: · De Gemeente moet een rol spelen in de bereikbaarheid van huisartsen en apotheek. · Indien nodig zal zij een ruimer vestigingsbeleid kunnen hanteren waardoor de werkdruk in de medische sector afneemt. Onze stelling is dat zowel de dokter als ook de apotheek in Valkenswaard 24 uur per dag beschikbaar moet blijven. · Er moeten oplossingen bedacht worden om onnodige belasting van de medische diensten buiten kantoortijd te voorkomen. Eigen bijdrage van de patiënt? Thuiszorg. De Thuiszorg zoals wij die nu kennen in Valkenswaard voldoet goed. In de toekomst zullen er echter steeds meer commercieel getinte bedrijven in deze sector gaan werken. Door de toename van het aantal senioren met een zorgvraag kan de papieren rompslomp toenemen. Wij moeten dat voorkomen. Ook de vraag naar zorgmedewerkers zal toenemen. Voorstellen: · Instellen kwaliteitscontrole op de thuiszorg. (Bovengemeentelijk) · Minder bureaucratie en snellere financiële afwikkeling. (Bovengemeentelijk) · Bevorderen van het beschikbaar stellen van stageplaatsen voor leerlingen van b.v. het VMBO. Dit kan een stimulans zijn om in de zorg te gaan werken.


Sociale controle. Sociale controle is een zaak van de gemeenschap. Zij staat of valt met de inzet van de bewoners van een wijk of appartementengebouw. In die wijken waar aan buurtpreventie is of wordt gedaan is de sociale controle beter. In wijken waar buurtverenigingen werkzaam zijn is de sociale controle ook beter omdat men elkaar kent. De overheid kan in dit proces een rol spelen door het inzetten van b.v. buurtwerkers. Voorstel. · Probeer in alle wijken van Valkenswaard buurtverenigingen op te richten. Steun van de gemeente kan bestaan uit b.v. beschikbaar stellen van wijkgebouwtjes. 2c. Mantelzorg. In de werkgroep is meermalen het onderwerp mantelzorg ter sprake gekomen. Omdat dit een onderwerp is wat geheel afhankelijk is van de inzet van de familie of bekende van een zorgbehoevende is het moeilijk daarvoor bevorderende maatregelen te bedenken. Voorstel: · Door reclame en aandacht in de media de mantelzorg promoten. Voorkomen dat mantelzorgers door welke overheidsmaatregel dan ook belemmerd worden in hun werk. 2d. Samenwerking verpleeghuizen, verzorgingshuizen, gezinshulp, woningcorporaties. In sommige gevallen is samenwerking met andere gelijksoortige instanties aan te bevelen. Zo kan een samenwerking tussen verpleeg-/verzorgingshuizen en de thuiszorg een efficiënte inzet van de thuiszorg bevorderen. Wel ligt de (vervalste) concurrentie op de loer. Indien het langer thuis wonen met verzorging een grote vlucht neemt, is het aan te bevelen om de samenwerking tussen verpleging/verzorgingshuizen en de plaatselijke verhuurders te intensiveren om een soepele overgang mogelijk te maken. In dit kader moet men ook denken aan uitbreiding van de dagverpleging om de partner te ontlasten. Zoals reeds aangegeven onder punt 2a zal er een verschuiving plaats vinden in de huisvesting van senioren. Gevolg is dat er in verhouding minder verzorgingsplaatsen nodig zijn in verzorgingshuizen. Voorstel: · De Gemeente moet in haar planning voor verzorgings- en verpleeghuizen rekening houden met deze ontwikkeling. Ondersteuning van de herinrichting of aanpassing van bestaande huizen kan dan beter worden uitgevoerd. Tot besluit: De leden van de subgroep-west Dienstverlening en Zorg hebben met plezier deelgenomen aan het Vitaal maken en houden van de Valkenswaardse gemeenschap. Zij beseffen echter dat hun werk slechts een onderdeel is van een grotere opzet. Toch menen zij dat hun inbreng waardevol is en zal bijdragen aan een Valkenswaard waar het goed wonen is voor senioren.


227

A ZELFSTANDIG

B

C D

E

VERPLEEGHUIS

F

Benodigde zorg wordt

VERZORGINGHUIS

verleend door ver-

HULP/ZORG

- Huisarts

pleeghuis

AANPASSINGEN

ZELFSTANDIG MET ZELFSTANDIG MET

- Dokterspost

AANLEUNWONING

Overzicht Dienst- en Zorgverlening SENIOREN.

Woonsituatie Gezondheids-

- Huisarts

- Apotheek

--/--

- Dokterspost

-/--

- Huisarts

- Apotheek

-/-

- Dokterspost

+/-

- Huisarts

- Apotheek

+/+

- Dokterspost

++/+ - Huisarts

- Apotheek

- zorg van het tehuis - Thuiszorg

Taxi, vervoer tehuis

meer nodig.


Waardering

- Dokterspost

- Thuiszorg

Eigen vervoer e/o Buurtbus e/o taxi

Benodigde zorg

- Apotheek - Mantelzorg

Eigen vervoer e/o

buurtbus of taxi

- Mantelzorg - Mantelzorg - Spoedeisende hulp

buurtbus

- Vervoer

Waarschijnlijk niet

- Mantelzorg

Eigen vervoer

- Klussendienst

vanuit verpleging

Mobiliteit

- Vervoer

- Boodschapdienst

- Tafeltje Dek je - Klussendienst

- Vervoer

- Eetpunten

- Tafeltje Dekje - Klussendienst

- Vervoer

- Eetpunten

- Tafeltje Dekje - Klussendienst

- Tafeltje Dekje

- Eetpunten

- Boodschapdienst

- Klussendienst - Eetpunten

- Boodschapdienst

Dienstverlening

- Boodschapdienst

- Boodschapdienst

De woonmogelijkheden zijn gerubriceerd met als uitgangspunt de gezondheidssituatie. Gezond en mobiel is ++/+ terwijl niet mobiel en verpleging nodig is --/-Naar gelang de mate van mobiliteit en gezondheid is meer of minder hulp en/of zorg nodig. Vanaf kolom D tot en met F nemen de kosten van de benodige hulp toe evenals de vervoerskosten. Door toepassing van domotica in de woonsituatie van kolom D en E nemen de kosten aanzienlijk af, omdat de geleverde zorg en hulp vraaggericht is. Voor sommige gevallen kan de kostenreductie oplopen tot 25%. Bijkomende voordelen zijn o.a. dat echtparen, waarvan er één hulpbehoevend is, langer bij elkaar kunnen blijven.

De werkgroep komt tot de aanbeveling om domotica in de toekomst te promoten door nieuwbouw daarvoor geschikt te maken en door de kosten voor de cliënt geheel of gedeeltelijk uit de AWBZ te financieren.

228

SUBGROEP WONEN(A) EN MOBILITEIT(B) e leden van deze subgroep namen als uitgangspunt het inventariseren van huidige knelpunten. Bij "Wonen": Veiligheid en netheid van woning en woonomgeving. Financiële consequenties. Bij "Mobiliteit": Ergernissen, lusten, lasten en wensen op straat, door de bus en de auto/taxi. · Verpaupering in het Gegraaf. Onveilige woonomgevingen. Te weinig afvalbakken. · Afwezigheid van bouwprojecten die specifiek van wensen van ouderen uitgaan. · Het prijskaartje aan woningverbeteringen voor huurwoningen (bijv. douche en toilet aanpassingen.) · Zijn er voldoende betaalbare huurwoningen voor ouderen? · Meer bouwen in cirkel- of U-vorm bevordert veiligheid en saamhorigheid. · Meer overleg vooraf tussen bouwers en direct betrokkenen inzake infrastructuur en woonkwaliteit. · Afkalving buslijndiensten en halteplaatsen. · Nut dan wel onnut van verkeersdrempels. · Op sommige straten is oversteken problematisch. · Maximale parkeertijd en de parkeerkosten bij Hofnar, Draaikolk, en Gemeentehuis. Te weinig parkeerplaatsen voor gehandicapten. · Te weinig "blauwe schijf" parkeermogelijkheden.

D

A. WONEN: 1 Er wordt in Valkenswaard saai gebouwd. Aanbeveling Bouwen in Ronde of U-vorm met daartussen een mooie tuin met banken voor de bewoners. Dit is goed voor de sociale contacten en buurtpreventie. 2 Rijtjeshuizen zijn vaak inbraakgevoelig. Aanbeveling Bouw de bergingen over de volle breedte van het perceel aan elkaar en iedere deur met slot. Voordeel hiervan is: ieder een grote berging, geen wildernis van aanbouwsels en nette achterpaden. 3 In (Senioren)appartementen is men afhankelijk van een lift. Wat als die uitvalt? Aanbeveling Onderzoek de mogelijkheid van een stroomonafhankelijke lift.


229

4 De omgeving van nieuwbouw is vaak veel te lang een rommeltje en zorgt daarmee voor veel irritatie. Aanbeveling Corporaties en gemeente moeten tegelijk woningen en woonomgeving opleveren. 5 Het slimste huis van Nederland en het Viedome huis zijn het huis van de toekomst Vitaal Grijs. Aanbeveling Woningbelang, Gemeente en overige woningbouwers, wees niet zo star met jullie kostenplaatje (kostenpraatje) maar doe echt iets voor vitaal grijs. Laat niet aan de minst draagkrachtigen het nakijken. Geen geld geen voorzieningen?

BIJLAGE:

230

Ons is gevraagd om mee te denken over de toekomst van Valkenswaard en Ouderen over 10 à 15 jaar. Ik heb veel gelezen, gezien en gehoord over dit onderwerp. Ik krijg de stellige indruk dat alles op papier al is geregeld en de nieuwste snufjes op het gebied van wonen en zorg zijn volop voor handen. Na diverse vergaderingen en bijeenkomsten heb ik voor mezelf veel op een rijtje gezet, maar alles staat of valt met het kostenplaatje. Dat is nu zo en zal over 10 jaar niet anders zijn. Wat ik bespeur op vergaderingen is dat er zoveel aan de orde komt waar de burgers NU mee zitten en waar niks aan gedaan wordt. Ik ben dus meer voor het aanpakken van wat NU belangrijk is, dan hoeft het de komende jaren alleen maar verbeterd te worden. Er zijn in Valkenswaard duizenden senioren die nu graag elke dag prettig willen leven en wonen. Er is nog veel mis bij allerlei instanties. Laten we dat eerst mee proberen op te lossen. Misschien zijn we dan over 10 jaar waar we ons nu illusies over maken.

B. MOBILITEIT: Cursief onderstreept (structureel urgent)

1. Verkeersdrempels Er zijn teveel verkeersdrempels én veel te kort na elkaar en deze zijn op verschillende plaatsen te hoog. Genoemde zaken: · verhogen beslist niet de verkeersveiligheid · veroorzaken extra brandstofverbruik door remmen/optrekken · veroorzaken meer geluidsoverlast · brengen meer reparatiekosten (schokbrekers) en bandslijtage met zich mee. Aanbeveling: Drempels overal er uit en/of veel minder hoog. In plaats hiervan verspringingen in de weg aanbrengen; Drempels en een 30 km zone is de grootste onzin.


2a. Meer zebrapaden Het probleem is het oversteken van de Dommelseweg naar de Kerkweg en omgekeerd. Hetzelfde geldt ook voor de oversteek van de Dommelseweg naar de Kromstraat en misschien op meer plaatsen. Aanbeveling: Op genoemde plaatsen en/of nog meer plaatsen zo snel mogelijk aanbrengen van een zebrapad met witte strepen, voorzien van bandverlagingen voor gehandicapten, en met een driehoeksverkeersbord met zebrapad en voetganger langs de rijweg. Uitvoeren van de aanbevelingen van de BTB-rapportage van 11-06-2002. 2b. Bandverlagingen Op verschillende plaatsen zijn bandverlagingen aangebracht voor rolstoelgebruikers, scootmobielers, maar ook voor het afremmen van fietsers en auto's, zoals bijv. de St. Anthoniusstraat vanaf de Willibrorduslaan richting Eindhovenseweg. Deze bandverlagingen zijn veel te steil. Dit punt is ook gemeld door de BTB-rapportage "Infrastructuur en route voor mensen met een lichamelijke functiebeperking Gemeente Valkenswaard" dd. 11.06.02. Tot op heden is hieraan nog geen verbetering te merken. Aanbeveling: Hierop bij de gemeente blijven aandringen. Waakhondfunctie!

231 3. Smalle Waalreseweg De Waalreseweg met name vanaf de oude LTS naar de markt is te smal, namelijk nog geen 5 meter breed. Het gevolg is dat een personenauto en een vrachtwagen elkaar niet normaal kunnen passeren. Een van de voertuigen moet uitwijken naar het fietspad of ergens, waar mogelijk, wachten. Aanbeveling: Verbod voor vrachtwagens is niet haalbaar in verband met bevoorrading van winkels. Dus verbreden van de weg door 1 en/of meer tegels uit fietspad of trottoir te nemen. Voor vrachtwagens alleen binnen beperkte inrijtijden. 4. Afslag Waalreseweg richting Eindhoven Het is verboden om van de Waalreseweg linksaf te slaan in de richting van Eindhoven. Het blauwe bord met een pijl rechtdoor en rechtsaf is niet meer een verbodbord, maar een gebodsbord. Dit geldt voor iedere automobilist, dus in principe ook voor de politie zonder zwaailicht. Volgens de politie wijkt deze soms toch hiervan af, ook zonder zwaailicht, om geen paniek te zaaien op het kruispunt.


Aanbeveling: Meer controle! Op de weg een kruis door de linksaf-pijl. Meer bekendheid geven aan de nieuwste verkeersborden. 5. Parkeren op trottoirkant In verschillende straten zijn aan de ene kant parkeerhavens met trottoir en aan de andere kant alleen een trottoir. Toch wordt er op de trottoirkant geparkeerd vlak voor de deur. Aanbeveling: Een paar keer controleren met een fikse boete. 6. Parkeren gehandicapten Per 8 januari 2004 is het nieuwe parkeerbeleid van kracht. Toegezegd is door de gemeente en deels ook gerealiseerd om de parkeerplaatsen voor gehandicapten en de parkeermeters zo dicht mogelijk bij elkaar te brengen en wel zo kort mogelijk bij entrees. Aanbeveling: Blijven volgen.

232

7. Parkeren bij de Hofnar Bij de Hofnar mag men nu maximaal een half uur parkeren. Men trekt een volgnummer voor de wachtrij van de balie van het gemeentehuis, maar men moet b.v. 25 minuten wachten voordat men aan de beurt is. Wat nu? Eerst opnieuw naar de parkeermeter lopen of eerst naar de balie en risico lopen. Aanbeveling: Na afwikkeling aan de balie de gemeenteambtenaar een bewijsje van de eindtijd laten afgeven. Nadeel is dat men daarmee terug moet naar de politie. Beter is de parkeerbon bij de receptie te kunnen inleveren, zodat men geen boete hoeft te betalen. Een ander probleem bij de Hofnar is het parkeren voor gehandicapten. Gehandicapten moeten nu ook 0,80 per uur aan parkeergeld betalen. Stel dat een gehandicapte wil deelnemen aan een cursus in De Draaikolk (en/of in Carolus). B.v. de cursus "Keramische vormgeving" van 27 lessen met een duur van ca 3 uren per les. Dit betekent dat deze gehandicapte aan parkeergeld Euro 0,80 x 27 x 3 kwijt is. Dit is een bedrag van Euro 65,-, terwijl het lesgeld zelf Euro 164,- bedraagt. Deze parkeerkosten schrikken potentiële cursusdeelnemers af. Dus minder cursisten met de kans op hogere cursusgelden. Dit is jammer voor de mogelijkheid van sociaal contact voor deze gehandicapten. Dan te weten dat het gemeentebestuur o.a. tot taak heeft het bevorderen van maatschappelijke participatie van de individuele burgers. Dit is juist een belangrijke voorwaarde voor het welzijn van de mensen om te voorkomen dat deze inwoners terechtkomen in een sociaal isolement.


Aanbeveling: Het verstrekken van een gehandicaptenpas aan gehandicapte deelnemers van cursussen in De Draaikolk en/of Carolus bij de betaling van het cursusgeld. Dit voorstel is zeker niet onredelijk en ook best realiseerbaar. 8. Busdienst lijn 177 De Hermeslijn 177 is opgeheven. In plaats daarvan is nu de buurtbus 277 gekomen. (max. 8 passagiers). Deze rijdt van de Markt in Valkenswaard naar Veldhoven City via het MMC. Het knelpunt is niet zo zeer dat deze buurtbus slechts om het uur rijdt, maar wel dat de laatste buurtbus om 17.27 uur vertrekt vanaf de Markt en om 18.00 uur terug vanaf Veldhoven City via het MMC. Hoe kunnen onze medebewoners of gehandicapten zonder auto op ziekenbezoek in het MMC in Veldhoven bij de gegeven bezoektijden 's avonds van 18.45 tot 19.30 uur? Hierover contact gehad met de BBA en met SRE (Samenwerkingsverband Regio Eindhoven). De BBA is bezig de mogelijkheden te onderzoeken om op dit traject een extra dienst te laten rijden. Voor de extra dienst heeft men vrijwilligers nodig en men bekijkt dan ook of er genoeg passagiers zijn om het rijden van de bus rendabel te maken. Aanbeveling: Blijven aandringen bij de BBA en de gemeente voor een oplossing. Ook contact gehad met SRE. Extra diensten van de buurtbus moeten bemand worden met vrijwilligers. In de nieuw op te richten vrijwilligersgroep wordt hiernaar gekeken. Ook de aansluiting van lijn 172 uit Luyksgestel op de buurtbus naar Veldhoven, op de Markt in Valkenswaard, gaat prima in theorie, maar in de praktijk nogal eens mis. Als lijn 172 te laat is, missen de passagiers de aansluiting. Er is geen radiocontact. SRE bekijkt nu of dit probleem op te lossen is door aan de vrijwilligers van buurtbus 277 een mobiele telefoon te geven om contact op te nemen met de chauffeurs van lijn 172 over eventuele overstappers naar Veldhoven.Ook komt het voor dat er meer dan 8 personen met de buurtbus 277 mee willen. In de praktijk is het dan aan de chauffeur om te bepalen wie van de passagiers het beste 1 uur kan wachten ofwel de chauffeur neemt tegen de regels van een gewoon rijbewijs de meerdere passagiers toch mee. Aanbeveling: Bij SRE aandringen. Blijven volgen en aan de bel trekken. Maar door wie?? In het boekje van de buurtbus 277 is niet vermeld dat men niet met een strippenkaart kan betalen, men moet een apart kaartje kopen. Aanbeveling: Bij de volgende druk zal dit punt wel worden vermeld. Hierop blijven toezien. Nagaan waarom niet voor deze buurtbus de gewone strippenkaart te gebruiken is. N.B.: De suggestie om de bereikbaarheid van het MMC vanuit Dommelen te verbeteren is afgewezen omdat de voorgestelde route (lijn 172 vanaf de Tienendreef


233

linksaf laten slaan en via de Geenhovensedreef naar de Markt) 4 minuten te lang duurt. Onderstreept (gewenst)

9. Taximogelijkheden voor ouderen Vanaf 1 januari 2004 is het taxivervoer ook beschikbaar voor 65 jarigen en ouder, op voorwaarde dat het inkomen niet meer is dan anderhalf keer het netto AOW-bedrag Hiervoor moet men een pas aanvragen bij de afdeling Publiekszaken op het gemeentehuis. De medische begeleider reist gratis mee en een sociale partner (partner, familielid of buur) tegen hetzelfde tarief als de 65plusser/gehandicapte. Het reserveren van de taxbus kan via een gratis telefoonnummer. Aanbeveling: Meer bekendheid geven aan deze mogelijkheden en aangeven welk telefoonnummer men moet bellen. Wat zijn de kosten? Waarom krijgt elke 65-plusser niet 40% korting, zoals bij de spoorwegen en bussen? 10. Blauwe parkeerschijf Aanbeveling: Meer bekendheid hieraan geven en de blauwe parkeerzones uitbreiden.

234

11. De 30 km-zone (Hoge) drempels tezamen met een 30 km-zone is overbodige luxe. Bovendien heeft een 30 km-zone zonder controle weinig zin. Aanbeveling: Afschaffen en/of meer controle. 12. Eenrichtingsverkeer Aanbeveling: Nagaan of er meerdere straten, zoals b.v. Karel Mollenstraat en Bosstraat, maar ook in het Gegraaf, in aanmerking komen voor eenrichtingsverkeer . 13. Rotondes Op verschillende plaatsen zijn rotondes aangebracht. Deze bevorderen in het algemeen de doorstroming van het verkeer. Verkeerslichten vertragen juist de doorstroming. Aanbeveling: Nader onderzoek om verkeerslichten te vervangen door voldoende grote rotondes met rode fietspaden er omheen en/of met oversteekplaatsen voor de voetgangers. Te onderzoeken b.v. de kruisingen Luikerweg-Dommelseweg, Dommelseweg-Nieuwe Waalreseweg, Nieuwe Waalreseweg-Geenhovensedreef en mogelijk zelfs MerendreefEindhovenseweg- Geenhovensedreef en Eindhovenseweg-Valkenierstraat.


SUBGROEP WELZIJN aar uitgangspunt is de veranderende maatschappelijke visie op mens en samenleving, de individualisering en de grotere eigen verantwoordelijkheid daardoor. Daarom acht zij het van groot belang dat beleidsmakers, kerken, verenigingen en instellingen in samenwerking alle terreinen permanent blijven analyseren en volgen. De mogelijkheid hiertoe zou een 'klankbordgroep' kunnen zijn (zie hiervoor de volgende paragraaf).

H

Algemeen: · De meeste vragen komen pas op zodra men óf gehinderd óf beperkt wordt in zelfstandigheid vrijheid mobiliteit. Bijvoorbeeld door lichamelijke, geestelijke of financiële klachten. · De Nederlandse samenleving verandert in een snel tempo van een grotendeels productie- en landbouw maatschappij naar een in zeer grote mate dienstverlenende maatschappij. Van een kostwinner en thuisblijvende echtgenotes met grote gezinnen naar tweeverdieners met een of twee kinderen. · Dit alles heeft grote invloed op het dagelijks leven. Er is een mentaliteit ontstaan van, niets voor niets en weinig voor een beetje. Dit liefst ook nog tijdens de zogenaamde kantooruren. Het is een landelijke trend die zich ook in Valkenswaard manifesteert (zie o.a de apothekers en eerstelijnszorg). Aanbevelingen: · Voor beleidsmakers, kerken, verenigingen en instellingen is het goed om diepgaand alle terreinen te analyseren en waar mogelijk te volgen en samenwerkingsverbanden aan te gaan met de regio Eindhoven. Op lokaal niveau is een brede samenwerking en overlegstructuur een must. Gelukkig biedt ICT op diverse terreinen mogelijkheden om het "tijdens kantooruren" gedachtegoed te doorbreken. Blijft echter over dat de aanwezigheid van de betrokken mens een groot goed is en blijft. ·

Voor welzijn is een 24 uurgedachte noodzakelijk. Een breed laagdrempelig informatieloket met een goede bereikbaarheid liefst met 24 uur telefonische openstelling met doorschakeling naar de benodigde informatie die door een aanspreekbaar persoon wordt gegeven.

·

Belangrijke informatie zoals adressen en bereikbaarheid dienen in de diverse media (krant, Valkenswaardse omroep, website van de gemeente) wekelijks gepubliceerd te worden omdat de gegevens voortdurend veranderen.


235

·

Door jaarlijks een boekje uit te geven in min. 12 puntslettertype voor ouderen en gehandicapten vanaf 55 jaar wat ook de dienstverlening over de dorpsgrenzen weergeeft. Een goed voorbeeld: 'Ouder worden in Grave' uitgegeven door RIGOM (Regionale Instelling Gecoördineerd Ouderwerk in het Maasland). e-mail: [email protected], website: www.rigom.nl. Zie in dit verband advies Provincie Noord Brabant Vitaal Grijs; "knippen en plakken mag".

·

Het uitgeven van een gemeentepasje voor 55+ met gekenmerkte kortingen voor parkerenvervoer-educatie-toegangsbewijzen-geestelijke en lichamelijke ontspanningsmogelijkheden binnen Valkenswaard is een optie.

·

Het oprichten van een ruildienst zoals Lets (Local exchange Trade System) naar voorbeeld van Eindhoven en Helmond om mensen met elkaar in contact te brengen en aangespoord te worden om een beroep te doen op elkaars kwaliteiten en talenten. Hoe kan men betaald werk creëren voor de 55+ met sollicitatieplicht tot 65? Zijn er mogelijkheden binnen de dienstverlening in Valkenswaard?

·

Een vertrouwenspersoon (b.v.maatschappelijk werker) toevoegen aan 1e lijnshulp per wijk. Hij of zij kan preventief signaleren wat leeft in de wijk. Daarnaast kan de bewoner kenbaar maken waar men in de wijk behoefte aan heeft. Toename individualisering en zelfredzaamheid creëren naast vrijheid ook eenzaamheid. Dit wordt nog eens in de hand gewerkt door het wegvallen van huis aan huis diensten.

·

Langer thuis wonen vereist naast een aangepaste woning grote sociale betrokkenheid, educatie, informatie, ondersteuning en mobiliteit. Ondersteuning kan o.a. gegeven worden door in iedere wijk op A-B locatie een multifunctioneel gebouw te voorzien, waar omwonenden elkaar kunnen ontmoeten. Het uitbreiden van de taken van de Welzijnsinstelling(en) met vrijwilligers voor individuele klusjes, diensten en vervoer (door het uitvallen van lijndiensten).

·

Om een efficiënte en doelmatige samenwerking te verkrijgen in de uitvoering van de taken door instellingen, verenigingen, verpleeg -en verzorgingshuizen, kerken, ouderenbonden en diverse instanties is het wenselijk dat "een klankbordgroep" vergaderingen organiseert op basis van de rapportage van de "dienstverleners" in het "veld" zodat alle betrokkenen op de hoogte blijven van de knelpunten in de uitvoering. Daarnaast kan deze "klankbordgroep" in gezamenlijk overleg oplossingen bedenken, maatregelen treffen en adequaat uitvoeren. Dit in grote openheid zodat de 55+ zich betrokken voelt en kan participeren. Vervolgens kan de klankbordgroep voorstellen doen en aan de gemeenteraad voorleggen.

236


Gepaste en betaalbaare ontspanning Aanbevelingen: 1. Alle mogelijke ontspanningsmogelijkheden met alle details in beeld brengen en houden. (Zie de Bijlagen van A t/m Z, pag 240). 2. Ontspanningsmogelijkheden, vooral voor de groep met een laag inkomen, betaalbaar houden (door b.v. één multifunctioneel niet commercieel gebouw per 7.000 tot 10.000 inwoners). Zie het verhaal over de fictieve persoon, pag 243. 3. Zorgen voor vervoersmogelijkheden van minder mobile personen (zie bijlage over poolsysteem, pag 248). 4. Alle facetten van vrijwilligerswerk in beeld brengen/houden. 5. Maatschappelijke ontwikkelingen goed volgen. 6. Alle subsidies, fondsen enz. in beeld brengen/houden. 7. Meer betrokkenheid van alle welzijnwerkers. 8. Initiatieven voor nieuwe ontspanningsvormen bevorderen. 9. Collectief zorgen voor een goede verzekering voor alle daarvoor in aanmerking komende vrijwilligers. 10. Collectief het bedrijfsleven/scholen enz. benaderen voor steun. 11. Vrijwilligersforum voor invullen van allerlei formulieren, vertrouwenspersoon/personen en 24 uurs loket. Toelichting op de hiervoor genoemde 11 punten: Punt 1 Alle mogelijkheden: Media, subsidiestromen enz. enz. gebruiken om de ontspanningsmogelijkheden in beeld te brengen en te houden. Maar ook bij huldigingen van vrijwilligers en verzoeken om vrijwilligers nagaan of deze in de databank voorkomen. Eens per 2 of 3 jaar een boekje uitbrengen, waarin de ontspanningsmogelijkheden duidelijk uitgebreid aan de orde komen. Eens per 5 jaar een beurs of iets dergelijks organiseren waar alle clubs zich kunnen presenteren. Ontspanning in de breedst mogelijk zin. Educatie, sport, vrijetijdsbesteding enz. enz. Punt 2 Wie gaat het gevecht tussen autonome- en multifunctionele gebouwen aan? Zie de verhalen over de fictieve inwoner en strategie. Bij voorkeur hoorzittingen voordat definitieve vestigingsplaatsen worden gekozen. Op dit moment komen erg veel ouderen uit Noord-, West Dommelen naar het Gegraaf. Ook goed inventariseren waar de ouderen met een laag inkomen wonen! Alleen door betrokkenheid, bevlogenheid en zelfwerkzaamheid kan betaalbare ontspanning worden aangeboden (zie ook de punten 6 en 10).


237

Punt 3 Wie zorgt voor de vervoersmogelijkheden inzake minder mobiele personen? Ook trachten oudere personen met een zieke partner, met of zonder partner bij het geheel te betrekken. Wie regelt de opvang? Punt 4 Wie verzorgt opleidingen, profielschetsen enz. van vrijwilligers? Een deel van deze opleidingen kan door competente vrijwilligers worden verzorgd. Hoe komen onze vrijwilligers aan de vereiste apparatuur enz. om goed te kunnen communiceren? Uit kostenoverweging zoveel mogelijk centraal regelen (bijvoorbeeld 1 of 2 beamers voor alle verenigingen). (Ook hierbij bedrijven betrekken)! Zie verder het verhaal over de fictieve inwoner. Punt 5 Het ziet er naar uit dat ook de meeste grote kerken zullen verdwijnen en dat daarvoor kleinere zaaltjes terugkomen. Samen met de kerken nagaan of zaaltjes ook voor andere doeleinden kunnen worden gebruikt. Ook zullen bepaalde ontspanningsmogelijkheden wegvallen en zullen er nieuwe ontspanningsmogelijkheden ontstaan. Wie brengt de bezettingsgraad van de diverse lokalen in beeld?

238

Punt 6 Het blijkt dat de subsidiemogelijkheden (Gemeente, Provincie, Landelijk en Europees) en de diverse fondsen vaak niet bekend zijn. Er zijn enkele ouderenbonden die hier wel goed gebruik van maken. Soms wordt door de Gemeente ook met subsidiestromen geschoven. Wie brengt alle mogelijkheden goed in beeld? Want met bevlogenheid kan veel worden bereikt. Punt 7 De welzijnwerkers en politici komen nauwelijks naar de verenigingen toe. Uitzonderingen: jubilea en huldigingen van vrijwilligers. Door welzijnwerkers zou ook het samenwerken enz. van verenigingen moeten worden bevorderd. Zie weer de verhalen over de fictieve inwoner en strategie. Punt 8 Bij behoefte aan nieuwe ontspanningsmogelijkheden zou er een draaiboek moeten zijn waarin alle aspecten staan, Bijvoorbeeld: Huishoudelijke reglementen, Huisvesting, Organisatiestructuur, Risico's, Statuten, Subsidiemogelijkheden, Vrijwilligerswerk en valkuilen enz. enz.. Wie maakt en beheert zo'n draaiboek?


Punt 9 Al jarenlang informeren wij naar een goede collectieve verzekering voor alle daarvoor in aanmerking komende vrijwilligers. Vaak haken vrijwilligers daarom af. Wanneer wordt de knoop nu eindelijk eens doorgehakt? Punt 10 Door een duidelijke beschrijving van de problematiek en door de juiste contactpersonen te benaderen (bijvoorbeeld een ex-werknemer, vrijwilliger van de Smeva, die met een daarvoor geschikt persoon naar de Smeva gaat) kunnen wij het bedrijfsleven, scholen en andere instellingen interesseren. Hierdoor kunnen geld, goederen, kennis, mankracht enz. worden binnengehaald. Wie gaat dit regelen? Punt 11 Een forum spreekuur voor mensen, die zelf bepaalde formulieren niet begrijpen. Bij voorkeur een groep met diverse kwaliteiten: Huisvesting, infrastructuur, zorg, welzijn maar ook iemand die de gang van zaken binnen het gemeentehuis goed kent. Maar ook een vertrouwenspersoon of vertrouwenspersonen die regelmatig spreekuur houden. Door een ruilstroom van diensten kan ook mankracht worden vrijgemaakt. Slotconclusie: Met betrokkenheid, bevlogenheid van alle betrokken partijen kan veel worden bereikt. Dan moeten wel alle neuzen naar dezelfde kant staan en moet nu stap voor stap aan de verbeteringsprocessen worden begonnen. Want er moet nog heel wat water door de Tongelreep gaan voordat de "ideale" situatie is bereikt. Bij voorbaat veel succes met het schrijven van het eindrapport. Wij hopen dat hierdoor een aantal zaken een impuls krijgen.


239

BIJLAGE A T/M Z Als je als "oudere" met een modaal- of lager inkomen, over een goed huis beschikt en de infrastructuur, veiligheid, vervoer, zorg enz. goed zijn geregeld, moet je op zoek naar betaalbare, gepaste "ontspanning". a. b.

240

c. d. e. f. g. h. i. j. k. l. m. n. o. p. q. r. s. t. u. v. w. y. z.

Actiegroepen, activiteitenbegeleiding, alleenstaande groepen, atletiek, aquariumclub, aquazwemmen. Badminton, basketbal, beeldhouwen, belangengroepen, besturen, beugelen, beurzen, biljarten, bloemencorso, bridge, bowlen, burenhulp, buurthuizen, buurtverenigingen. Carnavalsclub, computerclubs, cursussen. Dansen, dammen, darten, diaconiegroepen, discussieclubs, duivensportclubs. Educatie, evenementen, exposities. Fietsen, filmen, fitnes, fotograferen. Gehandicaptenzorg, gemeenschapshuis, gilde, golf, gymnastiek. Handboogschieten, handwerken, heemkunde, hockey, hondenclub. Imkers, inloophuis, instuif. Jagen, jeu de boules, jokeren, judo. Katten, kegelen, kerken, kienen, kinderboerderij, klusjes, koken, KVO's. Lezen, linedansen, loopgroepen. Markten, mini-golf, modelbouw, muziek, musea. Naaldwerken, naaien, natuur. Ontspanningsclubs, open dagen, ouderenbonden, Ouderensociëteiten. Parochiewerk, passief sport kijken, politiek, poolclubs. Quilten. Radioamateurzenders, reizen, rikken, rolschaatsclub, rugbyclub. Schaken, schieten, schilderen, schrijven*, scouting, sociaal contact, speeltuinen, spelletjes, squash. Taekwondo, tafeltennis, tennis, toneel, trimclubs, tuinieren. Uitvoeringen, uitwisselingen. Verzamelen, vissen, voetbalclubs, vogelclubs, volleybal, volksdansen, voorlichting, volkstuin. Wandelen, werken met de computer, weven. Yoga. Zaalvoetbal, Zaalhockey, Ziekenbezoek, ziekenclubs, zwemmen.


Dit is nog maar een greep uit het totale scala. · Bevorderen door cursussen of voorlichting enz. · Hoe krijgen wij het aanbod in beeld met waar, wie, kosten enz. · Slechts een beperkt deel is terug te vinden in de gemeentegids. Door een goede spreiding over de aanwezige gebouwen, kunnen ook de gebouwen optimaal worden benut. Bekende locaties in West: · Sporthal Admunsen. · Zalencentrum de Graver. · 't Pumpke. · Buurthuis de Horizon. · Buurthuis St. Jozef. · Ouderensoos de Adelaar. · De Hijskraan. · Parsival. · Parochie St. Antonius. · Speeltuin Geenhoven. · Gymnastiek zalen. · Zwembad. · Kantinevoetbalclub Valkenswaard. Voor bepaalde activiteiten moet worden doorverwezen naar locaties in andere delen van Valkenswaard.


241

NOORD De Graver** © De Hijskraan

Sportpark de Hazelaar HOD* AVV* G.O.L.F. Vets Voetbalclub Valkenswaard*(Sc) Zwembad OOST Valkencourt Tennisbanen* Gymnastieklokaal

Ginhove Speeltuin Geenhoven (Sc) WEST

't Pumpke Gymnastieklokaal De Adelaar St. Jansschool** De Biezenrijt

Buurthuis St. Jozef Tafeltenniszaaltje St.Jozefflats Carolus Zaaltje St. Antoniuskerk ** De Horizon Sporthal Admunsen ZUID

242

WEST

NOORD Sportpark Valkennest* Visvijver Speeltuin de Dennenberg De Turfberg Vlasroot Taxandria Kinderboerderij Duivenlokaal IVN Zaal Mariakerk OOST Buurthuis den Haas Gymnastieklokaal 't Huukske Inloophuis Zaal de Harmonie De Hofnar De Bibliotheek Were Di Kempenhof ZUID

* = Kantine **= Bloemencorsotent © = Commercieel Sc= Semi commercieel In sommige horecagelegenheden vinden ook activiteiten plaats.


BIJLAGE fictief persoon Valkenswaard, januari 2004. Beste Lezers, Dit verhaal is op sommige punten enigszins aangedikt waardoor de situatie duidelijker wordt. Ik zal mij eerst even voorstellen: Ik ben ongeveer 65 jaar en zit daardoor qua leeftijd in het midden van de ongeveer 9.000 inwoners, die nu ouder zijn dan 55 jaar. Qua inkomen behoor ik door een A.O.W. uitkering en een klein pensioen tot de 2000 à 3000 inwoners van de 9.000 inwoners, die met een klein inkomen moeten rondkomen. Vanwege dit beperkte inkomen kan ik mij nog net een kleine, oude auto permitteren. Verder val ik sinds enige tijd buiten het arbeidsproces. Omdat ik enkele lichamelijk beperkingen heb krijg ik wekelijks enige hulp van de thuiszorg en krijg ik mijn warm eten van Tafeltje Dekje. (Voor mijn gezondheid zou ik het liefst vegetarisch eten gebruiken). Vanwege mijn stresssituatie ben ik ook een matige roker. Ook heb ik een aantal medicijnen nodig. Ik woon in het Gegraaf en heb mij vanwege een klein ongeval enkele weken in een rolstoel moeten voortbewegen. Mijn woning en onze buurt zijn de laatste jaren behoorlijk opgeknapt, waardoor een zeer acceptabele situatie is ontstaan. Hiervoor heb ik wel een kleine huurverhoging moeten accepteren. Want alles kent natuurlijk zijn prijs. Door deze huurverhoging en de grote stijgingen van mijn onroerend goed belasting is mijn vrij besteedbaar inkomen kleiner geworden. Door de regeringsmaatregelen moet ik voor mijn medicijnen bijbetalen en is ook de thuiszorg behoorlijk duurder geworden. Om mijn vrij besteedbaar inkomen op peil te houden, heb ik mijn dagblad en de TV gids opgezegd en mijn hond aan mijn nichtje gegeven. Omdat wij allemaal graag ouder willen worden en deze kosten betaald moeten worden zijn de Ziekenfondspremies de laatste jaren behoorlijk toegenomen. Alweer een aanslag op mijn vrij besteedbare inkomen. Door allerlei besparingsmaatregelen zijn ook apothekers, huisartsen enz. steeds moeilijker te bereiken. Dit is vooral voor de minder mobiele mensen (de ouderen) erg bezwaarlijk. Weer een aanslag op hun welzijn. Omdat ook de infrastructuur en het milieu terecht veel aandacht krijgen zijn ook deze kosten fors gestegen. (Parkeergelden en milieuheffingen enz. zijn ook fors gestegen). U kunt het effect zelf invullen. Door de vergrijzing komen ook de pensioenuitkeringen onder druk te staan en zullen wij meer moeten bezuinigen of moeten de belastingen worden verhoogd. Ik overweeg daarom serieus om ook mijn auto weg te doen. Want alleen dan blijft er nog wat ruimte voor gepaste, betaalbare ontspanning over. Omdat alle overheden hun subsidies verminderen of bevriezen zullen ook de contributies van clubs stijgen.


243

244

Omdat ik de eerste tijd veel aandacht aan mijn huis, tuin enz. heb besteed heb ik mij tot nu toe niet echt verveeld. Maar nu moet ik toch bewust op zoek naar betaalbare, gepaste ontspanning. (Cultureel, educatief, spel, sport enz). Zelf heb ik al een bezoek aan mij bekende lokalen gebracht. Al snel werd mij duidelijk dat activiteiten bij commerciële lokalen of bij semi-commerciële lokalen voor mij niet betaalbaar zijn. Omdat ik binnenkort mijn auto ga verkopen moet ik op zoek naar ontspanningsmogelijkheden binnen een redelijke afstand. Maar hoe kom ik erachter welke ontspanningsmogelijkheden er zijn, waar deze zitten, wanneer zij open zijn en wat de prijs is? Want ik zou toch graag ergens bij horen. Omdat ik mij enerzijds niet eenzaam wil voelen en anderzijds niet echt verlegen ben durf ik gerust overal binnen te stappen. (Dit geldt helaas niet voor een groot aantal inwoners van Valkenswaard.) Het valt mij op dat zelfs bij soortgelijke ontspanningsmogelijkheden zowel de prijs als de sfeer totaal verschillend zijn. (Pas na het bezoeken van deze soortgelijke ontspanningsmogelijkheden weet ik welke het best bij mij past). Ook krijg ik van de bestuurders van deze ontspanningsmogelijkheden steeds te horen dat het zeer moeilijk is om nieuwe leden te krijgen (een zeer hoge drempel) maar als bezoekers zich eenmaal thuis voelen zij soms zelfs niet naar huis willen en dat vrije dagen en vakanties (waar wij als werkende mensen naar uitkijken) voor hen een hel zijn. Veel bestuurders kiezen qua huisvesting voor autonomie. Bij enkele multifunctionele gebouwen heb ik omdat het aanbod daar groter is nieuwe ontspanningsmogelijkheden ontdekt. WIE DURFT HET GEVECHT TUSSEN AUTONOME- EN MULTIFUNCTIONELE HUISVESTING MET ALLE CONSEQUENTIES AAN. (hierdoor ontstaat een betere bezettingsgraad van de gebouwen). BIJ EEN GELIJKBLIJVENDE SUBSIDIESTROOM KUNNEN DE KOSTEN DALEN EN WORDEN DE ONTSPANNINGSMOGELIJKHEDEN GOEDKOPER. DIT PAST NIET IN HET BELEID DAT ORGANISATIES EN PERSONEN STEEDS ZELFSTANDIGER MOETEN OPEREREN. HOE KRIJGEN WIJ BINNEN EEN- OF TWEE WIJKEN (PER ONGEVEER 6.000 TOT 7.000 INWONERS) VOLDOENDE NIET COMMERCIËLE OF NIET SEMI COMMERCIËLE HUISVESTING? IN ZO'N MULTIFUNCTIONEEL GEBOUW KUNNEN MODERNE COMMUNICATIEMIDDELEN DOOR MEERDERE VERENIGINGEN WORDEN GEBRUIKT. WELKE BESTAANDE GEBOUWEN ZIJN HIERVOOR GESCHIKT? MAAR WIJ MOETEN ER OOK REKENING MEE BLIJVEN HOUDEN DAT JUIST DE GROEP VAN DE LAAGST BETAALDE MOET WORDEN AANGESTUURD. (zij vergeten vaak, door gebrek aan info/kennis of vinden het te moeilijk gebruik te maken van belastingen financiële ondersteuningsmogelijkheden die bij de overheden bestaan). VOOR DE GROEP MET EEN GROTER VRIJ BESTEEDBAAR INKOMEN IS DE KEUZE VEEL GEMAKKELIJKER. MAAR OOK DEZE GROEP HEEFT BEHOEFTE AAN HET GOED IN


BEELD BRENGEN VAN HET AANBOD. Natuurlijk heb ik ook de gemeentegids, de Valkenswaardse Omroep, De Kempener Koerier en het Valkenswaards Weekblad (als die al worden bezorgd) bekeken. Ik kan mij vanwege mijn inkomen geen computer permitteren. Na een rondgang door Valkenswaard kwam ik tot de ontdekking dat er slechts een klein deel van de ontspanningsmogelijkheden en dan nog zeer summier in deze media voorkomen. Ik krijg ook steeds meer respect voor de vele vrijwilligers, die zich allemaal op hun eigen manier voor die diverse ontspanningsmogelijkheden inzetten. Vooral bij de bejaarden, verzorgingshuizen zijn weinig ontspanningsmogelijkheden. Gelukkig hebben organisaties als: De Nieuwe Levenskracht, Het Rode Kruis, Ziekendiensten, de Zonnebloem enz. wel aandacht voor dit schrijnende tekort. Maar ook dat er nog een behoorlijk tekort aan vrijwilligers is en dat het bij veel organisaties steeds om dezelfde mensen gaat. Als deze mensen wegvallen ontstaat er weer een behoorlijk hiaat. Ook is het belangrijk dat je vrijwilligers zoveel mogelijk vrij laat, waardoor zij plezier in hun vrijwilligers werk houden. Er moet een goede balans tussen vrij opereren binnen een bepaalde structuur worden geschapen. Ook blijkt dat vrijwilligers soms veel meer aankunnen dan zij oorspronkelijk zelf dachten. Door goede contacten van verenigingen ontstaan kruisbestuivingen. De drempels worden plotseling lager en goede ideeën worden van elkaar overgenomen of vrijwilligers gaan ook bij die andere club meehelpen. Ik ken een vereniging waar binnen enkele jaren het aantal vrijwilligers ruim is verdubbeld (van 6 naar 17) en waarvan verder door die ervaring een aantal bezoekers, weer vrijwilligerswerk bij andere verenigingen doen. WIJ ZOUDEN DIT SOORT CONTACTEN MOETEN BEVORDEREN EN BELONEN. OOK EEN VOORDEEL VAN MULTIFUNCTIONELE GEBOUWEN. (Multifunctionele gebouwen kunnen ook voor ruzies zorgen als er geen goede-, duidelijke afspraken worden gemaakt) Op de langere termijn zal door de vergrijzing het aantal senioren toenemen. Gelukkig zal door betere pensioenregelingen het aantal mensen met een laag inkomen gelijk blijven of enigszins afnemen. Verder is opvallend dat personen tussen de 55- en 65 jaar zich steeds minder als vrijwilliger willen binden en dat jongeren vaak voor vrijwilligerswerk betaald willen worden. Omdat deze groep in een andere cultuur is opgegroeid wordt goed communiceren en het geven van inspraak steeds belangrijker. Omdat lokale overheden graag met stichtingen werken, die geen verantwoording aan bezoekers hoeven af te leggen is de inspraak vaak nog zeer beperkt. Hiervoor zijn goede communicatiemiddelen nodig. Deze zorgen dan voor een extra kostenfactor. Er moet ook nog veel aan begeleiding/opleiding van vrijwilligers worden gedaan. BEDENK; VRIJWILLIGERS WERK IS ER ZIJN VOOR EEN ANDER EN IS HET CEMENT VAN ONZE MAATSCHAPPIJ.


245

246

Nu ik na lang zoeken mijn draai heb gevonden, word ik door het rookbeleid, gedwongen om alsnog naar een commerciële of semi commerciële instelling te gaan. Was ik tot nu op 5 dagdelen (morgen,middag, avond) ± 300 euro, aan consumpties, contributie enz kwijt. Als ik naar een commerciële organisatie moet wordt dit 600 tot 900 euro. Dit betekent dat ik het aantal dagdelen moet halveren en mij die andere dagdelen bij de vereenzaamden moet aansluiten. Of kent U een club of Gemeenschapsgebouw waar ik zonder kosten sociaal contact kan opbouwen? Kan ook hier zoals in de werkende maatschappij voor regelingen/voorzieningen voor rokers en niet rokers worden gezorgd? Want anders wordt wat door veel clubs met veel inspanning is bereikt weer deels teniet gedaan. WELKE BESTUURDER (VRIJWILLIGER) WIL AAN EEN TROUWE BEZOEKER VAN 75 OF 80 JAAR, DIE AL ZIJN HELE LEVEN HEEFT GEROOKT VERTELLEN, DAT HIJ NIET MEER WELKOM IS? Omdat de overheden zich steeds verder terugtrekken zullen wij zoals in o.a. Amerika, Finland en Zweden de lokale bedrijven (banken, industrie en de overige bedrijven) op hun verantwoordelijkheden moeten aanspreken. Maar ook mensen kunnen door zelfwerkzaamheid veel kosten besparen (het zelf maken van prijsjes, het meebrengen van nog nooit gebruikte artikelen, wie kent ze niet in onze weggooi maatschappij, het zelf onderhouden van het gebouw enz.enz. zou moeten worden gestimuleerd). OMDAT CENTRALISEREN OF DECENTRALISEREN OOK AL JARENLANG TER DISCUSSIE STAAN IS MOEILIJK TE VOORZIEN IN WELKE MATE DE OVERHEDEN ZICH ZULLEN TERUGTREKKEN. ZELFS EEN OPLEVING VAN DE ECONOMIE KAN VOOR ANDERE INZICHTEN ZORGEN. DIT LIJKT OVERIGENS STERK OP DE DISCUSSIE OVER HET WEL OF NIET AANLEGGEN VAN SMALLERE WEGEN MET VEEL HOBBELS BINNEN DE BEBOUWDE KOM. (Voor velen weer een aanslag op hun welzijn). Gedurende de weken, dat ik mij in een rolstoel heb moeten voortbewegen ben ik ook heel wat hobbels en verkeersgevaarlijke situaties tegen gekomen die ik als valide mens niet had gezien. WIJ ZOUDEN DIT VERHAAL NOG VEEL LANGER KUNNEN MAKEN. MAAR NAAR ONZE MENING ZIJN ER AL BEHOORLIJK WAT ASPECTEN IN DIT VERHAAL VERPAKT. Omdat alle mensen het in de nog komende jaren beter willen hebben dan in de afgelopen jaren blijven wij -ondanks het bewust gekozen cynisme- optimistisch en willen wij ons inzetten voor een nog beter Valkenswaard (want in Valkenswaard is best veel goed geregeld, anders waren wij wel gaan verhuizen). Ook denken wij dat met hetzelfde geld veel meer kan worden gerealiseerd. VERDER IS OPVALLEND DAT WIJ STEEDS MEER SPECIALISTEN KRIJGEN EN DAT DEZE SPECIALISTEN, ONDANKS HET GROEIENDE AANTAL COMMUNICATIEMIDDELEN, STEEDS MINDER ECHT MET ELKAAR COMMUNICEREN.


(Volgens veel communicatiespecialisten een gevolg van onze onpersoonlijke E-mail maatschappij). MAAR OOK DAT VEEL JONGERE BELEIDSMAKERS NAUWELIJKS OOG VOOR DE PROBLEMEN VAN OUDEREN HEBBEN. DIT KAN VOLGENS ONS ALLEEN VERBETEREN ALS AMBTENAREN, WELZIJNWERKERS EN LEDEN VAN POLITIEKE PARTIJEN ENZ. VAKER KOMEN KIJKEN (contact met de werkvloer hebben). (Maar toen wij jong waren dachten wij ook nauwelijks aan onze latere pensioenrechten). Tot wij door oudere personen op de noodzaak werden gewezen. MAAR NOG VEEL BELANGRIJKER IS HET OM HET TOTALE AANBOD VAN ONTSPANNINGSMOGELIJKHEDEN MET KOSTEN, OPENINGSTIJDEN, LOKALITEITEN, CONTACTPERSONEN ENZ. IN BEELD TE BRENGEN EN OP EEN GOEDE, DUIDELIJKE MANIER NAAR ALLE INWONERS TE COMMUNICEREN EN TE BLIJVEN COMMUNICEREN. TOT SLOT ZOUDEN WIJ WILLEN WAARSCHUWEN VOOR POLARISATIE. WANT DE GEMEENTE VALKENSWAARD BLIJFT ALLEEN LEEFBAAR BIJ EEN GOED EVENWICHT TUSSEN JONGEREN EN OUDEREN. BIJ VOORBAAT DANK VOOR UW AANDACHT EN MEDEWERKING. WIJ WENSEN DE SAMENSTELLERS VAN HET EINDRAPPORT VEEL SUCCES TOE EN HOPEN VAN HARTE DAT DE BEWAKERS LATER KNELPUNTEN TERUGKOPPELEN. (Want dat is een normaal onderdeel van de organisatiecirkel). Werkgroep Welzijn West P.S: 1. 2.

SINDS KORT HEB IK OOK EEN ALARMERINGSSYSTEEM MET EEN PRIJSKAARTJE. (Als ik nu niet had meegedaan zou het prijskaartje veel hoger uitvallen). HET VALKENSWAARDSE W.W.W. VOOR OUDEREN; IK DENK DAT DE STICHTING WELZIJN HET MEEST AANGEWEZEN IS OM DEZE W.W.W. TE BEHEREN, ONDERHOUDEN ENZ./ENZ. (Het zou van ons ook Welzijns Wijzer Ouderen mogen heten).


247

Bijlage poolen In wijken waar veel "ouderen" wonen, ziet men vaak auto's staan, die meestal worden gebruikt voor korte ritten en overdreven worden gepoetst. Door het instellen van een grote pool kunnen meerdere vliegen in een klap worden gevangen. Er zijn nog veel "ouderen" die graag rijden, maar meestal geen doel hebben. Als wij deze in een pool kunnen onderbrengen, waarin men aangeeft wanneer men in principe beschikbaar is en welke ritten men wil rijden hebben wij allereerst het aanbod. Om concurrentievervalsing met taxibedrijven te voorkomen moet duidelijk worden afgesproken welke ritten door de pool mogen worden uitgevoerd. Daarnaast moet een kilometerprijs worden vastgesteld die iets hoger is dan de variabele kosten (banden, benzine, extra onderhoud). Door deze prijs krijgt de pooler een stukje dekking voor zijn vaste kosten. Door de pool in een stichting onder te brengen kunnen risico's door middel van een collectieve verzekering worden afgedekt.

248

Als er voldoende aanbod is moet je duidelijk maken, dat zelf een auto aanhouden veel duurder is en dat de mobiliteit toch zeker is. Zelfs als men voor die paar langere ritten een taxi inschakelt of met het openbaar vervoer gaat. Hierdoor zal, mits er voldoende nadruk op wordt gelegd het wagenpark kleiner worden en het tekort aan parkeerplaatsen enigszins afnemen. Om de mobiliteit te waarborgen zou ik nog wat verder willen gaan. Een kleine toeslag in de prijs om bij tekort een taxi te kunnen inzetten en de personen die de centrale bezetten een kleine vergoeding te geven. Plan van opzet / aanbevelingen · · · · ·

overleg met de taxi en streekvervoerbedrijven. oproepen voor deelnemers aan de pool. zoeken naar de nodige vrijwilligers voor het bezetten van de centrale. het eerste jaar alleen ritten binnen een straal van 15 kilometer vanaf het centrum van Valkenswaard. 1 jaar proefdraaien.

Mocht na 1 jaar blijken dat het centraal niet haalbaar is, zoeken naar wijkgerichte oplossing, vooral voor die wijken waar de nood het hoogst is. (ook al gaat 't dan maar om meer incidentele oplossingen). Hierbij zou je "ouderenverenigingen" en buurthuizen kunnen inschakelen.


Wij moeten namelijk niet vergeten dat ook veel ouderen niet meer over een auto beschikken en alleen bekende of vertrouwde wegen willen bewandelen. Je hoort vaak genoeg "ik zou daar wel naar toe willen maar ik heb geen vervoer of ik kom niet meer want ik vind het te ver". Er zijn ook genoeg ouderen, die niet meer in het donker durven rijden. Mogelijk kan een enquête bij appartementencomplexen zoals de Ginneveflat en de Vlasroot enz. al een goed inzicht in de vraag geven.

249

Poolplek


BIJLAGE strategie Als je een toekomstvisie wilt ontwikkelen, dien je eerst het verleden en heden in kaart te brengen. Vraag: Wat was,is de strategie/visie van B & W en de politieke partijen op gebied van huisvesting, publiciteit, opleiding, subsidie enz. ten aanzien van welzijn? Om meer duidelijkheid te krijgen hebben wij getracht om de huisvesting en het aanbod van betaalbare-, gepaste ontspanning in West in beeld te brengen. Vraag: Hoe krijgen wij het totale plaatje van Valkenswaard in beeld? Daarna moet naar onze mening eerst een korte termijnplanning (± 5 jaar), die past in de lange termijnplanning worden gemaakt. Qua huisvesting blijkt dat wij in Valkenswaard over erg veel locaties beschikken. Deze hebben voor een groot gedeelte een lage bezettingsgraad. Voor de kortere termijn zouden wij willen pleiten voor een hogere bezettingsgraad. (Nieuwkomers onderbrengen in de bestaande locaties).

250

Voor de langere termijn zouden wij het toejuichen als wij meer multifunctionele gebouwen, zoals de Turfberg en 't Pumpke zouden krijgen. Deze bieden een grote diversiteit aan activiteiten. Wel dienen er om misverstanden/onenigheden te voorkomen duidelijke afspraken te worden gemaakt. Dit kan door bestaande overleg met besturen/eigenaren van bestaande-, geschikte locaties. Ook kerkgemeenschappen denken steeds meer aan kleinschaligheid. Als er alternatieven zijn, dienen de aspecten bereikbaarheid en niet commercieel zwaar te wegen. Ook zal het aanbod van activiteiten zowel op de korte- als lange termijn duidelijker in beeld worden gebracht. Want juist door een hogere bezettingsgraad per gebouw en meer deelnemers of meer activiteiten kan voor gepaste- en betaalbare ontspanning worden gezorgd. Door de vergrijzing zal er sowieso een steeds grotere vraag ontstaan. Een simpel rekenvoorbeeld geeft meer inzicht Huidige situatie Toekomst. Huisvestingskosten 8.000 9.000 Activiteitsgroepen 8 (8 dagdelen) 15 Kosten per groep 1.000 600 Gemiddelde aantal deelnemers 50 40 Kosten per deelnemer 20 15 Bij minder dagdelen in de huidige situatie en een veel intensiever gebruik in de toekomst zal het verschil nog veel groter zijn.


In de praktijk blijkt dat veel activiteiten erg afhankelijk zijn van goede bestuurders/vrijwilligers. Ook is er vaak een groot tekort aan vrijwilligers. Dit zal in verband met de tweeverdieners gemeten aan de toenemende vergrijzing hoogst waarschijnlijk alleen maar toenemen. Daarom zijn praktijkgerichte cursussen met motivatietechnieken erg belangrijk. Door goede netwerken en uitwisselingen bestaat enerzijds extra vraag en anderzijds meer inzicht in de hele problematiek. Persoonlijk pleit ik altijd voor een A4 met daarin de kernzaken.

251


BIJLAGE 8-12-03 verslag subgroep welzijn (onderdeel van subgroepeindverslag)

252

Vergadering Vrijdag 28-11-03 Aanwezig: Bea, Madge, Marianne. Jan is verhinderd: hem gehandicaptennota van Leo den Brabander bezorgd. Jan zal (zodra hij beter is) bij de heer Holtzer een lijst van alle voor openbaar gebruik in aanmerking komende gebouwen opvragen.Tevens contact opnemen met René van Nieuwkuijk. Nieuwe vergaderdatum vastgelegd voor 4-12-03. Helaas is deze vergadering wegens privé omstandigheden ook afgezegd. Geraadpleegde informatie door subgroepwelzijn: "Buiten Grenzen treden Bergen op Zoom" eindrapportage ouderenproof. "Is St. Oedenrode Ouderenproof" eindrapportage ouderenproof. Seniorenpeiling Valkenswaard 2001-2002 Jaarbericht Valkenhof februari 2003 Plattegrond Valkenswaard voor locaties centrerend: A250meter-B500meter en C+500meter. Diversen krant vermeldingen in Kempener Koerier, Valkenswaards Weekblad en-Brabants Dagblad. WOONvisie +bijlage 2003, 30 mei 2003 Voorloper Informatie brochure: Welzijn,Wonen en Zorg in Valkenswaard Ouder worden in gemeente Grave Miniwijzer gemeente Oss Gemeentegids Valkenswaard www.UitinBrabant.nl Vrijwilligerswerk Wegwijzer - Steunpunt Valkenswaard Kerkblad Kerkvalk. Folders/Flyers Liac zoals Klussendienst, "Wat is Liac", Maaltijdbezorging" etc. Politie "Senioren en veiligheid" Activering Advies Projectplan Steunpunt Vrijwilligerswerk Valkenswaard 2002-2006 Aanbevelingsnotitie voor toekomstig vrijwilligerswerk gemeente Uden Motivatie vrijwilligers VCS en vacatures vrijwilligerswerk Schijndel www.steunpuntviavia.nl www.humanitas.nl www.lets-rotterdam.nl Krantenartikelen "Lets" winkels in Eindhoven en Helmond Kempenstreek en Tympaan diensten en cursusaanbod. Hofnar/Draaikolk cursusaanbod 2004 "ROC" Wollegrasstraat Valkenswaard heeft cursus aanbod ook op internet. De praktijd telt door Jeanne van Leijsen Op gelijke voet "Oudere vrouwen het net op"


BIJLAGE knelpunten en waarderingen en subgroepmening Werkverdeling: Bea: Madge: Jan: Marianne

Informatie verschaffing en thema eenzaamheid Educatie en zelfredzaamheid Ontspanning, vervoer, multifunctioneel gebruik openbare ruimtes Vrijwilligerswerk/ruildiensten, Lets, documentatie.

Subgroep Welzijn. Toelichting bij de tabel: Recht= knelpuntenboekje Cursief=voorstellen,gedachten etc uit de groep Voor op en aanmerkingen is ruimte in de rechter kolom 81203

Subgroep Welzijn Ouderenproof-project Valkenswaard-West

253 Beleid

Decentralisatie, ontmoetingsplekken Idee: Samen aan tafel, Themadagen, workshops.

Beleid

Op centrale plaats ideeënbus voor ouderen op te hangen Idee: Multifunctionele ruimtes/buurthuizen met soort bedrijfskantines?

Beleid

Open Sociëteit in verzorgingshuizen Idee: Uitbreiden tot meerdere gebouwen (decentralisatie)

Beleid

Ouderen durven of kunnen niet (buiten) pinnen Idee: Begrijpelijk. Banken hebben hier een taak. Nu kan men beter in supermarkten pinnen.

Beleid

Vrijwilligersorganisaties t.b.v. senioren Liac heeft vrijwilligers organisatie. Deze werkt alleen voor instellingen. Behoefte aan vrijwilligers/ruildiensten/Lets voor en door particulieren. Laat ieder eigen talent inzetten/ruilen en niet alleen tijdens kantooruren. Mogelijk ook via website? Provincie heeft Schijndel financieel gesteund met ontwikkeling website


254

Beleid

Weekeinden weinig ontspanning voor ouderen b.v.geen ouderensoos Multifunctionele ruimte ook in de weekeinde geopend. Ouderensoos- hangplek voor ouderen(28% inwoners)

Educatie/ Info

Initiatieven mensen stimuleren elkaar te helpen (in de buurt) met kleine dingen Idee: Thema- en kennismakingontmoetingen voor jong en oud organiseren. Positieve punten uit knelpunten lijst inzetten Eigen talent ontdekken en als ruildienst inzetten. Gebruikmaken van al in de buurt voorkomende diensten zoals instellingen kerken etc.

Educatie

Met elkaar leren omgaan (eindje wandelen, keertje winkelen, etc.) Idee: Laagdrempelige ontmoetingsplekken, workshops, ruildiensten. Zie boven

Educatie

Zelfredzaam- en weerbaarheid senioren +informatie Idee: Diverse cursussen,workshops, KBO, Kempenstreek, seniorenweb, Eduweb etc. Workshops onderdeel maken van geliefde bezigheden als, bingo, kienen, kaarten etc.

Idee/info

Betaalbaar "klusjescentrum", boodschappendienst en tuinonderhoud) Liac klusjesaanbod functioneert onvoldoende. Oprichten van Vrijwilligers voor particulieren /ruildiensten /Lets

Vraag

Is er een mogelijkheid voor een bioscoop Financieel in Valkenswaard niet haalbaar.Idee: in multifunctionele ruimte dvd/video speler met keuze films op vaste tijden.

Vraag

Graag meer voorstellingen 's middags Hofnar mogelijkheid tot meer matinees. Mogelijk in multifunctionele ruimte voorstellingen dvd/video speler met keuze films op vaste tijden ook op middag en weekend.

Vraag/info

Het bewaken van de sociale alarmering Samenwerking Ouderenwerker, Kerken, Humanistisch verbond, Ouderenbonden, RIO, Kempenstreek, GGZe en politie.

Info

Het onderhouden van een signaalfunctie Zorginstelling Kempenstreek, Samenwerkingsverband, GGZe, Maatschappelijkwerk, Thuiszorg, Apotheek, Dokterspost, Politie, RIO?


Kerken,

Info

Het organiseren van telefooncirkels Rode Kruis heeft telefooncirkel met vrijwilligers. Info uit politie Veiligheid informatie boekje!

Klacht

Min.aandacht voor activiteitenbegeleiding in het verpleeghuis Onderdeel bij zorg door PGB, Gebrek aan vrijwilligers en geld?

Info

Ouderen vragen hulp bij het invullen van (belasting)papieren Deze hulp bestaat reeds. Duidelijke informatieverstrekking.kan op alle punten compacter, niet over diverse mapjes en flyers verspreid. Doch een duidelijk, laagdrempelig informatie loket/ link in gemeente website en 55+ boekje zie voorbeeld" Ouder worden in Grave".

Info

Overheidsbemoeienis activiteiten begeleiding zorg PGB=onderdeel zorg. Liac vrijwilligerswerk voor instellingen heeft ook functie activiteitenbegeleiding als aanvraag.

Vraag

Er is geen Tafeltje Dekje voor vegetariërs Tympaan en Liac bieden menukeuze. Maaltijden moeten echter wel betaalbaar blijven en er moet voldoende vraag naar zijn!

Vraag

Aandacht ouderen die kinderen overleven Ontwikkelen seniorenkaart? Gemeente kan kaart+infopakket op 55e verjaardag verstrekken.(inhaalslag maken voor de +55) Met b.v. 7 dagen naar eigen inzicht te besteden zodat men bij evenementen, cursussen,workshops uitvoeringen etc. laagdrempelig of gratis eenmalig kan meekijken/doen.Speciale aandacht nodig voor 70+, senioren met geringe mobiliteit en weinig financiële mogelijkheden.

Vraag

Eenzaamheid ouderen Kerk, humanistisch verbond, KBO, ondersteunen, geven cursussen. "Herwonnen levenskracht" heeft 600 mensen op lijst staan. Buren, schoolprojecten ouderenwerker, diverse instanties in functie doen hun best dit probleem onder de aandacht te brengen.

Vraag

Sponsoring,participatie bedrijfsleven,subsidieregelingen Philips, en nog veel instellingen en bedrijven sponsoren seniorenclubs. Meer steun is altijd welkom maar hoe krijg je giften donaties etc? BWVO geeft info hoe gebruik te kunnen maken van diverse subsidie regelingen.


255

BIJLAGE Samengevatte waardering Valkenswaard en Dommelen

256

De respondenten zijn (erg) tevreden over: . de beschikbare culturele activiteiten (de centraal gelegen Hofnar en bibliotheek, het bloemencorso, muzikale festiviteiten, etc. (=de meest gemaakte opmerking) en het bestaan van een evenementenkalender die dat vermeld . de mogelijkheden om cursussen te volgen; het brede aanbod . de aanwezige groenvoorzieningen . de rode fietspaden in het dorp en de goede paden voor fietsers en wandelaars in de natuurgebieden . het mensvriendelijke landschap rondom Valkenswaard en de daarbij behorende frisse lucht . de uitgebreide winkelvoorzieningen in het centrum; er is keuze genoeg . het winkelaanbod op het gebied van de ouderenmode . de beschikbare sportvoorzieningen . regelingen zoals "Tafeltje Dekje" . de alarmering via de alarmtelefoon . de informatieverstrekking via de lokale bladen en de kabelkrant . het wonen in de nieuwe omgeving van het Willem II plein . de voorlichting (onder andere de gemeentelijke voorlichting in de krantjes) . de openstelling van het gemeentehuis . de gemeentelijke klachtentelefoon (binnen enkele dagen reactie) . de WVG- en andere soorten sociale regelingen (kleine woning aanpassingen, verstrekte scootmobielen, de taxbus voor minder validen) . de openbare straatverlichting en de toestand van de wegen voor de auto's . het beleid om ouderen zo lang mogelijk thuis te laten wonen Iemand merkte op dat er zo langzamerhand zelfs een overdaad aan ouderenorganisaties was ontstaan (let wel: niet ouderenbonden!) Eén inwoonster sprak grote waardering uit voor het project "Blijvend Thuis in Eigen Huis" en de daaruit verkregen adviezen Meerdere inwoners spraken hun waardering uit voor de woningaanpassingen die door de verhuurder waren uitgevoerd


Meerdere inwoners waren vol lof over het project "Is Valkenswaard ouderenproof" en een van hen wist nu al dat het antwoord volmondig "Ja" zal blijken te zijn. Anderen vonden dat men in Valkenswaard in een uitstekende leefomgeving vertoefde (bossen, vennen, culturele voorzieningen) Eén inwoonster (60 jaar) vond het nog steeds veilig in Valkenswaard ook in het donker Iemand merkte op dat er grote waardering is voor het hebben van gezondheidscontroles, zoals bij voorbeeld bloedafname, in de eigen gemeente Ook werd met waardering vermeld dat slechtzienden groot voordeel hebben van het ratelende geluid bij sommige oversteekplaatsen. Iemand noemde de opening van De Kerverij van toegevoegde waarde voor het bestaande winkelbestand Iemand meldde zijn blijdschap over de vestiging van de nieuwe PLUS-winkel in het Gegraaf Een ander noemde het bestaan van de SRV-man een zegen Er was waardering voor de winkels waar je nog goed en gratis kon parkeren Een ander meldde zijn instemming met het nieuwe gemeentelijke parkeerbeleid voor het centrum


257

Demografische gegevens Valkenswaard West

258

Voor kleurenversies van deze grafieken zie bijlage 1, pagina 71 en 72.


Bijlage 6

Is Valkenswaard Ouderenproof?

waarderingen en knelpunten samenvatting van de resultaten van de startbijeenkomsten in de gemeente Valkenswaard in de maanden mei en juni 2003

Valkenswaard, september 2003 Uitgave van de Projectgroep "Is Valkenswaard Ouderenproof?" Secretaris van de Projectgroep: René van Nieuwkuijk, Stichting Welzijn Valkenswaard, telefoon (040) - 204 66 14 e-mail: [email protected]

BIJLAGE 6: WAARDERINGEN

EN KNELPUNTEN UIT STARTBIJEENKOMSTEN

259

Inhoudsopgave Eerste kennismaking Inleiding tot het project Samengevatte waarderingen Borkel en Schaft Samengevatte knelpunten Borkel en Schaft Samengevatte waarderingen Valkenswaard en Dommelen Samengevatte knelpunten Valkenswaard en Dommelen A. 1.

2.

260

3.

Knelpunten dicht bij huis, de wijk betreffende De ouder wordende mens a. Algemeen b. Ontmoeting en ontspanning c. Vereenzaming Blijvend Thuis a. Wonen b. Huisaanpassingen c. Zorginstellingen i. Thuiszorg ii. Verzorgings- en verpleeghuizen d. Voorzieningen i. Primaire gezondheidszorg ii. Winkels iii. Bereikbaarheid Appartementen iv. Postkantoor, Banken, Pinautomaten v. Straatverlichting vi. Zitbanken, Afvalbakken, Groen, Openbare toiletten vii. Klussendienst Woonomgeving a. Algemeen b. Mobiliteit i. Algemeen ii. Openbaar Vervoer iii. Speciaal Vervoer c. Leefbaarheid i. Algemeen ii. Begaanbaarheid van trottoirs iii. Voet- en fietspaden



262 263 265 267 269 271 271 271 271 271 272 272 272 273 273 273 274 274 274 274 275 275 275 275 276 276 276 277 277 277 277 277 277 278 278

d. e. f. g.

Veiligheid Verkeer Parkeren Onderhoud

279 279 281 282

B.

Algemene knelpunten 1. Bejegening en communicatie a. Algemeen b. Gemeentelijke organisatie 2. Informatie

282 282 282 282 283

C.

Knelpunten op het niveau van de totale gemeente 1. Bewegen, sport, educatie en cultuur a. Cursussen en Sport

284 284 284

261



Een eerste kennismaking et project "Is uw Gemeente Ouderenproof?" is een onderdeel van het actieprogramma Vitaal Grijs van de provincie Noord Brabant. Op 4 december 2002 hebben de Stichting SeniorenBeraad Valkenswaard (SBV) en de gemeente Valkenswaard zich bij de provincie voor deelname aangemeld. Op basis van een getekend convenant hebben de volgende partijen op 22 april 2003 met elkaar afgesproken om gezamenlijk het project "Is uw Gemeente Ouderenproof" voor de gemeente Valkenswaard uit te voeren: · gemeente Valkenswaard, · de Stichting SeniorenBeraad Valkenswaard (SBV), · de Stichting Welzijn Valkenswaard (SWV), · de Provincie Noord-Brabant,

H

262

De projectactiviteiten worden begeleid door een projectgroep die bestaat uit: De heer Leon Schols Gemeente Valkenswaard De heer Wim Holtzer Stichting SeniorenBeraad Valkenswaard De heer Ben Huijbers Stichting SeniorenBeraad Valkenswaard De heer René van Nieuwkuijk Stichting Welzijn Valkenswaard De projectgroep wordt ondersteund door de provinciale Ambassadeur Ouderenproof, mevrouw Marie-José Mandigers en de heer Ad van den Bulck, adviseur voor beleid en organisatie.



Inleiding tot het project nder druk van de opkomende provinciale vergrijzing vatte de Provincie Noord-Brabant enkele jaren geleden het plan op om het toenmalige typische ouderenbeeld in positieve zin te gaan ombuigen van een 'overbodige bevolkingsgroep' naar een 'vitale en volwaardige maatschappelijke groepering'. Dat bleek te resulteren in een omvangrijke cultuuromslag, die grote gevolgen had voor onze samenleving. Niet alleen werd van de overheden en andere organisaties een totaal andere opstelling verwacht, ook de ouderen zelf moesten een verandering ondergaan in denken en handelen. Dit ambitieuze project werd bekend onder de naam "Vitaal Grijs, Brabantse ouderen springlevend!"

O

Eén van de meest uitdagende projectonderdelen is wel het feit dat de ouderen daarbij zelf het heft in eigen hand nemen en zo hun toekomst bepalen. Het beste voorbeeld hiervan is het deelproject "Is Uw gemeente Ouderenproof?", waarbij de feitelijke inzet wordt gevormd door het stimuleren van de maatschappelijke participatie van de ouderen op lokaal niveau. Eigenlijk is het een heel simpel idee: de oudere inwoners de gelegenheid geven om mee te denken en te praten over hun eigen leefomgeving. En dat alles natuurlijk volgens een vaste methodiek van werken met een duidelijke structuur en goede afspraken. De projectaanpak in Valkenswaard Op gezamenlijk initiatief van de Stichting SeniorenBeraad Valkenswaard, de Stichting Welzijn en de Gemeente Val-kenswaard is op 22 april 2003 een convenant getekend dat de weg vrijmaakte voor de lokale start van dit project. Vervolgens zijn alle vijfenvijftigplussers van Valkenswaard schriftelijk uitgenodigd (bijna 9.000 personen = bijna 30% van de totale bevolking!) voor het bijwonen van de startbijeenkomst. De omvang van de reacties was overweldigend: bijna 1.500 inwoners reageerden positief op de brief en we moesten het aantal startbijeenkomsten haastig uitbreiden tot zeven in totaal. Tijdens de startbijeenkomst ontving iedere deelnemer (na een gedetailleerde inleiding) een rode, een gele en een groene kaart om daarop aan te geven: (rood) dat wat structureel helemaal niet (goed) is geregeld, (geel) dat wat wel structureel is geregeld, maar niet zo goed en (groen) dat wat goed is geregeld en geen verbetering meer behoeft. De resultaten daarvan (ruim 2.200 vaak zeer spontane reacties) zijn door de projectgroep geordend en samengevat in het bijgesloten dossier van ongeveer 250 knelpunten en waarderingen. Vanaf september 2003 zullen een aantal werkgroepen zich hierover gaan buigen in een tijdsbestek van een jaar. De leden van deze werkgroepen zijn voor een groot deel geworven uit de deelnemers van de startbijeenkomsten en



263

behoren dus tot de doelgroep van dit project. Elke werkgroep krijgt de opdracht om een representatief deel van de aangedragen probleemstellingen uit te diepen en in overleg met de desbetreffende instellingen praktische oplossingsrichtingen aan te geven. Hun bevindingen worden dan samengevat in een eindoordeel met advies. De som van al deze eindoordelen wordt tenslotte in een grote slotbijeenkomst (oktober 2004) als een concreet antwoord op de vraag "Is Valkenswaard Ouderenproof?" aangeboden aan het gemeentebestuur en de instellingen die verantwoordelijk worden geacht voor de invoering van de aanbevolen verbeteringen. Daarbij zullen afspraken worden gemaakt over de "follow-up" en het toezicht daarop. De Stichting SeniorenBeraad Valkenswaard zal daarbij als "waakhond" optreden. Via regelmatige publicaties in de gemeentepagina's van de lokale pers zal op gezette tijden verslag worden gedaan van de ontwikkelingen.

264



Samengevatte waardering Borkel & Schaft wijkraad dorpshuis wonen

Vertegenwoordiging via wijkraad (als zodanig genoemd, maar geen opmerkingen) Ik wil in Borkel & Schaft blijven wonen, ik woon hier graag, woningen geschikt maken voor ouderen, uniek om te wonen in de natuur Behouden van voorzieningen als winkels, bank en postkantoor voorzieningen Diverse mogelijkheden, gezellige terrasjes horeca Kom en Dorpsstraat zijn mooi geworden aanleg Goed idee om Ouderenproof te starten inspraak Allerlei (ouderen)organisaties leveren goed werk voor de ouderen, organisaties/ verenigingsleven verenigingsleven is prima geregeld Veel dingen goed geregeld maar er schort hier en daar wat aan algemeen Onder kopje dorpshuis: verder concretiseren van activiteiten, wel?? zijnsaspecten, één-loket-benadering Internet is aanwezig maar ADSL niet ??

3 3 5 8 2 1 1 4 1 1 1

NB: De getallen in de kolom rechts naast de tekst geven het aantal malen weer dat het desbetreffende onderwerp is genoemd.



265

Samengevatte knelpunten Borkel & Schaft onbalans

wonen

vervoer

verkeer

veiligheid informatie/ communicatie wijkraad dorpshuis

zorg

Jongeren kunnen hier niet blijven en ouderen hebben geen oplossing, hoe moet het met het ouderenbeleid, als je de jongeren niet in het dorp kunt houden. Aanleunwoningen, mogelijk maken woningsplitsing of tijdelijke woning, gedoogbeleid wonen terrein kinderen, samenwonen ouderen in een soort bungalowparkje, beter wonen van oudere mensen, te weinig seniorenwoningen, betaalbare grondprijzen. Ouderenwoningen, wij ouderen willen hier blijven wonen, levensloopbestendig bouwen, bestaande woningen geschikt maken voor ouderen, gemeente niet moeilijk doen over woningsplitsing. Deeltaxi voor meer mensen beschikbaar, zeker als openbaar vervoer verdwijnt; vervoer is onder de maat, dienstregeling met kleine busjes, mobiliteit op maat, is een vrijwilligersbusje de oplossing. Wijken bereikbaar houden, meerdere taxi(busjes). Parkeren en rotonde Luikerweg, fietspad Abdijweg zeer slecht, idem fietspad Markt Valkenswaard stoplicht Dommelseweg, verlichting Margrietweg, idem Maastrichterweg, waar is het geld gebleven voor het fietspad Achterste brug-Luikerweg-België, parkeergelegenheid Werverwei. Onveilig gevoel, buurtpreventie, politiebewaking (surveillance). Politiesurveillance (is er alleen bij vogelpest, anders bijna nooit). Bekendheid van voorzieningen voor ouderen; verbetering communicatie gemeente-buitengebied; informatiemeldpunt problematiek ouderen. Goede samenwerking met de wijkraad Goede invulling van het dorpshuis Mantelzorg; regelmatige controle van gezondheid ouderen, extramurale zorg op locatie, dokterspost kan beter, bejaardenzorg moet beter, verbetering trombosedienst, lange wachttijden, valt er geen buffer te creëren; bejaarden zorg is lang niet goed geregeld. Medische diensten beter bereikbaak houden/maken, gezondheidsvoorziening kan verbeterd worden, thuiszorg bij voordeurdelers voor hulp in huis, medische voorzieningen, een kwartier per week bloedprikken is weinig.


2

15

13

8

8

3 1 1

17


267

Angst voor verdwijnen van voorzieningen als winkels, banken, postkantoor. Bank, winkels eerste levensbehoefte en medische voorzieningen zorg, SRV-wagen behouden. Onderlinge uitwisseling van diensten als boodschappen, klussen, idee vervoer, dit met gesloten portemonnee. verenigingsleven Burenplicht, tijdelijke mantelzorg en wijkraad. Senioren pas vanaf 55+. algemeen

10 1 1 1

NB: De getallen in de kolom rechts naast de tekst geven het aantal malen weer dat het desbetreffende onderwerp is genoemd

268



Samengevatte waardering Valkenswaard en Dommelen De respondenten zijn (erg) tevreden over: · de beschikbare culturele activiteiten (de centraal gelegen Hofnar en bibliotheek, het bloemencorso, muzikale festiviteiten, etc. (=de meest gemaakte opmerking) en het bestaan van een evenementenkalender die dat vermeld · de mogelijkheden om cursussen te volgen; het brede aanbod · de aanwezige groenvoorzieningen · de rode fietspaden in het dorp en de goede paden voor fietsers en wandelaars in de natuurgebieden · het mensvriendelijke landschap rondom Valkenswaard en de daarbij behorende frisse lucht · de uitgebreide winkelvoorzieningen in het centrum; er is keuze genoeg · het winkelaanbod op het gebied van de ouderenmode · de beschikbare sportvoorzieningen · regelingen zoals "Tafeltje Dekje" · de alarmering via de alarmtelefoon · de informatieverstrekking via de lokale bladen en de kabelkrant · het wonen in de nieuwe omgeving van het Willem II plein · de voorlichting (onder andere de gemeentelijke voorlichting in de krantjes) · de openstelling van het gemeentehuis · de gemeentelijke klachtentelefoon (binnen enkele dagen reactie) · de WVG- en andere soorten sociale regelingen (kleine woning aanpassingen, verstrekte scootmobielen, de taxbus voor minder validen) · de openbare straatverlichting en de toestand van de wegen voor de auto's · het beleid om ouderen zo lang mogelijk thuis te laten wonen Iemand merkte op dat er zo langzamerhand zelfs een overdaad aan ouderenorganisaties was ontstaan (let wel .. niet ouderenbonden!) Eén inwoonster sprak grote waardering uit voor het project "Blijvend Thuis in Eigen Huis" en de daaruit verkregen adviezen Meerdere inwoners spraken hun waardering uit voor de woningaanpassingen die door de verhuurder waren uitgevoerd Meerdere inwoners waren vol lof over het project "Is Valkenswaard Ouderenproof" en een van hen wist nu al dat het antwoord volmondig "Ja" zal blijken te zijn Anderen vonden dat men in Valkenswaard in een uitstekende leefomgeving vertoefde (bossen, vennen, culturele voorzieningen) Eén inwoonster (60 jaar) vond het nog steeds veilig in Valkenswaard ook in het donker



269

Iemand merkte op dat er grote waardering is voor het hebben van gezondheidscontroles, zoals bij voorbeeld bloedafname, in de eigen gemeente Ook werd met waardering vermeld dat slechtzienden groot voordeel hebben van het ratelende geluid bij sommige oversteekplaatsen. Iemand noemde de opening van De Kerverij van toegevoegde waarde voor het bestaande winkelbestand Iemand meldde zijn blijdschap over de vestiging van de nieuwe PLUS-winkel in het Gegraaf Een ander noemde het bestaan van de SRV-man een zegen Er was waardering voor de winkels waar je nog goed en gratis kon parkeren Een ander meldde zijn instemming met het nieuwe gemeentelijke parkeerbeleid voor het centrum.

270



Samengevatte knelpunten Valkenswaard en Dommelen A.

Knelpunten dicht bij huis, de wijk betreffende

1.

De ouder wordende mens

a.

Algemeen - Er moet worden voorkomen dat er getto's voor ouderen ontstaan door zinvol en voorzichtig integreren van verschillende generaties in één wijk - Ouderen vragen hulp bij het invullen van (belasting)papieren - Ouderen durven of kunnen niet (buiten) pinnen - Er is geen eetpunt in Dommelen en wel drie in Valkenswaard - Er is geen tafeltje-dek-je voor vegetariërs - Je moet tegen ouderen niet teveel praten over computernetwerken en websites, lang niet iedere oudere heeft een PC - Er is voorgesteld op ergens op een centrale plaats een ideeënbus voor ouderen op te hangen

b.

Ontmoeting en ontspanning - Er is alleen maar 'cultuur' in het centrum (bibliotheek, Hofnar); bibliotheek filiaal in Dommelen? - De plaatskaartjes in De Hofnar zijn onbetaalbaar voor nogal wat ouderen - Is er geen mogelijkheid voor een bioscoop? - Graag meer voorstellingen 's middags - In de weekeinden is er maar weinig ontspanning voor ouderen in het algemeen, zoals bij voorbeeld een ouderensoos (Niet alle ouderen hebben kinderen die op bezoek komen). Er zijn veel uitgaansmogelijkheden maar de horeca (en die niet alleen) is geheel ingesteld op de jongeren, er zijn geen café's meer die ook voor ouderen geschikt zijn - Het is met de beschikbaarheid van openbare ontmoetingsruimten voor ouderen (buiten de café's) maar slecht gesteld: · eerst was er Carolus, daar waren twee biljarts. Dat werd afgebroken en de twee biljarts gingen naar de Hofnar. Na verloop van tijd ging daar één biljart weg; de andere werd al bij de deur gezet. Na korte tijd was die ook weg, nu is er niets meer · in de Winnenpoort is geen ruimte voor activiteiten · er is geen betaalbare repetitieruimte meer voor amateur muziekgezelschappen · een gemeenschapshuis is er niet



271

· activiteitenclubs zoeken naar een betaalbare geschikte vaste speelruimte (Petanqueclub Geenhoven) c.

Vereenzaming - Er zou een netwerk moeten worden opgezet tegen de "vereenzaming": · het onderhouden van een signaalfunctie · het bewaken van de sociale alarmering · het inventariseren van de doelgroep · het in contact brengen met elkaar · het organiseren van telefooncirkels · het met elkaar leren omgaan (eindje wandelen, keertje winkelen, etc.) · het opzetten van een sociaal contactorgaan (bij voorbeeld koken, hobby, tuin) - We hebben ooit een club opgericht om ouderen achter de geraniums weg te halen. Dat ging niet goed met het bestuur. Zijn toen naar de Stichting Welzijn geweest; is op niets uitgelopen. Stichting Welzijn wilde niet luisteren. We zijn toen maar ergens anders begonnen. Dat gaat goed. - Er is voor ouderen die niet goed meer ter been zijn helemaal weinig vertier. Ze komen steeds meer alleen te staan. Vooral 's zondagsmiddags voelen velen zich heel eenzaam.

2.

Blijvend Thuis

a.

Wonen - Het is goed om in Valkenswaard te wonen zolang je in staat bent om voor jezelf te zorgen. Als dat niet meer het geval is krijg je een probleem want dan ben je aangewezen op: · het blijven wonen in je bestaande huis, maar dan met aanpassingen en de garantie voor voldoende thuiszorg/hulp · het verhuizen naar een echte seniorenwoning (appartement) met de garantie voor voldoende thuiszorg/hulp · het verhuizen naar een woon-zorgcomplex met de mogelijkheid om een beroep te doen op aanwezige zorg binnen het complex. Er zijn (en blijven) echter veel te weinig seniorenwoningen beschikbaar, zowel voor huren als voor kopen. Datzelfde geldt voor de plaatsen in een woonzorgcomplex; de huidige bouwplannen laten daarover geen enkele illusie bestaan. Het is onduidelijk hoe men denkt dit te kunnen oplossen; dit veroorzaakt grote onrust onder vele potentiële belanghebbenden - Vrijwel alle potentiële belanghebbenden noemden niet alleen bij voorbeeld de ligging en de kwaliteit als erg belangrijk, maar vooral de betaalbaarheid

272



- De inschrijvingsprocedure voor huurwoningen is voor velen niet duidelijk. Bovendien zou het wenselijk zijn als de andere in Valkenswaard werkzame huurwoningaanbieders zich, ter wille van de eenduidigheid, zouden bedienen van eenzelfde procedure als Woningbelang. - Voor wat betreft de beschikbaarheid van koopwoningen (appartementen) is het noodzakelijk dat de desbetreffende projectontwikkelaars al in een heel pril begin de details bekendmaken van hun nieuwe projecten en de inschrijving openstellen voordat er al reserveringen kunnen hebben plaatsgehad. - Of, en zo ja, hoe je eventueel zou kunnen inschrijven voor een plaats in een woonzorgcomplex is voor velen totaal onduidelijk. - In verzorgingshuizen dienen voorzieningen te worden aangebracht voor het houden van huisdieren. Bovendien zou men meer persoonlijke zaken, waaraan men zeer gehecht is, mee moeten mogen nemen. - Het zou aanbeveling verdienen om in gebouwen waar veel ouderen bij elkaar wonen een centraal systeem aan te brengen voor aan- respectievelijk afwezig melding. b.

c.

Huisaanpassingen - Er zou een tegemoetkoming in de kosten moeten komen voor het laten aanbrengen van (erkende) verbeteringen om langer thuis te kunnen blijven wonen - Wordt er subsidie gegeven voor het bouwen van een volgens de normen aangepast huis? - Kan het opplussen van de (veilige) woning in gedeelten in plaats van ineens? Zorginstellingen Thuiszorg - In het algemeen geldt dat de beschikbaarheid en de kwaliteit van Zorgvoorzieningen "vraaggestuurd" moet zijn en niet "aanbodgestuurd" - De beschikbaarheid van mensen en materialen van Thuiszorg is zeer slecht geregeld: als je iemand of iets nodig hebt is het er niet. Vooral de aangevraagde rolstoel blijft veel te lang weg. - We proberen natuurlijk om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen, maar waar komt de oplossing vandaan als je plotseling acute hulp nodig hebt? - Ook de huishoudelijke-/alfa-hulp moet veel beter moeten worden geregeld: · je kunt je huis wel laten aanpassen, maar als je alleen bent en de hulp die je nodig hebt komt niet, heb je er nog niets aan · als je partner moet overnemen zou het toch fijn zijn als er regelmatig een deskundige hulp kwam om het huis bij houden.



273

Verzorgings- en verpleeghuizen - Bij de bouw van verzorgingshuizen wordt nauwelijks rekening gehouden met de toenemende vergrijzing, maar ook niet met de eisen van de moderne tijd (bijvoorbeeld te weinig en/of te kleine kamers) - Ik zou zo graag het geruststellende gevoel hebben dat ik, als het nodig is, echt binnen korte tijd terecht kan in een verzorgingshuis - Helaas zijn er lange wachtlijsten voor verzorgingsplaatsen, terwijl we voor mensen die buiten de samenleving staan van alles direct beschikbaar hebben - Het personeel gunt zich niet meer de tijd om de oudere mens te omgeven met zorg en warmte - Een centrale keuken is wel goedkoper maar de persoonlijke zorg en afstemming op wensen is afwezig - Er is nauwelijks enige aandacht voor activiteitenbegeleiding in het verpleeghuis d.

274

Voorzieningen Primaire gezondheidszorg - De slechte bereikbaarheid van de artsen buiten hun "werktijden" maakt vele ouderen al angstig voordat er iets is gebeurd; dit geldt ook voor de bereikbaarheid van Thuiszorg - Er moet een begrijpelijke en werkbare procedure komen voor acute medische hulp in levensbedreigende situaties (ook 's avonds en in het weekend) - De doktersdienst "buiten werktijden" verwijst naar dure 0900- en 06-nummers en het duurt veel te lang voordat er iets gaat gebeuren - De afstand naar dokterspost is te groot (Dommelen) - Waar vinden we een EHBO-post? - De bloedafname-ruimte is wel erg klein - De kwaliteit van de gezondheidszorg wordt steeds minder en er is geen vooruitzicht op beter worden Winkels - Er zijn te weinig winkels in de wijken; compenseren door het gebruik van winkelwagens (SRV)? - De winkels in de Willibrorduslaan verdwijnen de een na de andere - Er zijn geen goedkope winkels zoals Aldi of Lidl, maar er zijn wel drie dure Pluswinkels - We missen winkels voor stoffen, voor hobbyartikelen en kleding voor ouderen - Supermarkten zouden op verzoek van de klant de boodschappen moeten thuisbezorgen



- De winkelkeuze in het nieuwe winkelcentrum is geen goede keuze (meer inloopwinkels) - De toegang van vele winkels is slecht voor rolstoelers

Bereikbaarheid Appartementen - Bij de bouw van appartementen rekening houden met de toegang voor minder validen; nieuwe appartementen in centrum (Willem II plein) zijn niet bereikbaar met rollator of rolstoel; - De gemeente geeft voor woongebouwen bouwvergunningen af voor een lift zonder dat er een brancard in kan - Bij sommige appartementen moet je eerst zeven treden op voordat je kunt aanbellen Postkantoor, Banken, Pinautomaten - Er zijn geen banken, pinautomaten en postagentschappen meer in een aantal wijken - Waarom bij De Hofnar geen dependance gemaakt van het postkantoor? - Er zijn te weinig plaatsen voor het kopen van postzegels - Ouderen voelen zich bij geldautomaten meestal erg onveilig - Het postkantoor is na de verbouwing extra ouderenonvriendelijk geworden: er zijn lange wachttijden en te weinig zitplaatsen Straatverlichting - Op vele plaatsen wordt de straatverlichting als onvoldoende ervaren en levert een verhoogd gevoel van onveiligheid op: · in de Kreijenbeek · in Dommelen (onder andere Damianusdreef) · in het buitengebied · langs vele fietspaden · in de achterom-paden (ook bij winkels) · achter de woonhuizen (onder andere in het Annadal) - De straatverlichting langs de weg door het Leenderbos is verkeerd geplaatst Zitbanken, Afvalbakken, Groen, Openbare toiletten - Er zijn veel te weinig (bruikbare) zitbanken in het algemeen, maar vooral langs de routes van de wijken naar het centrum; ook zijn er te weinig pleintjes met zitbanken in woonwijken



275

- Er zijn te weinig afvalbakken (onder andere rond het gemeentehuis en in Dommelen) - We zouden graag een mooie autovrije markt hebben met openbare zitplekken en groen met een vriendelijke uitstraling - Er zijn te weinig zitbanken en afvalbakken in het buitengebied zoals in de bossen tussen Valkenswaard en Borkel en Schaft langs de zandpaden - Er zijn veel te weinig openbare toiletten (ouderen moeten vaker!) - Er zijn ook geen toiletten in of bij de kerken Klussendienst - We zouden graag een betaalbaar "klusjescentrum" hebben waar je naar toe kunt bellen voor dingen die je zelf niet meer kunt (ook voor boodschappendienst en tuinonderhoud) - Er zouden initiatieven moeten komen om mensen te stimuleren elkaar te helpen (in de buurt) met kleine dingen

276

3.

Woonomgeving

a.

Algemeen - Ons mooie Valkenswaard is helemaal niet zo mooi. Kijk maar eens naar de rotzooi (zwerfvuil) in de bermen van alle invalswegen, het gebrek aan schoonhouden van wegen (onkruid), trottoirs (hondenpoep en kauwgum) en groenvoorzieningen - Ook voor wat betreft mensen met een kleine functiebeperking (ouderen, slechthorenden, slechtzienden) is Valkenswaard verre van vriendelijk - Door de horecaconcentraties (Markt + Statie) en door grote evenementen ontstaat grote overlast door lawaai ("muziek"), afval (glaswerk plastic bakjes) en vandalisme van "stappers". Men zou dus kunnen overwegen om het aantal evenementen in te perken en de sluitingstijd van discotheken en café's te vervroegen - De wering van verkeerslawaai is onvoldoende, er is bovendien veel overlast door de knallende brommers van de jeugd, niet alleen in het weekend, maar ook bij schoolcomplexen - We zouden meer moeten streven naar het creëren van "aangeklede" wijken: "zorg"+politie +tandarts +huisarts +apotheek. - De seniorenwoningen bij het sportpark en ook de bungalows bij de Boerderij liggen te ver van het centrum - De bewegwijzering naar openbare gebouwen kan beter (bij voorbeeld Carolus) - De plaatsing van de straatnaamborden is vaak niet zo praktisch: soms moet je eerst een eind de straat in om het te kunnen lezen - Ik zou graag andere bomen voor mijn huis willen hebben die minder vuil opleveren



b.

Mobiliteit Algemeen - Er is geen verkooppunt van treinkaartjes in Valkenswaard Openbaar Vervoer - Ontbreken van regelmatig, rechtstreeks en betaalbaar openbaar vervoer tussen de wijken in Valkenswaard met voldoende halteplaatsen (afstand tussen de haltes is vaak veel te groot) - Ontbreken van regelmatig, rechtstreeks en betaalbaar openbaar vervoer naar het ziekenhuis in Veldhoven - Onvoldoende regelmatig, rechtstreeks en betaalbaar openbaar vervoer naar Eindhoven (inclusief het station) - Onvoldoende van regelmatig, rechtstreeks en betaalbaar openbaar vervoer naar Borkel & Schaft - Gratis openbaar vervoer voor vijfenvijftig plussers - Opheffen beperkte dienstregeling tijdens de vakanties Speciaal vervoer - Gebruik van de taxbus door iedere vijfenvijftig plusser en niet alleen door gehandicapten - We moeten te lang wachten voordat de taxbus ons komt halen - Enkele malen per week speciaal vervoer van de ouderencentra naar het centrum - Treintaxi doortrekken vanuit Waalre - Betaalbaar taxivervoer voor ouderen - Taxivervoer naar ziekenhuis met begeleiding

c.

Leefbaarheid Algemeen - De leefbaarheid zou aanzienlijk kunnen worden bevorderd door het handhaven van de bestaande regelgeving door de politie (fietsen en brommen op het trottoir, loslopende honden en hondenpoep, beperking van geluidsoverlast en vernielingen) - De leefbaarheid zou aanzienlijk kunnen worden bevorderd door het beter bereikbaar maken van openbare gebouwen (huisartsenmaatschappen, gemeentehuis, bibliotheek, winkels) door het van de ingang verwijderen van de daar 'geparkeerde' fietsen - Valkenswaard zou aantrekkelijker kunnen worden gemaakt door de Markt autovrij te maken om plaats te maken voor zitbanken en groen



277

278

Begaanbaarheid van trottoirs - Er is veel achterstallig onderhoud van trottoirs, zoals ongelijke, losliggende of zelfs ontbrekende tegels (zelfs nieuwe bestratingen zijn al direct slecht) - Veel trottoirs zijn vervuild door hondenpoep, kauwgum en afval - De stoepranden zijn vaak veel te hoog voor rollators en rolstoelers omdat daar geschikte open afritjes ontbreken - Sommige trottoirs zijn te smal voor kinderwagens, rollators en rolstoelers door bomen, overhangende takken van tuinen of lantarenpalen - Sommige trottoirs zijn vrijwel onbegaanbaar voor rollators en rolstoelers door bouwplaatsen - Sommige trottoirs zijn vrijwel onbegaanbaar voor rollators en rolstoelers door open afritten - Trottoirs onbegaanbaar door geparkeerde (neergesmeten) fietsen - Trottoirs onbegaanbaar door reclameborden en uitstallingen - Trottoirs vaak onbegaanbaar door geparkeerde auto's - Er wordt hinder ondervonden van al die paaltjes op het trottoir - Er wordt hinder ondervonden van de vele te vroeg buiten gezette en/of te laat binnen gehaalde biobakken/kliko's - Auto's van leveranciers veroorzaken grote hinder voor voetgangers en fietsers - Door het gedogen van fietsen en brommen op de trottoirs is groot risico ontstaan voor ouderen: ze moeten steeds op zij springen! - Hier en daar wordt hinder ondervonden van loslopende honden - De schuine randen tussen trottoir en fietspad vormen een probleem voor de rolstoelers - Bij mooi weer worden sommige trottoirs onbegaanbaar omdat de caféhouders hun terrassen dan extreem uitbreiden Voet- en fietspaden - Het uitbreiden van het aantal fietspaden langs drukkere en versmalde wegen (Kerkhofstraat); maar dan wel veilig en niet zoals op de Leenderweg of op een aantal van de rotondes! - Het veiliger maken van de toeristische fietspaden (Venbergen, De Sil, De Malpie); velen zijn te smal en worden niet meer onderhouden. NB. Bij het schoonmaken van sloten wordt de rommel vaak op het fietspad gedeponeerd, met als gevolg vallen, lekke banden - Een toeristisch voet- en fietspad maken vanaf de rotonde Molenstraat naar de Venbergse Molen/ natuurgebied De Malpie - Een voet- en fietspad aanleggen langs de Venbergseweg - Vele van de huidige fietspaden breder maken - Uitbreiding van het aantal fietsoversteekplaatsen met oversteeklichten



d.

e.

Veiligheid - Er is een sterk toegenomen gevoel van onveiligheid door het gewelddadige gedrag van de jongeren; een avondwandeling over de markt levert steevast bedreigingen op door cafébezoekers en hinder van hun uitwerpselen; wellicht moeten dan de cafés maar vroeger dicht - Er moet veel meer blauw op straat komen vooral gedurende de weekenden (we krijgen elk weekend 10.000 horecabezoekers van buiten Valkenswaard); er zijn voldoende Algemene Politieverordeningen, maar er is geen handhaving meer - De bereikbaarheid van de politie is verre van voldoende; in het weekend en 's avonds is het politiebureau gesloten en als je er al in slaagt om een onveilige situatie te melden komen ze niet opdagen - Er wordt veel te zacht opgetreden tegen vandalisme (vernielingen en vervuilingen), tegen zakkenrollerij tijdens de marktdagen en tegen overlast door hangplekken - Er moeten meer wijkagenten komen; één wijkagent per 10.000 inwoners is wel erg krap - De organisatie van inbraakpreventie per (deel)wijk door burgers en politie samen los je niet op door het plaatsen van een bordje "Buurtpreventie" - Door het plaatsen van paaltjes in sommige hofjes (Marco Polostraat) zijn de huizen daar niet meer bereikbaar voor ziekenauto en brandweer - Politie behandelt informatie over misdrijven niet vertrouwelijk Verkeer - Er moet nu maar eens echt werk worden gemaakt van het afsluiten van de Markt en de Eindhovenseweg voor het doorgaande (vracht)verkeer - Er is veel te weinig politietoezicht op het overtreden van: · de maximale snelheid in 30 km-gebieden · parkeerverboden · de APV met betrekking tot geluidsoverlast door het verkeer (onder andere Markt en Randweg) · de APV met betrekking tot versperde trottoirs (reclameborden, uitstallingen, terrassen) · de APV met betrekking tot overlast van loslopende honden en hondenpoep - Maatregelen zoals het versmallen van wegen (Leenderweg, Kerkhofstraat) schieten hun doel ver voorbij en verhogen zelfs de verkeersonveiligheid voor fietsers. Ook oorspronkelijk smalle wegen zijn gevaarlijk voor fietsers (Luikerweg bij Markt) - De meeste verkeersdrempels hebben geen enkele zin en zijn een kwelling voor voertuig en inzittenden van de ruim 90% weggebruikers die zich wel aan de regels houden; de paar procent echte verkeerscriminelen moet je op een andere manier bestrijden



279

280

- Er wordt veel te weinig gedaan om het (doorgaande) sluipverkeer uit de wijken te weren - Er moeten nu eindelijk maar eens bekeuringen worden uitgedeeld voor: · fietsen en brommen op het trottoir (er fietsen daar meer volwassenen dan jongeren) · het in de verkeerde richting rijden op het fietspad, · het negeren van inrijverboden, · het met meer dan twee naast elkaar fietsen · het niet geven van voorrang aan voetgangers (onder andere zebrapaden) en fietsers van rechts - Op vele plaatsen ontbreken oversteekplaatsen voor voetgangers en/of fietsen die door middel van verkeerslichten worden geregeld: · Waalreseweg van Carillonplein naar winkels · Markt van Nicolaaskerk naar Kerkweg · Eindhovenseweg (op diverse plaatsen, onder andere bij Oranje Nassaustraat) · Waalreseweg tussen Kerkhofstraat en Kardinaal de Jongstraat · Leenderweg bij bakker Martin en bij hotel de Valk · Westerhovenseweg tussen de twee bochten · Norbertusdreef - Tienendreef · Luikerweg naar de wijk Deelshurkse Akkers - De aanduidingen op de borden "30 km zone" zijn te klein - De wijk Kerkakkers is te weinig toegankelijk: er zijn maar twee in-/uitgangen - De afstelling van een aantal verkeerslichten voor voetgangers en fietsers is niet zo goed: · je staat vaak te wachten als er geen verkeersaanbod is · de duur van het groene licht is veel te kort voor ouderen die slecht ter been zijn en voor rollator- en rolstoelgebruikers (erg slechte voorbeelden zijn te vinden langs de Europalaan, maar ook worden genoemd Leenderweg-De Smelen en de Markt) · lichten voor fietsen mogen hier en daar best wat sneller wisselen - De verkeersafwikkeling rondom De Hofnar is niet goed geregeld - Wanneer de Eindhovenseweg straks voetgangersgebied wordt kan de Europalaan het doorgaande verkeer waarschijnlijk nauwelijks verwerken. Maak de Eindhovenseweg éénrichtingverkeer met insteekhavens bij de winkels, dan kun je ook meteen de oosten west Corridor integreren - Er zijn te weinig plaatsen om je fiets (volgens voorschrift) te stallen - De rijwielpaden worden ook door paard en wagen gebruikt, zodat je als fietser plaats moet maken; is dit toegelaten in verband met de verkeersveiligheid? - De bulten in de Dijkstraat zorgen nog steeds voor gevaarlijke situaties



- De Frans van Beststraat is mooi gerestaureerd, maar wat is hier nu voetpad en rijweg? - Ondanks de verlichting blijft de Tienendreef onoverzichtelijk, vooral bij de benzinepomp - Bij onderhoud en wegenaanleg ontstaan vaak onoverzichtelijke en gevaarlijke situaties f.

g.

Parkeren - Er is geen parkeergarage in het centrum: zowel bij het gemeentehuis en als bij De Hofnar kun je nooit je auto kwijt - Er is veel te weinig parkeerruimte voor invaliden; ouderen die niet meer zo goed ter been zijn zouden ook hiervan gebruik moeten kunnen maken - Er zijn onvoldoende parkeerplaatsen in het centrum voor mensen die bij je op bezoek komen - Betaald parkeren heeft alleen maar voordeel voor de kas van de gemeente want het lost het parkeerprobleem helemaal niet op - Er moet een regeling komen voor de ontheffing van betaald parkeren voor invaliden en voor ouderen - Parkeren in het centrum is veel te duur: · je moet betalen voor het parkeren voor je eigen deur: kostbare parkeervergunningen voor bewoners · je moet parkeerbonnen kopen voor degenen die je komen bezoeken · het bezoeken van onze ontspanningsmiddagen/hobbyclubs in het centrum wordt onbetaalbaar · de koorleden-vrijwilligers die (enkele malen per week) een begrafenis- of huwelijksmis komen zingen in de Nicolaaskerk of de Antoniuskerk worden daarvoor zwaar gestraft - Algemene parkeerproblematiek: · in de wijken blokkeren andere auto's vaak de toegang tot je eigen garage of parkeerplaats · men schijnt het dubbelparkeren ook heel normaal te vinden, vooral in de hofjes · op het parkeerterrein Hazestraat is de plaats voor het oversteeklicht vaak bezet · het parkeren ter hoogte van de Nachtegaalschool in de Groenstraat · er wordt zelfs binnen de vijf meter van een hoek geparkeerd waardoor het kruispunt totaal onoverzichtelijk wordt voor het andere verkeer Onderhoud - Het sneller schoonmaken van ons vervuilde centrum in en na het weekend - De hondenpoep- en afvalbakken vaker leegmaken



281

- Het ophalen van afval bij de flats is slecht geregeld - Het onderhouden/schoonhouden van onze parken/plantsoenen, wegen en bestrating mag best vaker dan éénmaal per jaar - Door weelderige bomengroei wordt vaak de straatverlichting verduisterd - De trottoirs worden hier daar versperd door (vanuit tuinen) overhangende takken - Bij sneeuwval worden secundaire wegen en trottoirs nauwelijks begaanbaar gehouden

B.

Algemene knelpunten

1.

Bejegening en communicatie

a.

Algemeen - Omdat (tot voor een aantal jaren) de meeste ouderen maar in verzorgingshuizen zijn gestopt, is de idee ontstaan dat ze inderdaad afhankelijk zijn. Maar dat is helemaal niet zo, slechts 10% is afhankelijk; behandel ons dan ook niet zo! - Als gevolg van de huidige mentaliteit van de jeugd moet er hard worden gewerkt aan de verbetering van hun achting voor ouderen. Uiteindelijk moeten we streven naar veel meer wederzijds begrip - Sommigen hebben ervaren dat woningverhuurders maar weinig oren hebben naar de oudere bewoners toe

b.

Gemeentelijke organisatie - Het taalgebruik in brieven en documentatie (notities) is vaak niet te begrijpen voor minder getalenteerden - Er zou een onafhankelijke ombudsman/-vrouw met een lage drempel moeten worden aangesteld door de gemeente. Dat is een plicht maar er zijn maar weinig gemeenten in Nederland die het hebben - Brieven aan de gemeente blijven onbeantwoord; de gemeente heeft geen oren naar de bewoners toe - De inspraakprocedures bij de gemeente zijn veel te ingewikkeld en hebben vaak te korte inspraakperiodes (of in vakantietijd) - Je moet wel erg lang wachten bij Burgerzaken - Het duurt veel te lang voordat de gemeente reageert op aanvragen voor hulpmiddelen en verzoeken voor aanpassingen en voorzieningen in de woning - De aanvraagprocedure voor de verlenging van het rijbewijs voor 70-plussers moet veel klantvriendelijker worden - De toewijzing van bij voorbeeld bouwgrond is totaal ondoorzichtig - Er is geen duidelijk gemeentelijk beleid met betrekking tot volkstuinen

282



- Voor de heffing van de gemeentelijke belastingen is de peildatum van 1 januari niet terecht als men alleenstaand wordt door het overlijden van de partner. Vrijwel alle andere instellingen kennen zo'n peildatum niet en korten meteen de daarop volgende maand zoals bij voorbeeld ziekenfonds, WA-verzekering, heffing waterafvalstoffen, uitkeringen AOW, teruggaaf belastingdienst. Volgens de gemeentelijke heffingsambtenaar is dat echter teveel tijdrovende administratie - Bij indexering wordt de uitkering van de sociale dienst gekort. Gemakshalve gaat men er daarbij maar van uit dat de uitkering van een andere instantie volgens dezelfde indexering toeneemt. Dit is echter in veel gevallen helemaal niet zo - De onroerendzaakbelasting is te hoog voor ouderen; waarom geen 40% korting voor 55-plussers? - Gemeente doe niet zo moeilijk als ouders een woonmogelijkheid willen bijbouwen op het erf van hun kinderen. Je zou juist van inwoning van ouderen bij hun kinderen moeten stimuleren (inclusief de bouwkundige voorzieningen en de toestemming van de gemeente)

2.

Informatie - In het algemeen wordt er gevraagd om het gebruik van eenvoudige spreektaal en niet van politieke taal - Er wordt gepleit voor de (her)uitgave van een handzame informatie- en faciliteitengids (klapper) special voor ouderen, want er is al zo veel geregeld en er is al zo veel aanbod dat de ouderen door de bomen het bos niet meer zien - De gemeente moet niet alleen maar de Kempener Koerier gebruiken voor haar "gemeentelijke pagina" omdat deze maar af en toe wordt bezorgd in diverse wijken - Samengevat bleek er grote behoefte aan informatie zoals: · een overzicht van de openingsuren van allerlei instanties (bij voorbeeld gemeentehuis en haar afdelingen) · een overzicht van de voorzieningen waarop je als oudere onder bepaalde voorwaarden aanspraak zou kunnen maken (hulp, aangepast toilet, rollator, etc.) Hoe werken de urgenties daarbij? · waar moet ik straks naar toe als ik niet meer zelfstandig kan blijven? · is er een klussendienst en wat kan die voor me betekenen? · een overzicht van de diverse ontspanningsmogelijkheden (oudersoos, clubs, buurthuizen, etc.) · hoe werkt taxivervoer? · een overzicht van regels met betrekking tot wonen en huursubsidies · sport voor ouderen (onder andere tennis/golf)



283

· kunst en cultuur (onder andere heemkunde) - Er is behoefte aan een informatiepunt over het (ver)bouwen van seniorenwoningen. De gemeente en de Stichting Welzijn verwijzen naar elkaar (echter zonder resultaat) - Er is behoefte aan een instantie die ouderen adviseert met betrekking tot hun eventuele inschrijving op de wachtlijsten van verhuurders/verkopers van seniorenwoningen en van verzorgings- en/of verpleeghuizen. Verwerft iemand bepaalde rechten indien hij op zo'n wachtlijst staat? - De distributie van informatie is niet overal zonder problemen: · de omgeving Zeelberg is niet aangesloten op het kabelnet en mist daadoor het lokale nieuws (VOS) · het "buitengebied" wil ook graag in het bezorgplan worden opgenomen van de weekbladen en de gemeentegids · de kranten (onder andere Kempener Koerier) worden maar af en toe bezorgd

284

C.

Knelpunten op het niveau van de totale gemeente

1.

Bewegen, sport, educatie en cultuur

a.

Cursussen en Sport - Er is behoefte aan een cursus "Zelfverdediging voor 55-plussers" - Er is behoefte aan een groepsactiviteit "Blijf fit voor ouderen" - Er is geen inzicht in wat er allemaal beschikbaar is aan sportactiviteiten voor 55plussers - We zoeken naar meer gelegenheid voor "warmwater" zwemmen - De beschikbaarheid van een aantrekkelijk zwembad zou fijn zijn - Er bestaan heel wat cursussen waarin ook ouderen zouden kunnen zijn geïnteresseerd; vele daarvan zijn echter te duur.



Buurtintegratie, jong en oud

Werken aan wonen (voor senioren)

Oh ja!

Geschikt voor ouderen?

Hangplek

Hier kun je straks aanleunen

Op zij, op zij, op zij, maak plaats, maak plaats, maak plaats we hebben ongelofelijke haast!

Centrum voor woonservicezone?

VALKENSWAARD LANGS DE MEETLAT 2004

Recommend Documents