Vakblad voor diakenen. februari 2015 nummer 1 28e jaargang. Diakonia. Noodfonds. Voor mensen in geldnood. Ongelijkheid in de samenleving motiveert mij

Vakblad voor diakenen

februari 2015 | nummer 1 | 28e jaargang

Diakonia Noodfonds Voor mensen in geldnood

‘Ongelijkheid in de t mij’ samenleving motiveer

1

| Diakonia Februari 2015

m Colofon

Diakonia, vakblad voor diakenen, 28e jaargang, nr. 1, februari 2015. Tijdschrift voor hen die plaatselijk actief zijn op diaconaal gebied. Uitgever Diakonia verschijnt zesmaal per jaar en is een uitgave van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland voor het diaconale programma van Kerk in Actie. Kerk in Actie is het missionaire en diaconale werk in binnen- en buitenland van de Protestantse Kerk in Nederland. Delen van dit werk worden uitgevoerd mede namens tien oecumenisch georiënteerde kerken en organisaties in Nederland. Redactieraad Sjon Donkers, Cor van Groningen, Teus Hubert, Martin Joosse (voorzitter), Jeanet Aartsen en Ellen van der Kemp (bureauredactie), Ingeborg Kriegman, Henny Nagelhout (eindredacteur), Carla van der Vlist (hoofdredacteur) en Beppie van der Waal. Opmaak en druk Ontwerp: Reprovinci, Schoonhoven Opmaak: Ladenius Communicatie B.V., Houten Druk: De Groot Drukkerij, Goudriaan Administratieadres Adressen- en periodiekenadministratie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon: (030) 880 17 25, fax: (030) 880 15 84, e-mail: [email protected] Redactieadres Postbus 456, 3500 AL Utrecht, tel. (030) 880 17 90, fax (030) 880 14 57, e-mail: [email protected] Abonnementen De abonnementsprijs bedraagt bij: - de eerste vijf abonnementen à €13,50. - zes abonnementen en meer à € 8,75 (35% korting). Losse nummers kosten € 2,55 per stuk. Gesproken Diakonia Diakonia is ten behoeven van visueel gehandicapten ook verkrijgbaar in gesproken vorm op daisy-cd’s. Voor een abonnement of een proef-cd kunt u terecht bij de CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, tel. (0341) 56 54 99. Daar kunt u ook informatie krijgen over de uitgave in brailleschrift. Website www.kerkinactie.nl/diakonia Volg Kerk in Actie Volg onze uitgezonden medewerkers: www.kerkinactie.nl/weblogs. Volg Kerk in Actie op LinkedIn, Twitter en Facebook. ISSN 0167 - 1472

m Van

de redactie

Hartverwarmend diaconaal werk Het jaar is net een maand oud, maar zeker is dat diakenen ook in 2015 niet hoeven stil te zitten. Diakonia probeert u ook in 2015 te ondersteunen bij uw diaconale werk. Met verhalen, voorbeelden, inspiratie, informatie, minicursussen en directe ondersteuning. Een voorbeeld van directe ondersteuning: Diakonia-uitgever Kerk in Actie kreeg subsidie van staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken, voor het ondersteunen van bestaande en opzetten van nieuwe lokale noodfondsen. Belangstelling voor een noodfonds? Lees de info op pagina 14 (kadertje) en het bijbehorende artikel over diakenen Arie Huisman en Ilona van Houwelingen, actief in het Interkerkelijk Diaconaal Noodfonds Hardinxveld-Giessendam. Nog meer voorbeelden van hartverwarmend diaconaal werk: diakenen Wim Roose uit Raamsdonkveer (diaconaal vakantiewerk), Paul van Mansum uit Rotterdam (zorg), Gebca Velema en Johan Deurloo uit Zwolle (duurzaamheid en werelddiaconaat), de Wijchense Caroline Visser en voormalig asielzoekster Sally Ebot. Verder maakt u kennis met een nieuw diakenpanel, dat in Diakonia antwoord geeft op ‘gewone’ diaconale vragen: Nieske Visser (Huissen), Jan Schrijver (Helmond) en Daniëlle Jannes (Tienhoven). Nuttige informatie ontbreekt in deze Diakonia niet. Lees over ANBI, over de Federatie van Diaconieën, over wakes in de veertigdagentijd, de Wmo, biddag en paasgroeten voor gevangenen. Eén ding moet me van het hart. U doet als diakenen al erg veel, u hoeft écht niet alles te doen wat er in Diakonia staat! Het blad wil u vooral inspireren. U kiest wat bij u en uw diaconie past. De redactie wenst u veel leesplezier met Diakonia in 2015. Henny Nagelhout eindredacteur

m Bij de voorplaat

| Diakonia Februari 2015

februari 2015 | nummer 1 | 28e jaargang

Diakonia

Op 75 plekken in Nederland zijn diaconieën betrokken bij een kerkelijk noodfonds, voor mensen in financiële problemen. Ook de diaconieën in Hardinxveld-Giessendam zijn betrokken bij een noodfonds. Kerk in Actie biedt ondersteuning aan diaconieën die een noodfonds willen starten. Zie verder op pagina 14-15. Grote foto: HH/Marco Okhuizen Kleine foto: Sjon Donkers

2

Vakblad Voor diakenen

Noodfonds Voor mensen in geldnood

‘Ongelijkheid in de mij’ samenleving motiveert

1

| Diakonia Februari 2015

m In

4

dit nummer

4 ‘Hier ben ik even niet meer alleen’

20

20

16

Uit de praktijk ‘Gehandicapte kinderen in Kameroen hebben niets’

16 1 vraag 3 diakenen Diakenpanel 2015 stelt zich voor

Nieuwe vakantiegids! Hetvakantiebure au.nl m Actueel

m Uit

de diaconale praktijk

11 Wakes in de veertigdagentijd

4  Diaconale vakantieweken ook in de winter

7  Landelijke Diaconale Dag krijgt 8,1

20 Voormalig asielzoekster helpt gehandicapte kinderen in Kameroen

12 Op de stoep bij Paul van Mansum uit Schiedam

8 Kinderen, armoede en kerk

m Bezinning

14 Noodfonds HardinxveldGiessendam komt vaak bijeen

17 Column: We zullen niet wegkijken

16 Het diakenpanel 2015 stelt zich voor

24 Gebed ‘Goede God’

18 Groene Kerk Zwolle-Zuid werkt aan bewustwording

m Informatief

10 Wat is de Federatie van Diaconieën? 17 ANBI en uw diaconie 22 Berichten

3

m De

Verbinding

Wim Roose en Riet Clements wandelen in het Lunterse Buurtbos.

‘Hier ben ik even niet meer alleen’ Twee keer per jaar, in de zomer en tijdens de feestdagen, viert Riet Clements vakantie in De Werelt in Lunteren. Samen met nog vele andere gasten geniet ze van een vakantie, georganiseerd door Hetvakantiebureau.nl. Wim Roose is er vrijwilliger, in uiteenlopende functies. Ook is Wim diaken in zijn kerk in Raamsdonksveer. Voor beiden geldt dat de vakantieweken al twaalf jaar lang een van de krenten in hun jaarlijkse pap vormen. Het is eind december, de diaconale vakanties van Hetvakantiebureau.nl staan in het teken van de bijzondere laatste weken van het jaar. Maar het verhaal had ook zomaar in de zomer opgetekend kunnen zijn. Want of het nu donker en koud is of hoogzomer, de vakanties worden altijd geken­merkt door zorg en aandacht voor de gasten.

Luisteren naar verhalen In de hal van De Werelt is het een gezellige drukte. Wie even rustig een boek of krant wil lezen, heeft de rust van de sfeervolle lounge opgezocht. Anderen spelen een spelletje, zijn aan

4

| Diakonia Februari 2015

het knutselen of zitten te praten. Vrijwilligers zorgen dat het de gasten aan niets ontbreekt. Vaak luisteren ze alleen maar naar de vele verhalen die in het leven thuis niet gehoord worden. Of maken ze met de gasten een rondrit met ‘het treintje’ of maken een fietstochtje met de duofiets. Het kan ook zijn dat ze in het Lunterse Buurtbos wandelen of met gasten aan het winkelen zijn in het dorp. Wim Roose: “De wens van de gast staat voorop, wij komen daar zo goed mogelijk aan tegemoet. Het programma biedt in principe voor elk wat wils, maar verplicht tot niets.”

Erbij horen

Dat wil ik ook

De Rotterdamse voormalig gezinsverzorgster Riet Clements (84) woonde 42 jaar samen met een huisgenote. Toen die overleed, bleef ze alleen over. Ze redde zich wel, maar er waren momenten waarop ze zich eenzaam voelde. “Ik zag vooral op tegen de Kerst. Vrienden vertelden me over de vakanties van Hetvakantiebureau.nl. Ik had er nog nooit van gehoord, het was een complete verrassing. Er heerst hier zo’n warme, prettige sfeer. Je voelt dat de vrijwilligers helpen vanuit hun hart. Voor mij telt het zwaarste dat ik even niet meer alleen ben. Ik kan hier met zoveel mensen een gesprek voeren, daar geniet ik van.”

Vrijwilliger en weekcoördinator Wim Roose (66) uit Raamsdonksveer heeft zijn sporen als vrijwilliger meer dan verdiend. Zijn betrokkenheid bij de diaconale vakanties begon bij zijn schoonvader. “Die bracht ik in 1997 naar het vakantiecentrum het F.D. Roosevelthuis in Doorn. Ik was onder de indruk van de warmte waarmee hij ontvangen werd. Ik dacht: Het is toch wat dat er mensen zijn die zich in hun vrije tijd zo inzetten voor gasten. Dat wil ik ook. Een jaar later was het zover.”

‘Ik zag vooral op tegen de Kerst’ Het kringetje om Riet heen is klein geworden, vooral nadat ze lichamelijke problemen kreeg en het steeds moeilijker werd zelfstandig op pad te gaan. De paar familieleden die ze nog heeft, zijn verre neven die niet altijd in de buurt zijn. “Het wordt steeds stiller om me heen”, zegt ze. “Op mijn leeftijd maak je niet zoveel vrienden meer en de stoelen thuis zeggen niks.” Af en toe voelt ze zich dan ook eenzaam, vooral op dagen dat anderen omringd worden door familie. Stralend: “Maar hier hoor je er gelijk bij. Of je nu een nieuwe gast bent of een vaste bezoeker zoals ik, iedereen voelt zich vanaf het eerste moment direct thuis.”

‘Je voelt dat de vrijwilligers helpen vanuit hun hart’ Wim: “Vrijwilligers halen heel veel voldoening uit het feit dat de gasten een week beleven die ze thuis nooit zouden kunnen beleven. Maar dat is niet het enige. Tijdens de vakantieweken ben ik, en dat geldt voor veel vrijwilligers, deels pastoraal bezig. Een luisterend oor voor de gasten betekent al heel veel. Voor mij is het een cadeautje dat ik me elke keer, na elk verhaal, weer bewust ben van het feit dat ik nog zoveel zelf kan. Ik voel me dan bevoorrecht.”

Ambassadeur Thuis in Raamsdonksveer is Wim diaken in de protestantse kerk, een kerk met zo’n 900 gemeente­ leden. Vanuit die functie heeft hij regelmatig contact met mensen die tot de doelgroep van de vakantieweken horen. “Waar mogelijk vertel

Diaken Wim Roose tijdens een vakantieweek in De Werelt.

5

m Actueel

Riet Clements leest op haar gemak de krant.

ik dan uit eigen ervaring hoe leuk die vakanties zijn. Net zo belangrijk vind ik het om vrijwilligers te werven. Dat lukt aardig. Ik kijk daarbij verder dan mijn kerk. Als diaken heb je een rol naar de samenleving, het is mijn rol om mensen op het spoor te zetten. Het is net een inktvlek, ik zie dat het werkt.

‘De meeste gasten vinden een beetje reuring heerlijk’ Maar we doen meer. We helpen mensen, indien nodig, met het invullen van hun reserveringsformulieren en we regelen zo nodig het vervoer naar de vakantieaccommodaties. Het is de kunst om struikelblokken voor de gasten uit de weg te ruimen.” Ook sta ik regelmatig als ambassadeur voor Hetvakantiebureau.nl op informatiemarkten om uit eigen ervaring te vertellen. “Ik ben óók een soort ambassadeur”, haakt Riet in. Af en toe werk ik nog als vrijwilliger in een zorgcentrum, dan vertel ik over mijn ervaringen in de vakanties.” Wim en Riet zijn het roerend eens: tijdens de vakantieweken draait het voor de gasten en vrijwilligers om ‘samenzijn’. “Het merendeel van de gasten is alleengaand”, zegt Riet. “Die vinden een beetje reuring heerlijk.” Tekst en foto’s: Annelies Barendrecht

6

| Diakonia Februari 2015

Vakantie voor iedereen Hetvakantiebureau.nl organiseert elk jaar zo’n 60 vakantieweken voor 2500 mensen. Kerk in Actie ondersteunt dit werk met een jaarlijks bedrag van € 275.000,-. Er zijn vakanties voor: • Senioren • Mensen die zorg nodig hebben • Mantelzorgers en hun thuiswonende partner met dementie • Mensen met een visuele beperking • Mensen met een licht verstandelijke beperking

Collecte en campagne • Het werk van Hetvakantiebureau.nl staat centraal tijdens de collecte Binnenlands Diaconaat van 8 maart a.s. • Tijdens de 40dagentijdcampagne is Hetvakantieburea.nl één van de zes projecten die onder de aandacht wordt gebracht. Zie www.kerkinactie.nl/40dagentijd.

m Kleurrijk

Foto’s: Diaconieën van genoemde plaatsen

De handen van de kerk  ctie Goodiebag A Den Haag Ypenburg/Leidschenveen

‘U bent de oren, ogen, maar ook de handen van de kerk’ Zo vatte Arie Slob (leider van de ChristenUnie) op de Landelijke Diaconale Dag in november jl. de kern van het diakenwerk samen. Ruim 1000 deelnemers uit heel Nederland (vooral diakenen) waren bijeen rond het thema: Waar liefde, hoop en recht samenkomen.

Moestuin voor de voedselbank, Putten

 tarterspakketten voor jonge moeders S met smalle beurs, Almkerk

Waar liefde, hoop en recht samenkomen

Op de informatiemarkt toonden diakenen hun werk. Op deze pagina ziet u enkele voorbeelden van getoonde activiteiten. Na afloop van de dag gaven de deelnemers via een digitaal onderzoek een waarderingscijfer voor de dag: gemiddeld een 8,1. Op 21 november 2015 is er opnieuw een Landelijke Diaconale Dag. U begrijpt dat Kerk in Actie dit cijfer dan minstens wil evenaren.

Voeten wassen tijdens Monumentendag, Amsterdam  iaconiewoning voor mensen op D straat, Berkel-Enschot

7

m De

Verbinding

Arme kinderen slaan uitnodigingen van feestjes af omdat ze geen cadeautje mee kunnen nemen.

Kinderen en armoede ‘Vraag ook aandacht voor de niet-materiële kant van armoede’ Armoede omvat veel meer dan ‘te weinig geld hebben’. Voor kinderen die onder de armoedegrens opgroeien betekent armoede vooral: niet mee kunnen doen, schaamte, stress en een ‘mager’ toekomstperspectief. Kinderombudsman Marc Dullaert ziet voor diaconieën een rol van betekenis op het gebied van armoedebestrijding. “Gebruik uw ervaring en betrokkenheid in de netwerksamenleving van nu.” Eén op de negen kinderen in Nederland groeit op in armoede. Dit kan betekenen dat ze zonder ontbijt naar school gaan, in de winter met zomer­ kleding rondlopen, of vaker ziek zijn. Kinderen in armoede worden vaker gepest op school en ervaren vaak stress vanwege ruzies thuis over geld of vanwege angst uit huis gezet te worden.

Isolement Armoede brengt veel kinderen in een isolement. Ze nemen minder gemakkelijk vriendjes en vriendinnetjes mee uit school omdat ze zich schamen voor de lege koelkast, de verwarming die uitstaat of het kale huis. Ze willen meestal niet dat andere kinderen weten hoe de situatie thuis is en raken daardoor geïsoleerd. Zo zijn er

8

| Diakonia Februari 2015

kinderen die zich ziek melden op hun verjaardag omdat ze geen geld hebben om te trakteren. Andere kinderen slaan uitnodigingen voor verjaardagsfeestjes af omdat ze geen cadeautje mee kunnen nemen. Een lidmaatschap van een sportclub zit er voor de meeste kinderen in armoede niet in. De eerste dag na de zomervakantie of na Sinterklaas is vaak ook een moeilijk moment, omdat ze zelf geen enthousiaste verhaal hebben.

Kinderen moeten kunnen dromen Sinds 2011 kent Nederland een Kinderombudsman, Marc Dullaert. Hij sprak op de Landelijke Diaconale Dag van 22 november jl., waar hij vertelde dat het meest schrijnende is dat veel kinderen en jongeren in armoede niet meer dromen. Ze kunnen

vaak maar een paar dagen vooruit kijken. De spanning die thuis dagelijks aanwezig is rondom de financiën, of de zorg of er wel genoeg te eten is, zorgt voor stress. Armoede heeft volgens Dullaert ook grote invloed op het toekomstperspectief van kinderen. “Als jongeren die in armoede leven nadenken over hun beroepskeuze, dan kiezen ze vaak een vervolgopleiding die kort duurt en niet te veel kost. Ze zijn zich erg bewust van de kosten van materialen en schoolgeld. Opgroeien in een situatie waarin voortdurend te weinig geld is, is zwaar. Dat armoede ook nog een stempel drukt op de rest van hun leven, vind ik heel ernstig. Dat is niet acceptabel in een van de rijkste landen ter wereld.”

Kindpakket bij burgerlijke gemeenten Kinderombudsman Marc Dullaert pleit ervoor dat burgerlijke gemeenten, die verantwoordelijk zijn voor het armoedebeleid, zich specifiek richten op kinderen in armoede. Dat heeft invloed op het hele gezin. Hij adviseert de gemeenten om het armoedebeleid niet versnipperd, maar ingebed in een geheel aan te pakken, kinderen inspraak te geven, en een kindpakket samen te stellen.

‘Opgroeien terwijl er voortdurend te weinig geld is, is zwaar’ Een kindpakket is een pakket aan voorzieningen dat rechtstreeks ten goede komt aan kinderen in een huishouden met een besteedbaar inkomen onder 120 procent van het sociale minimum. Dullaert: “Ik denk hierbij aan basisbenodigdheden zoals een stel winterkleren en zomerkleren en bijvoorbeeld lessen voor een basiszwemdiploma, een bibliotheekpasje tot 18 jaar, toegang tot lokaal openbaar vervoer en deelname aan een wekelijkse sportieve of culturele activiteit.” Meer dan 10% van de gemeenten biedt intussen een kinderpakket aan. Zo is het kindpakket al ingevoerd in Amsterdam, Rotterdam, Groningen, Leeuwarden, Den Bosch, Nuenen en Zwarte­ waterland. Andere gemeenten zijn in gesprek met kinderen en jongeren en werken aan de samenstelling van hun kindpakket. De diaconie kan het formeren van een kinderpakket aanzwengelen bij de burgerlijke gemeente.

Diaken, neem het voortouw! De Kinderombudsman ziet dat plaatselijke kerken en diaconieën zich actief inzetten op het gebied van armoedebestrijding. Hij ziet voor de kerken een rol van betekenis als het gaat om de samenwerking met andere organisaties en met de lokale overheid. “Kerken hebben een lange traditie in omzien naar de ander. Ze kunnen

hun ervaring en betrokkenheid inbrengen in de netwerksamenleving van nu. Diakenen kunnen hierin een voortrekker zijn, door al die verschillende groepen bij elkaar om de tafel te krijgen. Je kunt elkaar aanvullen en elkaar versterken.” Je kunt dit als diaconie heel concreet maken door het kerkgebouw ter beschikking te stellen als vergaderplek. Dullaert benadrukt dat juist de kerken sterk zijn in het oog hebben voor de niet-materiële kant van het mens-zijn. “Breng deze aandacht voor de niet-materiële kant ook in als het gaat om kinderen en armoede. Juist bij deze kinderen is het belangrijk om oog te hebben voor de emotionele kant en hen daarin te ondersteunen.” Tekst: Meta Floor, namens Kerk in Actie werkzaam voor armoedebestrijding in Nederland, [email protected] Foto’s: Gerrit Groenveld, Frank Mulder (HH)

Landelijke Inspiratiedag Kerk, Kinderen en Armoede Op zaterdag 6 juni 2015 organiseert Kerk in Actie een landelijke inspiratiedag ‘Kerk, Kinderen en Armoede’ in de Opstandingskerk in Houten (naast NS-station Houten). De dag bestaat uit een dynamisch programma van informatie, inspirerende workshops, plaatselijke voorbeelden, nieuwe ideeën en het delen van ervaringen. Meer informatie leest u in het aprilnummer van Diakonia. Wilt u meer informatie of wilt u meedenken? Meldt u zich bij Meta Floor, [email protected].

De Kinderombudsman Marc Dullaert is de eerste Kinderombudsman in Nederland. De Kinderombudsman ziet er op toe dat in Nederland de rechten van het kind worden nageleefd. Door de overheid, maar ook door organisaties in het onderwijs, de kinderopvang, de jeugdzorg en de gezondheidszorg. De Kinderombudsman is een onafhankelijk instituut, dat sinds 1 april 2011 bestaat als onderdeel van Bureau Nationale Ombudsman, met een eigen werkgebied en bevoegdheden. De Kinderombudsman heeft onder andere onderzoek gedaan naar armoede onder kinderen in Nederland, en daarop aansluitend aanbevelingen geschreven voor burgerlijke gemeenten. Meer info: www.dekinderombudsman.nl.

9

m Achtergrond

Federatie behartigt de belangen van diaconieën Af en toe verschijnt er een klein berichtje in Diakonia over de jaarvergadering van de Federatie van Diaconieën. Met datum en plaats en dat is het dan. Maar wat is die Federatie precies? Voorzitter Adriaan Kaland legt het uit. “De Federatie is de vereniging van diaconieën binnen de Protestantse Kerk in Nederland. Het is een zelfstandige organisatie met een eigen bestuur. Het is dus geen onderdeel van de Protestantse Kerk, maar we werken wel veel samen met de Protestantse Kerk.”

samen. We houden bijvoorbeeld goed in de gaten dat Kerk in Actie goed zichtbaar blijft in het buitenlands diaconaat, ondanks de samenwerking met ICCO. En dat projecten herkenbaar zijn voor plaatselijke diaconieën, zodat ze zich daarvan ook eigenaar weten.”

De Federatie bestaat eigenlijk al heel lang. Ze werd in 1910 opgericht binnen de Nederlandse Hervormde Kerk. In 1963 werd de Generale Dia­ conale Raad opgericht, waardoor de Federatie overbodig werd. In 1998 werd de Federatie weer actief, omdat er in de nieuwe kerkorde niet is voor­zien in een eigen overlegstructuur voor diaconieën.

Kaland merkt dat er echt geluisterd wordt naar de inbreng van de Federatie: “In het nieuwe beleidsplan van de Protestantse Kerk zie ik de punten die we inbrengen terug. Zo hadden we bij de synode aangekaart dat er te weinig aandacht is voor het binnenlands diaconale werk van Kerk in Actie. In de eerstvolgende synodevergadering stond het op de agenda.”

Drie doelen

Samenwerking en lidmaatschap

“Onze doelstelling is drieledig”, zegt Kaland. We behartigen de belangen van de diaconieën, we zien toe op een goede besteding van de financiële middelen voor het diaconale en werelddiaconale werk en we beïnvloeden de ontwikkelingen binnen de Protestantse Kerk. Vijf keer per jaar hebben we overleg met Kerk in Actie. Met de synode overleggen we incidenteel. Daarmee zijn we gesprekspartner van de Protestantse Kerk. We volgen het beleid kritisch en we werken

“We werken ook samen met Kerk in Actie. We organiseerden bijvoorbeeld samen een Wmostudiedag. En op dit moment voeren we samen een onderzoek uit naar de omvang en betekenis van de maatschappelijke inzet van de protestantse diaconieën. Er zijn nu zijn 420 diaconieën lid van de Federatie. Lidmaatschap kost 35 euro per jaar. “Het staat diaconieën natuurlijk vrij om lid te worden. Maar een lidmaatschap versterkt onze stem. Op onze website is bovendien nuttige documentatie te vinden. Sinds een paar jaar reiken we ook erepenningen uit voor diakenen. Diaconieën hebben die weg inmiddels goed weten te vinden.” Ellen van der Kemp, freelance bureauredacteur Diakonia

m Adriaan Kaland in de ‘Stuerskamer’ van STEK, zijn Haagse diaconale basis.

10

| Diakonia Februari 2015

Tijdens de jubileumvergadering (28 maart 2015) presenteren de Federatie en Kerk in Actie hun onderzoek naar de maatschappelijke inzet door diaconieën. Diaconieën kunnen zich opgeven via www.federatie-diaconie.nl. Meer over de resultaten van het onderzoek leest u in het aprilnummer van Diakonia.

Wakes in veertig­ dagentijd Op Schiphol, in Kamp Zeist en op Airport Rotterdam/ Den Haag zitten uitgeprocedeerde asielzoekers enige tijd in gevangenschap om uitgezet te worden. Kerken ter plekke organiseren er al jaren wakes voor mensen die willen meeleven met deze uitgeprocedeerde mensen. Het is een manier van bezinnen, protesteren en betrokkenheid tonen aan uitgeprocedeerden die in een detentiecentrum vastzitten zonder dat ze iets strafbaars hebben gedaan.

Ondertussen bij Kerk in Actie

We zullen niet wegkijken Als deze Diakonia verschijnt is het al weer februari in het nieuwe jaar, terwijl het nu net na de Landelijke Diaconale Dag is. Op deze dag ontmoetten we mensen zonder papieren, onder andere uit de Pauluskerk in Rotterdam. Een meneer uit Ethiopië die al jaren in de Pauluskerk verblijft vertelde me hoe moeilijk het voor hem is dat hij geen perspectief ziet, op geen enkele wijze, op geen enkele plaats… Bij zo’n nieuw jaar moet ik daar aan denken. Ook dit jaar zullen we weer mensen tegenkomen die geen perspectief zien: vluchtelingen, mensen die afhankelijk zijn van zorg, mensen zonder werk, mensen met schulden. Ook zullen er rampen zijn, en zullen er nieuwe oorlogen zijn of oorlogen worden voortgezet. Bij het nieuwe jaar komt de duisternis gewoon mee. Tegelijk is een nieuw jaar als een nieuwe bladzijde, een nieuw begin. Je kunt iets van een jaar maken. Ik denk aan de kracht die we weer zullen mobiliseren. Want wij zullen ons niet afwenden, we zullen niet wegkijken. We zullen doorgaan en ons ermee bemoeien als we onrecht zien. We zullen barmhartigheid organiseren, u en ik, u en ons team van Kerk in Actie. We zullen opkomen voor recht, daar waar rechten worden geschonden. We zullen trachten vrede te brengen, of te werken aan vrede, daar waar die vrede ver te zoeken is. We zullen geld inzamelen om recht te kunnen doen. U en wij.

Ook in de veertigdagentijd zijn er wakes bij drie detentiecentra.

Schiphol Op 18 en 22 februari, 1, 8, 15, 22, en 29 maart, 3 april en op Pasen. Zie www.schipholwakes.nl

In dit alles zullen we ons gedragen weten door het Woord van God, we zullen proberen dit Woord te doen, van dit Woord te getuigen in ons handelen. En bovenal zullen we in dit alles gedragen worden door de zegen van de levende God die onder ons is. Een gezegend vruchtbaar nieuwjaar gewenst.

Kamp Zeist Elke eerste zondag van de maand. Zie www.wakezeist.nl

Uitzetcentrum Rotterdam (voormalig Zestienhoven) Elke eerste zondag van de maand. Zie www.pauluskerkvluchtelingenwerk.nl/wake Iedereen is welkom.

Geesje Werkman behartigt het vluchtelingenwerk namens Kerk in Actie.

11

m Op

de stoep bij

Paul van Mansum uit Schiedam

Voor Paul van Mansum zijn diaconaat en eredienst onlosmakelijk met elkaar verbonden. De liturgie en het concrete diaconale werk horen bij elkaar. Een gesprek met een bewogen mens over schoonheid, ongelijkheid in de samenleving, ouderenzorg en de vredegroet.

Zo’n 10 jaar geleden raakte Paul betrokken bij de vespervieringen in de Laurenskerk in Rotterdam. De dirigent van de Oostercantorij in Schiedam waar hij samen met zijn vrouw Anneke al zo’n 30 jaar zingt, vroeg hem mee te doen in een gelegenheidskoor. Toen hij merkte dat hij zich ook in de hoofddiensten thuis voelde, was hij al snel lid van de werkgroep liturgie. Paul: “Er is veel aandacht voor liturgie en muziek, dat spreekt mij erg aan. En bij de hoofddienst is er altijd een Maaltijd van de Heer. De diakenen doen zowel het smeekgebed als de voorbeden en hebben een duidelijke rol bij de Maaltijd.”

Ritme van de getijden Ook voor zijn persoonlijk geloofsleven zoekt hij zijn inspiratie in de liturgie. Zeer regelmatig gaat hij naar Chevetogne, waar de westerse en oosterse kerken elkaar in één klooster ontmoeten. “De schoonheid van de eeuwenoude goddelijke liturgie en het zingen van de monniken, daar word ik helemaal door opgenomen. Prachtig! De eerste keer dat ik daar kwam was het liefde op het eerste gezicht”, zegt hij met zichtbare bewogenheid. “Het ritme van de getijden, de rust die daar heerst. Wat thuis nooit lukt, omdat je voortdurend afgeleid wordt, lukt daar. Dat heb je gewoon nodig.”

Zichtbare kerk Wat Paul motiveert is de zichtbare ongelijkheid in de samenleving. “Diaconaat maakt zichtbaar wat de kerk pretendeert. Daarom beweeg ik mij graag op dat terrein.” Hij noemt in dit verband gezang 223 vers 2 uit het oude liedboek. “Bij dit lied moet ik denken aan dak- en thuislozen, mensen zonder werk, voor wie ik hoop dat ze hieruit moed kunnen putten.” Gods goedheid is te groot voor het geluk alleen. Zij gaat in alle nood door heel het leven heen.

12

| Diakonia Februari 2015

Wat hem als diaken bij het Laurenspastoraat aanspreekt zijn concrete activiteiten zoals de ondersteuning van het inloophuis in Crooswijk. “Het Laurenspastoraat heeft onlangs een Kerstmarkt en adventsmaaltijden georganiseerd waarvan de opbrengst ging naar klanten van de voedselbank in Crooswijk. Mooi werk is dat.”

Oecumenisch in hart en nieren Door zijn belangstelling voor kloosters en andere kerkgenootschappen zijn kerkgrenzen voor Paul eigenlijk weggevallen. “Er zijn verschillende wegen naar God”, zegt hij, “ik voel me nergens buitengesloten.” Zijn oecumenische instelling is ook gevoed door zijn werk in de ouderenzorg. Hij werd al jong directeur van het plaatselijk ouderenwerk in Schiedam, waar hij nog steeds met enthousiasme over kan vertellen. Na zo’n tien jaar verruilde

‘Bij dit lied moet ik denken aan dak- en thuislozen’ hij deze baan voor die van beleidsmedewerker bij de landelijke protestantse vereniging van instellingen voor bejaardenzorg (PVIB). Hij hield zich daar ondermeer bezig met het ontwikkelen van materiaal rond identiteit en geestelijke verzorging. “Levensbeschouwelijke zaken boeiden mij altijd al. We gaven daarvoor trainingen en cursussen. Mooi om te doen.” Na fusies met christelijke en rooms-katholieke verenigingen van ziekenhuizen is hij nog een tijd directeur geweest van die nieuwe instelling Reliëf, voor hij op zijn 58e met prepensioen ging.

Rasbestuurder In zijn vrije tijd hield hij zich ondertussen bezig met allerhande activiteiten op het gebied van kerk en samenleving. Zo heeft hij acht jaar in de gemeenteraad van Schiedam gezeten, was negen jaar voorzitter van de plaatselijke Raad

van Kerken en is nu al zo’n zeven jaar voorzitter van De Wissel, een inloophuis in Schiedam. Hij deed en doet dat in alle bescheidenheid, maar met zichtbaar plezier. Ook als hij vertelt over de vriendenclub van de Zorgboerderij voor dementerenden in Brielle, waarvan hij ook voorzitter is, toont hij een bescheiden glimlach.

‘De zichtbare ongelijk­heid in de samenleving motiveert mij’ Zijn interesse voor identiteit en belangenbehartiging in de zorg kon hij gelukkig ook na zijn prepensioen kwijt. Zo heeft hij bijvoorbeeld voor de stichting Else meegewerkt aan het project ‘Sprakeloos gevoel’. Daarvoor zijn filmpjes met handleidingen gemaakt om inzicht te geven in de levensbeschouwing van ouderen. Het personeel, dat soms weinig weet van religieuze achtergronden van cliënten, kan op die manier toch zinvolle gesprekken voeren met ouderen (zie www.stichting-else.nl/spiritualiteit). Ook laat hij in dit verband een prachtig levensbeschouwelijk kaartspel zien: ‘Kijk, jij bent even anders als ik!’, gemaakt door de Stichting Geloofsovertuiging en Levensbeschouwing.

Oog voor ongelijkheid Na het gesprek neemt Paul mij mee naar zijn zolder waar hij trots zo’n 200 fotocamera’s toont: een andere hobby. Hij laat mij prachtige foto’s zien van kloosters, kerken en Parijs. Ik neem aan dat het fotograferen zijn scherpe blik voor ongelijkheid in de samenleving heeft versterkt. Want als hij vertelt over kerkdiensten in Parijs, waar een bankdirecteur en een motorrijder naast elkaar op een matje zitten, hoor je zijn diaconale hart bijna kloppen. “Je komt in kerken soms zulke mooie dingen tegen. Als mensen elkaar de vredegroet toewensen, dan krijg je het gevoel: hier gebeurt het. Dat stimuleert. Dat spreekt aan!” Tekst en foto’s: Sjon Donkers, lid redactieraad Diakonia

13

m Uit

de praktijk

Noodfonds Hardinxveld-Giessendam komt vrijwel wekelijks bijeen

‘Je krijgt best veel voor elkaar’ In het vorige nummer van Diakonia (dec. 2014, p. 21) kon u lezen wat een noodfonds precies inhoudt. Hieronder leest u hoe een noodfonds werkt. In Hardinxveld-Giessendam werken tien kerkgenootschappen samen in een noodfonds: een fonds voor praktische diaconale hulp in acute nood. Twee medewerkers vertellen erover. Een schuurdeur die scheef hing en waar eigenlijk een (dure) timmerman naar moest komen kijken – dat is een mooi voorbeeld waar het Sociaal Diaconaal Noodfonds (SDN) HardinxveldGiessendam een helpende hand kon bieden. De reparatie was te veel geld voor de schuureigenaar. Het Noodfonds zorgde dat de deur gemaakt werd. Diaken Arie Huisman (protestantse gemeente) en diaconaal vrijwilliger Ilona van HouwelingenVerkaik (Pinkstergemeente) vertellen hoe het Noodfonds werkt: “We bieden eerste hulp in acute nood. Dat doen we op praktische wijze, zoals bij het repareren van die schuurdeur. Of we zorgen dat iemand iets krijgt: een bed, een wasmachine. En we helpen financieel, vaak in de vorm van een lening.” Van de dertien kerkgenootschappen die HardinxveldGiessendam telt, zijn er maar liefst tien die samen­ werken in het Noodfonds. Iedere gemeente, dan wel diaconie, levert één medewerker. De plek waar vergaderd wordt, rouleert. Arie Huisman: “Er is respect voor elkaar. De kerk waar we

14

| Diakonia Februari 2015

vergaderen zorgt voor de opening. Daarin is de eigen identiteit zichtbaar, en dat mag best. We willen zo breed mogelijk zijn. Mooi dat dat kan!”

Geen langdurige hulp Het fonds is in principe alleen voor mensen van buiten de kerk. Degenen die er een beroep op doen zijn: vluchtelingengezinnen, mensen die op of onder de armoedegrens leven en mensen die door hoge schulden klem zijn komen te zitten. Het fonds is vindbaar via folders die bij instanties liggen en via de websites van de deelnemende kerken. Arie Huisman: “We hebben korte lijntjes. Als iemand om hulp vraagt, gaan we zo snel mogelijk met twee leden op bezoek voor een intakegesprek. Daarna beleggen we een bijeenkomst; wie kan die komt. We bespreken hoe we actie kunnen ondernemen. Kunnen we iets geven, een dienst leveren, geld lenen of verwijzen we door naar een instantie? We kennen hier de weg en de hulpinstanties kennen ons inmiddels ook. Daarbij scheelt het dat we een officiële stichting zijn en bij de Kamer van Koophandel

‘We helpen op praktische wijze, bijvoorbeeld met de huur van een moestuin. Zo kan deze persoon van eigen tuin eten. Hij deelt de oogst ook nog met anderen.’

ingeschreven staan. We melden iemand bijvoorbeeld aan bij de Voedselbank, of we bellen met de Sociale Dienst, Vluchtelingenwerk, Stichting Leergeld, de gemeente. Wij inventariseren het probleem en schuiven het daarna vaak door – we bieden geen structurele of langdurige hulp.”

Uit sociaal isolement Per adres mag niet vaker dan drie keer per jaar een aanvraag ingediend worden en het bedrag waarmee geholpen wordt, mag niet hoger zijn dan duizend euro per jaar. Maar per situatie wordt een afweging gemaakt. Ilona van Houwelingen: “Zo is er iemand die een volkstuintje heeft, maar eigenlijk de huur daarvan niet kan betalen. Wij dragen daar ieder jaar aan bij. Dat doen we omdat die persoon daardoor groenten van eigen tuin kan eten. Bovendien geeft hij altijd een heleboel van de oogst weer aan anderen, dus het effect van deze hulp is groot.” Behalve geld-gerelateerde bijstand geeft het fonds de aanvrager een zetje in de sociale richting. “We verwijzen door naar de plaatselijke welzijns­ organisatie Servanda die allerlei activiteiten heeft, bijvoorbeeld cupcakes versieren voor kinderen of kerststukjes maken. Wij regelen een afspraak, waardoor mensen uiteindelijk ook minder in een sociaal isolement komen te zitten.” De laatste twee jaar is het aantal aanvragen fors gestegen. De gevolgen van de crisis en van de participatiesamenleving worden nu merkbaar. Ilona van Houwelingen: “Toen ik erbij kwam werd me verteld dat er twee, drie vergaderingen per jaar waren. Inmiddels zien we elkaar bijna iedere week. We willen snel handelen. Soms gaat dat wat moeilijk, want we willen het liefst met een man en een vrouw samen op bezoek komen. Het SDN-team bestaat nu uit negen mannen en twee vrouwen. Dan moet er maar net een vrouw zijn die op korte termijn tijd heeft. Het zou dus mooi zijn als die verhouding meer evenredig is.”

Kerkelijk noodfonds starten? Op 75 plekken in Nederland zijn diaconieën betrokken bij een kerkelijk noodfonds. De meeste noodfondsen zijn interkerkelijk. Wilt u zich oriënteren op het starten van een nieuw noodfonds? Neem dan contact op met Meta Floor, [email protected]

Bijeenkomst noodfondsen Kerk in Actie organiseert op vrijdag 29 mei 2015 een expertise-meeting voor mensen die actief zijn in een diaconaal noodfonds. Doel: leren van elkaars ervaringen, tips delen en oplossingen bedenken voor knelpunten. Informatie en opgave bij Meta Floor, [email protected].

Mevrouw S. De samenwerking tussen de verschillende kerken is bijzonder. Ze hebben afgesproken dat als een hulpvraag voor een van de kerkgenootschappen gevoelig ligt, het fonds de aanvraag dan afwijst. Bij de oprichting van het Noodfonds was er namelijk sprake van dat sommige kerken moeite hadden met schulden door een gok- of drankverslaving. “We willen ieder in zijn eigen waarde laten en niet over de grenzen van kerken heengaan. Overigens hebben we in de praktijk nog niet zo’n afwijzing bij de hand gehad – maar het is goed om zo’n principeafspraak te maken.” Het fonds heeft nog een paar principes: nooit namen van hulpvragers voluit in mails zetten, maar altijd praten over bijvoorbeeld mevrouw S. Wel alles netjes verantwoorden in een jaarverslag. Verder moet je zorgen dat je je aan de regels houdt. Als je als kerk dingen stimuleert die bijvoorbeeld illegaal zijn, dan ga je op een verkeerde manier over de tong. Dat moet je niet willen, zeker niet in een dorp, aldus Ilona en Arie. Tot slot: het fonds helpt alleen inwoners van Hardinxveld-Giessendam. “Sommige kerken hebben een regiofunctie, maar we stellen echt een grens.” Het is mooi werk, vertellen Arie Huisman en Ilona van Houwelingen. “Het is weliswaar frustrerend dat je de regels niet kunt veranderen. Maar je kunt met een beetje praten bereiken dat een incassobureau enige uitstel van betaling geeft, dat iemand niet op straat wordt gezet, of dat een huis wordt toegewezen. Je krijgt dus best veel voor elkaar.”

Diaken Arie Huisman (PKN) en diaconaal vrijwilliger Ilona van Houwelingen-Verkaik (Pinkstergemeente).

Tekst en foto’s: Margot Berends, freelance journalist en fotograaf

15

m1

vraag, 3 diakenen

Het diakenpanel 2015 stelt zich voor

Nieske Visser

Jan Schrijver

Daniëlle Jannes

uit Huissen

uit Helmond

uit Tienhoven

Een gereformeerd gezin met zes kinderen en een harmonium. 56 jaar geleden ben ik daar als oudste geboren in de Noordoostpolder. Inmiddels woon ik samen met Peter in Huissen, een rooms-katholiek stadje tussen Arnhem en Nijmegen.

‘De kerk als pleisterplaats’ staat centraal bij de Protestantse Gemeente in Helmond, waartoe ook Laarbeek en Mierlo behoren. Onze pleisterplaats, de Bethlehemkerk, is open voor iedereen die een kerkelijk huis zoekt of onder­ steuning bij geloofs- en levensvragen.

Mijn naam is Daniëlle Jannes. Ik ben getrouwd, 36 jaar en moeder van 2 jonge kinderen. Wij wonen in een rijtjeshuis te Maarssen. In het dagelijks leven ben ik werkzaam als medisch analist in het Diakonessenhuis Utrecht.

Ik heb nog nooit zo lang met zo veel plezier ergens gewoond. Niet in het minst door onze kleine, actieve protestantse gemeente. Een van de allereerste Samen op Weg-gemeenten. Met 600 leden, een predikant voor 80% en een klein kerkgebouw, middenin de stad. Op steenworp afstand de rk-kerk en het Dominicanenklooster.

Belangrijke (diaconale) thema’s: 1. Er zijn voor iedereen. 2. Laagdrempelig sociaal in de directe omgeving. De komende jaren zal de pleisterplaats zich verder ontplooien: rust- en inspiratieplek, gelijkwaardig ontmoeten en verbinden.

Ik ga naar de protestantse kerk in Tienhoven, een dorp op ongeveer 6 km van Maarssen. Daar waar mijn ‘roots’ liggen. Onze gemeente telt ongeveer 500 leden. Tijdens de kerkdiensten zijn er relatief veel kinderen. Door de kleinschaligheid is het echt ‘ons kent ons’, de betrokkenheid is groot.

Mijn geloof is een belangrijke drijf­veer en ik ben graag breed bezig. Als penningmeester van een diaconie met nog 3 diakenen en een vacature zit ik echt op mijn plek met mijn enthousiasme en creativiteit. Alle diaconale activiteiten komen daar aan bod, zoals de projecten die we steunen: regionaal, door gemeente­ leden aangedragen of van Kerk in Actie. We gaan dit jaar op zoek naar een nieuw project om ons voor langere tijd aan te verbinden. Zes jaar geleden kozen we voor Nova, milieuvriendelijk koken en stoken in Zuid-Afrika. Nu is duurzaamheid een officieel beleidsspeerpunt en Huissen een Groene Kerk. Ik ben benieuwd wat nu op ons pad komt!

16

| Diakonia Februari 2015

Een voorbeeld: een workshop bijbels koken voor een bepaalde doelgroep. Met groenten, verbouwd door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Met een maatschappelijk werker erbij die ook een kei is in toetjes. Maar ook: het halfjaarlijks overleg van ‘Diakenen in de Peel’, een initiatief van de diaconie Asten-Someren. Samen met mijn vrouw Liesbeth woon ik in het mooie Helmond. Diaken worden was nooit in mij opgekomen. Ik was al eerder secretaris van de kerkvoogdij in Grevenbicht en later kerkvoogd in Helmond. Een van onze predikanten zei in 2007: “De diaconie zoekt een secretaris en we denken aan jou.” Nu ben ik 1 van onze 6 diakenen. Ooit zei iemand dat je dat ook na de functie blijft. Dat zou best eens kunnen.

In 2009 werd ik vanuit de gemeente voorgedragen als diaken. Ik wilde graag betrokken blijven – mijn partner gaat niet naar de kerk – en heb daarom het ambt aanvaard. Onze diaconie bestaat uit 5 mensen. De 6 jaar dat ik nu diaken ben, doe ik het secretariële werk. Het inspireert mij om mensen binnen de gemeente te helpen door even een praatje te maken, maar ook door mijn enthousiasme over te brengen wanneer we om het jaar een bepaald project steunen. De diaconie start met een bedrag en gedurende het jaar zamelen we geld in. Afgelopen jaar was kinderhospice Binnenveld het doel. Zorgvuldig omgaan met diaconaal geld is best moeilijk binnen onze gemeente die weinig hulpvragers kent.

ANBI en uw diaconie Vanaf 1 januari 2016 moeten ook diaconieën aan de nieuwe ANBI-regelgeving voldoen. Henk Lubberts, werkzaam voor Kerk in Actie, legt uit wat dit voor diaconieën betekent. ANBI staat voor Algemeen Nut Beogende Instellingen. De regelgeving hiervoor is gewijzigd en ook diaconieën van de Protestantse Kerk moeten aan die nieuwe regels voldoen. Een diaconie is namelijk ook een ANBI-instelling. En giften aan de diaconie zijn aftrekbaar voor de belasting.

Wat zijn die nieuwe regels? Elke gemeente, diaconie en classicale vergadering is verplicht om online transparant te zijn over bestuur, beloning, doel en beleidsplan, over jaarrekening en jaarverslag. Voorheen kon een gemeentelid bij het aangifteformulier voor inkomstenbelasting volstaan met een papieren lijstje van giften. Dat gaat veranderen: de Belastingdienst wil dat alle ANBI’s, dus ook de diaconieën, digitaal aan te klikken zijn binnen het aangifteformulier.

Waarom is ANBI belangrijk? Voor gemeenteleden is de giftenaftrek een extra stimulans om te geven. Voldoet een rechtspersoon die tot de Protestantse Kerk behoort (zoals de diaconie) hier niet aan, dan kan de ANBI-status vervallen. Met daling van diaconie-inkomsten tot gevolg.

Wat doet Kerk in Actie/Protestantse Kerk? 1 Kerk in Actie/Protestantse Kerk heeft alle rechtspersonen die tot de Protestantse Kerk in Nederland behoren, doorgegeven aan de Belastingdienst, dus ook uw diaconie. 2 Wij zorgen ervoor dat alle rechtspersonen vindbaar zijn op www.protestantsekerk.nl/anbi. Met de formele naam rechtspersoon en lokale website waarop de ANBI-gegevens staan. 3 In de loop van 2015 voegen we hier ook het RSIN-nummer aan toe (Rechtspersonen en Samenwerkingsverbanden Informatienummer), zodra dat Belastingdienst dat aan ons door-

geeft. Wij nemen dit RSIN-nummer ook op in het ledenregistratiesysteem van de Protestantse Kerk, het LRP. 4 Wij verzorgen ook de (adres)wijzigingen naar de Belastingdienst. Dat geldt ook voor mutaties van de rechtspersonen, bijvoorbeeld als gemeenten fuseren.

Wat moet de diaconie doen? 1 Vul een webpagina in met de eigen ANBIgegevens. Dit kan een eigen diaconiewebsite zijn of een webpagina op de site van uw kerkelijke gemeente. 2 Vul hierop ook het RSIN-nummer in (tabblad Bestuurlijke gegevens). Dat is op zijn vroegst halverwege 2015 te vinden in het LRP, zodra het beschikbaar is. 3 Zorg tegelijk ook voor actuele gegevens in het LRP.

Wat moet u NIET doen? Informatie vanuit de Belastingdienst krijgt u via Kerk in Actie/Protestantse Kerk. Dat geldt ook voor uw RSIN-nummer. Neem hierover daarom vooral niet zelf contact op met de Belastingdienst.

Heeft u al een RSIN-nummer? Een enkele diaconie heeft al een RSIN-nummer omdat er personeel in dienst is. Dit nummer is via het LRP met de Belastingdienst afgestemd. Irene Versnel, Communicatie & Fondsenwerving Protestantse Kerk

Alle informatie is uitgebreider te vinden op www.protestantsekerk.nl/anbi. Nog meer weten? Mail dan naar [email protected].

17

m Portret

diaconie

NOVA-project in Zuid-Afrika. Kerk in Actie steunt dit project jaarlijks met een bedrag van € 60.000.

Groene Kerk Zwolle-Zuid investeert in bewustwording ‘om de hoek’ en ‘ver weg’

Duurzaam leven moet wortelen De zwo-commissie van de Adventskerk in Zwolle-Zuid heeft goed nagedacht over de manier waarop ‘duurzaam leven’ vorm zou moeten krijgen. Ze kozen niet voor de meest voor de hand liggende gedachten en ideeën. Zo kwamen ze tot een plan. Zowel voor de eigen omgeving als verder van huis. In 2012 begonnen de leden van de zwo-commissie met het op schrift stellen van het idee. Dat kostte kruim. Want wat wil je nou precies met het begrip ‘duurzaam leven’ en kijk je vooral in je eigen achtertuin of wil je ook ‘verderop’ iets kunnen betekenen voor de medemens? Het werd een combinatie van beide. Zwolle-Zuid koos ervoor om het duurzame NOVA-project in Zuid-Afrika te ondersteunen en daarnaast binnen de eigen Zwolse gemeenschap het idee te laten wortelen.

Wederkerigheid Voor Gebca Velema, voorzitter van de zwowerkgroep, leunt deze keuze vooral op het principe van wederkerigheid. “Hoe kun je nou tegen mensen in Zuid-Afrika zeggen dat wij wel een manier weten

18

| Diakonia Februari 2015

waardoor ze daar minder CO2 uitstoten met stoken en koken, terwijl we er hier misschien wel minder aandacht voor hebben. Wat ik bedoel te zeggen is dat we van elkaar kunnen leren. Openstaan voor elkaars gedachten en leefwijzen.” Gebca Velema doelt hiermee ook op de manier waarop mensen tijdens de dagelijkse gang van zaken met elkaar omgaan. Duurzaamheid, zo zeggen ze in Zwolle, kent vele aspecten: het zuinig omgaan met grondstoffen, een schoon milieu, maar ook de menselijke verhoudingen in onze omgeving en vooral ook wereldwijd.

Niet de makkelijke weg “Toen we in 2012 als zwo-commissie een project wilden kiezen, wilden we dat niet doen via ‘de

makkelijke’ weg. Je kunt heel eenvoudig zeggen: we kiezen wel een schooltje of een ziekenhuis in Afrika. We dachten goed na en concludeerden dat vermindering van CO2-uitstoot binnen het NOVA-project ons aansprak.” De Adventskerk geeft gedurende drie jaar niet alleen enkele duizenden euro’s steun aan het project, maar voelt zich ook verbonden met de gemeenschap in Zuid-Afrika. Op alle mogelijke manieren probeert de zwo-commissie in de eigen omgeving duidelijk te maken hoe het van jaar tot jaar is gesteld met het NOVA-project en wat er – o.m. met de geldelijke steun uit Zwolle – is bereikt. Zo is NOVA er vorige winter in geslaagd om bijna 18.000 huishoudens in Afrika over te laten gaan op het op een andere, schonere manier ontsteken van een kolenvuur.

‘Duurzaam leven zit nog niet voldoende tussen de oren’ Elke winter, in Zuid-Afrika van mei tot augustus. werft NOVA werkloze mensen uit gemeenschappen waar de meeste kolen worden gebruikt. Ze krijgen een grondige training in zowel de theorie als de praktijk over het aansteken van een kolenvuur. Daarna gaan ze terug naar hun gemeenschappen om de bewoners te laten zien hoe schonere en efficiëntere vuren kunnen worden gemaakt.

grote achterban hebt. Zodra je dit hebt geregeld komen de concrete zaken als vanzelf. Eerst de verankering van duurzaam leven in het denken van de mensen. Als dat niet zo is, heeft het geen zin om allerlei concrete plannetjes te maken. Aan de andere kant: als de overtuiging er is, komt het min of meer vanzelf goed.”

Ongerustheid Natuurlijk zijn er al wel wat concrete initiatieven in de Adventskerk, die ook een Groene Kerk is: het kopen van Fair Trade producten in de kerk, het aanprijzen van spaarlampen en het enquêteren van gemeenteleden over ‘duurzaamheid’. Dat laatste leidt bij Johan Deurloo wel tot enige ongerustheid. “Het lijkt wel of mensen wat vermoeid raken door de steeds terugkerende discussie over duurzaamheid. Daarom is het zo mogelijk nog belangrijker dat we helder uitleggen wat we willen, want duurzaamheid is en blijft van het allergrootste belang. Op gezinsniveau zou je kunnen beginnen met het eten van verantwoord vlees of een dagje in de week zonder vlees. Maar ja, biologisch vlees is zo duur, zeggen mensen dan. De oplossing is heel simpel: koop een kleiner stukje. Dat is in meerdere opzichten beter, je bent niet meer geld kwijt en je draagt heel concreet bij aan duurzaam leven.” Tekst en foto’s: Gerrit Groeneveld, freelance journalist en fotograaf

Bewustmaking Juist omdat ze bij de Adventskerk zowel in de eigen omgeving als over de grenzen willen kijken, hebben ze een aantal mensen gevraagd plaats te nemen in de werkgroep ‘Duurzaam Leven’. Een van de mensen is Johan Deurloo. Deze oudbeleidsmedewerker van Waterschap Vechtstromen wilde wel meedoen. In zijn werk voor het waterschap speelde de factor ‘duurzaamheid’ al lang een prominente rol. Johan Deurloo is ervan overtuigd dat duurzaam leven in je eigen omgeving begint met bewustmaking. “Het aan de man brengen van LED-lampen of het stimuleren van zonnecellen op je dak heeft amper zin als daar geen oprechte overtuiging achter zit”, zo meent hij. Op dat gebied valt er in Nederland nog wel wat werk te verzetten. “Iedereen is absoluut van goede wil”, zo zegt hij, “maar het ‘duurzaam leven’ zit nog niet voldoende tussen de oren.”

Woonplaats: Zwolle

Functie: ‘Aanjager’ werkgroep Duurzaam Leven Zwolle-Zuid, lid zwo-commissie

Naam: Johan Deurloo

Beroep: Voormalig beleidsmedewerker Waterschap de Vechtstromen

Woonplaats: Zwolle Diaken Annemieke van der Kolk (li) en vrijwilliger

m

Overtuigingskracht

Functie:

Johan Deurloo zou in de regio het liefst een Zwolse groep ‘Duurzaamheid’ zien. Maar zover is het nog niet. “We zijn hier met tien kerken. Wat zou het mooi zijn als we samen naar één doel toe zouden kunnen werken. Met z’n allen hebben we meer overtuigingskracht. Heel belangrijk in het streven naar duurzaam leven is dat je een

Voorzitter zwo-commissie Zwolle-Zuid

Naam: Gebca Velema

Beroep: Docente en leerlingbegeleidster ROC

19

m Uit

de praktijk

Sally Ebot met Caroline Visser (protestantse diaconie Wijchen) en de ‘Community Service Award 2014’.

Voormalig asielzoekster Sally Ebot is volledig ingeburgerd

‘Casey heeft een prachtig leven hier, die kinderen hebben niets’ Elf jaar geleden was Sally Ebot uitgeprocedeerd. Na medische perikelen volgde uiteindelijk toch naturalisatie, met steun van de protestantse diaconie in Wijchen. Ze is nu ingeburgerd.

Sally Ebot zet zich in voor gehandicapte kinderen in haar moederland Kameroen. Dat bleef niet onopgemerkt. Ze ontving de ‘Community Service Award 2014’ van het in Nederland verschijnende Afrikaanse magazine The Voice, dat elk jaar verdienstelijke Afrikanen in het zonnetje zet. “Kijk naar mijn zoon”, zegt Sally Ebot trots. “Casey is vrolijk, op school gaat het goed. In Kameroen zou hij al lang zijn overleden. Gehandicapte kinderen daar hebben geen leven. Ik mag hun stem zijn.” Sally Ebot heeft er zo ongeveer een dagtaak aan. Met e-mail en telefoon regelt ze vanuit haar woning in Wijchen

20

| Diakonia Februari 2015

van alles voor de Casey Troy Foundation: veel administratie, een operatie voor een gehandicapt kind in een ziekenhuis en de menu’s voor vrijwilligers uit Nederland. Het fonds geeft gehandicapte kinderen in Kameroen een toekomst. Sally: “Het helpt mij om even niet aan mijn eigen problemen te hoeven denken.”

Op de vlucht Ruim elf jaar geleden stond Sally er helemaal alleen voor. Wegens familieproblemen was ze Kameroen ontvlucht. Op weg naar Engeland werd ze in Nederland aangehouden. Ze belandde in een politiecel, zwanger van een tweeling. Uitzetting

dreigde. Haar medische omstandigheden brachten haar in het Radboudziekenhuis in Nijmegen, waar haar zoontjes Casey en Shawn werden geboren. Casey bleek een ernstige vorm van spina bifida te hebben, een ‘open ruggetje’. Bij herhaling vroeg een neuroloog haar een verklaring te tekenen dat ze afzag van verdere behandeling van haar zoontje, omdat diens toekomstperspectief uiterst beperkt zou zijn. Sally weigerde. “De dokter was God niet. God heeft me dit kind gegeven. Als Hij het terug wil, zal Hij het wel nemen. Dat is niet aan ons.”

Strijd om verblijfsvergunning Niet alleen om het leven van Casey moest Sally strijden, ook om haar verblijfsvergunning. “Terugkeer naar Kameroen zou Casey’s dood hebben betekend. Voor kinderen met een beperking is daar vrijwel geen zorg. Er ligt een taboe op; meer dan eens heb ik een gehandicapt kind aangetroffen in een donker schuurtje. Als er al medische voorzieningen zijn, hebben de ouders vaak geen geld om een behandeling te betalen.” Na aandacht in de media (Netwerk, SBS6) kreeg Sally een tijdelijke medische vergunning, een aantal verlengingen verder volgde naturalisatie. “Op dat moment begon Sally’s leven in Nederland eigenlijk pas echt”, zegt haar begeleidster Caroline Visser, die zich als diaken van de protestantse gemeente in Wijchen over Sally en haar kinderen ontfermde. “Onze diaconie heeft zich er altijd kwaad over gemaakt dat asielzoekers met een medische vergunning geen taallessen Nederlands mogen volgen. Wat heb je daar aan als je toch weg moet, wordt er gedacht. Ondertussen krijgen de mensen wel allerlei moeilijke brieven in het Nederlands en mogen ze zich ook niet scholen. Ze kunnen op geen enkele manier werken aan hun toekomst. Dat doet wat met hen. Zo worden jonge levens vergooid. Met tuinonderhoud of klussen in een kringloopwinkel proberen we hen nog iets te bieden waar ze voor kunnen leven.”

ze twee jaar geleden in Kameroen traditioneel is getrouwd, niet naar Nederland komen. Sally ziet hem eens per jaar als ze voor drie, vier weken in Kameroen is. In haar moederland is het inmiddels weer veilig voor haar, teruggaan is om Casey echter geen optie.

Zorg voor 50 kinderen Casey’s situatie is voor Sally de inspiratiebron voor haar inzet voor de Casey Troy Foundation. “Zonder Casey had ik niet geweten hoe ik met gehandicapte kinderen om zou moeten gaan. Casey is vanaf de dag van zijn geboorte zielsgelukkig, ik wil dat kinderen in Kameroen ook geven.” De stichting, die Sally met steun van de Wijchense diaconie oprichtte, biedt zo’n vijftig lichamelijk gehandicapte kinderen zorg en revalidatie. Dit gebeurt in de regio Kumba in het zuidwesten van Kameroen, waar Sally vandaan komt. Sommige kinderen wonen tijdelijk in het Casey’s Home, dat de stichting liet bouwen. Sally: “Vanuit Wijchen kan ik veel doen. Mijn stress kan ik omzetten in energie voor de kinderen daar. Shawn en Casey hebben een prachtig leven hier, die kinderen hebben niets. Mijn hoofd zit altijd vol. Bezig zijn voor Kameroen helpt om het een beetje leger te maken.” Caroline Visser kan dat bevestigen. “Toen Casey eens heel erg ziek was, hebben we samen het bouwplan voor Casey’s Home getekend. Dat hielp om de gedachten te verzetten.” Tekst: Jan Kas, freelance journalist Foto’s: Diaconie Wijchen

Ondersteuning diaconie De diaconie zorgde ervoor dat Sally toch Neder­ lands kon leren en ook haar rijbewijs haalde. Bovendien werd een regeling getroffen voor een aangepaste auto. Na haar naturalisatie rondde Sally met succes een opleiding tot tandartsassistente af. Een baan zit er voor haar echter niet in, want Casey moet geregeld in het ziekenhuis worden behandeld en Sally moet er dan voor hem zijn. Casey, inmiddels een ijverige leerling van groep 7 van een mytylschool in Nijmegen, heeft last van een chronische botontsteking en is veel ziek, ook door spontane fracturen. De gemeente heeft Sally vrijgesteld van werk, ze ontvangt een bijstandsuitkering. Doordat ze onvoldoende inkomen heeft kan haar partner Prosper, met wie

Sally Ebot ontvangt de ‘Community Service Award 2014’ uit handen van pastor Elvis Iruh, uitgever van het in Nederland verschijnende Afrikaanse magazine The Voice.

21

m Berichten

Info over Wmo 2015

Diaken schrijft boek

Vanaf 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor een belangrijk deel van de ondersteuning aan mensen zodat zij zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen en anderen kunnen blijven ontmoeten. Uw diaconie heeft u daar ongetwijfeld mee te maken. Misschien ziet u als diaken door de bomen het bos niet meer. Daarom heeft Kerk in Actie de belangrijkste wijzigingen voor u op een rijtje gezet. U kunt het vinden

op www.kerkinactie.nl/ldd2014 : Informatie over de nieuwe Wmo (onder ‘Downloads’). U vindt daar op twee A4-tjes : • Wat moet u weten? • Waar moet u op letten? • Wat kunt u nu al doen? • Hoe kunt u waakzaam blijven? Goede en handige informatie over de veranderingen in de Wmo vindt u ook op www.hoeverandertmijnzorg.nl.

over participatiemaatschappij Gijs Schuurman – diaken in Hardenberg – schreef een boek over de veranderingen in de zorgwetten per 2015: Van verzorgingsstaat naar participatie­ samenleving. In het boek beschrijft Schuurman niet alleen de wettelijke kaders maar ook de voorzieningen waar mensen nog recht op houden en vanuit welke regeling. Hij hoopt hiermee duidelijkheid te kunnen scheppen in de wirwar van regels. Wilt u of uw diaconie ook meer duidelijkheid rondom de nieuwe regels en wetten? Het boek van Schuurman is te bestellen via uw boekhandel: ISBN 978 946 254 5168. Contact met Gijs Schuurman kan via e-mail: [email protected].

Biddag Materiaal voor viering en gesprek Op woensdag 11 maart a.s. of de zondag erop volgend is het biddag voor gewas en arbeid. Met het oog hierop heeft Kerk in Actie in samenwerking met de Raad van Kerken materiaal voor viering en gesprek gemaakt. Het materiaal verschijnt als themakatern ‘Participatie in werk’ in Oecumenisch Bulletin 1/2015. Hoe hoog is in uw regio de werkloosheid en wat zijn de kansen op werk? In het kader van de Participatiewet worden mensen met een beperking en bijstandsgerechtigden naar de arbeidsmarkt geleid. Hoe verloopt dat? Voor velen brengt een situatie van langdurige werkloosheid verarming met zich mee. Is uw kerkelijke gemeente betrokken bij initiatieven om armoede tegen te gaan? Al deze vragen kunnen in de voorbereiding op biddag een rol spelen en een plek krijgen in een viering. Het materiaal is te downloaden via www.raadvankerken.nl/fman/6245.pdf of voor € 3,- (incl. verzendkosten) te bestellen via [email protected].

Nieuwe vakantiegids Ook in dit jaar organiseert Hetvakantiebureau.nl meer dan 60 diaconale vakanties voor senioren en voor mensen die in het dagelijks leven extra zorg of aandacht nodig hebben. Alle vakantieweken hebben een open, protestants-christelijk karakter. Tijdens de ‘Vakanties met aandacht’ staan ervaren en enthousiaste vrijwilligers dag en nacht klaar om de vakantiegasten een heerlijk vakantie­gevoel te bezorgen. Zij helpen bij de activiteiten, indien nodig bij de persoonlijke verzorging en bieden een luisterend oor. Er worden tijdens de week diverse activiteiten georganiseerd zoals een busreis, een creatieve workshop, een muziek- of dansoptreden of een prachtige (rolstoel)fietstocht door de omgeving. Maar er is ook voldoende ruimte om zelf iets te ondernemen of juist even niets te doen. Neem contact op voor het reserveren van een vakantie, het aanvragen van de Vakantiegids 2015 of voor meer informatie: telefoon (0318) 48 66 10 of e-mail [email protected]. Zie ook www.hetvakantiebureau.nl en het artikel op pagina 4-6 van deze Diakonia.

22

| Diakonia Februari 2015

Paasgroeten

actie 2015

Paasgroeten

anden Met open h binnen gedetineerden t? met Pasen voor u ook een kaar Een goede wens rland. Stuurt buiten Nede actie /paasgroeten ie.nl inact www.kerk

en

ers. ncentrum Uitgev aat en Boeke Justitiepastor s, Protestants in Actie, Epafra ef van Kerk ctie, een initiati Paasgroetena

Achterop de paasgroetenkaarten van 2015 staat: “Op veertig lapjes stof hebben vrouwelijke gevangenen het thema ‘Met open handen’ verbeeld. Zo werd dit doek een uitdrukking van wat wij van God mogen ontvangen en doorgeven. Dat stuur ik met Pasen graag aan u door.” Ook dit jaar weer versturen veel gemeenteleden kaarten aan gevangenen in Nederland, aan Nederlanders in buitenlandse gevangenen en aan mensen en organisaties van de groetenlijst van Amnesty International. Alle informatie over deze actie is te vinden op www.kerkinactie.nl/paasgroetenactie. De eerste bestellingen zijn al binnen! Zo’n groet doet goed, het verbindt de ontvanger ervan voor even weer met de buitenwereld. Diaconieën en zwo-groepen zorgden ervoor, dat er in 2014 in een kleine 60 gevangenissen paasgroetenkaarten werden uitgedeeld. Bij elkaar werden er zo’n 70.000 kaarten verstuurd. Doet u ook (weer) mee?

Ab Harrewijn Prijs De Ab Harrewijn Prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan een persoon of groep die zich inspant voor de ‘onderkant’ van de samenleving. Iedereen mag kandidaten voordragen. Kent u diakenen of vrijwilligers die locaal of landelijk actief zijn in een inspirerend, creatief project? Nomineer deze persoon of groep via www.abharrewijnprijs.nl.

iPad

zoekt nominaties

Veertigdagentijd Open je handen Bent u al druk bezig met de campagne voor de veertigdagentijd? Eén van de projecten die in deze campagne centraal staat is het diaconaal vakantiewerk van Hetvakantiebureau.nl. In deze Diakonia leest u erover op pagina 4-6. Meer info: www.kerkinactie.nl/40dagentijd.

Diakenen in Ommen delen kleding uit aan asielzoekers. Foto: Gerrit Groeneveld

Presentatie onderzoek naar inzet diaconieën Tijdens de jubileumvergadering op 28 maart 2015 presenteren de Federatie van Diaconieën en Kerk in Actie hun onderzoek naar de maatschappelijke inzet door diaconieën. Dit zal gebeuren in de Domkerk in Utrecht. In het aprilnummer van Diakonia kunt u er meer over lezen. Weet u wat de Federatie van Diaconieën inhoudt en waar zij voor staat? Lees het artikel op pagina 10 van deze Diakonia!

23

Goede God Toen ik het huis van mijn ouders verliet, mijn huis en mijn land mijn familie en vrienden, deed ik dat omdat er geen andere keus was. Ik wilde alleen maar een beter leven. Alleen maar een leven, een toekomst voor mijn vrouw, mijn kinderen, alleen maar een plaats om te zijn. Maar ze wilden ons hier niet. In Europa is geen plaats voor ons. Niet in Italië, niet in Griekenland of Spanje. Naar Nederland hoef je niet te gaan, daar is geen plaats, geen toekomst, niks. Ze stopten me in een detentiecentrum en zeiden keer op keer: Ga terug naar waar je thuishoort, maak een nieuwe start in je leven, verlies de hoop niet, ga. Ga! Goede God, Nu vraag ik U: Wees hier bij mij, Wees met ons als een licht in donkere tijden, als een schuilplaats om in te vluchten. Verlaat me niet. Kom met uw licht en maak een weg naar een betere toekomst. Amen Gebed van een uitgeprocedeerde asielzoeker in detentiecentrum Zeist Foto: HH/Werry Crone