Vaardigheden: Bewustwording I:

De VrijBaan Empowerment Methode - Oefeningen

Vaardigheden: Bewustwording I: Betekenis van vaardigheden

Component(en): X Competentie

Bewustwording

O Zelfbeschikking O Impact O Betekenis O Positief identiteitsgevoel O Groepsoriëntatie

Doel De deelnemer is zich bewust van de betekenis van vaardigheden voor een bepaalde functie.

Voorwaarden De deelnemers oefenen eenzelfde functie uit.

Deelnamevorm en deelnemers Deelnamevorm groepsgewijs Minimum aantal 2 Maximum aantal 8

Beschrijving activiteiten Zie Handleiding Vaardighedenspel Gerrickens.

Tijd benodigd voor uitvoering oefening Inleiding met uitleg 10 minuten Oefening 40 minuten Nabespreking 20 minuten __________ Totaal 70 minuten

379


Benodigde middelen Vaardighedenspel

Resultaat-/effectmeting De deelnemer kan aangeven wat de betekenis is van bepaalde vaardigheden voor een bepaalde functie.

Werkomgeving Standaard trainingsopstelling

Bron Peter Gerrickens, Handleiding Vaardighedenspel

380


Vaardigheden: Bewustwording II: Vaardighedenprofiel


Bewustwording


Doelen 1. De deelnemer kan zijn eigen vaardigheden op een rijtje zetten. 2. De deelnemer kan feedback geven en ontvangen.

Deelnamevorm en deelnemers Deelnamevorm tweetal(len) Minimum aantal 2 Maximum aantal 2

Beschrijving activiteiten Zie Handleiding Vaardighedenspel Gerrickens



381


Resultaat-/effectmeting • De deelnemer heeft zijn eigen vaardigheden op een rijtje gezet. • De deelnemer geeft feedback en ontvangt feedback.



382


Vaardigheden: Bewustwording III: Vaardighedenmatrix


Bewustwording


Doelen 1. De deelnemer kan zijn eigen vaardigheden in kaart brengen. 2. De deelnemer heeft een beeld van de mate waarin iemand plezier beleeft aan het toepassen van afzonderlijke vaardigheden. 3. De deelnemer kan knelpunten en groeimogelijkheden van zijn vaardigheden in zijn functie in kaart brengen.

Deelnamevorm en deelnemers Deelnamevorm individueel Minimum aantal niet van toepassing Maximum aantal niet van toepassing



383


Benodigde middelen Vaardighedenspel, pen en papier en de vaardighedenmatrix

Resultaat-/effectmeting • De deelnemer heeft zijn eigen vaardigheden in beeld gebracht. • De deelnemer heeft er een beeld van in hoeverre hij plezier beleeft aan het toepassen van zijn afzonderlijke vaardigheden. • De deelnemer kan zijn knelpunten en groeimogelijkheden van zijn vaardigheden in zijn functie benoemen.



384


Vaardigheden: Bewustwording IV: Gewenste vaardigheden


Bewustwording


Doelen 1. De deelnemer kan zich een beeld vormen van de vaardigheden die hij graag zou willen aanleren. 2. De deelnemer kan andere deelnemers feedback geven met betrekking tot de vaardigheden die de ander wil aanleren.

Voorwaarden De deelnemers kennen elkaar goed.




385


Benodigde middelen Vaardighedenspel, pen en papier

Resultaat-/effectmeting De deelnemer benoemt de vaardigheden die hij graag wil aanleren. De deelnemer geeft en ontvangt feedback op de vaardigheden die hij wil aanleren en de vaardigheden die anderen willen aanleren.



386


Vaardigheden: Bewustwording V: Vaardighedenveiling


Bewustwording


Doel De deelnemers zijn zich bewust van het belang van verschillende vaardigheden ten opzichte van elkaar.




Benodigde middelen Vaardighedenspel, pen en papier, een kopie van de lijst met vaardigheden en speelgoedgeld

387


Resultaat-/effectmeting De deelnemer geeft feedback op zijn keuzes en de keuzes van anderen.



388


Vaardigheden: Bewustwording VI: Vaardigheden en kwaliteiten


Bewustwording


Doel De deelnemer is zich bewust van de samenhang tussen vaardigheden, kwaliteiten en vervormingen.

Voorwaarden Goed inzicht hebben in het eigen functioneren.

Deelnamevorm en deelnemers Deelnamevorm individueel Minimum aantal niet van toepassing Maximum aantal niet van toepassing



389


Benodigde middelen Vaardighedenspel, pen en papier en het kwaliteitenspel

Resultaat-/effectmeting De deelnemer kan de samenhang tussen eigen vaardigheden, kwaliteiten en vervormingen benoemen.



390


Vaardigheden: Discussie I: Onzekerheid bespreekbaar maken


Bewustwording

O Zelfbeschikking O Impact O Betekenis O Positief identiteitsgevoel X Groepsoriëntatie

Feedback

Doelen 1. De deelnemer is zich bewust van het effect van onzekerheid op de eigen vaardigheden. 2. De deelnemer kan nagaan of anderen onzekerheid bij hem herkennen.

Voorwaarden De deelnemers kennen elkaar redelijk goed en vertrouwen elkaar.




391



Resultaat-/effectmeting • De deelnemer kan uitleggen wat het effect van onzekerheid op de eigen vaardigheden is. • De deelnemer vraagt anderen of ze deze onzekerheid herkennen.



392


Vaardigheden: Discussie II: Competenties, vaardigheden en kwaliteiten


Bewustwording


Feedback

Doelen • De deelnemer is zich bewust van de competenties die voor zijn functie van belang zijn. • De deelnemer kan benoemen welke vaardigheden en kwaliteiten bij elke competentie horen.

Voorwaarden Deelnemers oefenen eenzelfde functie uit.




393


Benodigde middelen Vaardighedenspel, kwaliteitenspel, pen en papier

Resultaat-/effectmeting • De deelnemer kan uitleggen welke competenties voor zijn functie van belang zijn. • De deelnemer kan uitleggen welke vaardigheden en kwaliteiten bij elke competentie horen.



394


Vaardigheden: Discussie III: Meningsvorming over een functie


Bewustwording


Feedback

Doel De deelnemer kan zich een mening vormen over welke vaardigheden in een bepaalde functie het meest relevant zijn.

Voorwaarden De deelnemers oefenen eenzelfde functie uit of bereiden zich daarop voor.


Beschrijving activiteiten Zie Handleiding Vaardighedenspel Gerrickens


395



Resultaat-/effectmeting De deelnemer geeft zijn mening ten aanzien van de vaardigheden die in een bepaalde functie het meest relevant zijn.



396


Vaardigheden: Discussie IV: Kwartetten


Bewustwording


Feedback

Doel De deelnemer krijgt inzicht in bij elkaar horende vaardigheden en het belang daarvan voor een functie.

Voorwaarden De deelnemers oefenen eenzelfde functie uit of bereiden zich daarop voor.




397


Benodigde middelen Vaardighedenspel, kopie van de lijst met vaardigheden

Resultaat-/effectmeting De deelnemer kan aangeven welke vaardigheden bij elkaar horen en het belang daarvan voor een functie.



398


Vaardigheden: Discussie V: Grote groepen


Bewustwording


Feedback

Doel De deelnemer kan deelnemen aan een discussie in een grote groep.

Deelnamevorm en deelnemers Deelnamevorm groepsgewijs Minimum aantal 10 Maximum aantal 20 per spel (in totaal maximaal 200)



Benodigde middelen Vaardighedenspel, flap-over en stiften

399


Resultaat-/effectmeting De deelnemers discussiëren in tweetallen en lichten de mening van het tweetal toe aan de hele groep.

Werkomgeving Standaard trainingsopstelling / conferentieruimte


400


Vaardigheden: Evaluatie Component(en): X Competentie

Vertellen over jezelf


Evaluatie

Doel De deelnemer kan een cursus of training evalueren.





Resultaat-/effectmeting De deelnemer evalueert met behulp van een vaardigheid de cursus of training.

401




402


Vaardigheden: Feedback I: Vaardigheden waarnemen

Component(en): O Competentie O Zelfbeschikking X Impact

Bewustwording

O Betekenis O Positief identiteitsgevoel O Groepsoriëntatie

Doelen 1. De deelnemer is zich bewust van de eigen vaardigheden en de mate waarin deze voor anderen zichtbaar zijn. 2. De deelnemer kan feedback geven en ontvangen.





403


Benodigde middelen Vaardighedenspel, pen en papier en kopie van de lijst met vaardigheden

Resultaat-/effectmeting • De deelnemer kan de vaardigheden die voor anderen zichtbaar zijn, benoemen. • De deelnemer geeft en ontvangt feedback.



404


Vaardigheden: Feedback II: Hoe anderen jouw vaardigheden zien

Component(en): O Competentie O Zelfbeschikking O Impact O Betekenis X Positief identiteitsgevoel

Bewustwording door feedback

O Groepsoriëntatie

Doel De deelnemer kan positieve feedback geven en ontvangen.

Voorwaarden De deelnemers kennen elkaar redelijk goed.




405



Resultaat-/effectmeting De deelnemer geeft en ontvangt positieve feedback.



406


Vaardigheden: Feedback III: Vergelijking zelfbeeld met het beeld van anderen


Bewustwording

O Zelfbeschikking O Impact O Betekenis X Positief identiteitsgevoel


O Groepsoriëntatie

Doelen 1. De deelnemer is zich bewust van zijn eigen vaardigheden. 2 De deelnemer kan feedback geven en ontvangen.





407



Resultaat-/effectmeting • De deelnemer kan vijf vaardigheden van zichzelf benoemen en toelichten. • De deelnemer geeft en ontvangt positieve feedback.



408


Vaardigheden: Feedback IV: Vaardigheden van anderen inschatten


Bewustwording



O Groepsoriëntatie

Doelen 1. De deelnemer is zich bewust van zijn eigen vaardigheden. 2. De deelnemer kan inschatten hoe goed hij de vaardigheden van anderen kan inschatten.





409



Resultaat-/effectmeting • De deelnemer kan acht vaardigheden van zichzelf benoemen en toelichten. • De deelnemer ziet hoe goed hij andermans vaardigheden kan inschatten door zijn puntenaantal te vergelijken met de andere deelnemers.



410


Vaardigheden: IJsbreker I: Vaardigheden uitbeelden


Vaardigheden oefenen


Feedback

Doel De deelnemer kan op een speelse wijze positieve feedback geven en ontvangen.

Voorwaarden De deelnemers kennen elkaar redelijk tot goed.




411



Resultaat-/effectmeting • De deelnemer laat een toegewezen vaardigheid zien in een gesprekssituatie. • De deelnemer geeft en ontvangt feedback.



412


Vaardigheden: IJsbreker II: Een groep verlevendigen


Bewustwording


Feedback

Doel De deelnemer kan positieve feedback geven en ontvangen.

Voorwaarden De deelnemers kennen elkaar minimaal een halve dag.



Tijd benodigd voor uitvoering oefening Inleiding met uitleg Oefening Nabespreking Totaal

5 minuten 5 minuten 5 minuten __________ 15 minuten

413



Resultaat-/effectmeting De deelnemer geeft en ontvangt feedback.



414


Vaardigheden: IJsbreker III: Organisatiecultuur


Bewustwording


Feedback

Doelen 1. De deelnemer kan positieve feedback geven en ontvangen. 2. De deelnemer kan zijn mening verwoorden t.a.v. de vaardigheden van de organisatie.

Voorwaarden De deelnemers werken bij één organisatie.





415



Resultaat-/effectmeting • De deelnemer geeft en ontvangt feedback. • De deelnemer verwoordt zijn mening t.a.v. de vaardigheden van de organisatie.



416


Vaardigheden: IJsbreker IV: Praktische tips


Bewustwording


Feedback

Doelen 1. De deelnemer kan positieve feedback geven en ontvangen. 2. De deelnemer kan andere deelnemers tips geven over het toepassen van vaardigheden.






417


Resultaat-/effectmeting • De deelnemer geeft en ontvangt feedback. • De deelnemer geeft andere deelnemers tips over het toepassen van vaardigheden (je zou, ik gebruik het, etc..).



418


Vaardigheden: Kennismaking Component(en): X Competentie



Kennismaking

Doel De deelnemer kan een vaardigheid van zichzelf toelichten in een groep.





Resultaat-/effectmeting De deelnemer stelt zich voor in de groep aan de hand van een vaardigheid.

419




420


Vaardigheden: Samenwerking I: Team feedback

Component(en): O Competentie O Zelfbeschikking O Impact O Betekenis O Positief identiteitsgevoel X Groepsoriëntatie

Feedback

Doel De deelnemer kan feedback geven en ontvangen binnen een team.





421



Resultaat-/effectmeting • De deelnemer geeft feedback aan het team. • De deelnemer ontvangt feedback van het team.



422


Vaardigheden: Samenwerking II: Balans in een team onderzoeken




Feedback

Doelen 1. De deelnemer kan feedback geven op de samenwerking binnen een groep of team. 2. De deelnemer kan deelnemen aan een groepsevaluatie.

Voorwaarden • De deelnemers werken als team of als groep samen. • De deelnemers hebben een goed inzicht in hun eigen functioneren.




423



Resultaat-/effectmeting • De deelnemer geeft feedback op de samenwerking binnen een groep of het team. • De deelnemer neemt actief deel (geeft mening, stelt vragen, vraagt om uitleg) aan de oefening.



424


Vaardigheden: Samenwerking III: Teamnormen


Bewustwording


Feedback

Doel De deelnemer kan meewerken aan het verbeteren van het werkklimaat in een groep of team.

Voorwaarden • De deelnemers werken als team of als groep samen en de werksfeer is niet prettig. De deelnemers onderkennen dit en willen hieraan werken. • Deze oefening kan ook gedaan worden met deelnemers die pas sinds korte tijd samenwerken.




425



Resultaat-/effectmeting • De deelnemer neemt actief deel (geeft mening, stelt vragen, vraagt om uitleg) aan de oefening. • De deelnemer stelt zijn teamnormen op en licht deze toe.



426


Vaardigheden: Samenwerking IV: Vaardighedenprofiel team


Bewustwording


Feedback

Doelen 1. De deelnemer kan meewerken aan het vaststellen van het gewenste vaardighedenprofiel voor het team. 2. De deelnemer kan het werkelijke met het gewenste vaardighedenprofiel vergelijken.

Voorwaarden De deelnemers werken als team of als groep samen.



Tijd benodigd voor uitvoering oefening Inleiding met uitleg 15 minuten Oefening 120 minuten Nabespreking 45 minuten ___________ Totaal 3 uur

427


Benodigde middelen Vaardighedenspel, twee verschillende kleuren pennen en kopieën van de lijst met vaardigheden

Resultaat-/effectmeting De deelnemer neemt actief deel (geeft mening, stelt vragen, vraagt om uitleg) aan de oefening om het gewenste en het werkelijke vaardighedenprofiel vast te stellen.



428


Vaardigheden: Samenwerking V: Creatief knelpunten oplossen


Bewustwording


Samenwerking

Doel De deelnemer kan meewerken aan het creatief oplossen van knelpunten in een team.

Voorwaarden De deelnemers werken als team of als groep samen.




429


Benodigde middelen Vaardighedenspel, flap-over en stiften

Resultaat-/effectmeting De deelnemer neemt actief deel (geeft mening, stelt vragen, vraagt om uitleg) aan de oefening om knelpunten in het team op een creatieve manier op te lossen.



430


Vaardigheden: Samenwerking VI: Het favoriete team


Bewustwording


Feedback

Doelen 1. De deelnemer kan de vaardigheden van zijn favoriete team benoemen. 2. De deelnemer kan deze vaardigheden vergelijken met die van zijn eigen team.

Voorwaarden De deelnemers werken als team of als groep samen of gaan een team vormen.




431


Benodigde middelen Vaardighedenspel, flap-over en stiften, pen en papier

Resultaat-/effectmeting • De deelnemer benoemt de vaardigheden van zijn favoriete team. • De deelnemer vergelijkt de vaardigheden van zijn favoriete team met de vaardigheden van het eigen team.



432


Vaardigheden: Trainingsinstrument I: Interventies




Feedback

Doelen 1. De deelnemer kan een toegewezen vaardigheid laten zien in een groepsgesprek of -overleg. 2. De deelnemer kan feedback ontvangen.

Voorwaarden • De deelnemers voeren een groepsdiscussie of hebben een werkoverleg. • De deelnemers kunnen goed omgaan met opbouwende kritiek. • De trainer is zeer ervaren.



Tijd benodigd voor uitvoering oefening Inleiding met uitleg 10 minuten Oefening 90 minuten Nabespreking 20 minuten ___________ Totaal 120 minuten

433



Resultaat-/effectmeting • De deelnemer laat een toegewezen vaardigheid zien in de discussie of het werkoverleg. • De deelnemer ontvangt feedback en handelt hiernaar.



434


Vaardigheden: Trainingsinstrument II: Vaardigheden oefenen




Feedback

Doelen 1. De deelnemer kan een toegewezen vaardigheid laten zien in een gesprekssituatie. 2. De deelnemer kan feedback geven en ontvangen.





435


Resultaat-/effectmeting • De deelnemer laat een toegewezen vaardigheid zien in een gesprekssituatie. • De deelnemer geeft en ontvangt feedback.



436


Verboden te luisteren Component(en): O Competentie O Zelfbeschikking X Impact

Communicatie


Doelen 1. De deelnemer is zich bewust van de gevoelens van iemand naar wie hij niet luistert. 2. De deelnemer is zich bewust van zijn eigen gevoelens als hij bewust niet naar iemand luistert.

Deelnamevorm en deelnemers Deelnamevorm tweetal(len) Minimum aantal niet van toepassing Maximum aantal 10

Beschrijving activiteiten De trainer legt het doel van deze oefening uit. Hij kan zich hierbij laten inspireren door eerdere ervaringen in de training. Hij vraagt de groep zich in tweetallen op te splitsen; in ieder tweetal moet men elkaar, om beurten, een verhaal vertellen. Dat kan bijvoorbeeld een verslag zijn van iets wat een deelnemer zojuist is overkomen en dat hem op de één of andere manier heeft geraakt. Terwijl de één vertelt, mag de ander niet luisteren! Men mag hierbij niet van de ander weglopen, maar ieder ander gedrag, dat duidelijk maakt dat men niet luistert, is toegestaan. Als beiden hun verhaal verteld hebben, bespreken ze met elkaar wat ze ervaren hebben toen ze niet aangehoord werden, en hoe het was om zo opzichtig niet te luisteren. De oefening wordt afgerond met een plenaire nabespreking.

437



Benodigde middelen Geen

Resultaat-/effectmeting De deelnemer laat methoden zien waardoor duidelijk is dat hij niet luistert: handen voor de oren, zingen, ergens anders naar kijken, etc. De deelnemer kan aangeven hoe hij zich voelde toen er niet naar hem geluisterd werd door woorden te gebruiken als: ik voelde me, ik merkte dat, etc.

Werkomgeving Zoveel ruimtes als er tweetallen gevormd kunnen worden, of één grote ruimte waarin tweetallen ongestoord kunnen werken

Bron Lex Mulder, Oefeningenboek voor groepen

438


Video ‘Kijk op het gezicht’ aflevering ‘Expressie en gezondheid’

Component(en): O Competentie X Zelfbeschikking

Bewustwording

O Impact O Betekenis O Positief identiteitsgevoel O Groepsoriëntatie

Doel De deelnemers hebben informatie over de invloed van mentale factoren op de lichamelijke gesteldheid en vice versa.

Deelnamevorm en deelnemers Deelnamevorm zowel individueel als groepsgewijs Minimum aantal niet van toepassing Maximum aantal niet van toepassing

Beschrijving activiteiten Uit de serie ‘Kijk op het gezicht’ wordt de aflevering ‘Expressie en gezondheid’ vertoond. De video wordt nabesproken en er wordt nadrukkelijk gevraagd naar de verschillende visies van de deelnemers.


439


Benodigde middelen Een videorecorder

Resultaat/-effectmeting De deelnemer heeft zijn mening gegeven over de inhoud van de video. In de nabespreking heeft de deelnemer zijn gedachten verwoord. Hij gebruikt formuleringen als: Het is me opgevallen dat ... Ik heb gemerkt dat ... Ik wist niet dat ... Ik voelde dat ...

Ervaringen De videoband blijkt voor veel deelnemers een eye-opener. Dit geldt met name voor de invloed van schrijven over ingrijpende en/of traumatische gebeurtenissen en de invloed hiervan op de lichamelijke gezondheid. Enkele deelnemers geven aan noch iets aan de videoband te ontlenen, noch iets nieuws te hebben gezien of gehoord. De oefening levert echter vrijwel altijd een interessante discussie tussen de deelnemers op. Deze oefening is niet bedoeld voor mensen met beperkingen op visueel en/of auditief gebied.

Werkomgeving De oefening wordt bij voorkeur op de trainingsaccommodatie gedaan. De videoband kan eventueel ook thuis worden bekeken.

Bron Teleac/NOT

440


Vooroordelen ten aanzien van medewerkers met een beperking Component(en): O Competentie O Zelfbeschikking O Impact X Betekenis

Interpreteren

O Positief identiteitsgevoel O Groepsoriëntatie

Doel De deelnemer verwerft inzicht in vooroordelen ten aanzien van medewerkers met een beperking.


Beschrijving activiteiten Bespreek de volgende vragen terwijl je uitgaat van je eigen beperking. De bespreking kan plaatsvinden in tweetallen of plenair, afhankelijk van de groepsdynamiek, de groepssamenstelling en de behoefte van de deelnemers en/of de trainer. • Welke vooroordelen bestaan er op de arbeidsmarkt ten aanzien van werknemers met een handicap? • Welke van deze vooroordelen komen overeen met de werkelijkheid? • Hoe ben je persoonlijk met vooroordelen omgegaan? • Er bestaat een hele reeks vooroordelen tegenover mensen met een handicap. Hoe kun je je daartegen verweren? • Hoe overtuig je een weerbarstige werkgever ervan dat jij een geschikte kandidaat bent voor de job? (Hier moet niet de handicap ‘goedgepraat’ worden. Er moet vooral op capaciteiten gewezen worden. Dus niet alleen tegenargumenten zoeken

441


voor negatieve zaken, maar zeker ook veel aandacht geven aan je positieve punten, waarvan het grootste deel waarschijnlijk niets met je handicap te maken heeft. Op deze manier vermijd je dat je alleen als gehandicapte wordt gezien. Door je andere capaciteiten te belichten toon je meer de totaliteit van je persoon.) • Vind je het belangrijk dat collega’s geen vooroordelen hebben? • Heb je zelf vooroordelen over mensen met een handicap? Van belang is het in de bespreking van deze items een positieve sfeer te behouden en te voorkomen dat het een klaag- en mopperuur op de boze buitenwereld wordt. Als dit wel gebeurt, dan wordt het empowerende effect van deze module tenietgedaan. Het gebruik van humor kan verluchtigend werken.




Resultaat-/effectmeting De deelnemer kan in een groepsgesprek verwoorden welke vooroordelen er zijn ten aanzien van medewerkers met een beperking. De deelnemer kan vooroordelen weerleggen. De deelnemer gebruikt woorden als ik kan wel, ik kan dit compenseren door, etc.


Bron Onbekend

442


Waarneming en interpretatie Component(en): O Competentie O Zelfbeschikking O Impact X Betekenis

Interpreteren


Doelen 1. De deelnemer verwerft inzicht in zijn eigen waarneming. 2. De deelnemer verwerft inzicht in zijn manier van interpreteren.

Deelnamevorm en deelnemers Deelnamevorm zowel individueel als groepsgewijs Minimum aantal niet van toepassing Maximum aantal 10

Beschrijving activiteiten Lees de volgende tekst en beantwoord daarna de onderstaande vragen met J (juist) of O (onjuist). Juist = wél als objectieve informatie uit de tekst te halen. Onjuist = niet als objectieve informatie uit de tekst te halen. De deelnemers ontvangen allen de volgende tekst met vragen: Een bedrijfsleider heeft nauwelijks het licht in de winkel uitgedaan, of er verschijnt een man die geld vraagt. De eigenaar opent de kassa. De inhoud van de kassa wordt eruit gehaald en de man snelt weg. De politie wordt onmiddellijk gewaarschuwd. Vragen: 1. Er verschijnt een man zodra de eigenaar het licht in de winkel heeft uitgedaan. 2. De dief is een man. 3. Degene die de kassa opent, is een man. 4. De winkeleigenaar haalt de inhoud uit de kassa en rent weg.

443


5. Iemand opent de kassa. 6. Nadat de man die het geld vraagt, de inhoud van de kassa eruit heeft gehaald, rent hij weg. 7. De kassa bevat geld, maar dit verhaal zegt niet hoeveel. 8. In het verhaal gaat het om drie mensen: de winkeleigenaar, de man die het geld vraagt en iemand van de politie. 9. De volgende elementen komen in het verhaal voor: - iemand vraagt geld; - er wordt een kassa geopend; - de inhoud wordt eruit gehaald; - een man vlucht de winkel uit. Bespreken: a. Bespreek de mogelijke verschillen tussen jouw antwoorden en de antwoorden van mededeelnemers. Bepaal vervolgens het meest juiste antwoord. b. Wat betekent in deze oefening het gegeven dat het vrijwel onmogelijk is om objectief waar te nemen? c. Wat betekent in deze oefening zo neutraal mogelijk waarnemen? d. Wat is - als je deze oefening doet - het verschil tussen waarnemen en interpreteren? e. Wat kunnen, in jouw geval, de oorzaken zijn van interpretatieverschillen tussen jouw waarneming en die van een ander? (subdoelen: luisteren, samenvatten, hoofd- en bijzaken scheiden) De ware toedracht Deze tekst wordt voorgelezen als de bovenstaande vragen beantwoord zijn: Elke zaterdagavond, na het sluiten van de primafoonwinkel in Sexbierum komt de heer Jansen van de afdeling Financiën om de inhoud van de verzamelkas (de weekopbrengst) naar de bank te brengen. Hij opent met drie sleutels de safe en doet het geld dan in een speciale cassette. Van dit omvangrijke geldtransport (enkele tonnen) wordt de politie op de hoogte gesteld. Dat gebeurt steeds wanneer de heer Jansen bij de winkel is aangekomen. Alleen deze keer loopt het mis. Vanwege de vele toeristen heeft de heer Jansen ruim een uur in de file gestaan. Hierdoor is hij erg laat bij de winkel, maar hij kan door vlug het geld in te laden en snel te rijden misschien nog net op tijd bij de bank zijn. Er is geen tijd meer om de politie te waarschuwen, zodat hij het nu zonder escorte moet doen.

444


De bedrijfsleider, de heer Tjalksma, die net het licht in de zaak had uitgedaan, omdat hij dacht dat de heer Jansen niet meer zou komen, belt direct de politie om die op de hoogte te stellen, dat Jansen al op weg is naar de bank. De motoragent die Jansen escorteert, zal hem nu onderweg opvangen.


Benodigde middelen Situatiebeschrijving met bijbehorende vragen

Resultaat-/effectmeting • De deelnemer kan feedback geven over de eigen waarneming. • De deelnemer kan verwoorden waarom en waardoor de eigen waarneming beïnvloed wordt. • De deelnemer gebruikt woorden als: ik merk dat, ik dacht dat, etc.


Bron F.R. Oomkes, Training als beroep

445


446


Wat breng je mee naar deze training? Component(en): X Competentie



Zelfonthulling

O Groepsoriëntatie

Doelen 1. De deelnemer kan een positieve kwaliteit, een vaardigheid of een persoonskenmerk van zichzelf vertellen. 2. De deelnemer kan positief over zichzelf praten voor de groep.


Beschrijving activiteiten Deze oefening is een openingsoefening, een soort opwarmertje. De groepsleden vertellen wat zij aan specifieke ervaringen, kwaliteiten, kennis, etc. meebrengen naar deze training (kwaliteiten en vaardigheden). Het gaat erom dat de deelnemer iets positiefs over zichzelf vertelt en dat de trainer en de groep hier positief op inhaken.



447



Resultaat-/effectmeting De deelnemer kan een positieve kwaliteit van zichzelf benoemen. De deelnemer gebruikt een variëteit aan positieve bewoordingen. Ik ben goed in, ik hou van, mijn kwaliteit is, etc.

Ervaringen De deelnemer vertelt iets positiefs over zichzelf en wordt hierbij eventueel positief gestimuleerd. Hij ervaart hoe het is om iets positiefs over zichzelf te vertellen.


Bron Onbekend

448


Weekdoelen Component(en): O Competentie X Zelfbeschikking

Keuzes maken

O Impact O Betekenis O Positief identiteitsgevoel O Groepsoriëntatie

Doelen 1. De deelnemer kan concrete doelen formuleren om zijn situatie te verbeteren. 2. De deelnemer verwerft inzicht in de factoren die ertoe bijdragen dat voorgenomen doelen niet of juist wel kunnen worden gerealiseerd. 3. De deelnemer kan niet-gehaalde doelen zodanig bijstellen dat deze wel gerealiseerd kunnen worden.


Beschrijving activiteiten De deelnemers formuleren zo concreet mogelijk wat zij de komende week willen doen of bereiken dat bijdraagt aan een verbetering van hun situatie (zie bijlage). Bij de bespreking vraagt de trainer aan de deelnemers om aan te geven waarom voorgenomen doelen niet of juist wel zijn gerealiseerd. Tevens verzoekt hij hun de nietgehaalde doelen zodanig bij te stellen dat deze de komende week wel gerealiseerd kunnen worden.


449


Benodigde middelen Pen en papier, eventueel een memo-recorder voor mensen die belemmerd zijn met schrijven

Resultaat-/effectmeting • De deelnemer formuleert doelen met behulp van de SMART-methode. • De doelen beginnen met: ik kan, ik heb inzicht in, ik kan verklaren, etc. • De deelnemer kan uitleggen welke factoren ertoe bijgedragen hebben dat voorgenomen doelen niet of juist wel worden gerealiseerd. • De deelnemer stelt niet-gehaalde doelen zodanig bij dat deze wel gerealiseerd kunnen worden en het resultaat wordt teruggekoppeld.


Bron Onbekend

450


Bijlage bij “Weekdoelen” Naam

:

Week van

:

Actie

tot: Gelukt

Als het je niet is gelukt; wat was de reden?

1.

ja / nee

2.

ja / nee

3.

ja / nee

4.

ja / nee

5.

ja / nee

6.

ja / nee

7.

ja / nee

8.

ja / nee

451

Vervolgstap(pen)


452


Wie ben ik? Component(en): O Competentie O Zelfbeschikking O Impact O Betekenis X Positief identiteitsgevoel

Zelfonthulling

O Groepsoriëntatie

Doelen 1. De deelnemer kan zich voorstellen aan de hand van een tekening. 2. De deelnemer kan zijn zelfbeeld en zelfopvatting weergeven in een tekening.

Deelnamevorm en deelnemers Deelnamevorm groepsgewijs Minimum aantal niet van toepassing Maximum aantal 10

Beschrijving activiteiten Teken het eigen lichaam op een groot vel papier en beantwoord daarbij de volgende vragen: Mond: Waar spreek je graag over? Hoofd: Waar denk je graag aan? Oren: Wat hoor je graag? Handen: Wat doe je graag? Hart: Wat geeft jou een goed gevoel? Voeten: Waar loop je warm voor? Billen: Wanneer ga je bij de pakken neerzitten? Keel: Waarvan moet je kokhalzen? Neus: Waar steek je graag je neus in? Buik: Waarvan krijg je pijn in je buik? Geef zelf de volgende plaatsen aan in de tekening: Waar voel je je sterk? Waar zit een zwakke plek? Waar zit je kracht?

453


Er zijn vele variaties mogelijk waarmee de tekening aangevuld kan worden. De tekening kan dienen als middel om met elkaar kennis te maken, maar ook om je zelfbeeld te vormen.


Benodigde middelen Papier (A-3), tekenmateriaal zoals potloden, stiften, etc.

Resultaat-/effectmeting • De deelnemer beantwoordt de gestelde vragen en vertelt hiermee over zichzelf. • De deelnemer gebruikt woorden als ik ben, ik voel, etc.


Bron Onbekend

454


Wie heeft de touwtjes in handen in jouw leven? Component(en): O Competentie X Zelfbeschikking

Bewustwording

X Impact

Bewustwording


Doel De deelnemer krijgt inzicht in de manier waarop hij de controle over zijn eigen leven ervaart.


Beschrijving activiteiten De trainer leidt de oefening in met uitleg over de verschillende manieren van denken waarop mensen de controle op hun leven ervaren. Iedere deelnemer ‘test’ zichzelf door middel van het geven van scores aan alle items (zie bijlage). Vervolgens kan de deelnemer uitrekenen in welke groep hij valt (Ik, Toeval, Belangrijke Anderen). In de groepsdiscussie worden de scores van iedere deelnemer besproken: waren er verrassingen, andere verwachtingen of gedachten? Door middel van de uitwisseling van ideeÎn van de groep worden voor- en nadelen duidelijker.


455


Benodigde middelen Test (zie bijlage)

Resultaat-/effectmeting • De deelnemer vertelt hoe hij de controle over zijn leven ervaart. De deelnemer gebruikt woorden als: ik ervaar, ik denk, ik voel. • De deelnemer gaat in op feedback die gegeven wordt. Hij reageert, luistert en geeft feedback.

Ervaringen Deze oefening kan een eye-opener zijn. Door voorbeelden te geven of door uitwisseling van gedachten, kunnen mensen hun eigen gedachten ‘bijsturen’ en daardoor meer invloed op hun reïntegratietraject krijgen. Bij het bespreken van de verschillende uitkomsten die mogelijk zijn (voor- en nadelen), kan de deelnemer vanuit een andere invalshoek kijken naar het begrip ‘controle’ over zijn eigen leven.


Bron Onbekend

456


Bijlage bij “Wie heeft de touwtjes in handen in jouw leven?” Wie heeft de touwtjes in handen in jouw leven? Behalve onderscheid maken tussen denken, doen en voelen, kan er ook onderscheid gemaakt worden tussen mensen als het gaat om controle ervaren over hun leven.

In onderstaande test kun je onderzoeken op welke manier je zelf de controle over je eigen leven ervaart.

TEST JEZELF! Test je persoonlijkheid door elk van de onderstaande opmerkingen te scoren op een 6-punts-schaal van ‘sterk mee oneens’ tot ‘sterk mee eens’. -3: ‘sterk mee oneens’ -2: ‘mee oneens’ -1: ‘beetje mee oneens’ +1: ‘beetje mee eens’ +2: ‘mee eens’ +3: ‘sterk mee eens’ In deze test is het niet mogelijk om met 0 te antwoorden. Schrijf de score van elke opmerking op achter de zin. 1. Of ik een goede leider ben, hangt af van mijn kwaliteiten. (I)

2. Voor een groot deel wordt mijn leven beheerst door toevallige gebeurtenissen. (T)

3. Mijn leven wordt voor een groot deel door invloedrijke anderen bepaald. (B)

457


4. Ik kan voor een groot deel bepalen wat in mijn leven gebeurt. (I)

5. Vaak merk ik, dat wat ik verwacht dat gaat gebeuren, ook echt gebeurt. (T)

6. Om te krijgen wat ik wil, moet ik de mensen boven mij plezieren. (B)

7. Wanneer ik krijg wat ik wil, is dat meestal omdat ik er hard voor gewerkt heb. (I)

8. Het is niet altijd handig om vooruit te plannen, want veel dingen blijken later een kwestie van geluk of toeval te zijn. (T)

9. Als belangrijke mensen mij niet aardig zouden vinden, zou ik waarschijnlijk niet veel vrienden hebben. (B) Scores Tel de scores op achter de vragen met een (I) Tel de scores op achter de vragen met een (T) Tel de scores op achter de vragen met een (B)

totaalscore: ..... totaalscore: ..... totaalscore: .....

Welke drie groepen kun je onderscheiden? De IK-score. Een hoge score (+1 en hoger) betekent dat je verwacht zelf controle te hebben over je eigen leven. De dingen die gebeuren, kun je sturen en meestal gebeurt datgene wat je wilt dat er gebeurt. De TOEVAL-score. Een hoge score hier betekent dat je verwacht dat geluk, toeval of ‘het lot’ een grote invloed hebben op jouw leven. Eigenlijk heb je het gevoel dat de toekomst van alles kan brengen en dat je eigen invloed daarop maar klein is. De BELANGRIJKE ANDEREN-score. Een hoge score hier betekent dat je verwacht dat belangrijke anderen je leven beheersen. Andere mensen bepalen hoe jouw toekomst eruit gaat zien en je bent afhankelijk van hun oordeel of actie.

458


Een voorbeeld: Jan, Hans en Erik moeten alledrie een praktijkexamen doen. Na afloop blijkt dat ze alledrie een 6 hebben gekregen voor hun prestatie. Jan zegt:

“Ik had meer moeten oefenen, dan had ik vast beter gepresteerd.”

Hans zegt:

“Zie je wel, ik dacht wel dat het niet goed zou gaan.”

Erik zegt:

“Volgens mij had de examinator een hekel aan me, anders had ik een veel beter cijfer gekregen.”

Herken je de verschillende manieren van het ervaren van controle? Hans: Jan: Erik:

459


460


Zelfbeeld Component(en): O Competentie O Zelfbeschikking O Impact X Betekenis

Ontdekkende beeldvorming


Doelen 1. De deelnemer kan op zichzelf reflecteren tijdens verschillende periodes in zijn leven. 2. De deelnemer wordt zich bewust van zijn waarden en normen. 3. De deelnemer ontdekt of deze waarden en normen aansluiten bij de doelen van zijn reïntegratietraject of bij zijn leven in het algemeen.

Deelnamevorm en deelnemers Deelnamevorm individueel of groepsgewijs Minimum aantal niet van toepassing Maximum aantal 6

Beschrijving activiteiten De trainer legt het belang van de thuisopdracht uit. Het is de bedoeling om te kijken naar verschillende periodes in je leven (bijvoorbeeld de periode op school, op het werk, tijdens je ziekte, enz.). Ieder moet op drie bladen (van A-4- formaat) een weergave maken van zijn situatie in het verleden, de situatie op dit moment en de situatie zoals je die in de toekomst zou wensen. De deelnemer kan dit in verhaalvorm doen, met plaatjes en woorden uit tijdschriften, met foto’s, enz. De thuisopdracht wordt tijdens de volgende bijeenkomst besproken.

461



Benodigde middelen Drie A-4-tjes

Resultaat-/effectmeting • De deelnemer reflecteert op zichzelf binnen verschillende periodes in zijn leven door het uitvoeren van de opdracht. • De deelnemer benoemt zijn waarden en normen. Hierbij gebruikt de deelnemer woorden als: ik heb ontdekt, ik zie dat, ik wil, etc.


Bron Onbekend

462


Zelfwaardering Component(en): X Competentie

Bewustwording


Doelen 1. De deelnemer kan een inschatting maken van de eigen prestatie. 2. De deelnemer kan zijn eigen inschatting, indien nodig, bijstellen.


Beschrijving activiteiten De deelnemers geven zichzelf vóór de volgende opdracht een cijfer op basis van inschatting. Deze zelfwaardering wordt genoteerd door de trainer.

Beschrijving van de opdracht: Onder een doek liggen 10 voorwerpen. De deelnemers verlaten de ruimte. De trainer roept de deelnemers één voor één naar binnen. Iedere deelnemer mag gedurende een bepaalde tijd de artikelen onder de doek betasten, waarbij hij niet mag kijken. Hij gaat weer naar buiten en de volgende deelnemer komt binnen. Ook hij betast de voorwerpen zonder ernaar te kijken. Als alle deelnemers aan de beurt zijn geweest, roept de trainer de deelnemers weer één voor één naar binnen en hij noteert onzichtbaar voor de deelnemers de voorwerpen die de deelnemers opnoemen.

463


(De deelnemers kunnen dit ook groepsgewijs voor zichzelf doen, zonder overleg.) Als alle deelnemers aan de beurt geweest zijn, geven ze zichzelf opnieuw een cijfer. Van belang is te weten dat een “gemiddeld” mens ongeveer 7 artikelen kan onthouden. Vervolgens kan besproken worden op welke wijze mensen zichzelf waarderen, hoe ze tot zelfwaardering komen of waarom ze de waardering eventueel veranderd hebben na het uitvoeren van de oefening. Er kan ook besproken worden welke strategieën er zijn om een reeks te onthouden: het groeperen van de voorwerpen in je hoofd (type bij type), het onthouden van beginletters, etc.


Benodigde middelen 10 artikelen van verschillende materialen, grootte, etc.

Resultaat-/effectmeting • De deelnemer maakt een inschatting van zijn eigen kunnen door een cijfer aan te geven. • De deelnemer kan zijn keuze toelichten. • De deelnemer gebruikt woorden als: ik denk, ik heb, ik merk, etc.

Werkomgeving Twee aparte ruimtes

Bron Onbekend

464


Zet die stoel daar maar neer! Component(en): O Competentie O Zelfbeschikking O Impact O Betekenis O Positief identiteitsgevoel X Groepsoriëntatie

Samenwerking

Doelen 1. De deelnemer kan samenwerken met groepsgenoten. 2. De deelnemer kan aangeven wat de voorwaarden zijn om samen te werken.


Beschrijving activiteiten Iedereen krijgt een kaartje met daarop een opdracht. Er zijn drie verschillende opdrachten. De opdrachten worden gelijkelijk over de groep verdeeld. Niemand weet echter wat op het kaartje van de ander staat. Dit mag tijdens de oefening niet verteld worden. De verschillende opdrachten luiden: a. zet alle stoelen bij het raam b. zet alle stoelen bij de deur c. zet alle stoelen in het midden van het lokaal De trainer vertelt alleen aan de deelnemers dat ze een kaartje krijgen met een opdracht erop, die ze moeten uitvoeren in ongeveer 10 minuten. De trainer bewaakt de tijd, observeert wat er gebeurt, observeert hoe de verschillende deelnemers reageren en handelen. Dit kan in de nabespreking worden ingebracht.

465


Nabespreking oefening - Hoe was het om deze oefening te doen? - Wat gebeurde er? Waar had dit mee te maken? - Welke reactie (gevoelens en gedachten) had je tijdens de oefening? Hoe kwam dit? - Wat leer je van deze oefening? De essentie van deze oefening is het belang van één duidelijke, gezamenlijke doelstelling en goede communicatie. Als je niet op één lijn zit, werk je elkaar tegen, met alle gevolgen van dien.



Benodigde middelen Ruimte waarin stoelen staan

Resultaat-/effectmeting • De deelnemer heeft ervaren hoe het is om samen te moeten werken om een doel te bereiken. De deelnemer gebruikt verbale en non-verbale communicatie om zijn opdracht te verduidelijken. • De deelnemer luistert naar andere deelnemers. • De deelnemer voert overleg met groepsgenoten.

Werkomgeving Trainingslokaal waarin voldoende ruimte is om heen en weer te lopen met stoelen

Bron Onbekend

466

Vaardigheden: Bewustwording I:

Recommend Documents