uw ogen januari 2009
Belg kijkt amper om naar ogen
Oog en droog
Je site leesbaar voor iedereen
Individueel aangepaste glazen
De gemiddelde Belg stelt een afspraak
Iedereen heeft er wel eens last van,
Ook voor mensen met een functie-
Er zijn geen twee identieke mensen op
met de oogarts uit tot het moet voor het
maar voor sommige mensen is het een
stoornis. Dat kan vandaag gemakkelijk
de wereld. Dat geldt ook zo voor ogen.
werk of voor de school.
permanent probleem: droge ogen.
met de praktische richtlijnen, opleiding,
Individueel aangepaste brilglazen zijn
Een verrassend onderzoek.
Hoe komt het en wat kan je eraan doen?
raad en begeleiding van Anysurfer.
dan ook geen overbodig luxe.
Lees blz. 3
Lees blz. 7
Lees blz. 9
Lees blz. 12 Eva Serrabassa / iStockphoto
advertentie
Benjamin Goode / iStockphoto
een krant geproduceerd door mediaplanet
2 · uw ogen
intro
De oogarts: de behoeder van het zicht Met een bezoek bij de oogarts gaat ook nog een ander aspect gepaard: omdat het oog een doorschijnend verlengstuk is van de hersenen kan de oogarts rechtstreeks in het lichaam kijken. Zo worden er in een vroeg en nog behandelbaar stadium soms ernstige algemene gezondheidsproblemen ontdekt. Inwendig in het oog kan de oogarts de kleine bloedvaten zien lopen en een stuk van het centrale zenuwstelsel bekijken. Omdat het oog een doorschijnend orgaan is,zullen stoffen die zich in ons lichaam opstapelen daar ook te zien zijn zonder dure onderzoeken. Hoge bloeddruk, abnormale aderverkalking, suikerziekte, degeneratie van de gele vlek, overdruk in de hersenen, ... zijn meteen zichtbaar. Het populaire gezegde ‘de ogen zijn de spiegels van de ziel’ is dan ook meer dan zomaar een volkswijsheid.
O
ns gezichtsvermogen is ons belangrijkste zintuig.Men schat dat 95% van onze kennis ons via de ogen bereikt. Net daarom wil de verouderende bevolking tot op hoge leeftijd nog volop tv kijken, lezen, internetten en zelfs autorijden. Het is de rol van de oogarts om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk mensen dat zo lang mogelijk kunnen blijven doen. De oogarts is een geneesheer-specialist die na zeven jaar studie geneeskunde nog minstens vier jaar extra opgeleid is in de oogheelkunde.
Naarmate we verouderen, wordt de kans dat er iets misloopt met onze ogen steeds groter. Door de spectaculaire vooruitgang van de oogheelkunde zijn de meeste van deze soms blind makende aandoeningen nu goed te behandelen. Zo lijdt naar schatting 4% van de bevolking ouder dan 40 jaar aan glaucoom of groene staar. De patiënt merkt daar meestal niets van tot er ernstige, onherstelbare schade is aangericht. Het is dan ook van groot belang dat iedereen ouder dan 40 regelmatig zijn ogen laat nakijken bij een oogarts. Dit geldt zeker voor mensen die glaucoompatiënten in hun familie hebben.
Een ander veel voorkomend probleem is de cataract of grauwe staar. Vandaag is de cataractoperatie, het vervangen van de lens, door zijn spectaculaire resultaten In onze Belgische keten van de oogzorg gaat iemand met de meest uitgevoerde heelkundige ingreep in de westereen verminderd zicht of met een oogprobleem naar een se wereld. Het is een microchirurgische ingreep die hooogarts.Die zal dan na een medisch onderzoek een diag- ge eisen stelt aan de vaardigheden van de chirurg, maar nose stellen en zo nodig een behandeling voorschrijven. die voor de patiënt niet meer zo belastend is als vroeger. Dikwijls is dat een optisch hulpmiddel in de vorm van een bril of contactlenzen, maar evengoed kan dit me- Dr. P.Van Bladel dicatie zijn, een laserbehandeling of zelfs een ingreep. Enkel een oogarts heeft de nodige medische kennis om Ondervoorzitter van de Belgische Beroepsvereniging van Oogheelkundigen. dit onderscheid te kunnen maken. Voorzitter van het Oogartsensyndicaat SOOS. Met bijvoorbeeld een brilvoorschrift gaat men dan naar een opticien. Die zal advies geven in verband met de montuurkeuze en het soort brillenglazen. Daarna zal zij of hij het voorschrift opvolgen.Als technisch geschoolde handelaars spelen de opticiens zo een belangrijke rol in de keten van de oogzorg.Een slecht gemonteerde bril zal het zichtprobleem niet goed oplossen.
MEDIAPLANET PRODUCEERT, FINANCIERT EN ONTWIKKELT THEMAKRANTEN IN PERS, ONLINE EN VIA BROADCASTING. www.mediaplanet.com
advertentie
uw ogen – PUBLICATIES MEDIAPLANET PUBLISHING HOUSE Project Manager: Bram Vandenbroeck Mediaplanet +32 2 421 18 30 Graphic Design: Elise Toussaint Redactie: Annemarie Van Meir - Tim Vernimmen Pictures: www.istockphoto.com - Varilux - Anysurfer - Optelec - Silhouette Print: Corelio Mediaplanet is de leidinggevende Europese uitgever van themakranten in pers, online en via broadcasting. Als u zelf een idee heeft over een onderwerp, of misschien wel een heel thema, aarzelt u dan niet om contact met ons op te nemen. Mediaplanet Publishing House, Country Director, Aurore Preszow, Phone: +32 2 421 18 20, www.mediaplanet.com Gedistribueerd met De Standaard op 21 januari 2009.
T
‘De ogen zijn de spiegel van de ziel’ en ‘de ogen zijn de vensters van het hart’. Twee mooie en bekende spreekwoorden die onderstrepen hoe belangrijk onze ogen zijn. In deze themakrant lees je alles over de werking en verzorging van je ogen.
INHOUD De oogarts: de behoeder van het zicht 2 De Belg kijkt amper om naar zijn ogen 3 De ene contactlens is de andere niet
4
Nieuwe lenzen laten meer zuurstof door 5 Veelvoorkomende oogproblemen
6
Nieuwe ooglenzen voor Gaston Berghmans
6
Oog en droog
7
Toegang tot televisie en cultuur voor blinden en slechtzienden
8
Maak je site leesbaar voor iedereen
9
De beste hulpmiddelen zijn de mensen die je omringen 10 Betaalbare modieuze brillen
11
Individueel aangepaste brillenglazen: geen overbodige luxe 12 Stijl is tijdloos
13
Contactlenzen op het internet
14
De ogen bedrogen
14
Zorg dat je ziet terwijl je skiet
15
uw ogen · 3
gezondheid
De Belg kijkt amper om naar zijn ogen
Uit een onderzoek dat uitgevoerd werd bij 750 Belgen blijkt dat de gemiddelde landgenoot oogcontroles en brillen zo lang mogelijk uitstelt. blijkt zijn computerscherm niet correct in te stellen.
Tekst: Tim vernimmen
Zelfs de zonnebril doet het niet goed in België. Een kwart van de Belgen draagt er zelden of nooit
“Eén Belg op drie bestempelt zijn ogen als slecht maar doet er niets aan” één. Licht hindert de Belg dus klaarblijkelijk weinig bij het zien. Een op de drie geeft echter aan dat hij minder goed ziet wanneer het donkerder wordt.
Wie toch een bril of lenzen wil, gaat daar doorgaans voor naar de oogarts. De keuze tussen beide hangt vooral af van de persoonlijke perceptie van wat het ‘handigst’ is. Mensen die al meer dan tien jaar een bril dragen, doen dat uit gewoonte of omdat ze geen lenzen verdragen. Vooral vijfenveertigplussers verkiezen nog steeds een bril. Het belangrijkste criterium bij het kiezen van een bril zijn de kwaliteit van de glazen en het montuur. Prijs en merk zijn minder van belang. Het advies van de oogarts en de opticien speelt een belangrijke rol bij de uiteindelijke keuze.
Tip
Z
o geeft een op de vijf Belgen zonder bril aan dat hij waarschijnlijk beter af zou zijn mét. Bij vijfenveertigplussers is dat bijna de helft. Vaak wordt een afspraak met de oogarts echter uitgesteld tot het moet voor het werk of voor de school. Nochtans vindt maar een kwart van de Belgen van zichzelf dat hij goede ogen heeft en bestempelt één landgenoot op de drie zijn ogen zelfs als slecht. Toch heeft de helft van die laatste groep zijn ogen in het afgelopen jaar niet laten onderzoeken en is een op de drie dat ook in het komende jaar niet van plan. Dat is vreemd, want een geschikte bril of geschikte lenzen zouden veel van die klachten kunnen verhelpen. Bovendien heeft een derde van de mensen met oogproblemen naar eigen zeggen de hele dag hoofdpijn. Het onderzoek, dat werd uitgevoerd door brillenglazenmerk Varilux, geeft aan dat bijna de helft van de vijfenveertigplussers moeite heeft bij het lezen van boeken, kranten en tijdschriften. Om zich te behelpen en hun klachadvertentie
iStockphoto
ten te verdoezelen, kopen velen in eerste instantie kant-en-klare leesbrilletjes in de supermarkt. Kopen ze toch een bril,dan zetten ze hem zo weinig mogelijk op – twee derde van de brileigenaars zet zijn of haar bril niet op bij het lezen van kleine lettertjes. Het leeswerk op een grotere afstand houden wordt als een valabel alternatief ervaren.
Ook werken met een beeldscherm doen de meeste mensen zonder hun bril. Nochtans klaagt de helft van de mensen met oogklachten van vermoeide ogen tijdens en na het werken met een beeldscherm; en zelfs een derde beweert dat ze daar rode ogen aan overhouden. Dat is niet verwonderlijk,want bijna de helft van de respondenten
1
veertigplussers
Ook als u geen oogproblemen ervaart, is het verstandig om af en toe op controle te gaan bij de oogarts, zeker als u ouder bent dan veertig. In het algemeen raadt men veertigplussers aan om tweejaarlijks op controle te gaan en zestigplussers jaarlijks. De dokter doet namelijk meer dan nagaan of u een bril nodig hebt: hij zal uitkijken naar enkele veelvoorkomende aandoeningen (zoals glaucoom); onderzoeken of uw ogen goed samenwerken; en zelfs of u globaal gezond bent (zowel diabetes, bloeddrukproblemen als een verhoogd cholesterolgehalte in het bloed manifesteren zich ook in de ogen).
Tip
2
De ogen van uw kinderen
Het hoeft uiteraard geen betoog dat gezichtsproblemen een behoorlijk obstakel kunnen vormen om schoolwerk tot een goed einde te brengen. Hebt u jonge kinderen die het moeilijk hebben met lezen of leren, laat dan ook eens naar hun ogen kijken. Vaak zullen zij niet klagen over problemen met hun ogen omdat ze niet weten wat ‘normaal zien’ betekent.
4 · uw ogen
lenzen
De ene contactlens is de andere niet Contactlenzen zijn er vandaag in alle materialen en kleuren. Handig zijn de daglenzen die je af en toe gebruikt bij sport, werk of een avondje uit. Puur comfort
Tekst: annemarie Van meir
Anatoly Tiplyashin / iStockphoto
Ogen zijn heel gevoelig, en helder zien is bovendien levensbelangrijk. We moeten onze ogen dus heel goed verzorgen. Wees daarom niet zuinig als het over je ogen gaat en kies resoluut voor kwaliteit. Enkel bij de gediplomeerde opticien vind je lenzen van hoge kwaliteit zoals de PureVision lenzen. Deze hightech contactlenzen vergemakkelijken het vloeistoftransport en beschermen zo de ogen tegen uitdrogen. Het unieke oppervlakteprocedé zorgt er immers voor dat de lens steeds vochtig blijft. Het lensoppervlak is uitzonderlijk glad, waardoor het draagcomfort verhoogt en afzetting van proteïnen en vetten geen kans krijgen.
Daglenzen
Hou je contactlenzen schoon!
7
voor gezonde lenzen
Tips
1. Was je handen grondig schoon en spoel ze na met zuiver wa ter voor je de lenzen vast neemt. 2. Reinig je lenzen elke dag op een correcte manier. Er bestaan heel wat producten op de markt die op een verschillende manier gebruikt worden. Lees daarom steeds de bijsluiter. 3. Vernieuw elke dag de vloeistof in de lenshouder. 4. Bewaar lenzen nooit in zelfgemaakte zoutoplossingen, leiding water of speeksel. 5. Reinig ook regelmatig de lenshouder en laat hem open aan de lucht drogen. 6. Vervang na maximum 2 maanden uw contactlenshouder. Uw contactlenshouder kan immers een broeihaard voor bacteriën zijn. Bacteriën zie je niet maar ze nestelen zich maar al te graag in de randen van de draaidop van de houder. 7. Draag de contactlenzen niet langer dan de voorgeschreven draagtijd.
advertentie
Vandaag heb je keuze uit harde of zachte contactlenzen, gekleurde en niet gekleurde.Heel handig zijn de daglenzen. Het zijn contactlenzen voor eenmalig gebruik. Je hebt geen onderhoudsvloeistoffen nodig en na gebruik gooi je ze weer weg. Dit is de meest perfecte en gemakkelijke manier om problemen door vervuilde contactlenzen te voorkomen. Daglenzen zijn ook ideaal voor het occasioneel gebruik bij sport, werk, uitgaan, en in situaties waarbij een bril of ‘harde’ contactlenzen minder geschikt zijn. Er zijn tegenwoordig zelfs multifocale daglenzen waarmee je zowel ver als dichtbij goed ziet.
Nachtlenzen De nachtlens draag je ’s nachts. Ze heeft geen direct contact met het hoornvlies, maar drijft op de traanfilm. Door de speciale vorm van de lens zorgt de traanfilm dat de voorkant van het hoornvlies iets platter wordt. Daardoor kun je dan één of twee dagen scherp zien. Het grote voordeel van alleen ‘s nachts lenzen te dragen, is
dat je ogen overdag volledige rust krijgen. Deze lenzen zijn ook uiterst geschikt voor droge ogen. Ze zijn ook populair omdat ze snelle myopisatie (het slechter worden
“Een op vier brildragers, draagt geen bril in aanwezigheid van anderen. Tijd voor deze groep om de contactlenzen te leren kennen” van de ogen) voorkomen. Als je ’s morgensvroeg wakker wordt, doe je je nachtlenzen gewoon uit en ga je aan de slag. En dat geeft je een heerlijk vrij gevoel: zonder bril of lenzen de hele dag scherp zien.
Vijftigplussers
T
Uit een recente studie blijkt dat een op de twee vijftigplussers(*)L die een bril draagt niet vertrouwdd is met contactlenzen. Toch geeftD een op de drie aan dat ze een brilm niet comfortabel vinden. Een op dez vier brildragers draagt geen bril int aanwezigheid van anderen. Het isr tijd voor deze groep om de contact-z lenzen te leren kennen. Er zijn im-a mers contactlenzen op de marktc in verschillende materialen, zo-z dat iedereen zijn gading wel vindt. Zeker de daglenzen bezorgen dezeC groep een helder zicht zonder deh last van een bril. De oogarts of ge-d diplomeerde opticien staat klaart voor goede raad. e v (*) De leeftijd van de ondervraagde per-n sonen lag tussen vijftig en zestig jaar. d
uw ogen · 5
Lenzen
Nieuwe lenzen laten meer zuurstof door en geven meer comfort Tekst: annemarie Van meir
Lenzen hebben vele voordelen De belangrijkste reden waarom mensen voor contactlenzen kiezen, is dat contactlenzen je natuurlijke uiterlijk niet veranderen. Zodra ze op het oog geplaatst zijn, zijn contactlenzen zo goed als onzichtbaar. De hedendaagse contactlenzen zijn bovendien zo zacht dat je ze amper voelt. Contactlenzen bewegen mee met het oog zodat je steeds een volledig gezichtsveld hebt. Je kijkt altijd door het centrum van de lens en je hebt geen last van beeldvervorming of beeldsprongen. En, niet te versmaden: je ogen worden nooit meer belemmerd door
“Nogal wat lensdragers vertonen tekens die mogelijk op een zuurstoftekort wijzen, zoals rode ogen, een wat branderig gevoel of jeuk of het gevoel droge ogen te hebben” Ingrid Annys, Opticien, Asse
beslagen brillenglazen of regendruppels.
Ogen moeten ademen Om goed te kunnen functioneren en gezond te blijven, hebben ogen zuurstof nodig. Ze moeten als het ware kunnen ‘ade-
men’. Het hoornvlies haalt de nodige zuurstof uit de lucht. Deze lost op in het dun laagje traan op het oog, en kan zo worden opgenomen door de cellen van het hoornvlies. Een gewone contactlens maakt dit proces wat moeilijker doordat ze een soort barrière vormt tussen de lucht en het oog. Om te voorkomen dat het oog op termijn nadelen van een verminderde zuurstoftoevoer zou ondervinden, raden contactlensspecialisten meestal aan de lenzen niet langer dan acht à tien uur per dag te dragen.
Lenzen die meer zuurstof doorlaten De levensstijl van de huidige consument stelt vaak echter hogere eisen. Opticien Ingrid Annys uit
Asse: “Denk maar aan het aantal uren dat velen van ons doorbrengen achter een computerscherm! De aanbevolen draagtijden worden haast altijd overschreden. Nogal wat lensdragers vertonen dan ook bepaalde tekens die mogelijk op een zuurstoftekort wijzen zoals rode ogen; oncomfortabele lenzen aan het eind van de dag; soms een wat branderig gevoel of jeuk; of het gevoel droge ogen te hebben. Er wordt reeds jaren onderzoek gedaan naar nieuwe lensmaterialen die veel meer zuurstof naar het oog doorlaten, zodat de ogen gewoon kunnen blijven ‘ademen’ en gezond blijven, ook op lange termijn. Ciba Vision bracht recent de zeer zuurstofdoorlatende lenzen Air Optix op de markt. Ze zijn niet enkel
gezonder voor de ogen: door het laag watergehalte drogen de ogen minder uit en geven ze meer comfort, vooral tegen het eind van een lange werkdag.”
Lenzen voor ver en dichtbij
Ook de nieuwe Air Optix Aqua Multifocal lenzen voor personen met beginnende presbyopie zijn super comfortabel omdat ze vijfmaal meer zuurstof doorlaten dan de klassieke hydrogellenzen. “De traanfilm om de ogen vochtig te houden, is bovendien bij presbyopische contactlensdragers vaak minder van kwaliteit of minder in hoeveelheid. Dat kan leiden tot droge-ogensymptomen en ongemak”, weten ze bij opticien Annys.
Hou je ogen gezond!
voor het plaatsen van je lenzen
9 Tips
1. Was je handen met een milde zeep, spoel ze en droog ze met een schone en pluisvrije handdoek af. (of gebruik hiervoor ge past handdoekpapier of tissu’s) Als de vinger niet droog is, blijft de lens vaak plakken. 2. Haal de lens voorzichtig uit de verpakking of de lenshouder. Gebruik geen pincet en vermijd de lens met je nagels aan te raken. Dit kan de lens beschadigen. 3. Zet de lens op de top van je wijsvinger. 4. Kijk recht vooruit in de spiegel en concentreer je op je ogen, niet op je handen. 5. Plaats de middelvinger van dezelfde hand op je onderste oog lid en trek dit iets naar beneden. 6. Gebruik de vingers van je andere hand om het bovenste oog lid iets omhoog te trekken. 7. Zet de lens direct op het oog. 8. Kijk naar beneden, laat het onderste ooglid los en vervolgens het bovenste. 9. Voorzichtig knipperen. De lens centreert automatisch. Andrey Shchekalev / iStockphoto
advertentie
6 · uw ogen
gezondheid
Veelvoorkomende oogproblemen ook schade aan de oogzenuw ontstaan zonder verhoogde druk in de ogen – waarschijnlijk ten gevolge van een verstoorde bloedtoevoer naar de zenuw, bijvoorbeeld door toedoen van bepaalde vaatziekten.
Tekst: Tim vernimmen
Diabetische retinopathie
Heel wat diabetici krijgen na verloop van tijd problemen met hun ogen. De kans op verlies van zicht bij suikerzieken is maar liefst vijfentwintig keer groter dan bij andere mensen. Zo ver hoeft het echter niet te komen bij diabetici die regelmatig op controle gaan bij de oogarts en ook hun algemene gezondheid goed in het oog houden (suikerspiegel, bloeddruk, dieet en lichaamsbeweging). Een te hoog suikergehalte in het bloed kan namelijk de bloedvaten in de ogen beschadigen, zodat ze gaan lekken en het netvlies doen opzwellen. In tweede instantie kan de ziekte aanleiding geven tot de groei van nieuwe bloedvaten over het netvlies (die, wanneer ze op hun beurt barsten, bloed in het vocht doen belanden binnen in de oogbol) en over de iris (wat glaucoom kan veroorzaken). Bovendien ontstaat er littekenweefsel tussen het netvlies en de achterkant van het oog, waardoor de twee van elkaar loskomen en de patiënt blind kan worden.
Cataract
Micheline Dubé / iStockphoto
Glaucoom
De term glaucoom verwijst naar een aantal verwante oogaandoeningen die veroorzaakt worden door een teveel aan druk op de vloeistof binnen in de oogbol. Dit kan op termijn leiden tot schade aan de oogzenuw, die instaat voor het doorsturen van visuele informatie naar onze hersenen. Aanvankelijk knabbelt de ziekte vooral aan de rand van het gezichtsveld, maar naderhand kan ze tot tunnel-
zicht en zelfs tot blindheid leiden. Omdat de meeste glaucoomtypes aanvankelijk geen pijn of duidelijke symptomen veroorzaken, is het zeker voor veertigplussers noodzakelijk dat ze regelmatig hun ogen laten onderzoeken. Eens de schade merkbaar wordt, is het immers al deels te laat. Troebel zicht, intense oogpijn, misselijkheid en overgeven kunnen symptomen zijn van acuut glaucoom. Wie daarmee te maken krijgt, zoekt het best meteen hulp. In sommige gevallen kan
Cataract is een vertroebeling van de ooglens. Die situeert zich achter de iris en staat in voor het focussen van invallend licht op het netvlies aan de achterzijde van het oog. De aandoening is het gevolg van het samenklonteren van de eiwitten waaruit de lens is opgebouwd, waardoor hun precieze oriëntatie verstoord wordt en de lichtbreking niet meer verloopt zoals het hoort. Diabetes is een risicofactor voor het ontwikkelen van cataract, evenals blootstelling aan UV-straling en luchtvervuiling. Ook roken en alcoholgebruik maken de ogen blijkbaar kwetsbaarder voor deze aandoening. Antioxidanten zoals de vitamines A, C en E bieden waarschijnlijk enige bescherming. Cataract kan worden verholpen dankzij een vrij eenvoudige ingreep waarbij de vertroebelde lens wordt vervangen door een plastic exemplaar.
Maculadegeneratie
T
T
De macula is een zone van het netvlies die verantwoordelijk is voor het scherpe beeld centraal B in ons gezichtsveld: dat beeld d hebben we broodnodig om bij- z voorbeeld te lezen of met de au- m to te rijden. Degeneratie wil zeg- z gen ‘ontbinden’ of ‘uiteenvallen’.d Leeftijdsgebonden maculadege- v neratie is de meest voorkomende f oorzaak van verlies van zicht en “ blindheid bij vijfenzestigplus- j sers. Aangezien deze groep blijft e groeien, wordt het probleem ook s stilaan algemener. Maculadege- k neratie kan het gevolg zijn van t het verouderen en dunner wor- d den van het maculaweefsel, het d lokaal afzetten van pigment of de groei van nieuwe bloedvaat- V jes onder het netvlies die na ver- g loop van tijd bloed verliezen.v Roken verhoogt het risico op maculadegeneratie. Ook een hoge bloeddruk en overgewicht zouden nefast zijn. Wanneer de aandoening tijdig wordt ontdekt, kan met behulp van medicijnen de abnormale groei van bloedvaten worden tegengegaan; maar echt genezen, is vooralsnog niet mogelijk.
Nieuwe ooglenzen voor Gaston Berghmans Gaston Berghmans merkte op de scène dat zijn ogen heel sterk achteruit waren gegaan. Professor Tassignon van het Universitair Ziekenhuis in Edegem gaf hem zijn goede zicht terug. Een meer dan tevreden Gaston Berghmans vertelt zijn verhaal.
G
Tekst: annemarie Van meir
aston Berghmans: “Ik ondervond op de scène dat ik zonder bril de letters niet meer zag, toen ik iets wilde voorlezen voor een bevriend muzikant die jarig was. Gelukkig kende ik de tekst vanbuiten. Maar toen ik later mijn bril opzette, bleek ik nog steeds de letters niet te kunnen lezen. Mijn zicht was zo slecht dat we naar ‘de spoed’ in het UZ in Edegem zijn gegaan. Daar werden we verwezen naar professor Tassignon. Zij heeft een totaal nieuwe techniek ontwikkeld
waarbij ze een nieuwe lens in het oog plaatst.”
“Ze snijdt in de lens en vergruist ze en zuigt ze vervolgens op zoals met een stofzuiger.”
Nieuwe techniek “Eerst heeft ze het ene oog geopereerd, en veertien dagen later het andere.De operatie gebeurde terwijl ik wakker was. En ik heb daar niets van gevoeld, gewoon niets. Ze verdoven natuurlijk wel de ogen met druppels en je hoort alles gebeuren. Daar moet je tegen kunnen, hè. Professor Tassignon is een lieve dame en ze vertelt de hele operatie door waarmee ze bezig is. Ze begint met het oog te verdoven en dan zegt
Gaston Berghmans, Vlaams acteur en komiek
ze: ‘Ik ga nu druppels in je ogen doen.Je zult daar een beetje last van hebben, want dat pikt een beetje.’
En ja, dat pikt wat, maar dat duurt niet lang. Dat oog is direct verdoofd en dan kan ze eraan be-
ginnen. Ze snijdt in de lens en die vergruist ze, en zuigt ze vervolgens op zoals met een stofzuiger. Ik heb die lens zien verdwijnen. Dat waren allemaal kleine stukjes in mijn oog. Daarna plaatst ze een nieuwe lens in het oog. Ik denk dat de operatie amper twintig minuten heeft geduurd. Maar daardoor kan ik nu zien en lezen zonder bril. Ik heb nog een leesbril voor de hele kleine lettertjes. Maar ik kan eigenlijk lezen zonder bril. Fantastisch, ik ben erg tevreden!”, besluit Gaston Berghmans.
uw ogen · 7
Oog en droog
gezondheid
Iedereen heeft er weleens last van, maar voor sommige mensen is het een permanent probleem: droge, jeukende, branderige en soms zelfs ontstoken ogen.
T
Tekst: Tim vernimmen
ranen houden onze ogen vochtig en spoelen stof en andere vuiligheid weg. Bovendien bevatten ze enzymen die de micro-organismen die in onze ogen belanden een kopje kleiner maken.“Droge ogen worden veroorzaakt door een te geringe traanproductie of een te snelle verdamping van het traanvocht,” aldus professor Philippe Kestelyn (UGent). “Een traan bestaat uit drie laagjes: een olieachtige buitenlaag, een waterige tussenlaag en een slijmerige binnenlaag. Een verkeerde samenstelling van die buitenste laag kan ervoor zorgen dat de tranen te snel verdampen en de ogen uitdrogen.”
Veel mensen krijgen last van droge ogen wanneer ze ouder worden; vooral vrouwen in de menopauze
gen ook erg vaak met droge ogen af te rekenen. Er is zelfs sprake van een soort vicieuze cirkel: droge ogen zorgen voor jeuk, en in de ogen wrijven zorgt voor contact tussen de lenzen en de oogbol, wat nog meer irritatie en uitdroging veroorzaakt.
branislav ostojic / iStockphoto
hebben er vaak last van. Dat duidt op een mogelijk verband met hormonale schommelingen, wat ook zou kunnen verklaren dat vrou-
wen vaker met droge ogen te maken krijgen dan mannen, want hun hormoonspiegel schommelt veel sterker dan die van mannen.
Ook bepaalde geneesmiddelen, zoals kalmeermiddelen, slaapmiddelen en antidepressiva kunnen volgens Kestelyn aanleiding geven tot droge ogen, evenals aandoeningen zoals lupus, reumatoïde artritis en rosacea.
“Vrouwen in de menopauze hebben vaker last van droge ogen”
Amanda Rohde / iStockphoto
advertentie
Natuurlijk kunnen ook omgevingsomstandigheden aan de basis liggen: een droog, stoffig of winderig klimaat buiten of airconditioning en verwarmingstoestellen die de lucht binnenshuis uitdrogen. Ook wie lange tijd achter een computerscherm doorbrengt, krijgt vaak uitgedroogde, rode ogen, omdat we geneigd zijn om minder met onze ogen te knipperen dan. En dan zijn er natuurlijk nog de mensen die hun bril hebben ingeruild voor lenzen: zij krij-
Er zijn een aantal zaken die je zelf kunt doen om van je droge ogen af te geraken.“Zo is het belangrijk om voldoende water te drinken. Als het probleem zich vermoedelijk in je omgeving manifesteert, kan het volstaan om bepaalde elementen daaruit te elimineren. In het algemeen kunnen toestellen die de lucht in huis filteren en/of bevochtigen soms een uitkomst bieden. Buiten kan een zonnebril je ogen beschermen tegen zon, wind en stof”, aldus Kestelyn. Ook bepaalde voedingssupplementen kunnen misschien helpen, omdat droge ogen soms het gevolg zijn van een tekort aan bepaalde essentiële vetzuren, maar er is nog te weinig onderzoek naar verricht om daar zekerheid over te geven.
“Indien dergelijke eenvoudige middeltjes het probleem niet oplossen, wend je je best tot je huisarts,” weet Kestelyn. “Bij een hardnekkige vorm van droge ogen zal die je allicht verwijzen naar de oogarts. Zij of hij zal eerst en vooral de juiste oorzaak van het probleem proberen te achterhalen en dan de gepaste behandeling voorstellen. Meestal zal dat een combinatie zijn van kunsttranen en maatregelen om de evenwichtige samenstelling van de traanfilm te herstellen. Uitzonderlijk kan ook een chirurgische ingreep uitkomst bieden.”
8 · uw ogen
slechtzienden
Toegang tot televisie en cultuur voor blinden en slechtzienden Tekst: annemarie Van meir
Politici informeren Heb je al eens naar Het Journaal geluisterd met je rug naar het televisiescherm; of gekeken naar het populaire programma Thuis zonder de beelden te zien? Doen! Dan begrijp je wat een blinde of slechtziende mist aan informatie. Nochtans zijn het mensen zoals zij, die behoefte hebben aan cultuur en ontspanning. Audiodescriptie en auditieve ondertiteling geven blinden toegang tot de wereld van zienden. In onze buurlanden zijn deze systemen allang ingeburgerd. In België staan ze in de kinderschoenen. Een paar maanden geleden diende Vlaams Parlementslid Helga Stevens van de NVA samen met CD&V-er Carl Decaluwé een voorstel van decreet in om de media toegankelijker te maken voor doven, slechthorenden, blinden en slechtzienden. Dinsdag 13 januari trokken Jan De Smedt (gedelegeerd bestuurder van blindenzorg Licht en Liefde) samen met Ria Decoopman en professor Aline Remael naar het Vlaams Parlement om de politici te overtuigen.
Audiodescriptie en auditieve ondertiteling Ria Decoopman is laatblind; dat wil zeggen: ze is niet blind geboren. Ze verloor haar zicht toen ze 25 jaar was. “Audiodescriptie, afgekort als AD, geeft een beschrijving van de relevante visuele elementen die we nodig hebben om het verhaal te volgen”, legt ze uit. “Dankzij de digitalisering kan deze gesproken informatie als apart signaal worden uitgezonden zodat deze kan ontvangen worden door de blinde tv-kijker. Dit kan draadloos via een hoofdtelefoon en stoort de andere huisgenoten niet. Er wordt een korte tekst ingesproken tussen twee dialogen of tussen relevante geluiden. Ik geef een voorbeeld. Er loopt nu een serie over beenhouwers.In een van de vorige uitzendingen werd een oude dame aangevallen door vogels op het strand. Vermits er in die scène niets gezegd wordt, weet je als blinde niet wat er gebeurt. Je
Crisis treft liefdadigheidsorganisaties “Audiodescriptie en auditieve ondertiteling geven blinden toegang tot de wereld van zienden” Ria Decoopman, laatblind
hoort enkel tumult. Op zo’n moment is het heel nuttig dat je een korte tekst hoort: ‘oude vrouw wordt aangevallen door meeuwen’. Een tweede (complementaire) stap tot toegankelijke televisie is de auditieve ondertiteling. Dit systeem zorgt voor een gesproken weergave van de ondertiteling. Vooral bij een duidingsprogramma, zoals Het Journaal, waar anderstaligen worden geïnterviewd, is dit zeer nuttig. Kijk vandaag naar de berichtgeving over Israël en Gaza. Je mist de getuigenissen en de interviews in de vreemde taal. Er is ondertiteling voor de zienden, maar je moet al Arabisch kennen om deze getuigenis te begrijpen. Er komt nieuws van over de hele wereld en wij willen ook geïnformeerd worden”, onderstreept ze.
Stapsgewijs “We beseffen dat niet alles in een keer opgelost wordt. Het zou al een grote stap zijn, mochten we spoedig auditieve ondertiteling hebben bij de duidingprogramma’s zoals Koppen, Het Journaal, documentaires of Panorama. De kostprijs in deze programma’s is bovendien niet zo hoog omdat het over hele kleine toevoegingen gaat. Terwijl het voor cultuurparticipatie en maatschappelijke integratie in de samenleving echt een grote noodzaak is. Ik ga vaak met mijn man naar het theater en concerten. In zo’n zaal heb je in de eerste plaats het feestelijke gevoel: je kleedt je mooi op; je hebt de sfeer van een live optreden, het geroezemoes en de geur ... het zijn plezante avonden. In de Bourla is er een voorstelling doorgegaan met audiodescriptie, ingesproken door mensen die daarvoor opgeleid zijn. Via een koptelefoon ontvangen de blinden dan extra informatie. Ze stellen de personages voor: wie ze zijn en hoe ze eruit zien. In het begin helpen ze ons om een naam te plakken op een stem zodat je het stuk perfect kunt volgen.Tussendoor hoor je bijvoorbeeld dat die persoon gevallen is of dat het gordijn dichtgaat. Daardoor kunnen wij, zonder onze buren te storen, perfect volgen. Formidabel!”, aldus Ria Decoopman.
Door de financiële crisis verminderen het aantal giften en zijn ze kleiner. Bovendien moeten de vrijwilligersorganisaties steeds vaker de volledige prijs betalen bij de bedrijven waar ze vroeger sterke kortingen kregen. Dat is een drama! Neem nu Blindenzorg Licht en Liefde. Deze organisatie is voor meer dan tachtig procent afhankelijk van giften. Er is zo goed als geen overheidssteun, tenzij enkele projecttoelagen en wat alternatieve tewerkstellingsmaatregelen.
T
Grotere investeringen voor noodzakelijke dienstencentra worden niet meer uitgevoerd. Van een staatswaarborg voor het ‘sociaal kapitaal’ is geen sprake. Ze hebben een ‘harts-waarborg’ nodig door extra en grotere giften, want deze crisis treft hulpbehoevende blinden en slechtzienden als een mokerslag. De maatschappelijk werkers, thuisbegeleiders en honderden vrijwilligers moeten zich steeds meer beperken tot de meest dringende noden. Voor een sociaal huisbezoek aan oudere alleenwonende blinden of slechtzienden is er geen tijd meer. Een recent Nederlands onderzoek maakt nochtans duidelijk dat heel wat gezondheidsproblemen van deze mensen pas ‘aan het licht’ komen bij dergelijk huisbezoeken. Een gift van slechts 32 euro maakt dit mogelijk en brengt licht en liefde in het leven van die mensen. Storten kan op rekeningnummer 737-0370370-67 * Blindenzorg Licht en Liefde Oudenburgweg 40 8490 Varsenare *voor een gift van 40€ en meer ontvangt u een fiscaal attest
Tekst: annemarie Van meir
Beelden omzetten in taal, daar draait het om Aline Remael is hoogleraar aan het Departement Vertalers en Tolken van de Artesis Hogeschool in Antwerpen: “Audiodescriptie maakt visuele informatie en kunsten toegankelijk voor blinden en slechtzienden. Het wordt toegepast voor plastische kunsten zoals beeldhouwwerk, maar ook schilderijen. Het gebeurt voor theater of voor internet waar vaak filmpjes staan die moeten beschreven worden. En voor film in de bioscoop, op dvd en op televisie. Mijn specialisatie is vooral film en televisie, en een klein beetje toneel. Voor film en televisie komt het erop neer om in een beknopte vorm de informatie die visueel weergegeven wordt in woorden om te zetten. Dit gebeurt tussen de dialogen door en zonder al te veel op het terrein te komen van het geluid; want geluiden kunnen ook heel belangrijk zijn en kunnen geïdentificeerd worden door blinde kijkers. Je mag niet te veel beschrijven, en je mag niet te weinig beschrijven. De kunst bestaat erin om op basis van het verhaal te beslissen wat dient beschreven te worden en wanneer. Je hebt immers niet altijd de tijd om iets te beschrijven op het moment dat het gebeurt omdat er op dat ogenblik gesproken wordt. En dan moet je anticiperen door het achteraf te vertellen, zodat de blinde het kan plaatsen.
Don Saunderson / iStockphoto
Soms wordt er een korte inleiding gegeven op de film of dvd. Bijvoorbeeld wanneer er flashbacks getoond worden. Stel, in de film gebeurt er nu eens iets in New York, dan weer in Los Angeles. In dat geval heeft de blinde voldoende informatie als de stem ‘Los Angeles’ zegt om de film te volgen. Zo blijft het programma overzichtelijk en genietbaar.Ook de stijl is aangepast aan het verhaal van de film en het theater.”
Werk voor professionals “Voor een audiodescriptie van een film gaan we als volgt te werk”, gaat ze verder. “We beginnen met het schrijven van het script op basis van de film. Dat wordt zo getimed dat je niet te veel woorden gebruikt.
“Het is een uitdaging om in een beknopte vorm de informatie die visueel weergegeven wordt in woorden om te zetten” Aline Remael, hoogleraar vertaalwetenschap in de Artesis Hogeschool in Antwerpen
Daarna proberen we het uit met een testopname. Vervolgens testen we de teksten met een aantal mensen uit het doelpubliek. Pas dan wordt het opgenomen in een professionele studio.
Het inspreken verschilt van alle andere vormen van inspreking. Je mag niet saai klinken, maar je mag ook niet te veel je stem opdringen binnen het verhaal, want je mag geen personage in de film gaan worden. Je moet dus ergens het midden houden tussen een commentaarstem die beschrijft en een vertelstem.
Ook voor televisieprogramma’s hangt het er heel erg van af wat voor soort programma je hebt. Heel geschikt voor audiodescriptie op televisie zijn dramaseries en soaps zoals Flikken, Witse, ... Programma’s waar veel in gepraat wordt, lenen zich minder omdat je gewoon geen tijd hebt om er extra tekst aan toe te voegen. In het beste geval wordt het verhaal dan ook gedragen door de dialogen, zodat er weinig extra informatie nodig is. Kortom, werk voor professioneel geschoolde mensen”,verzekert ze.
uw ogen · 9
slechtzienden
Maak je site leesbaar voor iedereen! We vinden dat de architect gebouwen toegankelijk moet maken voor iedereen. Waarom zou de webontwerper er dan niet voor zorgen dat de site leesbaar is voor iedereen, dus ook voor mensen met een functiestoornis? Anysurfer heeft hiervoor praktische richtlijnen opgesteld, geeft opleiding, geeft raad en begeleiding, en kent het ‘Anysurfer certificaat’ toe aan correct aangepaste sites. Tekst: annemarie Van meir
Toegang tot informatie en communicatie Mensen die kunnen zien,halen hun informatie in de bibliotheek,uit een encyclopedie of ze lezen kranten. Maar mensen met een functiestoornis zoals blinden en slechtzienden hebben geen toegang tot deze informatie. “Een encyclopedie in braille heeft in de Nederlandse taal nooit bestaan. Qua volume zou zo’n encyclopedie trouwens enkele klaslokalen vullen. Met de komst van het internet is dat allemaal gemakkelijker geworden”, weet Roel Van Gils van het label Anysurfer. “Er is onder meer Wikipedia, e-mail, ... Voor de ziende is internet een normale evolutie, voor de blinde en slechtziende is dat een revolutie. Internet is ontzettend belangrijk voor die doelgroep. Tenminste, als de webbouwer rekening houdt met een aantal richtlijnen.”
Praktische richtlijnen Anysurfer heeft onder andere dankzij de steun van Blindenzorg Licht en Liefde praktische richtlijnen opgesteld voor het maken van toegankelijke sites. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op de internationale richtlijnen van het W3C (world wide web consortium). “We hebben deze vrij technische richtlijnen vertaald naar praktische richtlijnen, en die laten uittesten door mensen met een functiebeperking. Meer dan één op de tien Belgen heeft problemen om het internet te gebruiken vanwege een handicap. Vooral blinden en slechtzienden, maar ook mensen met een motorische of auditieve beperking. Senioren zijn grote internetgebruikers maar hun ogen,hun fijne motoriek en hun gehoor gaan achteruit. Ook zij vragen extra aandacht. Webbouwers houden daar best rekening mee”,onderstreept Roel Van Gils.
“Meer dan 1 op tien Belgen heeft problemen om het internet te gebruiken omwille van een handicap” Roel Van Gils, Anysurfer
tie en opleiding in secundaire scholen, hogescholen en opleidingscentra; maar ook voor webdesigners en webontwikkelaars. We laten ze aan den lijve ondervinden hoe het is om bijvoorbeeld als blinde gebonden te zijn aan het toetsenbord. Denk maar aan uitklapmenu’s: wel, die zijn niet bruikbaar zonder het gebruik van een muis. We lichten de richtlijnen toe over ondertiteling, kleurencontrasten, taal, duidelijke navigatie, ... en hoe een betekenisvolle tekst bij afbeeldingen de blinde laat zien.”
Anysurfer certificatie Anysurfer is de naam van de organisatie maar is ook de naam van het kwaliteitslabel. “We screenen een website in ontwikkeling; toetsen die website aan de toegankelijkheidsrichtlijnen met de hulp van vrijwillige ervaringsdeskundigen; en stellen een rapport op met suggesties voor verbetering. Als de nodige aanpassingen gedaan zijn dan krijgen zij het Anysurfer kwaliteitslabel. Dit label heeft twee functies. Enerzijds is het een erkenning voor de webbouwer, dat hij zich gehouden heeft aan de richtlijnen.Anderzijds is het een herkenningspunt voor mensen met een handicap, dat die bepaalde site voor hen toegankelijk is.” www.anysurfer.be
Sensibilisatie, opleiding en certificatie “Het belangrijkst is de sensibilisa-
Dmitriy Shironosov / iStockphoto
“De overheid heeft een belangrijke rol in het toegankelijk maken van internet voor mensen met een handicap. Nu de nieuwe regering een feit is, gaan we de nodige stappen zetten om het dossier terug op de rails tekrijgen.”, aldus staatssecretaris voor Personen met een handicap Julie Fernandez-Fernandez. Maatschappelijk belangrijk “Websites bieden nieuwe mogelijkheden voor personen met een handicap. In het kader van een kwaliteitsvolle dienstverlening aan de burger moet de overheid bijzondere aandacht besteden aan de toegankelijkheid van haar websites voor deze doelgroep. Het is daarbij essentieel dat er vanuit een centraal punt binnen de overheid richtlijnen worden gegeven om die toegankelijkheid op een uniforme manier te verwezenlijken.
Op de Internationale Dag voor Personen met een Handicap (op 3 december 2008) behaalde ik het Anysurferlabel voor mijn eigen website. Sinds enkele maanden communiceer ik op mijn website ook in gesproken taal,gebarentaal en aangepaste leesbaarheid voor personen
Digitale kloof te dichten. De Vlaamse en Waalse overheidswebsites hebben reeds het toegankelijkslabel van Anysurfer. Het Belgische, federale niveau staat nog niet zo ver. In 2007 werd een projectvoorstel voor samenwerking met de federale overheid opgesteld door Anysurfer. Bij mijn aanstelling in maart 2008 heb ik onmiddellijk de draad opgenomen omdat ik ervan overtuigd ben dat de federale overheid een voortrekkersrol moet spelen op het gebied van toegankelijkheid van websites. In mijn beleidsbrief 2009 onderstreepte ik nogmaals dit engagement.
“Het behalen van een label mag geen doel op zich zijn. Het beleid moet erop gericht zijn om het internet toegankelijker te maken” Julie Fernandez-Fernandez, Staatssecretaris voor Personen met een handicap
met een verstandelijke handicap. Nu de nieuwe regering een feit is, gaan we de nodige stappen zetten om het dossier terug op de rails te krijgen. Het spreekt voor zich dat ik zal communiceren over mijn plannen zodra ze beleidsrijp zijn.
Coherente samenwerking
Anysurfer levert vandaag schitterend werk en wordt ook als een autoriteit in de betrokken materie erkend. In een eerste fase lijkt het dan ook beter dat de overheid die algemeen erkende knowhow van Anysurfer onderschrijft en er zich als gebruiker bij aansluit; beter dan meteen zo’n label te gaan institutionaliseren zonder meer. In de enorm dynamische wereld van de informatica is het immers niet wenselijk om gedegen praktische oplossingen te gaan reglementeren, want zoiets kan verengend werken en andere potentiële gegadigden voor het aanbieden van een dergelijk label kansen ontzeggen. Het behalen van een label mag geen doel op zich zijn: het beleid moet erop gericht zijn om het internet toegankelijker te maken. Het Anysurferlabel is een middel om dat doel te bereiken.”
10 · uw ogen
slechtzienden
De beste hulpmiddelen zijn de mensen die je omringen Met hulp van anderen gaat het beter
Tekst: annemarie Van meir
“De beste hulpmiddelen zijn immers de mensen die je omringen”, legt professor Robberecht uit. “Een gehandicapte is maar gehandicapt naarmate de mensen rond hem ervoor zorgen dat hij gehandicapt is.
Als ik ergens alleen gelaten ben, dan ben ik gehandicapt. Als jullie erbij zijn, weet ik dat iemand me thuisbrengt. Het is voor een blinde ook fijn dat de mensen je vertellen wat zij zien. Vroeger ging ik weleens met een vriend naar een concert in Brugge. Hij vertelde
wat er te zien was op het podium. ‘Ze zijn met twaalf: zeven mannen en vijf vrouwen. De mannen zijn zwart gekleed, de vrouwen hebben een zwarte rok en een rode bloes. Er zijn zoveel violen, ...’ En dan was het alsof ik het zelf zag. In een kerk zou hij vertellen: ‘De kerk heeft zo-
“Het is voor een blinde fijn als de mensen je vertellen wat zij zien” Professor Eddy Robberecht, Kinderarts, Universitair Ziekenhuis Gent
Een getuigenis van een blinde kinderarts Professor Eddy Robberecht werkt als kinderarts in het Universitair Ziekenhuis Gent. Toen hij vijftien jaar was, merkte hij dat zijn linkeroog niet meer zag. Jaren later, hij was al kinderarts, werd een scan van zijn hoofd gemaakt. Er werden tumoren vastgesteld en operatief verwijderd. Professor Robberecht:“Toch kreeg ik een nauwer en nauwer gezichtsveld. Op den duur was dat nog heel klein. En rond 1994 zag ik het verschil niet meer tussen donker en bleek. Uiteindelijk is in 1995 het zicht volledig verdwenen. Gelukkig kan ik zowel op het werk als thuis rekenen op de hulp van fijne mensen.”
3
Tom Nimmegeers van Optelec: “Wij merken al te vaak dat slechtzienden of blinden niet enkel met een visuele beperking worstelen, maar door hun handicap ook in een sociaal isolement komen. Vaak vinden ze de weg niet naar de hoogtechnologische hulpmiddelen of de hulpverlening in het algemeen. Heel wat mensen krijgen ook geen enkele financiële tussenkomst van de overheid voor deze hoogtechnologische hulpmiddelen; een schrijnende situatie waarin heel wat 65-plussers zich bevinden. Hierdoor kunnen zij hun zelfstandigheid niet behouden in het dagelijkse leven.” advertentie
Financiële tegemoetkoming voor personen met een handicap
Tips
personen met een handicap tussen 21 en 65 jaar: de inkomensvervangende tegemoetkoming en de integratietegemoetkoming.
Personen jonger dan 21 jaar kunnen verhoogde kinderbijslag aanvragen. Personen ouder dan 65 jaar kunnen een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden aanvragen. advertentie
de volgende documenten invullen: een aanvraagformulier, een inlichtingenformulier, een medische vragenlijst, een zelfredzaamheidschaal (deze twee laatste moeten door de behandelende arts ingevuld worden) en een kopie van het aanslagbiljet over de inkomsten van de laatste twee jaar. De nodige documenten zijn te verkrijgen op het gemeentehuis. Meer info: http://www.vaph.be
4
soorten glazen
facts
De wetgeving voorziet twee soorten tegemoetkomingen voor
Om deze financiële tegemoetkoming aan te vragen, moet u
veel beuken, die kleur, ...’ Een collega met wie ik weleens ga eten, zegt me wat er op mijn bord ligt.T Hij zegt dan: ‘Op tien uur ligt er dat, en op twaalf uur ligt er dat.’N Op die manier weet je wat wat is,D wat waar ligt.” l n Technische hulpmiddelen v “Thuis is er niets veranderd. Ik kenv het huis. Daar kan ik me gemak-r kelijk aanpassen. Soms ga ik boe-s ken halen bij de Vlaamse blinden-a bibliotheek. Ze zijn voorgelezen enc op cd gebrand. Ik heb een boek dat“ voorgelezen is door Luc Philips;z schitterend! Ik zal geen boeken le-e zen in braille, maar om te wetenm welk boek het is, gebruik ik welt brailleschrift. Verder heb ik eenh aangepast horloge dat hardop dee tijd meldt, en mijn computer heeftp een ‘spraakprogramma’. Van mijnm ziekte is het verlies van autonomiee het grootste probleem voor mij.Al-h les wat helpt om die autonomie te vergroten, is welkom”, besluit hij.
Beeldschermloep Een beeldschermloep is een toestel met een camera in, dat tekst groter en met meer contrast kan weergeven op een scherm. Vergrotende software: deze software vergroot tekst, iconen en plaatjes van 1,25 tot 32 maal zodat het computerscherm toegankelijker wordt voor slechtzienden. Spraaktechnologie: spraaktechnologie zet tekst om in taal. Ze wordt onder meer gebruikt in horloges, wekkers en in computers. Met een softwarematige spraaksynthesizer wordt de tekst op het computerscherm omgezet in spraak met behulp van de geluidskaart van de computer. Brailletechnologie: er bestaan verschillende toepassingen, waaronder de brailleleesregel die voor slechtzienden het beeldscherm en de muis vervangt, en regel voor regel de tekst op het scherm omzet in voelbare brailleletters.
uw ogen · 11
brillen
Betaalbare modieuze brillen
Vroeger kochten de mensen een nieuwe bril na vier à vijf jaar. Dat gebeurt nu veel sneller. Een bril is meer en meer een modeaccessoire aan het worden. De kleuren en modellen volgen de mode. Een bril dragen is in. Tekst: annemarie Van meir
Nieuwe trend De grote ronde brillen zijn weer helemaal in, en niet enkel bij de zonnebrillen. Alleen de leesbrillen blijven relatief klein. Een voorbeeld van deze trend is de hoornachtige ronde bril van Guy Verhofstadt.Absoluut op en top in. Het zijn meestal de grote modehuizen, zoals Gucci en Armani, die de trend zetten. “Maar het moeten zeker niet altijd zulke dure brillen zijn om modieus te zijn”, zegt Ann Van de Velde, marketing manager van Pearle Opticiens. “Wij vinden dat iedereen het recht heeft om goed te zien en er goed uit te zien aan een scherpe prijs.We hebben in ons assortiment monturen vanaf 29 euro tot en met exclusieve designer modellen. Een heel breed assortiment dus.” advertentie
“Vandaag kopen mensen ook vaker meerdere brillen voor een optimaal kijkcomfort in elke situatie” Ann Van de Velde, Marketing Manager bij Pearle Opticiens
Brillenglazen in alle prijzen Bij de meeste opticienketens vind je brillenglazen van alle grote merken, maar ook de goedkopere alternatieven. Noem ze private labels, een pak goedkoper voor dezelfde kwaliteit. “Wij laten onze eigen brillenglazen maken bij gespecialiseerde bedrijven. Ze zijn kwalitatief zeker vergelijkbaar met de gro-
te merken.Alleen de prijs verschilt. En dat is niet verwonderlijk. Met meer dan 2500 winkels in Europa kan er bij de leveranciers flink genegotieerd worden. Dat geldt trouwens ook voor de monturen”, legt Ann Van de Velde ons uit. “Dat wil niet zeggen dat we massaal gaan inkopen. We beperken onze reeksen om te vermijden dat te veel mensen met hetzelfde montuur rondlopen. Wekelijks komen er nieuwe modellen binnen.”
Een bril voor elke gelegenheid Vandaag kopen mensen ook vaker verschillende brillen voor een optimaal kijkcomfort in elke situatie. Zo heb je de gewone bril om ver te zien, de leesbril voor dichtbij en een officebril die aangepast is om de ogen op de meest comfortabele
wijze te laten lezen op het scherm en op de documenten. En ook zonnebrillen op sterkte worden vaker gekocht voor in de wagen of voor op vakantie. Daarnaast bieden multifocale brillen het ideale kijkcomfort voor elke afstand: veraf, dichtbij en daartussen. “Omdat we weten dat dit soms even wennen is, krijgt de klant hiervoor twee maanden de tijd”, voegt Ann Van de Velde toe. “Went hij niet aan de multifocale glazen, dan krijgt hij zijn geld terug. Dat is onze ‘niet tevreden, geld terug-garantie’.”
Kijken naar het gezicht Een bril moet passen bij de persoonlijkheid en bij de vorm van het gezicht. “Onze medewerkers krijgen daarom een speciale opleiding, waarbij ze leren kijken naar de vorm
van het gezicht en naar de kleuren. Sommige mensen staan beter met koude kleuren, zoals zilverkleuren, of juist niet. Dat is belangrijk”,voegt Ann Van de Velde toe.
12 · uw ogen
brillen
Individueel aangepaste brillenglazen: geen overbodige luxe!
T Tekst: annemarie Van meir
Geen twee identieke ogen Er zijn geen twee identieke mensen op de wereld. Dat geldt ook zo voor ogen. Zelfs de twee ogen van één persoon verschillen. De op maat gemaakte brillenglazen houden rekening met verschillende parameters. Frank Nuytinck, opticien in Evergem: “We kijken hoe ver het oog en de pupil zich van het glas bevinden; hoe ver het montuur gebogen is rond de ogen en hoe schuin het staat. Dat laatste heeft onder meer te maken met de plaats van de oren. Die is bij elke persoon anders. Bij de ene persoon staat het oor misschien vier millimeter hoger; welnu, dan krijg je ook een andere invalshoek van de glazen. Als de afstand van de ogen verandert, moet je de sterkte van de glazen aanpassen om hetzelfde gevoel te geven als je rechtdoor kijkt en als je naar beneden kijkt. Het is puur optisch dat we het brandpunt ver-
teitsglazen zijn. Elk brillenglas dat de opticien bij ons bestelt, wordt voor hen op maat gemaakt.”
De kwaliteit van het glas is levensbelangrijk.
leggen, zodat je altijd eenzelfde gezichtsgevoel hebt. De goedkopere brillenglazen – wij noemen ze ‘stockglazen’ – houden daar geen rekening mee. Ze worden tegenwoordig in massa gemaakt. Ja, ze zijn goedkoper, maar als ik voor mijn klanten een bril aanpas met professioneel op maat gemaakte glazen, dan zeggen ze: ‘Wat een verheldering van het zicht!’ Daarom adviseer ik mijn klanten altijd heel bewust de Rodenstock Impression glazen.”
Optisch middelpunt individueel aanpassen. “Als het optisch middelpunt niet correct is of het glas niet van een zuivere kwaliteit is, dan zullen de ogen – eigenlijk de hersenen – de fouten proberen te corrigeren”, legt Alain Faniel uit als field sales manager bij Rodenstock.“Het resultaat is dat je denkt dat je even goed kunt zien, maar op het einde van de dag is de kans zeer groot dat je moe bent en hoofdpijn hebt. Bij Rodenstock krijg je de garantie dat het kwali-
“Brillenglazen kunnen volledig aangepast worden aan de wensen van de brildrager” Alain Faniel, Field Sales Manager bij Rodenstock
Frank Nuytinck: “Iemand die een fototoestel kiest, weet hoe belangrijk het is dat de kwaliteit van de lens optimaal is om het licht perfect door te laten. Wel, als het om de ogen gaat, is een helder glas geen luxe maar levensnoodzakelijk. De goedkopere stockglazen houden gemiddeld 12% licht tegen. Met kwaliteitsglazen is dat amper 0,3%. Met andere woorden, je krijgt een lichtdoorlaatbaarheid van bijna 100%, net zoals iemand die geen bril draagt. Ook voor de zonnebril is de kwaliteit van het glas belangrijk. In goedkope zonnebrillen worden zo donker mogelijke glazen gestoken. Dat geeft de klant het gevoel dat hij goed beschermd is. Maar het gaat om de filter, niet om de kleur. ‘Donkere brillen zonder goede filter dienen om in het haar te zetten,niet om je ogen te beschermen’, zeg ik soms al lachend tegen mijn klanten. Een zonnebril op sterkte is nog geen gewoonte in België. De zonnebril is nochtans niet enkel nuttig in de zomer. ‘Ook in de winter kan de laagstaande zon de bestuurder behoorlijk hinderlijk zijn’, onderstreept Frank Nuytinck. ‘Bij Rodenstock zien we de afgelopen jaren wel een stijgende verkoop van zonnebrillen op sterkte
4
in de wintermaanden’, voegt Alain Faniel toe. Ik kan zelfs stellen dat we bijna evenveel zonnebrillen op sterkte verkopen in de winter als in de zomer.”
Vraag kwaliteit voor uw ogen.
“Bij de progressieve glazen zie je het grootste verschil in kwaliteit tussen de op maat gemaakte glazen en de standaardglazen”,weet Frank Nuytinck. “Soms vragen klanten me: ‘Hoeveel kosten die glazen?’ Dan vraag ik: ‘Hoeveel kost uw auto?’ Je hebt natuurlijk een ruime veilige auto, en je hebt een auto die rijdt. Als we bijvoorbeeld kijken naar het leescomfort,dan is het prijsverschil tussen de standaardglazen en de prijs van de individueel aangepaste glazen z’n geld echt waard. Ik heb weinig klanten die niet kunnen wennen aan een progressief glas van Rodenstock. Bij de anderen komt dat heel vaak voor. En dat heeft zijn reden: bij die standaardglazen moet je met je hoofd van links naar rechts bewegen als je helder de teksten in de krant wilt lezen, met kwaliteitsglazen moet je enkel je ogen bewegen.” Alain Faniel: “Bovendien kunnen we het vertezicht en/of het leesgedeelte groter of breder maken, afhankelijk van de wensen van de brildrager. Een chauffeur die een lange afstand rijdt, hecht meer belang aan het vertezicht dan bijvoorbeeld een secretaresse, die meer moet lezen.”
Unifocaal, bifocaal of multifocaal
facts
Unifocale glazen zijn glazen die over het gehele glasoppervlak
dezelfde sterkte hebben. Dit kunnen glazen zijn voor ver, lezen, computer,... Bifocale glazen zijn glazen met een verte- en een leesdeel. Het vertedeel beslaat het grootste oppervlak. Het leesdeel is een klein ‘venstertje’ dat is ingewerkt in het glas. Hierdoor kan er met hetzelfde glas ver gekeken en gelezen worden. Multifocale of progressieve glazen zijn glazen met een verte en leesdeel, maar ook met een tussenzicht. Bij deze glazen ziet men geen apart venstertje meer. Met deze glazen kan ook ver gekeken en gelezen worden. Maar ook een tussenzicht is voorradig, bijvoorbeeld voor computer of om iets in een etalage te kunnen zien. Er zijn veel verschillende types op de markt. Als algemene regel kunnen we stellen dat hoe nieuwer het type is, hoe hoger het comfort. Officeglazen: En tenslotte zijn er nog officeglazen die zorgen voor een optimaal zicht dichtbij of bij de computer.
uw ogen · 13
brillen
Stijl is tijdloos
“Mode is vergankelijk, stijl is tijdloos”. Dat zijn de beroemde woorden van Coco Chanel. “Klakkeloos trends volgen brengt niets op”, vond ze. “Je kunt je kleerkast beter vullen met kledij die perfect past bij je figuur, je dagelijkse activiteiten én je persoonlijkheid. Een bril is een deel van je outfit.” en nog steeds door vele vrouwen graag gedragen wordt. Ook interieurs zijn aan vele trends onderhevig. Voorbeelden hiervan zijn de Barcelona stoel van Mies van der Rohe uit 1929 en het ei van Jacobsen uit 1958: ze zijn nog steeds erg gewild bij jong en oud die gek zijn op stijlvolle meubelen. Opgenomen worden in het Lovermarksboek is dan ook een hele eer. Dat overkwam het ‘Titan Minimal Art’-ontwerp van Silhouette.
Tekst: annemarie Van meir
niet in om de bril te kunnen dragen en is hij ook in de winkel verkrijgbaar.
Al vanaf de lancering is de ‘Titan Minimal Art’ de best verkochte bril van Silhouette, ondanks het feit dat er in de loop der jaren tal van andere monturen ontwikkeld zijn en de techniek gemoderniseerd is. Sommige innovaties zijn sterk en tijdloos genoeg om decennia lang overeind te blijven.
Astronautisch licht
Bril als icoon Het succesvolle reclamebedrijf Saatchi & Saatchi houdt een lijst bij met producten, plaatsen, beadvertentie
drijven of personen die voldoende uniek, innovatief, sterk en tijdloos zijn om decennialang overeind te blijven. Ze worden opgenomen in
hun inmiddels beroemde ‘Lovermarksboek’. Denk maar aan het parfum Chanel n°5. Het is een parfum dat al sinds 1921 populair is
Bij de ontwikkeling van de ‘Titan Minimal Art’ waren de belangrijkste uitgangspunten dat de bril niet mocht opvallen, uiterst comfortabel en schroefloos moest zijn. Cosmetische harmonie tussen gezicht en bril droeg men hoog in het vaandel. Eigenaar Arnold Schmied Junior wilde een lichte bril, die eerst het gezicht laat opvallen en dan pas de bril. Het randloze montuur weegt dan ook slechts 1,8 gram en is daarmee de lichtste bril ter wereld. Niet voor niets wordt de bril al jaren gedragen door astronauten. Hij is namelijk zo licht dat hij in een gewichtsloze ruimte niet eens gaat zweven en dus altijd goed op de neus van de astronauten blijft zitten. Gelukkig hoef je het heelal
“Sommige innovaties zijn sterk en tijdloos genoeg om decennia lang overeind te blijven”
14 · uw ogen
lenzen
Contactlenzen op het internet Meer en meer mensen kopen contactlenzen via het internet. Dat is gemakkelijk en goedkoop, maar uitkijken is de boodschap. Tekst: tim vernimmen
Z
o is gebleken dat mensen die via het internet wegwerplenzen kopen vaker met ooginfecties af te rekenen krijgen die permanente schade kunnen aanrichten wanneer ze niet op tijd worden behandeld. Wie kiest voor het gemak door lenzen via het internet te bestellen, moet dus op voorhand goed weten welk type lens hij of zij zoekt en welke lenzenvloeistof daarbij hoort. Bovendien moet u zelf op uw hoede zijn voor langdurende ontstekingen. Daarom maakt u het best een afspraak bij de oogarts vóór u via het internet lenzen bestelt, en treuzelt u niet om opnieuw langs te gaan in geval van problemen.
Verder is het natuurlijk van belang dat u niet gelijk wat koopt. Kijk dus eerst eens rustig rond op zoveel mogelijk verschillende websites die lenzen te koop aanbieden, zodat u een beetje zicht krijgt op het aanbod en leert onderscheiden welke
websites er betrouwbaar of twijfelachtig uitzien. Probeer ook een aantal onafhankelijke getuigenissen te vinden van tevreden klanten om te weten te komen wie of wat er achter de website schuilgaat. Grotere firma’s hebben waarschijnlijk een uitgebreidere voorraad en kunnen de lenzen die u zoekt dus sneller opsturen. Bovendien is de kans kleiner dat zulke firma’s plots
“Als je lenzen draagt is het verstandig om minstens éénmaal per jaar je ogen te laten nakijken door de oogarts” failliet gaan of met de noorderzon verdwijnen, wat met een eenzame zwendelaar die vanuit zijn garage opereert weleens durft gebeuren. Kijk of u ook via de telefoon kunt bestellen en check of u via de telefoon of via een contactformu-
lier op de website makkelijk in contact kunt komen met de klantenservice. Zo weet u op voorhand bij wie u terecht kunt bij eventuele problemen met de bestelling of verzending. Krijgt u geen antwoord of komt u steeds uit bij het antwoordapparaat, dan is dat geen goed teken. Belangrijk is ook dat de firma u een idee geeft van de datum waarop u de lenzen bij u thuis mag verwachten, en wat er gebeurt als ze bij het transport beschadigd worden of als u gesloten verpakkingen wilt omruilen (bijvoorbeeld omdat u van type moet veranderen). Vergelijk ook de bijkomende kosten, zoals die voor transport. Schijnbaar uiterst goedkope websites slaan op dat punt vaak hun slag.
keer met een gerust hart meer bestellen. Zo bespaart u zichzelf niet alleen de moeite en tijd om telkens bij de oogarts langs te gaan voor advertentie
Laat u ook niet vangen door het feit dat grotere verpakkingen goedkoper zijn: begin het best met de aankoop van een kleine hoeveelheid en wacht af hoe die verloopt. Bent u tevreden over de service en de lenzen, dan kunt u de volgende
N
nieuwe lenzen, maar ook een hoopT geld. Maar denk erom dat u zelf oog moet hebben voor de gezondheid van uw ogen. a p z g t i h d o o l t b o j z e m z s n a l
H v k k v a a m
De ogen bedrogen ‘Ik heb het met mijn eigen ogen gezien’ is zowat het sterkste argument dat we kunnen verzinnen. Nochtans laten ook onze ogen nu en dan steken vallen. moeten verwerken, die informatie gaan vervormen: fracties ervan worden versterkt of onderdrukt, of samengebracht of van elkaar gescheiden, met als resultaat een subjectieve perceptie van de werkelijkheid. De vraag is natuurlijk of we wat zinnigs kunnen zeggen over hoe iets er ‘werkelijk’ uitziet, maar dat is voer voor filosofen. Zo wordt visuele informatie over randen en hoeken van voorwerpen in onze hersenen versterkt, waardoor ze opvallender lijken dan ze eigenlijk zijn.
Tekst: tim vernimmen
S
oms komt datgene wat we denken te zien of te hebben gezien niet overeen met wat er in werkelijkheid te
Sergey Krivoruchko / iStockphoto
zien viel: we spreken dan van een visuele illusie. Dat komt doordat de zenuwbanen in de hersenen die visuele informatie
Die visuele illusies zijn wat anders dan optische illusies, die meestal het gevolg zijn van lichtbreking of -weerkaatsing waarbij we wél zien wat er te zien valt. Hierbij is de verwarring dus niet het gevolg van vervorming van visuele informatie in de hersenen, maar wel van een problematische interpretatie ervan. Denk maar aan wat spiegels doen of aan hoe de benen van iemand die in helder water poot-
jebaadt niet meer lijken te staan waar ze horen te staan. Niet alleen wetenschappers zijn goed thuis in deze materie, ook goochelaars weten maar al te goed hoe ze onze ogen in het ootje kunnen nemen. Zo is er de doodeenvoudige truc met het gebogen lepeltje: de goochelaar houdt een lepeltje horizontaal
“Een goochelaar houdt eigenlijk het gezichtsvermogen voor de gek”
vast en beweegt er dan snel mee op en neer, waardoor het lijkt door te buigen. Daar zijn echter geen toverkunsten mee gemoeid, maar wel een stommiteit van ons gezichtsvermogen: de zenuwcellen die instaan voor het waarne-
men van de uiteinden van objecten reageren anders op een open neergaande beweging dan de andere zenuwcellen. Zo lijkt het of de uiteinden achterblijven op de rest van de lepel, die dus doormidden buigt, terwijl dat eigenlijk niet zo is.
Een andere oude truc is die met het witte kleedje dat plots rood kleurt nadat de onmisbare assistente onder een rode spot heeft plaatsgenomen (dus ook nadat het licht weer wit is geworden). De uitleg is heel eenvoudig: nadat de rode spot uitdooft en voordat de witte aanfloept, blijft het even donker, net lang genoeg om het witte kleedje richting coulissen te mikken. Door de traagheid van onze ogen blijft het beeld van de assistente in haar witte kleedje echter nog nazinderen tot het licht weer aangaat en we het rode kleedje zien. Gefopt! Hetzelfde fenomeen zorgt ervoor dat we een flikkerende opeenvolging van beelden als een film zien.
uw ogen · 15
brillen
Zorg dat je ziet terwijl je skiet Voor wie veilig en comfortabel wil skiën is een goede skibril van het grootste belang.
N
Tekst: Tim vernimmen
ogal wat recreatieve skiërs beslissen pas vlak voor ze zich na een jaar afwezigheid weer op hun favoriete piste wagen dat de oude skibril, die ze zonet uit hun bagage hebben gevist, eigenlijk aan vervanging toe is en grissen dan maar snel in één van de peperdure shops in het skiresort een min of meer modieus model mee. Dat is eigenlijk onverstandig: niet alleen is een oncomfortabele skibril erg vervelend (en kan je hem maar zelden terugbrengen na een dagje proberen), een onaangepaste bril kan ook gevaarlijk zijn. Meer nog dan je ogen en de bovenkant van je gezicht beschermen tegen de wind en de koude, dient een skibril namelijk om je zicht te vrijwaren, zodat sneeuw, wind en de door de sneeuw weerkaatste zon je niet noodgedwongen blindelings doen afdalen (wat, uiteraard, gewoonlijk slecht afloopt).
niet tot moes knijpt – de koude en de ijle lucht kunnen je sowieso al wat duizelig maken, dus zorg ervoor dat je bril dat gevoel niet verergert. Controleer ook of de harde delen van de bril, die bij een val tegen je gezicht gedrukt worden,voorzien zijn van een zachter materiaal dat de schok kan opvangen.
Filters Gele en roze glazen filteren het blauwe licht en zorgen ervoor dat je beter contrasten ziet in de sneeuw, zodat je niet bij de eerste de beste stiekeme bult tegen de grond gaat. Is het licht erg fel dan kan je ook een donkere bril gebruiken. Dubbele glazen en/of een
speciale coating aan de binnenkant kunnen ervoor zorgen dat de bril minder makkelijk aandampt (door condensatie van je warme adem op de koude bril te verhinderen).
UV-bescherming Check ook of de bril beschermt
tegen UV-straling (UVA én UVB), tenminste voor 95%. Niet alleen kunnen UV-stralen aanleiding geven tot sneeuwblindheid of photokeratitis (een ontsteking van het hoornvlies, ook wel ‘lasoog’ genoemd), ze kunnen op termijn ook permanente schade veroorzaken (zoals cataract).
Het is daarom best om al voor je vertrekt een nieuwe bril te gaan kiezen, bij voorkeur in een winkel met een ruim aanbod, waar de verkopers op al je vragen kunnen antwoorden. We geven hieronder alvast een paar aandachtspunten mee:
“Een skibril zonder UV-bescherming kan permanente schade veroorzaken” Materiaal Het frame van een skibril bestaat bij voorkeur uit nylon, rubber of propionaat – zo houdt de bril beter zijn vorm,wordt hij niet breekbaarder door de kou en zijn kwetsuren bij een val op je gezicht minder ernstig dan bij gewone plastic brillen. Om de bril op zijn plaats te houden is een elastische band het meest geschikt. Hoe breder die is, hoe meer de druk verdeeld wordt en hoe kleiner de kans op een pijnlijke goot in je achterhoofd. Let erop dat de bril goed vastzit maar dat hij je hoofd advertentie
Michele Galli / iStockphoto
Wat ik voor geen geld ter wereld zou willen missen... is kunnen zien! 200.000 Belgen zijn blind of zwaar slechtziend. 1 op 50 Belgen maakt dagelijks mee wat u hier boven ziet. Laat hen niet in de kou staan en steun het Vlaams Oogfonds.
737-8887777-01 (giften vanaf 40E krijgen een fiscaal attest)
070/24 60 60
Is uw bedrijf actief in de sector van licht, kleur, beeld, lampen, verf, ...? Wordt u overstelpt met aanvragen voor fondsenwerving? Het Vlaams Oogfonds neemt het graag van u over. Wij helpen u er de interessante projecten uit te kiezen. Meer weten?
[email protected] www.vlaamsoogfonds.be
