EN KRANT GEPRODUCEERD DOOR MEDIAPLANET

BOTTEN EN GEWRICHTEN APRIL 2008

ALS BEWEGEN PIJNLIJK WORDT

PREVENTIE

ZIEKTEBEELDEN

NIEUWE MEDICATIE

PROTHESES

Botten en gewrichten gezond houden. Je hebt het lang niet altijd zelf in de hand. Toch kun je in een aantal gevallen wel iets doen om klachten te overkomen. Gezond Pagina 4 eten en bewegen staan centraal.

Pijn en stramheid in de gewrichten is het reuma? Welke vormen van reuma bestaan er zoal? Een overzicht.

De behandeling van gewrichtsaandoening boekte de voorbije tien jaar een enorme vooruitgang. Nieuwkomers die zeker hun stempel drukken op deze evolutie zijn de TNF-remmers. Pagina 10

Als de conservatieve behandelingen niet volstaat, kan een gewrichtprothese in sommige gevallen een optie zijn.

ADVERTENTIE

EEN KRANT GEPRODUCEERD DOOR MEDIAPLANET

Pagina 6

Pagina 13

2

Botten en gewrichten

BOTTEN EN GEWRICHTEN APRIL 2008

ALS BEWEGEN PIJNLIJK WORDT

Botten en gewrichten PREVENTIE

ZIEKTEBEELDEN

Botten en gewrichten gezond houden. Je hebt het lang niet altijd zelf in de hand. Toch kun je in een aantal gevallen wel iets doen om klachten te overkomen. Gezond Pagina 4 eten en bewegen staan centraal.

Pijn en stramheid in de gewrichten is het reuma? Welke vormen van reuma bestaan er zoal? Een overzicht. Pagina 6

NIEUWE MEDICATIE

PROTHESES

De behandeling van gewrichtsaandoening boekte de voorbije tien jaar een enorme vooruitgang. Nieuwkomers die zeker hun stempel drukken op deze evolutie zijn de TNF-remmers. Pagina 10

Als de conservatieve behandelingen niet volstaat, kan een gewrichtprothese in sommige gevallen een optie zijn. Pagina 13

ADVERTENTIE

Het voorbije decennium zijn er reuzenstappen genomen in de ontwikkeling van nieuwe medicijnen voor de behandeling van personen met verschillende vormen van ernstig reuma. Daardoor zijn de vooruitzichten voor personen bij wie artsen vandaag de diagnose stellen van ernstige artritis, ontzaglijk veel verbeterd ten opzichte van een vorige generatie. Ernstige invaliditeit kan meestal worden voorkomen. Een vroege en correcte diagnose laat toe dat de arts de meest optimale therapie kan toepassen, en dit is de beste garantie voor een goede langetermijn controle van Prof Filip De Keyser, Hoogleraar Reumatologie UGent Voorzitter Fonds voor Wetenschappelijk Reuma Onderzoek

De term reuma klinkt bekend in de oren, maar het is niet makkelijk om een goede omschrijving te geven van wat deze ziekte, of beter deze groep van ziekten, inhoudt. Reuma is een verzamelnaam voor een grote groep van gezondheidsproblemen, die op een of andere manier stoornissen veroorzaken ter hoogte van het bewegingsapparaat: botten, gewrichten, spieren of pezen. Vaak gaat het om milde gezondheidsproblemen, die tijdelijke pijn en hinder veroorzaken, en spontaan of na beperkte medische tussenkomst weer verdwijnen. In andere gevallen echter zijn de problemen ernstiger en van lange duur. Zo komt chronisch ontstekingsreuma of artritis (reumatoïde artritis, ziekte van Bechterew, psoriasisreuma) voor bij meer dan 2% van de bevolking, zowel bij jongere als bij oudere personen. Veel frequenter nog is slijtagereuma of artrose, die vaak heelkunde noodzakelijk maakt (heup- of knieprothese).

de aandoening. Medicijnen zijn belangrijk in de aanpak van vele vormen van reuma. Maar even belangrijk zijn maatregelen waaraan patiënten zelf actief kunnen meewerken: spierversterkende oefentherapie, bestrijden van overgewicht, correcte wijze van rug- of gewrichtsbelasting. De vooruitgang die er geboekt is in de voorbije jaren mag ons niet op onze lauweren laten rusten. Heel vele noden bestaan nog. Vele vormen van reuma kunnen behandeld, maar nog niet genezen worden. En elke therapie die tot nog toe wordt gebruikt, kan nog verder worden verbeterd. Onderzoek blijft broodnodig. De Belgische reumatologische gemeenschap, hand in hand met de patiëntenorganisaties, met zorgverstrekkers uit andere disciplines en met onderzoekers in de farma-industrie, spant zich dagdagelijks hard in om verder aan deze weg van vernieuwing en verbetering te timmeren. Daar ben ikzelf, als voorzitter van het Fonds voor Wetenschappelijk Reuma Onderzoek, bijzonder gelukkig mee.

EEN KRANT GEPRODUCEERD DOOR MEDIAPLANET

Botten en gewrichten zijn de hoofdrolspelers in het bewegingsapparaat. We hebben ze nodig om vloeiend en zonder pijn te bewegen. Als de gezondheid van botten en/of gewrichten in het gedrang komt, laat dat zich snel voelen. Maar wat kan er zoal fout lopen? Wat is er aan te doen? En kunnen we aandoeningen van botten en gewrichten voorkomen? In dit dossier lichten we een tipje van de sluier op en staan we even stil bij enkele frequent voorkomende bot- en gewrichtsaandoeningen. Soms zijn de klachten banaal. In andere gevallen helemaal niet. Gelukkig gaan wetenschap en geneeskunde er voortdurend op vooruit en nemen de behandelingsmogelijkheden steeds toe. Veel leesgenot!.

INHOUD • Cijfers in feiten

p3

• Het Alfabet der ziektebeelden?

p3

• Botten, gewrichten en de voeding p4 • Blijf bewegen

p5

• Reuma op kinderleeftijd

p5

• Dokter heb ik reuma

p6

• Reumanet

p6

• Reumatoïde artrisis

p7

• Gezondheidspas voor reumapatiënten

p7

• Fietsen tegen reuma

p8

• Patient Partner Program

p8

• Voorkom osteoporose

p9

• Jicht

p9

• Ziekte van Bechterew

p9

• Wat maakt TNF-remmers zo populair? P10 • auto-immuunziekten

p11

• getuigenissen

p12

• Heupprotheses

p13

• Als de knie niet meer wil p14 MEDIAPLANET PRODUCEERT, FINANCIERT EN ONTWIKKELT THEMAKRANTEN IN PERS, ONLINE EN VIA BROADCASTING. www.mediaplanet.com

BOTTEN EN GEWRICHTEN – PUBLICATIES MEDIAPLANET PUBLISHING HOUSE Project Manager: Julie Enderlé, Mediaplanet +32 2 420 49 79 Graphic Design: Corinne Meier, Mediaplanet Pictures: www.istockphoto.com Redactie: Heidi Van de Keere Print: Corelio

Mediaplanet is de leidinggevende Europese uitgever van themakranten in pers, online en via broadcasting. Als u zelf een idee heeft over een onderwerp, of misschien wel een heel thema, aarzelt u dan niet om contact met ons op te nemen. Mediaplanet Publishing House, Country Director, Christian Züllig Phone: +32 2 426 44 70, www.mediaplanet.com. Gedistribueerd in Het Nieuwsblad, 10. april 2008.

• Acute rugpijn : hernia, ischias?

P14

• Lagerugpijn: rust of oefening?

p15

• tips voor een gezonde rug p15


3

Cijfers en feiten • Zowat 2% van de Belgische bevolking kampt met chronische gewrichtsontsteking, zoals reumatoïde artritis, de ziekte van Bechterew, psoriatisreuma, kinderreuma, lupus of sclerodermie. • Reumatoïde artritis is één van de meest voorkomende vormen van chronische gewrichtsontsteking: o Ze treft 80.000 tot 100.000 Belgen (1% van de bevolking), 2 tot 3 maal meer vrouwen dan mannen. o Elk jaar worden er in ons land minstens 1.000 nieuwe diagnoses gesteld. o Reumatoïde artritis kan op elke leeftijd opduiken. • Tien tot 20% van de mensen met psoriasis ontwikkelt psoriasisartritis. • Wereldwijd worden vijf op duizend mensen geconfronteerd met jicht; vijfmaal meer mannen dan vrouwen. • De ziekte van Bechterew of spondylitis ankylosans komt vooral voor bij mannen op jongvolwassen leeftijd. • In België worden 3.000 tot 3.500 kinderen getroffen door kinderreuma. Dat is 1 op 1.000 kinderen.

• Een enquête van de Europese patiëntenvereniging PARE Manifesto (2007) toont aan dat: o 78% van de patiënten met artritis en andere vormen van reuma last heeft om zich ’s ochtends aan te kleden. o 92% last heeft bij het trappenlopen. o 75% bij het instappen op een trein. o 72% bij het opendraaien van een kraan. • Vanaf de leeftijd van ongeveer 35 jaar verliest iedereen jaarlijks wat botmassa. Bij vrouwen begint het bot na de menopauze versneld te ontkalken. Zij lopen het hoogste risico om osteoporose te ontwikkelen. Eén op vier vrouwen loopt kans ooit een fractuur te krijgen als gevolg van osteoporose. • Eén op drie volwassenen (meer vrouwen dan mannen) heeft een min of meer ernstige vorm van artrose. • Ieder jaar krijgen in ons land meer dan 20.000 patiënten een heupprothese. Steeds vaker wordt een prothese geplaatst bij jongere, nog actieve mensen. HVdK

Het Alfabet der ziektebeelden A

Artritis of ontstekingsreuma: Gewrichtsaandoening die wordt veroorzaakt door een ontsteking in het gewricht. Gaat gepaard met pijn, stijfheid en zwelling van het gewricht, ook bij rust, vaak ’s nachts. Kan acuut maar ook chronisch zijn.

Artrose of slijtagereuma: Veel voorkomende gewrichtsaandoening als gevolg van slijtage van het gewrichtskraakbeen. Komt vaak voor bij het ouder worden maar ook sporters of mensen die beroepsmatig bepaalde gewrichten overbelasten lopen een risico om al op jongere leeftijd artrose te ontwikkelen. De gewrichten doen pijn bij beweging.

H

Hernia en ischias:

J

Jicht:

Scheur in de tussenwervelschijf (discus), meestal als gevolg van een onjuiste belasting van de rug, bijvoorbeeld bij het tillen. De gelatineuze kern van de tussenwervelschijf puilt naar buiten (hernia) en kan drukken op een zenuwwortel met inklemming van de zenuw en uitstralende pijn naar het been (ischias).

Vorm van gewrichtsontsteking die wordt veroorzaakt door een teveel aan urinezuur in het bloed en het neerslaan van urinezuurkristallen in de gewrichten. Jicht komt meer voor bij mannen. In het begin worden vaak alleen de begingewrichtjes van de grote teen aangetast.

O

Osteoporose of botontkalking:

P

Psoriasisartritis:

R Z

aandoening van het beendergestel waarbij de hoeveelheid bot is verminderd en de architectuur van het bot is verstoord. Het skelet verliest aan stevigheid, de kans op een botfractuur neemt toe (vooral ter hoogte van heup, pols en wervels). Vooral vrouwen lopen een risico, zeker na de menopauze.

Gewrichtsaandoening die kan voorkomen bij mensen met psoriasis, een huidziekte die zowat 200.000 Belgen treft. Tien tot 20% van hen ontwikkelt ook gewrichtsontstekingen die meer belastend kunnen zijn dan de huidproblemen.

Reumatoïde artritis: Het schoolvoorbeeld van een chronische gewrichtsontsteking. Ze treft ongeveer 1% van de bevolking en komt vaker voor bij vrouwen. Reumatoïde artritis kan op elke leeftijd toeslaan, ook op kinderleeftijd. Gewrichtspijn en –stramheid ter hoogte van de kleine vingergewrichten zijn vaak de eerste symptomen

Ziekte van Bechterew of spondylitis ankylosans: Chronische gewrichtsontsteking die zich vooral manifesteert ter hoogte van de wervelkolom. Ze treft vooral mannen op jongvolwassen leeftijd. Vooraleer er doeltreffende behandelingen beschikbaar waren, leidde de aandoening vaak tot een verstijving van de ruggengraat en de borstkas.

ADVERTENTIE

medi Belgium g BVBA De specialist in : - Osteo-arthritis orthesen - Kniebraces - Lumbale gordels - Enkel orthesen … en nog veel meer… Telefoon: +32/11/24 25 60

www.medibelgium.be

[email protected]

4


Botten, gewrichten en de voeding: moet ik op dieet? Welke rol speelt de voeding in het ontstaan van bot- en gewrichtsziekten? Voor sommige aandoeningen, zoals osteoporose en jicht, kan de voeding een verschil maken. En bij artrose is het belangrijk om overgewicht te vermijden. Over de rol van de voeding in het ontstaan en de behandeling van klassieke vormen van ontstekingsreuma zijn daarentegen bijzonder weinig wetenschappelijke gegevens voorhanden. Tekst: Heidi Van de Keere

H

et zou mooi zijn als een aangepaste voeding kon helpen om belangrijke ziekten te voorkomen of te behandelen. Voor sommige aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, is dat inderdaad zo. In het domein van bot- en gewrichtslijden veel minder. Zeker in geval van klassiek ontstekingsreuma, zoals reumatoïde artritis, zijn er heel weinig gegevens die aantonen dat bepaalde voedingsstoffen of diëten een verschil maken.

viduele ervaringen. Vaak spreken ze elkaar ook tegen. In ieder geval missen ze de nodige wetenschappelijke ondersteuning.

doeningen die thuishoren in het domein van botten en gewrichten, kan de voeding echter wel een verschil maken:

Waar voeding wel belangrijk is

Osteoporose of botontkalking: een dagelijkse inname van minstens 1.000 tot 1.200 mg calcium

Voor een aantal specifieke aan-

per dag is noodzakelijk voor de opbouw van een stevig skelet, en dus om op latere leeftijd osteoporose te voorkomen. Calcium halen we vooral uit zuivelproducten. De dagelijkse behoefte komt overeen met drie tot vier glazen melk per dag, of

evenveel porties yoghurt of kwark, of plakken kaas. Jicht: aan de basis van jicht ligt een stofwisselingsstoornis die leidt tot een verhoogde urinezuurspiegel in het bloed. In bepaalde omstandigheden kunnen urinezuurkristallen neerslaan ter hoogte van de gewrichtsmembraan met een acute jichtaanval tot gevolg. Urinezuur is een afbraakproduct van purines. En die purines zijn voor een deel afkomstig uit onze voeding. Jicht wordt in de eerste plaats behandeld met medicatie maar een purinearm dieet is aangeraden. purinerijke voedingsmiddelen zijn onder meer mosselen, kreeft, sardienen, en orgaanvlees zoals lever en niertjes. Ook alcohol kan een jichtaanval uitlokken. Artrose: voor artrose of slijtagereuma gelden geen specifieke voedingsaanbevelingen maar komt het er vooral op aan om overgewicht te vermijden. Iedere kilogram lichaamsgewicht moet gedragen worden door de gewrichten. Overgewicht zal vooral de dragende gewrichten (knieën, heupen, rug) overbelasten en artrose bevorderen.

Toch werden er in de loop der jaren heel wat diëten voor reumapatiënten naar voren geschoven. En bij een deel van de bevolking leeft inderdaad het idee dat bepaalde voedingsmiddelen kunnen helpen om reuma te voorkomen terwijl andere de ontwikkeling ervan precies zouden bevorderen.

De voorgestelde diëten zijn echter vooral gebaseerd op indi-

Stress, emoties en gewrichtsontsteking: een verband? Al jarenlang buigen wetenschappers zich over de vraag hoe lichaam en geest elkaar beïnvloeden. Dat stress een nadelig effect heeft op het hart lijkt intussen algemeen aanvaard. Maar krijg je van stress ook reuma? En hebben emoties een invloed op het ziekteverloop van deze aandoeningen en op de pijn waarmee ze gepaard gaan? Tekst: Heidi Van de Keere

M

eer en meer zijn experts het erover eens dat stress een rol kan spelen in het ontstaan en het verloop van auto-immuunziekten, en dus ook van verschillende gewrichtsaandoe-

ningen. Er zou namelijk een verband bestaan tussen zenuwcellen en cellen van het afweersysteem. Eén van de stoffen die een brug slaat tussen beide systemen is het hormoon cortisone. We produceren deze stof in de bijnierschors als reactie op een stres-

sprikkel vanuit de hersenen. Anderzijds weten we dat cortisone het immuunsysteem onderdrukt. En zoals cortisone zijn er een hele rij stofjes die de communicatie tussen het zenuwstelsel en het immuunsysteem beïnvloeden. Dat verklaart waarom stress en emo-

ties een impact kunnen hebben op heel wat lichamelijke ziektes, en dus ook op verschillende vormen van gewrichtsontsteking. Maar stress en emoties beïnvloeden niet alleen het ontstaan en het verloop van deze aandoeningen. Stress heeft bovendien een effect op de pijnbeleving: het verlaagt de pijndrempel waardoor pijn sneller wordt ervaren.

Ontspanning troef ! Ontstressen is dus de boodschap: trek iedere dag een beetje tijd uit voor jezelf, sluit aan bij een sport-

club, volg yoga, spring dagelijks even op de fiets of waai na een drukke dagtaak uit tijdens een stevige wandeling, maak wat meer tijd vrij om bij te praten met vrienden, of geniet gewoon eens vaker van de rust, met een vleugje muziek op de achtergrond en wat lectuur bij de hand… Ontspannen kan op veel verschillende manieren die voor iedereen anders kunnen zijn. Zoek uit wat het best geschikt is voor jou en leer vooral tijd vrijmaken voor ontspanning.


5

Blijf bewegen! Blijven bewegen is één van de eenvoudigste maar tevens belangrijkste adviezen om fit te blijven. Verstandig bewegen is goed voor de gezondheid in het algemeen, en voor het bewegingsstelsel in het bijzonder. Het kraakbeen, de spieren, de gewrichten, het bot…. allemaal varen ze er wel bij.

Tekst: Heidi Van de Keere

O

f je nu artrose hebt, osteoporose, chronische lagerugpijn of artritis… geen van al deze aandoeningen mag een reden zijn om stil te zitten. In tegendeel, mensen met spieren gewrichtsaandoeningen moeten er juist voor zorgen dat ze de bewegingen die mogelijk en niet overbelastend zijn, goed onderhouden. In geval van artrose (slijtagereuma) wordt gewrichtspijn veroorzaakt door verlies van gewrichtskraakbeen en door een verminderde kwaliteit en elastici-

teit van het overblijvende kraak- knieën) niet overbelasten. been. Overbelasting van het aanMensen met artritis (gegetaste gewricht moet vermeden wrichtsontsteking) hebben vaak worden maar bewegen blijft belast van stramme gewrichten. langrijk. Beweging is immers Stretchoefeningen ’s ochtends noodzakelijk voor een optimale helpen er voor zorgen dat hun voeding spieren van het «Beweging is dus noodzakelijk en gegewrichtswrichten voor een goede opbouw kraaksneller been. en voor het behoud van het soepel Zwemworden. botweefsel» men en Lenigfietsen zijn heidoefegeschikte sporten voor mensen ningen voor de wervelkolom en met artrose, precies omdat ze de ademhalingsoefeningen zijn sterk dragende gewrichten (heupen, aanbevolen voor mensen met de

ziekte van Bechterew of spondylitis ankylosans.

Voorkomen is beter dan genezen Wacht vooral niet tot één van deze ziekten toeslaat om te kiezen voor een actievere leefstijl. Bewegen kan immers ook veel leed voorkomen. Osteoporose is een mooi voorbeeld. Een beendergestel dat niet wordt belast, zal botmassa verliezen. Bewegen is dus noodzakelijk voor een goede opbouw en voor het behoud van het botweefsel. Rug- en buikspierversterkende oefeningen zijn op hun beurt waardevol om het doorzakken van de rug en lage-rugpijn te voorkomen. Maar ook wanneer lage-rugpijn effectief optreedt, of wanneer die rugpijn chronisch wordt, blijven deze oefeningen essentieel. Rugscholen, die intus-

sen goed ingeburgerd zijn in Vlaanderen, geven adviezen over welke oefeningen wel en welke niet aangewezen zijn bij rugklachten.

Bewegen tegen stress en overgewicht Verder helpt gezonde lichaamsbeweging om overmatige psychische stress weg te werken. Te veel stress is immers nergens goed voor, ook niet voor het bewegingsstelsel. Stress kan namelijk aanleiding geven tot spierspanningen die pijnlijk kunnen zijn wanneer ze aanhouden. Last but not least is voldoende beweging, samen met een evenwichtig dieet, de sleutel tot succes om overgewicht te vermijden. En een gezond lichaamsgewicht is gunstig voor iedereen, zeker ook voor mensen met aandoeningen van het bewegingsstelsel.

Reuma op kinderleeftijd : niet zeldzaam Reuma wordt vaak geassocieerd met spieren gewrichtsproblemen op oudere leeftijd. Toch kan een aantal van deze aandoeningen al optreden op kinderleeftijd. In België zijn er drie- tot vierduizend kinderen met een of andere vorm van kinderreuma. dig kunnen verschillen. De medicamenteuze behandeling voor inderen of adolescenten elk type van kinderreuma is verkunnen artritis ontwikkelen schillend. Bovendien wordt de die gelijkenissen vertoont met behandeling aangepast aan de ziekten als reumatoïde artritis of individuele behoefte van het ziekte van Bechterew bij volwas- kind. In geval van hardnekkige senen. artritis die Soms is «Er zijn verschillende types van onvolaanslekinderreuma. En dat onder- doende pende scheid is belangrijk omdat reageert koorts op klasde behandeling en de medische sieke reugedurende mamedivooruitzichten voor het lange tijd cijnen, betreffende kind grondig het enige kan ook sympbij kindekunnen verschillen.» toom, en ren geverschijnen de gewrichtspijn en bruik worden gemaakt van de zwelling pas later. Er zijn ver- nieuwste medicijnen (TNF-remschillende types van kinder- mers). reuma. En dat onderscheid is belangrijk omdat de behandeling Invloed op de groei en de medische vooruitzichten Reuma op kinderleeftijd kan gevoor het betreffende kind gron- paard gaan met groeiachterstand.


K

Die groeiachterstand kan het gevolg zijn van het reumaproces zelf of in zekere mate verband houden met de medicatie (vooral met het gebruik van cortisonepreparaten). Hoewel artsen zo zuinig mogelijk te werk zullen gaan met het voorschrijven van cortisone bij kinderen met reuma, is het gebruik ervan bij sommige patiëntjes onontbeerlijk.

‘Uit tweede hand’ Het is over het algemeen moeilijker om een juiste indruk te krijgen van een gezondheidsprobleem bij een kind dan bij een volwassene. Vooral een jong kind heeft het moeilijk om zijn klachten te formuleren. Meestal is de arts aangewezen op een verhaal ‘uit tweede hand’. De ouders zijn hierbij een onmisbare bron van informatie. Zij kunnen be-

schrijven wat er bij het kind ve- unieke studiegroep die beter randerd is. Eet het minder goed? zicht tracht te krijgen op de verSpeelt het zoals tevoren? Hoe scheidenheid binnen het ziektestapt het ’s beeld ochtends van «Vooral een jong kind heeft kinderhet bed uit en de trap het moeilijk om zijn klachten reuma. af? Verante formuleren. Meestal is de Deze dert dit in kennis arts aangewezen op een de loop is onvan de ontverhaal ‘uit tweede hand’.» dag? Zijn beerlijk er bewevoor gingen die het kind systematisch het uitwerken van betere behanvermijdt? Het is belangrijk om delingsstrategieën. Dit belangzo snel mogelijk een juiste diag- rijke studieproject wordt ondernose te stellen. steund door het Fonds voor In België hebben kinderreu- Wetenschappelijk Reuma Onmatologen zich verenigd in een derzoek.

6


Dokter, heb ik reuma? Pijn in de schouder, vocht in de knie, stramme vingergewrichtjes, een rug die niet meer meewil… Vroeg of laat krijgt iedereen wel te maken met één of andere vorm van reuma. Die term is immers de verzamelnaam van alle aandoeningen die gewrichten, botten, spieren of pezen aantasten en die niet door en val of ander accident worden veroorzaakt. En dat zijn er heel wat! Tekst: Heidi Van de Keere

A

lle reumatische ziektes op een rijtje zetten, is onbegonnen werk. Het zijn er meer dan honderd. Sommige vormen zijn makkelijk te verhelpen. Andere zijn hardnekkig en moeilijk of zelfs niet te genezen. Bepaalde reumaaandoeningen komen vooral bij ouderen voor. Andere vormen kunnen op elke leeftijd toeslaan, ook bij kinderen. Reuma is dus helemaal geen ouderdomsziekte!

Artritis of artrose ?

wrichten en peesaanhechtingen van de ruggengraat.

Broze botten Een veel voorkomende reumatische aandoening die niet de gewrichten maar het bot aantast is osteoporose of botontkalking. Vooral vrouwen lopen een risico, in het bijzonder na de menopauze. Het wegvallen van vrouwelijke hormonen leidt immers tot een versneld verlies aan botmassa. Osteoporose op zich is niet pijnlijk maar houdt wel een belangrijk risico in voor botbreuken, vooral ter hoogte van heup, pols en ruggenwervels, met alle gevolgen vandien.

In de groep van reumaziekten die vooral de gewrichten aantasten, maken artsen vooral een onder- neerscheid tussen artrose (slijtage- slaan Spieren, weke delen en andere reuma) en artritis (ontstekings- in de Ook de spieren maken deel uit reuma). Artrose heeft te maken gevan het bewegingsstelsel. Polymymet slijtage van het gewrichtsalgie is de meest frequente vorm kraakbeen waardoor het onderligvan reumatische spierziekten. Ze gende bot meer druk te verwerkomt vooral voor bij bejaarden. ken krijgt en bewegen pijnlijk Weke-delenreuma vormt nog een wordt. Slijtagereuma komt meer aparte groep van reuma-aandoevoor op oudere leeftijd en treft wrichningen. Typisch is de ontsteking vooral de gewrichten van de halsvan weke-delenstructuren die of lendenwervelkolom, heup en ten nauw aanleunen bij de gewrichknie en de handgewrichtjes. geeft dat ten, zoals de pezen of slijmbeurArtritis kan op iedere leeftijd aanleizen. Tendinitis, bursitis, carpaletoeslaan. Schoolvoorbeeld van tunnelsyndroom maar ook een chronische gewrichtsontsterugpijn, ischias en fibromyalgia king is reumatoïde artritis. Vaak ding tot een treedt de ontsteking eerst op ter pijnlijke jichtopstoot. Een derde horen in dit rijtje thuis. Gehoogte van de kleine vinger- en regelmatig voorkomende vorm wrichtsontsteking kan tot slot geteengewrichtjes die stram en pijn- van artritis is de ziekte van Bech- paard gaan met ontstekingsverschijnselen van lijk aanvoelen en meerdere weefeen zwelling verto«Bepaalde reuma-aandoeningen komen sels en organen. nen. Als de ontstevooral bij ouderen voor.Andere vormen Hier zitten we king blijft voortdukunnen op elke leeftijd toeslaan, ook bij in het domein ren kan dat leiden van de klassieke tot aantasting van kinderen. Reuma is dus helemaal geen reumatische het kraakbeen en ouderdomsziekte!» bindweefselhet onderliggend ziekten. De bot. Ook jicht is een vorm van artritis. Jicht wordt terew die behoort tot de groep meest voorkomende vormen zijn veroorzaakt door een te hoge uri- van de spondylartropathieën. Bij lupus, en sclerodermie. nezuurconcentratie in het bloed. deze aandoeningen concentreert Wanneer urinezuurkristallen de ontsteking zich vooral in de ge-

ReumaNet: patiëntenverenigingen onder één hoed Reuma is een verzamelnaam van veel aandoeningen. Voor heel wat van deze aandoeningen is er wel een patiëntenvereniging. In 2006 kwam een samenwerkingsverband tot stand tussen vijf patiëntenorganisaties en werd ReumaNet boven de doopvont gehouden. Samen sterk is het motto van dit reuma-overlegplatform. Tekst: Heidi Van de Keere

R

ook tegenover de overheid, onze verlangens krachtiger laten klinken”, benadrukt Walter Vermeylen. “Op die manier zal de stem van de patiënten ook gehoord worden en kan er rekening mee worden gehouden.”

eumaNet streeft er bijvoorbeeld naar om de krachten te bundelen en zoveel mogelijk activiteiten gezamenlijk te organiseren. Omdat Reumanet zichzelf wil financieren en bovendien de aangesloten verenigingen waar Internationaal nodig financieel wil steunen, is Tot slot is samenwerking op fondsenwerving een ander be- Vlaams niveau noodzakelijk om langrijk punt. Nog een groot de reumaproblematiek op Eurostreefdoel van het overlegplatform pees niveau bespreekbaar te bestaat erin om reuma, dat vaak maken. “Elke patiëntenvereni- A ten onrechte wordt geassocieerd ging op zich, hoe nodig en nuttig ze ook met mag zijn, “ou«Op die manier zal de stem van betekent dere de patiënten ook gehoord te weinig mensen”in worden en kan er rekening mee om een speler te een worden gehouden.» worden correct op het daglicht te plaatsen. “Via folders en Europese speelbord.” Vandaar brochures, boeken, DVD’s, … dat ook de Koninklijke Verenimaar ook via dagbladen televisie, ging voor Reumatologie (KBVR) internet… wil Reumanet er werk aanstuurde op meer samenwervan maken om de beeldvorming king tussen de patiëntenvereniin al haar aspecten bij te sturen”, gingen en ReumaNet ten volle zegt voorzitter Walter Vermeylen. wil steunen. « Bij internationale De samenwerking onder één hoed contacten en op internationale maakt het bovendien mogelijk beurzen en congressen zijn we om in specifieke dossiers een uni- dan ook de officiële vertegenform standpunt in te nemen en woordiger van de Vlaamse pagezamenlijk naar buiten te treden. tiëntenverenigingen”, aldus nog “Via één spreekbuis kunnen we, de voorzitter.

De vijf patiëntenverenigingen die samen ReumaNet vormen zijn: • CIB-Liga (Chronische Inflammatoire Bindweefselziekten) • Patient Partners Program • Psoriasis Liga Vlaanderen • RA-Liga • V.V.B. (Vlaamse Vereniging voor Bechterew-patiënten)

Reumanet heeft bovendien twee werkgroepen: • Orka (Ouders van ReumaKinderen en –Adolescenten) • Jong en reuma

Meer info: www.reumanet.be

v


Reumatoïde artritis: wees er snel bij! Auguste Renoir, Christiaan Barnard, Kathleen Turner… Allemaal bekende mensen. Allemaal werden of worden ze geconfronteerd met reumatoïde artritis, het typevoorbeeld van chronische gewrichtsontsteking. En met hen zoveel anderen. In België alleen al zijn ze met zowat 100.000. Gelukkig beschikken we vandaag over doeltreffende behandelingen. Tekst: Heidi Van de Keere

W

kan nog steeds niet. Wel is er intussen doeltreffende medicatie beschikbaar die het ontstekingsproces kan afremmen.

ie te horen krijgt dat hij of zij reumatoïde artritis Reumatoïde artritis is een heeft, moet vast en zeker even slikken. En wennen aan het idee auto-immuunziekte. Op een bedat hij of zij een chronische paald moment, en om een nog ziekte heeft, die niet geneest en onbekende reden, veroorzaken die in het lichaam heel wat witte bloedcellen ter hoogte van de geschade wrichtskan aan«Een chronische ziekte, memrichten. braan Anderdie niet geneest en die in een zijds het lichaam heel wat ontstehebben kingsrepatiënschade kan aanrichten» actie. ten bij Hierbij wie de diagnose vandaag wordt gesteld komen stoffen vrij die een soort veel meer geluk dan Auguste Re- kettingreactie op gang brengen. noir of Christiaan Barnard. Bij Zonder doeltreffende behandehen sloeg de aandoening toe in ling zal dat uiteindelijk leiden tot een tijdperk waarin nog geen een verdikking van de gewrichtsmedicatie voorhanden was die de membraan met uitgroeiingen in chronische gewrichtsontsteking de gewrichtsholte. Deze uitafremt. Wel waren er pijnstillers groeiingen scheiden stoffen af om de pijn in de gewrichten te (cytokinen) die het kraakbeen en het bot onderdrukken. «Wel is er intussen doeltreffende aantasten. Maar de medicatie beschikbaar die Een ziekte proces had vrij het onstekings-proces kan dat we spel. Na afremmen» vandaag een aangeluktal jaren waren de gewrichten vaak zo fel kig kunnen afremmen dankzij aangetast dat normaal functione- een doeltreffende behandeling. Deze nieuwe geneesmiddelen beren moeilijk werd. letten dat de gewrichten worden Betere perspectieven beschadigd. De aangerichte Het beeld en de perspectieven schade kunnen ze echter niet van patiënten bij wie de di- herstellen. Vandaar het belang agnose vandaag wordt gesteld, om de ziekte vroeg op te sporen zien er helemaal anders uit. Ge- en tijdig een behandeling op te nezen van reumatoïde artritis starten. Wees er dus snel bij!

7

Nieuw: gezondheidspas voor reumapatiënten Sinds kort kunnen patiënten met chronische reumatische ontstekingsziekten een gezondheidspas aanvragen. Een handig hulpmiddeltje voor de patiënt om een actievere rol te spelen in de behandeling en de opvolging van zijn aandoening. België werd uitgetest. Op basis van deze eerste ervaringen werd eumatische ontstekingsziek- de uiteindelijke versie ontwikten kunnen een belangrijke keld, die volledig is aangepast impact hebben op de levenskwa- aan de noden van de Belgische liteit van de patiënten. Er is patiënt. De pas bestaat uit twee nood aan een regelmatige en delen. Deel één bevat de medinauwgezette opvolging van de sche historiek van de patiënt. gezondDeel heidsis «Er is nood aan een regelmatige twee toestand een dagvan de en nauwgezette opvolging van boek patiënt, de gezondheidstoestand van de waarin van de de paevolutie patiënt, van de evolutie van zijn tiënt van zijn ziektebeeld, zijn problemen, zijn ziekteproblegevoelens en pijn. » beeld, men zijn proen/of de blemen, gevoelens en pijn. De vragen kan noteren die hij aan gezondheidspas is een perfect zijn arts wil stellen. Een aantal hulpmiddel om dat alles in pagina’s op het einde van het goede banen te leiden. dagboek helpt de patiënt om zijn bezoek aan de arts beter Dagboek voor te bereiden. Er is een afDe gezondheidspas kadert in sprakenoverzicht en een kaleneen Europees project dat eerst in der waarin hij de data van geTekst: Heidi Van de Keere

R

plande raadplegingen, onderzoeken, therapieën en eventuele ingrepen kan bijhouden. Met de gezondheidspas heeft de patiënt alle elementen binnen handbereik om een actieve rol te spelen in de behandeling en de evoluties in zijn ziektebeeld mee te volgen. Patiënten kunnen een gezondheidspas aanvragen bij de patiëntenvereniging: ReumaNet (Nele Caeyers): [email protected]

ADVERTENTIE

GEZIEN OP

VTM

Stannah trapliften de ideale oplossing.

Nieuw model Stannah Stannah bvba

Poverstraat,94 1731 Relegem fax: 02 366 44 80

i n fo @ s t a n n a h . b e w w w. s t a n n a h . b e

Bestek en documentatie gratis:

tel 0800 95 950

Toestel 3 (gratis nummer)

Naam + voornaam

..............................................

Adres

..............................................

Postcode + Stad

..............................................

Tel.:

..............................................

8


Fietsen tegen reuma in Borgloon en naar Parijs De Koninklijke Belgische Vereniging voor Reumatologie en de patiëntenverenigingen ReumaNet (Vlaanderen) en Clair (Wallonië) organiseren deze zomer voor de derde keer op rij het project ‘Fietsen tegen Reuma’. Tekst: Heidi Van de Keere

• Op 9 juni vertrekt een delegatie van patiënten, reumato-

logen, reumaverpleegkundigen, kinesitherapeuten en sympathisanten vanuit Brussel per fiets naar het jaarlijkse

Europese Reumacongres (Eular) in Parijs. • Op 29 juni organiseren ze een fietsrijke dag. Ditmaal in het Limburgse Borgloon. Lokale organisator, en coördinator is dit jaar Dr. Jan Lenaerts (reumatoloog, Hasselt). Er is keuze uit een heuvelachtig fietsparcours van 23 km en een lichter, fiets/wandelparcours van 5 km. Dit event vindt plaats

op de site van de stoomstroopfabriek (winnaar Canvas monumentenprijs 2007) en staat open voor alle zorgverleners, patiënten en sympathisanten. Via deze evenementen willen de organisatoren reuma in al haar vormen onder de aandacht brengen. Ze willen benadrukken dat chronische reumatische

aandoeningen een belangrijke impact kunnen hebben op de levenskwaliteit van de patiënt. En dat reumatische aandoeningen oudere mensen maar ook jongeren en zelfs kleine kinderen kunnen treffen.

Reumapatiënt staat voor de klas Al een zestal jaar worden in ons land patiënten met reumatoïde artritis opgeleid om huisartsen en geneeskundestudenten aan te leren hoe ze een gewricht moeten onderzoeken. Patient Partner Program heet het project. Het werd in de Verenigde Staten in het leven geroepen en waaide eind jaren 1990 over naar Europa. Tekst: Heidi Van de Keere

H

et cliché dat je aan reuma niets kunt doen, en dat het dus geen zin heeft om de ziekte vroeg op te sporen, is helemaal achterhaald. “De behandeling van ontstekingsreuma is in de loop van de voorbije jaren duidelijk verbeterd” benadrukt Dr. Griet De Brabanter (reumatoloog AZ St Lucas, Brugge en voorzitter van de vzw Patient Partner Program). “Wel is het belangrijk dat je de ziekte in een vroege fase opspoort, zodat je de behandeling kunt starten op het moment dat er nog geen gewrichtsschade is opgetreden”. En precies bij deze vroegdiagnose ADVERTENTIE

speelt het klinisch onderzoek van de gewrichten – waarbij de arts letterlijk aan de gewrichten voelt om na te gaan of ze al dan niet ontstoken zijn – een belangrijke rol.

De patiënt als ervaringsdeskundige Wie beter dan de patiënt zelf, kan vertellen hoe een ontstoken gewricht aanvoelt? En wie beter kan artsen aanleren waarop ze zoal moeten letten om een gewrichtsontsteking op te sporen? Dat is het idee achter het Patient Partner Program. “Prof. René Westhovens (reumatoloog, UZLeuven) introduceerde het concept in België in 1999”, zegt Dr. De Brabanter.

“Concreet worden kleine groepjes Griet De Brabanter. Ondertussen patiënten gedurende een drietal werden er in Vlaanderen ruim 30 dagen opgeleid om een gewricht Patient Partners opgeleid. “Om te onderzoeken. Na afloop wordt hiervoor in aanmerking te komen, getest of ze de techniek onder de moeten patiënten de diagnose van knie hebhun ziekte ben.” Nagoed ver«Wie beter dan de patiënt zelf, werkt dien kunhebkan vertellen hoe een nen de ben. Bopatiënt-lesvendien ontstoken gewricht gevers aan moeten ze aanvoelt?» de slag, en over volworden ze doende ingeschakeld om als ervaringsdes- vaardigheden beschikken om vlot kundige hun kennis door te geven te communiceren met de artsen aan studenten geneeskunde en en studenten aan wie ze les aan huisartsen. “Tijdens deze les- geven.” Vorig jaar gaven de Pasen worden ze steeds begeleid tient Partners les aan bijna 800 gedoor een reumatoloog”, aldus nog neeskundestudenten in Vlaande-

ren. Sinds de start bereikten ze bovendien al meer dan 1.000 Vlaamse huisartsen. “En blijkt dat de huisartsen na deze lessen alerter zijn om reumatoïde artritis te herkennen”, besluit Dr. De Brabanter.


9

Voorkom osteoporose: investeer in stevig bot Broze botten doen geen pijn. Wel breken ze gemakkelijk. En vooral op oudere leeftijd kan dat nare gevolgen hebben. Een stevig botkapitaal opbouwen op jonge leeftijd is de boodschap om osteoporose te voorkomen. Tekst: Heidi Van de Keere

D

e botmassa wordt vooral op jonge leeftijd aangelegd. Tijdens de groei maakt het lichaam immers meer botmassa aan dan het er afbreekt. Eens de leeftijd van 30 voorbij slaat de balans om en wordt de botafbraak belangrijker dan de aanmaak. Een tekort aan botweefsel, of osteoporose, treedt vooral op bij

vrouwen na de menopauze. Vanaf dan neemt de concentratie vrouwelijke geslachtshormonen (oestrogenen) in het bloed sterk af. Deze hormonen spelen een belangrijke rol in de aanmaak van botweefsel. Na de menopauze treedt er dus een versneld botweefselverlies op en verhoogt het risico voor osteoporose. Maar niet elke vrouw krijgt ermee te maken. Het best gewapend zijn

vrouwen die vertrekken met een behoorlijke botmassa.

Goed begonnen is half gewonnen De hoeveelheid botmassa waarover iemand beschikt, wordt voor een groot deel bepaald door erfelijke factoren. Maar we kunnen er ook zelf iets aan doen. Roken en overmatig alcoholgebruik werken het botweefselverlies in de hand.

Lichaamsbeweging en voldoende calciuminname zijn essentieel voor de opbouw en het behoud van een goede botmassa. Dagelijks hebben we minstens 1.000 tot 1.200 mg calcium nodig, of drie tot vier melkporties. Eén melkportie kan een glas melk zijn, een plak kaas, een portie yoghurt of platte kaas… Medicatie, valpreventie Osteoporose houdt een belangrijk risico in voor botbreu-

ken, vooral ter hoogte van de heup, de voorarm en de wervelzuil. Via botdensitometrie kan de arts het botkapitaal meten. In geval van osteoporose kan medicatie het botverlies beperken. Minstens even belangrijk is de valpreventie: mijd losliggende tapijtjes, kleine drempels, behandel een verminderd gezichtsvermogen… Zo neemt de valkans af en dus ook het risico voor breuken.

Jicht: kristallen in het gewricht Een beschavingsziekte kun je jicht bezwaarlijk noemen. Reeds in de vijfde eeuw voor Christus maakte Hippocrates gewag van deze aandoening. Maar het mysterie achter de eigenaardige en uiterst pijnlijke jichtaanvallen is intussen opgehelderd. Ze worden veroorzaakt door een verhoogde urinezuurconcentratie in het bloed en het neerslaan van urinezuurkristallen in de gewrichten. Tekst: Heidi Van de Keere

D

eze ontstekingsziekte komt wereldwijd voor bij vijf op duizend mensen. Ze duikt vooral op tussen de leeftijd van 40 en 50 jaar en treft vijfmaal meer mannen dan vrouwen. In de beginfase beperkt een jichtaanval zich meestal tot één enkel gewricht.

Vaak is dat het begingewricht van één van de grote tenen. In de loop van de jaren kunnen ook andere gewrichten in het proces betrokken worden. Jicht heeft vooral te maken met de stofwisseling van urinezuur. Bij een te hoge concentratie van deze stof in het bloed, gebeurt het dat de oplosbaarheidsgrens wordt overschre-

den en dat het urinezuur neerslaat onder vorm van kristallen. Deze neerslagvorming gebeurt vooral in het gewricht. Ze gaat gepaard met hevige pijn die geleidelijk aan vermindert en na vijf tot tien dagen verdwijnt. Maar jichtaanvallen keren gemakkelijk terug. Gelukkig zijn er vandaag doeltreffende geneesmiddelen voorhanden om

de ontsteking te milderen en de pijn te stillen. Bovendien beschikken we over medicatie die het urinezuurgehalte in het bloed doet dalen, en de neerslagvorming in de gewrichten voorkomt.

Wees zuinig met alcohol Jichtlijders die hun medicatie stipt innemen, hoeven dus eigenlijk

geen schrik meer te hebben voor pijnlijke jichtaanvallen. De voedingsadviezen – die lange tijd de enige manier waren om jichtaanvallen te voorkomen – zijn dankzij deze medicatie veel minder strikt geworden. Tenzij voor sommige patiënten die de medicatie niet goed verdragen of in geval van een erg moeilijk behandelbare vorm van jicht. Het belangrijkste dieetadvies dat tot op vandaag aan de orde is voor elke jichtlijder, is wellicht de boodschap om zuinig om te springen met alcohol.

Ontsteking van de ruggengraat: ziekte van Bechterew en andere Gewrichtsontstekingen kunnen zich op veel plaatsen in het lichaam voordoen. Wanneer de klachten zich rond de ruggengraat situeren, is de kans reëel dat het om een spondylartropatie gaat, een moeilijke term voor een groep van ontstekingsziekten die vooral de ruggengraat en de heiligbeenbekkengewrichten aantasten. Tekst: Heidi Van de Keere

T

ot deze groep van de spondylartropathieën behoort ook de ziekte van Bechterew of spondylitis ankylosans. ‘Spondylos’ is het Griekse woord voor wervel en ‘ankylos’ betekent gebogen. Geen uit de lucht gegrepen term want zonder doeltreffende behandeling leidt deze ziekte op termijn tot een verstijving van de ruggengraat en een naar voren ge-

bogen wervelkolom. Gelukkig komen voor patiënten bij wie de zijn er doeltreffende behandelin- klassieke behandeling faalt. De gen beschikbaar. ziekte van Bechterew duikt vooral De op bij manklassieke nen op «Lichaamsbeweging en therapie jong volvoldoende calciuminname wassen leefberust op zijn essentieel voor de oefenthetijd. Zowel rapie en opbouw en het behoud van de gewrichaspirineten van een goede botmassa.» achtige halswervelontstekolom als kingsremmers. Sinds kort zijn die van borst- en lendenwerveldaar ook de TNF-remmers bijge- kolom kunnen ontstoken zijn.

De gewrichtsontsteking gaat gepaard met vooral pijn tijdens de nacht en ochtendstramheid. Ook andere gewrichten (knie, enkel, vinger- of teengewrichten…) en zelfs andere weefsels (bijvoorbeeld ogen, darm) kunnen in het ontstekingsproces betrokken zijn. Andere ontstekingsziekten die behoren tot de groep van de spondylartropathieën zijn reactieve artritis, bepaalde vormen van kinderreuma, psoriasisartritis of artritis bij parsonen met de

ziekte van Crohn (een chronische darmontsteking).

Familiaal Niet zelden komen deze aandoeningen familiaal voor: patiënten met de ziekte van Bechterew hebben vaak ook familieleden die dezelfde aandoening hebben, of een aanverwante ziekte die eveneens tot de groep van spondylartropathieën behoort. Intussen is ook het gen gekend dat de erfelijke basis vormt voor heel wat gevallen van spondylartropatie. Het kreeg de naam HLA-B27.

10


Wat maakt TNF-remmers zo populair? Reumatoïde artritis en andere vormen van chronische artritis zijn tot op vandaag niet te genezen. Wel was de komst van TNF-remmers, een vijftal jaar geleden, een mijlpaal in de behandeling van deze aandoeningen. Wat maakt deze TNF-remmers zo bijzonder? Voor wie zijn ze geschikt?

umor Necrose Factor, kortweg TNF, speelt een rol bij de verdediging tegen infecties.

kingsreactie die precies tot doel heeft om de infectie te bestrijden. Van zodra de infectie overwonnen is, valt de TNF-productie normaal gezien stil en verdwijnt

ontstekingsreactie blijft voortduren, terwijl die geen geneeskrachtig doel meer heeft. Of het kan gebeuren dat er een ontstekingsreactie optreedt zonder dat er

Wanneer een infectie optreedt, maakt het lichaam TNF aan. Dat leidt tot een tijdelijke ontste-

ook de ontstekingsreactie. Soms gebeurt het echter dat de TNFproductie aanhoudt zodat ook de

sprake is van een infectie. Deze situatie doet zich voor bij een aantal chronische ontstekingsziekten. Toen duidelijk werd dat TNF een sleutelrol speelt bij heel wat vormen van chronische ontsteking, groeide ook het idee om te zoeken naar manieren om TNF te blokkeren. Wetenschappers deden beroep op de moge-


T

ADVERTENTIE

lijkheden die de biotechnologie ken krachtig in op een bepaalde intussen ter beschikking stelde plaats in de ontstekingscascade, om TNF-remmers te ontwikke- terwijl ze alle andere lichaamslen. Intussen zijn er in België drie processen ongemoeid laten. PreTNF-remmers beschikbaar. cies omdat die ontstekingscascade Maar het onderzoek staat niet van uiteenlopende chronische stil. Weontsteten«Ze werken krachtig in op een kingsschapziekten bepaalde plaats in de pers erg geonstekingscascade, terwijl ze lijkloblijven verder alle andere lichaamsprocessen pend is zoeken tot op ongemoeid laten.» naar een besteeds paald betere TNF-remmers of naar niveau, en zeker tot op het niveau remmers van andere stoffen die waar TNF tussenkomt, kunnen zoals TNF een sleutelrol spelen in we deze TNF-remmers inzetten de chronische ontstekingsreactie. in de behandeling van op het eerste zicht erg uiteenlopende ziekKrachtig en selectief… tebeelden. Zo komt het dat je bijReumatoïde artritis was één van voorbeeld reumatoïde artritis, de eerste vormen van chronische psoriasis en de ziekte van Crohn artritis waarbij de rol van TNF met één en hetzelfde geneesmiden het succes van TNF-remmers del kunt behandelen. duidelijk werden aangetoond. Ondertussen heeft deze medica- … maar duur tie ook haar nut bewezen in de Minpunt van deze biotechnolobehandeling van andere chroni- gisch bereide medicijnen is dat ze sche ontstekingsziekten zoals de erg duur zijn.. Eén patiënt met ziekte van Crohn, Colitis ulcera, reumatoïde artritis gedurende de ziekte van Bechterew, psoriasis één jaar met deze medicatie behandelen kost al gauw 10.000 tot en psoriasisartritis. Van de TNF-remmers weten 15.000 euro. Dat komt omdat we intussen dat ze het voort- het erg complexe stoffen zijn die schrijden van de anatomische ge- een ingewikkeld bereidingsproces wrichtsschade – en dus de typi- vergen. Dat hoge kostenplaatje sche gewrichtsvervormingen - op betekent dat we behoedzaam een erg krachtige manier tegen- moeten omspringen met deze medicatie. Vandaar dat ze alleen gaan. Grote troef van deze genees- in bepaalde omstandigheden kan middelen is bovendien dat ze het worden voorgeschreven en terugontstekingsproces op een erg se- betaald door RIZIV, na falen van lectieve wijze blokkeren. Ze wer- de klassieke medicatie.


11

Auto-immuunziekten: als je lichaam oorlog voert tegen zichzelf

Wanneer ons afweersysteem niet alleen tegen vreemde indringers ten strijde trekt, maar ook lichaamseigen cellen aanvalt, loopt er iets mis. Het lichaam keert zich tegen zichzelf. Je hebt een auto-immuunziekte. Diabetes is er zo een. Of de ziekte van Crohn. Maar auto-immuniteit ligt ook aan de basis van verschillende chronische gewrichtsontstekingen. Tekst: Heidi Van de Keere

H

et afweersysteem of immuunsysteem bestaat uit een groep van cellen en weefsels die het lichaam beschermen tegen vreemde indringers. Ze herkennen en elimineren bacteriën, virussen, parasieten… Ze herkennen en vernietigen ook cellen die zich versneld delen en tumoren vormen. Een erg complex mechanisme zorgt ervoor dat het immuunsysteem een duidelijk onderscheid kan maken tussen lichaamseigen en lichaamsvreemde eiwitten. Sommige afweercellen spelen vooral een rol van poortwachter. Ze zijn alert en in geval van vreemde indringers alarmeren ze ‘het leger’ dat bestaat uit verschillende types van witte bloedcellen. Die laatste openen het vuur en vernietigen de vreemde cellen. Als dat complexe mechanisme faalt, kan het gebeuren dat het immuunsysteem ook bepaalde lichaamseigen eiwitten als vreemd beschouwt. We noemen ze auto-antigenen. Het im-

muunsysteem zal een cascade van reacties op gang zetten om deze auto-antigenen uit te schakelen. Het lichaam valt als het ware zichzelf aan. We spreken over autoimmuniteit. Gewoonlijk slaagt het afweersysteem er niet in om deze auto-antigenen volledig uit te schakelen. De aanvallen blijven duren, de weefselbeschadiging houdt aan. Auto-immuunziekten zijn chronische ziekten.

TNF-alfa : sleutelfiguur Hoofdrolspeler in een hele rij auto-immuunziekten is TNF-alfa. Deze stof wordt aangemaakt in een bepaald type witte bloedcellen, en vrijgesteld als reactie op de aanwezigheid van auto-antigenen. Na vrijstelling verspreidt TNF-alfa zich snel in het omliggende weefsel en geeft ze aanleiding tot een ontsteking. Als antwoord hierop snellen andere types witte bloedcellen naar de ontstekingszone en vallen ze op hun beurt het weefsel aan. Dat resulteert in nog meer vrijstelling van TNF-alfa en in een chronische ontsteking. Uiteinde-

lijk zal het lichaam zijn eigen bot, kraakbeen, huid, bloedvaten… vernietigen. Zonder TNF-alfa was er daarentegen geen sprake geweest van ontsteking, noch van weefseldestructie.

Eén mechanisme. Verschillende ziekten Auto-immuunziekten kunnen zich op erg uiteenlopende manieren manifesteren. Alles hangt af van het weefsel dat wordt aangevallen. In het spijsverteringsstelsel, bijvoorbeeld, kan auto-immuniteit aanleiding geven tot chronische darmontstekingen zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Ter hoogte van de huid is psoriasis een schoolvoorbeeld van een auto-immuunziekte. Als de gewrichten het doelwit zijn van het auto-immuunproces kan reumatoïde artritis optreden, of de ziekte van Bechterew of andere vormen van chronische gewrichtsontstekingen. Welk orgaansysteem bij voorkeur wordt aangetast, zal onder meer worden bepaald door iemands genen, dus

door het erfelijk materiaal. Een hele rij auto-immuunziekten zijn dus mogelijk, elk met hun typische symptomen. Maar de gemeenschappelijke factor is in verschillende ziektebeelden TNF-alfa. Deze stof wordt gevonden in de aangetaste gewrichten van patiënten met reumatoïde artritis maar evengoed in de huidletsels van psoriasispatiënten of in de darmwand bij patiënten met de ziekte van Crohn.

Meer orgaansystemen Achter verschillende ziektebeelden schuilt dus eenzelfde mechanisme. Dat verklaart ook waarom de grens tussen sommige auto-immuunziekten niet altijd erg duidelijk is. En waarom bij patiënten met een bepaalde auto-immuunziekte na verloop van tijd ook andere orgaanystemen kunnen worden aangetast. Zo is het goed mogelijk dat een patiënt met psoriasis na enige tijd ook gewrichtsklachten krijgt, dat een Bechterew-patiënt op termijn een oogontsteking ontwikkelt, of een

patiënt met reumatoïde artritis uiteindelijk met longproblemen wordt geconfronteerd.

TNF-remmers

Van zodra de cruciale rol van TNF-alfa in het auto-immuunproces duidelijk werd, zijn wetenschappers op zoek gegaan naar middelen om deze stof het zwijgen op te leggen. Met succes! Vandaag beschikken we over verschillende doeltreffende TNFblokkers die als het ware een revolutie hebben teweeggebracht in de behandeling van verschillende auto-immuunziekten. Ze zijn niet in staat om deze ziekten te genezen maar ze slagen er wel in om het auto-immuunproces te onderdrukken. Als ze tijdig worden ingezet, kan de schade dus beperkt blijven. Vanwege het hoge prijskaartje van deze medicatie – de manier waarop ze worden aangemaakt kost handenvol geld – is hun gebruik voorbehouden voor patiënten bij wie de klassieke therapie faalt.

ADVERTENTIE

PIONEERING

Innovatief aan de spits staan in wetenschappelijk onderzoek

ACHIEVING

Resultaten bereiken die voldoening schenken, dankzij een kwaliteitsvolle uitvoering

CARING

Echte veranderingen tot stand brengen in het leven van mensen

ENDURING

Inzet en vastberadenheid

12


Patricia, 38 jaar oud Welke ziekte hebt u en wat zijn de symptomen ? Ik ben van een paard gevallen en ik heb mijn staartbeen en de wervels D11 en D12 gebroken. Later heeft men ontdekt dat ik ook aan fibromyalgie lijd (chronische pijn en vermoeidheid). Een weinig gekende ziekte die steeds vaker voorkomt. Ik heb voortdurend rugpijn en slaapproblemen. Ik heb altijd pijn: keelontsteking, hoofdpijn,… Kortom, mijn spieren en gewrichten doen mij afzien.

Hoe word je in het dagelijkse leven gehinderd door je ziekte ? Ik word dagelijks geconfronteerd met mijn ziekte, ik heb mijn job moeten opgeven. Ik kan geen uren zitten of rechtstaan. Als ik te lang in eenzelfde positie moet zitten of staan, heb ik veel pijn. Ik lijd aan slapeloosheid en ben dus vermoeid overdag. Ik moet mijn activiteiten beperken en vervolgens lang rusten.

Er zijn geneesmiddelen maar die helpen niet meer na een tijdje. Relaxatie, massage, jacuzzi, warm water,… doen de pijn afnemen. Ook als ik gans de dag blijf liggen en rustige oefeningen doe zoals zwemmen, yoga,… heb ik minder pijn. Dit alles moet op een regelmatige basis gebeuren en de activiteiten moeten genoeg gespreid worden (niet te lang wandelen of dansen bv.).

Hoe is jouw ziekte geëvolueerd ? Ik lijd al 10 jaar aan die ziekte, ik vind dat de evolutie van de ziekte samengaat met het aanvaarden ervan en de kennis van het eigen lichaam. Hoe beter men de werking kent, hoe beter men er zich kan aan aanpassen, maar het blijft heel moeilijk. Ik bereken altijd hoeveel keer ik iets kan doen en hoe lang ik daarna moet rusten, het is een reflex geworden.

Wat is de psychologische impact van de ziekte op u (op een schaal van 100)

Bestaat er iets die de pijn kan verzachten?

Een hele grote impact: de ziekte is onzichtbaar, waardoor ik veel reacties krijg van mensen die niet begrijpen waarom ik niet meer kan werken, uitgaan,… Ik heb al een paar depressies gehad. Het feit dat ik voortdurend pijn heb en er geen oplossing voor vind is moeilijk te aanvaarden. Je moet een ijzeren wil hebben om de voortdurende pijn te verdragen, activiteiten te vinden die je kunnen afleiden en de pijn wat doen afnemen. De psychologische impact uitdrukken in een percentage is heel moeilijk aangezien heel je leven voor altijd verandert.

Maria

Zijn er eveneens pijnstillers voorhanden, of een alternatief?

Bestaat er een manier om te genezen? En zo ja, welke? Nee, niet echt. Je moet in elk geval naar je lichaam luisteren en het goed verzorgen. Er bestaat een nieuw geneesmiddel die verdere ontwikkeling kan tegengaan (100 euro/maand). Ik heb het nog niet geprobeerd.

Aan welke ziekte lijdt U en wat zijn de voornaamste symptomen? “Ik lijd nu reeds twintig jaar aan osteoporose, wat betekent dat de beenderen verzwakken en makkelijk breken.”

“Ja die zijn er wel. Veel aan sport doen helpt natuurlijk heel wat. Verder is het belangrijk om kalk en vitaminen D en K op te nemen, die bevorderen de sterkte van de beenderen.”

Hoe heeft de ziekte zich ontwikkeld? Op welke manier geeft de ziekte U een handicap in het dagelijkse leven? “Je moet eerst en vooral met de ziekte leren leven. Je moet voorzichtig zijn en rekening houden met het feit dat de beenderen minder stevig zijn. Ik moet ook medicatie nemen om dat te vermijden.”

Bestaat er tegenwoordig een geneesmiddel? “Ja hoor, er bestaat een hele resem geneesmiddelen.”

“De ziekte heeft zich eigenlijk beetje bij beetje ontwikkeld. Ouderdom en hormonen zijn o.a. oorzaken van osteoporose.”

Welke impact heeft de ziekte op psychologisch gebied? (in percent op 100%)? “Alhoewel osteoporose een dagelijkse ziekte is, heb ik ermee leren leven. Ik zou zeggen dat de ziekte 10% van mijn psychologisch bewustzijn heeft ingepalmd.»

David, 27 jaar oud Aan welke ziekte lijdt U en wat zijn de voornaamste symptomen? Een tot nu toe onbekende aandoening met als symptomen het vastgroeien van gewrichten dat lijdt tot verlies van beweeglijkheid en pijnscheuten veroorzaakt door de botsplinters van de “bruggen” tussen de verschillende botten.

Op welke manier geeft de ziekte U een handicap in het dagelijkse leven? Door het verlies van flexibiliteit aan beide voeten kan ik geen sport meer beoefenen (op zwemmen en wielrennen na). Ik heb dan ook mijn studie L.O. moeten stopzetten. Verder kan ik geen langdurig fysieke arbeid verrichten waardoor een bureau job de enige optie is. Een echte handicap kan ik het echter moeilijk noemen want je zou het niet zien als ik tussen de massa over straat loop.

Bestaat er tegenwoordig een geneesmiddel?

pedisch gebied hebben ze onder het motto”als het niet kan bewegen kan het geen pijn doen” een triple arthrodese op beide voeten uitgevoerd. Dit wil concreet zeggen dat er een fixatie is gebeurd tussen 3 botten, het Os Naviculare, Calcaneus en de Talus. Dit vooral om de versplintering van de botbruggen te vermijden en om botslijtage door drukverplaatsing te beperken.

Hoe heeft de ziekte zich ontwikkeld? De aandoening is opgemerkt aan beide voeten toen ik 11 was. Sindsdien is hij zich agressiever gaan evolueren en manifesteert het zich ook in andere gewrichten. Wat begon met hevige pijn bij inspanningen evolueerde tot bewegingsbeperking bij lange periodes van rust. Waar het uiteindelijk eindigt is niet gekend aangezien er weinig tot niets gekend is over de langdurige effecten en evoluties.

Welke impact heeft de ziekte op psychologisch gebied? (in percent op 100%)?

Ik heb zo’n 10 jaar geleden besloten geen pijnstillers meer te nemen aangezien ik geen zin had om het leven in een roes te beleven. Hoewel de pijn constant aanwezig is ben ik tevreden met die keuze. Op ortho-

Elke aandoening en/of ziekte heeft 100% impact volgens mij. Het is aan de persoon zelf om er vrede mee te nemen, je aan te passen en jezelf rond je beperkingen te wringen. Niet iedereen heeft die kracht uiteraard maar ik kan stellen dat elke gebeurtenis mee mijn persoonlijkheid heeft geschept. En daar ik tevreden ben met wie ik ben beschouw ik dit niet als uitsluitend negatief. Dit klinkt arrogant en neerbuigend ten opzichte van de mensen die gebukt gaan onder hun ziektes maar ik kan hier enkel op persoonlijk vlak over oordelen natuurlijk.

Lilly, 33 jaar oud

Bestaat er iets die de pijn kan verzachten?

Neen, er bestaat geen geneesmiddel. Ze hebben nog steeds de oorzaak niet gevonden en kunnen dus enkel de symptomen proberen te behandelen.

Zijn er eveneens pijnstillers voorhanden, of een alternatief?

Welke ziekte hebt u en wat zijn de symptomen ? Ik heb de ziekte van Beauvais. Dit is een auto-immuunziekte die de gewrichten aantast. De symptomen zijn acute gewrichtspijn door ontstekingen en een vermindering van de beweeglijkheid.

Mijn allopatische behandeling bestaat uit het nemen van cortisone, immunosuppressivum en anti-TNF. Ik doe uiteraard ook beroep op alternatieve geneeswijzen zoals osteopathie, fasciatherapie, microkinesiologie en fytotherapie.

Hoe is jouw ziekte geëvolueerd? Hoe word je in het dagelijkse leven gehinderd door je ziekte? Als ik last heb van ontstekingen, vermindert mijn beweeglijkheid zo sterk dat ik niet meer zelfstandig kan functioneren. Als ik minder ontstekingen heb, kan ik een vrij normaal leven leiden.

Bestaat er een manier om te genezen? En zo ja, welke? Tot op vandaag is er nog geen enkele behandeling die kan genezen. Er zijn enkel verzorgende behandelingen.

Ik ben al sinds 1998 ziek. Ik kon me steeds moeilijker bewegen en er was onomkeerbare schade aan het kraakbeen. Ik heb een prothese moeten steken in mijn linker heup.

Wat is de psychologische impact van de ziekte op u (op een schaal van 100) Ik kan dit moeilijk in een percentage uitdrukken. Maar het is als een tsunami: ik werd plots ziek en had geen enkel signaal gekregen.


13

Heupprotheses: doelgroep almaar jonger Een heupprothese die vandaag wordt geplaatst, functioneert even goed als een gezond natuurlijk heupgewricht en kan in theorie 40 tot 50 jaar meegaan. Dat betekent dat steeds meer jonge mensen in aanmerking komen voor deze ingreep die hen opnieuw de mogelijkheid biedt om actief te leven en ongehinderd te bewegen. zowat 95% van de gevallen is er Bijzonder mooie resultaten bij deze jonge mensen niet alleen Volgens Dr. De Smet is dat persprake van slijtage van de heup, fect mogelijk, dankzij de erg maar is er een onderliggende goede materialen en technieken die vandaag beschikbaar zijn. oorzaak. Soms is dat slechts een kleine “De vroegere generatie heupproafwijking die al aanwezig is van theses, uit polyethyleen, had een bij de geboorte. Als deze mensen levensduur van ongeveer 15 jaar. Bij patiënzeer acten die erg tief aan actief sport waren, doen, «xxxxxxxxxxxxxx» was de zal de prothese heup echter veel sneller sneller slijten en zullen ze op relatief jonge leef- versleten.” De protheses uit meDr. Koen De Smet, heupchirurg Anca medisch centrum, Gent tijd een prothese nodig hebben. taal, die vandaag worden geHun wensen zijn weliswaar an- plaatst via een botsparende techls we in de jaren ’60 een ders dan die van een persoon van niek (resurfacing) gaan volgens totale heupprothese 80 jaar die een prothese nodig Koen De Smet in theorie 40 tot plaatsten, was dat bij een inva- heeft na een heupfractuur. 50 jaar mee. lide die dankzij deze prothese “In theorie omdat we effectief “Het zijn mensen die vaak opnieuw nog jonge nog maar tien jaar kunnen teboodrugblikken. Het is dus nog 30 kinderen «Vandaag zien we wel schapjaar te vroeg om dat met zekerhebben, veel meer jonge mensen pen kon die veel heid te zeggen.” De keramiekdoen en van 50, 40, 30 jaar of zelfs nog hebben op-keramiekprothese kan in enkele 200 jaar meegaan. “Nagesport jonger die een heupprothese en dat nu principe honderdeel hier is dat bij het plaatsen nodig hebben.» den niet meer van deze prothese veel meer bot meter moet worden weggenomen.” kunnen. kon stappen. Maar opnieuw een Koen De Smet wijst er nog op Zij vragen niet alleen om hun normaal leven leiden zat er toen heupprobleem op te lossen. Deze dat deze mooie resultaten voorniet in”, zegt Dr. Koen De Smet jonge mensen willen bovendien lopig alleen gelden voor heup(heupchirurg, Anca medisch hun actief leven terug.” Maar protheses. Ook in het domein centrum, Gent). ook personen van 65 of 70 jaar van de andere gewrichtsprothe“Vandaag zien we veel meer leiden vandaag nog een actief ses wordt vooruitgang geboekt jonge mensen van 50, 40, 30 jaar leven, en willen dat het liefst zo maar de heupprothese neemt nog altijd voorsprong. of zelfs nog jonger die een heup- houden. prothese nodig hebben.” In


«A

ADVERTENTIE

Health and wellness hotel at Gent in Belgium

«Jaarlijks worden er heel wat gewrichtsprotheses geplaatst. Naar schatting ziet het plaatje er ongeveer zo uit:

20.000 heupprotheses per jaar in België

150.000 heupprotheses per jaar in de Verenigde Staten 150.000 Knieprotheses per jaar in de Verenigde Staten 1.000.000 gewrichtsprotheses per jaar wereldwijd»

Offering sports, health, relaxation, and leisure in a luxurious, and friendly atmosphere. www.villacentopassi.com Tel:0032(0)93218210

14


Als de knie niet meer mee wil Hoe behandel je artrose van het kniegewricht ? Wanneer is een knieprothese aangewezen en hoe ver staat het onderzoek naar de mogelijkheden van kraakbeentransplantatie. We vroegen het aan Prof. Johan Bellemans (orthopedisch chirurg, UZ Leuven). Tekst: Heidi Van de Keere

Prof. Johan Bellemans orthopedisch chirurg, UZ Leuven

A

rtrose is een geleidelijk proces waarbij het gewrichtskraakbeen wegslijt. Het gewrichtskraakbeen in de knie heeft een belangrijke schokdempende functie. Het wegslijten van deze beschermende laag op het bot gaat gepaard met pijn bij beweging van het gewricht. “Zolang de kraakbeenlaag nog voor

een deel intact is, proberen we de patiënt te helpen met pijnstillers”, zegt Professor Bellemans. “Ook voedingssupplementen (glucosaminesulfaat, chondroïtinesulfaat) worden in deze fase gebruikt om de last te verminderen. En we kunnen ook een gel (hyaluronzuur) inspuiten in het gewricht om de beweeglijkheid te verbeteren.” Soms wordt ook in die fase al een operatieve ingreep overwogen, zonder dat er een prothese wordt geplaatst. “Bij deze zogenaamde ontlastingsingreep zullen we het meest aangetaste deel van het gewricht ontlasten door de kracht wat te verleggen naar een gezonder deel”, legt Johan Bellemans uit.

Prothese In geval van gevorderde artrose, als de kraakbeenlaag volledig is weggesleten en de pijn te hevig wordt, is een knieprothese de meest aangewezen oplossing. “Wanneer de schokdempende kraakbeenlaag volledig is wegges-

leten, krijg je immers wrijving van bot op bot. Omdat het bot zo fel bezenuwd is, gaat dat gepaard met hevige pijn”, zegt Prof. Bellemans. “We wachten tot in die fase om een knieprothese te plaatsen omdat zelfs de beste knieprothese nog geen perfect functionerend gewricht garandeert. Met heupen is dat anders. Na enkele maanden voel je niet meer dat je een heupprothese hebt. Een knieprothese blijf je altijd voelen.” Al voegt Johan Bellemans er onmiddellijk aan toe dat de allernieuwste modellen het op dat vlak al stukken beter doen dan de vorige generaties knieprotheses. “Zowel de materialen waaruit de prothese wordt vervaardigd als de design zijn de laatste jaren enorm veel verbeterd. De huidige generatie knieprotheses laat al een veel soepeler beweeglijkheid toe en is erg slijtagebestendig. Vijftien jaar na de ingreep is de knieprothese nog steeds intact bij 95% van de patiënten.”

Transplantatie van kraakbeencellen De voorbije jaren gebeurde heel wat onderzoek naar de mogelijkheden van kraakbeenherstelprocedures. Hierbij haalt de chirurg wat kraakbeenweefsel weg uit het aangetaste gewricht, waarna de cellen in vitro worden opgekweekt tot nieuw weefsel dat wordt ingeplant in het knieletsel. “De resultaten van deze behandeling zijn zeer goed als het gaat om traumatische letsels (door accident, sport) maar minder goed in geval van veralgemeende artrose. Dat komt omdat je bij veralgemeende artrose al vertrekt van cellen die al wat ouder zijn en van slechtere kwaliteit. Deze cellen laten zich veel minder goed opkweken dan kraakbeencellen uit een kniegewricht dat accidenteel schade opliep.” Verder gebeurt ook onderzoek naar de mogelijkheden om kraakbeen te kweken uitgaande van stamcellen. “Een interessante piste maar voorlopig blijft dat toekomstmuziek”, besluit Prof. Bellemans.

Acute rugpijn : hernia, ischias ? Voor rugklachten is er lang niet altijd een specifieke oorzaak te achterhalen. In een aantal gevallen is de oorzaak echter wel duidelijk. Dat is bijvoorbeeld zo wanneer de klachten het gevolg zijn van hernia, of van hernia met ischias. Wat loopt er in dat geval precies fout? Tekst: Heidi Van de Keere

D

e 24 wervels waaruit de wervelkolom is opgebouwd, zijn onderling verbonden door tussenwervelschijven (discussen). Het zijn cilindervormige, platte kraakbeenschijven die min of meer elastisch zijn en een schokdempende en schokverdelende functie hebben. Deze tussenwervelschijven zijn opgebouwd uit een vezelige ring met binnenin een gelatineuze kern. Het is vooral die kern die de druk opvangt. Bij een onjuiste

belasting of acute overbelasting van de rug – bijvoorbeeld bij het tillen van een zwaar gewicht – kan het gebeuren dat de druk in de discuskern te groot wordt en dat de vezelige buitenring scheurt. In dat geval spreken we over discushernia. De pijn treedt plots op en kan bijzonder hevig zijn. De rug blokkeert. Ter hoogte van de achterzijde van de tussenwervelschijven verlaat een aantal belangrijke zenuwwortels het ruggenmergkanaal. In geval van uitpuilende hernia puilt de gela-

tineuze discuskern naar buiten door de scheur. Hierbij kan er druk ontstaan op één van deze zenuwwortels en kan een zenuw worden ingeklemd. Dat gaat gepaard met uitstralende pijn in de dij of het volledige been. In dat geval spreken we over ischias. Een correcte behandeling is nodig om beschadiging van de betreffende zenuw te voorkomen.

Draag zorg voor je rug ! Of de vezelige buitenring van de tussenwervelschijf bij overbelas-

ting gemakkelijk zal scheuren of niet hangt voor een deel af van de stevigheid van die ring. Maar je kan ook zelf iets doen om problemen te voorkomen. Het lichaamsgewicht en het gewicht van de last die je optilt, spelen een rol. Maar ook de manier waarop je een last optilt en de houding van de rug bij het tillen zijn belangrijk. Ze bepalen mee welke druk de tussenwervelschijven bij het tillen te verwerken krijgen. Draag dus zorg voor je rug, verlies de tips voor een goede rughygiëne niet uit het oog!


Lagerugpijn: rust of oefening? Wat moet je doen bij rugklachten? Bewegen of precies meer rust inbouwen? En wat kan de rugschool bieden? “Veel hangt af van de oorzaak van de rugklachten. Die moet je in de eerste plaats achterhalen”, zegt Dr. Thierry Parlevliet (specialist fysische geneeskunde, UZGent). Tekst: Heidi Van de Keere

Dr. Thierry Parlevliet specialist fysische geneeskunde, UZ Gent

R

ugpijn kan een specifieke oorzaak hebben. Ze kan het gevolg zijn van een scheur met het uitpuilen van een tussenwervelschijf (hernia), al dan niet met druk op een zenuwwortel en uitstraling van de pijn naar het been (ischias). Ook een wervelfractuur (bijvoorbeeld als gevolg van osteoporose) gaat gepaard met pijn in de rug. Bij zowat 80% van de lagerugpijnklachten is er echter

geen specifieke oorzaak te achterhalen. We spreken over aspecifieke rugpijn. “En het is belangrijk dat we als arts – huisarts of specialist – steeds dat onderscheid maken. Op basis daarvan kunnen we dan een meer aangepaste behandeling voorschrijven”, zegt Dokter Parlevliet. De klassieke pijnstillers kunnen de pijn onderdrukken. In geval van een acuut letsel kan tijdelijke rust aanbevolen zijn. “Wanneer het aspecifieke lagerugpijn betreft, die chronisch neigt te worden, is bovendien een spierversterkend programma aangewezen.”

Rugspierversterkende oefeningen “Rugpijn die enkele maanden aanhoudt, zal immers gepaard gaan met een afname van de spierkracht en stabiliteit, voornamelijk ter hoogte van de lumbale wervelzuil. En dat op zich kan de pijn onderhouden. Via een spierversterkend programma proberen we die situatie te vermijden.” Pa-

tiënten kunnen een aantal sessies klassieke kinesitherapie volgen. Of ze kunnen kiezen voor een meer uitgebreid rugprogramma in een rugschool. Thierry Parlevliet: “Tegenwoordig bieden de meeste ziekenhuizen deze rugrevalidatieprogramma’s aan. Behalve specifieke oefeningen op maat van de individuele patiënt, krijgen de patiënten er ook tips en adviezen over een goede rughygiëne. Bedoeling is dat ruglijders hun rug correct leren gebruiken en daar een automatisme van maken.” Deze programma’s bestaan uit maximaal 36 sessies, verspreid over maximaal 6 maanden. De patiënten komen minstens 2 maal per week gedurende 2 uur. “Onze ervaring leert dat zowat 70% van de patiënten hun klachten duidelijk ziet afnemen”, besluit Dr. Parlevliet die er nog op wijst dat mensen met chronische lagerugpijn er goed aan doen om in de mate van het mogelijke hun dagelijkse activiteiten en hun job te blijven uitoefenen.

15

Tips voor een gezonde rug Wie een goede lichaamshouding aanneemt en zijn rug op een verstandige manier gebruikt, kan veel rugklachten voorkomen of verminderen. Dit zijn enkele tips: • Zorg voor voldoende beweging. o Kies voor sporten die weinig gewrichtsbelastend zijn : zwemmen, fietsen, wandelen o Leg de nadruk op rug- en buikspierversterkende oefeningen. • Verzorg je lichaamshouding als je rechtop loopt/staat: o zorg voor een rechte rug; o vermijd te hoge hakken; o zorg ervoor dat het werkblad in de keuken voldoende hoog is om voorover gebogen staan te vermijden; o zet keukenmateriaal dat je dagelijks gebruikt binnen handbereik, om voortdurend bukken te voorkomen. • Zorg voor een gezonde zithouding: o kies een stoel of zetel die zo hoog is als je onderbenen lang zijn; o gebruik desnoods een voetenplank zodat je voeten goed ondersteund zijn; o zorg voor een maximale ruggensteun; o pas de hoogte van de werktafel aan zodat een comfortabele houding mogelijk is. • Zorg ook voor een gezonde zithouding bij het autorijden: o Plaats de autostoel zodat rug en dijen maximaal steun krijgen. De afstand tussen stuur en pedalen mag dus niet te groot zijn. o Kies voor een stevige autozitting o Steun bij in- en uitstappen op de armen om de rug te ontlasten • Een gezonde slaaphouding is noodzakelijk om de rug te laten recupereren van de inspanningen overdag: o Een degelijk bedsysteem volgt en ondersteunt feilloos de contouren van het lichaam. Kies voor een bed dat zich aanpast aan je rug, niet omgekeerd. o In onderstaande gevallen is er geen juiste ondersteuning: • Op een zacht bed krijgen schouders en lage rug weinig of geen steun en zakt het bekken diep weg. De tussenwervelschijven zitten gekneld en kunnen ’s nachts niet ontspannen (hangmateffect). • Op een hard bed ontstaat een grote druk op schouders en heupen en kunnen lage rug en lenden doorzakken. Dat zet de tussenwervelschijven onder grote druk (touwbrugeffect). • Belast de rug minimaal bij het tillen: o verdeel je boodschappen over twee tassen, één in elk hand; o gebruik eventueel een boodschappentas op wieltjes; o buig bij het tillen van voorwerpen door de knieën, terwijl de rug gestrekt blijft o houd een last steeds zo dicht mogelijk bij het lichaam • Ook voor jongeren: o Vermijd zware schooltassen o Overweeg een schooltas op wieltjes o Draag een schooltas bij voorkeur op de rug, zo dicht mogelijk bij het lichaam HVdK

ADVERTENTIE

HET EERSTE BED WAAROP U SLAAPT ZONDER RUGPIJN. VANAF NU STAAT U ELKE MORGEN UITGESLAPEN EN ONTSPANNEN OP.

Het dorsoo pompsysteem is uniek ter wereld. Uw Dorsoo bed bestaat uit 26 onderhoudsvrije hydraulische pompjes, waarop de lattenbodem en matras rusten. Deze pompjes staan met elkaar in verbinding. Drukken uw bekken en uw schouders een aantal pompjes in, dan komen op andere plaatsen de pompjes omhoog.

De pompjes bewegen maar liefst 6 cm omhoog of omlaag. Daarom ontwikkelde Dorsoo een speciale matras met insnijdingen, die de bewegingen naadloos volgt. Het resultaat is een complete ondersteuning, ontspanning en comfort. Van zodra u ligt, ervaart u écht het verschil.

Hoe u ook draait of keert in uw slaap, uw lichaam wordt overal volledig ondersteund. Geen enkel ander bed ter wereld maakt gebruik van deze revolutionaire techniek, die in België is ontwikkeld. Dat staat garant voor een onberispelijke kwaliteit en dienst-na-verkoop.

Kom snel langs en ervaar de unieke werking van een Dorsoo bed. Slaapcomfort is heel persoonlijk. Daarom raden we u een infosessie aan met een Dorsoo adviseur. Die geeft u specifi ek slaapadvies en voert daarnaast ook een ligtest uit. Enkel zo ervaart u immers het slaapcomfort van een Dorsoo bed.

Dorsoo toonzaal

Heim-pollé

Ten Beukenboom 13 9400 Ninove tel : 054/ 31 97 21 e-mail : [email protected] www.dorsoo.be

Brusselstraat 25 1755 Leerbeek Gooik (Baan HALLE - NINOVE) tel: 02/532 49 46 e-mail: [email protected]

Ma: op afspraak Di, wo, do, vr: 14u-18u Za: 13u-18u Of alle dagen op afspraak

Ma, wo, do, vr, za: 9u-18u30 Zo: 14u-18u30 Di gesloten

Zon- en feestdagen gesloten

Wij komen naar u toe

Uw Dorsoo bed is heilzaam voor uw gezondheid. u slaapt beter, ook als u last hebt van rugpijn, gewrichtspijn, reuma, artrose of spierpijn

u beweegt minder in uw slaap

u hebt minder hoofdpijn en stress

betere ontspanning van uw lichaam

uw bloedcirculatie en lymfestroom verbeteren, omdat uw benen iets hoger liggen

u staat ’s ochtends frisser op

uw slaap is dieper, u wordt minder vaak wakker

Deze resultaten zijn bevestigd in uitgebreid gebruikersonderzoek, en wetenschappelijk bewezen via research. U vindt meer informatie op www.dorsoo.be.

Indien u dat wenst komt onze slaapmobiel bij u thuis, zowel ’s morgens als ‘s avonds. Dit kan uitsluitend op afspraak. Bel voor een vrijblijvende afspraak naar : 054/31 97 21

MIRKO

Uw vertrouwen verdienen,dag na dag.

Uw vertrouwen verdienen is de basis voor het vernieuwingsproces van Schering-Plough. Wij begrijpen dat vertrouwen verdienen niet mogelijk is zonder grote inspanningen, scherpe uitvoering, integriteit en transparantie. Wij zijn vastbesloten om dit te bewerkstelligen in elk aspect van onze business. Ook in België werken de mensen van Schering-Plough aan het uitbouwen van een farmaceutisch bedrijf dat uitmuntendheid nastreeft in vele therapeutische domeinen, in productie, distributie, onderzoek en informatie.

www.schering-plough.be

EN KRANT GEPRODUCEERD DOOR MEDIAPLANET

Recommend Documents