MINISTERIE VAN ONDERWIJS EN VOLKSONTWIKKELING EXAMENBUREAU
UNIFORM EINDEXAMEN MULO 2008 VAK DATUM TIJD
: BIOLOGIE : WOENSDAG 09 JULI 2008 : 07.45 – 09.00 UUR
DEZE TAAK BESTAAT UIT 40 ITEMS. TENZIJ ANDERS AANGEGEVEN, GAAT HET STEEDS OVER GEZONDE ORGANISMEN EN NORMALE OMSTANDIGHEDEN.
WEEFSELS EN ORGANEN
2 De foto geeft een model van een deel van de mens weer.
1 De tekening geeft schematisch een lengtedoorsnede weer van een deel van de slokdarm van de mens. In de slokdarm bevindt zich voedsel. P
1
1 2 3
2
4
voedsel Zijn bij P de kringspieren van de slokdarm samengetrokken? Wordt het voedsel bewogen in richting 1 of in richting 2?
A B C D
kringspieren bij P samengetrokken ja ja nee nee
beweging voedsel in richting 1 2 1 2
Welk van de aangegeven organen bevindt zich of welke bevinden zich onder het middenrif? A B C D
alleen 4 alleen 3 en 4 alleen 2, 3 en 4 1, 2, 3 en 4
STEVIGHEID
VOEDSEL EN SPIJSVERTERING
3
6
Het skelet van bejaarden bestaat uit been met A B C D
veel kalkzouten en veel lijmstof. veel kalkzouten en weinig lijmstof. weinig kalkzouten en veel lijmstof. weinig kalkzouten en weinig lijmstof. 4
Welke beschrijving van het begrip “chitine” is juist? Chitine is een A hoornachtige stof in het inwendig skelet van geleedpotigen. B hoornachtige stof in het uitwendig skelet van insecten. C kalkachtige stof in het inwendig skelet van slakken. D kalkachtige stof in het uitwendig skelet van stekelhuidigen. 5 Twee beweringen over turgor zijn: I
Turgor is de druk van de celinhoud op de celwand.
II
Turgor geeft stevigheid aan kruidachtige plantendelen.
Voor deze beweringen geldt: A B C D
alleen I is juist. alleen II is juist. I en II zijn beide juist. I en II zijn beide onjuist.
In de keelholte van de mens kruisen de luchtweg en de voedselweg elkaar. De huig en het strottenklepje zorgen ervoor dat voedsel en lucht op de juiste plaats terechtkomen. Wanneer dit niet gebeurt, kunnen we ons verslikken. Waardoor verslikken we ons? Doordat er tijdens het slikken A B C D
lucht in de slokdarm is gekomen. voedsel in de slokdarm is gekomen. voedsel in de neusholte is gekomen. voedsel in de luchtpijp is gekomen. 7
Op welke wijze maakt het lichaam het grootste deel van de bacteriën in het voedsel onschadelijk? Door de werking van A B C D
alvleessap. bloedplaatjes. maagsap. witte bloedcellen. 8
Enkele stoffen die bij planten en/of dieren voorkomen zijn: glucose, glycogeen, eiwit en vet. Welke van deze stoffen kunnen voorkomen in cellen van een plant met bladgroen? A B C D
alleen glucose en vet alleen glucose en glycogeen alleen eiwit en vet glucose, eiwit en vet
ASSIMILATIE / DISSIMILATIE 9 Meercellige organismen in een voedselketen kunnen onder andere worden ingedeeld in: planten, planteneters, vleeseters en alleseters.
12 In het lichaam van een pasgeborene vinden onder andere de volgende processen plaats: 1. opbouw van eiwitten. 2. verbranding in de spieren. 3. uitscheiding van koolzuurgas via de longen.
In welke groep komen er organismen voor die voor hun energievoorziening niet afhankelijk zijn van andere?
Welke van deze processen vonden reeds plaats in het lichaam vóór de geboorte?
A B C D
A B C D
de alleseters de planten de planteneters de vleeseters
alleen 1 alleen 2 alleen 1 en 2 alleen 2 en 3
10 GASWISSELING Welke grondstoffen heeft de plant nodig om suiker te maken? A B C D
water en koolzuurgas water en zouten water en zuurstof zuurstof en koolzuurgas 11
13 In welk van de hieronder genoemde gevallen zal er lucht door de luchtpijp stromen? A B C D
Alleen als het middenrif omhoog gaat. Alleen als het middenrif omlaag gaat. Alleen als het middenrif niet beweegt. Als het middenrif zowel omhoog als omlaag gaat.
In het schema stellen de pijlen een omzetting voor. 1. 2. 3. 4.
water en koolzuurgas glucose en zuurstof glucose en zuurstof water en koolzuurgas glucose glycogeen glucose glycogeen
14 In het schema stellen de pijlen de gaswisseling bij een organisme voor. CO2
Welke van deze omzettingen kunnen plaatsvinden in cellen van de mensen? A B C D
alleen 1 en 3 alleen 2 en 4 alleen 1, 3 en 4 alleen 2, 3 en 4
O2
organisme H2 O
Kan dit een organisme zijn met huidmondjes, met longen of met tracheeën? A B C D
alleen een organisme met huidmondjes alleen een organisme met longen alleen een organisme met tracheeën een organisme met huidmondjes, met longen of met tracheeën
TRANSPORT 15 Uit welk deel van het hart van een mens wordt bloed naar de longen gepompt? Door welk bloedvat stroomt dit bloed? deel van het hart A B C D
18 Aan een sinaasappelboompje hangen twee sinaasappels P en Q. Van de stam wordt op één plaats de bast ringvormig weggesneden tot op het hout (zie tekening).
bloedvat
linkerboezem linkerkamer rechterboezem rechterkamer
R
holle ader aorta longader longslagader
ringwond P
16 Q
De tekening geeft schematisch de darm met bijbehorende bloedvaten weer. stroomrichting van het bloed
darm
Twee beweringen over opname van stoffen in de twee sinaasappels (nadat de ringwond is aangebracht) zijn:
R I Welk type bloedvat is R en wat kun je zeggen over het zuurstofgehalte van het bloed in R?
A B C D
bloedvat R is een
het bloed is
ader ader slagader slagader
zuurstofrijk zuurstofarm zuurstofrijk zuurstofarm
P kan water opnemen dat afkomstig is uit de bodem.
II Q kan koolhydraten opnemen die gevormd worden in blad R. Voor deze beweringen geldt: A B C D
alleen I is juist. alleen II is juist. I en II zijn beide juist. I en II zijn beide onjuist.
17 UITSCHEIDING / RESERVE VOEDSEL Alcohol die zich in het bloed bevindt, kan ook in de hersenen terechtkomen. Welk bestanddeel van het bloed vervoert de alcohol? A B C D
de bloedplaatjes het bloedplasma de rode bloedcellen de witte bloedcellen
19 Urine gaat bij afvoer uit het menselijk lichaam door verschillende organen. Wat is de juiste volgorde? A B C D
urineblaas - nierbekken urineblaas - urineleider nierbekken - urinebuis nierbekken – urineleider
- urineleider - urinebuis - urinebuis - nierbekken - urineblaas - urineleider - urineblaas - urinebuis
20 Hoe ontstaan galkleurstoffen en door welk orgaan worden de galkleurstoffen uitgescheiden? A B C D
door afbraak van rode bloedcellen witte bloedcellen rode bloedcellen witte bloedcellen
uitgescheiden door de galblaas de lever de lever de galblaas
24 Waar bevindt zich de schildklier bij de mens? Door hormonen van welke andere hormoonklier(en) wordt de schildklier sterk beïnvloed?
A B C D
de schildklier ligt tegen de luchtpijp aan de slokdarm aan de luchtpijp aan de slokdarm aan
wordt beïnvloed door hormonen van de eilandjes van Langerhans hypofyse hypofyse eilandjes van Langerhans
21 Koolhydraten worden in een cassaveplant vervoerd als ..1.. en opgeslagen als ..2.. Wat moet bij 1 en bij 2 worden ingevuld?
A B C D
bij 1
bij 2
glucose glucose zetmeel zetmeel
glucose zetmeel zetmeel glucose
25 Het hormoon dat in de puberteit baardgroei veroorzaakt, wordt geproduceerd door A B C D
BESCHERMING EXTERN MILIEU 26
HORMONEN 22 Welk orgaan produceert hormonen die de werking van de eierstokken en teelballen regelt? A B C D
de bijnier de eilandjes van Langerhans de hypofyse de schildklier
Welk deel van de huid beschermt de mens tegen infecties? A B C D
A het afnemen van de hoeveelheid glucose in de bijnieren. B het omzetten van glucose in glycogeen. C het omzetten van glycogeen in glucose D het toenemen van de hoeveelheid glycogeen in de bijnieren
de hoornlaag de kiemlaag de lederhuid het onderhuids bindweefsel ZENUWSTELSEL
23 Welk proces wordt door adrenaline bevorderd?
de prostaat. de schildklier. het strottenhoofd. de teelballen.
27 Waar gaan de impulsen die de kniepeesreflex veroorzaken over van gevoelszenuwcellen op bewegingszenuwcellen? A B C D
alleen in de kleine hersenen alleen in de grote hersenen alleen in het ruggenmerg in de kleine hersenen, de grote hersenen en het ruggenmerg
28
31
Welk type zenuwcel kan in zijn geheel in het ruggenmerg gelegen zijn? A B C D
alleen een bewegingszenuwcel alleen een gevoelszenuwcel alleen een schakelcel zowel een gevoelszenuwcel, een bewegingszenuwcel als een schakelcel 29
Bekijk de tekening.
1 2 3 lampjes
De afbeelding geeft schematisch een oog van de mens weer, met lichtstralen die van drie kleine lampjes 1, 2 en 3 afkomen. De lampjes staan veel verder van de proefpersoon af dan in de tekening is weergegeven. Welke van deze lampjes worden met dit oog waargenomen? A B C D
catcher
slagman
alleen de lampjes 1 en 2 alleen de lampjes 1 en 3 alleen de lampjes 2 en 3 de lampjes 1, 2 en 3 32
werper
Een honkbalwerper staat klaar voor het gooien van de bal. Hij let goed op de slagman en de catcher en beslist dan hoe hij de bal zal gooien.
De tekening is een schematische weergave van de tong.
In welk deel van het centrale zenuwstelsel vinden de processen plaats die leiden tot de beslissing hoe hij de bal zal gooien? A B C D
in de grote hersenen in de hersenstam in de kleine hersenen in het ruggenmerg
1 2 3
ZINTUIGEN 4 30 Wat zal het gevolg zijn van een beschadiging van de oogzenuw? A De geleiding van impulsen naar de hersenen zal gestoord zijn. B De ooglens zal niet meer kunnen accommoderen. C De werking van de kegeltjes en staafjes zal gestoord zijn. D Het netvlies zal gaan loslaten.
Welk cijfer geeft het gedeelte aan waarmee men zoet kan waarnemen? A B C D
1 2 3 4
GROEI EN ONTWIKKELING
35 De tekening stelt een zaad van een kouseband voor.
33
X
Hoe heet het deel dat met de letter X is aangeduid? Wat is de functie van dit deel? A
X heet
Hierboven staat een schematische tekening van een stamper nadat er bestuiving heeft plaatsgevonden. Wat gebeurt er met deel A na de bevruchting? A B C D
Het valt na een tijdje af. Het wordt een kiempje. Het wordt een vrucht. Het wordt een zaad.
A B C D
kiemwit kiemwit navel navel
functie opslag van reservevoedsel bevestiging aan de vrucht bevestiging aan de vrucht opslag van reservevoedsel
36 Bekijk de tekeningen.
34 De tekening is een schematische weergave van de ontwikkeling en groei van cellen. 1
2
3
4
dochtercel moedercel dochtercel
1
2
3
4
Welke processen treden er op tussen stadium 3 en 4? A B C D
celdeling en plasmagroei kerndeling en celdeling kerndeling en celstrekking plasmagroei en celstrekking
Welke insecten maken tijdens hun ontwikkeling geen popstadium door? A B C D
alleen 1 alleen 1 en 4 alleen 2 en 3 alleen 3 en 4
MILIEU 37 Welke delen van het milieu in ons land worden vervuild door de goudwinning? A B C D
alleen het water en de bodem alleen de bodem en de lucht alleen de lucht en het water het water, de bodem en de lucht
TROPISCHE HYGIENE 38 Gele koorts en dengue zijn tropische ziekten. Hoe heten de overbrengers van deze ziekten?
A B C D
gele koorts
dengue
Aedes aegypti Anofeles Aedes aegypti Haemagogus
Aedes aegypti Aedes aegypti Haemagogus Anofeles
39 Welk ziekteverschijnsel komt niet voor bij Bilharzia? A B C D
bloedontlasting buikpijn darmafsluiting diarree 40
De besmettelijke fase van de lintworm is A B C D
het ei. de blaasworm. de jonge larve. de volwassen lintworm.