Unicode Enkel- en meerschriftige records. Gebruikershandleiding

Unicode Enkel- en meerschriftige records Gebruikershandleiding

INHOUD Documentgeschiedenis ........................................................................................................... 6 Inleiding .................................................................................................................................... 7 1

Uitgangspunten ............................................................................................................... 9

1.1 1.2 1.3

WinIBW versie ......................................................................................................... 9 Pica / Unicode karakterset ........................................................................................ 9 Enkel- en meerschriftige records .............................................................................. 9 1.3.1 Enkelschriftige records .................................................................................. 10 1.3.2 Meerschriftige records ................................................................................... 10 1.3.3 Latijn is impliciet schrift ................................................................................. 11

2

Aanpassingen in Pica formaat ..................................................................................... 12

3

Wijze van invoer en validatie ........................................................................................ 14

3.1 3.2

3.4 3.5 3.6 3.7

Volgnummers en schriftcodes ................................................................................. 14 Titelrecords ............................................................................................................. 15 3.2.1 Invoer enkelschriftige titelrecords ................................................................... 15 3.2.2 Invoer meerschriftige titelrecords ................................................................... 16 3.2.3 Validatie niet-herhaalbare kmc‟s in titelrecords ............................................... 17 3.2.4 Validatie herhaalbare kmc‟s in titelrecords ..................................................... 17 Thesaurusrecords ................................................................................................... 18 3.3.1 Invoer thesaurusrecords ................................................................................ 18 3.3.2 Validatie thesaurusrecords: niet-herhaalbare kmc‟s ........................................ 22 3.3.3 Validatie thesaurusrecords: broader en related term verwijzingen ................... 22 3.3.4 Validatie thesaurusrecords: herhaalbare kmc‟s (m.u.v. broader en related term verwijzingen) ................................................................................................. 23 Volgnummer en schriftcode niet altijd toegestaan ..................................................... 24 Taal en schrift van het record .................................................................................. 24 Onderscheid vertalen en translitereren..................................................................... 24 Onderscheid schrift en taal ...................................................................................... 25

4

Sortering van kmc’s in record ...................................................................................... 26

3.3

4.1 Na invoer en mutatie ............................................................................................... 26 4.2 Gelabelde, ISBD en MOPC presentatie .................................................................... 26 4.3 Volgorde sortering schriftsoorten bij scannen in indexen en naar behoefte in de korte titelpresentatie ................................................................................................................. 26 5

Presentaties GGC en PiCarta ....................................................................................... 28

5.1 5.2

Diagnostische presentatie (d) .................................................................................. 29 Gelabelde presentaties ........................................................................................... 31 5.2.1 Default gelabelde presentatie (u) ................................................................... 31 5.2.2 Gelabelde presentatie in blokken (uu) (alleen titelrecords) .............................. 32 5.2.3 Default gelabelde presentatie (u) filteren op schriftcode (alleen GGC) ............. 35 5.2.4 Gelabelde presentatie in blokken (uu) (alleen titelrecords) filteren op schriftc ode (alleen GGC) ................................................................................................. 38 ISBD presentatie ..................................................................................................... 40

5.3

3 van 99

5.3.1 Default ISBD presentatie (i) ........................................................................... 40 5.3.2 ISBD presentatie filteren op schriftcode (alleen GGC) .................................... 41 5.4 MOPC (en STRIX) presentatie ................................................................................. 43 5.4.1 Default MOPC (en STRIX) presentatie (j) in het GGC ..................................... 44 5.4.2 Default MOPC (en STRIX) presentatie (j) in PiCarta ....................................... 46 5.4.3 MOPC (en STRIX) presentatie in blokken (jj) (alleen GGC) ............................. 46 5.4.4 MOPC (en STRIX) presentatie filteren op schriftcode (alleen GGC) ................ 48 5.5 Korte presentatie (k) ................................................................................................ 49 5.6 Familiepresentatie van meerdelige en seriële publicaties .......................................... 50 5.7 Zoekgeschiedenis ................................................................................................... 50 5.8 Beschikbaarheid (PiCarta) ....................................................................................... 50 5.9 Afleveringen van tijdschriften (PiCarta) .................................................................... 50 5.10 Kmc‟s op algemeen en lokaal niveau zonder schriftcode en volgnummer .................. 50 6

Links-rechts en rechts-links schrift ............................................................................. 51

6.1 6.2 6.3 6.4

Algemene uitgangspunten ....................................................................................... 51 Bibliografische interpunctie ...................................................................................... 52 Uitlijning per presentatie .......................................................................................... 53 Diverse presentaties ............................................................................................... 53

7

Online expansie ............................................................................................................. 56

7.1 7.2

Inleiding .................................................................................................................. 56 Diverse voorbeelden ............................................................................................... 58

8

Niet-Latijnse karakters, transliteratie, indexering ....................................................... 60

8.1 8.2 8.3

Inleiding .................................................................................................................. 60 Unicode font ........................................................................................................... 60 Niet-Latijns schrift invoeren ..................................................................................... 60 8.3.1 Via het toetsenbord ....................................................................................... 60 8.3.2 Via een virtueel toetsenbord .......................................................................... 62 8.3.3 Via het numerieke gedeelte van het toetsenbord ............................................ 63 Overige bijzondere tekens ....................................................................................... 63 Uitgangspunt indexering en zoeken ......................................................................... 63 Invoeren van en zoeken/scannen op diakritische tekens ........................................... 63 Zoeken en scannen op schriftcode .......................................................................... 65 Transliteren in WinIBW ............................................................................................ 65 Speciale karakters .................................................................................................. 65 Griekse karakters, Latijnse transliteratie en indexering ............................................. 71 Cyrillische karakters, Latijnse transliteratie en indexering ......................................... 75 Europese Arabische cijfers versus Arabisch-Indische cijfers ..................................... 86 Controlecijfer X in ISBN‟s, ISSN‟s e.d. ..................................................................... 86

8.4 8.5 8.6 8.7 8.8 8.9 8.10 8.11 8.12 8.13 9

Nieuwe functies in WinIBW3 (en hoger) t.b.v. het catalogiseren van (niet-Latijnse) uniscriptieve en van multiscriptieve records in het GGC ........................................... 87

9.1 9.2 9.3 9.4 9.5

Uitgangspunten ....................................................................................................... 87 Menubalk uitgebreid ................................................................................................ 87 Functie „Instellen transliteratie‟ ............................................................................... 89 Functie „Herhalen transliteratie‟ ............................................................................... 92 Functie „Toevoegen volgnummer en schriftcode‟ ...................................................... 93

4 van 99

9.6 9.7 9.8

Functie „Herhalen toevoegen volgnummer en schriftcode‟ ........................................ 95 Functie „Switchen naar geavanceerde zoekscherm‟ .................................................. 96 Omwerken van reeds getranslitereerde records ....................................................... 96

Index op termen ...................................................................................................................... 97 Index op afbeeldingen ............................................................................................................ 98

5 van 99

Documentgeschiedenis Datum maart 2009 mei 2009 september 2009 november 2009

Versie

Auteur

1.0 1.1 1.2 1.3

Ben Landsbergen Ben Landsbergen Ben Landsbergen Ben Landsbergen

Opmerkingen Suggesties van diverse collega‟s verwerkt Diverse aanpassingen Met name aanpassingen in de WinIBW transliteratiefuncties

6 van 99

Inleiding Ten gevolge van het volledig implementeren van Unicode in Nederland wordt het mogelijk dat records „meerschriftig‟ of „multiscriptief‟ kunnen zijn. En dat de catalogiseerders Unicode kunnen invoeren en daardoor vele niet-Latijnse schriften kunnen gebruiken. Dit document is een globale gebruikershandleiding voor de catalogiseerder toegespitst op de Nederlandse situatie. Unicode is een internationale standaard die alle tekens en symbolen ('karakters') van alle geschreven talen van een nummer voorziet. De standaard wordt onderhouden door het Unicode Consortium. De standaard bevat momenteel ongeveer 100.000 gestandaardiseerde karakters. Naast de letters bevat Unicode ook alle symbolen, zoals: kruisen, wiskundige tekens en muntsymbolen. E.e.a. betekent dat de tekenset niet langer is beperkt tot de Pica karakterset. Hoofdstuk 1 „Uitgangspunten‟ bevat enkele elementen die van belang zijn voor het werken met Unicode. Om in het GGC 1 met alle nieuwe functionaliteit rondom Unicode te kunnen werken, is een juiste versie van WinIBW noodzakelijk. Verder worden enkele aspecten toegelicht die te maken hebben met de karakterset (Pica / Unicode). Tevens wordt het onderscheid tussen enkel- en meerschriftige records uitgelegd inclusief de hierbij gevolgde filosofie. Het Pica formaat van titel- en thesaurusrecords is aangepast. Hoofdstuk 2 „Aanpassingen in Pica formaat‟ licht toe dat aan alle kmc‟s die in meerdere schriften mogen voorkomen, twee subvelden zijn toegevoegd: een volgnummer en een code die het schrift identificeert. Echter, niet in alle kmc‟s zijn deze twee subvelden toegestaan. Hoofdstuk 3 „Wijze van invoer en validatie‟ behandelt de manier waarop enkel- en meerschriftige titel- en thesaurusrecords kunnen worden ingevoerd met gebruikmaking van de nieuwe subvelde n voor volgnummer en schriftcode, en hoe deze records worden gevalideerd. Dit hoofdstuk geeft tevens een overzicht van de toegestane schriftcodes. Enkele voorbeelden van titel - en thesaurusrecords zijn toegevoegd. Het sorteren in records in diverse situaties wordt besproken in hoofdstuk 4 „Sortering van kmc‟s in record‟. In hoofdstuk 5 „Presentaties GGC en PiCarta‟ komen verschillende presentaties aan de orde. De reeds bestaande presentaties zoals de gelabelde, ISBD, MOPC en korte presentatie s zijn aangepast. Nieuw is het feit dat bepaalde presentaties in blokken, d.w.z. per schrift, k unnen worden gepresenteerd. Dit betreft de gelabelde, ISBD en MOPC presentatie. Om deze presentaties in blokken te kunnen tonen, zijn nieuwe commando‟s gemaakt. Bovendien is het mogelijk om aan het toon-, printen downloadcommando een filteroptie op schriftcode toe te voegen. De meeste schriften worden evenals het westerse (Latijnse) schrift van links naar rechts geschreven, gelezen e.d. Er zijn enkele uitzonderingen. De bekendste zijn Hebreeuws en Arabisch, die van rechts naar links worden geschreven, gelezen e.d. In hoofdstuk 6 „Links-rechts en rechts-links

1

Als in deze handleiding wordt gesproken over „GGC‟ wordt daarmee in principe ook „NCC/IBL‟ bedoeld.

7 van 99

schrift‟ worden de uitgangspunten toegelicht die zijn gehanteerd bij het presenteren van Arabische en Hebreeuwse tekst, en de combinatie van Arabisch c.q. Hebreeuws en Latijns schrift. Titelrecords en thesaurusrecords kunnen meerschriftig zijn. Records kunnen met elkaar via een PPN-link verbonden zijn. Dit kunnen links tussen titels en thesauri, tussen titels onderl ing en tussen thesaurusrecords onderling zijn. De geëxpandeerde gegevens dienen qua schrift in principe overeen te komen met de schriftcode in de kmc waarin de PPN-link staat. In hoofdstuk 7 „Online expansie‟ worden deze expansies besproken. Hoofdstuk 8 „Niet-Latijnse karakters, transliteratie, indexering‟ behandelt de manier(en) waarop in het bijzonder niet-Latijnse karakters in WinIBW kunnen worden ingevoerd. Tevens beschrijven we allerlei hulpmiddelen die u op uw pc kunt activeren en waarvan u gebruik kunt maken. Deze zaken zijn vooral van belang voor degenen die niet-Latijnse schriften catalogiseren. Verder wordt aangegeven op welke wijze bepaalde karakters in het zoekcommando dienen te worden ingevoerd. Verder wordt aandacht geschonken aan de alfabetische tekens die in de diakrietenbalk staan, en aan de Griekse en Cyrillische karakters. In hoofdstuk 9 „Nieuwe functies in WinIBW3 (en hoger) t.b.v. het catalogiseren van (niet-Latijnse) uniscriptieve en van multiscriptieve records in het GGC‟ gaan we dieper in op de wijze waarop u een record met diverse schriften, bijvoorbeeld in het Grieks met de bijbehorende Latijnse transliteratie, met behulp van enkele functies in WinIBW in het GGC kunt invoeren. Hoofdstuk 8 „Niet-Latijnse karakters, transliteratie, indexering‟ en hoofdstuk 9 „Nieuwe functies in WinIBW3 (en hoger) t.b.v. het catalogiseren van (niet-Latijnse) uniscriptieve en van multiscriptieve records in het GGC‟ zijn de meest „praktische‟ hoofdstukken in dit document. Echter, om als catalogiseerder goed te kunnen werken in WinIBW is het belangrijk om te begrijpen welke mogelijkheden er zijn om titel- en thesaurusrecords op te bouwen, op welke wijze records worden gevalideerd, welke bestaande en nieuwe presentaties (inclusief filteropties) beschikbaar zijn etc. etc. Deze handleiding wordt afgesloten met twee indexen. De eerste index bevat belangrijke termen en de tweede een overzicht van de in dit document verwerkte afbeeldingen. In dit document hebben we voorbeelden van titel- en thesaurusrecords verwerkt. Deze zijn meestal aangepast t.b.v. deze handleiding, en hoeven dus niet (volledig) te corresponderen met de records in het GGC.

8 van 99

1

Uitgangspunten

Dit hoofdstuk bevat enkele uitgangspunten die van belang zijn voor het werken met Unicode. Om in het GGC met alle nieuwe functionaliteit rondom Unicode te kunnen werken, is een ju iste versie van WinIBW noodzakelijk. Verder zijn er twee zaken die goed van elkaar dienen te worden onderscheiden. Enerzijds vraagstukken die te maken hebben met de karakterset (Pica / Unicode), anderzijds kwesties rondom het formaat, de presentaties e.d. van enkel- en meerschriftige records.

1.1 WinIBW versie WinIBW versie 3 (WinIBW3) of hoger dient geïnstalleerd te zijn, wil een bibliotheek de nieuwe functionaliteit rondom Unicode kunnen gebruiken.

1.2 Pica / Unicode karakterset De nog niet gemuteerde records die in de CBS database zitten, zijn opgeslagen in de Pica karakterset. De gemuteerde en (op)nieuw opgeslagen records zijn in de UTF8 variant van Unicode. In de rest van dit document wordt verder voor het gemak gespr oken over „Unicode‟. Alle records worden in het CBS afgehandeld in Unicode. WinIBW2 converteert het resultaat naar de Pica karakterset, en WinIBW3 werkt met de aangeboden Unicode. In WinIBW2 wordt gewerkt met de Pica karakterset. Dit betekent dat Unicode wordt geconverteerd naar de Pica karakterset. Unicode karakters die niet kunnen worden geconverteerd, worden in een escape-sequence gegoten, d.w.z. een numerieke variant van een Unicode karakter: „&#;‟. In WinIBW3 en hoger wordt gewerkt met de Unicode karakterset. In de presentaties op het scherm in het GGC en PiCarta wordt Unicode getoond.

1.3 Enkel- en meerschriftige records In hoofdstuk 3 „Wijze van invoer en validatie‟ leggen we uit op welke wijze enkel- en meerschriftige records zijn opgebouwd. OCLC heeft er voor gekozen om kmc‟s in principe te „verdubbelen‟. We gaan er vanuit dat een meerschriftig of multiscriptief titelrecord in principe één niet-Latijns schrift en de Latijnse transliteratie bevat. In de eerste kmc 4000 wordt bijvoorbeeld de tekst in Grieks schrift vermeld en als zodanig 2 gecodeerd. De tweede kmc 4000 bevat de transliteratie in Latijns schrift die eveneens als zodanig wordt gecodeerd.

2

Strikt genomen is er een onderscheid tussen „translitereren‟ en „transcriberen‟. Translitereren is het letter voor letter weergeven van tekens uit het ene schrift in het andere; transcriberen is het weergeven van letters of tekens uit een bepaald stelsel in die van een ander stelsel, of van klanken in schrifttekens. In deze handleiding gebruiken we voor het gemak alleen de begrippen „translitereren‟ en „transliteratie‟.

9 van 99

In gevallen waarin een document met twee (of meer) niet-Latijnse schriften is uitgegeven, worden de titels van dit document in de verschillende schriften in de eerste kmc 4000 gezet. De transliteratie in Latijns schrift van de diverse niet-Latijnse schriften komt in de tweede kmc 4000 terecht. Voor enkelschriftige of uniscriptieve niet-Latijnse records wordt aan de catalogiseerders dringend geadviseerd om de niet-Latijnse schriftsoort in de kmc‟s te coderen. De redenen hiervoor zullen we verderop uiteenzetten. Ook de wijze waarop de schriftsoort in een kmc moet worden ingevoerd, lichten we verderop in dit document nader toe.

1.3.1 Enkelschriftige records Een voorbeeld van een enkelschriftig of uniscriptief record is een record dat gemaakt is naar aanleiding van bijvoorbeeld een Nederlandstalige of Engelstalige publicatie. In het record voert men de bibliografische gegevens in de juiste kmc‟s in, zoals de titel, de auteur(s), de uitgever(s), en worden er eventueel trefwoorden, classificatie codes e.d. toegevoegd. Derge lijke records verschillen niet van de praktijk zoals men die tot nu toe gewend is. Betreft het echter een publicatie in bijvoorbeeld het Grieks , het Hebreeuws of het Arabisch dan geldt in grote lijnen de werkwijze zoals die in de vorige alinea is beschreven. Wel wordt in deze situaties sterk geadviseerd om de schriftcode voor bijvoorbeeld Grieks, Hebreeuws of Arabisch aan de betreffende kmc‟s toe te voegen (ervan uitgaande dat de kmc‟s het oorspronkelijke schrift bevatten en dus niet getranslitereerd zijn).

1.3.2 Meerschriftige records Een meerschriftig of multiscriptief record is, zoals de term aangeeft, een record waarin meerdere schriftsoorten voorkomen, in die zin dat men kmc‟s „dubbel‟ invoert waarbij men de inhoud in twee verschillende schriftsoorten en in twee kmc‟s met hetzelfde kmc-nummer vermeldt. In de ene kmc 4000 staat bijvoorbeeld het titel- en auteursveld in het Grieks en in de andere kmc 4000 de getranslitereerde gegevens in Latijns schrift. Maar ook auteurs in de kmc‟s 3000 e.d., titelverdubbelingen, plaatsen en namen van uitgevers, annotaties e.d. kunnen in meerdere schriften in aparte kmc‟s worden ingevoerd. Als een publicatie meerdere schriften bevat, bijvoorbeeld Grieks en Arabisch, dan worden de titels in beide schriften in de eerste kmc 4000 geplaatst. De tweede kmc 4000 wordt gebruikt om de Latijnse transliteratie van beide schriften op te nemen.

10 van 99

1.3.3 Latijn is impliciet schrift Binnen het GGC e.d. wordt het Latijnse schrift als impliciet beschouwd. Dit is onder meer van belang voor presentaties zoals de gelabelde, de ISBD, de MOPC, de korte presentatie en de PPNexpansies van thesaurus- en titelrecords. Daarom is het van belang dat in multiscriptieve records het niet-Latijnse schrift wordt getranslitereerd naar Latijns schrift, en niet naar een ander niet-Latijns schrift. Als in een kmc geen schriftcode voorkomt, wordt er vanuit gegaan dat deze kmc Latijns schrift bevat. Vandaar dat sterk geadviseerd wordt om in enkelschriftige records in niet-Latijns schrift dit als zodanig te coderen. Een ander punt is dat correcte expansies in niet-Latijns schrift alleen mogelijk zijn als in de kmc waarin de PPN-link staat, de schriftsoort is gecodeerd. Ontbreekt de schriftsoort, d an wordt als default de Latijnse expansie getoond. Voor meer details inzake de online expansie, zie: 7 „Online expansie‟.

11 van 99

2

Aanpassingen in Pica formaat

Het Pica formaat van titel- en thesaurusrecords is aangepast. Aan alle kmc‟s die in meerdere schriften, d.w.z. „dubbel‟ kunnen c.q. mogen voorkomen, zijn de Pica+ subvelden $T en $U toegevoegd. Subveld $T bevat een volgnummer en $U bevat een code die het schrift identificeert. 3 Deze subvelden staan aan het begin van een kmc, waarbij $T wordt gevolgd door $U. 4

Niet in alle kmc‟s zijn deze twee subvelden toegestaan. Dit zijn met name kmc‟s met systeeminformatie, gecodeerde gegevens e.d. Hieronder staan twee tabellen met een selectie van kmc‟s voor titel- en thesaurusrecords waarvoor geldt dat de subvelden $T en $U niet zijn toegestaan.

3 4

Pica3

Pica+

0100

003@

0500

002@

0600

002E

0700

017@

1101

016A

1100

011@

1103

016C

1104

016D

1105

016E

1106

016F

1107

016G

1108 1109 111X 1200 1300 1401

Beschrijving

Titelrecords Pica3 Pica+

Beschrijving

Pica Productie Nummer (PPN) Bibliografische soort en status Fysiek materiaaltype (drager) Algemene gecodeerde gegevens CCK Gecodeerde informatie beeld/geluid Jaar van uitgave

1402

015A

A/S/W-code uitgevers

1403

015B

1500

010@

AVI-code (Analyse van Individualiseringsvormen) Taalcodes

1501

010A

Taalaanduiding fictie

1700

019@

Landcode

1800

018@

4025

031@

4070

031A

Nummeringsveld (artikelen)

4071

031B

Holding (algemeen) reproductie

4850

211@

70XX

208@

Exemplaargebonden jaar van uitgave Datum en selectiesleutel

016H 011B 013@ 014@

Gecodeerde muzikale vorm Algemeen gecodeerde gegevens Gecodeerde fysieke gegevens Gecodeerde inhoudsdatering Gecodeerde schaalvermelding (K) / notatievorm (M) Type document gecodeerd Jaar reproductie Documenttype Het bevat ...

Gecodeerde informatie periodieken/series Nummeringsveld (periodieken)

710X 7120 7600 7800

209A 231@ 011A 203@

012@ 015@

Vorm van reproductie Intellectueel

8100

209C

Signatuur Holding (algemeen) Jaar van uitgave Exemplaar Productie Nummer (EPN) Journaalgegevens

In hoofdstuk 3 „Wijze van invoer en validatie‟ gaan we dieper in op volgnummers en schriftcodes. In de validatie van titel- en thesaurusrecords wordt dit gecontroleerd.

12 van 99

niveau/doelgroep

Pica3 005 006 007 008 009 De speciale

Pica+ 002@ 013A 019@ 010@ 009B kmc‟s voor

Thesaurusrecords Beschrijving Soort en status Toepassingsindicatie Landcode Taalcode Indicatoren DAI op algemeen, lokaal en exemplaarniveau

13 van 99

3

Wijze van invoer en validatie

3.1 Volgnummers en schriftcodes

5

Zoals in het vorige hoofdstuk al is aangegeven, staan de subvelden volgnummer ($T) en schriftcode ($U) aan het begin van een kmc. Deze subvelden zijn alleen in combinatie met elkaar toegestaan. Dus alleen subveld volgnummer ($T) of alleen subveld schriftcode ($U) mag niet voorkomen. De Pica3-interpunctie van de subvelden volgnummer en schriftcode is als volgt: [\volgnummer,schriftcode\] Dus: [\ , \] De volgende punten zijn van belang: Het subveld met het volgnummer start met „[\‟. Het volgnummer bestaat uit twee cijfers. Tussen het volgnummer en de schriftcode staat een komma. De schriftcode bestaat uit twee letters. Er is een beperkt aantal lettercombinaties toegestaan. Het subveld met de schriftcode wordt afgesloten met „\]‟. De inhoud van het volgende subveld volgt direct achter de afsluitende interpunctie. Er mag dus geen (extra) spatie toegevoegd worden achter de afsluitende interpunctie! Er is een aantal schriftcodes gedefinieerd. Deze zijn conform de Unimarc standaard.

Code

Betekenis

ba ca da db dc ea fa ga ha ia ja ka la ma mb zz

Latijn Cyrillisch Japans Ŕ ongespecificeerd Japans Ŕ Kanji Japans Ŕ Kana Chinees Arabisch Grieks Hebreeuws Thais Devanagari Koreaans Tamil Georgisch Armeens Overig

5

In hoofdstuk 9 „Nieuwe functies in WinIBW3 (en hoger) t.b.v. het catalogiseren van (niet-Latijnse) uniscriptieve en van multiscriptieve records in het GGC‟ worden de WinIBW functies toegelicht die speciaal zijn gemaakt voor het invoeren en muteren van dergelijke records.

14 van 99

Inmiddels is gebleken dat bovenstaande Unimarc lijst met schriftcodes te beperkt is. Voor de volgende varianten van het Cyrillisch zijn afzonderlijke codes toegekend.

Code Betekenis cb cm cr cs cu cw

Bulgaars Macedonisch Russisch Servisch Oekraïens Wit-Russisch

Validatie Toegestane volgnummers zijn in principe „00‟ t/m „99‟. Verderop in dit hoofdstuk wordt uitgelegd welke volgnummers bij titel- en thesaurusrecords mogelijk zijn. Toegestane schriftcodes staan in bovenstaande tabellen. De lengte van zowel het volgnummer als de schriftcode is exact twee. Zowel op lengte als inhoud wordt gevalideerd.

3.2 Titelrecords 3.2.1 Invoer enkelschriftige titelrecords Voor enkelschriftige titelrecords in niet-Latijns schrift, zoals Grieks, Hebreeuws en Arabisch, wordt sterk geadviseerd om de niet-Latijnse schriftcode aan de betreffende kmc‟s toe te voegen. Zie onder meer 1.3.3 „Latijn is impliciet schrift‟ voor meer details. In deze situatie wordt volgnummer „00‟ gebruikt. Dit volgnummer impliceert dat de kmc niet „dubbel‟, d.w.z. met een Latijnse equivalent, hoeft te worden ingevoerd. Voorbeeld Hebreeuws record

6

... 4000 [\00,ha\] 4020 [\00,ha\] 4030 [\00,ha\] ... 4207 <Samenvatting in het Nederlands> of 4207 [\00,ba\]<Samenvatting in het Nederlands> ...

„4207 [\00,ba\]‟ is in principe correct. Maar zoals we in paragraaf 1.3.3 „Latijn is impliciet schrift‟ hebben aangegeven, wordt, als in een kmc geen schriftcode voorkomt, er vanuit gegaan dat deze kmc Latijns schrift bevat.

6

De vishaken (< >) in voorbeelden in dit document zijn geen bibliografische interpunctie.

15 van 99

3.2.2 Invoer meerschriftige titelrecords Een meerschriftig titelrecord betekent dat kmc‟s „dubbel‟ voorkomen. Om kmc‟s paarsgewijs bij elkaar te houden, vult men in beide kmc‟s hetzelfde volgnummer in. Het laagste volgnummer dat is toegestaan, is „01‟; het hoogste is „99‟. Als een kmc herhaalbaar en de Pica3 kmc identiek is, dan gebruikt men voor het eerste paar volgnummer „01‟, en voor het volgende paar volgnummer „02‟, etc. Voorbeeld

... 4000 [\01,ga\] (equivalent van kmc 4000 in Latijns schrift) 4000 [\01,ba\] (equivalent van kmc 4000 in Grieks schrift) 4030 [\01,ga\] (equivalent van kmc 4030 in Latijns schrift) 4030 [\01,ba\] (equivalent van kmc 4030 in Grieks schrift) 4031 [\01,ga\] (equivalent van kmc 4031 in Latijns schrift) 4031 [\01,ba\] (equivalent van kmc 4031 in Grieks schrift) 4201 [\01,ga\] (equivalent van kmc 4201 - 01 in Latijns schrift) 4201 [\01,ba\] (equivalent van kmc 4201 - 01 in Grieks schrift) 4201 [\02,ga\] (equivalent van kmc 4201 - 02 in Latijns schrift) 4201 [\02,ba\] (equivalent van kmc 4201 - 02 in Grieks schrift) ... 4207 <Samenvatting in het Nederlands> (geen equivalent van kmc 4207 in Grieks schrift) of 4207 [\00,ba\]<Samenvatting in het Nederlands> (geen equivalent van kmc 4207 in Grieks schrift) ....

„4207 [\00,ba\]‟ is in principe correct. Maar zoals we in paragraaf 1.3.3 „Latijn is impliciet schrift‟ hebben aangegeven, wordt, als in een kmc geen schriftcode voorkomt, er vanuit gegaan dat deze kmc Latijns schrift bevat.

16 van 99

3.2.3 Validatie niet-herhaalbare kmc’s in titelrecords Kmc‟s die in de „oude‟ situatie niet-herhaalbaar waren, mogen nu maximaal twee keer voorkomen mits de subvelden volgnummer ($T) en schriftcode ($U) zijn toegestaan én ze met een correcte inhoud in het record aanwezig zijn. Voorbeelden

4207 [\01,ga\]<Samenvatting in Grieks schrift> (equivalent van annotatie in Latijns schrift) 4207 [\01,ba\]<Samenvatting in Latijns schrift> (equivalent van annotatie in Grieks schrift)

4207 [\00,ga\]<Samenvatting in Grieks schrift> (geen equivalente annotatie in Latijns schrift)

3.2.4 Validatie herhaalbare kmc’s in titelrecords Kmc‟s die in de „oude‟ situatie herhaalbaar waren, blijven uiteraard herhaalbaar. Als de subvelden volgnummer ($T) en schriftcode ($U) zijn toegestaan, en aanwezig zijn, en het volgnummer ongelijk is aan „00‟, dan controleert de validatie of deze kmc‟s paarsgewi js voorkomen. Voorbeelden

4201 [\00,ha\] (geen equivalente annotatie in ander schrift) 4201 [\01,ha\] (equivalent van annotatie in Latijns schrift) 4201 [\01,ba\] (equivalent van annotatie in Grieks schrift)

Niet toegestaan is: 4030 [\01,fa\] 4030 [\01,ga\] 4030 [\01,ba\]

Per volgnummer („01‟ en hoger) mogen maximaal twee verschillende schriftsoorten voorkomen. Ook een zelfde volgnummer mag in dergelijke gevallen hoogstens twee maal worden gebruikt. Volgnummer („00‟) kent deze beperking dus niet.

17 van 99

3.3 Thesaurusrecords 3.3.1 Invoer thesaurusrecords Hieronder zijn enkele voorbeelden opgenomen van thesaurusrecords. We beginnen met enkele records van persoonsnamen gevolgd door diverse records van trefwoorden. Deze records zijn (deels) fictief. Voorbeelden enkelschriftige thesaurusrecords

005 Tpx 100 Jan@Jansen 300 1930-1990

005 Tpx 100 [\00,cr\] 110 [\00,cr\] 200 [\00,cr\] 300 [\00,cr\]<1972- Cyrillisch (Russisch)> 7 400 [\01,cr\] 8 400 [\02,cr\]<en: Liesbeth/de@Vries Cyrillisch (Russisch)>

005 Tlv 009 0ZZ 160 Weimaraners 260 Weimarse Staande Honden 265 Honden 460 !081379811!Staande honden

Voor enkelschriftige thesaurusrecords in niet-Latijns schrift, zoals Grieks, Hebreeuws en Arabisch, wordt sterk geadviseerd om de schriftcode aan de betreffende kmc‟s toe te voegen. Zie onder meer 1.3.3 „Latijn is impliciet schrift‟ voor meer details. In thesaurusrecords van persoonsnamen (Tp) wordt in dergelijke situaties volgnummer „00‟ gebruikt in de kmc‟s 100, 110, 200 en 300. Dit volgnummer impliceert dat de betreffende kmc niet ‘dubbel’, d.w.z. met een Latijnse equivalent, wordt ingevoerd. Een bijzondere kmc in dit verband is kmc 400, omdat de volgorde (en sortering) van deze herhaalbare kmc van essentieel belang is. Vandaar dat volgnummer „00‟ in deze kmc niet is toegestaan. Zie voor meer details: 3.3.2 „Validatie thesaurusrecords‟.

7

Teksten als „pseud. van‟, „en‟ e.d. dienen niet getranslitereerd te worden, maar de begrippen dienen vertaald te worden, in dit geval in het Cyrillisch, mede met het oog op een correcte expansie. 8 Idem

18 van 99

Voorbeelden meerschriftige thesaurusrecords

005 Tpx 100 [\01,ba\] 100 [\01,ca\] 100 [\01,ga\] 100 [\01,ha\] 110 [\01,ba\] 110 [\01,ca\] 110 [\01,ga\] 110 [\01,ha\] 200 [\00,ca\] 200 [\00,fa\] 200 [\01,ba\] 200 [\01,ca\] 200 [\02,ba\] 200 [\02,ha\] 9 300 [\01,ba\] 300 [\01,ca\] 300 [\01,ga\] 300 [\01,ha\] 410 zie ook: !072473908!Dolf Cohen 10 410 [\01,ba\] 410 [\01,ca\] 410 [\01,ga\] 410 [\01,ha\] 410 [\02,ba\] 410 [\02,ca\] 410 [\02,ga\] 410 [\02,ha\] 410 [\03,ba\] 410 [\04,ca\] 410 [\05,ba\]

9

Een afkorting als „ca.‟ (circa) dient niet getranslitereerd te worden, maar het begrip dient vertaald te worden, in dit geval in het Cyrillisch, Grieks en Hebreeuws, mede met het oog op een (eventuele) correcte expansie. 10 Een tekst als „zie ook‟ dient niet getranslitereerd te worden, maar het begrip dient vertaald te worden, in dit geval in het Cyrillisch, Grieks en Hebreeuws, mede met het oog op een (eventuele) correcte expansie.

19 van 99

005 Tpv 100 [\01,ba\] 100 [\01,ca\] 100 [\01,ga\] 100 [\01,ha\] 400 [\01,ba\]11 400 [\01,ca\] 400 [\01,ga\] 400 [\01,ha\] 400 [\02,ba\]<en: !105426032!Sean French Latijn>12 400 [\02,ca\]<en: !105426032!Sean French Cyrillisch> 400 [\02,ga\]<en: !105426032!Sean French Grieks> 400 [\02,ha\]<en: !105426032!Sean French Hebreeuws>

11

Een tekst als „pseud. van‟ dient niet getranslitereerd te worden, maar het begrip dient vertaald te worden, in dit geval in het Cyrillisch, Grieks en Hebreeuws, mede met het oog op een (eventuele) correcte expansie. 12 Een woord als „en‟ dient niet getranslitereerd te worden, maar het begrip dient vertaald te worden, in dit geval in het Cyrillisch, Grieks en Hebreeuws, mede met het oog op een (eventuele) correcte expansie.

20 van 99

005 160 160 160 160 260 260 260 260 260 260 460 460 460 460 470 470 470 470 470 470 470 470

Tlv [\01,ba\] [\01,ca\] [\01,ga\] [\01,ha\] [\00,fa\]<Streektalen alleen Arabisch> [\00,ha\]<Streektalen alleen Hebreeuws> [\01,ba\]<Streektaal Latijn> [\01,ca\]<Streektaal Cyrillisch> [\02,ba\]<Streektalen Latijn> [\02,ga\]<Streektalen Grieks> [\01,ba\] [\01,ca\] [\01,ga\] [\01,ha\] [\01,ba\] [\01,ca\] [\01,ga\] [\01,ha\] [\02,ba\] [\02,ca\] [\02,ga\] [\02,ha\]

Een meerschriftig thesaurusrecord betekent dat bepaalde kmc‟s meerdere keren voorkomen. Qua uitgangspunten verschillen dergelijke thesaurusrecords aanzienlijk van titelrec ords. Dit heeft te maken met de functie van een thesaurusrecord. Een thesaurusrecord van een auteur of persoon, maar tevens een thesaurusrecord van bijvoorbeeld een trefwoord dient geschikt te zijn om naar te linken vanuit titelrecords (en andere thesaurus records van dezelfde soort) die in diverse schriften zijn ingevoerd. In al deze gevallen wordt gebruik gemaakt van een PPN-link naar een en hetzelfde thesaurusrecord. Dit impliceert dat in zo‟n thesaurusrecord de varianten in verschillende schriftsoorten moeten kunnen worden vermeld. Zie voor meer details: 3.3.2 „Validatie thesaurusrecords‟.

21 van 99

3.3.2 Validatie thesaurusrecords: niet-herhaalbare kmc’s Als een kmc niet-herhaalbaar is als het volgnummer en de schriftcode ontbreken, dan kan deze kmc meerdere keren worden ingevoerd met volgnummer „01‟. Bovendien moeten de schriftcodes dan allemaal verschillend zijn. Volgnummer „00‟ is ook toegestaan, en wordt aanbevolen voor enkelschriftige kmc‟s in niet-Latijns schrift. Het volgnummer en de schriftcode kunnen ontbreken. Dan worden de kmc‟s op de „oude‟ manier ingevoerd. Deze validatie geldt voor de volgende kmc‟s:

Pica3 Pica+

Betekenis

100 110

028A 028B

120 150 155 160 170 180 190 300 310 760

028C 029A 029C 044A 045A 033A 022A 032A 032B 035B

Persoonsnaam, meest bekende naamsvorm Persoonsnaam met meest complete voornaam, voornamen of meeste voorletters Meisjesnaam van gehuwde vrouw (CEN) Corporatie/congres Corporatie muziek Trefwoord (Basis)classificatie Drukker/boekverkoper Uniforme title Geboorte- en/of sterfjaar, of werkjaren Beroeps-, plaatsaanduiding, organisatie, onderwerp of vakgebied Coördinaten (regio-thesaurus)

3.3.3 Validatie thesaurusrecords: broader en related term verwijzingen Deze verwijzingen zijn herhaalbare kmc‟s. De kmc‟s worden bij elkaar gehouden door in de kmc‟s hetzelfde volgnummer in te vullen. Het laagste volgnummer dat is toegestaan, is „01‟; het hoogste is „99‟. Omdat de volgorde en/of sortering van deze herhaalbare kmc ‟s van belang kunnen zijn, is volgnummer „00‟ in deze kmc‟s niet toegestaan. Per volgnummer dienen de schriftcodes te verschillen. Het gebruik van volgnummer „01‟ e.d. betekent bij verwijzingen dus niet dat een equivalent van de betreffende kmc in een ander schrift moet worden ingevoerd! Het volgnummer en de schriftcode kunnen ontbreken. Dan worden de kmc‟s op de „oude‟ manier ingevoerd. Deze validatie geldt voor de volgende kmc‟s:

Pica3 Pica+

Betekenis

400 410

Verwijzing van pseudoniem of persoonsaanduiding naar eigennaam Verwijzing van eigennaam naar pseudoniem of persoonsaanduiding, of van pseudoniem of persoonsaanduiding naar ander pseudoniem of andere persoonsaanduiding van dezelfde persoon

038A 038B

22 van 99

440 450 460 470 475 480 485

038F 038C 038D 038E 038H 038G 038M

Bredere term bij corporatie/congres Corporatie/congres-verwijzing Broader term-verwijzing bij trefwoord Related term-verwijzing bij trefwoord (Chronologische) verwijzing lokaal trefwoord Related term-verwijzing bij drukker Related term-verwijzing bij uniforme titel

3.3.4 Validatie thesaurusrecords: herhaalbare kmc’s (m.u.v. broader en related term verwijzingen) Als een kmc wel herhaalbaar is als het volgnummer en de schriftcode ontbreken, en geen broader en related term verwijzing is, dan kan men kmc‟s paarsgewijs bij elkaar houden door in beide kmc‟s hetzelfde volgnummer in te vullen. Het laagste volgnummer dat is toegestaan, is „01‟; het hoogste is „99‟. Bovendien is het mogelijk om volgnummer „00‟ meerdere keren te gebruiken. Let op: de kmc‟s met volgnummer „00‟ staan op zichzelf en vormen geen paar met andere kmc‟s met hetzelfde volgnummer! Het volgnummer en de schriftcode kunnen ontbreken. Dan worden de kmc‟s op de „oude‟ manier ingevoerd. Deze validatie geldt voor de volgende kmc‟s:

Pica3 Pica+

Betekenis

200 250 260 265 270 280 290 50X 51X 53X 540 55X 56X 600 640 650 655 660 665 666 667 710 720

Naamsvariant persoonsnaam Naamsvariant bij corporatie/congres Synoniem/extra ingang bij trefwoord Extra verwijzing bij trefwoord Is-verwijzing bij (basis)classificatie Naamsvariant bij drukker/boekverkoper Titelvariant bij uniforme titel Omschrijving van classificatie Synonieme omschrijving van classificatie Vrije omschrijving (basis)classificatie Afzonderlijke onderwerpen bij een code Trefwoord bij classificatie Synoniem trefwoord bij classificatie Tekstuele verwijzing bij trefwoord/classificatie Classificatie-code bij trefwoord, geïndexeerd Classificatie-code bij trefwoord SISO-code bij trefwoord UDC-code bij trefwoord Geschiedenis noot (regio-thesaurus) Algemene toepassingsnoot (regio-thesaurus) Overige noten (regio-thesaurus) Standaard beroepsaanduiding (CEN) Naam echtgenoot bij vrouwen (CEN)

028@ 029@ 044B 044D 045B 033@ 022B 044E 044F 037A 037B 044G 044H 037C 045C 037D 037E 037F 037G 037H 037I 032C 032D

23 van 99

730 740 741 742 743 9XX

035A 033C 033D 033E 033F 047A

Adresgegevens bij corporatie Plaats en jaar bij drukker Beroep van drukker/boekverkoper Adres van drukker/boekverkoper Uithangbord van drukker/boekverkoper Scope notes/toelichtingen

3.4 Volgnummer en schriftcode niet altijd toegestaan Er zijn kmc‟s waarin de subvelden voor het volgnummer en de schriftcode niet zijn toegestaan. Dit zijn kmc‟s met systeeminformatie, gecodeerde gegevens e.d. Als men tracht in dergelijke gevallen deze subvelden in te voeren, genereert de validatie een foutmelding. Zie hoofdstuk 2 „Aanpassingen in Pica formaat‟.

3.5 Taal en schrift van het record Volgens de bestaande ISBD regels dienen het collatieveld, de annotaties e.d. gesteld te worden in de taal en het schrift van het bibliografisch bureau. Omdat er steeds meer in een internationale context wordt geopereerd, dient dit uitgangspunt waarschijnlijk opnieuw overdacht te worden. In het bijzonder speelt deze kwestie bij publicaties in niet-Latijnse schriften. Een concreet voorbeeld: in hoeverre neem je Nederlandse formuleringen e.d. op in een titelrecord van een volledig in Grieks schrift gepubliceerde uitgave? Is het niet logischer om in principe het record volledig in het Grieks te maken, zeker omdat dergelijke records in principe door specialisten worden ingevoerd?

3.6 Onderscheid vertalen en translitereren Een ander belangrijk punt is het onderscheid tussen translitereren en vertalen. In een titelrecord kan een samenvatting (bijv. in kmc 4207) in het Russisch voorkomen bij een in het Russisch verschenen publicatie. Deze kmc kan getranslitereerd worden in Latijns schrift. Dat is echter iets anders dan een samenvatting in het Nederlands of Engels van dezelfde publicatie. Deze samenvattting kan een vertaling van de Russische tekst of onder meer een zelf geformuleerde tekst zijn. De geraadpleegde specialisten in de diverse niet-Latijnse schriften hebben unaniem aangegeven dat men het onderscheid tussen translitereren en vertalen essentieel vindt. Maar ook als het gaat om thesaurusrecords bijv. van trefwoorden, dient men het onderscheid tussen vertalen en translitereren scherp in de gaten te houden. Stel dat men besluit om Griekse of Russische varianten van trefwoorden in te voeren. Technisch gezien is dit geen probleem. We nemen als voorbeeld het trefwoord „Economie‟. De bijbehorende Griekse en Russische varianten zijn in dit geval geen transliteratie van het woord „Economie‟, maar het begrip „Economie‟ in de Griekse en Russische taal!

24 van 99

3.7 Onderscheid schrift en taal Een bijkomende kwestie is in hoeverre het nodig c.q. wenselijk is om binnen een schriftsoort diverse talen te kunnen aangeven. Voorbeeld: de code „ba‟ betekent Latijns schrift. Maar dit kan Nederlands, Engels, Italiaans e.d. zijn. Voor een dergelijke verfijning is momenteel niet gekozen. In de praktijk zal moeten blijken in hoeverre een dergelijke nuancering wenselijk is .

25 van 99

4

Sortering van kmc’s in record

4.1 Na invoer en mutatie Bij invoer/mutatie van zowel titel- als thesaurusrecords vindt er sortering plaats op kmc, occurrence en volgnummer (Pica+ subveld $T) voordat een record in de database wordt opgeslagen. De schriftcode (Pica+ subveld $U) wordt buiten beschouwing gelaten. Kmc‟s zonder volgnummer en schriftcode worden gesorteerd voorafgaand aan dezelfde kmc‟s mét een volgnummer en een schriftcode. Een record wordt in de database opgeslagen nadat bovenstaande sortering heeft plaatsgevonden.

4.2 Gelabelde, ISBD en MOPC presentatie In de gelabelde van titelrecords (u), de ISBD (i) en de MOPC (j) presentatie wordt er wel gesorteerd op schriftcode, waarbij het niet-Latijnse, oorspronkelijke schrift voorafgaat aan de transliteratie in Latijns schrift, mits de kmc, de occurrence en het volgnummer identiek zijn. In de gelabelde presentatie (u) van thesaurusrecords vindt deze sortering niet plaats, omdat de volgorde van de schriftcodes van belang kan zijn en dus betekenis heeft. Bijvoorbeeld in een record van een Nederlandse persoonsnaam (Tp) ligt het voor de hand om de eerste kmc 100, 110 e.d. te gebruiken voor de naam in Latijns schrift. Maar bij een van oorsprong Griekse auteur kan men kiezen om de Griekse variant van de naam als eerste op te nemen.

4.3 Volgorde sortering schriftsoorten bij scannen in indexen en naar behoefte in de korte titelpresentatie De globale volgorde waarin de verschillende schriften worden gesorteerd in het GGC en PiCarta in Nederland is als volgt:

Afkorting

Schrift

ba ga ca/cb/cm/cr/cs/cu/cw ma mb ha fa ja la ia ea da db dc ka

Bijzondere tekens en symbolen; cijfers in verschillende schriften Latijn Grieks Cyrillisch Georgisch Armeens Hebreeuw Arabisch Devanagari Tamil Thais Chinees Japans Ŕ ongespecificeerd Japans Ŕ Kanji Japans Ŕ Kana Koreaans

26 van 99

Deze sortering is van belang bij het scannen in indexen en voor de volgorde van de records in de korte titelpresentatie als de sortering op titel of auteur wordt gebruikt. Immers, in het CBS is de default volgorde van de records in de korte presentatie het jaar van uitgave, en in PiCarta is relevantie de default instelling. Deze sortering moet dus niet verward worden met de sortering op schriftcode in de gelabelde , de ISBD en de MOPC presentatie, die is beschreven in de vorige paragraaf!

27 van 99

5

Presentaties GGC en PiCarta

In onderstaande tabel kunt u zien welke presentaties in het GGC en in PiCarta worden aangeboden.

Diagnostische (Pica3) presentatie (d) Gelabelde presentatie (u) Gelabelde presentatie in blokken (uu) ISBD presentatie (in blokken) (i) MOPC presentatie (j) MOPC presentatie in blokken (jj) Korte presentatie (k) Familiepresentatie Zoekgeschiedenis Beschikbaarheid Afleveringen van tijdschriften

GGC

PiCarta

Ja Ja Alleen titelrecords Ja Ja Ja Ja Ja Ja -

Ja Ja Nee Ja Alleen Latijns schrift Nee Ja Knop „verwant‟ Ja Ja Ja

In de volgende paragrafen worden genoemde presentaties nader toegelicht.

28 van 99

5.1 Diagnostische presentatie (d) Omdat het formaat van titels en thesaurusrecords is gewijzigd, is het mog elijk om zowel uni- als multiscriptieve records in te voeren, te muteren, te presenteren e.d. in het GGC. In PiCarta kan de Pica3-presentatie (d) worden opgevraagd. Afbeelding 5-1 Diagnostische presentatie‟ is een voorbeeld van een record in Cyrillisch (Russisch) schrift met parallel een transliteratie in Latijns schrift, m.u.v. de kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode niet zijn toegestaan. De expansies van de auteur en de reeks zijn in het schrift dat in de kmc is aangegeven m.b.v. de schriftcode. In de diagnostische presentatie wordt de expansie cursief gepresenteerd. Voor het Cyrillisch betekent dit dat dergelijke letters als „schrijfletter‟ worden beschouwd. Qua vorm w ijken enkele schrijfletters af van de hiermee corresponderende niet-schrijfletters.

Afbeelding 5-1 Diagnostische presentatie

29 van 99

Afbeelding 5-2 Diagnostische presentatie‟ betreft hetzelfde record met de volgende verschillen: Kmc 1110 met een genre is toegevoegd Kmc 4203 en 4207 bevatten alleen Nederlandse tekst (Latijns schrift). Kmc 5061 (NUR) en 5201 (Brinkman trefwoord) zijn toegevoegd. De expansies van de auteur en de reeks zijn in het schrift dat in de kmc is aangegeven m.b.v. de schriftcode. In de diagnostische presentatie wordt de expansie cursief gepresenteerd. Voor het Cyrillisch betekent dit dat dergelijke letters als „schrijfletter‟ worden beschouwd. Qua vorm wijken enkele schrijfletters af van de hiermee corresponderende niet-schrijfletters.


30 van 99

5.2 Gelabelde presentaties 5.2.1 Default gelabelde presentatie (u) De default gelabelde presentatie levert in principe een gelabeld meerschriftig record van een titel- of een thesaurusrecord op. Zie voor de sortering van kmc‟s in de u-presentatie: 4 „Sortering van kmc‟s in record‟. In enkele bijzondere gevallen worden groepjes kmc‟s per schrift bij elkaar gehouden en als aparte eenheden gepresenteerd. Dit geldt bijvoorbeeld voor het collatieveld (kmc‟s 4060, 4061, 4062 en 4063), en de (hoofd)titel en de sectietitel van een tijdschrift (kmc‟s 4000 en 4006). Als een record niet multiscriptief is, wordt uiteraard een enkelschriftig record getoond. De gelabelde presentatie van een enkelschriftig record komt in feite overeen met de „oude‟ situatie. Afbeelding 5-3 Gelabelde presentatie‟ toont per label eerst de Cyrillische (Russische) tekst en vervolgens de getranslitereerde tekst. U ziet dat de kmc‟s die het collatieveld vormen, per schriftsoort bij elkaar worden gepresenteerd.

Afbeelding 5-3 Gelabelde presentatie

31 van 99

Afbeelding 5-4 Gelabelde presentatie‟ betreft hetzelfde record met de volgende verschillen: Het label „Genre‟ is toegevoegd (alleen Latijns schrift). Idem de labels „Trefwoord‟ en „Code‟ (alleen Latijns schrift). Achter het label „Annotatie‟ staat alleen Nederlandse tekst (Latijns schrift). De samenvatting is alleen in het Nederlands (Latijns schrift).


5.2.2 Gelabelde presentatie in blokken (uu) (alleen titelrecords) Het commando ‟t uu‟ resulteert in een gelabelde presentatie van een titelrecord in aparte blokken als er sprake is van een meerschriftig record. Per schrift dat in het record voorkomt, en in het subveld voor de schriftcode als zodanig is gecodeerd, wordt een apart gelabeld blok getoond. In het eerste blok staan de labels met daarachter bijvoorbeeld de kmc‟s in Grieks schrift (ga); in het volgende blok dezelfde labels gevolgd door de Latijnse transliteratie (ba). Kmc‟s die onderdeel zijn van de presentatie, waarin volgnummer en schriftcode ontbreken, worden impliciet beschouwd als zijnde in Latijns schrift. De volgende aanvullende punten zijn van belang: Als er van een kmc bijvoorbeeld geen Griekse variant bestaat, maar wel een Latijns equivalent (ba), dan wordt in het Griekse blok de Latijnse variant als default gepresenteerd. Kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode niet voorkomen, worden ook getoond. Idem de kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft. Deze werkwijze voorkomt dat er „gaten‟ in de blokken vallen. Het is immers niet nodig en ook vaak niet zinvol om van alle kmc‟s equivalenten in een ander schrift te maken . Oftewel, elk blok in de gelabelde presentatie is „compleet‟. De gelabelde presentatie in blokken werkt alleen correct als er maximaal twee verschillende schriftcodes in het record worden gehanteerd. Bij meer dan twee verschillende schriftcodes kunnen er bij herhaalbare kmc’s ‘gaten’ vallen. Zie ook paragraaf 1.3.2 ‘Meerschriftige records’.

32 van 99

Afbeelding 5-5 Gelabelde presentatie in blokken‟ presenteert de labels gevolgd door de Cyrillische (Russische) tekst. Vervolgens dezelfde labels met daarachter de Nederlandse tekst (Latijns schrift).

Afbeelding 5-5 Gelabelde presentatie in blokken

33 van 99

Afbeelding 5-6 Gelabelde presentatie in blokken‟ presenteert de labels gevolgd door de Cyrillische (Russische) tekst. Vervolgens dezelfde labels met daarachter de Nederlandse tekst (Latijns schrift). Zowel bij het Cyrillische (Russische) als het Nederlandse (Latijnse) blok zijn de volgende zaken toegevoegd: Het label „Genre‟ is toegevoegd (alleen Latijns schrift). Idem de labels „Trefwoord‟ en „Code‟ (alleen Latijns schrift). Achter het label „Annotatie‟ staat alleen Nederlandse tekst (Latijns schrift). De samenvatting is alleen in het Nederlands (Latijns schrift). Immers, het uitgangspunt is dat een gelabelde presentatie „volled ig‟ is. D.w.z., als in dit geval geen Cyrillische (Russische) kmc in het record aanwezig is, wordt als default de Latijnse variant getoond.


34 van 99

5.2.3 Default gelabelde presentatie (u) filteren op schriftcode (alleen GGC) Aan het commando ‟t u‟ kan een schriftcode worden toegevoegd. Dit is een filteroptie.

13

De syntax is: [d,p,t] u[(-,+)schriftcode] „d‟ betekent downloaden, „p‟ printen en „t‟ tonen. De schriftcodes komen overeen met de waarden die in paragraaf 3.1 „Volgnummers en schriftcodes‟ worden gegeven. De filtering op schriftcode werkt alleen correct als er maximaal twee verschillende schriftcodes in het record worden gehanteerd. Bij meer dan twee verschillende schriftcodes kunnen er bij herhaalbare kmc’s ‘gaten’ vallen. Zie ook paragraaf 1.3.2 ‘Meerschriftige records’. Hieronder hebben we enkele voorbeelden opgenomen. t u+cr resulteert in het volgende: Een gelabelde presentatie als in minstens één kmc in de presentatie de schriftcode de waarde „cr‟ heeft. De kmc‟s in Cyrillisch (Russisch) schrift, d.w.z. kmc‟s waarin de schriftcode de waarde „cr‟ heeft. De kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode ontbreken. Idem de kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft. Idem de kmc‟s waarin de schriftcode de waarde „ba‟ heeft als de waarde „cr‟ ontbreekt. Het commando „t u+cr‟ levert alleen een presentatie op als minstens in één kmc in de presentatie een schriftcode met de waarde „cr‟ voorkomt. Anders levert het commando een leeg scherm op. U krijgt dan geen foutmelding, omdat datgene wat u als commando intikt syntactisch gezien correct is. Afbeelding 5-7 Gelabelde presentatie gefilterd op Russisch schrift‟ presenteert de labels gevolgd door de Cyrillische (Russische) tekst.

Afbeelding 5-7 Gelabelde presentatie gefilterd op Russisch schrift

13

De filtering op schriftcode is onderdeel van het commando. Dit betekent dat deze filtering niet alleen actief is voor het actuele record, maar ook voor de andere titelrecords (bijvoorbeeld in een set). De filtering in het commando „t u+ba‟ wordt „herroepen‟ door het commando „t u‟ te geven. De filteroptie op schriftcode is niet geïmplementeerd voor thesaurusrecords.

35 van 99

Afbeelding 5-8 Gelabelde presentatie gefilterd op Russisch schrift‟ betreft hetzelfde record met de volgende verschillen: Het label „Genre‟ is toegevoegd (alleen Latijns schrift). Idem de labels „Trefwoord‟ en „Code‟ (alleen Latijns schrift). Achter het label „Annotatie‟ staat alleen Nederlandse tekst (Latijns schrift). De samenvatting is alleen in het Nederlands (Latijns schrift).

Afbeelding 5-8 Gelabelde presentatie gefilterd op Russisch schrift

t u+ba resulteert in het volgende: De kmc‟s in Latijns schrift, d.w.z. kmc‟s waarin de schriftcode de waarde „ba‟ heeft. De kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode ontbreken. De kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft. Het commando „t u+ba‟ levert alleen een presentatie op als minstens in één kmc in de presentatie een schriftcode met de waarde „ba‟ voorkomt of als minstens in één kmc in de presentatie de schriftcode en het volgnummer ontbreken. Anders levert het commando een leeg scherm op. U krijgt dan geen foutmelding, omdat datgene wat u als commando intikt syntactisch gezien correct is. Afbeelding 5-9 Gelabelde presentatie gefilterd op Latijns schrift‟ presenteert de labels gevolgd door de in Latijns schrift getranslitereerde Cyrillische (Russische) tekst.

Afbeelding 5-9 Gelabelde presentatie gefilterd op Latijns schrift

36 van 99

Afbeelding 5-10 Gelabelde presentatie gefilterd op Latijns schrift‟ presenteert de labels gevolgd door de in Latijns schrift getranslitereerde Cyrillische (Russische) tekst. Het betreft hetzelfde record met de volgende verschillen: Het label „Genre‟ is toegevoegd (alleen Latijns schrift). Idem de labels „Trefwoord‟ en „Code‟ (alleen Latijns schrift). Achter het label „Annotatie‟ staat alleen Nederlandse tekst (Latijns schrift). De samenvatting is alleen in het Nederlands (Latijns schrift). Oftewel het record in Latijns schrift bevat deels getranslitereerde tekst, deels ongetransliter eerde Nederlandse tekst (in Latijns schrift).

Afbeelding 5-10 Gelabelde presentatie gefilterd op Latijns schrift

t u-ga resulteert in het volgende: Een default gelabelde presentatie waarin de kmc‟s in Grieks schrift (ga) ontbreken, d.w.z. geen kmc‟s waarin de schriftcode de waarde „ga‟ heeft. De kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode ontbreken. Idem de kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft. Het commando „t u-ga‟ levert alleen een presentatie op als in minstens één kmc in de presentatie een schriftcode met een waarde ongelijk aan „ga‟ voorkomt of als in minstens één kmc in de presentatie schriftcode en volgnummer ontbreken. Anders levert het commando een leeg scherm op. U krijgt dan geen foutmelding, omdat datgene wat u als commando intikt syntactisch gezien correct is. t u-ba resulteert in het volgende: Kmc‟s in een ander dan Latijns schrift, d.w.z. geen kmc‟s waarin de schriftcode de waarde „ba‟ heeft. De kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode ontbreken. De kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft. Het commando „t uŔba‟ levert alleen een presentatie op als in minstens één kmc in de presentatie een schriftcode voorkomt met een waarde ongelijk aan „ba‟. Anders levert het commando een leeg scherm op. U krijgt dan geen foutmelding, omdat datgene wat u als commando intikt syntactisch gezien correct is.

37 van 99

5.2.4 Gelabelde presentatie in blokken (uu) (alleen titelrecords) filteren op schriftcode (alleen GGC) Aan het commando ‟t uu‟ kan een schriftcode worden toegevoegd. Dit is een filteroptie. De syntax is: [d,p,t] uu[(-,+)schriftcode] „d‟ betekent downloaden, „p‟ printen en „t‟ tonen. De schriftcodes komen overeen met de waarden in paragraaf 3.1 „Volgnummers en schriftcodes‟. Het filteren van de gelabelde presentatie in blokken werkt alleen correct als er maximaal twee verschillende schriftcodes in het record worden gehanteerd. Bij meer dan twee verschillende schriftcodes kunnen er bij herhaalbare kmc’s ‘gaten’ vallen. Zie ook paragraaf 1.3.2 ‘Meerschriftige records’. Hieronder hebben we enkele voorbeelden opgenomen. t uu+cr resulteert in het volgende: Een gelabelde presentatie in één blok als in minstens één kmc in de presentatie de schriftcode de waarde „cr‟ heeft. De kmc‟s in Cyrillisch (Russisch) schrift, d.w.z. kmc‟s waarin de schriftcode de waarde „cr‟ heeft. De kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode ontbreken. Idem de kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft. Idem de kmc‟s waarin de schriftcode de waarde „ba‟ heeft als de waarde „cr‟ ontbreekt. Het commando „t uu+cr‟ levert alleen een presentatie op als in minstens één kmc in de presentatie een schriftcode met de waarde „cr‟ voorkomt. Anders levert het commando een leeg scherm op. U krijgt dan geen foutmelding, omdat datgene wat u als commando intikt syntactisch gezien correct is. In feite leveren de commando‟s ‟t u+cr‟ en ‟t uu+cr‟ een zelfde resultaat op. t uu+ba resulteert in het volgende: Een gelabelde presentatie in één blok. De kmc‟s in Latijns schrift, d.w.z. kmc‟s waarin de schriftcode de waarde „ba‟ heeft. De kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode ontbreken. Idem de kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft. Het commando „t uu+ba‟ levert alleen een presentatie op als in minstens één kmc in de presentatie een schriftcode met de waarde „ba‟ voorkomt of als in minstens één kmc in de presentatie schriftcode en volgnummer ontbreken. Anders levert het commando een leeg scherm op. U krijgt dan geen foutmelding, omdat datgene wat u als commando intikt syntac tisch gezien correct is. In feite leveren de commando‟s ‟t u+ba‟ en ‟t uu+ba‟ een zelfde resultaat op.

38 van 99

t uu-ea resulteert in het volgende: Een of meer blokken waarin de kmc‟s in Chinees schrift (ea) ontbreken , d.w.z. geen kmc‟s waarin de schriftcode de waarde „ea‟ heeft. Het blok (of de blokken) in niet-Chinees schrift. De kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode ontbreken. De kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft. Het commando „t uu-ea‟ levert alleen een presentatie op als in minstens één kmc in de presentatie een schriftcode met een waarde ongelijk aan „ea‟ voorkomt of als in minstens één kmc in de presentatie schriftcode en volgnummer ontbreken. Anders levert het commando een leeg scherm op. U krijgt dan geen foutmelding, omdat datgene wat u als commando intikt syntactisch gezien correct is. t uu-ba resulteert in het volgende: Een of meer blokken waarin de kmc‟s in Latijns schrift (ba) ontbreken , d.w.z. geen kmc‟s waarin de schriftcode de waarde „ba‟ heeft. De kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode ontbreken. De kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft. Het commando ‟t uu-ba‟ levert alleen een presentatie op als in minstens één kmc in de presentatie een schriftcode voorkomt met een waarde ongelijk aan „ba‟. Anders levert het commando een leeg scherm op. U krijgt dan geen foutmelding, omdat datgene wat u als commando intikt syntactisch gezien correct is.

39 van 99

5.3 ISBD presentatie 5.3.1 Default ISBD presentatie (i) De ISBD presentatie toont aparte blokken als er sprake is van een meerschriftig record. Per schrift dat in het record voorkomt, en in subveld schriftcode als zodanig is gecodeerd, wordt een apart ISBD blok getoond. Kmc‟s die onderdeel zijn van de ISBD presentatie, waarin volgnummer en schriftcode ontbreken, worden impliciet beschouwd als zijnde in Latijns schrift. In het eerste ISBD blok staan bijvoorbeeld de kmc‟s in Grieks schrift (ga); in het volgende blok de Latijnse transliteratie (ba). De volgende aanvullende punten zijn van belang: Als er van een kmc bijvoorbeeld geen Griekse variant bestaat, maar wel een Latijns equivalent (ba), dan wordt in het Griekse blok de Latijnse variant als defau lt gepresenteerd. Kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode niet voorkomen, worden ook getoond. Idem de kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft. Deze werkwijze voorkomt dat er „gaten‟ in de blokken vallen. Het is immers niet nodig en ook vaak niet zinvol om van alle kmc‟s equivalenten in een ander schrift te maken. Oftewel, elk blok in de ISBD presentatie is „compleet‟. De ISBD presentatie in meerdere blokken werkt alleen correct als er maximaal twee verschillende schriftcodes in het record worden gehanteerd. Bij meer dan twee verschillende schriftcodes kunnen er bij herhaalbare kmc’s ‘gaten’ vallen. Afbeelding 5-11 ISBD presentatie‟ toont eerst het „Russische blok‟ en vervolgens het getranslitereerde (Latijnse) blok.

Afbeelding 5-11 ISBD presentatie

40 van 99

Afbeelding 5-12 ISBD presentatie toont eveneens eerst het „Russische blok‟ en vervolgens het getranslitereerde (Latijnse) blok. In beide blokken zijn de kmc‟s 4203 en 4207 toegevoegd met Nederlandse tekst (Latijns schrift), omdat de Cyrillische (Russische) equivalenten ontbreken.


5.3.2 ISBD presentatie filteren op schriftcode (alleen GGC) Aan het commando ‟t i‟ kan een schriftcode worden toegevoegd. Dit is een filteroptie. De syntax is: [d,p,t] i[(-,+)schriftcode] „d‟ betekent downloaden, „p‟ printen en „t‟ tonen. De schriftcodes komen overeen met de waarden in paragraaf 3.1 „Volgnummers en schriftcodes‟. De filtering op schriftcode werkt alleen correct als er maximaal twee verschillende schriftcodes in het record worden gehanteerd. Bij meer dan drie verschillende schriftcodes kunnen er bij herhaalbare kmc’s ‘gaten’ vallen. Zie ook paragraaf 1.3.2 ‘Meerschriftige records’. Hieronder hebben we enkele voorbeelden opgenomen. t i+cr resulteert in het volgende: Een ISBD presentatie in één blok als in minstens één kmc in de presentatie de schriftcode de waarde „cr‟ heeft. De kmc‟s in Cyrillisch (Russisch) schrift, d.w.z. kmc‟s waarin de schriftcode de waarde „cr‟ heeft. De kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode ontbreken. Idem de kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft. Idem de kmc‟s waarin de schriftcode de waarde „ba‟ heeft als de waarde „cr‟ ontbreekt. Het commando „t i+cr‟ levert alleen een presentatie op als minstens in één kmc in de presentatie de schriftcode met de waarde „cr‟ voorkomt. Anders levert het commando een leeg scherm op. U krijgt dan geen foutmelding, omdat datgene wat u als commando intikt syntactisch gezien correct is.

41 van 99

Afbeelding 5-7 Gelabelde presentatie gefilterd op Russisch schrift‟ presenteert een ISBD presentatie volledig in Cyrillisch (Russisch) schrift, omdat alle kmc‟s Cyrillisch (Russisch) sc hrift bevatten.

Afbeelding 5-13 ISBD presentatie gefilterd op Russisch schrift

Afbeelding 5-14 ISBD presentatie gefilterd op Russisch schrift‟ presenteert een ISBD presentatie met de kmc‟s die Cyrillisch (Russisch) schrift bevatten. De kmc‟s 4203 en 4207 worden getoond met Nederlandse tekst (Latijns schrift), omdat de Cyrillische (Russische) equivalenten ontbreken.

Afbeelding 5-14 ISBD presentatie gefilterd op Russisch schrift

t i+ba resulteert in het volgende: Een ISBD presentatie in één blok als in minstens één kmc in de presentatie Latijns schrift voorkomt, d.w.z. de schriftcode de waarde „ba‟ heeft of waarin volgnummer en schriftcode ontbreken. Idem de kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft. Het commando „t i+ba‟ levert alleen een presentatie op als in minstens één kmc in de presentatie een schriftcode met de waarde „ba‟ voorkomt of als in minstens één kmc in de presentatie schriftcode en volgnummer ontbreken. Anders levert het commando een leeg scherm op. U krijgt dan geen foutmelding, omdat datgene wat u als commando intikt syntactisch gezien correct is. Afbeelding 5-15 ISBD presentatie gefilterd op Latijns schrift‟ presenteert een ISBD presentatie volledig in Latijns schrift getranslitereerde Cyrillische (Russische) tekst.

Afbeelding 5-15 ISBD presentatie gefilterd op Latijns schrift

42 van 99

Afbeelding 5-16 ISBD presentatie gefilterd op Latijns schrift‟ presenteert een ISBD presentatie met in Latijns schrift getranslitereerde Cyrillische (Russische) tekst. De kmc ‟s 4203 en 4207 worden getoond met Nederlandse tekst (Latijns schrift), omdat de Cyrillische (Russische) equivalenten ontbreken.

Afbeelding 5-16 ISBD presentatie gefilterd op Latijns schrift

t i-ea resulteert in het volgende: Een of meer ISBD presentaties waarin de kmc‟s in Chinees schrift (ea) ontbreken, d.w.z. geen kmc‟s waarin de schriftcode de waarde „ea‟ heeft. De kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode ontbreken. Idem de kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft. Het commando „t i-ea‟ levert alleen een presentatie op als in minstens één kmc in de presentatie een schriftcode met een waarde ongelijk aan „ea‟ voorkomt of als in minstens één kmc in de presentatie schriftcode en volgnummer ontbreken. Anders levert het commando een leeg scherm op. U krijgt dan geen foutmelding, omdat datgene wat u als commando intikt syntactisch gezien correct is. t i-ba resulteert in het volgende: Een of meer ISBD presentaties met kmc‟s in een ander dan Latijns schrift, d.w.z. geen kmc‟s waarin de schriftcode de waarde „ba‟ heeft. De kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode ontbreken. Idem de kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft. Het commando ‟t i-ba‟ levert alleen een presentatie op als minstens in één kmc in de presentatie een schriftcode voorkomt met een waarde ongelijk aan „ba‟. Anders levert het commando een leeg scherm op. U krijgt dan geen foutmelding, omdat datgene wat u als commando intikt syntactisch gezien correct is.

5.4 MOPC (en STRIX) presentatie De default MOPC presentatie (126) is aangepast. Deze presentatie is in feite een combinatie van een gelabelde en een ISBD presentatie. Tevens is de default MOPC presentatie (114) gewijzigd. Deze laatste presentatie is identiek aan MOPC presentatie (126); alleen het ISBD gedeelte ontbreekt. De speciale MOPC presentatie (229) voor de ziekenhuisbibliotheken (CCZ) is eveneens aangepast. Voor de speciale presentaties in het STRIX formaat voor de CCZ-bibliotheken (109) en de Gerechtsbibliotheken (192) geldt hetzelfde.

43 van 99

5.4.1 Default MOPC (en STRIX) presentatie (j) in het GGC In het GGC fungeert het bestaande tooncommando ‟t j‟ als default. ‟t j‟ levert in principe een gelabelde, meerschriftige presentatie van een titelrecord op. Achter een label wordt in het geval van een meerschriftig record achtereenvolgens het niet -Latijnse schrift getoond met op de volgende regel de transliteratie, d.w.z. het equivalente Latijnse schrift. De kmc‟s in niet-Latijns schrift worden eerder gesorteerd dan de bijbehorende kmc‟s in Latijns schrift (ba). Als een record niet multiscriptief is, wordt uiteraard een enkelschriftig record getoond. De MOPC (en STRIX) presentatie van een enkelschriftig record komt in feite overeen met de „oude‟ situatie. In het GGC staat in de MOPC presentatie achter het label „\ISP‟ een ISBD blok. Het commando ‟t j‟ resulteert in verschillende labels „\ISP‟ elk gevolgd door een ISBD presentatie als er sprake is van een meerschriftig record. Per schrift dat in het record voorkomt, en in subveld schriftcode ($U) als zodanig is gecodeerd, wordt een apart ISBD blok getoond. Omdat de MOPC (en STRIX) presentatie veelal voor download doeleinden wordt gebruikt, is er voor gekozen om de teksten achter de labels alle links uit te lijnen. Dit geldt dus ook voor Arabische en Hebreeuwse teksten.

44 van 99

Afbeelding 5-17 MOPC presentatie‟ presenteert de labels gevolgd door de Cyrillische (Russische) tekst. Vervolgens dezelfde labels met daarachter de Nederlandse tekst (Latijns schrift).

Afbeelding 5-17 MOPC presentatie

45 van 99

Afbeelding 5-18 MOPC presentatie‟ presenteert de labels gevolgd door de Cyrillische (Russische) tekst. Vervolgens dezelfde labels met daarachter de Nederlandse tekst (Latijns schrift). De volgende zaken toegevoegd: Het label „\TRW‟ gevolgd door een trefwoord (alleen Latijns schrift). Achter het label „\ANN‟ staat alleen Nederlandse tekst (Latijns schrift). De samenvatting achter het label „\ABS‟ is alleen in het Nederlands (Latijns schrift).


5.4.2 Default MOPC (en STRIX) presentatie (j) in PiCarta T.b.v. PiCarta wordt in de MOPC presentatie in principe alleen het Latijnse schrift getoond. Oftewel, van een meerschriftig record wordt achter de labels alleen de kmc ‟s in Latijns schrift getoond. Ook het ISBD-blok achter het label „\ISP” bevat in principe alleen Latijns schrift. Dit impliceert dat de MOPC presentatie niet werkt voor enkelschriftige records in niet-Latijns schrift.

5.4.3 MOPC (en STRIX) presentatie in blokken (jj) (alleen GGC) Het commando ‟t jj‟ resulteert in een MOPC (of STRIX) presentatie van een titelrecord in aparte blokken als er sprake is van een meerschriftig record. Per schrift dat in het record voorkomt, en in het subveld schriftcode als zodanig is gecodeerd, wordt een apart MOPC (of STRIX) blok getoond.

46 van 99

In het eerste blok staan de labels met daarachter bijvoorbeeld de kmc‟s in Grieks schrift (ga); in het volgende blok dezelfde labels gevolgd door de Latijnse transliteratie (ba). Omdat de MOPC (en STRIX) presentatie veelal voor download doeleinden wordt gebruikt, is er voor gekozen om de teksten achter de labels alle links uit te lijnen. Dit geldt dus ook v oor Arabische en Hebreeuwse teksten. Afbeelding 5-18 MOPC presentatie‟ toont de MOPC presentatie in twee blokken, vergelijkbaar met de gelabelde presentatie in blokken (uu).

Afbeelding 5-19 MOPC presentatie in blokken

47 van 99

5.4.4 MOPC (en STRIX) presentatie filteren op schriftcode (alleen GGC) Aan de commando‟s ‟t j‟ en ‟t jj‟ kan eveneens een schriftcode als filteroptie worden toegevoegd. De syntax is: [d,p,t] j[(-,+)schriftcode] en [d,p,t] jj[(-,+)schriftcode] „d‟ betekent downloaden, „p‟ printen en „t‟ tonen. Voor deze filteringen geldt hetzelfde als hierboven is toegelicht bij de default gelabelde presentatie (zie: 5.2.3 „Default gelabelde presentatie (u) filteren op schriftcode‟, de gelabelde presentatie in blokken (zie: 5.2.4 „Gelabelde presentatie in blokken (uu) (alleen titelrecords) filteren op schriftcode‟) en de ISBD presentatie (zie: 5.3.2 „ISBD presentatie filteren op schriftcode‟). Voor de ziekenhuisbibliotheken is het mogelijk dat een selectie op schriftcode in de MOPC presentatie (j) gekoppeld wordt aan een specifiek exemplaarblok. De syntax is: [d,p,t] j[/exemplaarnummer][(-,+)schriftcode] „d‟ betekent downloaden, „p‟ printen en „t‟ tonen.

48 van 99

5.5 Korte presentatie (k) In het GGC is een regel per record beschikbaar voor het vermelden van gegevens. In PiCarta is meer ruimte voor het vermelden van de gegevens van de korte presentatie. Per titelrecord wordt het volgende gepresenteerd: Als in de presentatie een kmc voorkomt in een niet-Latijns schrift en dit schrift is bovendien als zodanig gecodeerd in subveld schriftcode, dan worden de overige kmc‟s ook op basis van deze schriftcode geselecteerd. Op basis van de alfabetische volgorde van deze codes wordt gezocht naar kmc‟s, waarbij de code „ba‟ voor Latijns schrift als laatste wordt gebruikt. Als er van een kmc bijvoorbeeld geen Griekse variant bestaat, maar wel een Latijns equivalent (ba), dan wordt de Latijnse variant als default gepresenteerd. Kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode niet voorkomen, worden ook getoond. Idem de kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft.

Afbeelding 5-20 Regels uit korte presentatie in het GGC

Per thesaurusrecord wordt het volgende gepresenteerd: Voor thesaurusrecords geldt dat (het ontbreken van) de schriftcode in het eerste „hoofdkenmerk‟ bepalend is voor het schrift van de korte presentatie van het betreffende thesaurusrecord. Het gaat hierbij om de kmc‟s 100, 110, 150, 16X, 170 en 180. Als er van een kmc bijvoorbeeld geen Griekse variant bestaat, maar wel een Latijns equiv alent (ba), dan wordt de Latijnse variant als default gepresenteerd. Kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode niet voorkomen, worden ook getoond. Idem de kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft.

49 van 99

5.6 Familiepresentatie van meerdelige en seriële publicaties Met het commando ‟fam‟ of „rel‟ wordt in het GGC de familiepresentatie van meerdelige en seriële publicaties opgeroepen. In het GGC is een regel per record beschikbaar voor het verm elden van gegevens. Per regel wordt van een record het volgende gepresenteerd: Van een meerschriftig record waarin het niet-Latijnse schrift en de transliteratie in Latijns schrift als zodanig zijn gecodeerd in subveld schriftcode worden de kmc‟s van het niet-Latijnse schrift geselecteerd. Als er van een kmc bijvoorbeeld geen Griekse variant bestaat, maar wel een Latijns equivalent (ba), dan wordt de Latijnse variant als default gepresenteerd. Kmc‟s waarin volgnummer en schriftcode niet voorkomen, worden ook getoond. Idem de kmc‟s waarin het volgnummer de waarde „00‟ heeft.

5.7 Zoekgeschiedenis Voor de presentatie t.b.v. het geschiedenisscherm zijn globaal dezelfde uitgangspunten genomen als voor de korte presentatie.

5.8 Beschikbaarheid (PiCarta) Op het beschikbaarheidsscherm wordt onder meer een verkorte gelabelde presentatie getoond. Deze presentatie is conform de uitgangspunten van de uitgebreide gelabelde presentatie binnen PiCarta.

5.9 Afleveringen van tijdschriften (PiCarta) Op het afleveringenscherm in PiCarta bij tijdschriften wordt onder meer een beknopte gelabelde presentatie getoond. Deze presentatie is conform de uitgangspunten van de uitgebreide gelabelde presentatie binnen PiCarta.

5.10 Kmc’s op algemeen en lokaal niveau zonder schriftcode en volgnummer In een aantal kmc‟s op algemeen, lokaal en exemplaarniveau mogen de subvelden schriftcode en volgnummer niet voorkomen. Om echter te voorkomen dat in diverse presentaties extra „Latijnse‟ blokken worden gepresenteerd op basis van deze kmc‟s, is e.e.a. zodanig geconfigureerd dat deze kmc‟s niet als zodanig worden beschouwd. Hoofdstuk 2 „Aanpassingen in Pica formaat‟ bevat een overzicht met de betreffende kmc‟s.

50 van 99

6

Links-rechts en rechts-links schrift

6.1 Algemene uitgangspunten Het volledig implementeren van Unicode in Nederland brengt met zich mee dat records „meerschriftig‟ of „multiscriptief‟ kunnen zijn. En dat de catalogiseerders Unicode kunnen invoeren en daardoor niet-Latijnse schriften kunnen gebruiken. E.e.a. betekent dat de tekenset niet langer is beperkt tot de Pica karakterset. De meeste schriften worden evenals het westerse (Latijnse) schrift van links naar rechts geschreven, gelezen e.d. Er zijn enkele uitzonderingen. De bekendste zijn Hebreeuws en Arabisch, die van rechts naar links worden geschreven, gelezen e.d. De IFLA heeft zich over dit onderwerp uitgesproken. In Appendix B „Bi-directional records‟ van http://www.ifla.org/VII/s13/pubs/isbdcr-final.pdf staat het volgende: “Bi-directional records are multi-script records in scripts written from left to right and scripts written from right to left.” “Unless the direction of the script changes within an element, each change of script begins on a new line of the description at the appropriate margin. Prescribed punctuation is given at the start of the new element in the style required by the script, except for the prescribed point, comma or semi-colon, which are given at the end of the previous element in the style required by the script (see also 0.4 Punctuation). Thus, the point of the point, space, dash space (. Ŕ ) ends the previous element and the dash begins the following element on a new line at the appropriate margin.” Uit 1. 2. 3.

bovenstaand citaat kunnen de volgende conclusies getrokken worden: Ieder karakter in een record heeft een richting. Presentaties worden opgedeeld in elementen. Ieder element van een presentatie wordt afhankelijk het schrift links of rechts (op het scherm) gepresenteerd. Of beter geformuleerd, een schrift dient te worden uitgelijnd in de leesrichting die bij het betreffende schrift hoort. Hebreeuwse en Arabische elementen dienen dus „rechts‟ te beginnen. Voor onder meer Latijnse elementen geldt het omgekeerde. 4. Om een element op de juiste wijze te kunnen presenteren dient per element vastgesteld te worden welk schrift dit element voornamelijk 14 bevat. 5. Bij wisseling van schriftrichting dient het element op een nieuwe regel te worden geplaatst met de correcte uitlijning. 6. Opeenvolgende elementen met het zelfde schrift qua richting worden in de leesrichting „achter elkaar‟ geplaatst op dezelfde regel. Idealiter zou een element samenvallen met een kmc. Echter, de werkelijkheid is veel gecompliceerder. Immers, binnen een en dezelfde kmc kunnen verschillende schrifts oorten voorkomen waaronder links-rechts en rechts-links schriften. Dit geldt niet alleen voor het titelauteursveld, maar ook voor andere kmc‟s. Dit impliceert dat de schriftcode (subveld $U) die voor de gehele kmc geldt, ongeschikt is om het schrift van de elementen te bepalen. Je kunt hooguit zeggen dat een (aanzienlijk) deel van de elementen en misschien wel alle elementen van de kmc het schrift zullen bevatten dat in dat subveld is gedefinieerd. 14

Het is mogelijk dat een element karakters met verschillende schriftrichtingen bevat.

51 van 99

E.e.a. betekent dat Ŕ als algemeen principe Ŕ op subveldniveau dient te worden „ingezoomd‟ om de data in de verschillende presentaties correct weer te kunnen geven. Dit uitgangspunt impliceert dat een element als zodanig als een geheel wordt beschouwd, en niet in kleinere onderdelen wordt opgesplitst als de schriftrichting binnen een element wisselt. In bepaalde gevallen dient een aantal subvelden bij elkaar gehouden te worden, d.w.z. als een enkel element te worden behandeld, ondanks het feit dat het schrift qua richting kan wisselen. Kortom, een element kan in specifieke gevallen uit meerdere subvelden bestaan. Voorbeelden hiervan zijn de ingangen van persoonlijke en corporatieve auteurs (kmc 3000, kmc 321X e.d.) en congressen (kmc 316X e.d.). Hetzelfde geldt voor kmc‟s zoals 7120 (holding) en 710X (signatuur).

6.2 Bibliografische interpunctie Deze paragraaf gaat over bibliografische interpunctie en niet over de interpunctie die binnen een subveld voorkomt. De IFLA heeft zich over dit onderwerp gebogen. Om te beginnen twee citaten uit http://www.ifla.org/VII/s13/pubs/isbdcr-final.pdf. Het eerste citaat is hierboven ook opgenomen, maar voor de helderheid hier nogmaals weergegeven. “Unless the direction of the script changes within an element, each change of script begins on a new line of the description at the appropriate margin. Prescribed punctuation is given at the start of the new element in the style required by the script, except for the prescribed point, comma or semi-colon, which are given at the end of the previous element in the style required by the script (see also 0.4 Punctuation). Thus, the point of the point, space, dash space (. Ŕ ) ends the previous element and the dash begins the following element on a new line at the appropriate margin.” Het tweede citaat luidt: “0.4.11 When information is given in scripts written from right to left, commas and semi-colons used as prescribed punctuation are reversed when that is the style of the script. Similarly, the point, space, dash, space combination of prescribed punctuation reads from right to left and the meanings of open and closed parentheses and square brackets are reversed. The diagonal slash and groups of Western arabic numerals that are not reversed in such scripts are not reversed when given.” Uit bovenstaande citaten kunnen de volgende conclusies getrokken worden t.a.v. de bibliografische interpunctie: 1. De punt-spatie-streep-spatie (. - ) die staat tussen twee (sub)velden met een verschillende schriftrichting wordt verdeeld over twee elementen. De punt-spatie staat in het ene element, en de streep-spatie in het volgende. De scheiding ligt in dit geval tussen de punt en de streep. 2. De punt (.), de komma (,) en de puntkomma (;) worden beschouwd als de afsluitende interpunctie van een element. OCLC beschouwt ook als afsluitende interpunctie: de afsluitende ronde haak ()), de afsluitende vierkante haak (]) en de afsluitende dubbele quote (“). 3. Overige bibliografische interpunctie, zoals de dubbele punt (:), het is -gelijk-teken (=), de slash (/), worden beschouwd als de start interpunctie van een element.

52 van 99

OCLC beschouwt ook als startinterpunctie: de start ronde haak((), de start vierkante haak ([), de start dubbele quote (“), het plusteken (+) en het liggende streepje ( -).

6.3 Uitlijning per presentatie Presentatie

GGC

PiCarta

Diagnostische (Pica3) presentatie (d) Gelabelde presentatie (u) Gelabelde presentatie (uu) ISBD presentatie (i) MOPC presentatie (j) MOPC presentatie (jj) Korte presentatie (k) Zoekgeschiedenis Beschikbaarheid Gelabelde presentatie boven afleveringen van tijdschriften

LR RL/LR RL/LR RL/LR LR LR LR LR -

LR RL/LR n.v.t. RL/LR LR N.v.t. LR LR RL/LR RL/LR

RL/LR: Hebreeuwse en Arabische elementen worden rechts uitgelijnd; overige schriften worden links uitgelijnd. LR: De elementen worden links uitgelijnd.

6.4 Diverse presentaties 15


15

In hoofdstuk 5 ‟Presentaties GGC en PiCarta‟ vindt u een uitvoerige toelichting op de diverse soorten presentaties. Hieronder hebben we daarom volstaan met alleen enkele schermafbeeldingen van verschillende soorten presentaties.

53 van 99




54 van 99


55 van 99

7

Online expansie

7.1 Inleiding Titelrecords en thesaurusrecords kunnen meerschriftig zijn. Records kunnen met elkaar via een PPN-link verbonden zijn. Dit kunnen links tussen titels en thesauri, tussen titels onderling en tussen thesaurusrecords onderling zijn. De geëxpandeerde gegevens dienen qua schrift in principe overeen te komen met de schriftcode in de kmc waarin de PPN-link staat. Voorbeeld In onderstaand thesaurusrecord komen de naam en het geboortejaar zowel in Latijns schrift (ba) als in het Cyrillisch, in dit geval Russisch (cr) voor.

005 110 110 300 300

Tpx [\01,ba\]Reinier Pieter@Tuinzaad [\01,cr\]Пдзмздп Оздсдп@СтзмжЯЯг [\01,ba\]1953[\01,cr\]1953-

In onderstaand titelrecord is de expansie in kmc 3000 afhankelijk van de schriftcode in deze kmc. In het eerste geval wordt gekeken of in het gelinkte thesaurusrecord „ cr‟ (Russisch schrift) varianten van kmc‟s voorkomen. Dit is het geval bij kmc 110 en kmc 300 die beide tot de expansie behoren. Hetzelfde geldt voor de Latijnse (ba) variant van kmc 3000. Voorbeeld

0500 ... 3000 3000 ... 4000 4000 ....

Aax [\01,cr\]Reinier@Tuinzaad!!Реиниер Пиетер@Туинзаад (1953-) [\01,ba\]Reinier@Tuinzaad!!Reinier Pieter Tuinzaad (1953-) [\01,cr\]Сзсдк- дм Ятсдтпрбдкг [\01,ba\]Titel- en auteursveld

56 van 99

Maar als in kmc 3000 een schriftcode wordt gehanteerd waarvan in het gel inkte thesaurusrecord geen equivalent bestaat, wordt er niets geëxpandeerd. In onderstaand voorbeeld bevat de eerste kmc 3000 de Arabische schriftcode fa. In het thesaurusrecord komt echter geen Arabische variant van de kmc‟s 110 en 300 voor. Voorbeeld

... 3000 [\01,fa\] !! 3000 [\01,ba\]Reinier@Tuinzaad!!Reinier Pieter Tuinzaad (1953-) ...

Wil men een correcte expansie van de auteursnaam in het Arabisch hebben, dan dient men deze toe te voegen aan het thesaurusrecord. Besluit men hiervan af te zien, dan is het beter om een enkele kmc 3000 in te vullen (met volgnummer „00‟).

3000 Reinier@Tuinzaad!!Reinier Pieter Tuinzaad (1953-) of 3000 [\00,ba\]Reinier@Tuinzaad!!Reinier Pieter Tuinzaad (1953-)

Als in een kmc geen volgnummer en schriftcode worden ingevuld, wordt ervan uitgegaan dat de betreffende kmc Latijns schrift bevat. Voor de expansie betekent dit dan dat de Latijnse variant wordt getoond. In onderstaand thesaurusrecord komen de naam zowel in Latijns schrift (ba) als in het Cyrillisch (Russisch) (cr) voor. Maar bij het geboortejaar is geen schriftcode aangegeven. In onderstaand titelrecord wordt het geboortejaar alleen getoond in de expansie in Latijns schrift (ba), omdat in de expansie ervan wordt uitgegaan dat als de schriftco de in een kmc ontbreekt, de betreffende kmc Latijns schrift bevat. Vandaar dat in de Cyrillische (Russische) expansie van kmc 3000 het geboortejaar ontbreekt. Ook voor kmc 300 zijn het volgnummer en de schriftcode relevant. Kmc 300 bevat immers vrije teks t. Dit impliceert dat de leef-, geboorte-, sterf- en werkjaren in verschillende schriften kunnen worden ingevuld, zoals Europees Arabisch, Arabisch-Indisch en Chinees. Maar ook andere schriften zijn in principe mogelijk. Verder is het zo dat deze kmc niet alleen cijfers kan bevatten, maar ook afkortingen als „c a.‟ (circa) en „fl.‟ (floruit). Dit zijn afkortingen in Latijns schrift. Zie ook hoofdstuk 3.3.1 „Invoer thesaurusrecords‟ voor een nadere toelichting op kmc‟s waarin afkortingen en bepaalde woorden worden gebruikt.

57 van 99

Voorbeeld

005 110 110 300

Tpx [\01,ba\]Reinier Pieter@Tuinzaad [\01,cr\]Пдзмздп Оздсдп@СтзмжЯЯг 1953-

... 3000 [\01,cr\]Пдзмздп@СтзмжЯЯг!!Реиниер Пиетер@Туинзаад 3000 [\01,ba\]Reinier@Tuinzaad!!Reinier Pieter Tuinzaad (1953-) ...

of

... 3000 [\00,cr\]Пдзмздп@СтзмжЯЯг!!Реиниер Пиетер@Туинзаад ...

7.2 Diverse voorbeelden In hoofdstuk 5 „Presentaties GGC en PiCarta‟ hebben we van verschillende presentaties voorbeelden opgenomen. Daarop voortbordurend geven we in het onderhavige hoofdstuk enkele voorbeelden waarin de expansies centraal staan. Afbeelding 7-1 Thesaurusrecord‟ is een voorbeeld van een Russische persoonsnaam. In het record zijn de meest bekende naamsvorm (kmc 100), de meest uitgebreide naamsvorm (kmc 110) en het geboorte- en sterftejaar zowel in het Cyrillisch (Russisch) als in het Latijnse schrift ingevoerd. De eerste kmc 100, 110 en 300 bevat Cyrillisch schrift, omdat de persoon van Russische oorsprong is. In de tweede kmc 100 en 110 staat de Latijnse transliteratie, en in de tweede kmc 300 staat niet de Latijnse transliteratie, maar de afkorting in het Nederlands!

Afbeelding 7-1 Thesaurusrecord

58 van 99

Afbeelding 7-2 Titelrecord: koepeltitel‟ is een koepeltitel waarin kmc 4000, 4030 en 4062 in het Cyrillisch en het Latijnse schrift zijn opgenomen.

Afbeelding 7-2 Titelrecord: koepeltitel

Afbeelding 7-3 Titelrecord met expansies‟ is een titelrecord met diverse PPN-links. In de eerste kmc 3000 staat de naam in Cyrillisch schrift. Deze kmc is gecodeerd met de taalcode „cr‟ voor Russisch. Omdat in het thesaurusrecord ook Cyrillische naamsvormen voorkomen, staat in de eers te kmc 3000 een expansie in Cyrillisch schrift. In de tweede kmc 3000 staat de Latijnse transliteratie (ba). De bijbehorende expansie wordt getoond. In de kmc‟s 4180 staan achtereenvolgens het Cyrillisch en de Latijnse expansie. De eerste kmc 4180 heeft de taalcode „cr‟ (Russisch) en de tweede „ba‟ (Latijn). In de koepeltitel dienen eveneens beide schriften te zijn opgenomen, elk in een aparte kmc 4000 met de bijbehorende schriftcode.

Afbeelding 7-3 Titelrecord met expansies

59 van 99

8

Niet-Latijnse karakters, transliteratie, indexering

8.1 Inleiding Dit hoofdstuk behandelt de manier(en) waarop in het bijzonder niet -Latijnse karakters in WinIBW kunnen worden ingevoerd. Tevens beschrijven we allerlei hulpmiddelen die u op uw pc kunt activeren en waarvan u gebruik kunt maken. Deze zaken zijn vooral van belang voor degenen die niet-Latijnse schriften catalogiseren. Verder wordt aangegeven op welke wijze bepaalde karakters in het zoekcommando dienen te worden ingevoerd. Verder wordt aandacht geschonken aan de alfabetische tekens die in de diakrietenbalk staan, en om de Griekse en Cyrillische karakters. In hoofdstuk 10 gaan we dieper in op de wijze waarop u een record met diverse schriften, bijvoorbeeld in het Grieks met de bijbehorende Latijnse transliteratie, met behulp van enkele functies in WinIBW in het GGC kunt invoeren.

8.2 Unicode font Om Unicode te kunnen gebruiken in WinIBW heeft u op uw pc een Unicode font nodig. Microsoft Office beschikt over de tool „Character Map‟ in de directory „Accessoires/System Tools‟. Deze „Character Map‟ bevat het font „Arial Unicode MS', d.w.z. een aanzienlijk gedeelte van de Unicode karakterset in het lettertype Arial. Door „Advanced view‟ aan te vinken, zijn selecties op schriftsoorten en aparte tekengroepen mogelijk. Het is handig om deze tool als een „short cut‟ in de Taakbalk op uw scherm te plaatsen.

Afbeelding 8-1 Character Map

8.3 Niet-Latijns schrift invoeren 8.3.1 Via het toetsenbord Als u niet-Latijnse schriften via het toetsenbord wilt invoeren, zoals Grieks en Cyrillisch, dient u de gewenste schriften op uw pc te installeren. Als uw pc over een Engelstalige versie van MS-Office beschikt, verloopt de installatie van de additionele schriften via het Control Panel. Kies vervolgens Regional & Language Options, Languages en Details.

60 van 99

Klik vervolgens op Add. Selecteer het schrift dat u wilt installeren. Selecteer vervolgens, indien nodig, de wijze waarop het toetsenbord wordt geconfigureerd die bij het geselecteerde schrift past. Klik vervolgens op OK, Apply, OK, Apply, OK.

Afbeelding 8-2 Diverse instellingen voor een bepaald schrift

In de Taakbalk van uw scherm kunt u het gewenste schrift selecteren door met de linker muisknop op de afkorting van het actuele schrift te klikken, bijv. „EN‟, en vervolgens het gewenste schrift aan te vinken. Het is ook mogelijk om via een toetscombinatie van schrift te wisselen. Ga via Control Panel, Regional & Language Options, Languages en Details naar Installed services. Klik vervolgens op Key Settings, selecteer het gewenste schrift, klik op Change Key Sequence, en creëer de gewenste toetscombinatie. Op deze wijze kunt u snel van schrift wisselen, bijvoorbeeld van Latijn naar Grieks, en omgekeerd. Nu kunt u via het toetsenbord het gekozen schrift invoeren.

61 van 99

Afbeelding 8-3 Instellen gewenste toetscombinatie

8.3.2 Via een virtueel toetsenbord In de Taakbalk van uw scherm kunt u het gewenste schrift selecteren door met de linker muisknop op de afkorting van het actuele schrift te klikken, bijv. „EN‟, en vervolgens het gewenste schrift aan te vinken. Vervolgens kunt u een virtueel toetsenbord in het gekozen schrift op het scherm van uw pc zetten. Activeer dit toetsenbord via Start, All Programs, Accessories, Accessibility, On-Screen Keyboard. Ga met de cursor naar dit virtuele toetsenbord om het gekozen schrift te activeren, indien nodig. Klik met de muis op een toets om het gewenste teken in het invoerscherm van WinIBW te plaatsen. Voor Grieks, Hebreeuws en Arabisch bestaan dergelijke virtuele toetsenborden. Het is handig om deze tool als een „short cut‟ in de Taakbalk op uw scherm te plaatsen. U hoeft dan alleen het icoontje aan te klikken om een virtueel toetsenbord op u w scherm te krijgen. Voordat u het virtuele toetsenbord op uw scherm plaatst, dient u WinIBW op te starten. Als u het toetsenbord op het scherm heeft geplaatst, kan het zijn dat het toetsenbord nog niet is overgeschakeld op het gewenste schrift. Activeer dit door met de muis naar het virtuele toetsenbord te gaan. Als dit niet werkt, tik dan eerst enkele karakters in het mutatiescherm in en ga dan alsnog met de muis naar het virtuele toetsenbord.

Afbeelding 8-4 Grieks toetsenbord

62 van 99

8.3.3 Via het numerieke gedeelte van het toetsenbord Als u de hexadecimale waarde van bepaalde Unicode karakters weet, of daarvan een lijstje heeft, kunt u deze intypen via het numerieke gedeelte van uw toetsenbord. Stel dat u de Griekse kleine letter alpha wilt gebruiken. De bijbehorende waarde is:U+03B1. „U‟ staat voor „Unicode‟ en het getal achter het plusteken is de hexadecimale waarde. De wijze van invoer is als volgt: 1. Druk de Alt-toets in en houdt deze ingedrukt. 2. Druk de + (plus) in op het numerieke gedeelte van uw toetsenbord. 3. Typ de hexadecimale Unicode waarde in. De cijfers tikt u in in het numerieke gedeelte van het toetsenbord, de letters in het hoofdgedeelte van het toetsenbord. 4. Laat de Alt-toets los. Mocht e.e.a. niet werken, dan is waarschijnlijk het volgende aan de hand. In de „registry‟ van MSWindows dient de variabele EnableHexNumpad de waarde „1‟ te hebben. Deze variabele staat in de directory: HKEY_Current_User/Control Panel/Input Method. Als deze variabele ontbreekt, dient hij te worden toegevoegd met het type REG_SZ.

8.4 Overige bijzondere tekens Niet alle tekens zijn eenvoudig in te tikken via het (virtuele) toetsenbord. Degenen die Microsoft Office op hun pc hebben, kunnen gebruik maken van de tool „Character Map‟ in de directory „Accessoires/System Tools‟. Maar ongetwijfeld zijn er op internet andere (en wellicht betere) tools te vinden.

8.5 Uitgangspunt indexering en zoeken De kmc‟s en subvelden in niet-Latijns schrift worden in dezelfde indexen opgeslagen als de kmc‟s en subvelden in Latijns schrift. Dit betekent dat in de zoek - en scancommando‟s zowel Latijns als nietLatijns schrift kan worden gebruikt.

8.6 Invoeren16 van en zoeken/scannen op diakritische tekens Voor het invoeren van lettertekens met diakrieten zijn er in principe twee mogelijkheden. Er wordt gekozen voor het Unicode karakter waarin de diakriet(en) zijn verwerkt, of aan het basiskarakter worden de diakritische tekens toegevoegd. Met versie 4.5.1 van de PSI-software is het mogelijk om karakters tegelijkertijd op diverse manieren te indexeren.

16

Onder „invoeren‟ verstaan we het werken in het edit-scherm en het intikken van gegevens in de zoekbalk van WinIBW, PiCarta e.d.

63 van 99

Voorbeeld 1 Invoeren U wilt de letter „a‟ met een aigu invoeren. U heeft twee opties: 1. U typt de letter „a‟ in en vervolgens klikt u in de diakrietenbalk (WinIBW) de aigu aan. De diakriet wordt dus achter het letterteken geplaatst. De applicatie WinIBW e.d. plaatst vervolgens de diakriet aigu op de letter „a‟. 2. U zoekt in de „Character Map‟ het juiste karakter op: á (U+00E1), en selecteert en kopieert dat naar het invoer/mutatiescherm of de zoekbalk. Zoeken en scannen „a aigu‟ kunt u vinden door de zoekterm „á‟ te gebruiken, of door „a ‟ in te typen. Als u zoekt met een zoekterm zonder diakritische tekens vindt u dat woord met e n zonder diakritische tekens. 17 Als u scant op „a‟, ziet u diverse combinaties van de letter a met verschillende diakritische tekens onder elkaar staan. Voorbeeld 2 Invoeren U wilt de letter „a‟ met een umlaut intypen. U heeft twee opties: 1. U klikt in de diakrietenbalk (WinIBW) de „a umlaut‟ aan. U mag in dit geval de trema niet gebruiken! 2. U zoekt in de „Character Map‟ het juiste karakter op: U+00E4, en selecteert en kopieert dat naar het invoer/mutatiescherm. Zoeken en scannen Als u „ä‟ (U+00E4) in de zoekterm intikt, vindt u de „a umlaut‟ en „a trema‟. 18 Als u „ae‟ intikt, vindt u de „a umlaut‟, de woorden met „ae‟ en „a trema‟ . Als u zoekt met een zoekterm zonder diakritische tekens vindt u dat woord met en zonder diakritische tekens, waaronder de „a umlaut‟. NB De indexering van „ä‟ als „ae‟ is nieuw in versie 4.5.1 van de PSI-software. Voorbeeld 3 Invoeren U wilt de letter „a‟ met een trema intypen. U heeft de volgende optie. U typt de letter „a‟ in en vervolgens klikt u in de diakrietenbalk (WinIBW) de trema aan. De diakriet wordt dus achter het letterteken geplaatst. In dit geval is het karakter U+00E4 (uit de Character Map‟) niet correct, noch de „a umlaut‟ in de diakrietenbalk. Zoeken en scannen Als u „ä‟ (a trema) intikt19 in de zoekterm, vindt u de „a trema‟ en „a umlaut‟. Als u zoekt met een zoekterm zonder diakritische tekens vindt u dat woord met en zonder diakritische tekens.

17

Als u „eleve‟ als zoekterm intikt, vindt u (in theorie) „eleve‟, „el ève‟, „elevé‟, „élève‟ e.d.; in het geval van „elève‟ als zoekterm vindt u uitsluitend „elève‟; in het geval van „élève‟ als zoekterm vindt u uitsluitend „élève‟. 18 In dit geval wordt ook „a trema‟ gevonden. Dit wordt wellicht in de toekomst gecorrigeerd. 19 U tikt een „a‟ in gevolgd door een trema. WinIBW plaatst vervolgens de trema op de letter.

64 van 99

Vanaf versie 4.5.1 van de PSI-software is de a trema (ä) ook terugvindbaar met ‘ae’. Dit is in feite niet correct, maar is op zich geen probleem. Hooguit is er sprake van een overbodige index. Wellicht wordt dit in de toekomst nog gecorrigeerd.

8.7 Zoeken en scannen op schriftcode De schriftcode wordt geïndexeerd. Het mnemonic om te zoeken of te scannen is „SCO‟ (schriftcode). Op deze manier kunt u eenvoudig records waarin een bepaalde schriftcode voorkomt, opzoeken.

8.8 Transliteren in WinIBW In hoofdstuk 10 wordt toegelicht hoe u binnen WinIBW 3 records automatisch kunt translitereren. In het huidige hoofdstuk lichten we van enkele schriften toe op welke wijze de transliteratie verloopt.

8.9 Speciale karakters Onderstaande tabel geeft een overzicht van de karakters die in het aparte diakrietenscherm van WinIBW3 e.v. voorkomen. De karakters hieronder zijn gesorteerd op Unicode waarde. In de kolom „Zoeken Unicode‟ wordt aangegeven op welke wijze de betreffende karakters gevonden kunnen worden. Uitgangspunt is dat de karakters (in kleine letters) in de indexen worden opgeslagen.

65 van 99

Naam karakter

Symbool

Unicode tekencode

Unicode karakter naam

Zoeken Unicode

20 21 22

Latin characters Grote umlaut A Grote Angstrom A Grote ligatuur A E Grote umlaut O Grote Deense O Grote umlaut U Grote Keltische P Duitse dubbele s (geen bèta) Kleine umlaut a Kleine angstrom a Kleine ligatuur a e Kleine Eth Kleine umlaut o Kleine Deense o Kleine umlaut u Kleine Keltische p Grote Servische D Kleine Servische d Kleine Turkse i zonder punt Grote Nederlandse I J

Ä Å Æ Ö Ø

Ü Þ ß ä å æ ð ö ø ü þ Đ Ċ ı Ĳ

U+00C4 U+00C5 U+00C6 U+00D6 U+00D8 U+00DC U+00DE U+00DF U+00E4 U+00E5 U+00E6 U+00F0 U+00F6 U+00F8 U+00FC U+00FE U+0110 U+0111 U+0131 U+0132

LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN

CAPITAL LETTER A WITH DIAERESIS CAPITAL LETTER A WITH RING ABOVE CAPITAL LETTER AE CAPITAL LETTER O WITH DIAERESIS CAPITAL LETTER O WITH STROKE CAPITAL LETTER U WITH DIAERESIS CAPITAL LETTER THORN SMALL LETTER SHARP S SMALL LETTER A WITH DIAERESIS SMALL LETTER A WITH RING ABOVE SMALL LETTER AE SMALL LETTER ETH SMALL LETTER O WITH DIAERESIS SMALL LETTER O WITH STROKE SMALL LETTER U WITH DIAERESIS SMALL LETTER THORN CAPITAL LETTER D WITH STROKE SMALL LETTER D WITH STROKE SMALL LETTER DOTLESS I CAPITAL LIGATURE IJ

20

ä / a / ae å / a / aa æ / ae 23 24 ö / o / oe ø / o / oe ü / u / ue þ / th ß / ss ä / a / ae å / a / aa æ / ae ð/d ö / o / oe ø / o / oe ü / u / ue þ / th Ċ/d Ċ/d ı/ i 25 ĳ / ij

„Zoeken Unicode‟ betekent dat het karakter in de kolom „Symbool‟ gevonden kan worden met de karakters die in de kolom „Zoeken Unicode‟ staan. Een karakter dat op meerdere wijzen terugvindbaar is, wordt per mogelijkheid consequent voo r al deze karakters binnen een zoekterm gedaan. Voorbeeld: „Ölrückstände‟ is terugvindbaar op ‟ölrückstände‟, ‟oelrueckstaende‟ en „olruckstande‟. Dus niet op „ölrückstaende‟ e.d. 22 Het „dubbel indexeren‟ geldt voor woord-indexen, persoonsnamen, de 4-2-2-1-sleutel en de 4-4-sleutel, maar niet voor phrase-indexen. Voor phrase-indexen geldt dat de karakters alleen als zodanig worden geïndexeerd. 23 Zoeken met „böll‟ levert „böll‟ (met umlaut) en „böll‟ (met trema) op; zoeken met „boell‟ resulteert in „böll‟ (met umlaut), „böll‟ (met trema) en „boell‟. 24 „boel‟ bestaat uit 4 karakters evenals „böll‟. Dit is van belang i.v.m. de 4-2-2-1-sleutel en de 4-4-sleutel. 25 De eerste „ij‟ is één karakter; de tweede „ij‟ bestaat uit twee karakters. 21

66 van 99

Naam karakter

Symbool

Unicode tekencode


Zoeken Unicode

Kleine Nederlandse i j Grote Poolse L Kleine Poolse l Grote ligatuur O E Kleine ligatuur o e

ĳ Ł ł Œ œ

U+0133 U+0141 U+0142 U+0152 U+0153

LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN

Grote omgekeerde C

Ɔ

U+0186

LATIN CAPITAL LETTER OPEN O

ɔ /c

Grote omgekeerde E

Ǝ ƒ Ơ ơ Ƣ ƣ

U+018E

LATIN CAPITAL LETTER REVERSED E

Ə/e

U+0192 U+01A0 U+01A1 U+01AF U+01B0

LATIN LATIN LATIN LATIN LATIN

ƒ/f ơ/o ơ/o ƣ/u ƣ/u

ǝ ɔ α β γ π

U+01DD

LATIN SMALL LETTER TURNED E

Ə/e

U+0254

LATIN SMALL LETTER OPEN O

ɔ /c

U+03B1 U+03B2 U+03B3 U+03C0

GREEK GREEK GREEK GREEK

Nederlands gulden-teken Vietnamese grote O-haak Vietnamese kleine o-haak Vietnamese grote U-haak Vietnamese kleine u-haak Kleine omgekeerde e Kleine omgekeerde c Alfa Bèta (geen Duitse dubbele s) Gamma Pi

26

SMALL LIGATURE IJ CAPITAL LETTER L WITH STROKE SMALL LETTER L WITH STROKE CAPITAL LIGATURE OE SMALL LIGATURE OE

SMALL LETTER F WITH HOOK CAPITAL LETTER O WITH HORN SMALL LETTER O WITH HORN CAPITAL LETTER U WITH HORN SMALL LETTER U WITH HORN

SMALL SMALL SMALL SMALL

LETTER LETTER LETTER LETTER

ALPHA BETA GAMMA PI

De eerste „ij‟ is één karakter; de tweede „ij‟ bestaat uit twee karakters.

67 van 99

20 21 22

26

ĳ / ij ł/l ł/l œ / oe œ / oe

Zie: 8.10 „Griekse karakters, Latijnse transliteratie en indexering‟

De volgende tabel bevat de overige tekens die in de diakrietenbalk in WinIBW voorkomen, geordend naar type karakter.

Naam karakter

Symbool

Unicode tekencode


General punctuation Spaans omgekeerd uitroepteken Paragraaf Registratie-teken Cirkeltje (ook voor octavo en quarto) Griekse half-hoge punt Spaans omgekeerd vraagteken

¡ § ®

U+00A1 U+00A7 U+00AE

INVERTED EXCLAMATION MARK SECTION SIGN REGISTERED SIGN

°

U+00B0

DEGREE SIGN

· ¿

U+00B7 U+00BF

MIDDLE DOT INVERTED QUESTION MARK

Mathematical operators Plusminus Vermenigvuldiging-teken Vierkantswortel-teken Oneindig-teken Integraal-teken Ongelijk-teken Kleiner dan/gelijk-teken Groter dan/gelijk-teken

± × √ ∞ ∫ ≠ ≤ ≥

Rechtse pijl Links rechts pijl

→ ⇋

U+2192 U+21CB

Brits pond-teken Euro

£ €

U+00A3 U+20AC

Mol

♭

U+00B1 U+00D7 U+221A U+221E U+222B U+2260 U+2264 U+2265

PLUS-MINUS SIGN MULTIPLICATION SIGN SQUARE ROOT INFINITY INTEGRAL SIGN NOT EQUAL TO LESS-THAN OR EQUAL TO GREATER-THAN OR EQUAL TO

Arrows RIGHTWARDS ARROW LEFTWARDS HARPOON OVER RIGHTWARDS HARPOON

Currency POUND SIGN EURO SIGN

Symbols & dingbats U+266D

MUSIC FLAT SIGN

68 van 99

Naam karakter

Symbool

Unicode tekencode


Spacing modifier letters Cyrillische zachtteken (tranlitt.)

ʹ

U+02B9

MODIFIER LETTER PRIME

Cyrillische hardteken (translitt.)

ʺ

U+02BA

MODIFIER LETTER DOUBLE PRIME

Alif

ʾ

U+02BE

MODIFIER LETTER RIGHT HALF RING

Ayn

ʿ

U+02BF

MODIFIER LETTER LEFT HALF RING

Combining diacritical Marks Grave Aigu Circumflex Tilde

U+0300 U+0301 U+0302 U+0303

COMBINING COMBINING COMBINING COMBINING

Bovenstreepje (lang)

U+0304

COMBINING MACRON

Bovenstreepje (kort)

U+0306

COMBINING BREVE

Punt boven als accent

U+0307

COMBINING DOT ABOVE

U+034F + U+0308

COMBINING GRAPHEME JOINER + COMBINING DIAERESIS

Vietnamese rijzende toon

U+0309

COMBINING HOOK ABOVE

Dubbele aigu

U+030B

COMBINING DOUBLE ACUTE ACCENT

Hacek

U+030C

COMBINING CARON

Candrabindu

U+0310

COMBINING CANDRABINDU

Trema (geen umlaut)

27

GRAVE ACCENT ACUTE ACCENT CIRCUMFLEX ACCENT TILDE

27

De enige handige manier om via WinIBW een trema in te voeren in het edit -scherm is met behulp van de diakrietenbalk. Als u de trema via het numerieke gedeelte van het toetsenbord wilt invoeren dient u eerst de combining grapheme joiner (U+034F) en vervolgens de combining diaeresis (U+0308) achter de basisletter in te typen. In de commandobalk hoeft u de trema niet in te typen.

69 van 99

Naam karakter

Symbool

Unicode tekencode


Komma als accent (bovenaan)

U+0313

COMBINING COMMA ABOVE

Komma bovenaan rechts

U+0315

COMBINING COMMA ABOVE RIGHT

Omgekeerde cedille

U+031C

COMBINING LEFT HALF RING BELOW

Punt als accent (onderaan)

U+0323

COMBINING DOT BELOW

Twee punten als accent (onderaan)

U+0324

COMBINING DIAERESIS BELOW

Cirkeltje onderaan

U+0325

COMBINING RING BELOW

Haak onder rechts

U+0326

COMBINING COMMA BELOW

Cedille

U+0327

COMBINING CEDILLA

Haak onder links

U+0328

COMBINING OGONEK

Upadhmaniya

U+032E

COMBINING BREVE BELOW

Onderstreping als accent

U+0331

COMBINING MACRON BELOW

Dubbele onderstreping als accent

U+0333

COMBINING DOUBLE LOW LINE

Ligatuur links

U+FE20

COMBINING LIGATURE LEFT HALF

Ligatuur rechts

U+FE21

COMBINING LIGATURE RIGHT HALF

Halve tilde links

U+FE22

COMBINING DOUBLE TILDE LEFT HALF

Halve tilde rechts

U+FE23

COMBINING DOUBLE TILDE RIGHT HALF

70 van 99

8.10 Griekse karakters, Latijnse transliteratie en indexering Afgesproken is om bij het translitereren van Griekse naar Latijnse karakters en vice versa gebruik te maken van ISO 843 (vers ie 1968) met enkele aanvullende afspraken. De Unicode standaard die gebruikt wordt voor het translitereren binnen WinIBW is op enkele onderdelen aangepast. In onderstaande tabel zijn deze aanpassingen in voetnoten verantwoord. De Unicode standaard is behoorlijk gedetailleerd. In onderstaande tabellen hebben we ons beperkt tot de hoofdzaken.

Griekse karakters

Unicode tekencode

Latijnse transliteratie

Unicode tekencode

Zoeken Griekse karakters28

Deze tabel geldt als uitgangspunt voor de omzetting van Griekse karakters in Latijns schrift en vice versa

Alfabetische karakters Α, α A Τ, απ Β, β 30 Γ, γ Γ, δ Δ, ε ΔΤ, επ Ε, δ Ζ, ε Θ, ζ Η, η31

U+0391, U+03B1 U+0391/U+03A5, U+03B1/U+03C5 U+0392, U+03B2 U+0393, U+03B3 U+0394, U+03B4 U+0395, U+03B5 U+0395/U+03A5, U+03B5/U+03C5 U+0396, U+03B6 U+0397, U+03B7 U+0398, U+03B8 U+0399, U+03B9

A, a AU, au B, b G, g D, d E, e EU, eu Z, z Ē, ē

Th, th I, i

U+0041, U+0061 U+0041/U+0055, U+0061/U+0075 U+0056, U+0076 U+0047, U+0067 U+0044, U+0064 U+0045, U+0065 U+0045/U+0055, U+0065/U+0075 U+005A, U+007A U+0112, U+0113 U+0054/U+0068, U+0074/U+0068 U+0049, U+0069

28

α; a απ; au 29 β; b; v γ; g δ; d ε; e επ; eu δ; z ε; ē ζ; th η; i

Met versie 4.5.1. van de PSI software is het mogelijk om Griekse karakters „dubbel‟ te indexeren. Tot die tijd worden de Griekse karakters alleen als zodanig ge ïndexeerd. Bij het indexeren wordt de Unicode standaard zoveel mogelijk gevolgd. Het „dubbel indexeren‟ geldt voor woord-indexen, persoonsnamen, de 4-2-2-1-sleutel en de 4-4-sleutel, maar niet voor phrase-indexen. Voor phrase-indexen geldt dat de karakters alleen als zodanig worden geïndexeerd. 29 Bij het translitereren wordt het Griekse karakter β getranslitereerd naar het Latijnse karakter b, en vice versa. Bij het indexeren wordt het Griekse karakter β tevens als het Latijnse karakter v geïndexeerd. Voorbeeld: „Βηβινζ‟ wordt geïndexeerd als „Βηβινζ‟, „biblos‟ en „vivlos‟. 30 Afgesproken is om de lettercombinaties ΓΓ, γy, ΓΚ, γθ, ΓΞ, γμ, ΓΥ en γρ niet te translitereren in NG, ng, NK, nk, NX, nx, NCH en,nch, noch omgekeerd. 31 De iota subscriptum wordt hetzelfde getranslitereerd als een iota. De transliteratie hiervan wordt geplaatst achter het karakter waar de iota subscriptum bijhoort.

71 van 99

Griekse karakters Κ, θ Λ, ι Μ, κ Ν, λ Ξ, μ Ο, ν ΟΤ, νπ Π, π Ρ, ξ ΢, ο (sigma final), ζ (sigma) Σ, η Τ, π Φ, θ Υ, ρ Φ, ς Χ, σ

Unicode tekencode


U+039A, U+03BA U+039B, U+03BB U+039C, U+03BC U+039D, U+03BD U+039E, U+03BE U+039F, U+03BF U+039F/U+03A5, U+03BF/U+03C5 U+03A0, U+03C0 U+03A1, U+03C1 U+03A3, U+03BC2 (sigma final), U+03BC3 (sigma) U+03A4, U+03C4 U+03A5, U+03C5 U+03A6, U+03C6 U+03A7, U+03C7 U+03A8, U+03C8 U+03A9, U+03C9

Unicode tekencode


K, k L, l M, m N, n X, x O, o OU, ou P, p R, r S, s, s

U+004B, U+006B U+004C, U+006C U+004D, U+006D U+004E, U+006E U+0058, U+0078 U+004F, U+006F U+004F/U+0055, U+006F/U+0075 U+0050, U+0070 U+0052, U+0072 U+0053, U+0073, U+0073

θ; k ι; l κ; m λ; n μ; x ν; o νπ; ou π; p ξ; r ο of ζ; s

T, t 32 U, u 33 F, f Ch, ch Ps, ps Ō, ō

U+0054, U+0074 U+0055, U+0075 U+0046, U+0066 U+0043/U+0068, U+0063/U+0068 U+0050/U+0073, U+0070/U+0073 U+014C, U+014D

η; t π; u θ; f; ph ρ; ch ς; ps σ; ō

Alfabetische karakters met spiritus asper Ἁ,ἁ

U+1F09, U+1F01

HA (Ha), ha

U+0048/U+0041, U+0068/U+0061

ἁ ; ha

Ἑ, ἑ

U+1F19, U+1F11

HE (He), he

U+0048/U+0045, U+0068/U+0065

ἑ ; he

Ἡ,ἡ

U+1F29, U+1F21

HĒ (Hē), hē

U+0048/U+0112, U+0068/U+0113

ἡ ; hē

Ἱ ,ἱ

U+1F39, U+1F31

HI (Hi), hi

U+0048/U+0049, U+0068/U+0069

ἱ ; hi

Ὁ,ὁ

U+1F49, U+1F41

HO (Ho), ho

U+0048/U+004F, U+0068/U+006F

ὁ ; ho

32 33

Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Griekse karakters Τ en π worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters Y en y. Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Griekse karakters Φ en θ worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters Ph en ph.

72 van 99

Griekse karakters

Unicode tekencode


Unicode tekencode


Ῥ,ῥ

U+1FEC, U+1FE5

RH (Rh), rh

U+0052/U+0048, U+0072/U+0068

ῥ ; rh

Ὑ,ὑ

U+1F59, U+1F51

HU (Hu), hu

U+0048/U+0055, U+0068/U+0075

ὑ ; hu

Ὡ,ὡ

U+1F69, U+1F61

HŌ (Hō), hō

U+0048/U+014C, U+0068/U+014D

ὡ ; hō

Latijnse karakters

Unicode tekencode

Griekse transliteratie

Unicode tekencode

Deze tabel geldt alleen bij de omzetting van Latijns schrift naar Grieks schrift

Alfabetische karakters 34

C, c J, j Q, q U, u V, v W, w

U+0043, U+0063 U+004A, U+006A U+0051, U+0071 U+0055, U+0075 U+0056, U+0076 U+0057, U+0077

Κ, θ Η, η Κ, θ Τ, π 35 Τ, π 36 Τ, π

U+039A, U+03BA U+0399, U+03B9 U+039A, U+03BA U+03A5, U+03C5 U+03A5, U+03C5 U+03A5, U+03C5

34

Afgesproken is om de lettercombinaties NC en nc niet te translitereren naar ΓΚ en γθ, en omgekeerd.

35

Deze transliteratie geldt als „V‟ en „v‟ worden gevolgd door een me deklinker. Als er een klinker volgt, worden „V‟ en „v‟ getranslitereerd naar „Β‟ en „β‟.

36

Deze transliteratie geldt als „W‟ en „w‟ worden gevolgd door een medeklinker. Als er een klinker volgt, worden „W‟ en „w‟ getranslitereerd naar „Β‟ en „β‟.

73 van 99

Griekse karakters

Unicode tekencode

Griekse benamingen

Latijnse Unicode karakters tekencode

Algemene benamingen

Leestekens ! , . : ; ·

U+0021 U+002C U+002E U+003A U+037E U+0387

Thaymastiko (= Exclamation mark) Komma (= Comma) Teleia (= Full stop) Ano Ŕ kato teleia (= Colon) Erotimatiko Ano teleia

! , . :

37

? 38 ;

U+0021 U+002C U+002E U+003A U+003F U+003B

Exclamation mark Comma Full stop Colon Question mark Semi colon

37

Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin het Latijnse karakter : (colon) wordt getranslitereerd naar het Griekse karakter . (ano teleia).

38

Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin het Griekse karakter (ano teleia) wordt getranslitereerd naar het Latijnse karakter : (colon).

74 van 99

8.11 Cyrillische karakters, Latijnse transliteratie en indexering Afgesproken is om bij het translitereren van Cyrillische naar Latijnse karakters en vice versa gebruik te maken van ISO R9 (versie 1968). De Unicode standaard die als basis gebruikt wordt voor het translitereren binnen WinIBW is op verscheidene onderdelen aangepast en uitgebreid. In onderstaand overzicht zijn deze aanpassingen in voetnoten verantwoord. Voor de hieronder genoemde Cyrillische schriften zijn aparte transliteratietabellen gemaakt die binnen WinIBW gebruikt kunnen worden. In onderstaande overzichten hebben we ons beperkt tot de hoofdzaken.

Cyrillische karakters

1

Џ, Я

2 3 4

А, а Б, б В, в

Unicode tekencode

U+0410, U+0411, U+0412, U+0413,

U+0430 U+0431 U+0432 U+0433


Cyrillisch algemeen / overig (ca)40

Bulgaars (cb)

Macedonisch (cm)

A, a B, b V, v G, g

A, a B, b V, v G, g

A, a B, b V, v G, g

Oekraïens (cu)

A, a B, b V, v H, h

41 42

39

Russisch (cr)

A, a B, b V, v G, g

Zoeken Cyrillische karakters39 Servisch (cs)

A, a B, b V, v G, g

WitRussisch (cw) A, a B, b V, v H, h

Я, a а, b б, v 43 44

в, g

Met versie 4.5.1. van de PSI software is het mogelijk om Cyrillische karakters „dubbel‟ te indexeren. Tot die tijd worden de Cyrillische karakters alleen als zodanig geïndexeerd. Bij het indexeren wordt de ISO R9 standaard in Nederland zoveel mogelijk gevolgd. Als er meerdere varianten in Nederland worden gebruikt, wordt in principe de Russische variant genomen. Het „dubbel indexeren‟ geldt voor woord-indexen, persoonsnamen, de 4-2-2-1-sleutel en de 4-4-sleutel, maar niet voor phrase-indexen. Voor phrase-indexen geldt dat de karakters alleen als zodanig worden geïndexeerd. 40 Deze kolom bevat de Unicode standaard. Deze standaard wordt in Nederland alleen gebruikt als een meer specifieke transliterat ie zoals Russisch of Bulgaars niet toegepast kan worden. 41 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters Вen в worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters G en g. 42 Een variant van ISO wordt gevolgd. 43 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters Вen в worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters G en g. 44 Een variant van ISO wordt gevolgd.

75 van 99


Unicode tekencode


Cyrillisch algemeen / overig (ca)40 5

ѝ, ў

U+0490, U+0491

6

Г, г

U+0414, U+0434

, (U+0047 / U+0300, U+0067 / U+0300) D, d

7

Ђ, ѐ

U+0402, U+0452

Đ, Ċ

8

Ѓ, ё

U+0403, U+0453

9

Д, д

U+0415, U+0435

10

Ё, я

U+0401, U+0451

11

Є, ђ

U+0404, U+0454

45 46 47 48

Ǵ, ǵ (U+01F4, U+01F5) E, e Ë, ë (U+00CB, U+00EB) Ê, ê U+00CA, U+00EA)

Bulgaars (cb)

Macedonisch (cm)

Oekraïens (cu)

Russisch (cr)


Ġ, ġ (U+0120, 45 U+0121) D, d

D, d

D, d

D, d

D, d Đ, Ċ (U+0110, U+0111)

WitRussisch (cw) Ġ, ġ (U+0120, 46 U+0121)

ў, ġ (U+0121)

D, d

г, d љ, Ċ (U+0111)

Ǵ, ǵ (U+01F4, U+01F5) E, e

E, e

ё, ǵ (U+01F5) E, e

E, e Ë, ë (U+00CB, U+00EB)

Je, je

E, e

E, e Ë, ë (U+00CB, U+00EB)

47 48

Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters ѝen ў worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters G en g met een accent grave. Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters ѝen ў worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters G en g met een accent grave. Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters Єen ђ worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters E en e met een circumflex. De Latijnse karakters JE worden getranslitereerd naar het Cyrillische k arakter Є.

76 van 99

д, e я, ë (U+00EB) ђ, je


Unicode tekencode

12

Е, е

U+0416, U+0436

13

Ж, ж

U+0417, U+0437

14

Ѕ, ѓ

U+0405, U+0455

15

З, з

U+0418, U+0438

16

І, є

U+0406, U+0456

17

Ї, ѕ

58

U+0407, U+0457



Bulgaars (cb)

Ņ, ņ (U+017D, U+017E)

Ņ, ņ (U+017D, U+017E)

Z, z Z, z (U+1 E90, U+1 E91) I, i Í, í (U+00CD, U+00ED) Ï, ï

Z, z

Macedonisch (cm)

Ņ, ņ (U+017D, U+017E) Z, z Dz, dz

I, i

I, i

Oekraïens (cu)

Russisch (cr)


WitRussisch (cw)

Ņ, ņ (U+017D, U+017E)

Ņ, ņ (U+017D, U+017E)

Ņ, ņ (U+017D, U+017E)

Ņ, ņ (U+017D, U+017E)

е, ņ (U+017E)

Z, z

Z, z

Z, z

Z, z

ж, z

49 50

ѓ, dz Y, y I, i

51 52

53 54

Ji, ji

I, i Ī, ī (U+012A, 55 U+012B)

з, i

I, i I, i

56 57

59 60

49

Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters Ѕ en ѓworden getranslitereerd naar de Latijnse karakters Z en z met een circumflex. De Latijnse karakters DZ worden getranslitereerd naar het Cyrillische k arakter Ѕ. 51 Een variant van ISO wordt gevolgd. 52 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters Зen зworden getranslitereerd naar de Latijnse karakters I en i. 53 Een variant van ISO wordt gevolgd. 54 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters Іen є worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters I en I met een accent aigu. 55 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters Іen є worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters I en I met een accent aigu. 56 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters Іen є worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters I en I met een accent aigu. 57 Afgesproken is om voor het Wit-Russisch dezelfde transliteratie te gebruiken als voor het Oekraïens. 58 Toegevoegd aan de Unicode standaard. 50

77 van 99

є, ī (U+012B) ѕ, ji


Unicode tekencode



18

Ј, і

U+0408, U+0458

19 20 21

И, и Й, й К, к

U+0419, U+0439 U+041A, U+043A U+041B, U+043B

22

Љ, ї

U+0409, U+0459

23

Л, л

U+041C, U+043C

(U+00CF, U+00EF) J, j (U+004A / U+030C , U+006A / U+030C) J, j K, k L, l L, l (U+004C / U+0302, U+006C / U+0302) M, m

Bulgaars (cb)

Macedonisch (cm)

J, j

J, j K, k L, l

Russisch (cr)

61

M, m

Servisch (cs)

J, j

J, j K, k L, l

K, k L, l Lj, lj (U+01C8, 63 U+01C9)

M, m

Oekraïens (cu)

Zoeken Cyrillische karakters39

J, j K, k L, l

WitRussisch (cw)

62

K, k L, l

і, j

J, j K, k L, l

Lj, lj (U+01C8, 65 U+01C9)

64

M, m

M, m

M, m

ї, lj

M, m

59

Een afwijking van ISO wordt gevolgd. De Latijnse karakters JI worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Ї. 61 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters 62 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters 63 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters 64 De Latijnse karakters LJ worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Љ. 65 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters 60

Ј, і worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters J en j met een caron. Ј, і worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters J en j met een caron. Љ en ї worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters L en l met een circumflex. Љ en ї worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters L en l met een circumflex.

78 van 99

и, j й, k к, l

л, m


24

М, м

Unicode tekencode

U+041D, U+043D



Bulgaars (cb)

Macedonisch (cm)

N, n

N, n

N, n

Oekraïens (cu)

N, n

Russisch (cr)

N, n

N, n 25

Њ, ј

U+040A, U+045A

26 27 28 29 30

Н, н О, о П, п Р, р С, с

U+041E, U+043 E U+041F, U+043F U+0420, U+0440 U+0421, U+0441 U+0422, U+0442

31

Ћ, љ

U+040B, U+045B

32

Ќ, њ

U+040C, U+045C

33 34

Т, т Ѝ, ћ

U+0423, U+0443 U+040E, U+045 E

(U+004 E / U+0302, U+006 E / U+0302) O, o P, p R, r S, s T, t Ć, ć (U+0106, U+0107) Ḱ, ḱ (U+1E30, U+1E31) U, u Ŭ, ŭ

U, u

O, o P, p R, r S, s T, t

Ḱ, ḱ (U+1E30, 68 U+1E31) U, u

Servisch (cs)

N, n

WitRussisch (cw) N, n

Nj, nj (U+01CB, U+01CC)

Nj, nj (U+01CB, 66 U+01CC) O, o P, p R, r S, s T, t


м, n ј, nj

67



O, o P, p R, r S, s T, t Ć, ć (U+0106, U+0107)


н, o о, p п, r р, s с, t љ, ć (U+0107) њ, ḱ (U+1E31)

U, u

U, u

66

De Latijnse karakters NJ worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Њ. De Latijnse karakters NJ worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Њ. 68 Een afwijking van ISO wordt gevolgd. 67

79 van 99

U, u

U, u Ŭ, ŭ

т, u ћ, ŭ


35

У, у

Unicode tekencode

U+0424, U+0444



Bulgaars (cb)

Macedonisch (cm)

F, f

F, f Ch, ch

F, f

36

Ф, ф

U+0425, U+0445

H, h

37

Х, х

U+0426, U+0446

38

Ц, ц

U+0427, U+0447

C, c Ĉ, ĉ (U+010C, U+010D)

39

Ў, ќ

U+040F, U+045F

D, d (U+0044 / U+0302,

69 70

71

C, c Ĉ, ĉ (U+010C, U+010D)

H, h C, c Ĉ, ĉ (U+010C, U+010D) Dņ, dņ (U+01C5, 81 82 U+01C6)

Oekraïens (cu)

F, f Ch, ch

72 73


Russisch (cr)

F, f Ch, ch

Servisch (cs)

F, f 75 76

74

77

C, c Ĉ, ĉ (U+010C, U+010D)

C, c Ĉ, ĉ (U+010C, U+010D)

H, h C, c Ĉ, ĉ (U+010C, U+010D) Dņ, dņ (U+01C5, 83 U+01C6)

WitRussisch (cw) F, f Ch, ch 80

C, c Ĉ, ĉ (U+010C, U+010D)

69

Een variant van ISO wordt gevolgd. Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters 71 De Latijnse karakters CH worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Ф. 72 Een variant van ISO wordt gevolgd. 73 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters 74 De Latijnse karakters CH worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Ф. 75 Een variant van ISO wordt gevolgd. 76 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters 77 De Latijnse karakters CH worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Ф. 78 Een variant van ISO wordt gevolgd. 79 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters 80 De Latijnse karakters CH worden getranslitereerd naar het Cyrill ische karakter Ф. 81 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters 70

Ф en ф worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters H en h.



Ф en ф worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters H en h. Ў en ќ worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters D en d met een circumflex.

80 van 99

у, f 78 79

ф, ch х, c ц, ĉ (U+010D) ќ, dņ (U+01C6)


Unicode tekencode



40

41

Ч, ч

Ш, ш

U+0428, U+0448

U+0429, U+0449

U+0064 / U+0302) Ń, ń (U+0160, U+0161)

Ŝ, ŝ (U+015C, U+015D)

Bulgaars (cb)

Macedonisch (cm)

Oekraïens (cu)

Russisch (cr)


WitRussisch (cw)

84

Ń, ń (U+0160, U+0161) Ńt, ńt (U+0160 / U+0074, U+0161 / 85 U+0074)

Ń, ń (U+0160, U+0161)

86 87

Ń, ń (U+0160, U+0161) Ńĉ, ńĉ (U+0160 / U+010D, U+0161 / 88 U+010D)

Ń, ń (U+0160, U+0161) Ńĉ, ńĉ (U+0160 / U+010D, U+0161 / 90 U+010D)

89

91

Ń, ń (U+0160, U+0161)

Ń, ń (U+0160, U+0161)

82

De Latijnse karakters DŅ worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Ў. Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters 84 De Latijnse karakters DŅ worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Ў . 85 Een variant van ISO wordt gevolgd. 86 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters 87 De Latijnse karakters ŃT worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Ш. 88 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters 89 De Latijnse karakters ŃĈ worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Ш. 90 Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters 91 De Latijnse karakters ŃĈ worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Ш. 83

Ў en ќ worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters D en d met een circumflex.

Ш en ш worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters S en s met een circumflex. Ш en ш worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters S en s met een circumflex. Ш en ш worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters S en s met een circumflex.

81 van 99

ч, ń (U+0161)

ш, ńĉ (U+0161 / U+010D)


Unicode tekencode



Щ, щ

U+042A, U+044A

43

Ъ, ъ

U+042B, U+044B

44

Ы, ы

U+042C, U+044C

92 93

,ʺ (U+02BA / U+0331, U+02BA) Y, y

Bulgaars (cb)

Ă, ă (U+0102, 92 U+0103)

,ʹ

ʹ

(U+02B9 / U+0331,

(U+02B9) 96

Macedonisch (cm)

Oekraïens (cu)

ʺ (U+02BA)

93

ʹ (U+02B9)

97

Russisch (cr)


WitRussisch (cw)

ʺ

ʺ

(U+02BA)

(U+02BA)

94

95

(U+02BA)

Y, y

Y, y

ъ, y

ʹ

ʹ

(U+02B9)

(U+02B9)

98

99

Een afwijking van ISO wordt gevolgd. Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin het Cyrillische karakter Щ wordt getranslitereerd naar . Aangezien de Cyrillische karakters Щ en щ beide worden

getranslitereerd naar ʺ , is voor de omgekeerde transliteratie gekozen om deze ʺ om te zetten in het Cyrillische karakter щ. 94

Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin het Cyrillische karakter Щ wordt getranslitereerd naar . Aangezien de Cyrillische karakters Щen щ beide worden


Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin het Cyrillische karakter Щ wordt getranslitereerd naar . Aangezien de Cyrillische karakters Щen щ beide worden


Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin het Cyrillische karakter Ы wordt getranslitereerd naar . Aangezien de Cyrillische karakters Ыen ы beide worden

getranslitereerd naar ʹ , is voor de omgekeerde transliteratie gekozen om deze ʹ om te zetten in het Cyrillische karakter ы. 97


getranslitereerd naar ʹ , is voor de omgekeerde transliteratie gekozen om deze ʹ om te zetten in het Cyrillische karakter ы. 98


getranslitereerd naar ʹ , is voor de omgekeerde transliteratie gekozen om deze ʹ om te zetten in het Cyrillische karakter ы.

82 van 99

щ, ʺ

ы, ʹ (U+02B9)


Unicode tekencode



100

45

Ѣ, ѣ

46

Ь, ь

U+042D, U+044D

47

Э, э

U+042E, U+044 E

99

U+0462, U+0463

U+02B9) Ě, ě (U+0114, U+0115) É, é (U+00C9, U+00E9) Û, û (U+00DB, U+00FB)

Bulgaars (cb)

Macedonisch (cm)

Oekraïens (cu)

103 104

Russisch (cr)

Ě, ě (U+0114, U+0115) Ė, ė (U+0116, 101 U+0117)

Ě, ě (U+0114, U+0115)

Ju, ju


Ju, ju

105 106

Ju, ju

107 108

Servisch (cs)

WitRussisch (cw)

Ě, ě (U+0114, U+0115) Ė, ė (U+0116, 102 U+0117) Ju, ju

109 110


getranslitereerd naar ʹ , is voor de omgekeerde transliteratie gekozen om deze ʹ om te zetten in het Cyrillische karakter ы. 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110

Toegevoegd aan de Unicode standaard. Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters De Latijnse karakters JU worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Э. Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters De Latijnse karakters JU worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Э. Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters De Latijnse karakters JU worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Э. Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters De Latijnse karakters JU worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Э.

Ь en ь worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters E en e met een accent grave. Ь en ь worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters E en e met een accent grave. Э en э worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters U en u met een circumflex. Э en э worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters U en u met een circumflex. Э en э worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters U en u met een circumflex. Э en э worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters U en u met een circumflex.

83 van 99

ѣ, ě (U+0115) ь, ė (U+0117) э, ju


Unicode tekencode



Ю, ю

U+042F, U+044F

49

Ѳ, ѳ

119

50

Ѵ, ѵ

120

111 112 113 114 115 116 117 118 119 120

U+0472, U+0473

U+04AE, U+04AF

Â, â (U+00C2, U+00E2) Ḟ, ḟ (U+1E1E, U+1E1F) Ẏ, ẏ (U+1E8E, U+1E8F)

Bulgaars (cb)

Ja, ja

Macedonisch (cm)

111 112

Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters De Latijnse karakters JA worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Ю. Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters De Latijnse karakters JA worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Ю. Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters De Latijnse karakters JA worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Ю. Deze transliteratie wijkt af van de Unicode standaard waarin de Cyrillische karakters De Latijnse karakters JA worden getranslitereerd naar het Cyrillische karakter Ю. Toegevoegd aan Unicode standaard. Toegevoegd aan Unicode standaard.

Oekraïens (cu)

Ja, ja

113 114


Russisch (cr)

Ja, ja

115 116

Servisch (cs)

WitRussisch (cw)

Ja, ja

117 118

Ḟ, ḟ (U+1E1E, U+1E1F)

ѳ, ḟ (U+1E1F)

Ẏ, ẏ (U+1E8E, U+1E8F)

ѵ, ẏ (U+1E8F)

Юen юworden getranslitereerd naar de Latijnse karakters A en a met een circumflex. Юen юworden getranslitereerd naar de Latijnse karakters A en a met een circumflex. Юen юworden getranslitereerd naar de Latijnse karakters A en a met een circumflex. Ю en ю worden getranslitereerd naar de Latijnse karakters A en a met een circumflex.

84 van 99

ю, ja

Latijnse karakters

Unicode tekencode

Cyrillische transliteratie

Unicode tekencode

Deze tabel geldt alleen bij de omzetting van Latijns schrift naar Cyrillisch schrift

Alfabetische karakters Q, q W, w X, x

U+0051, U+0071 U+0057, U+0077 U+0058, U+0078

Й, й Т, т Йр, йр

U+041A, U+043A U+0423, U+0443 U+041A/U+0441, U+043A/U+0441

85 van 99

8.12 Europese Arabische cijfers versus Arabisch-Indische cijfers In het Pica formaat hebben we diverse kmc‟s waarin cijfers voorkomen en die streng worden gevalideerd op inhoud. Dit geldt voor kmc 1100 (jaar van uitgave), kmc 2000 e.d. (ISBN), 2010 e.d. (ISSN), maar ook voor het ISSN in reeksvelden e.d. Echter, naast Europese Arabische cijfers bestaan er Arabisch-Indische cijfers. Voor de duidelijkheid staat hieronder een overzichtje met beide varianten. Europees

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Arabisch-Indisch In de binnen WinIBW gebruikte standaard Unicode transliteratietabel van Latijn naar Arabisch (en van Arabisch naar Latijn) hebben we e.e.a. zodanig aangepast dat Europese Arabische cijfers niet worden omgezet in Arabisch-Indische cijfers. De Arabisch-Indische cijfers worden omgezet naar Europese Arabische cijfers.

8.13 Controlecijfer X in ISBN’s, ISSN’s e.d. Tot nu toe is het gebruikelijk (geweest) om voor het controlecijfer X in een ISBN, ISSN e.d. de hoofdletter X te gebruiken. Bij het translitereren van een ISBN e.d. met een dergelijk controlecijfer naar het Arabisch, Grieks, Cyrillisch e.d. dient bedacht te worden dat de hoofdletter X als zodanig wordt getranslitereerd, dus naar het Arabische, Griekse, Cyrillische e.d. schrift. Als catalogiseerder hebt u diverse opties om dit probleem op te lossen: Na de transliteratie kunt u e.e.a. corrigeren, d.w.z. de hoofdletter X in Latijns schrift toevoegen. Bij de invoer kan het aparte Unicode karakter voor de Romeinse Ⅹ (U+2169; Roman Numeral Ten) gebruikt worden. Deze behoudt zijn waarde bij het translitereren.

86 van 99

9

Nieuwe functies in WinIBW3 (en hoger) t.b.v. het catalogiseren van (niet-Latijnse) uniscriptieve en van multiscriptieve records in het GGC

9.1 Uitgangspunten Voor het beschrijven van (niet-Latijnse) uniscriptieve records, d.w.z. records in niet-Latijns schrift zonder transliteratie in Latijns schrift en van multiscriptieve records, d.w.z. records met diverse schriften (waaronder de transliteratie in Latijns schrift), hebben we als uitgangspunt genomen dat het invoeren van de gegevens vergelijkbaar is met de pre-Unicode situatie. Door OCLC zijn daarom enkele nieuwe functies gemaakt t.b.v. WinIBW. We verwachten dat met deze functies het invoeren en muteren van dergelijke records nauwelijks of geen extra inspanning vereisen. Bij het gebruik van de door OCLC ontwikkelde functies 121 Ŕ die hieronder nader worden toegelicht dienen de restricties en uitgangspunten zoals beschreven in hoofdstuk 1 ’Uitgangspunten’ in acht te worden genomen!

9.2 Menubalk uitgebreid In WinIBW is aan de menubalk het menu „Transliteratiefuncties‟

122

toegevoegd. Onder dit menu zijn

vier functies samengebracht.

Afbeelding 9-1 Transliteratiefuncties

Functie

Toets of toetscombinatie

Instellen transliteratie

Shift+Alt+I of (als het menu „Transliteratiefuncties‟ is geactiveerd) Shift+Alt+H of (als het menu „Transliteratiefuncties‟ is geactiveerd) Ctrl+Shift+T of (als het menu „Transliteratiefuncties‟ is geactiveerd) Ctrl+Shift+H of (als het menu „Transliteratiefuncties‟ is geactiveerd)

Herhalen transliteratie Toevoegen volgnummer en schriftcode Herhalen toevoegen volgnummer en schriftcode

I H T v

121

De transliteratiefuncties binnen WinIBW zijn niet alleen te gebruiken bij nieuwe records, maar kunnen ook toegepast worden bij het omwerken naar meerschriftige records van in het verleden reeds getranslitereerde records. In paragraaf 9.8 „Omwerken van reeds getranslitereerde records‟ vindt u meer details. 122 In de transliteratiefuncties binnen WinIBW is het translitereren van het ene schrift in het andere verwerkt. Het verdient altijd aanbeveling om te checken of de getranslitereerde tekst in het record correct is, of dat er hier en daar wellicht aanpassingen nodig zijn. De transliteratietabellen hebben dus het karakter van een hulpmiddel.

87 van 99

Daarnaast is er een icoontje (een witte pijl in een blauwe cirkel) aan de functiebalk toegevoegd om naar het geavanceerde zoekscherm te switchen. Een andere mogelijkheid is de toetscombinatie Shift+Alt+S.

Afbeelding 9-2 Icoontje om te switchen naar geavanceerde zoekscherm

De toetscombinaties kunnen naar behoefte worden aangepast. We lichten deze nieuwe functionaliteit hieronder op hoofdpunten nader toe.

88 van 99

9.3 Functie ‘Instellen transliteratie’123 124 Om e.e.a. te verduidelijken geven we een voorbeeld van het invoeren van een record in Cyrillisch schrift met transliteratie in Latijns schrift. 1. Bij het invoeren van het record gebruikt u in plaats van het Latijnse schrift het Cyrillische schrift in de kmc‟s 3000, 4000, 4020, 4030, 4060 e.d. U vult de kmc‟s op dezelfde wijze in als voorheen; alleen het schrift is anders. U hoeft zelf geen volgnummers en schriftcodes bij de kmc‟s in te vullen. Tot zover is er in principe geen verschil met de oude situatie. Het is ook mogelijk om het Latijnse schrift als „origineel‟ schrift te hanteren en vervolgens het Cyrillische schrift toe te voegen door het Latijnse schrift te translitereren naar het Cyrillisch.

Afbeelding 9-3 Invoeren titelrecord

123

Afbeeldingen met een witte achtergrond zijn invoerschermen.

124

Publicaties met diverse schriften komen veelvuldig voor; dus een publicatie zowel in Chinees als het Japans, of zowel in het Grieks als Hebreeuws. De huidige transliteratiefuncties in WinIBW werken op hele kmc‟s. Er wordt door OCLC bekeken of het mogelijk is een zodanige functionaliteit te ontwerpen dat delen van kmc‟s kunnen worden gemarkeerd en dat voor deze delen kan worden aangegeven welke transliteratie hierop moet plaatsvinden. Voorbeeld 4000 [\01,fa\]@Titel Arabisch = Titel Grieks = Titel Hebreeuws 4000 [\01,ba\]@Latijnse transliteratie titel Arabisch = Latijnse transliteratie titel Grieks = Latijnse transliteratie titel Heb reeuws

89 van 99

2. Markeer vervolgens met de muis op het (invoer- c.q. mutatie)scherm de kmc‟s die u wenst te translitereren van Cyrillisch naar Latijn (of andersom). Als u geen kmc‟s met de muis markeert, betekent dat impliciet dat de transliteratie alleen geldt voor de regel waarin de cursor zich bevindt.

Afbeelding 9-4 Markeren van kmc's die getranslitereerd moeten worden, op invoerscherm

3. Ga vervolgens naar de functie „Instellen transliteratie‟. 4. Op het scherm verschijnt een dialoogvenster met twee elementen: Het volgnummer. Dit staat default op „01‟ ingesteld. Bron Ŕ Doel schrift. Het bronschrift is het originele schrift dat getranslitereerd moet worden. Het doelschrift is het schrift waarnaar het originele schrift getranslitereerd moet worden. U maakt de keuze uit een lijst met combinaties van bron- en doelschrift. Dit zijn de transliteraties die tot dan toe worden ondersteund. Het is de bedoeling om deze lijst in de loop der tijd uit te breiden. Zorg ervoor dat het juiste volgnummer, bronschrift en doelschrift zijn geselecteerd. Als u het proces wilt afbreken, druk dan op „Annuleren‟. Druk anders op de knop „OK‟.

Afbeelding 9-5 Dialoogvenster met volgnummer, bronschrift en doelschrift

90 van 99

5. Het resultaat is dat in de gemarkeerde kmc‟s een volgnummer en een schriftcode zijn toegevoegd, en dat bovendien deze kmc‟s met bijbehorend.volgnummer en schriftcode zijn „gedupliceerd‟ en dat de inhoud is getranslitereerd. Als u (onverhoopt) systeemkenmerken zoals kmc 0500 probeert te translitereren, worden het nummer van de kmc, het volgnummer en de schriftcode van de gedupliceerde kmc wel getoond, maar de inhoud ontbreekt. Dit heeft te maken met het feit dat in dergelijke kmc‟s de subvelden voor het volgnummer en de schriftcode ontbreken. Maar afgezien hiervan, zou door de validatie e.e.a. worden afgekeurd.

Afbeelding 9-6 Getranslitereerde kmc's plus toevoeging volgnummer en schriftcode aan kmc's in origineel schrift en de getranslitereerde kmc's, op invoerscherm

6. Indien nodig, kunnen met de muis eenvoudig een of meer andere kmc’s worden geselecteerd om eveneens te worden getranslitereerd. Zie voor een nadere toelichting de volgende paragraaf waarin de functie „Herhalen transliteratie‟ wordt besproken. 7. In principe is het record nu gereed om te worden opgeslagen in de database. Wellicht dat er tijdens de validatie van het record nog enkele onvolkomenheden worden gesignaleerd. U kunt hierbij denken aan het feit dat bij herhaalbare kmc‟s per paar het volgnummer moet verschillen. Door de functie „Instellen transliteratie‟ wordt immers in principe overal het volgnummer „01‟ toegevoegd, omdat dit in de meeste gevallen zal volstaan. Ook zijn bij bepaalde kmc‟s volgnummer en schriftcode niet toegestaan. In het bijzonder geldt dit voor systeemkenmerken en gecodeerde informatie. De laatst door u geselecteerde waarden van volgnummer, bronschrift en doelschrift blijven bewaard, ook als u de WinIBW sessie heeft beëindigd.

91 van 99

9.4 Functie ‘Herhalen transliteratie’ Om te voorkomen dat iedere keer opnieuw het dialoogvenster van de functie „Instellen transliteratie‟ moet worden doorlopen, is de functie „Herhalen transliteratie‟ gemaakt. Hierin zijn de waarden opgeslagen die u het laatst heeft geselecteerd tijdens „Instellen transliteratie‟. Aangezien niet alle kmc‟s mogen of hoeven te worden getranslitereerd, is het vaak niet mogelijk om alle relevante kmc‟s binnen een record tegelijkertijd te markeren met de muis. Dit is uiteraard wel mogelijk als al deze kmc‟s bij elkaar in een record staan. Omdat het eenvoudig moet zijn om een record in fasen of etappes te translitereren, is de functie „Herhalen transliteratie‟ beschikbaar.

Afbeelding 9-7 Herhalen transliteratie

U plaatst de cursor in de gewenste kmc of u selecteert met de muis een aantal kmc‟s. Vervolgens activeert u de functie „Herhalen transliteratie‟. Het resultaat is dat in de gemarkeerde kmc‟s een volgnummer en een schriftcode zijn toegevoegd, en dat bovendien deze kmc‟s zijn „gedupliceerd‟ met de getranslitereerde inhoud (behalve bij systeemkenmerken e.d.) met bijbehorend.volgnummer en schriftcode. Als u bijvoorbeeld een record heeft getranslitereerd van het Cyrillische in het Latijnse schrift, dan kunt u bij het volgende record waarin hetzelfde moet gebeuren, volstaan met het gebruiken van de functie „Herhalen transliteratie‟. De laatste waarden van de functie „Herhalen transliteratie‟ blijven bewaard, ook als u de WinIBW sessie heeft beëindigd.

92 van 99

9.5 Functie ‘Toevoegen volgnummer en schriftcode’ Het is de bedoeling om in (niet-Latijnse) uniscriptieve records, d.w.z. records met niet-Latijns schrift zonder transliteratie in het Latijn, eveneens een volgnummer en een schriftcode aan de relevante kmc‟s toe te voegen. Om e.e.a. te verduidelijken geven we een voorbeeld van het invoeren van een record in Cyrillisch schrift. 1. Bij het invoeren van het record gebruikt u in plaats van het Latijnse schrift het Cyrillische schrift in de kmc‟s 3000, 4000, 4020, 4030, 4060 e.d. U vult de kmc‟s op dezelfde wijze in als voorheen; alleen het schrift is anders. U hoeft zelf geen volgnummers en schriftcodes bij de kmc‟s in te vullen. Tot zover is er in principe geen verschil met de oude situatie.

Afbeelding 9-8 Invoeren titelrecord

2. Markeer vervolgens met de muis op het (invoer- c.q. mutatie)scherm de kmc‟s waaraan u het volgnummer „00‟ en het schrift wenst toe te voegen. Als u geen kmc‟s markeert, betekent dat impliciet dat de toevoeging van volgnummer en schriftcode alleen geldt voor de regel waarin de cursor zich bevindt.

Afbeelding 9-9 Markeren van kmc's waaraan volgnummer en schriftcode moeten worden toegevoegd , op invoerscherm

93 van 99

3. Gebruik vervolgens de functie „Toevoegen volgnummer en schriftcode‟.

Afbeelding 9-10 Toevoegen volgnummer en schriftcode

4. Op het scherm verschijnt een dialoogvenster met twee elementen: Het volgnummer. Dit staat default op „00‟ ingesteld. Het schrift, d.w.z. het originele schrift. Zorg ervoor dat het juiste volgnummer en schrift zijn geselecteerd. Als u het proces wilt afbreken, druk dan op „Annuleren‟. Druk anders op de knop „OK‟.

Afbeelding 9-11 Toevoegen volgnummer en schriftcode

5. Het resultaat is dat in de gemarkeerde kmc‟s een volgnummer en een schriftcode zijn toegevoegd.

Afbeelding 9-12 Kmc's met volgnummer '00' en schriftcode ‘cr’ (Russisch), op invoerscherm

6. De cursor wordt aan het begin van de volgende kmc (of regel) geplaatst, zodat, indien nodig, eenvoudig een of meer andere kmc‟s kunnen worden geselecteerd. Zie voor een nadere

94 van 99

toelichting de volgende paragraaf waarin de functie „Herhalen toevoegen volgnummer en schriftcode‟ wordt besproken. 7. In principe is het record nu gereed om te worden opgeslagen in de database. Wellicht dat er tijdens de validatie van het record nog enkele onvolkomenheden worden gesignaleerd. De laatst geselecteerde waarden van volgnummer en schrift blijven bewaard, ook als u de WinIBW sessie heeft beëindigd.

9.6 Functie ‘Herhalen toevoegen volgnummer en schriftcode’ Om te voorkomen dat iedere keer opnieuw het dialoogvenster van de functie „Toevoegen volgnummer en schriftcode‟ moet worden doorlopen, is de functie „Herhalen toevoegen volgnummer en schriftcode‟ gemaakt. Hierin zijn de waarden opgeslagen die het laatst zijn geselecteerd tijdens „Toevoegen volgnummer en schriftcode‟.

Afbeelding 9-13 Herhalen toevoegen volgnummer en schriftcode

Aangezien niet aan alle kmc‟s een volgnummer en een schriftcode mogen of hoeven te worden toegevoegd, is het vaak niet mogelijk om alle relevante kmc‟s in een record tegelijkertijd te markeren. Dit is uiteraard wel mogelijk als al deze kmc‟s bij elkaar in een record staan. Aangezien het eenvoudig moet zijn om een record in fasen of etappes aan te passen, is de functie „Herhalen toevoegen volgnummer en schriftcode‟ beschikbaar. U plaatst de cursor in de gewenste kmc of u selecteert met de muis een aantal kmc‟s. Vervolgens activeert u de functie „Herhalen toevoegen volgnummer en schriftcode‟. Het resultaat is dat in de gemarkeerde kmc‟s een volgnummer en een schriftcode zijn toegevoegd. Ten slotte wordt de cursor aan het begin van de volgende kmc (of regel) geplaatst, zodat, indien nodig, eenvoudig een of meer andere kmc‟s kunnen worden geselecteerd. Als u in een volgend record dezelfde gegevens wilt toevoegen, dan kunt u volstaan met het gebruiken van de functie „Herhalen toevoegen volgnummer en schriftcode‟.

95 van 99

9.7 Functie ‘Switchen naar geavanceerde zoekscherm’ Als u het toetsenbord heeft omgeschakeld naar een ander schrift, dan komt dat schrift niet alleen terug in het invoer/mutatiescherm, maar ook in de commandobalk. Er is daarom de functie „Switchen naar geavanceerde zoekscherm‟ gemaakt die direct doorschakelt naar het geavanceerde zoekscherm. T.b.v. deze functie is een apart icoontje aan de functiebalk toegevoegd, namelijk een witte pijl in een blauwe cirkel. Een andere mogelijkheid is de toetscombinatie Shift+Alt+S.

Afbeelding 9-14 Icoontje om te switchen naar geavanceerde zoekscherm

In het geavanceerde zoekscherm zijn de mnemonics gescheiden van de inhoud van de zoekvraag. U selecteert de gewenste sleutel en u typt in het gewenste schrift de zoekvraag in. In hoofdstuk 8 ‟NietLatijnse karakters, transliteratie, indexering‟ hebben we beschreven hoe u eenvoudig met een door u gecreëerde toetscombinatie van schrift kunt wisselen. Om een voorbeeld te geven. Als u een ander record in Cyrillisch schrift wilt opzoeken, kunt achter het mnemonic TTL Cyrillische tekst intikken. Maar wellicht dat u op zoek bent naar een trefwoord in Latijns schrift om toe te voegen aan het Cyrillische record. In het eerste geval hoeft u niet van schrift te wisselen als u van het invoerscherm doorschakelt naar het geavanceerde zoekscherm; in het tweede geval wel. De functie „Switchen naar geavanceerde zoekscherm‟ is pas actief als u bent ingelogd en een bestand heeft gekozen.

9.8 Omwerken van reeds getranslitereerde records In het GGC bevinden zich in Latijns schrift getranslitereerde records. Het gaat hierbij onder meer om e Grieks, diverse Cyrillische schriften, Hebreeuws en Arabisch. In kmc 0500 is op de 6 positie aangegeven welk schrift de transliteratie betreft. Bovendien zijn de getranslitereerde delen in het record herkenbaar aan de flèche → en de réaction ⇋. De → staat aan het begin van een getranslitereerd gedeelte en de ⇋ sluit deze af. Het is tamelijk eenvoudig om dergelijke records om te werken naar meerschriftige records. Men past de inhoud van kmc 0500 aan en verwijdert de tekens → en ⇋ uit het record. Als de overblijvende tekst in Latijns schrift wordt getranslitereerd naar bijvoorbeeld Grieks of Russisch met behulp van de WinIBW functies, is het resultaat een meerschriftig record waarin zowel het oorspronkelijke schrift als de transliteratie in Latijns schrift voorkomen.

96 van 99

Index op termen Deze index bevat de belangrijkste begrippen die in deze handleiding voorkomen. Op de pagina’s waarnaar wordt verwezen, vindt u de meest essentiële informatie. Deze index verwijst dus niet naar alle pagina’s waar het betreffende begrip voorkomt. Aanpassingen in Pica formaat, 12 Afleveringen van tijdschriften (PiCarta), 50 Arabische cijfers, 86 Beschikbaarheid (PiCarta), 50 Controlecijfer X in ISBN, ISSN e.d., 86 Cyrillische karakters, 75Ŕ85 Diagnostische presentatie (d), 29 Diakrietische tekens, 63 Enkelschriftige records, 10 Enkelschriftige thesaurusrecords, 18 Expansie. Zie: Online expansie Familiepresentatie van meerdelige en seriële publicaties, 50 Gelabelde presentatie, 26, 31Ŕ32 Gelabelde presentatie (u) filteren op schriftcode, 35Ŕ37 Gelabelde presentatie in blokken, 32Ŕ34 Gelabelde presentatie in blokken (uu) filteren op schriftcode, 38Ŕ39 Geschiedenisscherm, 50 Griekse karakters, 71Ŕ74 Invoer enkelschriftige titelrecords, 15 Invoer meerschriftige titelrecords, 16 Invoer thesaurusrecords, 18Ŕ21 ISBD presentatie, 40 ISBD presentatie filteren op schriftcode, 41Ŕ 43 Korte presentatie (k), 49 Latijns schrift is default, 11 Links-rechts en rechts-links schrift, 51Ŕ55 Meerschriftige records, 9, 10 Meerschriftige thesaurusrecords, 19Ŕ21 MOPC presentatie (j), 44 MOPC presentatie filteren op schriftcode, 48 MOPC presentatie in blokken (jj), 46 Multiscriptief. Zie: Meerschriftig Niet-Latijns schrift invoeren, 60

Niet-Latijnse karakters, 60 Numerieke gedeelte van toetsenbord, 63 Online expansie, 56Ŕ59 Pica karakterset, 9 Schriftcode, 12, 50, 65 Sortering kmc's in record, 26 Sortering schriftsoorten, 26 Speciale karakters, 65 STRIX presentatie (j), 44 STRIX presentatie filteren op schriftcode, 48 STRIX presentatie in blokken (jj), 46 Transliteratie, 10 Uitlijning per presentatie, 53 Unicode, 9, 60 Uniscriptief. Zie: Enkelschriftig Validatie herhaalbare kmc's in titelrecords, 17 Validatie niet-herhaalbare kmc's in titelrecords, 17 Validatie thesaurusrecords herhaalbare kmc's (m.u.v. verwijzingen), 23 niet-herhaalbare kmc's, 22 verwijzingen, 22 Virtueel toetsenbord, 62 Volgnummer, 12, 50 Volgnummer en schriftcode niet altijd toegestaan, 24 WinIBW functie „Herhalen toevoegen volgnummer en schriftcode‟, 95 WinIBW functie „Herhalen transliteratie‟, 92 WinIBW functie „Switchen naar geavanceerde zoekscherm‟, 96 WinIBW functie 'Instellen transliteratie', 89 WinIBW functie 'Toevoegen volgnummer en schriftcode', 93 WinIBW functies, 87 WinIBW2, 9 WinIBW3, 9

97 van 99

Index op afbeeldingen Afbeelding 5-1 Diagnostische presentatie ............................................................................................. 29 Afbeelding 5-2 Diagnostische presentatie ............................................................................................... 30 Afbeelding 5-3 Gelabelde presentatie .................................................................................................... 31 Afbeelding 5-4 Gelabelde presentatie .................................................................................................... 32 Afbeelding 5-5 Gelabelde presentatie in blokken ............................................................................... 33 Afbeelding 5-6 Gelabelde presentatie in blokken ............................................................................... 34 Afbeelding 5-7 Gelabelde presentatie gefilterd op Russisch schrift .............................................. 35 Afbeelding 5-8 Gelabelde presentatie gefilterd op Russisch schrift .............................................. 36 Afbeelding 5-9 Gelabelde presentatie gefilterd op Latijns schrift ................................................... 36 Afbeelding 5-10 Gelabelde presentatie gefilterd op Latijns schrift ................................................ 37 Afbeelding 5-11 ISBD presentatie ........................................................................................................... 40 Afbeelding 5-12 ISBD presentatie ........................................................................................................... 41 Afbeelding 5-13 ISBD presentatie gefilterd op Russisch schrift ..................................................... 42 Afbeelding 5-14 ISBD presentatie gefilterd op Russisch schrift ..................................................... 42 Afbeelding 5-15 ISBD presentatie gefilterd op Latijns schrift .......................................................... 42 Afbeelding 5-16 ISBD presentatie gefilterd op Latijns schrift .......................................................... 43 Afbeelding 5-17 MOPC presentatie ......................................................................................................... 45 Afbeelding 5-18 MOPC presentatie ......................................................................................................... 46 Afbeelding 5-19 MOPC presentatie in blokken .................................................................................... 47 Afbeelding 5-20 Regels uit korte presentatie in het GGC ................................................................ 49 Afbeelding 6-1 Diagnostische presentatie ............................................................................................. 53 Afbeelding 6-2 Gelabelde presentatie .................................................................................................... 54 Afbeelding 6-3 Gelabelde presentatie in blokken ............................................................................... 54 Afbeelding 6-4 ISBD presentatie .............................................................................................................. 54 Afbeelding 6-5 MOPC presentatie ........................................................................................................... 55 Afbeelding 7-1 Thesaurusrecord .............................................................................................................. 58 Afbeelding 7-2 Titelrecord: koepeltitel .................................................................................................... 59 Afbeelding 7-3 Titelrecord met expansies ............................................................................................. 59 Afbeelding 8-1 Character Map .................................................................................................................. 60 Afbeelding 8-2 Diverse instellingen voor een bepaald schrift ......................................................... 61 Afbeelding 8-3 Instellen gewenste toetscombinatie ........................................................................... 62 Afbeelding 8-4 Grieks toetsenbord .......................................................................................................... 62 Afbeelding 9-1 Transliteratiefuncties ...................................................................................................... 87 Afbeelding 9-2 Icoontje om te switchen naar geavanceerde zoekscherm .................................. 88 Afbeelding 9-3 Invoeren titelrecord ......................................................................................................... 89 Afbeelding 9-4 Markeren van kmc's die getranslitereerd moeten worden, op invoerscherm 90 Afbeelding 9-5 Dialoogvenster met volgnummer, bronschrift en doelschrift .............................. 90 Afbeelding 9-6 Getranslitereerde kmc's plus toevoeging volgnummer en schriftcode aan kmc's in origineel schrift en de getranslitereerde kmc's, op invoerscherm ................................. 91 Afbeelding 9-7 Herhalen transliteratie .................................................................................................... 92 Afbeelding 9-8 Invoeren titelrecord ......................................................................................................... 93 Afbeelding 9-9 Markeren van kmc's waaraan volgnummer en schriftcode moeten worden toegevoegd, op invoerscherm ................................................................................................................... 93 Afbeelding 9-10 Toevoegen volgnummer en schriftcode ................................................................. 94 Afbeelding 9-11 Toevoegen volgnummer en schriftcode ................................................................. 94

98 van 99

Afbeelding 9-12 Kmc's met volgnummer '00' en schriftcode „cr‟ (Russisch), op invoerscherm ............................................................................................................................................................................ 94 Afbeelding 9-13 Herhalen toevoegen volgnummer en schriftcode ................................................ 95 Afbeelding 9-14 Icoontje om te switchen naar geavanceerde zoekscherm ................................ 96

99 van 99

Unicode Enkel- en meerschriftige records. Gebruikershandleiding

Recommend Documents