Uitvoeringsprogramma. Wurkje foar Fryslân

Uitvoeringsprogramma

Wurkje foar Fryslân 2014

Inhoud

Inleiding 4

1.

Opbouw Uitvoeringsprogramma 1.1 Economische Structuurversterking 1.2 Uitwerking maatregelen 1.3 Doelenboom 1.4 Monitoringskader

2. Werkwijze 2.1 Aanvalsplannen 2.2 Quick wins 2.3 Incidentele en Urgente projecten 2.3.1 Incidentele projecten 2.3.2 Urgente projecten 2.4 Communicatie

6 6 9 9 12

14 14 15 17 17 17 18

3. Vergroten Innovatievermogen 20 3.1 Doelstelling 20 3.2 Achtergrond 20 3.2.1 Urgentie tot innovatie 20 3.2.2 Urgentie tot verduurzamen 21 3.3 Aanvalsplan Innovatief Fryslân 22 3.4 Voortgang maatregelen 23 3.4.1 Onderzoeksfaciliteiten agrofood 23 (Maatregel 2) 3.4.2 Demo-/proefopstellingen watertech- 24 nologie (Maatregel 5) 3.4.3 Samenwerking Ondernemers-Overheid- 25 Onderwijs Toerisme & Recreatie (Maatregel 7) 3.4.4 Innovatie duurzame energiebesparing, 26 hergebruik en energieproductie (Maatregel 18) 3.4.5 Faciliteit circulaire economie 26 (Maatregel 15) 3.4.6 Innovatief bedrijfsleven 27 (Maatregel 20 en 21)

2 Uitvoeringsprogramma

4. Beschikbaarheid Bedrijfsfinanciering 4.1 Doelstelling 4.2 Achtergrond 4.3 Financieringsstrategie 4.4 Voortgang maatregelen 4.4.1 MKB Kredietfaciliteit “Ondernemersimpuls Fryslân” 4.4.2 Fryslân Fernijt IV 4.4.3 Doefonds 4.4.4 Fûns Skjinne Fryske Energie 4.4.5 Strategische innovatie- en groeifaciliteit (Maatregel 11 en 12) 4.4.6 Prime mover faciliteit (Maatregel 13) 4.4.7 Fund of Funds (Maatregel 14)

28 28 28 29 31 31 32 33 34 34 35 36

5. Versterken Menselijk Kapitaal 38 5.1 Doelstelling 38 5.2 Achtergrond 38 5.3 Aanvalsplan 40 5.4 Maatregelen 41 5.4.1 Innovatief bedrijfsleven 41 (Maatregel 20 en 21) 5.4.2 Arbeidsmarkt: gekwalificeerd personeel 43 (Maatregel 22 en 23) 5.4.3 Onderwijs: hoogwaardige 46 kennisinfrastructuur (Maatregel 24 en 25) 5.4.4 Budget financiering incidentele projecten 48 Menselijk Kapitaal (Maatregel 26)

6. Organiserend Vermogen 50 6.1 Doelstellingen 50 6.2 Achtergrond 51 6.3 Cluster- & netwerkvorming 51 6.3.1 Beleid Cluster- & Netwerkvorming 51 6.3.2 Voortgang maatregelen 53 6.3.2.1 Clusters en netwerken Agrofood 53 (Maatregel 3) 6.3.2.2 Clusters en netwerken Watertechnologie 54 (Maatregel 6) 6.3.2.3 Clusters en netwerken toerisme & 54 recreatie (Maatregel 8) 6.3.2.4 Clusters en netwerken Zorg/Healthy 55 Ageing (Maatregel 19) 6.4 Internationaal ondernemen 55 6.4.1 Aanvalsplan internationaal ondernemen 55 6.4.2 Voortgang maatregelen 57 6.4.2.1 Marketing/exportbevordering agrofood 57 (Maatregel 1) 6.4.2.2 Internationale propositie/acquisitie 58 watertechnologie (Maatregel 4) 6.4.2.3 MKB Internationaal ondernemen 58 (Maatregel 16) 6.4.2.4 Evenementenfonds (Maatregel 9) 59 6.5 Vestigingsklimaat 59 6.5.1 Aanvalsplan vestigingsklimaat 59 6.5.2 Verbeteren vestigingsklimaat 60 (Maatregel 17) 6.5.3 Budgetfinanciering incidentele projecten 61 (Maatregel 10)

7. Verbeteren kwaliteit leefomgeving 62 7.1 Doelstellingen 62 7.2 Aanvalsplan woningmarkt 62 7.3 Voortgang maatregelen 63 7.3.1 Renovatieregeling goedkope 63 koopwoningen (Maatregel 27) 7.3.2 Participatieregeling bijzondere 64 huurprojecten (Maatregel 28) 7.3.3 Corporatieregeling (Maatregel 29) 65 7.3.4 Herbestemmingsregeling bestaande 66 panden (Maatregel 30) 7.3.5 Expeditie Fryslân / Woonoffensief 66 (Maatregel 31) 7.3.6 Projectfinanciering urgente projecten 68 (Maatregel 32) 7.3.7 Aanpassen monumentenregeling 68 (Maatregel 33) 7.3.8 Aanvullen cultuurfonds (Maatregel 34) 69 7.3.9 Inventarisatie karakteristieke bebouwing 70 (Maatregel 35) 7.3.10 Budget financiering incidentele projecten 70 Kwaliteit leefomgeving (Maatregel 36)

8. Financiële Vertaling (aansluiting Berap)

72

Bijlage 1 Conversietabel

78


We geven onze samenwerking met de mienskip vorm door middel van aanvalsplannen. Samen met betrokken partijen werken we de maatregelen die we benoemd hebben in de Investeringsagenda Wurkje foar Fryslân verder uit. Het aanvalsplan Woningmarkt, waarmee een impuls wordt gegeven aan de Friese woningmarkt, is al volop in uitvoering en de eerste resultaten worden geboekt. In dit uitvoeringsprogramma zetten we de volgende stappen in de uitvoering van de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân. Samen met de mienskip werken we aan een moaier en sterker Fryslân.

Inleiding

Voor u ligt het uitvoeringsprogramma Wurkje foar Fryslân 2014. In november 2013 hebben wij uw Staten bij de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân een eerste uitvoeringsprogramma voorgelegd. In dit uitvoeringsprogramma 2014 hebben we de volgende slag met de investeringsagenda gemaakt. Inmiddels zijn we volop aan de slag en aan het werk voor Fryslân. We zijn op heel veel fronten in gesprek met de mienskip om er in gezamenlijk overleg ervoor te zorgen dat onze middelen op een goede manier worden ingebed en structureel ten goede komen aan de Friese economie. Een nieuwe manier van werken die zorgt voor nieuwe energie, in de mienskip en in de organisatie. We boeken de eerste resultaten met de uitvoering van onze quick wins waarmee we voornamelijk tijdelijke werkgelegenheid realiseren. Die zijn volop in uitvoering. Voor de subsidieregelingen Talint foar Fryslân, de Friese Energiepremieregeling en de STINAF II bijvoorbeeld ontvingen we al vele aanvragen. Recent voegden we daar ook nog de Ondernemersimpuls en de lancering van het Deltaplan Digitalisering aan toe waarmee we op de korte termijn een effect bereiken voor de Friese economie. Nu zetten we verder in op het bereiken van structurele arbeidsplaatsen om de economie in Fryslân omhoog te helpen. Met als hoofddoel de versterking van de economische structuur van Fryslân. We bouwen dit uitvoeringsprogramma op aan de hand van de vijf subdoelen die we in de investeringsagenda hebben benoemd: Vergroten van het innovatievermogen, Beschikbaar stellen van bedrijfsfinanciering, Versterken van het menselijk kapitaal, Vergroten van het organiserend vermogen en Verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving. Met de maatregelen die uw Staten in de investeringsagenda hebben vastgesteld realiseren we deze subdoelen.



hoofdstuk

1

Opbouw Uitvoeringsprogramma

1.1 Economische Structuurversterking Duurzaam investeren in tijden van crisis. Dit is het doel van het investeringsprogramma Wurkje foar Fryslân. Dit doel vraagt een tweeledige aanpak die het midden zoekt tussen aan de ene kant een snel effect voor de Friese mienskip en aan de andere kant een aanpak die op de langere termijn zorgt voor duurzame versterking van de structuur van de Friese economie.

Economische structuurversterking definiëren we als duurzame vergroting van het verdienvermogen, de concurrentiekracht en de samenhang van het regionale bedrijfsleven. Het verdienvermogen wordt onder meer bepaald door de productiviteit. Productiviteit hangt samen met het opleidingsniveau. Sectoren met veel hoger opgeleiden kennen over het algemeen een hogere productiviteit en toegevoegde waarde dan sectoren met veel lager opgeleiden. Innovatie leidt ertoe dat de productiviteit en toegevoegde waarde van een bedrijf toeneemt, de concurrentiekracht wordt vergroot. Bedrijvigheid met een hoge toegevoegde waarde zet bovendien een keten in beweging, doordat via toeleveranciers en dienstverleners gezorgd wordt voor banen elders in de economische keten. In de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân hebben we op basis van drie thema’s (economische structuurversterking, versterken menselijk kapitaal en verbeteren kwaliteit leefomgeving) maatregelen gedefinieerd ter versterking van de economische structuur van Fryslân. Deze maatregelen werken we in dit uitvoeringsprogramma verder uit op basis van vijf voorwaarden voor economische structuurversterking die wij in de investeringsagenda hebben gedefinieerd. Deze voorwaarden hebben we in dit uitvoeringsprogramma vertaald naar onderstaande subdoelen: 1. 2. 3. 4. 5.

Vergroten van het innovatievermogen Beschikbaarheid van bedrijfsfinanciering (kapitaal) Versterking van het menselijk kapitaal Vergroten van het organiserend vermogen van bedrijven, kennisinstellingen en overheden (triple helix) Vergroten van de aantrekkelijkheid van de leefomgeving

Dit uitvoeringsprogramma 2014 is opgebouwd rond de vijf genoemde subdoelen. Deze keuze maken we omdat hiermee de samenhang tussen de maatregelen en de (smart)doelen beter tot uitdrukking komt.

De snelle effecten realiseren we met de uitvoering van de quick wins. Met deze acties realiseren we snel tijdelijke werkgelegenheid in verschillende sectoren. Hiermee maken we op de korte termijn een verschil voor de mienskip. In juli 2013 hebben uw Staten enkele projecten benoemd als quick wins. Deze hebben we in een verschillend tempo tot uitvoering gebracht. De projecten zijn met enthousiasme ontvangen en er is in een aantal gevallen een overweldigende belangstelling voor de opengestelde regelingen. In paragraaf 2.2 geven we in een tabel een overzicht van de stand van zaken van alle quick wins. Over de bijdrage die deze quick wins hebben gehad op de werkgelegenheid in onze provincie rapporteren we bij de midterm review. Het doel van Wurkje foar Fryslân is een substantiële versterking te realiseren in de structuur van de Friese economie. Om als provincie een forse kwaliteitssprong teweeg te brengen in de structuur van de economie moeten we onze middelen doordacht inzetten, dat is geen actie voor de korte termijn. Een impuls van € 300 mln. is een grote investering. Om te voorkomen dat we de middelen te snel en zonder blijvend resultaat inzetten moeten we samen met de betrokken partijen plannen leggen onder onze investeringen die ook gedragen worden door de mienskip. Hiervoor maken we aanvalsplannen. In hoofdstuk 2 komen we hierop terug.



Per subdoel beschrijven we hoe we in brede zin invulling geven aan dit onderwerp. Daarnaast beschrijven we de maatregelen waarmee we uitvoering geven aan dit subdoel en de status en planning daarvan.

1.2 Uitwerking maatregelen In dit uitvoeringsprogramma werken we de maatregelen die we hebben beschreven in de investeringsagenda en het vorige uitvoeringsprogramma verder uit en scherpen ze waar nodig aan. Het programma bouwen we op vanuit het programmadoel economische structuurversterking (dat moet leiden tot 2.500 – 5.000 structurele arbeidsplaatsen). Daarna pellen we af via subdoel, smart doel, de maatregelen, instrumenten en projecten. Per maatregel hebben we de acties geformuleerd die nodig zijn om de maatregel tot uitvoering te brengen. Hierbij kijken we steeds terug naar het bestaande beleid om te bepalen hoe we vanuit Wurkje foar Fryslân de ‘plus’ op het lopende beleid kunnen zetten. Wanneer we tot de conclusie komen dat het beleid nog onvoldoende (scherp) is geformuleerd dan doen we hiervoor een inhaalslag. Een voorbeeld hiervan is het aanvalsplan Menselijk Kapitaal dat we als bijlage bij dit uitvoeringsprogramma hebben gevoegd.

1.3 Doelenboom De vijf beschreven subdoelen hebben een relatie met het hoofddoel en de indicatoren die indicatief zijn voor wat we met Wurkje foar Fryslân willen bereiken. Wanneer we de doelen uit de investeringsagenda ordenen op basis van de subdoelen en de maatregelen daar aan koppelen, dan komen we tot het overzicht op pagina 10 en 11.



Doelenboom WFF subdoel

smart doel

maatregel 2 Onderzoeksfaciliteiten agrofood 5 Demo-/proefopstellingen watertechnologie

Vergroten innovatievermogen

Quick Wins

Stijging innovatie index van score 72 in 2012 naar nationaal gemiddelde van 100 in 2020

7 Samenwerking Ondernemers-Overheid-Onderwijs Toerisme & Recreatie 15 Faciliteit circulaire economie 18 Innovatie duurzame energiebesparing, hergebruik en energieproductie 20+21 Innovatief bedrijfsleven

n R&T Projecten n STINAF

MKB Kredietfaciliteit "Ondernemersimpuls Fryslân”

n Friese energiepremie n Traineeregeling

Beschikbaarheid

n Deltaplan digitalisering

bedrijfsfinanciering

In 2020 aan 500 bedrijven voor in totaal € 100 mln. aan financiering

11+12 Strategische innovatie- en groeifaciliteit 13 Prime mover faciliteit 14 Fund of Funds

n Binnenvaarthaven Drachten n Monumentenregeling n MKB kredietfaciliteit Versterken menselijk kapitaal

Alle Friese MBO en HBO instellingen scoren op de scorelijst keuzegids MBO/HBO voltijds in 2020 bovengemiddeld.

hoofddoel

Werkloosheid neemt af van 10% tot 5 % in 2030

Economische structuurversterking

20+21 Innovatief bedrijfsleven 22+23 Arbeidsmarkt: gekwalificeerd personeel 24+25 Onderwijs: hoogwaardige kennisinfrastructuur 26 Budget financiering incidentele projecten Menselijk Kapitaal

1 Marketing/exportbevordering agrofood

1. Werkgelegenheidstoename: 1600 tijdelijke

3 Clusters en netwerken Agrofood

arbeidsjaren t/m 2016 en 2000 – 5000 vaste

4 Internationale propositie/acquisitie watertechnologie

arbeidsplaatsen t/m 2020

6 Clusters en netwerken Watertechnologie

2. Revolverendheid: minimaal 115 miljoen terugvloeiend in 2030 3. Multiplier: in 2020 minimaal 300 miljoen aan

Vergroten organiserend vermogen

Toename van het aantal exporterende bedrijven (van 7% naar 10 & in 2020)

8 Clusters en netwerken toerisme & recreatie 9 Evenementenfonds 10 Budgetfinanciering incidentele projecten

externe financiers

16 MKB Internationaal ondernemen 17 Verbeteren vestigingsklimaat 19 Clusters en netwerken Zorg/Healthy Ageing

Vooruitlopend op investeringsagenda n Nieuw Thialf n Investeringsagenda Heerenveen & Smallingerland n Breedband start-up projecten

Vergroten aantrekkelijkheid leefomgeving

Restauratie/herbestemming 85 karakteristieke panden

27 Renovatieregeling goedkope koopwoningen

Kwaliteitsverbetering 1250 woningen

29 Corporatieregeling

28 Participatieregeling bijzondere huurprojecten

30 Herbestemmingsregeling bestaande panden Doorstroming op de woningmarkt (500 pers.) Realiseren 245 – 465 opleidingsplaatsen in de bouw in 2020 Inzet 60 jongeren in het restauratie ambacht in 2020

31 Expeditie Fryslân / Woonoffensief 32 Projectfinanciering urgente projecten 33 Aanpassen monumentenregeling 34 Aanvullen cultuurfonds 35 Inventarisatie karakteristieke bebouwing 36 Budget financiering incidentele projecten Kwaliteit leefomgeving



1.4

Monitoringskader

Door monitoring en het uitvoeren van een evaluatie kunnen we achterhalen in welke mate de doelen van dit programma worden behaald. Binnen Wurkje foar Fryslân wordt de uit te voeren monitoring geconcretiseerd in een op te stellen monitoringskader door het cluster Beleidsonderzoek van de provinciale afdeling Informatievoorziening. Daardoor kunnen de doelen van het programma Wurkje foar Fryslân zodanig worden gemonitord dat 3-jaarlijkse evaluaties mogelijk zijn.

Overzicht monitoring Wurkje foar Fryslân Doel

Kengetal

Werkgelegenheids-toename

Tijdelijke arbeidsjaren Vaste arbeidsjaren

Bron

Enquêtes onder de deelnemende instellingen Enquêtes voor Provinciaal Werkgelegenheidsregister

De monitoring wordt gericht op het hoofddoel economische structuurversterking, wat leidt tot werkgelegenheidstoename en op de subdoelen (1) vergroten innovatievermogen, (2) beschikbaarheid bedrijfsfinanciering, (3) versterking menselijk kapitaal, (4) vergroten organiserend vermogen en (5) vergroten aantrekkelijkheid leefomgeving. De metingen en rapportages worden ingeregeld via de reguliere P&C-cyclus en 3-jaarlijkse midterm reviews. Aan de subdoelen van het programma worden te meten kengetallen gekoppeld. Die kengetallen worden zoveel mogelijk verkregen uit bestaande bronnen. Waar nodig worden extra gegevens verzameld. Ook komt een duidelijke verantwoordelijkheid bij overheden, instellingen en bedrijven te liggen voor het aanleveren van verantwoordingsgegevens. Het nadeel van deze methode is het gevaar van subjectiviteit van de aangeleverde informatie. Dit risico wordt opgevangen door steekproefsgewijze controle op de informatie uit te voeren. De quick wins dragen met name bij aan de tijdelijke werkgelegenheid. De monitoring ervan zal dus op een andere wijze plaats vinden. Een ex ante evaluatie van de bereikte doelen vindt in de midterm review van 2016 plaats. Speciale aandacht wordt gegeven aan de vraag hoe de beleidseffectiviteit van Wurkje foar Fryslân kan worden vastgesteld, omdat zaken als werkgelegenheid en de beschikbaarheid van bedrijfsfinanciering voortdurend aan ‘autonome’ nationale en internationale verandering onderhevig zijn.


van april 2017 en april 2020 Vergroten innovatievermogen

Innovatie index

CBS/ ING

Beschikbaarheid

Verstrekte financiering

Administratie provincie Fryslân

bedrijfsfinanciering Versterking menselijk kapitaal

Afhankelijk van het nog te for-

CBS, Staat fan Fryslân

muleren SMART-doel

keuzegids MBO

n

aantal werklozen

n

positie op ranglijst keuzegids

keuzegids HBO

Vergroten organiserend

Toename aantal exporterende

Aanvullende vragen bij

vermogen

bedrijven

enquêtes voor Provinciaal Werkgelegenheidsregister

Vergroten aantrekkelijkheid

85 karakteristieke panden en

Administratie provincie

leefomgeving

kleinschalige bouwwerken

Fryslân en gegevens Prins

Kwaliteitsverbetering 1250 woningen Groei verhuismobiliteit met 500

Bernhard Cultuurfonds Administratie provincie Fryslân

personen t.o.v. 2012

Kadaster

Realisatie 245- 465 opleidings-


plaatsen in de bouw

Fryslân

Inzet 60 jongeren in het restau-


ratieambacht

Fryslân


hoofdstuk

2

Werkwijze

2.1 Aanvalsplannen Bij de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân in november 2013 hebben uw Staten ook het aanvalsplan Woningmarkt vastgesteld. In het aanvalsplan woningmarkt is op basis van overleggen met alle stakeholders uit de sector een aantal prioritaire opgaven geformuleerd. Op basis daarvan zijn maatregelen geformuleerd die de meest urgente opgaven op de Friese woningmarkt op korte termijn aanpakken en die ook op langere termijn effect hebben. Deze maatregelen maken onderdeel uit van de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân. Een voorbeeld van hoe de geformuleerde maatregelen in co-creatie met de mienskip zijn vormgegeven. Omdat dit proces met de betrokken partijen al heeft plaatsgevonden kunnen deze maatregelen snel tot uitvoering worden gebracht. In de planning valt daarom op dat de instrumenten uit het thema ‘Verbeteren kwaliteit leefomgeving’ meestal als eerste tot besluitvorming komen. Om de structuur van de Friese economie te versterken is het van belang dat ook voor de andere vier subdoelen een aantal aanvalsplannen worden opgesteld. In de volgende hoofdstukken worden de maatregelen uit de investeringsagenda uitgewerkt binnen de vijf subdoelen voor economische structuurversterking. Voor iedere bouwsteen wordt in samenspraak met de sector een aanvalsplan opgesteld. Het subdoel organiserend vermogen is opgebouwd uit de aanvalsplannen internationaal ondernemen, het aanvalsplan versterken vestigingsklimaat en de visie op clustervorming. Bij dit uitvoeringsprogramma leggen wij u het aanvalsplan Menselijk Kapitaal voor. Dit is een verdere uitwerking van de Beleidsvisie Economie ‘Groen, Slim en Grensverleggend’ en geeft concrete kaders aan de inzet van de middelen voor


Menselijk Kapitaal die binnen de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân beschikbaar zijn. Daarnaast wordt op dit moment in samenwerking met de sectoren gewerkt aan een aanvalsplan Bedrijfsfinanciering. Deze aanvalsplannen zijn nodig om de maatregelen in te bedden in de betreffende sectoren, draagvlak te creëren en ervoor te zorgen dat de maatregelen een structureel effect hebben, maar zijn ook tijdrovende processen. Om ervoor te zorgen dat we met Wurkje foar Fryslân effect blijven bereiken voor de mienskip werken wij enkele maatregelen al gedeeltelijk uit, vooruitlopend op deze aanvalsplannen. In het volgende hoofdstuk beschrijven we per bouwsteen het proces en daarna per bijbehorende maatregel de geplande acties. Per subdoel en maatregel beschrijven we in dit uitvoeringsprogramma de fase waarin de ontwikkeling zich bevindt:

Beleidsvorming

(Aanvals)plan

Voorbereiding uitvoering

Uitvoering/ beheer

n Beleidsvorming Dit betreft de vaststelling van het gewenste maatschappelijk effect en/of de op grond daarvan vast te stellen SMART doelen. We bekijken steeds per maatregel of het bestaande beleid moet worden aangescherpt dan wel aangevuld. Dit is niet voor iedere maatregel nodig; n (Aanvals)plan In het aanvalsplan vindt de overgang tussen beleidsvorming en –uitvoering plaats. Er wordt in samenwerking en overleg met de betreffende stakeholders binnen de sector een concreet plan van aanpak gemaakt om te komen tot de voorbereiding van de realisatie van instrumenten en activiteiten; n Voorbereiding van de uitvoering Op basis van het vastgesteld beleid en het gehonoreerde (aanvals)plan wordt de uitvoering verder voorbereid; n Uitvoering Het instrument/project waarmee uitvoering wordt gegeven aan de maatregel is in werking. Veelal zullen er meerdere instrumenten worden gerealiseerd waarmee uitvoering wordt gegeven aan een maatregel.

2.2 Quick wins In de kadernota 2014 hebben uw Staten een aantal Quick wins vastgesteld waarmee op korte termijn een effect kan worden gerealiseerd voor de Friese economie. Daarnaast hebben uw Staten besloten over enkele projecten die vooruitlopen op de investeringsagenda. Over de voortgang van deze Quick wins en de vooruitlopende projecten rapporteren we via de Planning en Control cyclus in de beraps en de jaarstukken. De resultaten nemen we mee in de driejaarlijkse evaluaties. In het volgende


schema geven we de voortgang van de Quick wins en de vooruit lopende projecten weer. In de jaarstukken 2013 en in de berap is de voortgang inhoudelijk toegelicht. Voor wat betreft de investeringsagenda Heerenveen Smallingerlang, Nieuw Thialf en de quick- win Breedband Achtkarspelen stellen we voor om de verantwoording over deze projecten plaats te laten vinden in het ontvangende begrotingsprogramma, in plaats van in programma 11. De achtergrond van dit voorstel is dat de financiering van deze projecten vanuit Wurkje foar Fryslân aanvullend is op de financiering uit de reguliere begroting.

Kredietregeling MKB Ondernemersimpuls Fryslân (QW) Energiepremieregeling (inititiatiefvoorstel) Versterking menselijk kapitaal

Digitaliseren cultureel erfgoed (QW)

Uitvoering

Stagnerende projecten Recreatie en Toerisme (QW)


Stimuleringsregeling Toeristisch Natuurlijk Fryslân (STINAF) (QW)

2.3.1 Incidentele projecten Binnen de subdoelen vergroten innovatievermogen, versterken menselijk kapitaal, vergroten organiserend vermogen en vergroten aantrekkelijkheid leefomgeving is budget voor incidentele projecten. Deze budgetten zijn bedoeld voor incidentele financiering van uitzonderlijke projecten die het verschil kunnen maken en een unieke kans bieden voor economische structuurversterking, versterking menselijk kapitaal of verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving. De projecten die voor deze incidentele financiering in aanmerking komen, moeten voldoen aan de volgende criteria:

Aanvalsplan

Economische en maatschappelijke structuurversterking

Quick wins & projecten uit eerdere besluitvorming

Beleids-vorming

Thema

2.3 Incidentele en Urgente projecten

n Eenmalige financiering vanuit Wurkje foar Fryslân; n Gaat in principe om investeringen en niet om bijdrage in exploitatie; n Qua aard, omvang en/of doelgroep uniek voor Fryslân; n Vergt provinciale bijdrage van tenminste € 1 mln.; n Heeft (overeenkomstig het hele programma Wurkje foar Fryslân) een multiplier van tenminste twee; n Levert een meer dan gemiddelde extra (directe en/of indirecte) werkgelegenheid op; n Kan niet of onvolledig uit andere bronnen worden gefinancierd; n Leidt tot een substantiële toename in toegevoegde waarde, marktaandeel en/of synergie-effecten voor de Friese economie, menselijk kapitaal of gebouwde omgeving. In uitzonderlijke gevallen kunnen Gedeputeerde Staten beargumenteerd van één of meer van deze criteria afwijken.

Traineeships (Talint foar Fryslân) (QW) Kwaliteits verhoging leefomgeving

Monumentenregeling (QW) Verbetering Binnenhaven Drachten (QW) Investeringsagenda Smallingerland Investeringsagenda Heerenveen Nieuw Thialf Breedband start-up projecten

(QW: Quick Wins)


Gedeputeerde Staten kunnen partijen gericht uitnodigen om een aanvraag in te dienen. Hierbij wordt in eerste instantie gekeken naar de ideeën zoals wij die in 2013 hebben ontvangen.

2.3.2 Urgente projecten Daarnaast zijn er urgente projecten binnen de verschillende maatregelen. Het gaat hierbij om projecten waarbij initiatiefnemers in de startblokken staan en die snel gerealiseerd kunnen worden. Hiermee wordt op korte termijn een impuls gegeven aan de economische structuurversterking. In de omschrijving van de maatregelen in dit uitvoeringsprogramma benoemen we op een aantal plekken initiatieven die wij op dit moment begeleiden naar een aanvraag tot financiering. In een aantal gevallen is het vanwege bedrijfsgevoelige informatie of omdat nog onvoldoende zekerheden bestaan voor een project nog niet wenselijk om hiervan al melding te maken. Dat betekent dat er op dit moment meer projecten begeleid worden dan benoemd worden in dit uitvoeringsprogramma. Binnen Verbeteren kwaliteit leefomgeving is het eerste urgente project al beschikt en is voor 4 projecten een lening onder opschortende voorwaarden toegezegd.


Deze projecten worden beschikt vooruitlopend op regelingen waarmee we de maatregelen uitwerken. Op deze projecten zijn criteria van toepassing die later in de regeling worden uitgewerkt. Dit kan alleen voor regelingen waarvoor uw Staten ons College mandaat hebben gegeven, d.w.z. maatregelen met een omvang tot en met € 5 mln. Voor regelingen die vallen binnen maatregelen met een omvang groter dan € 5 mln. geldt dat uw Staten de bevoegdheid hebben om de kaders voor de regeling vast te stellen. In die gevallen kunnen wij niet beschikken vooruitlopend op een regeling.

2.4 Communicatie Met de inzet van communicatie over het programma Wurkje foar Fryslân willen we draagvlak creëren bij de Friese Mienskip voor de besteding van de € 300 mln. Nuonmiddelen. Gerichte communicatie draagt eraan bij dat Wurkje foar Fryslân duidelijk zichtbaar en herkenbaar wordt voor burgers, bedrijven en medeoverheden. Ons uitgangspunt hierbij is dat verschillende doelgroepen in Fryslân weten dat de provincie Fryslân met het programma een extra investering doet van € 300 mln. om mensen aan het werk te krijgen. Dit willen we bereiken door te communiceren over de verschillende projecten die voortvloeien uit de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân.

en uitvoering van projecten mogelijk maakt. Met samenwerkingspartners maken we afspraken over de communicatie zodat, wanneer zij naar buiten treden, Wurkje foar Fryslân ook genoemd wordt. We maken hier duidelijke afspraken over voordat het project van start gaat. Op bouwborden van samenwerkingspartners wordt bijvoorbeeld ook Wurkje foar Fryslân als medefinancier genoemd. In dit Uitvoeringsprogramma noemen wij i.v.m. de (concurrentie)gevoeligheid geen ideeën en plannen van initiatiefnemers die nog in procedure zijn en nog niet zijn beschikt. Er is in dit uitvoeringsprogramma wel een kalender opgenomen waarop duidelijk is aangegeven welke instrumenten en beschikte grotere projecten onder de vlag van Wurkje foar Fryslân zijn uitgevoerd en gepland staan. Daarnaast sluiten we communicatief aan bij programma’s binnen de provincie die een duidelijke link hebben met de doelstellingen van Wurkje foar Fryslân, zoals de financieringsinstrumenten Fryslân Fernijt en het Doefonds.

Voorbeelden van een aantal communicatiemiddelen Wurkje foar Fryslân Sociale media Twitter (@FryslanWurkje) Facebook.com/fryslanwurkje

Voor onze eigen communicatie kiezen we een vorm waardoor de projecten van Wurkje foar Fryslân door iedereen als zodanig worden herkend. Hierbij sluiten we aan bij de huisstijl van de provincie Fryslân. Wurkje foar Fryslân wordt dan ook altijd getoond in de huisstijl van de provincie. De vormgeving en overige huisstijlelementen van de provincie zijn leidend in alle uitingen van Wurkje foar Fryslân. Daarnaast brengen we mensen in beeld die vertellen wat Wurkje foar Fryslân voor hen betekent. In persberichten die wij of onze partners versturen wordt duidelijk het achterliggende doel van Wurkje foar Fryslân gecommuniceerd. Bij persmomenten of toespraken wordt het programma genoemd en toegelicht. Onze opdrachtgevers, partners, subsidieontvangers en eigen medewerkers kennen onze missie en visie en dragen deze uit. We zorgen voor regelmatige exposure in de lokale, regionale en landelijke media.

Nieuwsbrief Publicaties (advertenties bijv.)

De succesmomenten van Wurkje foar Fryslân vieren we met betrokkenen en pers. Bij de start en uitvoering van de diverse projecten benadrukken we dat dit (mede) mogelijk is gemaakt door het programma Wurkje foar Fryslân. We passen de volgende middelen toe: n De website www.fryslan.nl/wurkjefoarfryslan. Hierop staan een totaaloverzicht en het laatste nieuws, de regelingen en andere relevante informatie. Ook worden hier filmpjes getoond van projecten die lopen; n We zetten in op social media zoals Twitter en Facebook; n Er komt maandelijks een digitale nieuwsbrief uit met de belangrijkste ontwikkelingen.

Bouwbord /Posters etc.

Naast de inzet van onze eigen communicatiemiddelen is onze strategie er vooral op gericht onze samenwerkingspartners het platform te bieden om de provincie en Wurkje foar Fryslân te etaleren en te promoten als de organisatie die de financiering



hoofdstuk

3

Vergroten Innovatievermogen

We zetten in op het vergroten van het innovatievermogen (kennisintensiteit, arbeidsproductiviteit) van met name het MKB, waarbij wij ons vooral richten op het scheppen van randvoorwaarden voor samenwerking, kennisuitwisseling en (co) financiering van bedrijfsinstrumenten.

3.1 Doelstelling n Uitbreiding van het innovatieve vermogen van ondernemingen, onderzoek en onderwijs door een toename van valorisatieprojecten in de agrofood sector; n Ontwikkeling van grootschalige voorbeeld/icoonprojecten van nieuwe concepten en technieken in de watertechnologiesector; n Stimuleren van samenwerkingsinitiatieven tussen ondernemers, onderzoek en onderwijs om het innovatievermogen van toeristisch recreatieve ondernemers te bevorderen; n Versterking innovatievermogen Fries Midden- en Kleinbedrijf (MKB).

communicatiemiddelen dan vroeger. Naast private opbrengsten genereert innovatie aanvullende sociale opbrengsten bij anderen zonder dat het betreffende bedrijf hiervoor voldoende wordt beloond. Zo maakt kennis nieuwe kennis en leidt het ene product tot weer andere producten. Door hun schaalomvang hebben MKB-bedrijven beperkte mankracht en eigen financiële middelen om te innoveren. Zo ontberen zij de benodigde schaal om innovatie investeringen te kunnen doen, of kan het voor komen dat zij gezien hun omvang minder interessant lijken voor private financiers van risicovolle innovatieprojecten. Daarnaast hebben MKB-bedrijven vaak meer moeite om de weg te vinden naar kennisinstellingen en daar hun relevante kennis te vergaren. Deels komt dit door hun beperkte mankracht, doordat zij niet gezien worden of niet interessant genoeg lijken.

3.2.2 Urgentie tot verduurzamen Veel bedrijven vinden dat zij een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben op het gebied van mens, maatschappij en milieu. Zes van de tien Nederlandse bedrijven vinden dat ze nu al een belangrijke duurzame bijdrage leveren. Een grote meerderheid vindt dat het Nederlandse bedrijfsleven wereldtop moet zijn op het gebied van duurzaamheid. De urgentie tot het verduurzamen van onze economie wordt iedere dag groter. Het verbruik van grondstoffen, energie en water en de uitstoot van schadelijke stoffen staan in geen verhouding tot wat de aarde kan dragen. Wereldwijde bevolkingsgroei, armoede en de afname van biodiversiteit zijn vraagstukken waarvoor we dringend oplossingen moeten vinden. Steeds duidelijker wordt dat de omslag naar een groene en sociale economie voor bedrijven en investeerders allerlei kansen biedt. Wie nu investeert in een duurzame en sociale toekomst, plukt daar op korte en lange termijn de vruchten van. Bedrijven die de omslag maken zijn zuiniger met dure grondstoffen, innoveren meer, zijn socialer en hebben betrokken medewerkers. Dat maakt hen sterker en slagvaardiger. Veel duurzame oplossingen vergen in eerste instantie hogere investeringen, waar

3.2 Achtergrond 3.2.1 Urgentie tot innovatie Het MKB in Fryslân is relatief klein en blijft achter qua dynamiek (starters), innovatie en export. Bedrijven hebben belang bij investeringen in innovatie, omdat dat betere en/of nieuwe producten oplevert met winstmogelijkheden en/of leidt tot behoud van hun marktpositie. Ook de maatschappij in brede zin heeft belang bij innovatie. Innovaties leiden bijvoorbeeld tot betere zorg en betere/meer



later lagere exploitatiekosten tegenover staan. Bovendien brengen dergelijke oplossingen vaak hogere risico’s met zich mee, omdat ze minder bekend zijn voor de markt, relatief duurder zijn, andere technische specificaties hebben, niet geheel passen in de huidige weten regelgeving, etc. Bovendien vragen duurzame producten en processen om andere partners en samenwerking in de keten, met andere verdienmodellen en verdeling van kosten en toegevoegde waarde. Het gaat daarbij onder andere om life cycle analyse en costing, hergebruik van reststromen, het sluiten van kringlopen (reststoffen van het ene bedrijf als grondstoffen voor andere, ofwel Cradle-to-Cradle), zoveel mogelijk regionale verzameling, productie en verwerking van grondstoffen en producten en allianties tussen partijen die normaliter niet met elkaar samenwerken.

3.3 Aanvalsplan Innovatief Fryslân De Economische beleidsvisie ‘Groen, slim en grensverleggend’ van de provincie Fryslân (2012) benadrukt het belang van innovatie voor de regionale economische ontwikkeling. De provincie richt zich daarbij zowel op versterking van speerpuntsectoren als agrofood en watertechnologie, als op stimulering van innovatie bij het MKB. Innovatieve ondernemers zijn de motor van de slimme economie: zij introduceren producten of diensten die voor de markt nieuw of sterk verbeterd zijn. In Fryslân zijn innovatieve ondernemers geconcentreerd rondom de speerpuntsectoren agrofood en watertechnologie en de maakindustrie zoals machine/productiesystemen en de jachtbouw. Ook in de sterke sectoren duurzame energie en zorgtechnologie is een concentratie van innovatief MKB zichtbaar. De ondernemers in deze sectoren versterken de Friese economie en concurrentiekracht en ontwikkelen oplossingen voor maatschappelijke opgaven als gezond ouder worden, duurzame agrofoodketens, slimme mobiliteit en duurzame energie. Deze uitdagingen gaan hand in hand met economische kansen. Innovatie komt steeds minder van bedrijven die in het isolement van hun eigen R&Dafdeling nieuwe vindingen doen, maar juist in toenemende mate van samenwerking tussen innovatief MKB, grote bedrijven, onderzoeksinstituten en maatschappelijke organisaties. Bedrijven innoveren het best waar expertise, infrastructuur, financiële middelen, kenniswerkers en een netwerk van partners voorhanden zijn: in een ‘ecosysteem’ van (open) innovatie. Met geld alleen bereik je niets, is uit ervaring van experts gebleken. Toegang tot kapitaal is echter wel een basisvoorwaarde voor een succesvol ecosysteem en een belangrijke katalysator voor innovatief ondernemerschap. De provincie Fryslân heeft hier een noodzakelijke rol, maar er ligt ook een kans. Enerzijds is sprake van marktfalen: het innovatieve MKB heeft moeite voldoende kapitaal te verkrijgen voor grote investeringen met lange looptijden en hoge risico’s, veelal zonder inkomsten gedurende het innovatieproces. Overheidsstimulering biedt een kans: een ecosysteem van (open) innovatie met goede toegang tot kapitaal trekt ondernemers uit alle windstreken en investeerders in hun kielzog. Een dergelijke magneet voor bedrijvigheid, kapitaal, kennis en partners versnelt de verwezenlijking van de visie van Fryslân.


In samenwerking met het bedrijfsleven ontwikkelen wij het aanvalsplan innovatief Fryslân door middel van de organisatie die ontstaan is uit het Innovatiepact Fryslân (IPF). Het IPF verbindt innovatiebevordering en hoogwaardig onderwijs. Het aanvalsplan innovatief Fryslân kent “open” innovatie als basisuitgangspunt. Open innovatie is in het aanvalsplan gebaseerd op het “outside in” principe en gaat uit van de kracht van samenwerking. Daarom wordt het succesvolle koplopersproject als lopend proces van (open) innovatie in het aanvalsplan betrokken en verder uitgebreid. Er is geen sprake van één voorgeschreven model om te komen tot innovatie. Er wordt wel gekeken of de huidige versnippering van cluster- en netwerkorganisaties met haar “innovatiemakelaars” en “aanjagers”, kan worden gestroomlijnd en de stimulering en begeleiding van innovatieprocessen naar het bedrijfsleven effectiever en efficiënter kan worden georganiseerd. In juli 2014 is het aanvalsplan gereed voor uitvoering.

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

3.4 Voortgang maatregelen 3.4.1 Onderzoeksfaciliteiten agrofood (Maatregel 2 (€ 5 mln.)) Omschrijving Om de slag van kennis naar kassa te maken in de keten van grondstof tot consumentenproduct zijn mogelijkheden voor het doen van onderzoek, proeven en (vertrouwelijke) experimenten noodzakelijk. Om hierin te voorzien is het initiatief genomen om de Dairy Campus op te richten. Toegepast onderzoek voor de ontwikkeling van agro food producten vindt op Dairy Campus plaats, in nauwe samenwerking met fundamenteel onderzoek (proof of principles) op de Wageningen Universiteit enorganisaties zoals de NIZO. Er is een onderzoek onder Friese agrofood bedrijven uitgevoerd of en welke behoefte er is aan faciliteiten voor bijvoorbeeld het testen van prototypes in “up-scale” omgevingen en het delen van kennis en apparatuur en of deze bedrijven financieel willen bijdragen aan de investering. Status In het kader van Wurkje Foar Fryslân heeft het samenwerkingsverband Dairy Chain een plan ingediend waarin o.a. een voedingsapplicatiecentrum is opgenomen. De provincie heeft in 2013 het deel (1e fase) gehonoreerd wat betrekking heeft op de opstart van tal van zuivel-gerelateerde opleidingen bij Nordwin College en Van Hall Larenstein, een werkbudget voor internationale activiteiten van een nieuwe lector zuiveltechnologie, een verbeteringsprogramma voor docenten om de goede opleidingen te kunnen geven en het profileren van de zuivelsector om voldoende nieuwe studenten aan te kunnen trekken.


Momenteel is het haalbaarheidsonderzoek naar de behoefte en vorm van een voedingsapplicatiecentrum (2e fase) als leer-werkomgeving afgerond en in september 2014 wordt het subsidieverzoek van Dairy Chain Friesland voor de realisatie van het voedingsapplicatiecentrum beoordeeld op de criteria van Wurkje Foar Fryslân. Beoogd resultaat De beoordeling van de aanvraag voor een bijdrage in het voedingsapplicatiecentrum heeft eind 2014 plaatsgevonden. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

3.4.2 Demo-/proefopstellingen watertechnologie (Maatregel 5 (€ 4 mln.)) Omschrijving Na de fase van productontwikkeling is er voor marktintroductie behoefte aan een (fysieke) omgeving waar demonstraties van technologie en processen kunnen worden gegeven. Op demo-sites kunnen demonstraties verzorgd worden van best cases en best practices met ‘state of the art’ producten en technologieën aan klanten, leveranciers en stakeholders in de sector watertechnologie. Op deze wijze wordt de aanwezige kennis zichtbaar gemaakt en kunnen best practices een ondersteunende rol hebben bij innovatie- en educatieprogramma’s. Ook kunnen bedrijven en kennisinstellingen ten behoeve van innovatieprojecten (testen, opschalen) gebruik maken van de demo-faciliteiten. Status Samen met de gemeente Leeuwarden, de Wateralliantie, kennisinstellingen en andere belanghebbende organisaties laten we onderzoek doen naar de vorm, investeringsomvang en financiering en vooral uitvoering van de demonstratiefaciliteiten. Een aandachtspunt daarbij is hoe launching customers (de eerste klant die een nieuw product of een nieuwe dienst afneemt) en demonstratieprocessen aan kunnen sluiten bij de bestaande campussen en het waterapplicatiecentrum. De behoefte van de markt is leidend. Wij begeleiden in samenwerking met de dijkbeheerder en een onderneming op dit moment 1 demo- project voor de monitoring van de kwaliteit- en stabiliteitsbewaking van waterkerende dijken. Beoogd resultaat Eind 2014 is het onderzoek afgerond.

3.4.3 Samenwerking Ondernemers-Overheid-Onderwijs Toerisme & Recreatie (Maatregel 7 (€ 0,5 mln.)) Omschrijving Binnen Fryslân is de economische betekenis van de toeristisch-recreatieve sector groot. De sector staat echter onder druk door grote concurrentie en (kleinschalig) aanbod dat onvoldoende aansluit op de behoefte van de consument. De uitdaging is specifieke niches te optimaliseren door (bij voorkeur gezamenlijke) innovatieve productontwikkeling en gerichte promotie. Deze transitie is noodzakelijk maar tegelijkertijd ook niet eenvoudig. De branche onderscheidt zich op een aantal fronten: kleinschaligheid, opleidingsniveau, sterke gebiedsgebondenheid en weinig innovatief vermogen. Status De Hiswa en Recron hebben gezamenlijk een plan ingediend om te komen tot een innovatieagenda ter stimulering van innovaties in de toerisme en recreatie sector. Het European Tourism Future Institute (ETFI) heeft voor de verdere ontwikkeling van het ETFI als internationaal centre of expertise een “living lab”. De gemeente Súdwest-Fryslân, met toerisme en recreatie als een belangrijke economische sector, heeft in het kader van de quick win streekagenda een aanvraag ingediend voor het ontwikkelen van het toeristisch huis. Dit denkbeeldige huis beoogt een werkmaatschappij te worden voor stakeholders (ondernemers, onderwijs, overheid, theater en cultuur). Dit plan is ontwikkeld door een groep ondernemers en wordt gesteund door de gemeente Súdwest-Fryslân. Alhoewel de drie plannen op hoofdlijnen dezelfde intentie lijken te hebben (het werken aan een sterke innovatieve toerisme en recreatie sector) is het op dit moment onduidelijk of ze elkaar daadwerkelijk gaan versterken. Wanneer geen samenhang ontstaat, of de wil om samen te werken onvoldoende leidend is, ontstaat een risico voor de branche. Onduidelijkheid en versnippering van de initiatieven kunnen leiden tot een gebrek aan draagvlak bij de ondernemers en uiteindelijk onvoldoende samenhangende uitkomsten. Daarom gaan we de afstemming tussen de drie partijen en projecten faciliteren om de initiatieven verder te professionaliseren en aan elkaar te verbinden.

Beoogd resultaat Een verbonden, samenhangend en gedragen plan wat het innovatieve denken van alle relevante partijen in de sector moet bevorderen. Planning In september 2014 is het plan gereed en in het najaar van 2014 kunnen de eerste projecten worden beoordeeld. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

Actuele fase Beleidsvorming


(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer


3.4.4 Innovatie duurzame energiebesparing, hergebruik en energieproductie (Maatregel 18 (€ 1,15 mln.))

Omschrijving Binnen de Friese samenleving bestaan veel initiatieven om maatschappij en economie te verduurzamen. Zo zijn er tal van plannen voor energiebesparing en lokale opwekking van duurzame energie (biogas, zonnestroom, windenergie, warmte- en koudeopslag, energy service companies, etc.), stimulering van duurzame mobiliteit (o.a. elektrisch rijden en varen, inzet van biobrandstoffen, e.d.), duurzame bedrijventerreinen (o.a. Ecomunitypark Oosterwolde), Friese Kansen-initiatieven als Friese fosfaatkansen, en nieuwe duurzame ontwikkelingen rond de Afsluitdijk. De ideeën zijn afkomstig uit verschillende hoeken, zoals burgers/bewonersgroepen, ondernemers(verenigingen), corporaties, belangengroepen en/of gemeenten. De provincie wil de Friese samenleving ondersteunen bij de transitie naar duurzame vormen van energievoorziening. Dit heeft naar verwachting een economische groei tot gevolg voor de bedrijven in dit segment. Het gaat dan om kansrijke projecten welke niet in aanmerking komen voor financiering uit andere fondsen zoals het FSFE.

Status Wij begeleiden enkele projecten die vooruitlopen op de ontwikkeling van een regeling. Het betreft een businessinitiatief van een aantal Friese bedrijven van hoogwaardig hergebruik van kunststof uit huishoudelijk afval (Closing the Loops).

Status Op dit moment begeleiden wij een aantal projectinitiatieven op het gebied van recycling van afval- en grondstoffen. Daarnaast is de provincie samen met de gemeente Leeuwarden betrokken bij de mogelijke vestiging van een nieuw bedrijf op het gebied van duurzame energieproductie. Er is een regeling in ontwikkeling.

Actuele fase

Beoogd resultaat De regeling wordt in oktober 2014 vastgesteld.

Beleidsvorming

(Aanvals)plan

Daarnaast zijn wij betrokken bij de vestiging van een fabriek voor de productie van bioplastics in Fryslân. Dit project voorziet in een onderzoek naar de meest geschikte regio voor de realisatie van een full scale installatie voor de productie van afbreekbare biopolymeren. Op dit moment wordt een regeling voor de circulaire economie uitgewerkt. Beoogd resultaat De faciliteit circulaire economie is eind 2014 in voorbereiding.

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

3.4.6 Innovatief bedrijfsleven (Maatregel 20 en 21 (€ 5 mln.))

Actuele fase


Uitvoering/ beheer

3.4.5 Faciliteit circulaire economie (Maatregel 15 (€ 5 mln.)) Omschrijving De circulaire en biobased economy heeft betrekking op waardecreatie uit allerlei vormen van afval, grondstoffen en biomassa, zoals kunststofrecycling, hergebruik van metalen, vergisting van mest tot biogas, vervanging van fossiele grondstoffen door hernieuwbare alternatieven, bioraffinage van gewassen en tal van andere verwaardingsmogelijkheden. De Ellen MacArthur Foundation, voortrekker van de mondiale Circular Economy gedachte, is realistisch: met schema’s van stijgende grondstofprijzen is het geen idealisme om afval te willen verminderen, maar realisme om de aanschafsprijs van grondstoffen zo laag mogelijk te maken. De provincie Fryslân heeft sterke sectoren die een rol spelen in deze kringloop. Het principe van de circulaire economie is eenvoudig, hoewel de businessmodellen er heel anders uit gaan zien. Deze transitie vraagt om een andere marktbenadering dan voorheen en vraagt samenwerking tussen in de keten en tussen uiteenlopende sectoren, zoals landbouw, chemie, energie en maakindustrie. De afgelopen jaren zijn tal van ideeën ontwik-


keld en uitgetest en het is nu zaak de kansrijke opties (verder) te verbeteren en op te schalen op basis van realistische business cases.

Omschrijving Deze maatregel is opgenomen in hoofdstuk 5.4.1. van het onderdeel Menselijk Kapitaal. Hierin nodigen we het bedrijfsleven (niet de instellingen) binnen de speerpuntensectoren uit om met initiatieven te komen om inhoud te geven aan ontwikkeling en opleiding van het zittende personeel. Doel is de kennis- ontwikkeling en -toepassing in deze bedrijven en branches te versterken om daarmee het innovatiepotentieel te vergroten. Een belangrijke voorwaarde hierbij is de ontwikkeling van sociale innovatie binnen bedrijven. Ruimte geven aan en een klimaat scheppen voor de ontwikkeling van medewerkers is een voorwaarde voor het vergroten van het innovatie potentieel van bedrijven.


hoofdstuk

4

Beschikbaarheid Bedrijfsfinanciering We realiseren bedrijfsfinanciering (kapitaal) voor situaties waarbij de markt tekort schiet, zoals voor jonge startende ondernemingen, groei en export. Hierbij spelen we niet zelf ‘bankje’, maar we verlagen de drempel voor het MKB tot de financiële sector.

4.1 Doelstelling n Behoud en uitbreiding van bedrijven en werkgelegenheid door verstrekking van kredieten aan circa tenminste 500 ondernemers; n Fryslân heeft een aanzuigende werking op bedrijven in de watertechnologie en agro/food; n Ontwikkeling van projecten voor hergebruik van grondstoffen, sluiten van kringlo pen en cross-overprojecten (high tech, green tech of biobased) gericht op de ont wikkeling van concrete businesscases; n Inzet middelen voornamelijk revolverend; n Qua multiplier wordt op fondsniveau het aantrekken van tenminste € 50 mln. aan fondsvolume van derden, zijnde een verdubbeling van de gealloceerde middelen, voor bedrijfsfinanciering voorzien.

4.2 Achtergrond In de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân is de terughoudendheid van de banken in kredietverstrekking beschreven en is de noodzaak uitgesproken om in te springen op de toenemende kapitaalbehoefte van het Friese bedrijfsleven. De kapitaalbehoefte is uiteengezet in de tabel op pagina 29.


Risicokapitaal

Werkkapitaal

Uitbreidingskapitaal

Type investering

Belang overheid

Innovatie

Structuurversterking

Starters

Structuurversterking

Crisis financiering

Behoud (gezonde) bedrijven in zwaar weer

Bedrijfsovername

Bedrijfscontinuïteit

Export/groeifinanciering

Marktuitbreiding

Wurkje foar Fryslân streeft economische structuurversterking na, zowel op korte als op lange termijn. n Op de korte termijn ligt er een uitdaging om concurrerende bedrijven, welke momenteel (tijdelijk) in financieel zwaar weer verkeren, te behouden voor de Friese economie. n Voor de lange termijn ligt de uitdaging om zoveel mogelijk kansrijke bedrijfsinvesteringen los te weken, door financiële middelen naar Fryslân te halen. De invloed van de provincie op de ontwikkeling van de regionale economie is beperkt, maar niet onbelangrijk. We investeren niet vanuit winstoogmerk maar kiezen voor een financieringsrol met focus op witte vlekken in het aanbod. Hierbij is de provincie geen commerciële financier, maar versterken we marktpartijen door markt-falen aan te pakken. Het gaat vooral om het creëren van de juiste randvoorwaarden, het stimuleren van samenwerking, het aanjagen van initiatieven en het ontsluiten en ontwikkelen van financieringsinstrumenten. Met als stelregel: subsidies waar nodig en (revolverende) investeringen waar mogelijk. Van subsidiëren naar investeren in bedrijven vraagt specifieke kennis en kunde. Het gaat hierbij om het kunnen beoordelen van een bedrijf en de beoogde investering. Daarnaast gaat het om het toevoegen van waarde en vervolgens weer tijdig ontdoen van het belang. Op projectniveau is het van belang dat de investering samen met andere partijen onder gelijke voorwaarden plaats vindt. Gezien de verschillende revolverende fondsen die momenteel binnen de provincie in ontwikkeling zijn, en de hiervoor benodigde expertise en afwegingen (soms financieel boven maatschappelijk), lijkt een speciaal hiervoor ingerichte uitvoeringsstructuur wenselijk. In de volgende paragraaf geven we aan hoe dit vorm gegeven kan worden.

4.3 Financieringsstrategie Omschrijving Bij verschillende provincies zijn revolverende fondsen in oprichting, veelal gevuld met opbrengsten uit de verkoop van aandelen in energiebedrijven. Niet meer subsidiëren, maar revolverend investeren waardoor financiële middelen worden ingezet en weer terugkomen om vervolgens opnieuw te kunnen worden ingezet. In de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân zijn circa 30 verschillende financieringsinstrumenten opgenomen, onder andere voor bedrijfsfinanciering, exportbevordering, onderzoeks- en demonstratiefaciliteiten, netwerkvorming, opleidingstrajecten,


monumentenzorg en het aanjagen van de woningmarkt. Het gaat zowel om subsidies, als om kredieten, garanties en participaties. Uw Staten hebben in 2013 de Nota Financieringsinstrumenten vastgesteld, waarin een algemeen kader wordt gegeven voor het inzetten van (de voor de provincie meest gebruikelijke) subsidies, dan wel voor het gebruik van andere financieringsinstrumenten, zoals krediet, garantie of participatie. Eind 2013 hebben uw Staten de Nota Samenwerkingsrelaties vastgesteld, waarin de vraag centraal staat wanneer de provincie er goed aan doet om taken en activiteiten op afstand te zetten en hoe in dat geval de samenwerking organisatorisch het beste vorm kan worden gegeven. Beide nota’s geven belangrijke kaders voor de financieringsstrategie van Wurkje foar Fryslân, maar zijn niet specifiek genoeg om de vragen te beantwoorden welk instrument voor welk doel wordt ingezet, of de uitvoering van het betreffende instrument het best door de provincie zelf kan plaatsvinden dan wel beter op afstand kan worden gezet en wat de consequenties van de gekozen vorm van financiering zijn voor de eigen organisatie.

4.4 Voortgang maatregelen Zoals in de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân is beschreven willen we de gehele keten (zie figuur hieronder) bedienen met een specifieke financieringsrol op de lacunes in het aanbod van de financiering van commerciële marktpartijen. Het doel is om een totaal palet aan risico-, werken uitbreidingskapitaal aan te kunnen bieden, aanvullend op de financiering van marktpartijen. De fondsen Fryslân Fernijt IV, het Doefonds en het Fûns Skjinne Fryske Energie worden niet vanuit Wurkje foar Fryslân gefinancierd maar worden wel betrokken bij de positionering (risico-, werken uitbreidingskapitaal) van het totaal aan financieringsinstrumenten welke in het kader van Wurkje foar Fryslân aan de markt worden aangeboden. Hieronder beschrijven we deze instrumenten.

Het is nu zaak om te anticiperen op een fundamentele transitie van subsidiëren naar revolverend investeren en te voorkomen dat de ad-hoc ontwikkeling van financieringsinstrumenten leidt tot een inefficiënte versnipperde beheersituatie in 2015. Een financieringsstrategie is onlosmakelijk verbonden met het inzichtelijk maken van de uitvoeringsstructuur, competenties, capaciteit en controlemechanismen. Status Wij hebben in april 2014 een quick scan financieringsstrategie uitgevoerd om te komen tot een volwaardige en efficiënte strategie en uitvoeringstructuur, met bijbehorend pakket aan uitgewerkte instrumenten. Beoogd resultaat Een heldere strategie als uitgangspunt voor op te stellen financieringsinstrumenten. Voor wat betreft de strategie m.b.t. de vormgeving en aansturing van fondsen zullen de geformuleerde uitgangspunten aan PS ter besluitvorming worden voorgelegd. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

4.4.1 MKB Kredietfaciliteit “Ondernemersimpuls Fryslân” Omschrijving Gezien de economische situatie is het wenselijk om snel maatregelen te nemen om te voorkomen dat MKB bedrijven in Fryslân omvallen. In het huidige provinciale beleid is geen enkele regeling beschikbaar voor het verstrekken van gewoon werkkapitaal, dan wel uitbreidingsfinanciering voor het reguliere bedrijfsleven. Op 3 juli 2013 hebben uw Staten € 5 mln. beschikbaar gesteld voor het oprichten van een kredietfaciliteit waaruit geldleningen kunnen worden verstrekt aan ondernemers in het midden- en kleinbedrijf. Als gevolg van de kredieten eurocrisis en Europese regels omtrent het moeten aanhouden van reserves door commerciële banken verstrekken banken nagenoeg of in het geheel geen geldleningen meer aan ondernemers in het MKB tot een bedrag van € 250.000 per lening. Het is hierdoor voor deze ondernemers moeilijk, zo niet onmogelijk, een lening te krijgen voor het starten van een bedrijf, het doen van investeringen en het voorfinancieren van orders en opdrachten. De kredietfaciliteit is nadrukkelijk niet bedoeld voor het verstrekken van leningen



aan ondernemers in het midden- en kleinbedrijf die in financiële problemen zijn geraakt en daardoor niet kredietwaardig zijn, maar voor ondernemers die onder normale omstandigheden een geldlening verstrekt zouden krijgen door een commerciële bank. De kredietverstrekking geschiedt op basis van een solide beoordeling van de potentiële levensvatbaarheid van de onderneming. Deze beoordeling zal worden gedaan door het IMK. Er wordt maximaal € 150.000 per lening uitgekeerd. De maximale default is 20%. Dit betekent dat maximaal € 1 mln. (20% van 5 miljoen) aan niet terug te vorderen leningen, niet hoeven te worden terugbetaald aan de provincie Fryslân.

Status Op 1 april 2014 is de eerste tender geopend waarvoor € 1,2 mln. beschikbaar is. Beoogd resultaat Eind 2014 zijn er 10 projecten positief beoordeeld.

Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

Status Op 17 april 2014 is de MKB kredietfaciliteit “Ondernemersimpuls Fryslân” open gesteld. Begin mei werden met ca. 10 aanvragers gesprekken gevoerd. 4.4.3 Doefonds Beoogd resultaat Eind 2014 zijn ca. 25 kredieten aan het Friese MKB verstrekt.

De fondsen Fryslân Fernijt IV, het Doefonds en het Fûns Skjinne Fryske Energie worden niet vanuit Wurkje foar Fryslân gefinancierd maar worden wel betrokken bij

Actuele fase

de positionering (risico-, werken uitbreidingskapitaal) van het totaal aan financieringsinstrumenten welke in het kader van Wurkje foar Fryslân aan de markt worden

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

4.4.2 Fryslân Fernijt IV De fondsen Fryslân Fernijt IV, het Doefonds en het Fûns Skjinne Fryske Energie worden niet vanuit Wurkje foar Fryslân gefinancierd maar worden wel betrokken bij de positionering (risico-, werken uitbreidingskapitaal) van het totaal aan financieringsinstrumenten welke in het kader van Wurkje foar Fryslân aan de markt worden aangeboden. Omschrijving Met de subsidieregeling Fryslân Fernijt IV, wil de provincie Fryslân een impuls geven aan de innovatiemogelijkheden voor ondernemers in Fryslân. Hiervoor is in totaal € 5 mln. beschikbaar voor de periode 2014-2017. De regeling steunt vernieuwende experimentele samenwerkingsprojecten die een zinvolle en onderscheidende bijdrage leveren aan de volgende maatschappelijke uitdagingen: 1. Gezondheid, demografie en welzijn; 2. Voedselzekerheid, duurzame landbouw en bio-economie; 3. Zekere, schone en efficiënte energie; 4. Schone, veilige watervoorziening. De bijdrage is maximaal 50% van de totale subsidiabele kosten. Per project bedraagt de minimale subsidiebijdrage € 50.000 en de maximale€ 200.000.


aangeboden. Omschrijving Doelstelling van Doefonds BV (ondergebracht bij de NOM) is een versterking van de economische structuur en uitbouw van de werkgelegenheid in Fryslân door stimulering van innovatie bij het midden- en kleinbedrijf (MKB). Het midden- en kleinbedrijf vormt de stuwende kracht van de Friese economie (ruim 90% van het Friese bedrijfsleven valt onder het MKB), de kleine en middelgrote bedrijven missen soms echter de middelen om hun ideeën uit te kunnen voeren voor innovatie, aanboren van nieuwe markten of de verdere ontwikkeling van producten. Anders dan Fryslân Fernijt IV verstrekt het Doefonds geen subsidies maar is het een revolverend innovatiefonds dat leningen, garanties/borgstellingen en aandelenkapitaal verstrekt. Deze financieringsinstrumenten maken het mogelijk dat het Doefonds de uitgezette middelen weer terugkrijgt in geval bedrijven succesvol zijn en daardoor opnieuw kunnen worden ingezet. Looptijd van het fonds is in eerste instantie 15 jaar waarbij de beoogde effecten onder andere gemeten worden aan de hand van de prestatie-indicatoren: werkgelegenheid, kennisontwikkelingen (patenten) en maatschappelijke baten. Status Op 14 april 2014 is het publieke startmoment geweest van de Doefonds BV. Beoogd resultaat In 2014 zijn 5 innovaties van bedrijven gefinancierd door de Doefonds BV. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer


4.4.4 Fûns Skjinne Fryske Energie De fondsen Fryslân Fernijt IV, het Doefonds en het Fûns Skjinne Fryske Energie worden niet vanuit Wurkje foar Fryslân gefinancierd maar worden wel betrokken bij de positionering (risico-, werken uitbreidingskapitaal) van het totaal aan financie-

Beoogd resultaat In oktober 2014 zal een regeling voor innovatiesubsidies worden opengesteld die aanvullend is op Fryslân Fernijt. Eind 2014 zijn de eerste 5 aanvragen beoordeeld. Actuele fase

ringsinstrumenten welke in het kader van Wurkje foar Fryslân aan de markt worden aangeboden.

Beleidsvorming

Omschrijving Er wordt een Fûns Skjinne Fryske Enerzjy (FSFE) opgericht met als primaire doelstelling een bijdrage te leveren aan onze ambitie van duurzame energie in 2020. Het FSFE doet dit door het ter beschikking stellen van financiële middelen aan investeringsprojecten op het gebied van duurzame energie en energiebesparing. De looptijd van het fonds is in eerste instantie tot en met 2020 en het budget is maximaal € 90 mln. Dit budget wordt revolverend ingezet en moet, naast het maatschappelijke rendement, financieel renderen. De instrumenten die het fonds daarbij gebruikt zijn leningen, garanties en participaties. Status De planning is dat voor de zomer de aanbestedingsprocedure voor het fondsmanagement is afgerond en dat na de zomer het fonds van start kan gaan. Beoogd resultaat In 2020 is 16% procent van onze energie duurzame energie. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

4.4.5 Strategische innovatie- en groeifaciliteit (Maatregel 11 (€ 3 mln.) en 12 (€ 7 mln.)) Omschrijving Wij willen subsidie, kredietsubsidie, en garantiesubsidie instrumenten ontwikkelen die gericht zijn op de (co)financiering van met name grotere (bedrijfs)investeringen. Het gaat om innovatie en valorisatie van producten en procedés. Initiatieven van samenwerkende bedrijven in Fryslân en van bedrijven in de keten van de genoemde speerpuntsectoren hebben de voorkeur. Per faciliteit kan maximaal € 1 mln. worden verstrekt. Tevens willen wij actief ondersteunen dat innovatiekansen van het MKB, toegang krijgen tot landelijke regelingen ter stimulering van innovatie en valorisatie. Status Wij willen voorstellen om deze faciliteit op te delen in een faciliteit van € 6,5 mln. voor groei/uitbreidingskapitaal en een faciliteit van € 3,5 mln. gericht op innovatie en valorisatie. Het deel gericht op innovatie en valorisatie willen we als subsidie wegzetten, omdat dit voor in de investeringsketen zit. Het deel gericht op groeien uitbreiding gaat gepaard met een verdienmodel, zodat we die middelen revolverend, in de vorm van een kredietsubsidie weg kunnen zetten.


(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

4.4.6 Prime mover faciliteit (Maatregel 13 (€ 5 mln.)) Omschrijving De economische beleidsvisie van de provincie Fryslân (2012) benadrukt het belang van innovatie voor de regionale economische ontwikkeling. De provincie richt zich daarbij zowel op versterking van speerpuntsectoren als agrofood en watertechnologie, als op stimulering van innovatie bij het MKB. Regelmatig geven jonge, snel groeiende bedrijven of bedrijven buiten de provincie aan bezig te zijn met de keuze van een nieuwe vestigingsplaats, waarbij Fryslân wordt afgewogen tegen andere locaties. Zo kunnen bijvoorbeeld spin-offs van Wetsus die te groot worden voor hun locatie in de kerk, voor een nieuwe vestiging kiezen tussen onder andere Twente, Wageningen, Delft of Fryslân. Ook kunnen Nederlandse of buitenlandse zuivelbedrijven die willen profiteren van het loslaten van de melkquota, kiezen tussen een productievestiging in Zuid-, Midden- of NoordNederland. Een van de factoren die bij de afweging een rol speelt, is de beschikbaarheid van lokale faciliteiten en financiering. Deze bedrijven kunnen uiteraard gebruik maken van de beschikbare fysieke infrastructuur en financiële instrumenten, maar in bepaalde gevallen is een extra impuls gewenst om ’een toonaangevend bedrijf voor Fryslân te behouden of binnen te halen. De provincie Fryslân wil toonaangevende en beloftevolle bedrijven in met name de speerpuntsectoren agrofood en watertechnologie aantrekken en binden om de economische structuur verder te versterken en extra werkgelegenheid te creëren. In het verleden bestonden voor grootschalige vestigings- of uitbereidingsinvesteringen nationale instrumenten als IPR en BSRI. Deze zijn vanwege bezuinigingen stopgezet. Als onderdeel van de ‘rode loper benadering’ om krachtige en innovatieve bedrijven aan Fryslân te binden, is een prime mover faciliteit wenselijk, die binnen de geldende regelgeving het bedrijf sterker in Fryslân verankert. Status Deze maatregel geeft invulling aan een uitgangspunt van het aanvalsplan vestigingsklimaat (zie hoofdstuk 6.4.1) om een financieringsinstrument te ontwikkelen welke het binnen de wettelijke kaders mogelijk maak om een bedrijf dat zich in Fryslân wil vestigen, financieel te ondersteunen. De ontwikkeling van de uitgangspunten en voorwaarden van de prime mover faciliteit vindt plaats in het kader van het aanvalsplan vestigingsklimaat. Op dit moment zijn wij vooruitlopend op de realisatie van deze regeling in gesprek


met 1 aanvrager voor een kredietsubsidie voor de vestiging van een nieuw bedrijf dat naar verwachting 55 structurele fte oplevert. Beoogd resultaat De prime mover faciliteit is eind 2014 in voorbereiding. Actuele fase Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

de vormgeving van het landelijke instrument ‘vroege fase financiering’ zodat die goed aansluit bij de vraag van starters en het bestaande bedrijfsleven in de provincie Fryslân. Ook zijn de eerste contacten gelegd over de mogelijkheid van financiering door de Europese Investeringsbank en het Europese Investeringsfonds. Naast deze publieke middelen en fondsen is het van groot belang dat ook marktpartijen mee investeren. Dit is geen sinecure, maar de vooruitzichten zijn een stuk beter dan driekwart jaar geleden. Beoogd resultaat Eind 2014 zal de ontwikkeling van een fund of funds starten. Actuele fase

4.4.7 Fund of Funds (Maatregel 14 (€ 30 mln.))

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

Omschrijving De afgelopen jaren heeft de provincie enkele eigen fondsen opgezet, met name het Doefonds voor stimulering van innovatie binnen het MKB en het FSFE. In de investeringsagenda Wurkje foar Fryslân is ook een bedrag van € 30 mln. gereserveerd voor het uitlokken van fondsen van marktpartijen, EU en/of rijk, die samen met de provincie willen investeren in innovatiestimulering binnen Friese speerpuntsectoren en/ of het Friese MKB. Dit bedrag wordt ingezet via een zogenaamd Fund of Funds, een dakfonds met ruime kaders waarmee andere financiers worden gestimuleerd om (extra) in Fryslân te investeren. Het doel is meer revolverende middelen op te halen bij andere overheden en marktpartijen (multiplier) voor Friese bedrijfsfinanciering. Het is hierbij nadrukkelijk de bedoeling om derden uit te dagen. Vraag gestuurd meeinvesteren, waarbij de markt (publiek en privaat) het voortouw neemt. Dit betekent overigens niet dat de achterover leunt en kijkt wat op haar afkomt. De aankomende periode zal er actief geschakeld (moeten) worden met belangrijkste partners zoals banken, Venture Capitalists, Business Angels, rijk, EIB, etc. Mochten er de komende 3 jaar niet voldoende goede initiatieven van derden (EU, rijk, pensioenfonds, bank, etc.) langs komen waarop ingespeeld kan worden, dan treedt de terugvaloptie in werking. Deze terugvaloptie houdt in dat de gereserveerde middelen niet ingezet worden voor nieuwe fondsontwikkelingen door derden, maar voor het aanvullen/versnellen van eigen provinciale fondsvormingstrajecten die nu nog volop in ontwikkeling zijn (Doefonds, FSFE, etc.). Echter, wel onder de voorwaarde dat deze fondsen succesvol blijken, een aanvulling/versnelling nodig hebben en leiden tot een gelijke multiplier door derden. Mocht eind 2017 blijken dat dit niet aan de orde is, dan vallen de middelen vrij, waarbij na politieke besluitvorming een andere bestemming kan worden gezocht. Status In 2014 ligt de focus op het snel en efficiënt tot uitvoering brengen van de ca. 30 financieringsinstrumenten. Deze financieringsinstrumenten dienen ook te worden betrokken bij de opzet van een Fund of Funds om dit fonds uit te laten groeien tot een grootschalig multi-management fonds, met inbreng van privaat en publiek (Europees en rijk) kapitaal. In de afgelopen periode is overleg gevoerd met verschillende partijen. Zo is er met het ministerie van Economische Zaken intensief overlegd over



hoofdstuk

5

Versterken Menselijk Kapitaal

We zetten in op het Versterken van het Menselijk Kapitaal (gekwalificeerd arbeids-

benutten en nieuwe waarden creëren in grensverleggende netwerken. Hierbij sluiten we aan bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) die wijst op het sleutelbegrip: responsiviteit bij het organiseren van het verdienvermogen: de vaardigheid om snel in te spelen op nieuwe omstandigheden. De WRR bepleit daarom het versterken van de veerkracht, adaptiviteit en pro-activiteit van de economie. Dit wordt bereikt door het menselijk kapitaal zodanig toe te rusten dat het kan inspelen op veranderende omstandigheden. De WRR bevestigt daarmee de waarde van de kenniseconomie (kennis en innovatie) maar vraagt tevens aandacht voor kenniscirculatie: het beter gebruiken van bestaande kennis en het ontwikkelen van het absorptievermogen daarvoor. In dit verband spreekt de WRR van de lerende economie waarin nieuwe en beschikbare kennis vrijelijk circuleert tussen onderwijs en bedrijfsleven. De provinciale visie op de ontwikkeling van het menselijk kapitaal in relatie tot het Europees, Landelijk en Noordelijk beleid hebben we uitgeschreven in het aanvalsplan “Menselijk Kapitaal”. Hierin hebben we de maatregelen die we hadden geformuleerd binnen het thema Versterken Menselijk Kapitaal in de investeringsagenda verder handen en voeten gegeven. In overleg met betrokken partijen (onderwijsinstellingen en bedrijfsleven) hebben we bepaald hoe we de middelen het beste in kunnen zetten om in gezamenlijkheid met alle partijen te zorgen voor goed gekwalificeerd personeel in een goed functionerende arbeidsmarkt. In dit aanvalsplan gaan we uitgebreid in op de noodzaak van innovatiebevordering. Dit aanvalsplan hebben we als bijlage bij dit uitvoeringsprogramma gevoegd.

aanbod) en de kennisinfrastructuur (onderzoek en ontwikkeling), waarbij de primaire verantwoordelijkheid ligt bij het bedijrfsleven en onderzoeks- en onderwijsinstellingen, maar waarbij wij ondersteuning bieden in de vorm van afstemming, stimulering, advies en in bepaalde gevallen cofinanciering.

5.1 Doelstelling n Zoveel mogelijk werkzoekenden aan het werk helpen door het stimuleren van tijdelijke en structurele werkgelegenheid; n De kwaliteit van de arbeidsmarkt sluit zo nauw mogelijk aan op de huidige en toekomstige wensen van het bedrijfsleven; n Het beschikken over een hoogwaardige kennisinfrastructuur leidend tot verbete ring van de innovatie en de kennisvalorisatie tussen bedrijfsleven en onderwijs.

5.2 Achtergrond We streven versterking van de economische structuur na door het vergroten van de innovatiekracht van de Friese economie. In onze economische beleidsvisie Groen, Slim en Grensverleggend gaan we uit van een duurzame economische ontwikkeling van Fryslân, op Frysk eigen wijze, waarbij we nadrukkelijk inzetten op een transitie naar een op kennis en innovatie gebaseerde economie waarin ondernemers, onderwijs- en onderzoeksinstellingen en overheden talenten volop


Goed gekwalificeerd personeel valt daarbij uiteen in drie categorieën: toekomstig, beschikbaar en zittend personeel. Al deze categorieën verdienen aandacht in het kader van de gewenste schaalsprong in de economische structuur. Om zover te komen is een hoogwaardige kennisinfrastructuur een vereiste. Om voldoende focus te vinden voor de inzet van onze middelen leggen we het accent op de bedrijven die al innovatief zijn, de koplopers, de ontwikkelaars en in mindere mate de toepassers. Het centrale idee daarachter is dat we sterker maken wat al sterk is. De kopgroep die zo ontstaat kan dan als motor fungeren voor de gewenste ontwikkeling en trekt uiteindelijk indirect ook het minder of niet innovatieve deel van het Friese bedrijfsleven mee. Daarbij concentreren wij ons op de koplopers binnen de speerpunten: n Agrofood n Watertechnologie n Recreatie en Toerisme n Zorgeconomie en n De maakindustrie en gerelateerd innovatief MKB. Schematisch weergegeven komen we dan tot het volgende overzicht, waarin de drie kolommen onderwijs, arbeidsmarkt en bedrijfsleven zijn weergegeven. De pijl gaat van linksonder vanuit de hoogwaardige kennisinfrastructuur via het gekwalificeerd personeel en het innovatieve bedrijfsleven naar versterking van de structuur van de Friese economie.


van de beroepsbevolking en haar indeling in categorieën personeel uit en vraagt apart aandacht. Om te zorgen dat acties draagvlak hebben bij alle belanghebbenden en voldoende aansluiten bij economische en maatschappelijke opgaven dienen ze geborgd te worden binnen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid. Voorstellen van initiatiefnemers dienen in alle gevallen gebaseerd te zijn op samenwerking tussen partijen in de “triple helix”. Een tweede voorwaarde voor succes is “vraagsturing”, resulterend in een goede aansluiting van de vraag vanuit het bedrijfsleven en het aanbod van personeel: het toekomstige, het beschikbare en het zittende. Het blijft zinvol deze opgaven per programmalijn te onderscheiden. Immers: ze leiden tot andere maatregelen. Echter, om een goede start te kunnen maken met dit agendapunt en partijen daadwerkelijk te activeren om met goede projectvoorstellen te komen kan in de “triple helix” worden gestart met een voorstudie “vraagsturing”. Dit project stijgt in eerste instantie boven de programmalijnen uit maar in de afronding wordt een verbijzondering gemaakt naar elk van de drie programmalijnen. Het bedrijfsleven neemt in de “triple helix” het initiatief voor deze voorstudie. Haar vraag naar competenties, kennis en vaardigheden is leidend in deze studie. Vanuit de basisvoorwaarde “samenwerking in de triple helix” ontstaat een 3-tal prioritaire opgaven met afzonderlijke maatregelen binnen het aanvalsplan Menselijk Kapitaal. Deze maatregelen worden in de volgende paragrafen verder uitgewerkt en ingevuld.

Beleidsvorming

5.3 Aanvalsplan Op basis van het aanvalsplan Menselijk Kapitaal stellen we voor om de maatregelen die we hadden geformuleerd voor het thema Versterken Menselijk Kapitaal aan te scherpen. We concentreren ons op drie lijnen: 1. Innovatief bedrijfsleven (met name gericht op het huidige personeel) 2. Gekwalificeerd personeel (met name via het beschikbare personeel) 3. Hoogwaardige kennisinfrastructuur (met name via het toekomstige personeel) Het aanvalsplan Menselijk Kapitaal gaat over investeren in mensen. Het zijn mensen die uiteindelijk het innovatief vermogen van bedrijven dragen en een krachtige economische structuur creëren. Voor een effectieve uitvoering van het aanvalsplan Menselijk Kapitaal dient aan twee voorwaarden te worden voldaan. De belangrijkste is de samenwerking en samenhang tussen partijen in de “triple helix” (onderwijs, overheid en ondernemingen): de intersectorale integratie. Deze prioritaire opgave gaat boven de doelgroepen


(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

5.4 Maatregelen 5.4.1 Innovatief bedrijfsleven (het huidige personeel) (Maatregel 20 & 21 (€ 5 mln.)) Omschrijving n Voorstudie “vraagsturing” Het binnen de “triple helix” vertegenwoordigde bedrijfsleven neemt het initiatief tot een voorstudie “vraagsturing”. Van belang zijn de volgende vier hoofdvragen: 1. Wat zijn de benodigde competenties, kennis en vaardigheden van het huidige, het beschikbare en het toekomstige personeel van het Friese bedrijfsleven? 2. Welke bestaande middelen en financiële maatregelen zijn er reeds en hoe verhouden die zich tot de vraag vanuit het bedrijfsleven? Wat zijn de witte vlekken? 3. Hoe vertaalt dit zicht op de vraag zich in een programma dat leidt tot een passend aanbod? 4. Hoe kan vraagsturing permanent worden verankerd in de samenwerking tussen partijen binnen de “triple helix”?


n Opleiding binnen bedrijven In de voorstudie “vraagsturing” ontstaat zicht op de investeringsopgave ten aanzien van benodigde competenties, kennis en vaardigheden van het zittende personeel. De resultaten van de voorstudie leiden vervolgens tot een programma “bedrijfsopleidingen”. In het verlengde van het adagium van Wurkje foar Fryslân: “sterker maken wat al sterk is”, wordt door de programmaorganisatie proactief ingezet op de innovatieve bedrijven binnen de speerpuntsectoren. Proactief betekent in dit verband dat vanuit de resultaten van de voorstudie “vraagsturing” voornamelijk “projectverwerving” wordt gedaan. Bij voorkeur in clusterverband en uiteraard in afstemming met de huidige clusterorganisatie. Maatwerk is daarbij nodig nu de mate van clusterorganisatie per sector zo verschilt. Ten aanzien van de niet – speerpuntsectoren wordt in het kader van Wurkje foar Fryslân een reactieve houding gekozen. In navolging van het OP EFRO komen bedrijven uiteindelijk in aanmerking voor medefinanciering op basis van hun activiteiten. Een cluster van bedrijven uit de niet – speerpuntsectoren dat zelf een HC-agenda ontwikkelt, gericht op het versterken van haar innovatief vermogen of het “vraaggestuurd” ontwikkelen van de benodigde competenties, kennis en vaardigheden kan in principe rekenen op steun van Wurkje foar Fryslân. Status Wij nodigen het bedrijfsleven (niet de instellingen) binnen de speerpuntensectoren uit om met initiatieven te komen om inhoud te geven aan ontwikkeling en opleiding van het zittende personeel. Doel is de kennis- ontwikkeling en -toepassing in deze bedrijven en branches te versterken om daarmee het innovatiepotentieel te vergroten. Een belangrijke voorwaarde hierbij is de ontwikkeling van sociale innovatie binnen bedrijven. Ruimte geven aan en een klimaat scheppen voor de ontwikkeling van medewerkers is een voorwaarde voor het vergroten van het innovatie potentieel van bedrijven. Beoogd resultaat Binnen de speerpuntsectoren watertechnologie, agrofood en toerisme: n Voorstudies vraagarticulatie/-sturing i.s.m. clusterorganisaties n Voor de drie speerpuntsectoren een gerichte Human Capital Agenda opstellen (HCA) en deze in uitvoering nemen en ondersteunen. Voor de zorgeconomie, maakindustrie/innovatief MKB (de koplopers): n Voorstudie vraagarticulatie/-sturing en intersectorale netwerkvorming in samenwerking met innovatieve bedrijven en instellingen. Specifieke vraag daarbij is welke maatregelen op het gebied van Menselijk Kapitaal nodig zijn om de kleinere innovatieve (maak)bedrijven een schaalsprong te kunnen laten maken. Goed voorbeeld hiervan is Ondernemers coachen Ondernemers van VNONCW/KvK. n Voor het innovatieve MKB een gerichte Human Capital Agenda opstellen en deze vervolgens in uitvoering nemen en ondersteunen.


Voor het MKB breed: n Indien daar vraag naar is bij MKB ondernemers of brancheorganisaties het starten van regionale of thematische programma’s. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

5.4.2 Arbeidsmarkt: gekwalificeerd personeel (het beschikbare personeel) (Maatregel 22 (€ 5 mln.) & 23 (€ 5 mln.)) De problematiek op de Friese arbeidsmarkt is samen te vatten in de volgende knelpunten: n Meer dan 50% van de werkzoekenden beschikt niet over een startkwalificatie, MBO niveau-2; n 35% van de werkzoekenden is MBO geschoold. Voor iedere MBO vacature is een aanbod van 6,4 werkzoekenden; 14% van de werkzoekenden is HBO geschoold; n Bij bedrijven in bepaalde branches ontstaan knelpunten doordat vacatures niet vervulbaar zijn; n In een aantal branches is sprake van een mis match tussen vraag en aanbod.

A. Werkloosheidsbestrijding (investeren in competenties, kennis en vaardigheden van het beschikbare personeel) Omschrijving Om een extra impuls te geven om werkzoekenden weer aan een baan te helpen kiezen wij voor de volgende lijn. We richten ons op het vervullen van tot nu toe niet vervulbare vacatures door gerichte her- of bijscholing en begeleiding. Het mes snijdt aan twee kanten, we helpen mensen aan een baan en we verbeteren de productiecapaciteit van bedrijven die onvoldoende geschoold personeel kunnen vinden, zoals het geval is in de technische sector. We hanteren hiervoor de volgende uitgangspunten: n Onze middelen zetten we in voor maatregelen die een direct effect hebben op herplaatsing in de arbeidsmarkt zoals bij- en omscholing en zo nodig een bijdrage in niet productieve uren als aanloopkosten; n Provincie, gemeenten e.a. dragen ca. 50% van de kosten; n Er moet sprake zijn van plaatsingskans (“afnamegarantie”) door bedrijven en instellingen. Met andere woorden, er zijn afspraken met ondernemingen met betrekking tot opleiding en plaatsing; n Bij de verwerving van nationale en Europese middelen door initiatiefnemers wordt de provinciale bijdrage niet gekort, met een stimulans voor een multiplier effect als doel.


n Er dient specifieke aandacht te zijn voor de categorie werkloze werkzoekenden met een “grote afstand tot de arbeidsmarkt”, zijnde werkzoekenden: n met een beperking, behorend tot de doelgroep gedeeltelijk arbeidsongeschik ten ten gevolge van een fysieke of verstandelijke handicap, n die minimaal één jaar geregistreerd staan als werkloos werkzoekend, n die minimaal 45 jaar oud zijn, n die werkzaam zijn in een SW instelling. Per projectaanvraag dient 20% van de werkloze werkzoekenden te behoren tot de hierboven beschreven doelgroep “werkloze werkzoekenden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt”. n Voor het reduceren van de werkloosheid onder jongeren plegen we geen specifieke inzet omdat hiervoor via het Actieplan Jeugdwerkloosheid al middelen beschikbaar zijn gesteld, naast de uitgevoerde trainee regeling. Status We kiezen voor de inzet van onze middelen voor het subsidie instrument waarop initiatiefnemers een beroep kunnen doen. We kiezen hierbij voor een vaste bijdrage per geplaatste werkzoekende. De nadere uitwerking van deze regeling geven wij vorm in overleg met gemeenten en samenwerkingsverbanden van gemeenten zoals Pastiel en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven. We zetten hiervoor € 4 mln. in. We zetten vooruitlopend hierop € 1 mln. in via een bijdrage aan concrete initiatieven waarover we in gesprek zijn. Beoogd resultaat De regeling is in september 2014 operationeel. Wij verwachten ca. 500 - 600 werkzoekenden te kunnen plaatsen. Actuele fase Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

B. Praktijkgericht opleiden Omschrijving Uit de gesprekken die tot nu toe zijn gevoerd met opleidingsinstellingen en de werkgeversorganisaties blijkt dat in een aantal branches sprake is van niet vervulbare vacatures, bijvoorbeeld in de techniek en de zuivel: n Er zijn te weinig technische mensen in opleiding (kwantitatief). n De opleiding stagneert door een gebrek aan leer-werkbanen (BBL) en stageplekken (BOL). n De opleiding sluit onvoldoende aan bij de vraag (kwaliteit). Wij kiezen voor een benadering waarin we initiatieven voor praktijkgericht opleiden uit de markt ondersteunen, om te komen tot voldoende gekwalificeerd personeel. Initiatiefnemers zijn bedrijven en brancheorganisaties die samen met onderwijsinstellingen een vorm van praktijkgerichte opleiding organiseren met als doel beschikbaar personeel (weer) aan een baan te helpen. In tegenstelling tot de vorige maatregel ligt het initiatief hier niet bij overheden, maar bij de markt.


Status Wij zijn over deze maatregel inmiddels in overleg met VNO/NCW en het MKB. Financiering vindt plaats vanuit de brancheorganisaties (O en O fondsen) en de provincie waarbij we ook gebruik willen maken van eventuele rijksmiddelen die in het kader van werkgelegenheidsstimulering en samenwerking publiek-privaat (PPS) beschikbaar komen. We vragen gemeenten om een bijdrage te leveren door mensen in staat te stellen zich met behoud van uitkering te scholen. Een initiatief waarover wij in gesprek zijn in dit verband komt voort uit het Fries Technisch Opleidingsplatform (F-TOP). Dit is een samenwerking tussen de branches Metaalbewerking en Technische Installaties, UWV en gemeenten. Doel van deze samenwerking is een betere matching tussen vraag en aanbod en het bieden van ontwikkelingskansen voor werkloze technici. Daarbinnen wordt speciale aandacht gegeven aan: n 45+ werkzoekende technici, die in meer of mindere mate arbeidsfit gemaakt moeten worden of bij- of omgeschoold moeten worden voor een baan in één van de technische sectoren. n Versnelling van de herinstroom van recent uitgestroomde technici. n Ondersteuning van jongeren die vanuit het VMBO kiezen voor een leerwerkbaan in de technische sectoren. De ondersteuning richt zich er op ervoor te zorgen dat bedrijven voldoende leerwerkplekken beschikbaar stellen en op de begeleiding van deze jongeren. Hierbij vindt afstemming plaats met het Actieplan Jeugdwerkloosheid Fryslân en de sectorplannen. n Voor de werkzoekenden met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt worden specifieke trajecten ontwikkeld. De criteria om in aanmerking te komen voor deze trajecten worden nader gedefinieerd. Gedacht kan worden aan langdurig werklozen en werkzoekenden waarbij opleiding en/of werkervaring onvoldoende aansluiten bij de eisen van het bedrijfsleven. Wij ondersteunen dit proces en vergelijkbare initiatieven die gericht zijn op vraaggestuurde praktijk gerichte opleidingen. Wij verwachten binnenkort een besluit te nemen over een voorstel van de F-TOP en reserveren daar een bedrag voor van ca. € 1,2 mln. Bij succes kan dit concept mogelijk uitgerold worden naar andere sectoren. Daarnaast zijn we met MBO instellingen in gesprek over de problematiek van onvoldoende stageplaatsen en leerbanen. We zoeken initiatieven die er op gericht zijn om werkgevers bewust te maken en actie te ondernemen om stage/werkplekken beschikbaar te stellen voor jongeren om ze een regulier diploma te laten behalen. Om werkgevers te helpen stage- en opleidingsplaatsen beschikbaar te stellen denken wij aan een financiële stimulans. Beoogd resultaat De regeling is in september 2014 operationeel. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer


5.4.3 Onderwijs: hoogwaardige kennisinfrastructuur (het toekomstige personeel) (Maatregel 24 (€ 5 mln.) & 25 (€ 10 mln.))

A. Doorstroming bevorderen tussen de verschillende onderwijsniveaus in de onderwijskolom (investeren in competenties, kennis en vaardigheden van het toekomstige personeel) Omschrijving De behoefte aan hoger opgeleiden stijgt (fors) en de behoefte aan middelbaar en lager opgeleiden daalt. Er zullen dus meer MBO-studenten en afgestudeerden een kwalificatie in het hoger onderwijs (HBO en WO) moeten halen. Een belangrijke ontwikkeling in het HBO is de introductie van Associate degree programma’s: een tweejarig programma binnen de HBO-bachelor opleiding dat leidt tot een nieuwe wettelijke graad: de Associatie degree (Ad).

Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

Tweejarig Associate degree (Ad) programma’s zijn in het Nederlands stelsel voor hoger onderwijs nog relatief nieuw en onbekend. Voor velen is de drempel om een reguliere 4-jarige HBO opleiding te starten te hoog. Het 2-jarig Ad programma verlaagt

B. Verbeteren van de innovatie en kennisvalorisatie in onderlinge uitwisseling tussen bedrijfsleven en onderwijs (praktijkgerichte onderwijsstructuur)

deze drempel en bevordert daarmee de toegankelijkheid van het hoger onderwijs. Overigens is er ook belangstelling voor Ad vanuit zittend personeel en stroomt de helft van de Ad-gediplomeerden alsnog (direct of na enige tijd) door naar een HBObachelor opleiding.

Omschrijving De voorstudie “vraagsturing” (maatregel 20) zal uitspraken moeten doen over de gewenste praktijkgeoriënteerde inrichting van de onderwijskolom: “hoe kan het aanbod van toekomstig personeel in termen van competenties, kennis en vaardigheden, zowel kwalitatief als kwantitatief, zo goed mogelijk aansluiten bij de vraag van het Friese bedrijfsleven?”. Samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven is een essentiële voorwaarde om te komen tot de gewenste onderlinge aansluiting. Nieuwe en beschikbare kennis circuleert dan vrijelijk tussen onderwijs en bedrijfsleven (“lerende economie”), waardoor het innovatief vermogen van bedrijven een impuls krijgt en de kennisinfrastructuur in hoogwaardigheid kan toenemen. Vraagsturing is een expliciet onderdeel van deze manier van (samen)werken. Bij deze maatregel kiezen we vanuit Wurkje foar Fryslân voor focus op de drie prioritaire speerpunten en de technische sectoren (maakindustie). Bij de totstandkoming van een praktijkgerichte onderwijsinfrastructuur in elk van deze sectoren kan gedacht worden aan: n vormen van duaal onderwijs: werken en leren, de werkplek als leerplaats; n vormen van “een leven lang leren”; n vraagfinanciering voor hoger onderwijs; n publiek-private samenwerking, bijvoorbeeld bij masteropleidingen en promotietrajecten n vormen van online onderwijs; n “leeruitkomsten gestuurd” onderwijs in plaats van vaststaande onderwijsprogramma’s.

De commissie Rinnooy Kan heeft in haar adviesrapport een aantal aanbevelingen gegeven voor extra aandacht voor de Ad. Wij nodigen partijen in de “triple helix” nadrukkelijk uit met plannen te komen die invulling geven aan deze aanbevelingen: n vergroot de bekendheid n zorg voor brede verankering in het beleid van hogescholen n faciliteer versterking van de samenwerking tussen MBO en HBO rond de Ad’s Ook de doorstroming van HBO naar WO en post doctoraal onderwijs verdient aandacht. UCF richt zich als academische netwerkorganisatie vooral op het inrichten en aanbieden van masteropleidingen en promotieplaatsen voor de hiervoor genoemde innovatieve speerpunt sectoren. Om te komen tot doorlopende leerlijnen voor deze sectoren worden initiatieven voor schakelprogramma’s die de aansluiting HBO-WOpost doc faciliteren ondersteund. Daar waar het pakket van UCF niet volledig is ten aanzien van de speerpuntsectoren worden clusterinitiatieven, om ontbrekende schakels in het stelsel van masteropleidingen en post doctorale trajecten in te vullen, in principe ondersteund. Status De onderwijsinstellingen hebben het voortouw. Wij verwachten van hen initiatieven om binnen de speerpuntenbenadering te komen tot een verbetering van de verticale doorstroming binnen de onderwijskolom. Er zijn grote verschillen binnen de speerpunten, erzijn meerdere initiatieven nodig. Een goed voorbeeld is het project Dairy Chain waaraan wij € 1,3 mln. bijdragen uit deze maatregel voor de eerste fase gericht op het onderwijs gerelateerde deel.


Beoogd resultaat De maatregel die we voorstellen moet leiden tot verhoging van de kwaliteit van het onderwijsniveau in de gehele onderwijskolom. We willen de structurele doorstroming tussen de verschillende niveaus in de onderwijskolom versterken en de excellentie binnen de niveaus, o.a. via Associate degree’s (Ad’s) en Mentoring opgebouwd door collectieve programma’s. Het initiatief ligt bij de markt en de onderwijsinstellingen. Generieke verhoging van de kwaliteit van het onderwijsniveau leidt tot algehele verhoging van het innovatievermogen.

Status We delen deze maatregel op in een onderdeel ‘praktijkgerichte onderwijsstructuur’ en een onderdeel ‘innovatieve vaardigheden’. Praktijkgerichte onderwijsstructuur: Om deze maatregel tot uitvoering te brengen nemen wij het initiatief om samen met bedrijfsleven en kennisinstellingen plannen te ontwikkelen in het kader van het


Innovatiepact Fryslân. Zowel deze maatregel als de voorgaande dienen in de “triple helix” tot stand te komen. Wij richten ons hierbij op een praktijkgerichte en meerjarige aanpak. Een goed voorbeeld dat wij actief ondersteunen is het initiatief van het Fryslân College en 10 - 15 grote werkgevers in Fryslân om vorm en inhoud te geven aan het project “Experimenteel en ondernemend leren in Fryslân”, zogenaamde Wiegelgroep. Dit initiatief richt zich op een nieuwe vorm van praktijkgericht onderwijs in de samenwerking tussen bedrijven en het MBO. Na een intentieverklaring wordt er nu een businessplan opgesteld, dat aan de provincie wordt voorgelegd voor medefinanciering. In het vervolgstadium zal met de andere ROC’s en de HBO-instellingen worden verkend of een vergelijkbare aanpak bij hen ook is te introduceren of dat via een andere werkwijze dezelfde doelen kunnen worden bereikt.

Status Een nadere keuze uit de projectvoorstellen dient nog te worden gemaakt. Beoogd resultaat In 2014 een aantal structuurversterkende projecten financieren en uitvoeren. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

Innovatieve vaardigheden: Daarnaast heeft Fryslân behoefte aan een aantal specifieke vaardigheden waarmee het innovatievermogen nadrukkelijk wordt versterkt. In samenwerking met het werkveld worden programma’s opgezet waaruit deze specifieke ambitie blijkt. Elke student op MBO en HBO moet in nauwe relatie met het bedrijfsleven in aanraking komen met: n Ondernemerschap of ondernemendheid n Internationalisering (in relatie tot o.a. internationaal ondernemen) n Digitalisering (in alle sectoren) n Enabling technology (smart industry en factory) Integrale benadering van deze cruciale thema’s tot herkenbare kenmerken van Fryslân vragen een structurele versterking binnen de onderwijsprogramma’s (een plus). Dit dient in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven te worden uitgevoerd waardoor er ook een vorm van reprociteit ontstaat. De impuls vanuit Wurkje foar Fryslân richt zich op de facilitering en verbinding van deze integraliteit. (verbindende activiteiten aanjagen rondom thema’s en zorgdragen voor coördinatie op structurele inbedding binnen onderwijsprogramma’s). Beoogd resultaat Uiteindelijk wordt beoogd de kennisinfrastructuur (nog) meer dienstig te maken aan innovatie en kennisvalorisatie in het bedrijfsleven. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

5.4.4 Budget financiering incidentele projecten Menselijk Kapitaal (Maatregel 26 (€ 3,5 mln.)) Omschrijving Binnen het subdoel menselijk kapitaal is een budget gereserveerd voor financiering van incidentele projecten. Dit budget is bedoeld voor uitzonderlijke projecten die een bijdrage leveren aan de versterking aan het menselijk kapitaal en de economische structuurversterking volgens de criteria zoals beschreven in par. 2.3.1.



hoofdstuk

6

Organiserend Vermogen

Internationaal Ondernemen: n Agrofood: vergroten van de internationale zichtbaarheid en internationale handel. n Watertechnologie: kansen voor internationale marktontwikkeling (via proeftuinen/demo’s, aanwezigheid van lead users, inclusief overheid t.b.v. launching customers en exportmogelijkheden). n Toename van het aandeel exporterende bedrijven van 7% in 2012 naar 10% in 2020. n Maximale economische spin-off behalen uit culturele hoofdstad 2018.

6.2 Achtergrond Organiserend vermogen betreft hier verschillende vormen van samenwerking bij vernieuwing van producten, processen en markten waardoor schaal- en synergieeffecten te bereiken zijn. Een bedrijf is door een dergelijke samenwerking sterker verankerd zijn in de regio, waardoor ze minder snel zal vertrekken als zich elders marktkansen voordoen. Dit betreft: n Clusters & netwerken: de aansluiting van relevante clusters & netwerken, waaronder onderwijs, onderzoek en arbeidsvoorziening, op de uiteenlopende vraag van bedrijven. Ook de aanwezigheid van een publieke Research & Development -infrastructuur is van doorslaggevend belang voor de aantrekkingskracht op bedrijven en mensen.

We zetten in op het vergroten van het organiserend vermogen van bedrijven, kennisinstellingen en overheden (triple helix), waarbij wij een stimulerende en coördinerende rol vervullen. Het hoofdstuk Organiserend Vermogen is opgebouwd uit de onderdelen Clustervorming, Internationaal Ondernemen en Versterken Vestigingsklimaat.

n Internationaal ondernemen: landelijk, regionaal, provinciaal en intergemeentelijk zijn samenwerking- en afstemmingsactiviteiten bevorderlijk voor internationaal ondernemen en internationaal handelsverkeer. n Vestigingsklimaat: de samenwerking tussen ondernemers, overheid, onderzoek en onderwijs op het gebied van de gezamenlijke aantrekkelijkheid van ondernemingen, educatie, faciliteiten, weten regelgeving, personeel en het vestigingsgebied.

6.1. Doelstellingen Cluster- en netwerkvorming: n Vergroten van de kennisvalorisatie in nieuwe en bestaande regionale netwerken in de agrofood sector. n Aanjagen en (mede)financieren van bestaande en passende netwerkinitiatieven in de Agrofood sector, zoals Innexus, Food Circle en Food Future en blijvende participatie in regionale en nationale netwerken. n Het onverminderd verder uitbouwen van het watertechnologie cluster is een belangrijke succesfactor voor het realiseren van het doel om meer kenniswerkers aan te trekken in onderzoek, maar zeker ook in de zich vestigende en groeiende bedrijven in de regio. n Versterking van de samenwerking binnen de toeristische sector, gericht op kwaliteitsverbetering, een meer samenhangend aanbod, uitbouw van kennis en innovatie en gerichte marketing richting specifieke doelgroepen. n Meer innovatie en kennisvalorisatie in de zorg via uitbreiding en verankering van de netwerken en de kennisuitwisseling tussen bedrijven en kennisinstellingen op het terrein van zorgeconomie en healthy ageing.


n Proactieve en meer gestroomlijnde aanpak om de aantrekkelijkheid van Fryslân als vestigingsplaats voor bestaande en nieuwe bedrijven te versterken.

6.3 Cluster- & netwerkvorming 6.3.1 Beleid Cluster- & Netwerkvorming Omschrijving De investeringsagenda Wurkje foar Fryslân kent een visie op de versterking van de economische structuur waarin onder andere wordt ingezet op het vergroten van het organiserend vermogen van bedrijven, kennisinstellingen en overheden (triple helix). Voor Fryslân worden een aantal speerpuntsectoren gezien als stuwers van de economie. We denken voor deze bedrijfssectoren het meeste effect te kunnen bereiken door via een clusteraanpak het innovatievermogen en de marktpositie van bedrijven duurzaam te versterken. Sterker maken wat al sterk is door gericht mee te investeren in maatregelen waar met beperkte investeringsomvang toch verschil kan worden gemaakt, in drie prioritaire sectoren:


1. Agrofood; 2. Watertechnologie; 3. Toerisme & Recreatie.

partijen (onderwijs en onderzoek, overheid en ondernemers), het tot stand brengen van netwerken en het stimuleren van samenwerking; n Genereren van ideeën en draagvlak, informatieoverdracht door het organiseren van netwerkbijeenkomsten, congressen, symposia, beurzen en lobby-activiteiten; n Adviseren en ondersteunen van initiatiefnemers bij projectvoorstellen, subsidieaanvragen en de totstandkoming van projecten.

De sectoren duurzame energie en zorgeconomie/healthy ageing zijn eveneens sterke sectoren met een behoorlijk aandeel in de Friese werkgelegenheid. Echter, wij beschouwen in de investeringsagenda deze sectoren niet als sectoren, waar met structuurversterkende maatregelen en een clusteraanpak prioriteit aan wordt gegeven. Wij zullen met Wurkje foar Fryslân in deze sectoren vooral duurzaamheid en innovaties stimuleren.

De bovengenoemde vier functies zijn voor de drie speerpuntsectoren beschreven en beleidsmatig zijn de doelstelling en criteria voor financiering beschreven. Actuele fase

Via het investeringsprogramma Wurkje foar Fryslân geven we in onze regio aan, de ambitie te hebben om kennisuitwisseling en innovatie door samenwerking te versterken. Dit is niet alleen een zaak van onderwijs en overheid, maar in de eerste plaats van het bedrijfsleven. Binnen het bedrijfsleven gaat het verder niet alleen om de zogeheten kennisintensieve bedrijvigheid, maar in principe om alle bedrijven. Innovatie en kennis bieden immers voor alle bedrijven de beste mogelijkheden om in de huidige en toekomstige economie te overleven. Voor alle genoemde sectoren zijn de bestaande clusters en netwerken benoemd in de nota Economie en de beleidsdocumenten die specifiek gericht zijn op de verschillende clusters en netwerken. Daarin zijn echter nut en noodzaak van de clusters en netwerken niet (altijd) voldoende onderbouwd. Dat de provincie in wil zetten op de verschillende clusters en netwerken wordt beschreven, maar de ‘hoe’-vraag wordt vaak onvoldoende beantwoord. Onduidelijk is welke rol de provincie in de toekomst heeft om de clusters en netwerken te ondersteunen en welke taken daarbij horen. Status De beleidsmatige visie, koers en voorwaarden ten aanzien van het stimuleren van cluster- en netwerkvorming voor de speerpuntsectoren wordt in juli 2014 opgeleverd. Inmiddels is het financieringsverzoek voor Healty Ageing Network Noord Nederland voor 50% gehonoreerd (zie maatregel 19). De beoordeling van het gevraagde restbedrag zal op basis van de beleidscriteria, in kwartaal 4 van dit jaar plaatsvinden. Ook heeft de Wateralliantie een businessplan met financieringsverzoek ingediend (zie maatregel 6). Dit plan zal ook in kwartaal 4 van 2014 worden beoordeeld. Beoogd resultaat Voor alle clusters en netwerken in de speerpuntsectoren is van belang dat de meerwaarde wordt aangetoond. Zijn nut en noodzaak helder, wat leveren deze clusters en netwerken op? Indien de clusters / netwerken aantoonbare meerwaarde bieden, wordt een beleidskader geformuleerd. Vervolgens kan bepaald worden welke doelen behaald moeten worden en hoe die doelen behaald kunnen worden, op basis van de vier basisfuncties van clusters en netwerken 1:

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

6.3.2 Voortgang maatregelen

6.3.2.1 Clusters en netwerken Agrofood (Maatregel 3 (€ 2 mln.)) Omschrijving Food Circle, Innexus, de Agro-alliantie en Dairy Chain zijn voorbeelden van netwerken en samenwerkingsverbanden welke belangrijke schakels vormen tussen onderzoek, onderwijs en ondernemers. Wij moedigen zullen de sector aan om te komen met voorstellen om de meerwaarde van de clusters en netwerken verder te vergroten. Status De Dairy Chain aanvraag is voor de 1e fase in februari 2014 gehonoreerd. Van de overige clusters en netwerken zijn (nog) geen aanvragen ontvangen. Beoogd resultaat Meer georganiseerd vermogen van de activiteiten in de agrofood sector. Minder versnippering van alle initiatieven binnen de sector op het vlak van (inter)nationale profilering en branding, makelen en schakelen, innovatiestimulering, informatieoverdracht, advisering en belangenbehartiging. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

Namelijk: n Branding (reclame-functie): promotie van de regio; n ‘Makelen en schakelen’ (intermediërende functie): het bij elkaar brengen van

1

In het rapport “naar een noordelijke kenniseconomie” van de Noordelijke Rekenkamer worden vier taken (functies) benoemd voor de provincie Fryslân ten aanzien van cluster- en netwerkvorming.



6.3.2.2 Clusters en netwerken Watertechnologie (Maatregel 6 (€ 5 mln.))

van een sterke toekomstbestendige T&R sector verbonden worden. Dit proces wordt in juli 2014 afgerond.

Omschrijving De Wateralliantie is een belangrijke schakel in het organisatiemodel van het watertechnologiedomein. Het cluster watertechnologie richt zich op de branding van Fryslân/Leeuwarden als de European Water Techology Hub met als fysieke kern de watercampus in Leeuwarden. Samen met partners als Wetsus verkent de Wateralliantie de internationale netwerken om de businessactiviteiten in Fryslân te versterken. De Wateralliantie is de verbindende schakel tussen onderzoek, onderwijs en ondernemers en focust zich vooral op de stimulering en vestiging van de nationale en internationale bedrijvigheid. De Wateralliantie is gefinancierd vanuit Koers Noord vanaf 2009 tot medio 2015. Na 2015 is het cluster op dit moment niet gefinancierd.

Beoogd resultaat Het proces moet leiden tot voldoende draagvlak en eensgezindheid tussen bedrijven, overheden, onderzoek en onderwijs om op structurele basis de ambities, risico’s en belangen voor de T&R branche in Fryslân afgestemd te krijgen.

Status In het kader van Wurkje Foar Fryslân heeft de Wateralliantie een verzoek gedaan voor vervolgfinanciering voor de periode medio 2015 – medio 2020. De provincie

6.3.2.4 Clusters en netwerken Zorg/Healthy Ageing (Maatregel 19 (€ 2 mln.))

heeft het financieringsverzoek beoordeeld en heeft de Wateralliantie opdracht geven om te komen met een businessplan. Dit businessplan is inmiddels ontvangen en de beoordeling zal in september 2014 plaatsvinden op basis van de beleidscriteria. (6.3.1.)

Omschrijving Subsidie ten behoeve van clusters en de netwerken HANNN, LIMIS, ZIF en Springboard zijn voorbeelden van organisaties en netwerken welke belangrijke schakels vormen tussen onderzoek, onderwijs en ondernemers. Wij moedigen de sector aan om te komen met voorstellen om de meerwaarde van de clusters en netwerken verder te vergroten.

Beoogd resultaat Continueren georganiseerd vermogen van de Wateralliantie, binnen de sector watertechnologie. Actuele fase Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

6.3.2.3 Clusters en netwerken toerisme & recreatie (Maatregel 8 (€ 0,5 mln.))

Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

Status In februari 2014 is het financieringsverzoek voor Healty Ageing Network Noord Nederland voor 50% gehonoreerd. De beoordeling van het gevraagde restbedrag zal op basis van de nieuw geformuleerde beleidscriteria, in kwartaal 4 van dit jaar plaatsvinden. Beoogd resultaat Continueren/vergroten georganiseerd vermogen van de activiteiten binnen de sector Zorg/Healthy Ageing. Actuele fase

Omschrijving De meeste bedrijven in de toerisme & recreatie sector (T&R sector) zijn locatiegebonden: de omgeving bepaalt grotendeels de mogelijkheden en de aantrekkelijkheid voor de toerist. Dit wil echter niet zeggen dat samenwerking van bedrijven binnen (gebieden in) Fryslân vanzelfsprekend is. Het tegendeel is waar; concurrentiegevoelens en de kleinschaligheid van de bedrijven lijken gedegen samenwerking in de weg te staan. Het verbeteren van het organiserend vermogen kan een breed gedragen kwaliteitslag in de sector mogelijk maken. Verbeterd georganiseerd vermogen van de bedrijven moet zich vertalen in een verbeterd en meer samenhangend productaanbod, ontwikkelingen in de relatie met de openbare ruimte en de daaruit voortvloeiende private investeringen. Status Er is een proces in uitvoering waar alle relevante partijen die de ruggengraat vormen


Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

6.4 Internationaal ondernemen 6.4.1 Aanvalsplan internationaal ondernemen Omschrijving Internationale handelsbevordering moet een belangrijke bijdrage leveren aan de ambitie van Wurkje foar Fryslân. Uit onderzoek is gebleken dat bedrijven die internationaal actief zijn, sneller groeien qua werkgelegenheid, toegevoegde waarde en


arbeidsproductiviteit. Ondanks de risico’s van internationale handel hebben import en export macro-economisch een positieve impact en ook bevorderen internationale handel en samenwerking de overlevingskansen van een onderneming . Naast deze brede inzet, zijn internationale zichtbaarheid en internationaliseringsactiviteiten voor de drie Friese speerpuntsectoren agrofood, watertechnologie en toerisme & recreatie, belangrijke economische dragers in de strategische ontwikkeling van deze internationaal georiënteerde bedrijfssectoren. Voor deze sectoren liggen er kansen en vooral voor agrofood en watertechnologie is onze uitgangssituatie goed, door sterke clusters van bedrijvigheid en kennis. Met een verhoogde inzet op internationale handel willen we deze kansen verzilveren. Door de kleinschaligheid heeft het Friese MKB vaak minder mogelijkheden voor export en ligt de drempel om te gaan exporteren hoger. Vanwege het belang van export voor (stuwende) groei van de bedrijvigheid en het effect op innovatie en structuurversterking, wil de provincie het internationaal ondernemen verder stimuleren en ondersteunen. Onze conclusie is dan ook dat het nu het moment is om middelen van Wurkje foar Fryslân in te zetten op internationale handelsbevordering MKB-breed en Friese bedrijven te stimuleren en te versterken in hun internationaliseringsactiviteiten. Voor de drie speerpuntsectoren zijn binnen Wurkje foar Fryslân specifieke doelen en maatregelen benoemd. De strategie om deze doelstellingen te bewerkstelligen hangt af van de “volwassenheid” cq “ontwikkelingsfase” van de bedrijfssector. De sector watertechnologie heeft behoefte aan initiatieven die de bedrijven kunnen helpen buitenlandse businesskansen te identificeren en te verzilveren. Voor dit relatief “jonge” cluster betekent dit dat in de komende jaren vooral moet worden ingezet op promotie en pro-filering gecombineerd met internationale acquisitieprogramma’s.

Status Het aanvalsplan internationaal ondernemen, wordt opgesteld en ontwikkeld in nauw overleg met een aantal partijen die actief zijn op het gebied van internationaal ondernemen, waaronder het SNN, de KvK, de NOM en de Friesche Compagnie. De reikwijdte van dit plan is MKB breed, de behoefte van het Friese bedrijfsleven staat centraal. De opdracht is een succes als het Friese bedrijfsleven heeft ingestemd met de uitkomsten van het aanvalsplan en de activiteiten en (financierings)instrumenten succesvol zijn uitgevoerd.

De missie van de provincie Fryslân is het versterken van de exportkracht van het Friese Bedrijfsleven. Exporterende MKB-bedrijven versterken de Friese economie. Het verbeteren van de internationale concurrentiepositie van de speerpuntsectoren agrofood, watertechnologie en toerisme en recreatie, is de komende jaren de focus van het provinciale economische beleid. In juni 2014 is het aanvalsplan gereed voor uitvoering. Beoogd resultaat Eind 2014 willen we een samenhangend pakket aan (financierings)instrumenten en activiteiten tot uitvoering laten komen, wat voldoet aan de behoefte van ondernemers en dat aanvullend is op bestaande activiteiten en instrumenten. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

6.4.2 Voortgang maatregelen De agrofood sector is in Fryslân het sterkst ontwikkeld en staat internationaal duidelijk op de kaart. Het investeringsprogramma Wurkje foar Fryslân zet in op een versterking van deze bedrijfssector, wat moet leiden tot een versterkt internationaal imago. Verdere uitbouw van ons imago als zuivelprovincie is daarin een logische eerste stap. Daartoe willen we internationale programma’s ontwikkelen die gericht zijn op een aantal strategisch gekozen landen. Deze programma´s moeten gericht zijn op internationale profilering van Fryslân en de Friese bedrijven, en ondersteunen gerichte acquisitieprogramma’s. Voor de sector toerisme & recreatie is internationaal ondernemerschap en profilering van belang vanwege het grote aantal buitenlandse toeristen dat onze provincie bezoekt. Branding en promotie van Fryslân in samenhang met Noord Oost Nederland, gericht op de juiste internationale doelgroepen is op dit moment de uitdaging. We onderkennen dat internationaal ondernemen in deze sector, vanwege de relatie met het landschap en het belang van een gezamenlijk aanbod van mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding, een enigszins afwijkend karakter heeft in vergelijking met de andere bedrijfssectoren.


6.4.2.1 Marketing/exportbevordering agrofood (Maatregel 1 (€ 5 mln.)) Omschrijving Wij zijn van mening dat de internationale zichtbaarheid van expertise (bijv. Dairy Campus/Wageningen Universiteit en Van Hall Larenstein) en de Friese bedrijvigheid (met name MKB) verder kan worden versterkt. Marketingprocessen, exportbevordering en het intensiveren van internationale handelsbetrekking met kansrijke landen en sectoren (bijv. de BRICS landen) worden in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven (Dairy Chain), WTC Leeuwarden, Dairy Campus, Van Hall, en andere belanghebbende partijen inhoudelijk vormgegeven. Status De maatregel wordt uitgewerkt in het kader van het aanvalsplan internationaal ondernemen. Beoogd resultaat Activiteiten en instrumenten die bijdragen aan verbetering van de internationale zichtbaarheid en leiden tot meer export en internationale handelsbetrekkingen.


Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

Status De maatregel wordt uitgewerkt in het kader van het aanvalsplan internationaal ondernemen. Beoogd resultaat De uitkomsten van het aanvalsplan internationaal ondernemen vormen het vertrekpunt voor de uitvoering van deze maatregel.

6.4.2.2 Internationale propositie/acquisitie watertechnologie (Maatregel 4 (€3 mln.))

Actuele fase Omschrijving In de watertechnologie sector is het duidelijk dat het ontwikkelen van een innovatief product slechts een eerste stap is. Deze innovatieve producten leveren pas geld en werkgelegenheid op als zij succesvol in de markt gezet worden. Het op de markt kunnen zetten is echter niet eenvoudig. De reden hiervoor is dat de afzetmarkt een complexe sector is met verschillende spelers, lange doorlooptijden en grote dynamiek zodat omstandigheden kunnen wijzigen en processen kunnen stagneren. De opsporing van marktkansen en de marktvraag en het in kaart brengen van de behoefte en problemen van publieke en private partijen op het gebied van drink- afval- en proceswater is daardoor een complex proces. Samen met relevante partijen willen we onderzoeken op welke wijze het acquisitieproces gefaciliteerd kan worden zodat uiteindelijk leads en vraagspecificaties kunnen worden gevonden om tot de ontwikkeling van commerciële business cases te kunnen komen. Status De maatregel wordt uitgewerkt in het kader van het aanvalsplan internationaal ondernemen. Beoogd resultaat Activiteiten en instrumenten die bijdragen aan verbetering van de internationale zichtbaarheid en leiden tot meer export en internationale handelsbetrekkingen. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

6.4.2.4 Evenementenfonds (Maatregel 9 (€ 4 mln.)) Omschrijving Deze maatregel draagt bij aan de totstandkoming van een evenementenfonds, bedoeld voor de grote evenementen uit het bidbook KH18. Daarnaast biedt het fonds de mogelijkheid kleinere evenementen in de aanloop hier naar toe te ondersteunen. De inzet is om de provinciale middelen aan te vullen met externe middelen uit andere (particuliere)fondsen en Europa. We streven daarbij naar een multiplier van 2. De middelen zijn voor 20% revolverend, die op termijn terug vloeien naar programma 11. Status De maatregelen wordt nader uitgewerkt in het kader van KH18. Beoogd resultaat Een provinciale bijdrage aan het fonds van € 4 mln., in te zetten voor KH18 en evenementen daaraan voorafgaand. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer Beleidsvorming

6.4.2.3 MKB Internationaal ondernemen (Maatregel 16 (€ 2 mln.)) Omschrijving De precieze invulling en de provinciale rol wordt samen met ondernemersorganisaties, WTC, NOM, Kamer van Koophandel en zo mogelijk regionale en nationale organisaties nader uitgewerkt. De provinciale rol is enerzijds gericht op het ontwikkelen van een consistente aanpak, die moet leiden tot afstemming en samenhang in de reguliere internationale activiteiten. Het stimuleren en faciliteren van de rol en activiteiten van het WTC Leeuwarden speelt in dit proces een belangrijke rol. Centraal staat het ondersteunen van het MKB door het beter toegankelijk maken van de beschikbare faciliteiten, zodat ondernemingen de weg naar de benodigde expertise en financiering (garanties, e.d.) eenvoudiger kunnen vinden.


(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

6.5 Vestigingsklimaat n Proactieve en meer gestroomlijnde aanpak om de aantrekkelijkheid van Fryslân als vestigingsplaats voor bestaande en nieuwe bedrijven te versterken. n Unieke structuurversterkende projecten in de toerisme en recreatiesector faciliteren. 6.5.1 Aanvalsplan vestigingsklimaat Omschrijving De provincie wil een aanjager zijn van de versterking van de Friese economie en het bevorderen van werkgelegenheid. Fryslân moet werken aan een gunstig onderne-


mersklimaat en een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven. Ook ons woonklimaat, onderwijsfaciliteiten, voldoende en geschikt personeel en onze aanpak om (buitenlandse) kenniswerkers en werknemers te faciliteren bij de komst naar Fryslân, zijn belangrijke vestigingsfactoren voor bedrijven welke zich in Fryslân willen vestigen. In vergelijking met de meeste andere Nederlandse provincies blijft Fryslân de afgelopen jaren duidelijk achter bij het aantrekken van buitenlandse bedrijven, geregistreerd door de NFIA. De provincie hecht een groot belang aan acquisitie voor Fryslân, omdat de komst van nieuwe bedrijvigheid een belangrijke bijdrage kan leveren aan de werkgelegenheid. Ook bieden nieuwe bedrijven kansen voor verdere groei van Friese bedrijven door de mogelijkheid op toeleveranties. Nieuwe bedrijven kunnen daarnaast een bijdrage leveren aan de innovatiekracht van Fryslân. Tenslotte neemt de internationale concurrentie tussen regio’s steeds verder toe, een ontwikkeling waar Fryslân op in kan en moet spelen. De beleidsdoelstelling in het investeringsprogramma Wurkje foar Fryslân gaat uit van een meer gestructureerde en proactieve aanpak om bedrijven en publieke instellingen aan te trekken en te behouden. Daarbij ligt een focus op agrofood en watertechnologie. Dit vraagt om meer coördinatie tussen partijen die hier een rol in spelen zoals de vier grotere Friese Gemeenten, de NOM en VNO/NCW. Ook het NFIA en internationaal georiënteerde Friese bedrijven spelen een belangrijke rol bij het optimaliseren van proposities en het acquisitieproces (aanbod van faciliteiten, toegang tot financiering, etc.). Status In samenwerking met de hierboven genoemde partijen ontwikkelen wij het aanvalsplan vestigingsklimaat. De opdracht is een succes als de betrokken partijen de activiteiten en (financierings)instrumenten succesvol tot uitvoering hebben gebracht. De opdracht zal in het derde kwartaal 2014 tot uitvoering worden gebracht.

Beoogd resultaat Eind 2014 willen we een samenhangend en gedragen pakket aan (financierings) instrumenten en activiteiten tot uitvoering laten komen, wat aanvullend is op bestaande activiteiten en instrumenten.

de motieven en vestigingsfactoren. Het doel is om afstemming en samenhang in de activiteiten te krijgen, die gericht zijn op vestigingsfactoren en het aantrekken van nieuwe bedrijvigheid, nationaal en internationaal. Status De maatregel wordt uitgewerkt in het kader van het aanvalsplan vestigingsklimaat. Beoogd resultaat De uitkomsten van het aanvalsplan vestigingsklimaat vormen het vertrekpunt voor de uitvoering van deze maatregel. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

6.5.3 Budgetfinanciering incidentele projecten Economische structuurversterking (Maatregel 10 (€ 6 mln.)) Omschrijving Naast de inzet van maatregelen en instrumenten voor de speerpuntsectoren is een overkoepelend budget binnen de speerpuntsectoren beschikbaar voor incidentele financiering van uitzonderlijke projecten die het verschil kunnen maken en een unieke kans bieden voor economische structuurversterking volgens de criteria zoals beschreven in par 2.3.1. Status In het kader van Wurkje Foar Fryslân is een plan ingediend voor de uitbreiding van de haven in Harlingen voor grotere cruiseschepen. Besluitvorming hierover vindt na de zomer 2014 plaats. Beoogd resultaat Eind 2014/ begin 2015 start het werk in de Harlinger Haven. Actuele fase

Actuele fase Beleidsvorming

(Aanvals)plan april - juni 2014

Voorbereiding uitvoering juli-november 2014

Uitvoering/ beheer

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

januari 2015 en verder

6.5.2 Verbeteren vestigingsklimaat (Maatregel 17 (€ 3 mln.)) Omschrijving De precieze invulling en de provinciale worden samen met stakeholders in het bedrijfsleven, gemeenten en NOM nader uitgewerkt. De provinciale rol is enerzijds gericht op het ontwikkelen van een consistente aanpak om adequaat in te spelen op



hoofdstuk

7

Verbeteren kwaliteit leefomgeving

7.1 Doelstellingen De doelstellingen/opgaven voor de kwaliteitsverbetering van de leefomgeving zijn onveranderd ten opzichte van het Uitvoeringsprogramma 2013-2014. n Verbeteren kwaliteit bestaande woningvoorraad; n Zorgen voor continuïteit in de bouwen installatiesector; n Bevorderen doorstroming; n Stimuleren financierbaarheid woningen; n Stimuleren voldoende aanbod geliberaliseerde huur; n Inspelen op veranderende behoefte (doelgroepen); n Een bijdrage leveren aan het handhaven van Fryslân als mooiste provincie van Nederland; n Een kwaliteitsimpuls voor de karakteristieke bebouwde omgeving; n Stimuleren van de economie door middel van werkgelegenheid, toerisme/recreatie en vestigingsplaatsfactoren; n Behoud kennis in het restauratievak.

7.2 Aanvalsplan woningmarkt Binnen het speerpunt kwaliteitsverbetering van de leefomgeving vallen de verbetering van de woningmarkt en het behoud karakteristieke panden. Voor de verbetering van de woningmarkt is het Aanvalsplan Woningmarkt opgesteld (vastgesteld door uw Staten d.d. 6 november 2013). De maatregelen in het aanvalsplan zijn in uitvoering of in voorbereiding (paragraaf 7.3.1 tot en met 7.3.6). Ten aanzien van het


behoud van de karakteristieke panden is aanpassing van de monumentenregeling 20 mei vastgesteld in ons college en is het aanvullen van het bestaande cultuurfonds in voorbereiding (paragraaf 7.3.7 en 7.3.8). Onder de lijn verbetering van kwaliteit van de leefomgeving valt ook het budget voor financiering van incidentele projecten (paragraaf 7.3.9).

7.3 Voortgang maatregelen 7.3.1 Renovatieregeling goedkope koopwoningen (Maatregel 27 (€ 5 mln.)) Omschrijving Binnen Wurkje foar Fryslân is in het Aanvalsplan Woningmarkt door uw Staten € 5 mln. gereserveerd voor een renovatieregeling voor goedkope koopwoningen. Deze regeling heeft tot doel de kwaliteitsverbetering van goedkope koopwoningen te stimuleren. Het aankoopbedrag is maximaal € 150.000. Het wordt hierdoor aantrekkelijker voor potentiële kopers om een huis in deze prijsklasse te kopen. Dit bevordert de doorstroming vanuit de huursector en brengt daarmee de verhuisketen op gang. Voor de Waddeneilanden wordt een hoger aankoopbedrag voorgesteld (€ 265.000) vanwege de afwijkende woningmarkt op de Wadden. Status Vooruitlopend op de renovatieregeling goedkope koopwoningen is een tijdelijke renovatiesubsidie in het leven geroepen (GS besluit d.d. 4 februari 2014). Deze subsidie is gelanceerd tijdens het woonoffensief op 15 februari (zie onder woonoffensief, par. 7.3.5). De regeling startte op 17 februari en liep tot en met 30 april 2014. Kopers die in de periode 17 februari – 17 maart besloten hebben een woning te kopen konden een beroep doen op deze subsidie voor renovatie en comfortmaatregelen in de woning. Het ging om maximaal 25% subsidie tot een maximum van € 5.000. Inmiddels hebben 82 kopers een aanvraag ingediend. De beoordeling en afwikkeling van deze aanvragen is in volle gang. Nu deze tijdelijke renovatiesubsidie is afgelopen wordt de maatregel “renovatieregeling goedkope koopwoningen” voorbereid en in juli gelanceerd. De insteek is om naast een subsidiedeel ook de mogelijkheid te bieden een leningsdeel daaraan te koppelen. Deze renovatieregeling wordt voorbereid met de Stichting Volkshuisvesting Nederland (SVN). Als gekozen wordt voor een leningsdeel zal SVN dit uitvoeren. Beoogd resultaat De renovatiesubsidie is afgerond. De renovatieregeling is in voorbereiding en wordt uiterlijk juli 2014 opengesteld. Renovatie en doorstroming vanuit de huur van 250 woningen en het op gang brengen van de verhuisketen voor circa 5.000 woningen. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer


7.3.2 Participatieregeling bijzondere huurprojecten (Maatregel 28 (€ 20 mln.)) Omschrijving Vanuit het Aanvalsplan Woningmarkt is door uw Staten € 20 mln. gereserveerd voor de financiering van bijzondere huurprojecten. Deze maatregel heeft tot doel het stimuleren van rendabele woningbouwprojecten in de huursector ten behoeve van bijzondere doelgroepen (w.o. zorg) of geliberaliseerde huur. Hiervoor wordt als instrument een financieringsregeling opengesteld voor investeerders/beleggers met als titel: Participatieregeling bijzondere huurprojecten. Status De uitgangspunten en randvoorwaarden voor de regeling zijn op 23 maart 2014 vastgesteld door ons college en op 21 mei 2014 worden de uitgangspunten en voorwaarden voor de regeling ter besluitvorming aangeboden aan uw Staten. Op 6 november 2013 hebben uw Staten besloten dat instrumenten met een omvang groter dan € 5 mln. worden voorgelegd aan uw Staten met het verzoek de voorwaardelijke beschikbare middelen voor dat instrument vrij te geven. Uw Staten worden daarom gevraagd het voorwaardelijk beschikbare budget voor de Participatieregeling bijzondere huurprojecten ter grootte van € 20 mln. vrij te geven voor de op te stellen regeling.

Uitgangspunten en voorwaarden participatieregeling: 1. Ondersteuning in de vorm van een lening of garantstelling. Bij een lening bedraagt de hoogte van de subsidie 25% van de projectkosten tot een maximum van € 2.500.000. Bij garantie bedraagt de hoogte van de subsidie 80% van de lening tot een maximumvan € 2.500.000; 2. Het moet gaan om ten minste 10 wooneenheden of een investeringsbedrag van tenminste € 1 mln. (excl. verwerving); 3. Inzetten van opleidingsplaatsen bij de realisatie van een project (1 opleidingsplaats per € 500.000 voor een lening of garantie); 4. Project moet kunnen voldoen aan verplichtingen ten aanzien van rente en aflossing; 5. Project moet obstakelvrij zijn en op korte termijn kunnen worden gerealiseerd. Beoogd resultaat Realisatie van 700 woningen buiten het reguliere aanbod van de corporaties (bijzondere doelgroepen zoals zorg, studentenhuisvestiging, en geliberaliseerde huur). Planning en actuele fase Na vrijgave van het budget voor de maatregel en een positief besluit over uitgangspunten en randwoorden door uw Staten op 21 mei 2014 zal door GS zo spoedig mogelijk daarna (planning 27 mei 2014) een uitvoeringsregeling worden vastgesteld. Vanaf 15 t/m 30 september 2014 kunnen aanvragen worden ingediend.

Beleidsvorming


(Aanvals)plan


7.3.3 Corporatieregeling (Maatregel 29 (€ 20 mln.)) Omschrijving Vanuit het Aanvalsplan Woningmarkt is door uw Staten € 20 mln. gereserveerd als leenfaciliteit (100% revolverend) voor de Corporatieregeling. Het doel van deze regeling is het vrijmaken van vastgelegd kapitaal van corporaties in grond en vastgoed ten behoeve van de inzet in kwaliteitsverbetering en verduurzaming van de sociale huurvoorraad. Hiervoor wordt als instrument een financieringsregeling opengesteld. Inmiddels heeft de Vereniging Friese Woningcorporaties een voorstel gedaan voor de volgende drie subdoelen: 1. Financiering overname corporatiebezit; 2. Financiering energiemaatregelen corporatiebezit; 3. Financiering huurprojecten in relatie tot rotte kiezen. Status Met de Vereniging Friese Woningcorporaties is eind april een definitieve uitwerking van de corporatieregeling opgesteld. De uitgangspunten en randvoorwaarden voor de regeling worden in mei 2014 door ons college behandeld en op 24 september 2014 worden de uitgangspunten en voorwaarden voor de regeling ter besluitvorming aangeboden aan uw Staten. Ook worden uw Statengevraagd het voorwaardelijk beschikbare budget voor de Corporatieregeling ter grootte van € 20 mln. vrij te geven voor de op te stellen regeling. Beoogd resultaat n Kwaliteitsverbetering en verduurzaming van de kernvoorraad sociale huurwoningen; n Realisatie van 220 tot 880 arbeidsplaatsen in de bouw; n Realisatie van 40 tot 160 opleidingsplaatsen. De bandbreedte is afhankelijk van de eigen inzet van corporaties en derden. Planning en actuele fase Na vrijgave van het budget voor de maatregel en een positief beluit over uitgangspunten en voorwaarden door uw Staten op 24 september zal GS zo spoedig mogelijk daarna een uitvoeringsregeling opstellen. De planning is om de regeling begin oktober 2014 te publiceren, met een periode voor vragen en informatie t/m november. Hierna kunnen vanaf november 2014 aanvragen worden ingediend voor een: a. financiering van wijk/dorpscoöperaties die corporatiebezit of rotte kiezen overnemen; b. vangnetfinanciering van energiemaatregelen (via ESCO’S) bij corporatiebezit (aanvulling op Fûns Skjinne Fryske Enerzjy); c. financiering van sociale huurprojecten door derden.

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

Uitvoering/ beheer


7.3.4 Herbestemmingsregeling bestaande panden (Maatregel 30 (€ 2 mln.)) Omschrijving In het Aanvalsplan Woningmarkt is € 2 mln. gereserveerd als subsidie voor herbestemming en functiewijziging van bestaande panden (bedrijfspanden, kantoren, etc.) naar een woonfunctie in de geliberaliseerde huur en voor bijzondere doelgroepen (w.o. zorg) buiten het reguliere aanbod van de corporaties. Status De regeling wordt op 27 mei 2014 door ons college besproken, waarna deze samen met de participatieregeling eind mei 2014 gepubliceerd kan worden. Deze regeling loopt gelijk op met de Participatieregeling om daarmee alle partijen gelijke kansen te geven aangaande projecten in het geliberaliseerde huursegment of voor bijzondere doelgroepen.

Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

Beoogd resultaat n Toevoeging van aanbod bijzondere doelgroepen; n Aanpak Leegstand kantoor- en bedrijfspanden; n Realisatie van circa 110 arbeidsplaatsen en 20 opleidingsplaatsen.

Expeditie Fryslân

Actuele fase Publicatie van de regeling eind mei 2014 waarna deze gelijk oploopt met de participatieregeling.

Omschrijving In het Aanvalsplan Woningmarkt is een budget van € 200.000 gereserveerd voor de imagoverbetering van Fryslân ten behoeve van beleggersinvesteringen.

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

7.3.5 E xpeditie Fryslân / Woonoffensief (Maatregel 31 (€ 0,5 mln.)) Woonoffensief Omschrijving Tijdens het woonoffensief op 15 februari 2014 hebben Friese gemeenten, makelaars, woningcorporaties, financiële instellingen en de bouwsector zich ingezet om zoveel mogelijk doorstroom in de Friese woningmarkt te realiseren. Om zoveel mogelijk mensen te interesseren voor het woonoffensief en een laatste duwtje in de rug te geven om tot de aankoop van een woning over te gaan zijn door alle partijen acties bedacht. De provincie heeft de tijdelijke renovatiesubsidie aangeboden (zie onder 7.3.1.). Status De actieperiode van het Woonoffensief is afgerond. De evaluatie met gemeenten en makelaars vond plaats op 17 april 2014. Partijen zijn positief over het woonoffensief. De rapportage van de evaluatie is inmiddels aan uw Staten aangeboden. Resultaat Met het versturen van de evaluatie aan uw Staten is dit onderdeel afgerond. Alle gemeenten hebben op 15 februari 2014 een woondag in hun gemeente georganiseerd, samen met de makelaars en bedrijven werkzaam in deze branche.


De bezoekersaantallen varieerden van 30 tot 500 per gemeente. De woondagen waren erg succesvol, het heeft de woningmarkt in Fryslân positief in het nieuws gebracht en weer een impuls gegeven. Het samen optrekken en organiseren is door alle deelnemers als zeer positief ervaren. Tijdens de actieperiode zijn in vier weken tijd 398 woningen verkocht. Vorig jaar zijn in dezelfde periode 140 woningen verkocht (gegevens NVM). De NVM geeft aan dat in ieder geval 30% van de extra verkopen toe te schrijven is aan het woonoffensief. Gezien het succes wordt nog een vervolg gegeven aan de info dagen wonen. Onlangs heeft ons college besloten om in 2015 het woonoffensief te herhalen.

Status Gemeenten bereiden zich gezamenlijk met partijen voor op het maken van mandjes met projecten om beleggers te interesseren om te investeren in de provincie Fryslân. In de maanden mei tot en met juli vindt overleg plaats met een aantal gemeenten. In september organiseert de provincie Fryslân samen met gemeenten en sectororganisaties een bijeenkomst voor potentiële investeerders. Beoogd resultaat Toegenomen interesse van investeerders in Friese woningprojecten in de huursector. Institutionele beleggers richten zich op dit moment met name op de randstad, deels vanuit inhoudelijke overwegingen (te geringe omvang van beleggingsmogelijkheden in Fryslân), deels uit onbekendheid met de mogelijkheden elders. In samenwerking met de sector en Friese gemeenten werkt de provincie Fryslân aan het stimuleren van voldoende beleggingsobjecten met de vereiste omvang (groter dan € 100 miljoen). In samenhang met de maatregel ’participatieregeling bijzondere huurprojecten’ wordt voor deze doelgroep een handelsmissie richting Fryslân georganiseerd met voldoende gewicht, waarin de marktvraag, aanbod en de rol van de provincie aan de orde komen. Dit vindt plaats in nauwe samenwerking met gemeenten, corporaties en het Friese bedrijfsleven. We brengen concrete projecten met voldoende volume onder de aandacht. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer


7.3.6 Projectfinanciering urgente projecten (Maatregel 32 (€ 13,4 mln.)) Omschrijving In het Aanvalsplan Woningmarkt is € 13,4 mln. gereserveerd voor bouwprojecten die snel gerealiseerd kunnen worden in de geliberaliseerde huur of voor bijzondere doelgroepen (zorg en studentenhuisvesting). Het gaat om bouwprojecten die op korte termijn tot uitvoering kunnen komen. Status Inmiddels is één lening verstrekt aan een woonzorgcombinatie van de PI groep voor 32 woon-zorg eenheden voor een bedrag van € 842.500. Voor 4 projecten is door ons college het besluit genomen om een lening te verstrekken onder opschortende voorwaarden. Het betreft projecten voor bijzondere doelgroepen (woon-zorg), studentenhuisvesting en geliberaliseerde huur. Op dit moment vinden onderhandelingen plaats over de voorwaarden waaronder deze leningen kunnen worden verstrekt. Het volume van de leningen (inclusief PI groep) is circa € 7,5 mln. Beoogd resultaat We beogen een versnelde uitvoering van bouwprojecten. Daarnaast is het doel om circa 505 arbeidsplaatsen en 25-125 opleidingsplaatsen te realiseren. Planning De definitieve leningsovereenkomsten en beschikkingen zullen naar verwachting in mei en juni aan ons college worden aangeboden. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

7.3.7 Aanpassen monumentenregeling (Maatregel 33 (€ 2 mln.)) Omschrijving Het stimuleren van restauratie, herbestemming en ouderhoud van karakteristieke gebouwen en kleinschalige bouwwerken middels een investeringsimpuls. Binnen Wurkje foar Fryslân is € 2 mln. gereserveerd voor het aanvullen van de bestaande stimuleringsregeling monumenten ten behoeve van de restauratie en herbestemming van categorieën gemeentelijke monumenten en karakteristieke gebouwen. Het gaat om een subsidiepercentage van 50% van de subsidiabele kosten. In de jaren 2014 t/m 2017 wordt er jaarlijks € 500.000 beschikbaar gesteld. Status De aanpassing van de monumentenregeling is 20 mei door ons college vastgesteld. In 2014 worden de middelen weggezet voor uitvoeringsgerede plannen. Beoogd resultaat De subsidieregeling voor 2014 wordt in mei van dit jaar gepubliceerd waarna de openstelling voor eigenaren/gebruiksgerechtigden in de maand september plaatsvindt.


Restauratie, herbestemming en onderhoud van 40 karakteristieke panden/bouwwerken in de periode 2014 – 2017. Daarnaast is de inzet om het restauratieambacht te behouden door de verplichte inzet van jongeren als leerling (in totaal 75 jongeren ingezet voor het restauratieambacht). Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

7.3.8 Aanvullen cultuurfonds (Maatregel 34 (€ 2 mln.)) Omschrijving Het stimuleren van restauratie, herbestemming van karakteristieke gebouwen (waar onder woningen, niet zijnde rijksmonumenten. In de jaren 2014 t/m 2017 wordt jaarlijks € 500.000 toegevoegd aan het Cultuurfonds voor Monumenten Fryslân. Met dit fonds kunnen laagrentende leningen worden verstrekt voor restauratie en onderhoud van: n Gemeentelijke monumenten; n Karakteristieke gebouwen die staan op de Cultuurhistorische Kaart van de provincie Fryslân; n Karakteristieke gebouwen in beschermde gezichten. Status Nadat dit fonds jarenlang nagenoeg leeg was, is in 2013 via de quick win Monumenten door de provincie al een eerste storting gedaan van € 500.000. Over het vervolg voor de periode 2014-2017 zijn we in overleg met het Prins Bernhard Cultuurfonds en het Nationaal Restauratiefonds. Het fonds is in eigendom van het Prins Bernhard Cultuurfonds en wordt beheerd door het Nationaal Restauratiefonds. Dit fonds ondersteunt onder meer gemeentelijk monumentenbeleid. Beoogd resultaat De bijdrage aan het cultuurfonds krijgt medio 2014 zijn beslag. Restauratie, herbestemming en onderhoud van 45 karakteristieke panden/bouwwerken in de periode 2014-2017. Na 2017 zijn dit jaarlijks structureel 15 panden door de revolverende werking van het cultuurfonds. De middelen revolveren niet op programmaniveau van Wurkje foar Fryslân maar binnen het Cultuurfonds.

Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer


7.3.9 Inventarisatie karakteristieke bebouwing (Maatregel 35 (€ 0,1 mln.)) Omschrijving Samen met gemeenten wordt een quick scan inventarisatie van karakteristieke gebouwen uitgevoerd. Kosten € 0,1 mln. Voor de periode 2015 t/m 2017 wordt samen met gemeenten de subsidiabele groep karakteristieke bouwwerken nader bepaald door een nieuw te maken inventarisatielijst. Deze lijst wordt gemaakt op basis van bestaande informatie en beperkt aanvullend en actualiserend onderzoek. Beschikbare gegevens zijn in ieder geval gemeentelijke monumenten, het Monumenten Inventarisatie Project (MIP), inventarisatie industrieel erfgoed (Steunpunt Monumentenzorg Fryslân, St. Industrieel Erfgoed Fryslân, DBF) en zuivelfabrieken (zie Cultuurhistorische Kaart). Op basis van deze inventarisatie kan een selectie worden gemaakt van de projecten die in aanmerking kunnen komen voor subsidie uit de monumentenregeling.

bouwstenen voor het projectplan in ontwikkeling, het projectplan zal ter bespreking aan Wurkje foar Fryslân worden voorgelegd. Beoogd resultaat Verwacht wordt dat de beschikkingen in 2014 kunnen worden afgegeven. Uit de projectplannen moet blijken welke substantiële werkgelegenheid (direct en/of indirect) de twee projecten opleveren. Actuele fase

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

Status Gemeenten zijn benaderd om met de provincie te overleggen over het opstellen van een inventarisatielijst voor karakteristieke bouwwerken. Beoogd resultaat Stimuleren van restauratie, herbestemming en onderhoud van karakteristieke panden/bouwwerken in de periode 2014-2017 en het stimuleren van gemeentelijk monumentenbeleid. Planning en fasering De quick scan wordt voor de zomer 2014 uitgevoerd.

Beleidsvorming

(Aanvals)plan


Uitvoering/ beheer

7.3.10 Budget financiering incidentele projecten Kwaliteit leefomgeving (Maatregel 36 (€ 7 mln.)) Omschrijving Binnen de lijn verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving is een budget gereserveerd voor financiering van incidentele projecten. In dit uitvoeringsprogramma is hiervoor € 7 mln. opgenomen. Dit budget is bedoeld voor uitzonderlijke projecten die een bijdrage leveren aan de opwaardering van de bebouwde omgeving en de economische structuurversterking volgens de criteria zoals beschreven in par. 2.3.1. Twee projecten komen voor een bijdrage uit dit budget in aanmerking. De Blokhuispoort en het bezoekerscentrum van de Afsluitdijk. Deze projecten moeten voldoen aan de criteria voor incidentele financiering zoals opgenomen in paraaf 2.3.1. Voor de Blokhuispoort is € 4 mln. gereserveerd en voor de Afsluitdijk € 3 mln. Status Voor de Blokhuispoort wordt het concept-projectplan opgeleverd. Dit wordt ter bespreking aan Wurkje foar Fryslân voorgelegd. Voor de Afsluitdijk zijn de



hoofdstuk

Beschikbaarheid bedrijfsfinanciering (bedragen x € 1.000,-)

8

Nr. Maatregel 11 Strategische innovatiefaciliteit(en)

(65%)

4.555

Ja

1.000

(80%)

4.000

ja

30.000

7.000

5.000

30.000

21.150

20

n

Voorstudie vraagsturing

21

n

Bedrijfsopleidingen

Arbeidsmarkt:

In bijlage 1 is een conversietabel opgenomen om de relatie met de besluiten van uw Staten bij de kadernota 2014 en de begroting 2013 transparant te houden.

Vergroten innovatievermogen (bedragen x € 1.000,-) Revolverend

In(ge)zet

Totaal

Ja

3.750

5.000

(25%)

1.250

Ja

3.000

(25%)

1.000

15 Faciliteit circulaire economie

Nee

5.000

5.000

18 Innovatie duurzame energiebesparing, hergebruik en energieproductie

Nee

1.150

1.150

Ja

1.600

6.000

(75%)

4.400

Revolverend

Project financiering 5.000 Nee

10.000

Werkeloosheidsbestrijding

5.000

23

n

Praktijkgericht opleiden

5.000

n

Doorstroming onderwijskolom

25

n

Praktijkgerichte onderwijsstructuur

Nee

26 Budget financiering incidentele projecten Nee Totaal

Totaal 5.000

n

24

In(ge)zet

Nee

22

Hoogwaardige kennisinfrastructuur:


2.450

3.000

Versterking menselijk kapitaal (bedragen x € 1.000,-)

groting 2014 beschikbaar gestelde middelen.

Totaal

Ja

Totaal

uw Staten bij de vaststelling van het uitvoeringsprogramma 2013 – 2014 en de be-

Economische structuurversterking (vergroten innovatie- & organiserend vermogen en bedrijfsfinanciering)

1.950

Totaal

(100%)

Onderstaand zijn voor de 5 subdoelen de maatregelen vermeld en de in 2013 door

10 Budget financiering incidentele projecten

(65%)

14 Fund of Funds

Innovatief bedrijfsleven:

5 Demo-/ proefopstellingen Watertechnologie

1.050

13 Prime movers faciliteit

Nr. Maatregel

2 Onderzoeksfaciliteiten Agrofood

In(ge)zet

Ja

12 Strategische groeifaciliteiten

Financiële Vertaling (aansluiting Berap)

Nr. Maatregel

Revolverend

15.000 5.000 10.000 3.500

1.340 3.500 33.500

4.000

21.150


Vergroten organiserend vermogen (bedragen x € 1.000,-) Nr. Maatregel 1

Marketing-/ exportbevordering Agrofood

Vergroten aantrekkelijkheid leefomgeving (bedragen x € 1.000,-)

Revolverend Ja (40%)

In(ge)zet 3.000

Totaal 5.000

Nr. Maatregel 27

Renovatieregeling goedkope koopwoningen

Revolverend Ja (75%)

2.000 Clusters en netwerken Agrofood

Nee

2.000

2.000

4

Internationale propositie / acquisitie

Ja (50%)

1.500

3.000

6

1.500

7

Clusters en netwerken Watertechnologie

Nee

5.000

Samenwerking OndernemersOverheid-

Nee

500

1.250

Totaal

1.250

5.000

20.000

20.000

3.750

3

Watertechnologie

In(ge)zet

28

Participatieregeling bijzondere

Ja (90%)

huurprojecten 29

Corporatieregeling

30

2.000 18.000

Ja (100%)

20.000

20.000

Herbestemmingsregeling bestaande panden

Nee

2.000

2.000

31

Expeditie Fryslân / Woonoffensief

Nee

500

32

Projectfinanciering urgente projecten

Ja (80%)

2.680

5.000 500

195

500

Onderwijs Toerisme en Recreatie 8

Clusters en netwerken Toerisme en Recreatie

9

Evenementenfonds

Ja (20%)

500

500

3.200

4.000

800 16

MKB internationaal ondernemen

Nee

2.000

2.000

17

Verbeteren vestigingsklimaat

Nee

3.000

3.000

19

Clusters en netwerken Zorg / Healthy Ageing

Nee

2.000

Totaal

520

10.720 33

Aanpassen monumentenregeling

34

Aanvullen cultuurfonds

35 36

2.000 27.000

13.400 4.890

Nee

2.000

Ja (100%)

2.000

Inventarisatie karakteristieke bebouwing

Nee

100

100

Budgetfinanciering incidentele projecten

Nee

7.000

7.000

2.000 2.000

*1

Totaal

72.000

* 1 De provinciale bijdrage aan het cultuurfonds is voor de provincie zelf niet revolverend. De middelen worden vanuit het cultuurfonds echter wel revolverend ingezet.

Verwachte plankosten 2014 Soort plankosten


Bedrag

Kernteam programmaorganisatie

€

756.680

Flexibele uitbreiding programmaorganisatie vanuit flexpool en afdelingen

€

260.470

Inhuur externe capaciteit

€

287.060

Inhuur kennis

€

362.500

Informatievoorziening, Beleidsmonitoring & Communicatie

€

100.000

Totaal

€ 1.766.710


De plankosten bevatten tevens een deel van de voorbereidingskosten, omdat het project nog niet in uitvoering is en het budget nog niet is vrijgegeven, maar er vooruitlopend daarop toch al kosten worden gemaakt. Een ander deel van de voorbereidingskosten komen al rechtstreeks ten laste van de betreffende budgetten. Zo worden bijvoorbeeld de uitvoeringskosten van het SNN voor STINAF II rechtstreeks ten laste van het STINAF II budget gebracht. Budgetwijzigingen De in de investeringsagenda begrote plankosten ( € 5,7 mln.) voor de periode 2013 – 2017 zijn afgeroomd van de budgetten financiering incidentele projecten voor elk van de drie thema’s van de investeringsagenda. Gevolg hiervan is dat de budgettaire ruimte voor de financiering van deze incidentele projecten is gereduceerd. Dit leidt tot een knelpunt bij het budget voor incidentele projecten voor het thema verbetering kwaliteit van de leefomgeving. Hierdoor dreigen de projecten voor dit thema (Blokhuispoort en Afsluitdijk) in de knel te komen. Om dit op te lossen stellen we een verschuiving voor tussen de budgetten incidentele projecten van economische structuurversterking naar kwaliteit van de leefomgeving. We vragen uw Staten ons college te mandateren om tussen deze budgetten te schuiven en daarover via de beraps en jaarrekening aan uw Staten verantwoording af te leggen. Verhouding niet-revolverende versus revolverende middelen Onderstaande tabel geeft inzicht in de mate van revolverendheid van de middelen uit de Nuon-reserve die uw Staten voor Wurkje foar Fryslân beschikbaar hebben gesteld. Uw Staten hebben bij de besluitvorming over de bestemming van de inzet van de Nuon-middelen voor Wurkje foar Fryslân bepaald dat deze in combinatie met de inzet van Nuon-middelen voor Breedband en het FSFE tezamen minimaal 50% revolverend dienen te zijn. In onderstaande tabel zijn de percentages van het nietrevolverende en van het revolverende deel vermeld. Dit geldt voor het Uitvoeringsprogramma 2013 – 2014 en het nieuwe Uitvoeringsprogramma 2014. De verschuiving van de percentages is veroorzaakt door ten eerste de afroming van de (niet revolverende) plankosten van de (deels revolverende) drie budgetten financiering incidentele projecten en ten tweede door een herschikking van deze drie budgetten. In onderstaande cijfers is de bijdrage van € 2 mln. aan het cultuurfonds, net als in het uitvoeringsprogramma 2013 – 2014, als revolverend meegenomen. Worden de cijfers voor deze post gecorrigeerd (zie * 1) dan bedraagt het revolverende aandeel 57,9 %.

Bestemming NUONreserve

Uitvoeringsprogramma 2013 - 2014 Totaal x €1000

Niet-revolverend x €1000

Uitvoeringsprogramma 2014

Revolverend

%

x €1000

Niet-revolverend

%

x €1000

Revolverend

%

x €1000

%

Breedband

60.000

0

0

60.000

100

0

0

60.000

100

FSFE

90.000

0

0

90.000

100

0

0

90.000

100

WFF

300.000

184.990

61,7

115.100

38,4

62,5

62,5

112.420

37.5

Totaal

450.000

184.000

41,1

265.100

58,9

41,7

41,7

262.420

58,3



Bijlage 1 Conversietabel

Economische structuurversterking Maatregel was

Maatregel was

(bedragen x € 1.000,-)

Maatregel wordt

Revolverend

Stimuleren strategische innovatiefaciliteiten

Stimuleren van projecten ter ondersteuning en stimulering van het MKB voor marketing- en exportactiviteiten en internationale programma’s

1. Marketing- / Exportbevordering Agrofood

Stimuleren van onderzoeksfaciliteiten voor het ontwikkelen van prototypes, proefopstellingen en opschalingsfaciliteiten.

2. Onderzoeksfaciliteiten Agrofood

Ja (25%)

5.000

Financiering van clusters en netwerken

3. Clusters en netwerken Agrofood

Nee

2.000

5.000

Watertechnologie Acquisitie en propositieontwikkeling van commerciële businesscases

4. Internationale propositie / acquisitie Watertechnologie

Ja (50%)

3.000

Stimuleren van onderzoek 5. Demo- / proefopstellingen vorm en haalbaarheid van Watertechnologie faciliteiten voor demonstratiedoeleinden

Nee

4.000

Financiering van clusters en netwerken

Nee

6. Clusters en netwerken Watertechnologie

Fries evenementenfonds voor investeringen die bijdragen aan Culturele Hoofdstad 2018


11. Strategische innovatiefaciliteit(en)

Prime- movers faciliteit

13. Prime movers faciliteit

Fund-of-funds

14. Fund of Funds

Bedrag

3.000 7.000

Ja (80%)

5.000

Ja (100%)

30.000

Stimuleren MKB Stimuleren hergebruik, kringloop en crossoverprojecten

15. Faciliteit circulaire economie

Nee

5.000

Stimuleren internationaal ondernemen

16. MKB internationaal ondernemen

Nee

2.000

Verbetering vestigingsklimaat

17. Verbeteren vestigingsklimaat

Nee

3.000

Duurzame energie

18. Innovatie duurzame energiebesparing, hergebruik en energieproductie

Nee

1.150

Zorgeconomie

19. Clusters en netwerken Zorg / Healthy Ageing

Nee

2.000

Ja (75%)

6.000

Algemeen

5.000

Budget financiering incidentele projecten

10. Budget financiering incidentele projecten Economische structuurversterking * Bijdrage aan plankosten

7. Samenwerking OndernemersOverheid-Onderwijs Toerisme en Recreatie

Nee

500

8. Clusters en netwerken Toerisme & Recreatie

Nee

500

Ja (20%)

4.000

9. Evenementenfonds

Ja (65%)

12 Strategische groeifaciliteit(en)

Toerisme en Recreatie Samenwerkingsinitiatieven tussen ondernemers, onderzoek en/of onderwijs

Revolverend

Bedrijfsfinanciering

Bedrag

Agrofood Ja (40%)

Maatregel wordt

Totaal

3.000 96.150


Versterken menselijk kapitaal Maatregel was

Maatregel wordt

Revolverend

Werkloosheidsbestrijding

Innovatief bedrijfsleven: 20. Voorstudie vraagsturing 21. Bedrijfsopleidingen

Nee Projectfinanciering

Arbeidsmarkt: 22. Werkeloosheidsbestrijding 23 .Praktijkgericht opleiden

Nee

Voldoende gekwalificeerd personeel

Hoogwaardige kennisinfrastructuur Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt


Totaal

Vergroten aantrekkelijkheid leefomgeving


Hoogwaardige kennisinfrastruc- Nee tuur : 24. Doorstroming onderwijskolom 25. Praktijkgerichte onderwijsstructuur 26. Budget financiering incidentele projecten Menselijk kapitaal

Nee

* Bijdrage aan plankosten

Nee

Bedrag 5.000

10.000

Maatregel was

Maatregel wordt

Renovatieregeling goedkope koopwoningen

27. Renovatieregeling goedkope koopwoningen

Ja (75%)

5.000

Participatieregeling bijzondere huurprojecten

28. Participatieregeling bijzondere huurprojecten

Ja (90%)

20.000

Corporatieregeling

29. Corporatieregeling

Ja (100%)

20.000

Revolverend

Bedrag

Herbestemmingsregeling bestaande panden

30. Herbestemmingsregeling bestaande panden

Nee

2.000

Expeditie Fryslân/ Infodagen Wonen/ Startersdagen

31. Expeditie Fryslân / Woonoffensief

Nee

500

Projectfinanciering urgente (pilot) projecten

32. Projectfinanciering urgente projecten

Ja (80%)

13.400

Nee

2.000

34. Aanvullen Cultuurfonds

Nee

100

Quick scan inventarisatie monumenten

35. Inventarisatie karakteristieke bebouwing

Nee

2.000


36. Budget financiering incidentele projecten Kwaliteit leefomgeving

Nee

7.000

* Bijdrage aan plankosten

Nee

800

15.000

3.500

1.500 35.000

Karakteristieke bebouwing 33. Aanpassen monumentenregeling (karakteristieke bebouwing)

Totaal



72.800


Colofon

Uitgave Provincie Fryslân Postbus 20120 8900 HM Leeuwarden e-mail: [email protected] Foto’s Hoge Noorden, Stadsmarketing Leeuwarden Vormgeving Camerik Voortman communicatie- en pr-adviseurs

Uitvoeringsprogramma. Wurkje foar Fryslân

Recommend Documents