Uitvoeringsplan Zorg voor Jeugd Gemeente Montfoort 13-5-2014
Inhoud 1. Inleiding ..............................................................................................................................2 2. Zorg voor jeugd Montfoort – toekomstbeeld........................................................................3 2.1 Wat willen we bereiken - vier leidende principes ...........................................................3 2.2 Samenhang in het sociale domein ................................................................................3 2.3 Nieuwe sociale infrastructuur Zorg voor Jeugd Montfoort ..............................................4 Het “gewone” leven (gewoon opvoeden) .........................................................................4 Basiszorg voor jeugd via het CJG kernteam ....................................................................5 Toegang specialistische zorg ..........................................................................................5 2.4 CJG Kernteam ..............................................................................................................5 Veranderstrategie ............................................................................................................5 3. CJG Kernteam....................................................................................................................7 3.1 Huidige situatie Montfoort .............................................................................................7 3.2 Pilotfase CJG kernteam ................................................................................................8 Positionering CJG kernteam ............................................................................................8 Het CJG kernteam is er voor ...........................................................................................8 Samenstelling CJG kernteam ..........................................................................................9 Resultaten CJG kernteam ...............................................................................................9 Taken / werkwijze ............................................................................................................9 Kennis en kunde............................................................................................................11 Sturing en regelgeving ..................................................................................................12 Organisatie: waar onderbrengen ...................................................................................13 Communicatie ...............................................................................................................13 Beslispunten / evaluatiepunten in 2014 .........................................................................13 5. Plan van aanpak CJG kernteam .......................................................................................13 Bijlage 1. Transitie Zorg voor Jeugd .....................................................................................14 Bijlage 2: Overzicht jeugd domein ..........................................................................................0 Bijlage 3: Regionale pilots jeugdzorg (Utrecht West) ..............................................................0 Bijlage 4. Toelichting competenties sociaal werker .................................................................0
1
1. Inleiding Per 1 januari 2015 wordt de gemeente Montfoort verantwoordelijk voor de jeugdzorg. De nieuwe jeugdwet vervangt de huidige wetgeving voor hulp en zorg aan kinderen, jongeren en gezinnen. Dit betekent dat de gemeente verantwoordelijk wordt voor alle vormen van jeugdhulp: jeugdzorg en opvoedhulp, geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen, zorg voor jeugdigen met een verstandelijke beperking, jeugdbescherming en jeugdreclassering. Het nieuwe stelsel moet ertoe leiden dat meer integrale hulp mogelijk is, met name bij meervoudige problematiek, uitgangspunt is: één gezin, één plan, één regisseur. Daarnaast moet het nieuwe jeugdstelsel er ook toe leiden dat het stelsel eenvoudiger wordt en beter aansluit op de eigen kracht en sociale netwerken van jeugdigen en hun ouders/verzorgers. Door versterking van preventie en lichtere vormen van hulp is het de bedoeling dat het beroep op de zwaardere specialistische jeugdzorg afneemt. De verandering van het stelsel, de transitie genoemd, gaat gepaard met een forse bezuiniging. De taken op het terrein van “zorg voor jeugd” moeten uitgevoerd gaan worden met aanzienlijk minder geld. Dit betekent dat we de zorg voor jeugd ook daadwerkelijk anders moeten gaan vormgeven, de transformatie van de jeugdzorg. Andere werkwijzen zullen ontwikkeld worden en de zorg voor jeugd zal onder andere effectiever en efficiënter moeten. De Zorg voor Jeugd in Montfoort staat niet op zichzelf. De nieuwe Jeugdwet schrijft voor dat gemeenten moeten samenwerken als dat noodzakelijk is voor een doeltreffende of doelmatige uitvoering van de wet. De gemeente Montfoort werkt op onderdelen samen met gemeenten in Utrecht West (en Weesp en Wijdemeren, NH.) en bovenregionaal met de overige gemeenten uit de provincie Utrecht. Naast de stelselwijziging jeugdzorg, zijn er ook grote stelselwijzigingen op het gebied van werk en inkomen (participatiewet), het onderwijs (passend onderwijs) en de overgang van delen uit de AWBZ naar de Wmo. Al deze decentralisaties moeten ervoor zorgen dat mensen deelnemen aan de maatschappij en dat zoveel mogelijk op eigen kracht doen. De benodigde ondersteuning wordt dichtbij en samen met inwoners georganiseerd. Dit projectplan geeft de visie van de gemeente Montfoort op de transformatie Zorg voor Jeugd weer, hoe we de jeugdzorg anders en veelal lokaal gaan organiseren, welke (beleids)doelstellingen en resultaten we nastreven en hoe we dit – door het inrichten van een kernteam - gaan realiseren.
2
2. Zorg voor jeugd Montfoort – toekomstbeeld 2.1 Wat willen we bereiken - vier leidende principes In de kadernota Zorg voor jeugd zijn de leidende principes geschetst waarlangs de gemeente Montfoort de transformatie, de inhoudelijke vernieuwing, van de jeugdzorg wil vormgeven. Het kernteam jeugd, gezin en samenleving dat per februari 2014 start vormt een belangrijke spil in het realiseren van de beoogde vernieuwing. De leidende principes voor Zorg voor Jeugd zijn: 1. Gewoon opvoeden in plaats van problematiseren: - We werken aan een positief pedagogisch klimaat: opvoeden is leuk, maar gaat altijd gepaard met grote en kleine problemen, die je veelal zelf of met steun van je omgeving kunt oplossen. - Eigen verantwoordelijkheid is vanzelfsprekend. 2. Het gezin in het dagelijks leven is uitgangspunt: - Eén gezin, één plan. - Focus op de mogelijkheden: we sluiten aan bij en versterken de eigen kracht van ouders en kinderen. - Er wordt niet over maar met de kinderen en hun ouders gesproken. 3. De inhoud staat centraal, niet het systeem: - Begeleiding en zorg worden geboden dichtbij waar de ouders en kinderen toch al komen. - Meer generalistische ondersteuning en zorg, oplossingsgericht, minder versnippering en medicalisering. - Mensen zijn belangrijker dan regels, we ontwikkelen gevoeligheid voor complexiteit en hebben ruimte voor maatwerk. - Ruimte voor professionele afwegingen en beslissingen: de verantwoordelijkheid ligt primair bij de professional, met zo min mogelijk bureaucratie. - We leggen transparant en eenvoudig verantwoording af over wat we doen, we blijven leren en ontwikkelen. 4. De veiligheid van het kind vormt altijd de ondergrens: - We hebben aandacht voor de signalering van onveilige situaties. - De overheid grijpt in wanneer de veiligheid of gezondheid van het kind in het geding is.
2.2 Samenhang in het sociale domein Zorg voor jeugd (transitie, transformatie jeugdzorg) heeft raakvlakken met de andere decentralisaties; de Participatiewet, Passend Onderwijs en de decentralisaties van taken van de AWBZ naar de WMO. Jeugdzorg heeft ook raakvlakken met onderwerpen zoals volksgezondheid, sport, onderwijs, wonen en ruimtelijke ordening. In de breedte van het sociale domein zet de gemeente in op ondersteuning in de nabijheid van inwoners, met ruimte voor professioneel handelen. De verdere vormgeving van Zorg voor Jeugd gebeurd in nauwe afstemming met de andere decentralisaties. Concreet is het in Montfoort op de verschillende domeinen als volgt georganiseerd; als het gaat om vragen rond Werk en Inkomen is Ferm Werk de toegang. Ferm Werk helpt werkgevers bij het vinden van goede medewerkers en helpt werkzoekenden bij het vinden van een passende baan. Tevens ondersteund Ferm Werk mensen waar nodig, hiervoor heeft Ferm Werk Maatschappelijk werkers in dienst. 3
Vragen rond maatschappelijke ondersteuning worden opgepakt door de SWOM, SWOM voert de WMO taken uit. SWOM is tevens een belangrijke partner bij het versterken van de eigen kracht van mensen, bij het ondersteuning van mensen om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven en bij het stimuleren van participatie. Er zijn een groot aantal vrijwilligers verbonden aan de SWOM die kwetsbaardere inwoners ondersteunen.
2.3 Nieuwe sociale infrastructuur Zorg voor Jeugd Montfoort De transformatie van de jeugdzorg heeft gevolgen voor iedereen. Van inwoners wordt verwacht dat meer vragen en problemen opgelost worden in het ‘gewone leven’, dat het gezin bijvoorbeeld meer zelf oplost binnen het eigen netwerk. Op het moment dat het eigen netwerk niet toereikend is, kunnen deskundigen het gezin ondersteunen. Een groot deel van de vragen van gezinnen is met eenvoudige en lichte interventies (bij voorkeur collectief) op te lossen. Voor meer complexe vragen kan het gezin een beroep doen op de ‘generalistische’ ondersteuning door professionals uit het kernteam. Indien nodig wordt een beroep gedaan op de gespecialiseerde zorg. De inzet van specialistische zorg zal zo kort mogelijk duren: waar mogelijk wordt zo snel mogelijk de specialistische zorg afgebouwd en ‘overgenomen’ door generalistische ondersteuning dicht bij huis en in de eigen omgeving. Voor de gehele ondersteuning (van eigen netwerk tot specialistische zorg) geldt dus dat deze zoveel mogelijk in samenhang wordt georganiseerd. Voor de inwoners van Montfoort met vragen rond jeugd, gezin en samenleving ziet de nieuwe ‘sociale infrastructuur’ er schematisch als volt uit: Het gewone leven Ik heb een
vraag
School Welzijn 1e lijns psycholoog JGZ Vrijwilligers Huisarts Etc.
Ik kan een oplossing vinden in eigen netwerk, omgeving, verenigingen etc.
Ik signaleer iets
Toegang: Vraagverheldering Informatie en advies Lichte ondersteuning CJG Kernteam
Specialistische zorg
Een toelichting op de verschillende ‘stappen’. Het “gewone” leven (gewoon opvoeden) Het beleid van de gemeente is erop gericht om de zelfredzaamheid, samenredzaamheid en eigen kracht van haar inwoners te versterken, collectieve voorzieningen dragen ertoe bij om dit te realiseren. Collectieve voorzieningen zijn vrij toegankelijk, zoals onderwijs, sportverenigingen, jeugdgezondheidszorg, welzijnsactiviteiten, voorlichtingen op scholen etc. Als het gaat om ‘gewoon opvoeden’ is het van belang dat er samengewerkt wordt tussen professionals en ouders en dat 4
ouders elkaar ontmoeten en als ervaringsdeskundigen kennis kunnen uitwisselen en elkaar kunnen ‘helpen’. Basiszorg voor jeugd via het CJG kernteam De gemeente wil toewerken naar een eenduidige toegang voor zorg voor jeugd. Het CJG wordt uitgebreid, binnen het CJG wordt een kernteam gevormd bestaande uit professionals met expertise op het gebied van de huidige jeugd- en opvoedhulp, jeugd-GGZ en jeugd (L)VG. Daarmee organiseren we een bundeling van zorg: verschillende expertises samengesmeed tot één team dat generalistisch werkt, dichtbij de gezinnen, snel beschikbaar en zonder indicatieprocedures. Toegankelijkheid en bereikbaarheid Het CJG kernteam is bereikbaar voor alle jeugdigen, gezinnen, ouders en/of verzorgers. Docenten, huisartsen, jeugdartsen, vrijwilligers, welzijnswerkers etc. kunnen rechtstreeks de medewerkers van het kernteam benaderen voor consultatie, advies of het inzetten van tijdelijke ondersteuning. Toegang specialistische zorg Het CJG kernteam is verantwoordelijk voor een tijdige signalering en het op tijd en op maat inschakelen van specialistische zorg en als het gaat om de veiligheid van kinderen, het inschakelen van het SAVE team. Via het buurtteam, of via de huisarts en jeugdarts, kan dus de specialistische zorg ingeschakeld worden.
2.4 CJG Kernteam Zoals hierboven beschreven wordt het kernteam een belangrijke spil in het realiseren van de veranderingen. Het kernteam krijgt de opdracht mee om: - Stabilisatie van de gezinssituatie of het realiseren van een duurzame verbetering, waarbij de autonomie en eigen regie van het gezin toenemen. De regie blijft in het gehele proces zoveel mogelijk bij het gezin. - Er wordt niet over maar met de kinderen en hun ouders gesproken en een plan gemaakt. - Het kernteam kijkt vooral wat een gezin wel kan, stuurt zoveel mogelijk op eigen verantwoordelijkheid en versterkt en benut zoveel mogelijk talenten van jeugdigen en ouders en/of verzorgers - Veiligheid en een gezonde ontwikkeling van het kind staan altijd voorop - Niet probleemgestuurd, maar oplossingsgericht werken - Realiseren van een integrale aanpak: o Richt zich op alle leefgebieden o Integrale aanpak; één gezin, één plan, één regisseur o Samenhang tussen domeinen (bijvoorbeeld, onderwijs, werk en inkomen, samenleving etc.) - Verschuiving van specialistische zorg naar preventie. Zoveel mogelijk voorkomen van inzet van gespecialiseerde zorg. Een belangrijk aandachtspunt is jeugd-GGZ, hoe de toestroom naar de jeugd-GGZ verminderd kan worden. - Collectieve voorzieningen inzetten en/of organiseren en bij individuele hulpverlening de inzet van vrijwilligers en het sociale netwerk vergroten. - Nauwe samenwerking met andere professionals en ouders. In samenwerking met onder andere huisartsen worden nieuwe werkwijzen ontwikkeld. Veranderstrategie In 2014 wordt gestart met een pilot om het CJG uit te breiden met een kernteam. Zoals ook in de Kadernota Zorg voor Jeugd staat beschreven is de verandering strategie tot 2015; werkende weg 5
leren, stapsgewijs vernieuwen en parallel aan de beoogde systeemverandering (transitie jeugdzorg) zetten we in op een cultuurverandering bij gemeente, maatschappelijke partners, uitvoerende professionals en inwoners. We willen flexibiliteit organiseren om gedurende het pilot jaar (2014) verbeteringen en mogelijke aanpassingen door te kunnen voeren. Bijvoorbeeld verbeteringen gericht op de werkwijze, de benodigde expertise, aansluiting 0e, 1e en 2e lijn, organisatorisch etc.. We kiezen dus bewust niet voor een vaste blauwdruk, maar voor een ontwikkelbenadering waarin we samen met inwoners, professionals en partners de zorg voor jeugd vormgeven. Ook na 2015 blijft de inzet gericht op leren en (door)ontwikkelen. De opdrachtgever van de pilot CJG kernteam is de stuurgroep. De stuurgroep monitort of het CJG kernteam de resultaten behaalt en zal waar nodig bijsturen. De projectleider van het CJG kernteam rapporteert periodiek over de voortgang van de pilot. De stuurgroep bestaat uit de portefeuillehouder, twee ambtelijk vertegenwoordigers, de directeur van de SWOM, een vertegenwoordiger van de huisartsen en twee vertegenwoordigers van het onderwijs.
6
3. CJG Kernteam In dit hoofdstuk staat beschreven wat de opgave en de aanpak is om van de huidige situatie rond zorg voor jeugd in Montfoort, naar de toekomstige situatie (beschreven in hoofdstuk 3) te komen. Zoveel mogelijk beschrijven we welke onderwerpen en zaken we het komende jaar duidelijk willen krijgen en/of mee willen oefenen.
3.1 Huidige situatie Montfoort Gebruik van CJG, (L)VG, jeugd-GGZ en jeugd- en opvoedhulp In Montfoort wonen ongeveer 3500 jongeren tussen de 0 en 18 jaar. In 2012 zijn 66 kinderen/jongeren geholpen in het Centrum voor Jeugd en Gezin. In 2013 hebben 41 jongeren hebben jeugd- en opvoedhulp ontvangen (provinciale jeugdzorg). In Montfoort zijn er in 2012 4 onderzoeken ingesteld door het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK), in hetzelfde jaar zijn 25 jeugdbeschermingsmaatregelen opgelegd en 5 jeugdreclassering maatregelen. In 2012 hebben 227 jongeren gebruik gemaakt van jeugd-GGZ (ZvW en AWBZ), waarvan het overgrote deel (153) kortdurende behandeling heeft gehad. 39 jongeren hebben gebruik gemaakt van zorgaanbod gericht op preventie. 4 jongeren hebben gebruik gemaakt van een eerstelijnspsycholoog. In de gemeente Montfoort hebben 26 jongeren in 2012 gebruik gemaakt van de jeugd (L)VG, er is een redelijke spreiding over de verschillende zorgvormen. Daarnaast hebben 39 kinderen/jongeren gebruik gemaakt van MEE. Een toelichting op jeugd-GGZ, (L)VG en jeugd- en opvoedhulp is te vinden in bijlage 1. De gemeente Montfoort heeft een relatief hoog aantal jongeren in de geestelijke gezondheidszorg. De aanmeldingen voor Jeugd-GGZ lopen veelal via de huisarts. Navraag heeft uitgewezen dat de scholen jongeren snel doorverwijzen naar de huisarts. Het kernteam zal nader onderzoeken waarom zoveel jongeren gebruik maken van Jeugd-GGZ, of deze jongeren op de juiste gronden (juiste analyse) zijn doorverwezen en of deze jongeren wel binnen de Jeugd-GGZ thuis horen. ! verder uitwerken CJG kernteam: analyse casussen en cijfers In het pilotjaar zal het kernteam deze cijfers verder toespitsen en extra cijfers verzamelen rond leerplicht, politie etc. Tevens zal het kernteam proberen te achterhalen hoe het komt dat er in de gemeente Montfoort relatief veel gebruik gemaakt wordt van de jeugd-GGZ en wie er gebruik maken van de jeugd-GGZ. Huidige aanbieders, aanbod en (netwerk)overleggen Op dit moment is de toegang, de ondersteuning en de zorg voor de jeugd bij meerdere partijen belegd. Ouders en kinderen kunnen zelf terecht bij het Centrum voor jeugd en gezin voor vragen over opgroeien en opvoeden. Voor meer gespecialiseerde ondersteuning is een verwijzing van de huisarts nodig (Jeugd-GGZ), een indicatie van Bureau Jeugdzorg of het CIZ. Ook in het onderwijs is ondersteuning mogelijk, dit gebeurd op school zelf, via het samenwerkingsverband of de onderwijsbegeleidingsdienst. Voor een overzicht van het huidige ondersteunings/zorgstelsel: zie bijlage 2. In de gemeente Montfoort zijn meerdere aanbieders waar men ondersteuning kan krijgen op het gebied van opvoeden en opgroeien.
7
Buurtnetwerk De gemeente Montfoort heeft een Buurtnetwerk. Dit is een vorm van samenwerking tussen mensen die dagelijks met kinderen van 0-12 jaar werken en hun ouders in de gemeente. Het netwerk heeft meer functies, zoals: ontmoeting, uitwisselen van ontwikkelingen, bekendheid met elkaar in een bepaalde wijk, buurt of dorp maar ook een signaleringsfunctie van problemen in een buurt of in bepaalde leeftijdsgroepen. Bij de start van het buurtnetwerk was het doel vooral zo vroeg mogelijk signaleren van problemen bij kinderen en om het voorkomen van die problemen. Ingebrachte signalen over kinderen en mogelijke oplossingen werden besproken. Bij de start van het CJG zijn er geen individuele kind signalen meer besproken, deze werden besproken in de overleggen van het CJG. Aan het buurtnetwerk nemen ongeveer 10-15 deelnemers deel vanuit het onderwijs, kinderopvang, CJG, politie, leerplicht, gemeente. Overige overleggen in de gemeente - Eerstelijns overleg - Overleg algemeen maatschappelijk werk (AMW) en welzijn (SWOM) - Overleg AMW, politie en woningbouw - Ronde tafel gesprekken (een ‘casus overleg’ rondom het gezin, de professionals betrokken bij het gezin zitten om tafel). Er zijn dus geen standaard overleggen vanuit het CJG. ! verder uitwerken CJG kernteam: efficiënt inrichten (netwerk)overleggen Het kernteam zal uitzoeken hoe de bestaande overlegstructuren efficiënter en effectiever ingericht kunnen worden. De start van een kernteam moet er niet toe leiden dat het aantal overlegstructuren toeneemt.
3.2 Pilotfase CJG kernteam Positionering CJG kernteam Het CJG kernteam vormt een belangrijke spil in de zorg voor jeugd in Montfoort, andere belangrijke partners zijn onder andere de jeugdgezondheidzorg, huisartsen, onderwijs, informele netwerken, andere professionals in de 1e en 2e lijn en vindplaatsen (bijvoorbeeld vrijwilligers bij de voetbalvereniging) etc.. Het CJG kernteam heeft de opdracht om intensief met alle (lokale) partners samen te werken. De veranderingen in de jeugdzorg kunnen alleen gerealiseerd worden als er samengewerkt wordt tussen de 0e, 1e en 2e lijn. Het kernteam zal een stevig netwerk opbouwen met en/of tussen alle partners. Het CJG kernteam is er voor Het CJG kernteam is er voor jeugdigen, ouders en gezinnen in de gemeente Montfoort die het leven en/of opvoeden op eigen kracht (tijdelijk) niet kunnen. De CJG kernteam medewerkers ondersteunen gezinnen en als de hulpverlening stopt, blijven zij aanspreekpunt voor het gezin als er zich (nieuwe) vragen, moeilijkheden of problemen voordoen. Ondanks dat de focus op jeugd en gezin ligt, is het CJG kernteam er ook voor mensen zonder kinderen met materiele en immateriële (o.a. psychosociale) vragen. Hiervoor is het Algemeen Maatschappelijk Werk aan het CJG kernteam toegevoegd. Het CJG Kernteam stopt niet bij 18 jaar, ze begeleiden jong volwassenen, mogelijk in samenwerking met andere partijen, naar werk of andere vormen van participatie. 8
Lokale partners (o.a. docenten, huisartsen, jeugdartsen, vrijwilligers, welzijnswerkers etc.) kunnen rechtstreeks de medewerkers van het CJG kernteam benaderen voor consultatie, advies of het inzetten van tijdelijke ondersteuning. Samenstelling CJG kernteam 1 februari 2014 starten we met een CJG kernteam dat samengesteld is uit medewerkers van werkveldinstellingen die werkzaam zijn in de gemeente Montfoort. De instellingen Bureau Jeugdzorg Utrecht (BJU), MEE en Careyn hebben ermee ingestemd om hun diensten lokaal in te zetten. Om de ontwikkeling naar samenredzaamheid (mensen helpen elkaar), meer preventie, generalistische ondersteuning en integrale hulpverlening (één gezin, één plan, één regisseur) te ondersteunen is een projectleider voor het CJG kernteam aangetrokken. De projectleider heeft een procesmatige en coachende rol. De samenstelling van het team is gebaseerd op het huidige aanbod van instellingen. De professionals zijn in dienst van hun moederorganisatie, maar werken voor het CJG kernteam. Er moeten goede afspraken gemaakt worden om ervoor te zorgen dat de belangen van de organisaties niet op de voorgrond komen, maar de belangen van de inwoners / cliënten centraal blijven staan. Het CJG kernteam werkt samen met de medewerkers leerlingenvervoer. Medewerkers van het leerlingenvervoer vervullen een belangrijke signalerende functie. Zij hebben zicht op welke jongeren aanspraak doen op leerlingenvervoer. Halverwege 2014 zal geëvalueerd worden of het CJG kernteam de juiste samenstelling (kennis, kunde, competenties) heeft. Dit zal gebeuren aan de hand van een analyse (samenstelling van de bevolking, type en aantal vragen, signalen die binnen komen etc.) en een evaluatie naar het functioneren van het team, waarbij professionals en cliënten bevraagd worden. Resultaten CJG kernteam De opdracht aan het CJG kernteam is nog te globaal geformuleerd. Met het CJG kernteam worden de opgaven/doelstellingen, zoals weergegeven in hoofdstuk 2, vertaald naar concrete resultaten en prestatie-indicatoren. De prestatie-indicatoren zullen periodiek gemeten wordt. In oktober 2014 vindt de eindevaluatie plaats. Met het kernteam wordt afgestemd hoe monitoring plaatsvindt. ! verder uitwerken CJG kernteam: resultaten en monitoren Het kernteam zal de doelstellingen vertalen naar concrete resultaten voor 2014. Tevens doen ze een voorstel hoe de voortgang gemonitord wordt en de resultaten gemeten worden. Taken / werkwijze Veranderde werkwijze professionals In het handelen van de professional in het CJG kernteam zal, als mensen hulp nodig hebben, eerst gekeken moeten worden naar wat mensen zelf kunnen, wat het sociale netwerk kan en wat door vrijwilligers opgepakt kan worden. Vervolgens kunnen collectieve voorzieningen ingezet worden en pas in laatste instantie individuele ondersteuning geboden worden. Het is echter geen lineair proces, als bij de analyse blijkt dat individuele ondersteuning noodzakelijk is, dan zal deze meteen worden ingezet. Voor het kernteam is het de kunst om vanuit deze niveaus vernieuwing en samenhang tot stand te brengen. In vergelijking tot hoe professionals uit de jeugdzorg nu gewend zijn te werken, zijn de belangrijkste veranderingen of verbeteringen voor de professionals in het CJG kernteam:
9
-
-
-
Werken vanuit eigen kracht: professionals ondersteunen datgene wat cliënten zelf, al dan niet met behulp uit hun sociale netwerk, kunnen doen Werken in en dicht bij het gezin: als er sprake is van complexe problematiek (stagnerend enkelvoudig of meervoudig) waar ouders of de jeugdige zelf de coördinatie kwijt zijn, is er één coördinerende hulpverlener dicht bij het gezin aanwezig. Sneller passende hulp inzetten: waar het nu lastig is om lichte en gespecialiseerde zorg tegelijkertijd in te zetten, bieden professionals straks snel passende zorg aan in gezinnen met meervoudige problemen. Professionals hebben niet langer te maken met contra-indicaties en bureaucratische procedures Integrale zorg: integrale zorg kan alleen tot stand komen als professionals vanuit verschillende disciplines en sectoren samenwerken ten behoeve van één gezin, één plan. Kennis en ervaring wordt tevens tijdig en beter uitgewisseld.
! verder uitwerken CJG kernteam: werkproces Het CJG kernteam zal met elkaar en in afstemming met partners een concreet werkproces / werkwijze ontwikkelingen. Onderdelen van dit werkproces zijn in ieder geval: - Contact leggen via vraag en/of signaal - Integrale vraaganalyse - Integrale aanpak (met cliënt en betrokkenen) en geen schotten tussen domeinen - Uitvoering - Nazorg (zoveel mogelijk door 0e lijn) Aandachtpunt bij het werkproces is de bestaande caseload en de nieuwe instroom via de moederorganisaties en de nieuwe instroom dat direct bij het kernteam terecht komt. Uitgangspunt is dat nieuwe instroom volgens de nieuwe werkwijze plaatsvindt. Het kernteam zal in haar plan opnemen hoe de nieuwe werkwijze ontwikkeld en gerealiseerd wordt (bijvoorbeeld bij casusoverleg elkaar bevragen op inzet sociaal netwerk etc.) In de ontwikkeling van het werkproces en mogelijke instrumenten (bijvoorbeeld brede vraaganalyse) betrekt het CJG kernteam de maatschappelijk werker(s) van Ferm Werk en Welzijnsconsulenten. Uitgangspunt is dat de toegang en hulpverlening in Montfoort zoveel mogelijk integraal wordt aangepakt en uitgevoerd. Taken - Zichtbaar en toegankelijk in Montfoort aanwezig zijn - Krachten benutten. Krachten, mogelijkheden en initiatieven van bewoners benutten en verbinden (bijvoorbeeld inzetten ervaringsdeskundigen bij collectieve ‘hulpverlening’) - Informatie en advies geven aan inwoners en collega’s - Signaleren. Vragen proactief opsporen. Het kernteam moet de logische plek zijn voor professionals en inwoners om signalen ‘af te geven’ - Preventie: (o.a. samen met opgave uit Passend onderwijs) vroegtijdig signalen oppakken, vragen en problemen aanpakken met lichte interventies) en aansluiten bij vragen van andere professionals (bijvoorbeeld op school docenten ondersteunen bij het herkennen van signalen) - Ondersteunen: vraagverheldering en brede analyse. Samen met het gezin en betrokkenen (sociaal netwerk, andere professionals) een integraal ondersteuningsplan opstellen; één gezin, één plan, één regisseur* - Samenwerken: Realiseren van een nauwe samenwerking en integrale aanpak tussen het kernteam en ketenpartners in Montfoort. Tijdig inschakelen van specialistische zorg / deskundigheid. - Toegang tweede lijn: vanaf 2015 is het kernteam de toegang (samen met huisartsen en jeugdartsen) naar specialistische zorg en de SAVE-teams, zij kunnen specialistische 10
hulpverlening en zorg inzetten binnen een gezin. Daarnaast kan het kernteam specialisten uit de 2e lijn (vroegtijdig) om advies vragen over de in te zetten hulpverlening en/of specifiek interventies binnen een gezin / een cliënt. * Eén gezin, één plan, één regisseur De sociale professionals stimuleren een integrale aanpak (Één gezin, één plan, één regisseur). Alle betrokkenen (gezinsleden, familie, sociaal netwerk, professionals) werken vanuit één plan voor het gehele gezin. Er zijn zo weinig als mogelijk professionals betrokken. Tussen professionals wordt niet meer ‘verwezen’, maar de hulpverlening wordt integraal aangeboden zoveel mogelijk in de eigen omgeving van het gezin. Betrokken professionals uit de 1e en 2e lijn stemmen goed met elkaar af en zijn op de hoogte van elkaars interventies. In het gehele traject voert het gezin zoveel mogelijk zelf de regie. In complexe situaties kan een professionals uit het kernteam de regie – tijdelijk – overnemen. Toeleiding/toegang tweede lijn Vanaf 2015 is het CJG kernteam verantwoordelijk voor een tijdige signalering en het op tijd en op maat inschakelen van specialistische zorg. Samen met de huisartsen en jeugdartsen vormen zij de toegang naar de 2e lijn. In het pilotjaar (2014) zal zoveel mogelijk worden voorgesorteerd op deze verantwoordelijkheid. Naast de pilot van het CJG kernteam lopen er ook andere pilots zodat het kernteam kan ‘oefenen’ met het rechtstreeks inzetten en/of consulteren van de 2e lijn. Deze pilots zijn de opvoedpoli, de proeftuin en de strippenkaart, zie bijlage 3 voor een beschrijving van deze pilots. In het regioplan van de regio Utrecht West wordt uitgewerkt hoe de toeleiding naar specialistische zorg georganiseerd wordt en zullen uitgangspunten en/of een uitwerking van het escalatiemodel worden opgenomen. Het kernteam zal bij het uitwerken van deze punten betrokken worden en zal de vertaling naar de lokale ‘infrastructuur’ maken Werkplek De professionals uit het CJG kernteam werken op alle locaties; op scholen, bij huisartsen, bij gezinnen thuis etc. Het CJG kernteam krijgt een centrale werkplek / uitvalsbasis bij het CJG of de SWOM. Hier moeten nog nadere afspraken over gemaakt worden. ! verder uitwerken CJG kernteam: randvoorwaarden Het kernteam zoekt uit welke randvoorwaarden nodig zijn om efficiënt en effectief te kunnen werken, zodat de veranderopgave gerealiseerd kan worden. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan laptops, afspraken met moederorganisaties over instroom nieuwe cliënten, werkplek van waaruit gewerkt kan worden etc. Kennis en kunde Het CJG kernteam beschikt over de hieronder genoemde kennis en kunde. Ook voor de kennis en kunde geldt een ontwikkelbenadering, waar nodig zal er in 2014 en 2015 professionaliseren / deskundigheidsbevordering plaatsvinden. ! verder uitwerken CJG kernteam: benodigde kennis en kunde Het kernteam zal gedurende het pilotjaar inzichtelijk maken welke kennis en kunde nog meer nodig is om als kernteam goed te functioneren en om de opgave te realiseren. Met de werkveldinstellingen zal afgestemd worden hoe de benodigde expertise gerealiseerd wordt. Kennis van 11
-
de sociale kaart van de 0e, 1e en 2e lijn. De sociale professionals in het kernteam kennen de sleutelfiguren in de gemeente (informele helpers) en de professionals en organisaties. alle leefgebieden en herkennen van dynamiek: de wijze waarop de kansen en problemen op de leefgebieden elkaar beïnvloeden en knelpunten in het proces. Meldcodes en systemen (vb verwijsindex risicojeugd) preventieve jeugdgezondheidzorg opvoed- en opgroeiondersteuning jeugd GGZ jeugd (L)VG
Kunde - methodieken gericht op het versterken van eigen kracht en eigen regie. Bijvoorbeeld de sociale netwerk strategieën (o.a. het Netwerkkompas, het FamilieNetwerkBeraad en het Samenwerken in een Actieteam) - samenwerken met andere professionals en met het sociale systeem - netwerkgericht handelen en denken - toepassen (mogelijk nog ontwikkelen) van een integrale vraaganalyse (alle leefgebieden, zelfredzaamheid etc.) Competenties Alle professionals in het kernteam moeten beschikken over de volgende competenties1: 1. Verheldert vragen en behoeften 2. Versterkt eigen kracht en zelfregie 3. Is zichtbaar en gaat op mensen af 4. Stimuleert verantwoordelijk gedrag 5. Stuurt aan op betrokkenheid en participatie 6. Verbindt gezamenlijke en individuele aanpak 7. Werkt samen en versterkt netwerken 8. Beweegt zich in uiteenlopende systemen 9. Doorziet verhoudingen en anticipeert op veranderingen 10. Benut professionele ruimte en is ondernemend Een toelichting op de competenties staat opgenomen in bijlage 5. Sturing en regelgeving Registratiesysteem Het CJG kernteam bestaat bij de start van de pilot uit medewerkers van verschillende werkveldinstellingen. Elke instelling heeft haar eigen registratiesysteem. Het uiteindelijke CJG kernteam zal bij voorkeur werken vanuit één registratieprogramma. ! verder uitwerken CJG kernteam: registratieprogramma In het pilotjaar 2014 zal het CJG kernteam onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om vanuit één registratiesysteem te werken en welke programma’s geschikt zijn. Regelgeving Als de gemeente verantwoordelijk wordt voor de jeugdzorg in 2015 dan zullen onder andere de onderstaande punten uitgewerkt moeten worden, hierin wordt zoveel mogelijk samengewerkt met de regio. In het regioplan van de regio Utrecht West zullen deze punten toegelicht en uitgewerkt worden. 1
Bron: Movisie; Competenties sociaal werkers maatschappelijke ondersteuning
12
-
Klachtenregeling Vertrouwenspersoon Toezicht & kwaliteit Verleningsbeslissing Privacy
Het CJG kernteam zal zoveel mogelijk betrokken worden bij het opstellen van bovengenoemde punten. Tevens zal een calamiteitenprotocol en een escalatiemodel ontwikkeld worden voor 2015. ! verder uitwerken CJG kernteam: privacy protocol In het pilotjaar zal informatie over inwoners gedeeld worden tussen organisaties (o.a. leden van het kernteam die werkzaam zijn voor verschillende organisaties). Het CJG kernteam zal hiervoor een privacy protocol opstellen. Uitgangspunt is dat cliënten zelf eigenaar zijn van hun dossier en toestemming geeft aan professionals voor inzage in het dossier. Organisatie: waar onderbrengen Gedurende 2014 moet blijken waar de taken rond jeugdzorg (kernteam) het beste belegd kunnen worden. Bij het bepalen waar het CJG kernteam het beste onder ‘gehangen’ kan worden is afhankelijk van onder andere: - Heeft de organisatie de nodige kennis van de jeugdzorg - Kan de organisatie de juist (digitale)ondersteuning/faciliteiten bieden, waaronder: dossiervorming, ICT en registratiesystemen - Protocollen rond incidenten, veiligheid, privacy etc. Communicatie ! verder uitwerken CJG kernteam: communicatie / naamsbekendheid Het CJG kernteam maakt in februari 2014 een actieplan hoe zij ervoor zorgen dat het CJG kernteam bekend wordt bij inwoners, cliënten en professionals in Montfoort en Linschoten. Hiervoor kunnen zij onder andere gebruik maken van de bestaande communicatiemiddelen van de gemeente, zoals Montfoort Sociaal. Daarnaast worden er in april 2014 vanuit de gemeente bijeenkomsten georganiseerd voor onderwijs, eerstelijns professionals en ouders. Tijdens deze bijeenkomsten kan het CJG kernteam zich voorstellen. Beslispunten / evaluatiepunten in 2014 - Is het team toegankelijk voor inwoners en professionals - Hoe wordt de toegang vormgegeven - Samenstelling team: is de juiste expertise aanwezig in het team om de verschillende vragen van inwoners en professionals op te pakken, heeft het team de juiste samenstelling - Welk mandaat krijgt het kernteam en hoe wordt dit georganiseerd - Sturing op financiën en kwaliteit; kaders, verantwoordelijkheden, budget, monitoring etc. - Organisatie: waar wordt het kernteam ‘onder gehangen’
5. Plan van aanpak CJG kernteam Het CJG kernteam levert in maart haar plan van aanpak op. Hierin is een duidelijke planning voor 2014 en de te behalen resultaten opgenomen.
13
Bijlage 1. Transitie Zorg voor Jeugd Per 1 januari 2015 wordt de bestuurlijke en financiële verantwoordelijkheid overgebracht naar één niveau, de gemeenten. De gemeenten worden dan verantwoordelijk voor de huidige provinciale jeugdzorg, de zorg voor verstandelijk beperkte jongeren en de jeugd Geestelijke Gezondheidszorg (jGGZ). Op dit moment heeft de gemeente alleen een rol ten aanzien van preventief jeugdbeleid: daaronder vallen het welzijnswerk voor jeugd en jongeren, de Centra voor Jeugd en Gezin, ondersteuning en lichte zorg in de Jeugdgezondheidszorg, zorgondersteuning in het onderwijs en de brede ontwikkeling van kinderen en jongeren. Na de transitie komen daar taken bij. De gemeente wordt dan verantwoordelijk voor: • Jeugdzorg • (Licht) verstandelijk beperkte kinderen (LVB) • Jeugdpsychiatrie (GGZ) Provinciale Jeugdzorg Onder de provinciale jeugdzorg vallen de volgende zorgtypen: • Preventie • Generalistische ondersteuning • Specialistische ondersteuning • Gezinsvervanging • Residentiële hulp • Crisis Jeugdzorg • AMHK • Jeugdbescherming (JB)/Jeugdreclassering (JB) Jeugd GGZ GGZ betekent geestelijke gezondheidszorg. De jeugd-ggz biedt hulp aan kinderen en jongeren met psychiatrische of psychologische klachten die zo ernstig zijn dat zij hierdoor in hun ontwikkeling worden belemmerd en/of bedreigd. Er wordt vooral gebruik gemaakt van Diagnose Behandel Combinatie (DBC) zonder verblijf. Een DBC is het totale behandelingstraject van het kind of jongere, vanaf het eerste contact met de specialist tot en met de behandeling die hier eventueel uit volgt. Een DBC bevat alle zorgactiviteiten in de tweedelijnszorg van de zorginstelling en de medisch specialist. Eerstelijnszorg is zorg waar men zelf zonder verwijzing naartoe kan gaan. Bijvoorbeeld huisarts, maatschappelijk werker of psycholoog. Tweedelijnszorg is ziekenhuiszorg en geestelijke gezondheidszorg. Toegang tot deze zorg krijgt men alleen na verwijzing van een zorgverlener uit de eerstelijnszorg. Jeugd (L)VB De jeugd-(L)VB biedt hulp aan kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking (IQ 50 tot 70) en blijvende beperkingen op het gebied van sociale redzaamheid, en aan zwakbegaafde kinderen en jongeren (IQ 70 tot 85) met ernstige en chronische beperkingen in de sociale redzaamheid, leerproblemen en/of gedragsproblemen. In het nieuwe stelsel komt ook de verantwoordelijkheid voor de jeugd-vb bij gemeenten te liggen. Een uitzondering is gemaakt voor de intensieve verblijfszorg voor vb-kinderen die in de kern-AWBZ beschikbaar blijft.
14
Bijlage 2: Overzicht jeugd domein Overzicht Jeugd Domein Gespecialiseerde instellingen
‘3e lijn’
(o.a UMC trauma centrum)
Provinciale instellingen
Gesloten jeugdzorg
Geestelijke
Gehandicaptenzorg
(o.a Lijn 5, Trajectum, Zandbergen) Indicatie BJZ nodig
Via kinderrechter
gezondheidszorg (o.a Altrecht en Bosman) Verwijsbrief huisarts nodig
(o.a Reinaerde en Abrona) Indicatie CIZ nodig
‘2e lijn’ Bureau Jeugdzorg
Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ)
- beoordelen welke hulp nodig - onderzoek signalen kindermishandeling - jeugdbescherming (voogdij) - jeugdreclassering
‘1e lijn’
Centrum Jeugd en Gezin pedagoog, amw, CB, schoolarts/vp
‘0e lijn’
welzijn
Huisarts
Indiceert de aanspraak op AWBZzorg (o.a.verpleging, (kortdurend) verblijf)
Eerstelijns Psycholoog Verwijsbrief huisarts nodig
verenigingen
WMO - hulp huishouden - voorzieningen
onderwijs
Onderwijs begeleidingsdienst
Samenwerkingsverband
toegang via onderwijs
(ZAT, loket) toegang via onderwijs
Bijlage 3: Regionale pilots jeugdzorg (Utrecht West) Proeftuin Het doel van de proeftuin is ons voorbereiden en voorsorteren op de transitie en transformatie van de jeugdzorg. We willen komen tot een eenvoudiger stelsel van zorg en ondersteuning voor jeugd en ouders. De specifieke doelstelling van de proeftuin in Utrecht West is om door te experimenteren met een nieuwe werkwijze antwoorden te vinden op de volgende hoofdvraag: “Op welke wijze kan passende jeugdhulp zo efficiënt mogelijk, zo dichtbij mogelijk en zo goedkoop mogelijk georganiseerd en gecoördineerd worden?” Wij richten ons in deze proeftuin met name op de relatie en verbinding tussen de eerste en tweedelijns (provinciale) jeugdzorg en de schakel tussen beide gevormd door Bureau Jeugdzorg Utrecht (BJU). Waar mogelijk willen wij zwaardere zorg voorkomen en daar waar inzet van tweedelijns jeugdzorg desondanks toch nodig is ligt de focus in de proeftuin op het snel, effectief en klantvriendelijk doorverwijzen, zonder overbodige schakels en extra gezichten voor het gezin. Voor het volledig beantwoorden van de hoofdvraag maken we ook gebruik van andere experimenten en pilots. Deze hangen dan ook samen met de proeftuin. Het belangrijkste project waarmee de proeftuin samenhangt is de strippenkaart; dit project biedt de 1e lijn de mogelijkheid om indicatievrij ambulante jeugdzorg in te schakelen. Alle aanbieders van provinciale jeugdzorg nemen deel aan dit project. Opvoedpoli Montfoort & Oudewater Wij willen dat het experiment zal bijdragen aan: Het versterken van het CJG met de diensten en expertise van de Opvoedpoli. De Opvoedpoli draagt bij aan de werkwijze en uitgangspunten die wij voorstaan met het oog op de transformatie jeugdzorg. Hierdoor wordt instroom naar zwaardere zorg van tweedelijns zorgaanbieders voorkomen en wordt uitstroom bevorderd. De Opvoedpoli levert maatwerk, de oplossingen zijn dus steeds weer anders. Ze werken wel volgens een vaste volgorde. Zo wordt een constante kwaliteit in werk geleverd. Strippenkaart Het specifieke doel van de inzet van provinciale jeugd- en opvoedhulp binnen is: het voorkomen van instroom in en het bevorderen van uitstroom uit de zwaardere zorg van tweedelijns zorgaanbieders, door; - 0e en 1e lijn jeugd(hulp)instellingen - snel, dichtbij, zonder indicatie specialistische 2e lijn jeugdzorg (of coaching van professionals) in te laten schakelen; om zo snelle en passende ondersteuning dichtbij huis te organiseren gebaseerd op maatwerk en vanuit de gedachte van één gezin, één plan, één regisseur. Bij de strippenkaart wordt een aantal uren afgesproken, en worden diensten door de opvoedpoli geleverd of ingekocht op basis van de actuele, specifieke vraag.
Bijlage 4. Toelichting competenties sociaal werker Onderstaande competenties zijn vastgesteld door de regiegroep van het Actieprogramma Professionalisering Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening.
1
