Uitdagingen en sturingsmogelijkheden voor het lokaal detailhandelsbeleid
Uitdagingen en sturingsmogelijkheden voor het lokaal detailhandelsbeleid De slag om de consument
Willem de Laat IDEA Consult Vlaanderen in Actie, Maart 2013
Evolutie bestedingen online aankoop vrs aankoop in fysieke winkels
Evolutie bestedingen online aankoop vrs aankoop in fysieke winkels Historische evolutie van retail verkopen: volumes tov 2007 (na inflatiecorrectie) 90.000 80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 2003
2004
2005
Retail sales na CPI-correctie
2006
2007
2008
Online sales na CPI-correctie
2009
2010
2011
2012
Offline sales na CPI-correctie
Perspectief bestedingen online aankoop vrs aankoop in fysieke winkels Extrapolatie van retail verkopen tot 2025: volumes tov 2007 (na inflatiecorrectie met 2,65% vanaf 2013) 60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
2012
2013
2014
2015
Retail sales na CPI-correctie
2016
2017
2018
2019
2020
Online sales na CPI-correctie
2021
2022
2023
2024
2025
Offline sales na CPI-correctie
Evolutie aanbod Evolutie aanbod (m²): historische data tot 2013 14.000.000 13.000.000 12.000.000 11.000.000 10.000.000 9.000.000 8.000.000 7.000.000 6.000.000 5.000.000 4.000.000 3.000.000 2.000.000 1.000.000
0 2008 Grootschalig
2009 Overig
2010 Shopping center
2011 Stedelijk
2012 Verspreide bewinkeling
2013 Totaal
Evolutie aanbod Evolutie aanbod (m²): historische data tot 2013 en extrapolatie tot 2025 18.000.000 16.000.000 14.000.000 12.000.000
10.000.000 8.000.000 6.000.000 4.000.000 2.000.000 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 Grootschalig
Overig
Shopping center
Stedelijk
Verspreide bewinkeling
Totaal
Evolutie aanbod naar type steden en gemeenten Evolutie aanbod (m²): historische data tot 2013 2.400.000 2.200.000 2.000.000 1.800.000 1.600.000 1.400.000 1.200.000 1.000.000 2008 centrumsteden
2009
2010 grootsteden
2011 kleinstedelijk provinciaal
2012
2013 platteland
Leegstand Leegstand 2013 na correctie voor Ring Shopping Center 12,0% 10,0%
8,0% 6,0% 4,0% 2,0%
0,0% Grootschalig
Overig
Shopping center
Stedelijk
Verspreide bewinkeling
Evolutie leegstand naar type winkelgebied Leegstand in % WVO bij verschillende types winkelgebied, na correctie voor Ring Shopping Center 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% 2008
2009
Grootschalig
Overig
2010 Shopping center
2011 Stedelijk
2012
2013
Verspreide bewinkeling
Confrontatie vraag en aanbodperspectief Evolutie vraag en aanbod: historische data tot 2013 en extrapolatie 160,0 150,0 140,0 130,0 120,0 110,0 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025
Vraagzijde (volumes)
Totaal aanbod
Uitdagingen
Uitdagingen (kernwinkelgebied) centrumsteden Grootsteden
massa, diversiteit, unieke winkelformules en groei bevolking aanwezig
detailhandel maximaal verbinden met horeca, cultuur en evenementen
maximaal zorg dragen voor beleving (evenementen, activiteiten,…)
zorg dragen basiskwaliteiten (openbare ruimte, netheid, veiligheid, …..)
nog beter monitoren van bezoekersstromen binnen winkelgebieden
krimpscenario: afbakening winkelgebieden / keuzes maken
meer werken vanuit concurrentiestrategie
actieve concentratie van versnipperde (baan)winkels
Uitdagingen (kernwinkelgebied) centrumsteden Overige centrumsteden
wisselende situatie
massa, diversiteit, unieke winkelformules en groei bevolking nog aanwezig
detailhandel maximaal verbinden met horeca, cultuur en evenementen: ‘kleur geven’
meer werken vanuit concurrentiestrategie: onderscheidend vermogen
maximaal zorg dragen voor beleving (evenementen, activiteiten,…)
focus niet alleen op symptomen, maar ook op onderliggende oorzaken en oplossingen
krimpscenario: afbakening winkelgebieden / keuzes maken
zorg dragen basiskwaliteiten (openbare ruimte, netheid, veiligheid, …..)
let op buurtwinkelgebieden
start periodiek monitoren van bezoekersstromen binnen winkelgebieden
actieve concentratie van versnipperde (baan)winkels
Uitdagingen (kernwinkelgebied) middelgrote en kleinere steden en gemeenten
wisselende situatie
vaak nu al moeite om (kritische) massa en diversiteit vast te houden
zorg basiskwaliteiten (openbare ruimte, netheid, veiligheid, …..) naar actief behoud / aantrekken van bepaalde winkels
probeer vertrek winkels naar de periferie te voorkomen: creëer grotere winkeloppervlaktes
koppel detailhandelsprojecten aan binnenstedelijke herontwikkelingen
verbind detailhandel maximaal aan andere kwaliteiten (historie, cultuur en evenementen): zoek naar onderscheidend vermogen
maximaal zorg dragen voor beleving (evenementen, activiteiten,…)
krimpscenario: afbakening winkelgebieden / keuzes maken
start periodiek monitoren van bezoekersstromen binnen winkelgebieden
Groei bevolking als catelisator voor detailhandel
Uitdagingen kleinere gemeenten
Teruglopend voorzieningenpakket nu al gaande
Vergrijzing vormt een dubbele bedreiging: aanbod loopt terug maar vraag naar nabije voorzieningen neemt toe
actief handelsvestigingenbeleid
focus op behoud van winkels
ondersteun winkeliers: via gezamenlijke activiteiten, via marketing en communicatie, via kostenverlaging (minder gem. belastingen, sale en lease back winkel,….), via ‘de inkomstenkant (subsidies, inkomensondersteuning,…..)
Van uitdagingen naar strategie en aanpak Kernversterking: een publiek vraagstuk of een marktvraagstuk ? Wat is zijn succes en faalfactoren bij kernversterkend beleid ? Hoe werkt het mechanisme van vraag en aanbod ?
Hoe werkt het mechanisme ? Totale bestedingen in fysieke winkels door consumenten
Kernwinkelgebieden
Perifere shoppingcenters
Retailparken
Overigen
Afnemende bestedingen: effecten
Totale bestedingen in fysieke winkels door consumenten
-/Kernwinkelgebieden
-/Perifere shoppingcenters
-/Retailparken
-/Overigen
De slag om de consument: wat vindt zij/hij belangrijk? Aantal winkels Variatie in assortiment Sfeer en uitstraling van het winkelgebied Uitstraling van de winkels Bereikbaarheid per auto Prijsniveau van de winkels Aanwezigheid van originele winkels Aantal winkels van landelijke ketens Beschikbaarheid en kosten van parkeren Aanwezigheid en kwaliteit van horeca Bereikbaarheid per openbaar vervoer
SC Waasland St-Niklaas
Kernwinkelgebied Lokeren
Shoppingcentra
Kernwinkelgebieden
Openbare toiletten Baby verzorgingsruimte Kinderopvang Kinderspeelruimte Kinderwagens Hondenopvang EHBO-ruimte Infobalie Lockers Gratis Wifi Continue beveiliging Dagelijkse kuisbeurten
√ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √
X X X X X X X X X X X X
Gift card Styling adviseur
√ √
X X
Toeristische pakketten
√
X
Strategie Eigenaar Shopping center
Extern management
Shoppingcenter Winkels
Consumenten
Positionering Marketing
Dagelijks beheer
Stadsbestuur Schepen 1
Schepen 2
Dienst Economie
Schepen 3 Dienst Openbare werken
Handelaarsvereniging
Individuele winkeliers / horeca uitbaters
Dienst Mobiliteit
Dienst Ruimtelijke Ordening
Winkel
Winkel
Strategie ? Positionering ? Marketing ?
Dagelijks beheer
Kernwinkelgebied Winkel
Winkel
Consumenten
Winkel
Succesfactoren voor kernversterking (1) -
Weet wat de situatie is: verzamel gegevens en monitor frequent. Ontwikkel een visie: wat wil je bereiken, waar liggen specifieke kansen? Hoe onderscheidend vermogen te creëren ?
-
Baken de winkelgebieden af en optimaliseer daarbinnen logische looproutes. Werk (ook) vanuit het perspectief van de consument. Ontwikkel een strategie: hoe wil je de visie bereiken ? In te zetten op verdediging of op aanval ? Betrek hierbij maximaal de private sector (winkeliers, handelaarsvereniging, belangenorganisaties. Formuleer concrete doelstellingen.
-
Succesfactoren voor kernversterking (2) -
-
Zorg voor een coherente sectoroverstijgende besluitvorming binnen het lokaal bestuur omtrent zaken die het kernwinkelgebied aangaan. Plaats dit binnen het BBC ! Zorg voor een centrale aansturing (stuurorgaan) voor uw kernwinkelgebied. Laat dit op voldoende strategisch niveau werken. Zorg voor voldoende kennis in dit orgaan. Zorg voor een geïntegreerd en sectoroverstijgend beheer: breng dit eventueel onder bij en afzonderlijk beheerorgaan.
Is kernversterkend werken een publieke of een private zaak ? Drie modellen: 1. Publieke regie en uitvoering. 2. Publiek-private samenwerking 3. Private regie en uitvoering
Model 1: Publieke regie en uitvoering. Sturing: publiek, beleid wel in interactie met lokale actoren
Uitvoering: vooral door gemeentelijk diensten / centrummanager Financiering: vooral met publieke middelen, soms recuperatie via vrijwillige bijdragen van winkeliers en soms via retributie
Voorbeeld model 1
stad Gent. Beleidsplan Monitoren
Sterk sturen op verbeteringen (project Sfeerbeelden, proj. Stadsdistributie, ruimtelijke projecten) Bemiddeling vraag en aanbod
Beheer publieke ruimte door stad Regie door Dienst Economie
Model 2: Publiek private samenwerking Sturing: orgaan met publieke en private inbreng (handelaarsvereniging)
Uitvoering: vooral door gemeentelijk diensten, op projctniveau wellicht in samenwerking met lokale ontwikkelaars, beleggers,……. Financiering: vooral met publieke middelen, evt. aangevuld met bijdragen van winkeliers, al of niet vrijwillig en bijdragen van lokale ontwikkelaars, beleggers,….
Voorbeeld model 2 Beveren
Actieve website en events
Openbare ruimte De Warande 35
35
Model 3: Private regie en uitvoering Sturing: Privaat orgaan, wellicht met publieke vertegenwoordiging en private inbreng (handelaarsvereniging) Uitvoering: door privaat beheerorgaan, medegefinancieerd met publieke middelen Financiering: vooral met publieke middelen, evt. aangevuld met bijdragen van winkeliers, al of niet vrijwillig.
Voorbeeld model 3 Liverpool One 170.000 m2 binnenstedelijke herontwikkeling Retail (170 winkels), leisure, kantoren, appartementen. Publieke ruimte privaat Privaatrechtelijke overeenkomsten publieke toegang.
Ondersteunend instrumentarium Instrumenten op Vlaams niveau (1) Leidraad lokaal commercieel strategisch plan Project commerciële inspiratie -
Rentetoelage bij Hinder door Openbare Werken Subsidieregeling Kernversterkende maatregelen Subsidieregeling Handelspanden: aankoop Projectsubsidies en conceptsubsidies Stedenbeleid
Ondersteunend instrumentarium Instrumenten op Vlaams niveau (2) Visie in Provinciaal Ruimtelijk structuurplan Juridisch afdwingbaar kader via RUP Aanduiding (kern)winkelgebieden via Stedenbouwkundige verordening Socio-economische vergunning, ook bij assortimentswijziging Handelsvestigingsconvenant
Ondersteunend instrumentarium Instrumenten vanuit de provincies Algemeen: vraag, aanbod en koopstroomgegevens / SWOT analyse / beleidsaanbevelingen op lokaal niveau Permanent monitorsysteem voor lokale detailhandel Specifiek: informatie inzake grensoverschrijdende detailhandel aanwezig en/of in voorbereiding Verschillende subsidieregelingen per provincie
Ondersteunend instrumentarium Overige instrumenten en kennisopbouw Detailhandelskennis via het Kennisnetwerk detailhandel Overlegtafels kernversterking VVSG Platform centrummanagement VVSG Monitoringssysteem centrumsteden Unizo Publicatie innovatieve retail Voka Onderzoek naar financieringsmodellen voor kernwinkelgebieden Voka
Kennisvermeer- Monidering toren
Visievorming / strategie
Opmaak plannen en Uitvoeprojecten ring
Vlaams niveau Leidraad lokaal commercieel strategisch plan Project commerciële inspiratie
√ √
√
√
√
Rentetoelage bij Hinder door Openbare Werken
√
Subsidieregeling Kernversterkende maatregelen Subsidieregeling Handelspanden Projectsubsidies en conceptsubsidies Stedenbeleid RUP Stedenbouwkundige verordening Socio-economische vergunning Handelsconvenant
√ √ √ √ √
√ √ √ √
Kennisvermeer- Monidering toren Provincies Algemeen: vraag, aanbod en koopstroomgegevens / SWOT analyse / beleidsaanbevelingen op lokaal niveau Permanent monitorsysteem voor lokale detailhandel Specifiek: informatie inzake grensoverschrijdende detailhandel aanwezig en/of in voorbereiding
√ √
√
√
√ √
Verschillende subsidieregelingen per provincie Overige instrumenten en kennisopbouw Detailhandelskennis via het Kennisnetwerk detailhandel Overlegtafels kernversterking VVSG Platform centrummanagement VVSG Monitoringssysteem centrumsteden Unizo Publicatie innovatieve retail Voka Onderzoek naar financieringsmodellen voor kernwinkelgebieden Voka
Visievorming / strategie
Opmaak plannen en Uitvoeprojecten ring
√
√ √ √ √ √ √
√
Subsidieregeling Kernversterkende maatregelen: Pilootproject ontwikkeling van sfeergebieden in de Kuip te Gent versterken identiteit onderscheidend vermogen straatbeeld differentiëren
openbare ruimte marketing en communicatie passende events
interactie met winkeliers draaiboek
Subsidieregeling Aankoop winkelpanden: Revitalisering Peperstraat Tienen
Nieuwe afbakening winkelgebied
Legenda Hoofdwinkelstraat Secundaire winkelstr. Aanloopstraat Verbindingsstraat
11
Enkele conclusies ter afsluiting Urgentie van handelen Met een andere bril kijken naar de wereld van de detailhandel Wetgeving en instrumenten Het glas half leeg of half vol? Actie is noodzakelijk
