Tuinen van Leeuwenbergh

Tuinen van Leeuwenbergh Nieuwsbrief - Herfst 2014

Bij dit nummer

In deze nieuwsbrief

door Veronica Hekking namens de redactie

Een tuin om van te dromen

2

Homerus op Leeuwenbergh

4

Iedere herfst is het weer moeilijk je voor te stellen hoe de zomer er uit zag. We frissen daarom in dit nummer het geheugen op met een reeks zomerse foto’s. Er werd veel geoogst, radijsjes, frambozen en bietjes, courgettes en zelfs de moeilijk te kweken ananas meloenen. Zomerse taferelen met op tafel een glaasje wijn of een pot thee en de derde generatie slapend in de buitenlucht. Het valt op dat er veel kennis en ervaring huist op ons complex: full time moestuinier Jan van der Burg beschrijft de succesfactoren van een geslaagde meloenen teelt en Pieter van der Beek vertelt over zijn bijenvolk dat hij verhuisde naar de bosstrook waar de bijen nu zonder hinder te veroorzaken in- en uit kunnen vliegen. Nooit geweten dat de bijenkoningin in haar eentje het humeur bepaalt van het hele volk. Suleyman Arslan weet alles van drainage en ook Annet de Rooy liet zich niet onbetuigd op dat gebied. Haar tuin is omgetoverd en verlost van het ‘uitzicht op water’. Zij sprak met Suleyman en zijn vrouw Havva Demir in hun tuin. Een gesprek met een vleugje Nederland, een vleugje Turkije en op de achtergrond stralend Pamukkale. Nog meer talent, Carrie Keij schrijft aanstekelijk over haar tuindromen die niet wilden wijken. Naar frans voorbeeld heeft zij nu een ‘potager’ op Zuid-Hollandse klei, een tuin die zij – tot haar prettige verrassing - deelt met haar enthousiaste dochter en kleinzoon Timo. Ook een oproep: Jan Zuiderwijk laat weten dat de

Het bijenvolk in de zomer

5

De blik naar buiten 5 Metamorfose

7

Gezien, gehoord, gelezen en gebeurd

8

Meloenen

9

Een tuin als verrassing

11

Interview Willemien Alberts en Henk van Hoorn

12

Crea Club weer van start

12

Recept Stoofpotje Lamsvlees

13

Fotoreportage Zomer 2014

14

Colofon

15

Oproep aanvulling ploeg kantine

13

creatieve club weer is gestart, iedereen is welkom. Bovendien zoekt hij uitbreiding van het kantineteam. Wie wil op een of meer ochtenden door de week het gastvrouw- of gastheerschap op zich nemen? Ook de redactie doet een oproep: wie weet er het nodige over vogels en vogelgedrag en zou daar een keer over willen schrijven in Tuinen van Leeuwenbergh? Tenslotte werd de blik ook naar buiten gericht. In Leidsche Rijn, thuishaven van het AVVN, bogen wij ons over de vraag: hoe anderen het doen, een vereniging runnen en de boel bij elkaar houden? Op de uitnodiging waren zestig bestuurders en commissieleden afgekomen, de aanwezige leden kwamen met nuttige suggesties. En nu aan de slag. 1

Tuinen van Leeuwenbergh - Herfst 2014

Een tuin om van te dromen door Carrie Keij & Caroline Dijkman Hoe het kwam Jaren geleden, tijdens een fietsvakantie in Frankrijk, kwam ik het tegen: de ‘potager’ oftewel een gecombineerde groenten-bloementuin. Prachtig vond ik die, zo eentje wilde ik er zelf ook. Het deed me terug denken aan mijn schooltuintje van zo’n 60 jaar geleden. Paadjes trappen, in sterkers je voorletter zaaien, onkruid wieden en dan eindelijk het moment dat je iets mee naar huis mocht nemen. Hoe gelukkig voelde ik me dan. Bij thuiskomst besloot ik onze traditionele achtertuin om te toveren in zo’n ‘potager’. Er kwam een pruimenboompje, een appelboom, stokken voor stokbonen en ik bestelde zakjes zaad. Zo veel, dat mijn man bezorgd informeerde, of ik wel wist hoe groot onze achtertuin was. Ik kan me uit die tijd voornamelijk herinneren dat we heel veel NieuwZeelandse spinazie hebben gegeten. Moesten eten, want in dat opzicht ben ik fanatiek: als de tuin iets oplevert, komt dat op het menu. (Dat had te maken met een moestuintje dat ik eerder had geprobeerd. Daarvan was de opbrengst zo gering, dat ik vaak na de tuin nog langs de supermarkt moest om de oogst aan te vullen.) Mijn tuindromen bleven hardnekkig en na mijn pensioen begon het weer te zeuren in mijn hoofd. Tot mijn verbazing bleek mijn jongste dochter Caroline inmiddels ook belangstelling voor tuinieren en voor volkstuintjes te hebben.

Grasveld en haag/struiken >> Onze tuin in oktober 2013

huisje + dochter en Carrie >> oktober 2013

We besloten tot een experiment: samen moestuinieren in de achtertuin. Als de samenwerking beviel, zouden we op zoek gaan naar een echte volkstuin. Het lukte, want in 2013 werden wij huurder van tuin 82 op Leeuwenbergh. Hoe te beginnen We zagen het helemaal voor ons: een huisje met een grote tafel ervoor. Een zonnige dag en een gezelschap van familie en vrienden die heerlijk eten uit onze eigen tuin. Zoals ons bezit er in oktober 2013 bij lag, was dat ‘Italiaanse’ plaatje nog ver weg. Er moest een plan van aanpak komen: wat kon weg en wat wilden we behouden. Hier liepen de meningen geregeld uiteen. Caroline kijkt als styliste van beroep naar wat mooi is en ik kijk ook naar wat nog bruikbaar is. Zuinigheid is ook duurzaamheid. Bovendien: een boom is snel afgezaagd, maar groeien duurt jaren. Behalve veel bomen en struiken had de tuin ook veel gras. Alles omspitten, daar zagen we tegenop. De geboorte van (klein)zoon Timo in februari had al een streep gehaald door de planning. We besloten dan ook het terrein stukje voor stukje aan te pakken. Bij het vorige tuinexperiment was Caroline al begonnen met het zaaien in bakken. Dat heeft ze nu ook gedaan. Het voordeel hiervan is dat er netten bevestigd kunnen worden om o.a. het winkelen van konijnen tegen te gaan. Want al snel bleek dat, als wij er zelf van wilden eten, we ten strijde moesten trekken tegen alles wat fladdert, graaft, knaagt en wriemelt. 2


Het werd een mooie zomer: het zaaigoed schoot omhoog, het onkruid ook en Timo groeide harder dan onze rode kolen. De tuinbonen hebben het gered, de doperwten niet. De aardappels zijn niet zo lekker, maar de courgettes en rucola smaken uitstekend. Gemengde zakjes bloemenzaad koop ik nooit meer. Wat een zootje! (Maar een lustoord voor de bijen)

generatie, kleinzoon Timo, heeft het meeste van de tuin genoten. Volgend jaar krijgt hij zijn eerste harkje. Caroline en ik storten ons komende winter op de theorie: die droomtuin zal er komen.

Hoe liep/loopt het af Er waren dingen die we met z’n tweeën niet voor elkaar kregen en waar (onze) mannen aan te pas moesten komen. Het vernieuwen van het dak, het opnieuw leggen van het terras, het rooien/ snoeien van hoge bomen, aanleg compostbak e.d. Het viel ons tegen wat je in een paar uurtjes kon doen. Soms zag je niet eens dat we iets gedaan hadden. Ik besefte dat ik in m’n eentje, zonder Caroline, geen moestuin op dit formaat zou kunnen onderhouden. Verder zijn wij best tevreden over dit eerste seizoen. Zelfs de maaltijd in Italiaanse stijl is een keer gelukt! De kwaliteit van de grond is uitstekend - alles wordt hier veel groter dan in mijn achtertuin. We hebben onze buren beter leren kennen, evenals het wel en wee van de vereniging. De derde Zoon en kleinzoon Timo slaapt in de buitenlucht

Groetenbakken >> augustus 2014 3


Homerus op Leeuwenbergh door Hans Nijeboer

De gerestaureerde kop van Homerus

Wie veel fietst, krijgt oog voor dingen die op straat liggen en bruikbaar zijn voor de tuin. Begin vorig jaar reed ik langs een container in de Binckhorst met tussen het puinafval scherven van rood aardewerk. Een secondair reactievermogen brengt dan met zich mee dat je door fietst tot plotseling het signaal doordringt dat er in die grote bak misschien iets van waarde ligt. Dus terug naar de container om daar brokstukken van terracotta te ontwaren. Hier lag iets moois, dat waarschijnlijk onbedoeld in gruzelementen op een puinhoop was beland. Alle mogelijke stukken heb ik toen vanuit het gruis voorzichtig in mijn fietstassen gedeponeerd. Ik had op dat moment een afspraak op de tuin met onze voormalige ‘staatsman’ Cor van Paassen. Maar met deze vondst van nog onbekende proporties kon dat naar mijn idee wel even wachten. Ik belde Cor en hij was het gelukkig met mij eens. ‘s Avonds thuis stalde ik de onbekende stukken uit, om die met de hulp van mijn immer enthousiaste en vaardige vriendin in een badje schoon te maken. Wij voelden ons als archeologen die een belangrijke bodemvondst hadden gedaan. De container stond ten slotte op de route naar het Forum Hadriani. Het in elkaar passen was niet eenvoudig, omdat de scherven een soort hol voorwerp vormden waarbij bovendien stukken ontbraken. Met stukjes hout als vulling kon uiteindelijk een en ander in elkaar worden gepast. Als bij een puzzel ontstond onder

onze handen een imposante mannenkop. Maar wie zou dit moeten voorstellen? Het meest voor de hand leek ons de Griekse dichter Homerus uit 750 jaar voor Christus. Zijn beeltenis stond in ‘Boegbeelden der Beschaving’, een boekje uit de middelbare schooltijd dat toen gebruikt werd bij godsdienstles. De verteller van de Griekse goden- en heldensagen - de ‘Ilias’ en de ‘Odyssee’ - lag dus zomaar in een container! Met tegellijm hebben we de onderdelen aan elkaar weten te voegen. En met polymeerpasta, op kleur gebracht met fijngewreven bloempot scherven, werkten wij de beschadigingen weg. Hoe ging het verder? Het beeld paste volledig bij de vijver in mijn tuin. Hier op Leeuwenbergh kon de grote dichter uit de klassieke oudheid een tweede leven beginnen. Eerst stond er op die plek nog een ander beeld - ook op straat gevonden – namelijk een stenen konijn met een afgebroken oor en een ontbrekende achterpoot. Overigens is ook Homerus niet zonder handicaps want hij was zijn leven lang blind. Het beeld gaf meteen een andere dimensie aan de tuin. Bij het konijn was het vanzelfsprekend dat er onkruid groeide, maar met Homerus werd de noodzaak gevoeld van een heroïsche strijd tegen het aanwezige zevenblad. Dat Homerus op de achterzijde de sobere tekst ‘Made in China’ met zich meedraagt, doet daar niets aan af. Het gaat om de uitstraling en de harmonie die het beeld met de tuin kan hebben. Daarom ben ik zeer benieuwd naar de ervaringen van andere tuinleden die bijvoorbeeld kabouters, een koe of een Boeddhabeeld in hun tuin hebben staan. Wat doen die kabouters met je en welke uitstraling gaat er van uit? Wie wil daar over schrijven?

Stenen konijn 4


honing aanwezig is. Om een indicatie te geven in een klein volk dat in een enkele kast zit, moet al zo’n 12 kg voer zijn. Zo nodig wordt er bijgevoerd door een suikerwateroplossing in een voerbak onder de deksel van de kas te zetten. Het volk kan een paar liter suikerwater in enkele dagen opnemen en tot voer verwerken.

De bijenkasten in de bosstrook, foto Pieter van der Beek

Het bijenvolk op Leeuwenbergh in de afgelopen zomer door Pieter van der Beek In het voorjaar heb ik met hulp van Jan Zuiderwijk de twee bijenvolken van onze tuin naar het bos overgebracht. Op onze eigen tuin gaven de af- en aanvliegende bijen toch iets te veel overlast. In het bos hebben we de kasten met de volken aan de kant van Dorrepaal gezet, daar is een finke uitvliegruimte waar niemand van de bijen last kan hebben. Overigens vliegen bijen wel tot 3 kilometer ver om nectar en stuifmeel te verzamelen. De omgeving van ons tuincomplex is ideaal omdat er geen eenzijdige landbouwcultuur is zoals in agrarisch gebied vaak het geval is. In onze omgeving bestaat er een grote diversiteit aan planten en bloemen en wordt er vermoedelijk minder gif gebruikt dan in landbouwgebieden. Dat heeft tot gevolg dat er een vliegseizoen lang altijd wel een planten- of bomensoort in bloei staat en dat de bijen daarmee hun voorraad nectar, die zij omzetten in honing, goed kunnen aanvullen. De honingvoorraad dient als voedsel in de winter, van circa november tot maart als er niets bloeit en het voor de bijen vaak te koud is om de kast te verlaten. Zoals bekend zal een imker ook graag een deel van de honing wegnemen. Daar is geen enkel bezwaar tegen maar er zal altijd voor gezorgd moeten worden dat de bijen voldoende wintervoedsel hebben. In augustus beoordeelt de imker hoeveel honing er in de kast aanwezig is. Daarbij kijkt de imker op hoeveel ramen in de kast

Het kleinste volk dat ik naar het bos bracht heeft het uiteindelijk toch niet gehaald. Het andere volk dat nog in het bos staat heb ik dit jaar zoveel mogelijk met rust gelaten. Het is een groot en sterk volk maar blijkt erg onrustig te worden wanneer de kast open gaat. Daarom zal ik na de winter de koningin vervangen door een nieuwe. De koningin verspreidt in het volk een stof, feromon geheten, die het karakter van het volk bepaalt. Als de nieuwe koningin een zachtaardig karakter heeft wordt het volk rustiger en wordt het ook gemakkelijker om in het volk te werken. In de loop van de zomer kreeg ik van een collega-imker op de imkersvereniging waar ik lid van ben nog een jong volk. Dat heb ik met de auto opgehaald uit Nootdorp. Spanbanden eromheen en goed aantrekken om te voorkomen dat het volk bij stevig remmen door de auto vliegt. Dat volk staat op de buitenplaats Eemwijk, langs de Vliet bij het Oosteinde. Omdat het volk jong is en aan het einde van de zomer nog vrij klein was, heb ik bijgevoerd zonder er honing uit te halen. Volgend jaar maken beide volken een nieuwe start en ik hoop dan weer honing te oogsten.

De blik naar buiten door Veronica Hekking Het AVVN (oorspronkelijk Algemeen Verbond van Volkstuinders Verenigingen in Nederland) is de landelijke organisatie voor amateurtuinders met 215 aangesloten verenigingen en bonden. De vereniging is de belangen behartiger van de ‘hobby’ tuinders, zoals het AVVN ons noemt. Het dienstenpakket omvat rechtszekerheid, advies, oplossingen, voorbeeld-contracten en op verzoek ook begeleiding bij tuinbeheer- en onderhoud. Hoe doen anderen het? Dat kwamen wij te weten 5


op zaterdag 27 september tijdens een door het AVVN georganiseerde bijeenkomst. De aanwezige bestuurs- en commissieleden mochten zich buigen over de vraag ‘Hoe krijgen we meer eenheid in de vereniging’. Die vraag leverde veel verschillende antwoorden op, maar over één ding was men het snel eens. Eenheid heeft te maken met sfeer, als die er is, gaat de rest makkelijker. Dat is eenvoudiger gezegd dan gedaan. De volgende vraag ligt meteen klaar: hoe ontstaat een goede sfeer en hoe houd je die er in? Sfeer komt niet vanzelf, het lijkt neer te komen op de handen uit de mouwen steken. ‘Een tuinvereniging kan alleen functioneren als de klussen en taken die er liggen daadwerkelijk worden uitgevoerd’, klonk het in verschillende toonaarden. Maar wie doet wat, wanneer, en hoe bereik je dat alle leden meedoen. De zaal met circa 60 aanwezigen zat niet verlegen om suggesties: inventariseer met een enquête de kwaliteiten en deskundigheid van de leden, spreek mensen daar persoonlijk op aan, werk in projecten, organiseer kleine werkgroepen die zelf bepalen hoe het werk wordt georganiseerd, laat de mensen kiezen voor een klus, laat de teams wisselen van samenstelling zodat iedereen elkaar leert kennen. Stel mensen vrij van een werkbeurt als zij een oudere tuinier bij een klus helpen. En tenslotte, als dit allemaal niet aanslaat, vormen boetes een laatste redmiddel. Handige en verstandige tips die nogal wat tijd en aandacht vragen van zowel het bestuur als de leden. Voorwaarde van dit alles is dat iedereen goed op de hoogte is van de plannen en klussen die moeten gebeuren, bestaande afspraken en resultaten. Niet

via de tam tam, dat levert vaak ruis op maar via goed ingelichte kanalen. ‘Zorg voor openheid, informeer de leden’, luidde het advies. Dat kan met een bulletin, een nieuwsbrief, website, mededelingen van het bestuur of met een informatiemiddag over een onderwerp dat speelt. Een communicatiecommissie die nieuws en ideeën ‘ophaalt’ bij de leden en commissies kan eveneens goed werken. ‘Sfeer’ blijkt zo een optelsom van initiatieven, gebeurtenissen en positieve resultaten waarbij de omvang van de vereniging ook een rol speelt. Die omvang loopt binnen de AVVN behoorlijk uiteen. Er zijn verenigingen met 450 huisjes zoals de Amsterdamse vereniging Ons Buiten, Isis uit Purmerend heeft 131 tuinen, De Groenakker uit Gouda 104 en TRV Stadspark Groningen telt 205 huisjes. Na afloop van deze bijeenkomst was er tijd voor een bezoek aan het vlakbij gelegen park de Vlinderhof. Tot stand gekomen dankzij drie buurtbewoners die niets liever wilden dan een door Piet Oudolf ontworpen openbare tuin. Gefinancierd dankzij bijdragen van particulieren, een fonds, sponsoring in natura en expertise, geld van de gemeente Utrecht en vooral het enthousiasme van vele vrijwilligers die wekelijks meewerken aan het onderhoud. Meer over dit bijzondere park in een volgende aflevering van Tuinen van Leeuwenbergh. Voor wie alvast meer wil weten: www.vlinderhof. com. Van ieder vak op de plattegrond is er een lijst met de gebruikte planten.

Plattegrond van de Vlinderhof in Leidsche Rijn (Utrecht), getekend door Piet Oudolf 6


Wateroverlast in Tuin 14 vòòr de Metamorfose.

De tuin op een stralende dag in december 2013 vlak nadat deze is opgehoogd met ongeveer 20 kubieke meter tuinaarde en zand.

Metamorfose door Annet de Rooy (tuin 14) Eind 2013 kwam ik - na enkele natte jaren tot de conclusie dat tuinieren met plezier niet mogelijk was zonder iets te doen aan de wateroverlast. Er waren twee opties. De tuin verkopen aan een waterfanaat, met als pre ‘uitzicht op water’ òf de tuin ophogen en zorgen dat het water van de tuin, ons tuincomplex en parkeerterrein af kon vloeien. Kortom, de tuin ophogen moest ik zelf doen en voor het afvloeien van overtollig water van ons complex en het parkeerterrein werd ‘de watercommissie’ in het leven geroepen. De natuurlijke afvloeiing van het water via het parkeerterrein grenzend aan ons tuincomplex, naar de sloot werd door een berg stenen verstoord. Met vereende krachten werd de steenhoop in de herfst van 2013 gedeeltelijk verplaatst waarna een geul kon worden gegraven. Het resultaat mag er zijn. Het parkeerterrein staat niet meer onder water na een flinke regenbui, een opmerkelijk verschil met voorgaande jaren. Ook de tuin heeft sinds de ophoging en de gezamenlijk gegraven geul niet meer onder water gestaan. Het lijkt erop dat het probleem is opgelost, maar misschien juich ik te vroeg. Met het oog op een eventuele wolkbreuk of natte moessonperiode zoals in de jaren

2010 tot en met 2013 heb ik nog een gat vlak bij mijn huisje gegraven, waarin een dompelpomp kan worden gehangen. Het is nu afwachten wat het weer gaat doen en observeren hoe het water loopt/stroomt. De ‘watercommissie’ heeft inmiddels met man en macht verder gewerkt aan het ontwateringssysteem op het parkeerterein. Het is afwachten of de grond droog genoeg is voor mijn planten om te overleven. De lakmoesproef is mijn lavendel. Overleeft die, dan beschouw ik de drooglegging (en aanleg) van mijn tuin als een groot succes.

En zes maanden later, voilà:

7


Gezien, gehoord, gelezen en gebeurd door Veronica Hekking Gezien:

Kent, Engeland: een knap staaltje vlechtwerk en bonenstaken in de moestuin van Sissinghurst.

Gebeurd: Geen tuintijdschrift of het werk van ontwerper Piet Oudolf krijgt aandacht. Wuivende grashalmen en aardse kleuren roepen in zijn tuinen het beeld van een landschap op. In de echte natuur zal je dat niet vaak zo tegenkomen, het is een persoonlijke interpretatie en het doet weldadig aan om in een van zijn tuinen rond te lopen. Sinds dit voorjaar is dat te ervaren in de Vlinderhof in Leidsche Rijn. Dit is een van de vijf openbare tuinen die in Nederland door hem zijn ontworpen. De andere vier openbare tuinen en parken zijn te vinden in Rotterdam, o.a. op het Leuvehoofd en de Westerkade. Op 14 november ontvangt Oudolf de Rotterdam-Maaskant prijs voor zijn betekenis als vernieuwend ontwerper, zijn plantenkennis en vakmanschap maar vooral ook vanwege de maatschappelijke betekenis van zijn projecten. De jury verklaarde: ‘Met zijn tuinen en parken verrijkt Oudolf het persoonlijke leven van velen en brengt hij mensen bij elkaar. Hij is in staat om nieuwe samenwerkingsverbanden aan te gaan, met professionals en amateurs, als inspirator voor vakgenoten én als partner van buurtbewoners.’ Onlangs richtte Piet Oudolf het Groen in de Buurt Fonds op, dat kleinschalige initiatieven voor stadstuintjes financieel ondersteunt. (www.nvtl. nl/nl/actueel/4560). Ook het park in Leidsche Rijn kwam tot stand door de inzet van een groot aantal enthousiaste vrijwilligers. Volgens Oudolf moeten planten in openbare parken mooi en aantrekkelijk zijn, geen problemen opleveren en betrouwbaar zijn. ‘Als de plant ook insecten, vlinders en vogels aantrekt is het een werkelijk ideale plant!’ Hoe zo’n tuin tot stand komt is te zien op de website oudolf.com. http://oudolf.com/wp-content/uploads/process-ofmaking-01.jpg Gelezen: Henny Ketelaar, Bomen en struiken van hier. We verrijken ons landschap, met medewerking van Lex Roeleveld, en Louis Domans. 8


Uitgegeven door Stichting Heg en Landschap in samenwerking met Erfgoed Utrecht. Spring op de fiets in de auto of de trein om al die mooie plekjes op te zoeken. Alles over bomen en struiken die van oudsher in Nederland voorkwamen. Toepassing, nut en gebruik van het hout. Met van iedere struik en boom uitleg van de (Latijnse) naam: bijvoorbeeld Kamperfoelie komt van caper (geite) bok en folium (blad). Prachtige foto’s.

Sporen in het landschap: deze zomereik langs een veedreef in Drenthe verraadt dat hij ooit is gevlochten. (foto Lex Roeleveld)

Bottels van de Hondsroos (Rosa canina) in het landschap (foto Lex Roeleveld)

Gehoord: Roodborstje scharrelt rond in vrijwel ieders tuin. Ook te horen: www.vogelbescherming.nl/vogels_kijken/ vogelgids/zoekresultaat/detailpagina/q/vogel/182.

Meloenen door Jan van der Burg Ananas meloenen: zeldzaam maar verrukkelijk Wanneer de herfst nadert is de oogst van de moestuin grotendeels voorbij. Een tweetal teelten, die wat later in het jaar plaats hebben en mijn bijzondere aandacht vergen, zijn de teelt van meloenen en van witlof. Over het telen van meloenen wil ik wat meer uitleg geven. Informatie over het telen van witlof vindt u op de website. In mijn warme bak teel ik zowel komkommers als meloenen. Ik poot vier komkommerplanten en acht meloenenplanten. Voor het telen van de meloenen probeer ik ananas meloenplanten te kopen. Deze zijn lastig te telen want de planten maken in het voorjaar slechts weinig kleine vruchtjes en bij het ‘zetten’ van een vruchtje vallen de meeste andere bloemetjes dor en droog van de plant, zodat er geen nieuwe vruchtjes meer ontstaan. Als er twee vruchtjes per plant ‘zetten’ waaruit vervolgens twee meloenen groeien, heb je geluk. De eigenaar van het tuincentrum in Delfgauw waar ik ze jaarlijks kocht, vertelde dat het in zijn eigen tuinderstijd gemiddeld anderhalve meloen per raam opleverde. Van zo’n geringe opbrengst kunnen tuinders niet leven. Vandaar dat ananas meloenen vrijwel nergens meer te koop zijn. Maar de smaak is zo zoet en lekker dat ik het toch jaarlijks weer probeer. Het tuincentrum is helaas gesloten en ieder jaar moet ik in de telefoon klimmen om de goede planten te verkrijgen. Kwastjes, hommels en lavendel Aan de meloenenplant verschijnen twee soorten geelkleurige bloemetjes: de mannelijke en vrouwelijke bloemen. Via bijen bevrucht de plant zichzelf. De vrouwelijke bloemen dragen het vruchtbeginsel, in de vorm van een klein meloenenvruchtje. Je kunt de vrouwelijke bloem daaraan herkennen. De mannelijke bloemen zijn aan de oorsprong meer langwerpig en hebben op de meeldraden het zaad dat op de stamper van de vrouwelijke bloemen moet worden overgebracht.

9


Ananas meloen / het blad van de ananas meloen

Als de bijen ontbreken om dit ‘zaadwerk’ te verrichten kun je met een kwastje over zowel de mannelijke als de vrouwelijke bloemetjes wrijven om de bevruchting tot stand te brengen. Dat valt niet mee en moet op het goede tijdstip gebeuren. Het vraagt kennis van zaken en het resultaat is bij mij dan ook matig te noemen. Ik laat het meestal aan de bijen, de eventuele mieren en/of hommels over. Met een luchtklosje laat ik de ramen omhoog staan, zodat de diertjes vrije toegang hebben. Soms plant ik aan de buitenkant van de warme bak een lavendelplant, die veel bloemen produceert en bijen of hommels aantrekt. De meloenenplant moet op tijd worden gesnoeid door enkele ranken weg te snoeien. Te veel blad belemmert ‘het werken op de vrucht’. Voor dit snoeiwerk heb je kennis van zaken nodig. Het is moeilijk de juiste ranken weg te snijden en de goede ranken met bloemetjes over te houden! Als een meloenenvruchtje eenmaal ‘gezet’ is, en de plant dus bevrucht is, dan groeit die vrucht heel snel. Dagelijks als ik op de tuin kom, bemerk ik duidelijk dat de vrucht weer groter is dan gisteren. Meloenplanten hebben veel zomerwarmte en zonneschijn nodig en in een jaar als 2013, toen het de gehele zomer bewolkt en regenachtig was, mislukte de gehele oogst en hield ik van de acht planten één goede meloen over en die smaakte waterig. Meloenplanten hebben minder begieting nodig dan komkommerplanten. Met teveel water dreigt rankenrot en kan de oogst mislukken. In het teeltjaar 2014 gaat het zetten van de vruchten veel beter en

telde ik zelfs tien meloenen, mede door het kappen van de gigantische sequoiaboom in de tuin naast mij. Mijn warme bak krijgt nu veel meer licht en zonneschijn. Uiteindelijk ontstaat een meloen met een doorsnee van 10 á 15 cm en gaat zij rijpen. Ook op dat tijdstip heb je veel zonneschijn nodig. De goede rijpheid verkrijgen en de meloen op tijd oogsten, is heel gevoelig voor de goede smaak. De meloen verkleurt langzaam van groen naar geel en het steeltje met het rozetje waarmee de meloen aan de plant vast zit komt langzaam los. Als je dit loskomen constateert is het zaak de meloen snel te oogsten. Ben je een dag te laat dan is die te geel en smaakt ‘melig’. Pluk je de meloen te vroeg dan is hij te hard en niet sappig. Bij het laatste rijpen van de meloen geeft hij een doordringende geur af die mij door de openstaande ramen tegemoet komt als ik over het pad kom aanlopen. Er is dan een meloen rijp genoeg om te oogsten. In de beginjaren is het mij gelukt om onder één raam wel tien meloenen gerijpt te krijgen.

Rijpe ananas meloen 10


Een tuin als verrassing door Annet de Rooy Op een zaterdagochtend begin november tref ik de nieuwe volkstuinders Suleyman Arslan en Havva Demir in de kantine, daar hebben we afgesproken voor een interview. Het weer is goed (het is droog en het zonnetje schijnt) zodat we ervoor kiezen om in de tuin van Suleyman en Havva te gaan zitten. Vanuit de kantine nemen we een kopje koffie mee. Suze sputtert een beetje tegen, maar wanneer we beloven de koffiekopjes echt terug te brengen gaat ze akkoord. In de tuin van Suleyman en Havva aangekomen worden de tuinstoelen droog gemaakt en er worden kussens opgelegd door Havva. Ik begin het gesprek met de vraag hoe ze bij ons ‘verzeild’ zijn geraakt. Suleyman vertelt dat hij bij de firma Verboon werkt en in maart 2014 tijdens de pauze voor het eerst uit nieuwsgierigheid bij ons complex naar binnen wipte. De poort stond open, het zonnetje scheen, de vogeltjes floten en krokussen, vergeet-me-nietjes, Lelietjes van Dalen en hyacinten stonden te stralen in de frisse lucht. Er was niemand te horen of te zien en het geheel ademde een serene rust uit, vertelt Suleyman. Het was bijna een paradijselijke ervaring. Het besluit om zijn vrouw te verrassen met tuin 23 was snel genomen. Suleyman vertelt dat hij oorspronkelijk uit het Middenwesten van Turkije komt, uit het plaatsje Pamukkale, dat bekend staat om zijn spectaculaire witte kalkterrassen. Zijn vrouw Havva heeft tijdens haar jeugd in verschillende kleine dorpjes in bosrijk gebied gewoond. Haar vader was boswachter en werd door de Turkse overheid op verschillende plaatsen rond de Zwarte Zee gestationeerd. Beiden zijn dus opgegroeid in de indrukwekkende natuur van Turkije. Ongeveer de laatste dertig jaar van zijn leven woont Suleyman in een flat in Den Haag, deels samen met zijn vrouw Havva. We bespreken hun keuze om in Nederland te blijven wonen nu het hier economisch gezien minder goed gaat dan in Turkije. Beiden geven aan zich meer thuis

De kalkterrassen van Pamukkale, het dorp waar Suleyman Arslan is geboren.

te voelen in Nederland. Suleyman vertelt dat wij hier in Nederland - in tegenstelling tot de inwoners van Turkije - hebben ontdekt dat er belangrijkere zaken zijn dan geld en bezit. Dat het geluk in kleine dingen zit en zo komen we via een omweg toch weer bij de tuinen uit. Ze zijn erg blij met hun tuin, dat is overduidelijk. Het tuinhuisje wordt van binnen en buiten opgeknapt, in de tuin groeien verschillende gewassen, tot mais aan toe. De drie maiskolven lijken symbool te staan voor een veld maiskolven tot zover het oog rijkt, omsloten door een groot, ondoordringbaar woud waar wolven huilen en beren spelen. Terug naar de realiteit. Nederland is een waterrijk land en Suleyman vertelt door zijn werk voor de firma Verboon veel kennis en praktijkervaring te hebben opgedaan met betrekking tot waterbeheersing. Kennis en ervaring die hij graag deelt en inzet voor onze vereniging. Aan de achterzijde van ons complex helpt hij momenteel de watercommissie met raad, daad en een graafmachine bij het uitdiepen van een geul en het leggen van pijpen voor de afvoer van overtollig regenwater. Ik ben erg blij met deze twee nieuwe tuinleden!

11


Interview met Willemien Alberts en Henk van Hoorn (tuin 13) door Marjan de Ridder Op mijn vraag over het waarom en het hoe van de aanschaf van de toch wat moeilijke tuin 13 word ik door Willemien en Henk blijer en blijer door hun enthousiasme en degelijke plannen! Het paar was in de dertig jaar dat ze al aan het Westeinde in Voorburg wonen nog nooit op ons complex geweest. Ze hadden de wijk tegenover de Vliet zelfs nog nooit bezocht. Tot op een avond. Een wandelingetje bracht hen op de Elzenlaan. Ger was aan het werk en deed het hek open : “Kom maar binnen om te kijken. Er is een tuin te koop” Ze waren meteen verkocht omdat, zeker Willemien, een diepgevoelde wens had om groenten te verbouwen. Voor haar, dochter van pioniers in de Noordoostpolder, was het bijna van scratch af aanpakken van het stukje land een uitdaging. Ontginnen dus. Henk beloofde het kasje en de struiken te verplaatsen en de keuken te vernieuwen. Ze hadden geluk: een waterleiding was, zij het verstopt, al aanwezig. Bij de firma Koelemij kocht Willemien een stuk flexibele slang om een kraan op aan te sluiten. Een goed afvoerputje wordt werk voor de winter. Gelukkig voor Willemien wordt ook Henk steeds enthousiaster en is ook hij nu regelmatig aan het spitten. Net als zijn vrouw houdt hij van klussen.

En wat een plannen zijn er nog voor de toekomst! Het huisje moet zelfvoorzienend worden met zonnepanelen. Een pergola met druiven moet het huisje schaduw gaan bieden. Het houten speelhuisje voor de kleinkinderen heeft inmiddels een glijbaantje. Een kleine zandbak komt onderin en bloemen rondom het huisje, zodat ze gemakkelijker kunnen maaien. Het kasje gaat dienen om groentes op te trekken. Waarom is dat? Als vogels de witte boogjes van het beginnende plantje zien denken ze: “Ha, een worm” Die wordt -bah vies-wel uitgespuugd maar je bent je zaailing toch kwijt. Nu kunnen we het paar nog regelmatig aan het werk zien, maar over een jaar is dat voorbij. Er zijn een aantal snel groeiende leverplanten uit de oude tuin van Willemien’s moeder aan de rand van de tuin geplant. Volgend jaar geen inkijk meer dus. Tegen de buitenheg wil Willemien klimplanten met bloemen hebben. In gedachten zie ik allemaal al voor me en verheug me met hen op het volgende seizoen.

De Crea Club is weer van start Namens de Crea Club Jan & Suze Zuiderwijk Begin oktober (tot eind maart) is de Crea club weer van start gegaan. Elke donderdagmiddag zijn we vanaf 13.15 uur tot ca. 16.30 uur in de kantine bezig met het maken van diverse soorten kaarten. Dit alles tegen een geringe bijdrage voor het materiaal. In november beginnen wij uiteraard met kerstkaarten. Door middel van plakken en knippen worden de fraaiste creaties gemaakt. In een gezellige en ontspannen sfeer en onder het genot van een drankje en een hapje. Wij zien graag uitbreiding van onze club. Leden, partners en ook introducés zijn van harte welkom. Is uw nieuwsgierigheid gewekt, kom gerust langs, zonder enige verplichting. 12


Oproep aanvulling ploeg kantine medewerk(st)ers Namens de kantinecommissie Jan Zuiderwijk, voorzitter, Tuin 7 Op dit moment hebben we zes koppels die beurtelings zaterdag kantinedienst draaien van 10 uur tot 13.00 uur. Tijdens de tuinwerkbeurten beginnen we een half uur eerder. Twee personen hebben zich recent tijdens de kennismakingsbijeenkomst voor nieuwe leden en kandidaat-leden aangemeld, een welkome aanvulling op ons team. Toch zijn we nog op zoek naar uitbreiding van onze ploeg. We willen namelijk graag ook door de weeks de kantine op een of meer dagen openen van 10 uur tot 12.00 uur en daar hebben we wel extra vrijwilligers voor nodig. Als u interesse heeft om bij te dragen aan onze vereniging door deel te nemen aan onze kantinediensten stellen wij dat zeer op prijs. U kunt daarvoor contact opnemen met ondergetekende of een bericht achter laten in de brievenbus aan de kantine. Bij voorbaat bedankt voor de medewerking.

Stoofpotje lamsvlees uit Streekbox door Annet de Rooy Met dank aan Jan en Suze Streekbox levert verse basisproducten van het seizoen die uit verschillende streken van Nederland komen, rechtstreeks van de boer. Ondernemingen als ‘De krat’ en de Beebox zijn vergelijkbare leveranciers die seizoen producten lokaal gekweekt en duurzaam geteeld met respect voor mens, dier en milieu zo van de boer naar onze keukentafel brengen. Voor een vergelijking van de verschillende kratten: http:// voedzo.nl/biologisch-2/eten-uit-een-krat/ Het is een prettig idee dat je op deze wijze de Nederlandse boeren kunt steunen. Het is iedere keer weer een verrassing wat er in een box zit. Alhoewel, een beetje tuinierder heeft wel een vermoeden. Er worden recepten meegeleverd. Onderstaand recept is een Streekbox recept.

Stoofpotje lamsvlees Pel uien en knoflook en schil de aardappelen. Snij de uien en knoflook fijn en de aardappelen doormidden. 1. Verwarm de olie in een braadpan en laat de lamsblokjes – op een matig hoog vuur – onder regelmatig omscheppen rondom dichtschroeien. 2. Voeg de uien knoflooksnippers en peper en zout toe en laat het mengsel op laag vuur ongeveer 5 minuten pruttelen. 3. Snij intussen de selderij en de wortel en prei. 4. Zeef de bloem beetje bij beetje in de braadpan en roer alles goed door elkaar, bak het geheel 5 minuten. 5. Doe water in de pan tot het geheel net onder water staat, breng het geheel aan de kook, draai dan het vuur laag en laat het vlees – met het deksel op de pan – zachtjes stoven tot het gaar is, ongeveer anderhalf à twee uur. 6. Doe er de aardappelen bij en stoof het nog eens 30 minuten. 7. Maak in de laatste tien minuten een salade door de tomaten in plakken te snijden en samen met de veldsla in een kom te doen. Breng op smaak met olie en azijn en voeg er eventueel pijnboompitten aan toe. Ingrediënten (in de box) voor 2 personen (voor 4 personen alles met 2 vermenigvuldigen) Wortelen ½ Veldsla (gr) 25 Uien 1 Lamsvlees (gr) 300 Prei ½ Bleekselderij ½ Aardappelen (gr) 300 Zelf toevoegen: 5 gram pijnboompitten, snufjes peper en zout, 1 eetlepel olie, 2 tenen knoflook, een eetlepel bloem en een scheutje azijn. 13


Zomer 2014 - fotoreportage

door Veronica Hekking, Inez Merhottein, Anna van Stuijvenberg, Marjan de Ridder, Annet de Rooy en Babette Wagenvoort

14


Vervolg Zomer 2014 - fotoreportage

Over Tuinen van Leeuwenbergh Deze nieuwsbrief verschijnt 3 à 4 maal per jaar. Redactie: Veronica Hekking, Marjan de Ridder, Annet de Rooy Vormgeving & seizoens-kop-tekening: Babette Wagenvoort Deadline volgend nummer: 16 december 2014 Stuur bijdragen/ideëen naar: [email protected]

15

Tuinen van Leeuwenbergh

Recommend Documents