“De Tuinen van Zuidbroek” Een uniek project in Apeldoorn
Wederzijdse ontmoeting in ’t groen
Apeldoorn, november 2013 Stichting Tuinen van Zuidbroek G. Hoogeboom, secretaris C. Braakman, projectcoördinator
1
Visie en doelstelling Het complex “de Tuinen van Zuidbroek” wordt een unieke locatie voor ontmoeten, leren en werken. Het is gelegen aan de van Isendoornlaan te Apeldoorn (voorheen Terwoldseweg 87) en grenst aan het uitgestrekte nieuwe Park Zuidbroek. Ontmoeting, ontspanning en ontdekking is gericht op bewoners van Apeldoorn, vooral op jeugd en jongeren (o.a. scouting) en in het bijzonder op de wijken Zuidbroek en Zevenhuizen. Maar er komen ook goede voorzieningen voor de ontvangst van ouderen en mensen met een beperking. Leren en werken is vooral gericht op mensen met een beperking of in een reïntegratietraject. Het project biedt deze mensen kansen op ontplooiing, ontwikkeling en reïntegratie door diensten te verrichten voor bezoekers van de Tuinen. De beleving van natuur, groei en bloei, educatie en ontdekking zullen - seizoensgericht uitnodigend zijn voor de bezoekers.
2
Initiatief en draagvlak Eelke Bos, een zeer actieve Apeldoorner, heeft samen met anderen het initiatief voor dit project genomen. In de daartoe opgerichte Stichting Tuinen van Zuidbroek werkten zij samen met vertegenwoordigers van zorginstellingen en wijkorganisaties. Helaas heeft Eelke de start van het project niet mogen meemaken; hij overleed in de zomer van 2012. De stichting heeft zijn initiatief voortgezet. Inmiddels is er voldoende basis voor de daadwerkelijke realisatie, die in 2014 zal starten. De Stichting draagt zorg voor ontwikkeling en beheer van het complex, maar heeft zelf (nog) geen inkomsten en is dus voor alle investeringen afhankelijk van derden. De gemeente Apeldoorn draagt het project een warm hart toe en heeft om niet een terrein van 1,1 ha beschikbaar gesteld, grenzend aan het nieuwe Park Zuidbroek. Op dit terrein staat een voormalige boerderij met opstallen. Siza uit Arnhem neemt de grootste investering, het verbouwen van de boerderij met bakhuis en het nieuw bouwen van een activiteitencentrum, voor haar rekening. Zij beschikt echter niet over de financieringsmiddelen voor de aanleg van en de faciliteiten in de Tuinen zelf, die meer gericht zijn op educatieve en wijkactiviteiten. De Apeldoornse woningcorporaties geven een flinke investeringsbijdrage voor de realisatie van het “Hooibergproject”, een multifunctionele ruimte voor buurtactiviteiten, workshops, presentaties e.d. Ook enkele maatschappelijke fondsen hebben reeds donaties toegezegd. Echter: voor de aanleg van het tuinencomplex en de realisatie van kleinere opstallen, zoals kassen, een bergschuur en dergelijke zijn nog veel extra middelen nodig, naar schatting ca € 250.000,-. Daarvoor zoekt de stichting sponsors en donateurs, maar ook partners die bijdragen in natura willen geven en/of delen van beheer en onderhoud op zich willen nemen. De stichting gaat in gesprek met een groot aantal fondsen en sponsoren om binnen een jaar tot een volledige dekking van alle kosten te komen. In de Tuinen van Zuidbroek participeren drie zorginstellingen: Siza ‘s Heeren Loo en Riwis Zorg en Welzijn. Helicon MBO Apeldoorn, opleidingen Groen, Dier en Activiteitenbegeleiding Natuur & Welzijn, gaat de tuinen gebruiken als stage- en leerwerkplek voor haar leerlingen. Scoutinggroep Moorrees gaat zich vestigen in de tuinen en organiseert zowel binnen- als buitenactiviteiten (o.a. in het aangrenzende park). Scouting zal ook bijdragen aan beheer en onderhoud van tuinen en gebouwen. Verdere participanten zijn o.a. de Apeldoornse Imkersvereniging, vereniging Groei en Bloei en basisschool De Vliegenier.
3
Hoe zien de tuinen eruit? Het complex beslaat een oppervlakte van 11.000 m2 en grenst aan het Park Zuidbroek. De boerderij wordt verbonden met het bakhuis en deels ingericht als theeschenkerij, die in de avonduren door organisaties uit de wijk gebruikt kan worden voor bijeenkomsten en vergaderingen. Ook komt er werkruimte in voor de cliënten van zorginstellingen, die onderhoudswerk in de tuinen gaan doen. Een deel van de boerderij wordt verbouwd tot dienstwoning voor de beheerder. In de boerderij wordt ook een kook- en bakruimte ingericht waar o.m. workshops gehouden worden over het inmaken van jam, compote en andere lekkernijen van producten die in de moestuin verbouwd worden. Achter de boerderij wordt een “hooiberg” gebouwd, die ook winterwerkruimte biedt voor de cliënten van de zorginstellingen, waar een scoutinggroep zijn “honk” zal vestigen en waar wijkorganisaties kunnen vergaderen. De imkers kunnen hier hun honing slingeren, die vervolgens in het winkeltje bij de theeschenkerij wordt verkocht. Vlak daarbij worden enkele kassen geplaatst, die ook in de winter gebruikt worden door de cliënten van de zorginstellingen. Naast de boerderij wordt door Siza een activiteitencentrum gebouwd voor leren en werken door cliënten van de zorginstellingen ’s Heeren Loo en Siza en voor buitenschoolse opvang van (autistische) kinderen. Vanaf de achterkant van de boerderij strekken zich de tuinen zich uit. Rond een waterpartij (vijver en wadi) worden model thematuinen gerealiseerd, waar hoveniers toekomstige bewoners van Zuidbroek laten zien wat ze met hun stadstuinen allemaal kunnen doen. Verder komen er schooltuintjes en in het middengebied is ruimte voor een kinderspeelplaats. In dit multifunctionele complex zullen veel organisaties uit de wijk onderdak kunnen vinden. 4
Werken in de Tuinen van Zuidbroek De theeschenkerij wordt het middelpunt van de Tuinen, waar bezoekers uit de wijk en cliënten van zorginstellingen elkaar ontmoeten. Hier kan de bezoeker terecht voor koffie, thee, niet-alcoholische drank, (zelfgemaakt) gebak en andere versnaperingen. De theeschenkerij, maar ook de “hooiberg” bieden vergaderarrangementen aan organisaties uit de wijken Zevenhuizen en Zuidbroek. De theeschenkerij biedt een veilige werkplek aan mensen met een beperking en heeft een spilfunctie in de missie van ontmoeten en verbinden die de stichting Tuinen van Zuidbroek zich stelt. Annex aan de theeschenkerij worden in het bakhuis producten uit de moestuin en de boomgaardjes in het park verwerkt. Koppeling van beide projecten biedt continuïteit in het aanbod van dagactiviteiten. In de Tuinen worden op werkdagen cliënten van zorginstellingen (waaronder ook Riwis) en leerlingen/stagiares van Helicon ingezet bij het onderhoud. ‘s Winters kunnen zij gebruik maken van het hooiberggebouw en de winterdoorwerkkassen. Waar mogelijk en wenselijk zal ook samenwerking worden gezocht met het aangrenzende project “Stadsakkers”. Hier gaat het in hoofdzaak om de teelt van groenten en fruit, waar mensen met een sociale uitkering te werk worden gesteld om arbeidsritme, kennis en ervaring op te doen met een mogelijk perspectief op instroom in een reguliere baan. Leren en werken in de Tuinen van Zuidbroek heeft mede ten doel het vergroten van de arbeidsparticipatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt (“Social return”).
.
5
Maatschappelijke verantwoordelijkheid en financiering Het project is mogelijk door ondersteuning vanuit de gemeente, de zorginstellingen, de woningcorporaties, andere maatschappelijke organisaties en fondsen. Gemeente, Siza en woningcorporaties zorgen ervoor dat de basis er ligt. De zorginstellingen nemen een deel van de exploitatiekosten voor hun rekening en zetten cliënten in voor het onderhoud van het complex. De stichting Tuinen van Zuidbroek zet de schouders eronder om in samenwerking met andere maatschappelijke partners en vrijwilligers het project te exploiteren. Scholen, natuur- en milieuorganisaties, jongerenwerk, ouderwerk en wijkorganisaties krijgen de gelegenheid activiteiten uit te voeren. Voor de samenleving levert dit project kansen voor ontmoeting, verbinding en begrip, het draagt bij tot een positieve beeldvorming over mensen met een beperking en een afstand tot de arbeidsmarkt. Uiteraard stelt dit hoge eisen aan de verplichtingen die de stichting Tuinen van Zuidbroek op zich wil nemen. De stichting spant zich in om dit alles waar te maken. Voor de realisatie van het project zijn nog aanvullende bijdragen nodig vanuit fondsen, maatschappelijke organisaties, sponsors en andere partners.
6
Einddoel De boerderij en de tuinen zijn het trefpunt voor mensen die elkaar vinden in verbondenheid van mens, natuur en gemeenschap. Gastvrijheid en genieten in de groenste parel van de Veluwe! Dit alles mogelijk gemaakt door betrokken burgers, wijkbewoners, maatschappelijke organisaties, bedrijven en zorginstellingen. En vooral gerealiseerd door en voor mensen met een beperking en een zekere afstand tot de arbeidsmarkt. “Tuinen van Zuidbroek” levert een aanbod van hoogwaardige diensten: - dienstverlening die gericht is op het aanleren van vaardigheden, op erbij horen en op meedoen in de samenleving; - een “talentenwinkel” waarin cliënten op ontdekking gaan naar hun eigen kwaliteiten; - een plaats waar gezocht wordt naar arbeidsmogelijkheden en perspectief. Dit alles op een veilige, beschutte en lommerrijke plek. Een plek waar ieder mag zijn zoals hij of zij is en waar dienstbaarheid centraal staat. Een plek waar ieder laat zien wat hij kan en waar waardering en een schouderklopje vanzelfsprekend zijn. Een plek met een gastvrije ontvangst, waar het prettig toeven is. Kortom: een plek waar Apeldoorn trots op zal zijn!
7
Investeringsbegroting* Investeringen Verbouwing boerderij, bakhuis en dienstwoning (Siza) Nieuwbouw 2 activiteitencentra (Siza) Infrastructurele werken (Siza) “Hooiberg”project Kas(sen) Bergschuur Bouwrijp maken Ontwerp- en coördinatiekosten tuinen (Siza) Aanleg tuinen Groene omheining Tuingereedschappen, inventaris etcetera Totaal investeringen:
Kosten 350.000 400.000 80.000 50.000 15.000 20.000 gemeente 20.000 200.000 20.000 50.000 1.205.000
Financiële dekking Siza Woningcorporaties Gemeente Apeldoorn Reeds toegezegde donaties Totaal beschikbaar:
850.000 75.000 p.m. 35.000 960.000
Nog te verwerven via sponsoring en donaties:
245.000
Bij de opstelling van de begroting is uitgegaan van een bouwrealisatie die voor een deel casco wordt opgeleverd en met behulp van vrijwilligers verder wordt afgewerkt en ingericht. Voor de realisatie van het “Hooiberg”project en de bergschuur wordt gebruik gemaakt van de inzet van leerlingen door Bouwstarters BV. Bij de tuinaanleg is rekening gehouden met de deels kostenloze inzet van hoveniersbedrijven en leerlingen van Helicon MBO hoveniersopleiding.
Goedgekeurd door het bestuur van de Stichting Tuinen van Zuidbroek op 20 november 2013.
8
