Tribune Duurzame. waardecreatie bij renovatie. Tribune juni 2011 Een uitgave van Wienerberger B.V

Tribune

Duurzame waardecreatie bij renovatie

De bouw blijft boeien, zeker nu. Grootschalige nieuwbouw in het buitengebied verschuift naar kleinschalige (her-)bouw op bestaande locaties. Het aandeel prefab stijgt. De invloed van de klant neemt toe. Bedrijven zoeken naar voorwaartse (richting planontwikkeling en ontwerp) of achterwaartse integratie (richting beheer en onderhoud). De trends zijn er, maar waar liggen de kansen? In de eerste plaats: de traditionele scheiding tussen ontwerp en uitvoering lijkt plaats te maken voor geïntegreerde contractvormen. Ten tweede: Nederland vergrijst, waardoor nieuwe woonconcepten ontstaan voor jonge (koopkrachtige) senioren en hoogwaardige woonzorgvoorzieningen voor oudere senioren. Ten derde: de binnenstedelijke herontwikkelingsopgave wordt groter; de samenwerking tussen bouwpartijen, gemeenten en corporaties wordt hechter. Ook een kans: de toenemende aandacht voor duurzaam bouwen en energiebesparing.

Tribune juni 2011 Een uitgave van Wienerberger B.V. 2 Pan & Techniek KoraSun zonnepanelen 4 Nieuwe gevelbakstenen Wienerberger internationaal 5 Duurzaamheid Levensduur en berekening van milieuprestaties 6 Gevelaansluitprofiel Mooi, makkelijk, onderhoudsvrij 7 Baksteenstrippen zo dik als chocoladerepen Gevelisolatie met StoTherm Vario 8 Mooiste route naar succes Nieuwe straatbaksteenmap 8 Baksteen in de mode

Bestaande woningvoorraad Onverlet blijft de conjunctuur en een nieuwbouwmarkt die zeer onzeker is. De voorraad groeit niet meer, maar wordt ouder. Meer dan zeven miljoen bestaande woningen worden in kwaliteit verbeterd om aan de duurzame eisen van morgen te voldoen. Corporaties verleggen hun focus naar binnenstedelijke vernieuwing, herontwikkeling en kwaliteitsverbetering. Huiseigenaren besteden meer en meer aandacht aan het opknappen van hun woning. Waardevermeerdering Op de renovatiemarkt is nog veel werk te verzetten. Aan het exterieur van de baksteengevel en aan het wooncomfort, bijvoorbeeld via het isoleren van gevels en daken. We kunnen samen het binnenklimaat verbeteren en energie besparen. En samen zorgen we voor waardevermeerdering door gebruik te maken van hoogwaardige (keramische) bouwmaterialen. Esthetisch, isolerend, duurzaam, blijvend mooi. Met slimme oplossingen. Daarover meer in deze Tribune.

Pan & Techniek

KoraSun zonnepanelen

Met KoraSun Magnus komt zonne-energie eindelijk thuis. Deze zonnepanelen worden naadloos geïntegreerd in het Koramic keramische pannendak. De techniek is state of the art, de montage plug and play. Lees meer over een renderende oplossing voor renovatie en nieuwbouw. Zonlicht is uitstekend om te zetten in elektriciteit. Veilig, gratis, onuitputtelijk en zonder uitstoot van schadelijke stoffen. Een milieuvriendelijke oplossing voor aanbieder en eindgebruiker. En prima passend binnen de duurzame ondernemingsfilosofie van Wienerberger. Voor de realisatie van het KoraSun Magnus concept werkte Wienerberger nauw samen met de technologiebedrijven Photovoltech (voor de zonnecellen), Soltech (voor de fotovoltaïsche modules) en Recticel (voor het PU-kader). Producteigenschappen De basis van het zonnesysteem is een fotovoltaïsch (PV) zonnepaneel. De zonnepanelen blinken uit door efficiëntie en vormgeving. Het polyurethaankader en de magnetische bevestiging maken van deze

KoraSun Magnus beschikt over een innovatief kader (polyurethaan) en een magnetische bevestiging. De panelen combineren moderne multikristallijne zonnecellen met een van de snelste en eenvoudigste installatiesystemen op de markt.

2-3

volledig geïntegreerde zonnepanelen een meerwaarde voor elk dak. KoraSun Magnus combineert ultramoderne multikristallijne zonnecellen met een van de snelste en eenvoudigste installatiesystemen op de markt. Integratie door PU-kader Medeverantwoordelijk voor de naadloze aansluiting op de keramische dakpannen is het PU-kader. Het ultralichte kader is gebaseerd op de Colofast®-technologie. Het hoogwaardige materiaal en genoemd kader zorgen voor hoge UV-resistentie, geen glans en kleurverandering, 100% waterdichtheid, geen vocht- of vuilinfiltratie tussen de glasbladen en een hogere levensduur (door de encapsulatietechnologie). Plug and play Voor de bevestiging zijn speciale keramische hulpstukken ontwikkeld. Deze ‘draagpannen’ zijn voorzien van magneten. Geïntegreerde metaalstrips onder de zonnepanelen klikken de module vast. De panelen zijn snel en eenvoudig te installeren. De hulpstukken zijn per panmodel afgestemd op de maatvoering van het paneel. De

professionele dakdekker hoeft bij de montage geen snijwerk aan de dakpannen te verrichten. Speciaal gereedschap is evenmin nodig. Door de unieke vormgeving van de draagpannen en het inventieve installatiesysteem worden de zonnepanelen fraai en zorgvuldig in het dak vastgezet.

Neem voor meer informatie over KoraSun zonnepanelen contact op met Hans Zijlmans, adviseur KoraSun PS-systemen; bel naar 06 – 10 56 31 87 of mail naar [email protected]

Zeeuwse primeur voor KoraSun In Zeeland, de provincie met het meeste aantal zonuren, is het eerste project met KoraSun Magnus zonnepanelen gerealiseerd. De PV-installatie van 6 x 8 panelen in IJzendijke (gemeente Sluis) is goed voor een vermogen van 3.888 Wp. Op jaarbasis gaat het om circa 3.300 kWh aan duurzame energie. Het project is goed zichtbaar vanaf de N61, de provinciale weg van Terneuzen naar Breskens. Opdrachtgever voor deze Nederlandse primeur was de Belgische familie Calon. Toeval? “Nee”, zegt Hans Zijlmans, adviseur KoraSun van Wienerberger. “In België bouw je een huis, in Nederland koop je een huis. Deze familie kon hier zelf bouwen en wilde bewust deze panelen. Vandaar.”

De KoraSun PV-panelen zijn op maat gemaakt voor de keramische dakpannen van Koramic. De panelen zijn vooralsnog leverbaar voor de modellen Migeon Actua, Migeon Mega, Bisch Jura Nova en Pottelberg Tuile du Nord 44.

Internationale allure bij Terca gevelbakstenen

Wat van ver komt is ook lekker. Graag laten we u enkele nieuwe series gevelbakstenen van Wienerberger zien. Afkomstig van Wienerberger productielocaties uit Duitsland en België. We zijn uw bouwpartner dicht bij huis, maar we overschrijden ook de landsgrenzen.

Potsdam

Potsdam - Wienerberger Buchwäldchen Potsdam (handstrich) komt natuurlijk uit Duitsland (Buchwäldchen). Een bijzondere strengperssteen met een auberginekleur en bijzondere textuur. Verkrijgbaar in waalformaat.

Betula

Tilia

Robinia

Linnæus - Wienerberger Kortemark Uit het Belgische Kortemark komen deze karaktervolle strengpersstenen. Een strak uiterlijk met een ‘wasserstrich’ uitstraling. Door de lichte nerving en textuur krijgen deze bakstenen zachte nuances. Verkrijgbaar in 288x88x48 mm.

Fagus

Forum - Wienerberger Beerse Uit Beerse in België komt een nieuwe reeks hoogwaardige handvormstenen. Een bijzondere textuur en een genuanceerde afwerking. Verkrijgbaar in waalformaat en moduul 50.

Branco

Prata genuanceerd

Prata

Cromo genuanceerd

Bruna

Tinto

Cobra

Ombra

4-5

Quercus

Meer informatie over Buchwäldchen en Kortemark: T 026 – 47 22 014 | [email protected] Meer informatie over Beerse: T 0481 – 46 39 24 | [email protected]

Cromo

Duurzaamheid op lange termijn

Wienerberger neemt u graag mee naar een toekomst die mooier en duurzaam is. In deze Tribune opnieuw aandacht voor onze processen en de duurzaamheid van onze producten en concepten. Deze keer: beoordelen van duurzaamheid in relatie tot de (bewezen) levensduur.

Levensduur en berekening milieuprestaties

Pijnpunt in de LCA berekeningen is vooral de ingeschatte (verwachte) levensduur van materialen en gebouwen. Voor kantoren gaat men uit van 50 jaar, voor woningen geldt 75 jaar als norm. Deze kengetallen kloppen niet. Onderzoeken tonen aan dat de gemiddelde levensduur van een woning minimaal 120 jaar is en kan oplopen naar 200 jaar. (Bronnen: BouwhulpGroep, CPB, Priemus).

Vele partijen zoeken duurzame oplossingen voor de bouw. Om duurzaamheid van een gebouw te kunnen kwantificeren worden beoordelingsmethoden zoals GPR, GreenCalc en BREEAM ingezet. Deze zijn gebaseerd op een standaard (verwachte) levensduur. Hoe realistisch is deze? Toekomstwaarde in optelsom De hoge kwaliteit van een gebouw met comfort en toekomstwaarde staat voorop. Dit is ook de basis voor een lange levensduur. Vervolgens is het zaak de milieubelasting te minimaliseren. Duurzaam bouwen is immers de optelsom van de ecologische dimensie, sociale en economische aspecten. Voor de milieubelasting van bouwmaterialen gebruiken we in Nederland de LevensCyclusAnalyse-methode (LCA). Een LCA zegt veel over het materiaal in kwestie, maar feitelijk niets over het totale gebouw. Terwijl de feitelijke gebruiksduur, de frequentie en aard van onderhoud en vervanging van toegepaste bouwproducten van grote invloed zijn op de feitelijke, integrale milieubelasting. Als een materiaal tien keer langer meegaat dan een ander materiaal, dan tellen de milieueffecten van dat materiaal in principe ook maar voor een tiende mee. Reageren? Graag! [email protected]

De initiële energie-investering voor keramische materialen is relatief hoog. Dit wordt terugverdiend door de haast eeuwige levensduur van het materiaal. Iedere LCA zou uit moeten gaan van een meer realistische levensduur. Een goed onderhouden woning gaat echt veel langer mee dan 75 jaar. En wat mooi blijft, is ook duurzaam.

Keramisch gevelprofiel vervangt hout

Renovatie 48 woningen Veenendaal

In Veenendaal kregen 48 woningen van Patrimonium Woonstichting een nieuwe kap. Bouwbedrijf Van Deelen nam het werk aan. Het pannendak ging eraf en isolerende renovatieplaten met modulaire Narvik Modula pannen van Wienerberger kwamen ervoor terug. Hierdoor lag het dakbeschot ‘plots’ zo’n 8 centimeter hoger. Voor een fraaie afwerking van de gevelaansluiting werd gekozen voor een nieuw product van Wienerberger: het Koramic gevelaansluitprofiel. De oplossing van Wienerberger is een keramisch product in dezelfde uitstraling als het pannendak. Het z-vormige profiel zorgt voor een goede waterkering en vormt één geheel met het dak. Een onderhoudsvriendelijke oplossing tussen gevelpannen en gevel. Ervaringen Pekadak Wim Saat werkt als projectleider bij dakdekker Pekadak. Zijn team voerde het project in onderaanneming in zeven weken uit. De dakdekkers waren enthousiast over het nieuwe profiel. Wim Saat: “Het werkt makkelijk. Het begint met de montage van een EDPM-folie die waterdoorslag voorkomt. De keramische profielen zetten we met twee schroeven onzichtbaar vast op het onderliggende regelwerk. Koud tegen elkaar bevestigd, zonder snijverlies. Het eindresultaat is dat het lijkt alsof het profiel doorloopt in de gevelpan. Dat ziet er mooi uit.” Keuze profiel “De woningen dateren uit de jaren ’50. Uitgangspunt bij de dakrevitalisering was dat de uitstraling gelijk moest blijven. In de media hadden we gelezen over dit gevelaansluitprofiel. Door de vormgeving en het

6-7

materiaal kon het uitstekend aan deze eis voldoen”, zegt Gert-Jan Streefkerk van FAME Bouwmanagement Zwolle. Voor de opdrachtgever nam dit bureau de voorbereiding en directievoering op zich. “Bovendien heeft het product twee belangrijke eigenschappen: het is onderhoudsvrij en duurzaam. In tegenstelling tot de anders noodzakelijke boeiboorden, van welk materiaal ook.” Ere wie ere toekomt Het Koramic gevelaansluitprofiel ontwikkelde Wienerberger samen met de Bouwhulpgroep en dakdekkersbedrijf Weijers Eikhout, vestiging Asten. Het profiel is leverbaar in de meeste gangbare kleuren. Op aanvraag zijn andere tinten leverbaar. Voor meer informatie en/of documentatie neemt u contact op met Wienerberger, verkoop Koramic dakpannen: [email protected] - T 077 - 35 60 800.

Opdrachtgever: Patrimonium Woonstichting, Veenendaal Directievoering: FAME Bouwmanagement, Zwolle Aannemer: Van Deelen, Veenendaal Dakdekker: Pekadak, Groesbeek BMH: BrickPoint, Arnhem Koramic dakpannen: Narvik Modula, natuurrood

Baksteenstrippen zo dik als chocoladerepen

Revitaliserende gevelisolatie met StoTherm Vario

Gevelrenovatie met isolatie. Bij sommige gebouwen wordt de buitengevel gepeld en met beter isolerende materialen weer opgebouwd. StoThermVario is een systeem dat daarentegen direct op het bestaande buitenblad kan worden aangebracht.

voorzieningen. In dit project hebben we de bovenste laag ook nog eens afgekorreld. Maar ondanks de kou is het werk goed opgeschoten. We startten vorig jaar mei en leverden het project halverwege maart 2011 op.“

In Enkhuizen kregen in een gebiedsrenovatie zes flats met in totaal 65 appartementen zo’n nieuw jasje. Scholtens Bouw uit Wognum voerde het werk uit in opdracht van Welwonen uit Enkhuizen. Architect Rien van Geluk van Zeeman Architekten BNA tekende voor de transformatie. Van Geluk: “Er werd gekozen voor een verhoogde isolatie en een update van de buitengevel met het StoThermVario-systeem. Aan de noordzijde van de Meester Fluitmanstraat waren in een ander project composietsteenstrips toegepast. Wienerberger levert samen met Sto Isoned bv echte baksteenstrippen in het formaat van chocoladerepen. Het is een fantastische oplossing waarmee ook in blokverband is te werken. Speciale hulpstukjes zoals afgeronde buitenhoeken zijn bijzonder. Dit alles geeft, met het stucwerk, de aluminium kaders bij de entree en de nieuwe balkons, echt een hele andere uitstraling aan de flats.”

Terca baksteenstrippen Een weerbare en architectonische afwerking die in bijna ieder metselverband mogelijk is. De Terca baksteenstrippen van Wienerberger zijn dun en hard, vorstbestendig en duurzaam. De strippen zijn verkrijgbaar in diverse formaten, kleuren en structuren met speciale hulpstukken. Sto Isoned levert een breed pallet aan voegmortel. Na het werk met een voegspijker is het eindresultaat niet te onderscheiden van een traditioneel gemetselde gevel. Het vervangen van de bestaande gevel of een moderne revitalisering zoals in Enkhuizen, deze combinatie maakt bijna alles mogelijk. Met het voordeel van hoogwaardige isolatie.

Systeem De gevelstrippen zijn een vast onderdeel van StoThermVario van Sto Isoned bv. Hans Knip is rayonmanager West-Nederland. “Het systeem is een laagopbouw die buitenom woningen en gebouwen isoleert en revitaliseert”, zegt hij. “Voordat het aanbrengen begint, vinden voorbereidende werkzaamheden bij deuren en kozijnen plaats. Hierna volgt verlijming van polystyreen isolatieplaten die worden afgestreken met een wapeningslaag en een lijmmortel. Daarop komt de eindafwerking met baksteenstrippen, waarbij diverse verbanden mogelijk zijn. Met Wienerberger, locatie Panningen, ontwikkelden we daarvoor een nieuw assortiment baksteenstrippen.”

Opdrachtgever: Welwonen, Enkhuizen Architect: Zeeman Architekten BNA, Hoorn Aannemer: Scholtens Bouw, Wognum BMH: BBN Bouwmaterialen, Hoorn Terca baksteenstrippen: Preston, Wienerberger Panningen

Ervaring Scholtens Bouw Volgens Piet Wever, projectleider van Scholtens Bouw, komt het buitenom isoleren van panden steeds vaker voor. Piet Wever: “De extra laag is ongeveer 10 centimeter dik. Daarvoor is vaak de ruimte. Daarnaast zijn dagkantstukken vaker compleet beschikbaar. Het lijkt op prefab maar uiteraard is het handwerk. Van het aanbrengen van de isolatielaag tot het verlijmen van de baksteenstrippen. Is een systeem als StoThermVario altijd verwerkbaar? Nogmaals Piet Wever: “Het verwerken in de winterperiode vraagt de nodige verletbeperkende

Voor meer informatie over Terca baksteenstrippen en aanvraag van de folder neemt u contact op met Wienerberger Panningen: [email protected] - T 077 - 30 71 855.

Nieuwe map straatbakstenen

Baksteen in de mode Het complete assortiment Terca straatbakstenen en Terca infra is gebundeld in een nieuwe map. Hét bewijs van het grootste assortiment gebakken straatstenen.

De Arnhem Mode Biënnale is een vermaarde tweejaarlijkse modetentoonstelling. Deze keer van 1 juni tot en met 3 juli. Door sponsoring kwamen bakstenen in de wereld van de mode terecht.

De nieuwe map presenteert 141 soorten vormbak straatbakstenen, 106 strengpers straatbakstenen en 91 getrommelde straatbakstenen. De specialties komen aan bod met straatbakstenen met textuur, glazuurstenen, waterpassend, wasserstrich, projectspecifieke stenen en natuursteen. De map is compleet met de tabs over duurzaamheid, de productvoordelen van Terca en de achtergronden bij mechanisch straten.

Een van de exposanten op de biënnale zijn de Antwerpse modefotografen Inge Grognard en Ronald Stoops. Zij wilden hun beelden tonen in een bunkerhuisje van 5,5 bij 3 meter en circa 2,5 hoog. Studenten van ROC Rijn IJssel bouwden de ‘modefotobunker’ als praktijkopdracht. Wienerberger sponsorde de bakstenen. De zwartgeschilderde bunker is zonder kozijnen afgewerkt en kreeg een plat dak. In al zijn eenvoud is het object een echte blikvanger voor de verder strak witte zaal geworden.

Vraag de map aan via: [email protected]

Wienerberger is niet verantwoordelijk voor hetgeen in deze uitgave is gepubliceerd. Keramische bouwmaterialen zijn natuurproducten; de precieze kleur kan dus afwijken van de afbeeldingen in deze uitgave. Alle gegeven adviezen zijn vrijblijvend.

Eindredactie: T. Bongers, Wienerberger B.V. Vormgeving: Springdesign, Den Bosch Oplage: 15.000 ex

Nieuwe map Porotherm

Een machtige map, toonbeeld van de kracht van keramiek. Met alle informatie over Porotherm keramische binnenmuurstenen en elementen. Inclusief de praktische zaken met betrekking tot techniek, verwerkingsadvies en detailleringen. U vraagt de map aan via: [email protected]

Wienerberger B.V. Hogeweg 95, 5301 LK Zaltbommel Postbus 144, 5300 AC Zaltbommel T 0418 - 59 71 11, F 0418 - 59 12 92 [email protected] I www.wienerberger.nl