TRANSUMO DIPLOMA: Distributed PLanning and Optimization with Multi-Agents

TRANSUMO DIPLOMA: Distributed PLanning and Optimization with Multi-Agents Virtuele agenten sturen logistieke processen aan

Eindrapportage DIPLOMA; januari 2010

Auteur: Jos van Hillegersberg

THEMA

LOGISTIEKE KETENINTEGRATIE

Transumo Diploma Distributed Planning  and Optimization  with Multi‐Agents De huidige gebrekkige coördinatie in  logistieke netwerken is nadelig voor  de 3P’s: People, Planet en Profit. De  logistieke planners zijn door  gebrekkige informatie meer bezig  met incidenten dan met structureel  verbeteren van logistieke prestatie. In Diploma kijken we naar een  nieuwe benadering, het verbeteren  van coördinatie  in en tussen  bedrijven met Multi‐agent technologie. Intelligente  softwareagenten realiseren  zelfstandig en in onderlinge  samenwerking of onderhandeling  (door het door het delen van  relevante informatie over orders en  beschikbaarheid van resources) een  kwalitatief goede en vooral  robuuste planning. Diploma is gericht op het hard  maken van het potentieel van Multi‐ agent systemen door de te  ontwikkelen planningsprincipes uit  te testen in een aantal concrete  demonstratieprojecten in nauwe  samenwerking met bedrijven en  overheid. Hierbij worden verschillende  projecten uitgevoerd die variëren in  toepassingsgebied, type proces,  complexiteit van het agentsysteem  en complexiteit van het netwerk of  de keten van bedrijven. 

Shell Chemicals Shell chemicals coördineert het transport naar klanten met behulp  van meerdere logistieke dienstverleners. Hoe kan coördinatie  met deze dienstverleners zo worden ingericht dat de  duurzaamheid en prestatie wordt verbeterd? Door nadere  analyse van de inter‐organisationele processen blijkt dat de  coordinatie kan worden verbeterd. Ondersteuning door  intelligente IT kan hierbij een belangrijke rol spelen.

Merba AGV’s Merba Banketbakkerij streeft naar een hoge automatiseringsgraad  voor haar productieproces om kosteneffectief in Nederland te  kunnen blijven produceren. Een ontwerp van agent besturing  van de AGV’s in de productiehal toonde aan dat dit een goed  en robuust alternatief  is voor traditionele centraler aansturing

Real‐Time Wegtransport Post Kogeko legt zich o.a. toe op containertransport over de weg.  Hoewel er realtime inzicht is in de locatie van vrachtwagens is  het toewijzen van orders aan vrachtwagens handmatig.  Het  blijkt dat multi‐agent  systemen de planners kunnen assisteren  om de kwaliteit  van de planning en uitvoering te verhogen en  onnodig rijden te minimaliseren

Rotterdamse Haven Een containerbinnenvaartschip moet in een rondgang door de haven  meerdere containers laden en lossen bij verschillende  terminals. De planning van een rondgang gebeurt nu  grotendeels handmatig.  Het ontwikkelde multi‐agent  systeem  voor terminal‐binnenvaart coördinatie laat zien dat er grote  winsten zijn te behalen in minder wachttijd  en onnodige  vaartijd

Sensoren in de Bouw De bouwplaats  wordt nu veelal beleverd op afroep. Dit leidt nogal  eens tot spoedleveringen en stilstand  op de bouwplaats.  Door  wireless sensor networks toe te passen kan de bouwplaats  intelligent worden, en regelen bijvoorbeeld silo’s  zelf dat ze  optijd worden bijgevuld en onderhouden. In Diploma is een  simulatie gebouwd die aantoont  dat deze werkwijze positieve  effecten heeft op het verminderen van het aantal gereden km  en verlies door stilstand  op bouwplaats

De Willemsroute Op de waterwegen is het steeds drukker en wachttijden  bij sluizen,  stuwen en bruggen kunnen flink oplopen. Pleziervaart en  Binnenvaart  vaart elkaar dikwijls in de weg. Door de actuele  drukte te monitoren en incentives uit te delen voor gebruik  van alternatieve routes of tijden kunnen de vaarwegen beter  worden benut. In Diploma is onderzocht welke herroutering van het watersportverkeer nodig is en welke incentives kunnen  worden ingezet. Een multi‐agent systeem kan uiteindelijk  automatisch zorg dragen voor het monitoren en de sturing.

2

Transumo Diploma Distributed Planning  and Optimization  with Multi‐Agents Current inefficient and often  manual coordination in supply  chains has a negative effect on the 3  P’s : People, Planet en Profit.  Logistic planners are usually  spending most of their time on  incidents and fire‐fighting rather  than focusing on increasing the  logistics performance. The Diploma project is targeted  towards improvement of  coordination between organizations  using Multi‐agent systems.  Intelligent software agents   cooperate and achieve a viable and  efficient planning through  negotiation and information  exchange of relevant information  such as resource availability,  location of goods and trucks, etc.  The objective of Diploma is to  demonstrate that the potential of  multi agents systems can be realized  in today’s supply chains and that  multi‐agent systems have a  substantial positive effect on the  3Ps.  In a variety of demonstration  projects setup jointly with  businesses multi agent systems  have been designed. The cases vary  in complexity, application area, type  of proces, and complexity of the  network of businesses.

Shell Chemicals Shell chemicals coordinates transport to its EMEA clients using various  logistic service providers.  How can sourcing processes with  the  service providers  be optizimed to increase sustainability? The  interorganizational processes have been analyzed and the possibilities  of applying intelligent IT to improve sourcing processes have been  explored.

Merba AGV’s Merba industrial bakery  aims to increase automation of its production  to  decrease waste, achieve high effectiveness and international  competitiveness. A design of a multi‐agent control system was  simulated. In this system agents coordinate the tasks and moves of  autonomous AGV’s for dough  mixing and producing.  The Multi‐agent  system proved to be flexible and robust, especially in dynamic  environments

Real‐Time Road Transport Post Kogeko is specialized in road transport  of containers. The company  has  already implemented real time tracking of its fleet, but order  assignment to trucks was a time consuming manual process. A multi‐ agent order assignment system based on  an auction between trucks  and order  agents proved  to have many advantages for the operation

Port of Rotterdam A container vessel has to visit multiple terminals at various locations in the  port of Rotterdam. At each terminal multiple containers need  to be  loaded and unloaded.  The planning for each barge of a series of visits  to terminals is a time consuming and error  prone  process. Currently  it  is performed mostly manually. The multi agent system designed  proved to be much more effective in both  a simulation and a  management game.  Less miles needed to be sailed and waiting at the  terminals was reduced. The management game proved  to be useful  for gaining support  among the various stakeholders in the port.

Sensors in Construction Supplies to construction  sites are currently  ordered  by the contractor.  Often  these orders are rush  orders triggered by  stock‐outs . This leads to  idle time at the site and inefficient use of heavy trucks  to deliver the  supplies. In the project we focus on the delivery  concrete to silos. By  equipping the silo with a smart sensor actual use can be monitored.  Silo agents and truck  agents negotiate an early delivery  before a  stock‐out occurs.  A multi agent simulation that included a realistic  distribution of silos and orders  indicated that substantial reduction  in  kilometers driven could  be realized.

The Willemsroute Inland waterways increasingly face congestion and queuing  at locks and  docks. As the same infrastructure is used by commercial and tourist  vessels , this can lead to dangerous situations. Also, queuing  leads to  less reliability of the waterways which hinders the desired modal shift  from road to water. Upcoming scheduled  maintenance on several  locks makes this even worst. In this project  incentives are explored to  reroute traffic to less crowded waterways. The behavior of tourists is  studied through  surveys and the desired  reduction  is calculated  through simulation models of locks. Eventually,  a dynamic monitoring  system could aim at monitoring traffic on the various waterways and  balancing the traffic on the various routes  through dynamic  information and incentives.

3

1. Introductie Probleem Transport en distributie gaan vaak over meerdere schijven. Door trends als groeiende transportvolumes, congestie, multi-modaal vervoer, uitbesteding en meer korte termijncontracten worden netwerken van bedrijven complexer en dynamischer. De traditionele manier van plannen voldoet niet meer. Er gebeurt nog teveel handmatig, systemen zijn onvoldoende geïntegreerd en bieden slechts lokale optimalisatie. Eerdere pogingen om centrale planningsystemen voor gehele ketens te ontwikkelen waren vaak niet succesvol, bijvoorbeeld vanwege hun complexiteit of onenigheid over wie de rekening van deze systemen moet betalen. Ook kan veel informatie niet worden gedeeld omdat deze concurrentiegevoelig is en kunnen beslissingen vaak niet centraal worden opgelegd. Daarnaast is het bekend dat centrale planningssystemen niet goed werken in een dynamische, onzekere omgeving waarin de voor de planning benodigde informatie geleidelijk bekend wordt (real-time binnenkomst van orders of wijzigingen aan orders, nieuwe informatie over de beschikbaarheid van resources als voertuigen en laad/losfaciliteiten, etc.). De huidige gebrekkige coördinatie in logistieke netwerken is nadelig voor de 3P’s: People, Planet en Profit. De logistieke planners zijn door gebrekkige informatie meer bezig met incidenten dan met structureel verbeteren van logistieke prestatie. Logistieke medewerkers moeten onnodige handelingen verrichten. Door gebrekkige aansluiting van transportmodaliteiten in de keten is lege kilometers maken en haasten en dan weer wachten meer regel dan uitzondering. Middelen worden niet optimaal ingezet en onnodig veel energie verbruikt. Gebrekkige informatie en coördinatie leiden tot het kiezen voor de eenvoudige weg en het vermijden van energiegunstige modaliteiten zoals rail en water. Door te hoge kosten staat ook de winstgevenheid van bedrijven onder druk. Doel In Diploma kijken we naar een andere benadering, het verbeteren van coördinatie tussen bedrijven met Multi-agent technologie. Intelligente software agenten realiseren zelfstandig en in onderlinge samenwerking of onderhandeling (door het door het delen van relevante informatie over orders en beschikbaarheid van resources) een kwalitatief goede en vooral robuuste planning. Hoewel al veel fundamenteel laboratoriumonderzoek is gedaan naar Multi-agent systemen, is het onduidelijk hoe de logistieke planning en besturing in dynamische bedrijfsnetwerken moet worden opgezet, welke prestaties op het gebied van People, Planet en Profit kunnen worden verwacht en welke knelpunten er zijn om tot implementatie te kunnen komen. Dit wordt bevestigd door de state of the art verkenning, een uitgebreid literatuuronderzoek dat binnen Diploma is verricht. Ook is dit bevestigd in de initiele workshops die binnen Diploma zijn georganiseerd Doel is hierbij substantiële reducties van kosten en vermindering van verspilling van bronnen. De rol van de mens in het proces verandert met de invoering van Multi-agent systemen. Bijvoorbeeld niet meer het monitoren van statussen van containers, files, de inhoud en temperatuur van de lading, de verschillende wachttijden bij de terminal, etc. De mens kan hier onmogelijk goed mee omgaan zonder intelligente systemen die hem hierbij ondersteunen. Dit zijn juist de dingen die goed door software agenten kunnen worden gedaan. De mens zal zich moeten gaan richten op de beslissingen op tactisch niveau. De planner wordt weer echt een planner, dus iemand die zich bezig houdt met de wat langere termijn beslissingen. De belangrijke vragen komen weer centraal te staan: Heeft mijn vloot de juiste grootte, lever ik de goede service aan mijn beste klanten? Diploma moet generieke inzichten opleveren in de mate waarin en de wijze waarop agent-gebaseerde collaborative planning principes kunnen bijdragen aan de 3 P’s.

2. Onderzoeksopzet/aanpak Werkwijze Diploma is gericht op het hard maken van het potentieel van Multi-agent systemen door de te ontwikkelen planningsprincipes uit te testen in een aantal concrete demonstratieprojecten in nauwe samenwerking met bedrijven en overheid. In de huidige staat van de Multi-agent techniek is er een groot gebrek aan methodieken die het ontwerp en de implementatie van mutli-agent systemen in logistieke bedrijfsnetwerken ondersteunen. Er is onvoldoende kennis over de te behalen opbrengsten en de vele organisatorische en technische keuzes die moeten worden gemaakt. Traditionele methoden waren te veel gericht op een mechanistische benadering van de implementatie van Multi-agent systemen. De kwaliteit van het ontwerp en de technische implementatie stonden voorop. In Diploma is de nadruk verschoven naar methoden en technieken die de werking van Multi-agents voor de eindgebruiker begrijpelijk maken en die de business case (in termen van de 3Ps) zichtbaar maken. De typische Transumo aanpak bestond uit interactieve workshops waarin de mogelijkheden van Multi-agent technologie samen met potentiele gebruikers werden verkend. Bij een nadere analyse van de knelpunten in de (inter-)organisationele processen werd samen met de probleemeigenaar een analysie gemaakt van waar er mogelijk potentieel ligt voor de toepassing van Multi-agent technologie. Ook tijdens het verder uitwerken

4

van de cases werd een participatieve ontwerpaanpak gevolgd (grote betrokkenheid van eindgebruikers) door middel van management games, simulaties en demonstraties. Regelmatig werden feedbackbijeenkomsten georganiseerd. Waar mogelijk en relevant werd gekozen voor een tripartiete werkwijze. Voorbeelden hiervan zijn: de Gouden Klomp/Willemsroute (betrokkenheid Gemeenten, Rijkswaterstaat, Bedrijven) en het Approach II/PAT project (betrokkenheid Havenbedrijf en Rijkswaterstaat en inland terminals). Hierbij worden verschillende projecten uitgevoerd die varieren in toepassingsgebied, type proces, complexiteit van het agentsysteem en complexiteit van het netwerk of de keten van bedrijven. Gedurende de looptijd van het project wagen we ons aan steeds complexere agent-systemen in steeds complexere organisationele context. De ontwerpen en implementatie-uitdagingen worden hierbij groter, maar ook de te behalen voordelen groeien. Figuur 1 laat de positionering van de Diploma projecten in scope en complexiteit zien. Langs de verticale as is aangegeven of het project binnen een bedrijf plaatsvindt (intra-organisationeel, in een 1:n netwerk van bedrijven (bijvoorbeeld inkoop van logistieke diensten door een grote verlader), of in een m:n netwerk (bijvoorbeeld complexe Multi-modale coördinatie. Naarmate de case zich hoger langs de verticale as bevindt neemt de complexiteit toe. Meerdere partijen moeten zich dan bezighouden met het ontwerp. Meerdere koppelingen moeten worden gemaakt met bestaande IT systemen. Ook wordt de business case complexer daar er vaak sprake is van tegenstrijdige belangen. Langs de horizontale as staat het stadium waarin de case zich beweegt van concept richting implementatie. Gegeven die nieuwheid van de technologie begonnen de meeste cases met een analyse van huidige processen en coordinatiemechanismen, en bewogen zich van daaruit richting implementatie. Afhankelijk van de complexiteit van het systemen en de machtsverhoudingen binnen de groep die moet besluiten en meewerken aan de invoering is meer tijd nodig voor deze stap. Ook dit is duidelijk te zien in Figuur 1. PositioneringCases Binnen Transumo– Diploma 2005‐2009 Inter‐ Organisationeel n:m (netwerk)

Port Multi‐ Agent Game

Approach‐2 PAT‐PACT Vervolgproject Gouden‐Klomp

GoudenKlomp Inter  Organisationeel  1:n (1 klant)

MASSCO Vervolgproject MASSCO II

Shell Post‐Kogeko Pilot

Intra‐ organisationeel

Merba Analyse‐ Huidige processenen  prestatie

Ontwerp‐ BouwSimulatie Multi‐ agent / Game  systeemontwerp

Prototype

Haalbaarheids‐ studie Detailontwerp

Implementatie Operationeel Multi ‐agent  ‐ Systeem

van Concept tot  Implementatie

Samenstelling consortium Shell Chemicals 2008-2009 (Shell, Erasmus, Universiteit Twente). ƒ Shell chemicals coördineert het transport naar klanten met behulp van meerdere logistieke dienstverleners. Hoe kan coördinatie met deze dienstverleners zo worden ingericht dat de duurzaamheid en prestatie wordt verbeterd? Welke processen moeten hiertoe worden ingericht en kan intelligente IT hier een rol spelen? Merba AGV’s 2005-2007 (Merba, Universiteit Twente). ƒ Merba banketbakkerij streeft naar een hoge automatiseringsgraad voor haar productieproces om kosteneffectief in Nederland te kunnen blijven produceren. Een ontwerp van agent besturing van de AGV’s in de productiehal toonde aan dat dit een goed en robuust alternatief is voor traditionele centraler aansturing.

5

Post Kogeko Pilot 2008, (Erasmus, Universiteit Twente, Post Kogeko). ƒ Real-Time Wegtransport: Post Kogeko legt zich o.a. toe op containertransport over de weg. Hoewel er realtime inzicht is in de locatie van vrachtwagens is het toewijzen van orders aan vrachtwagens handmatig. Het blijkt dat multi-agent systemen de planners kunnen assisteren om de kwaliteit van de planning en uitvoering te verhogen. Approach II: 2005-2008: (Initi8, Erasmus, Universiteit Twente). ƒ Een containerbinnenvaartschip moet in een rondgang door de haven meerdere containers laden en lossen bij verschillende terminals. De planning van een rondgang gebeurt nu grotendeels handmatig. In Appraoch II is de huidige situatie in kaart gebracht in samenwerking met Initi8 die veel kennis heeft over de planproblematiek in de haven. Daarnaast zijn workshops georganiseerd met binnenvaart en terminals. Er is een Multi-agent simulatiemodel ontwikkeld waarmee wordt aangetoond dat er grote winsten zijn te behalen door minder wachttijd en onnodige vaartijd. Port Multi-Agent Game 2007-2009 (Universiteit Twente). ƒ Om de Multi-agent benadering te valideren en te communiceren naar partijen in de haven is een simulation game ontwikkeld. De game is in meerdere workshops gespeeld met professionals en studenten. Het enthousiasme in de markt is mede te danken aan de game, die ook gespeeld is bij de kick-off van het vervolg project PAT-PACT. PAT-PACT: 2009- Planning Apart Together 2009- (Universiteit Twente, Havenbedrijf, Altimedes, VITO (terminals), ABCDR (binnenvaart)). ƒ Dit project bouwt voort op Approach II en de Port Multi-agent game. Dit deelproject is als Transumo Top-up gelanceerd. Het doel is te komen tot een nadere specificatie van het Multi-Agent systeem en de ontwikkeling en het beheer hiervan, inclusief een voorstel tot een business model. Het resultaat dient marktpartijen en het havenbedrijf in staat te stellen om te besluiten tot implementatie van het systeem over te gaan. Een Multi-Agent systeem van deze omvang en deze aard is uniek in de wereld. Binnen PAT wordt speciale aandacht besteed aan berekening van de duurzaamheids en emissie effecten. MASSCO: 2008-2009: Sensoren in de Bouw (Ambient, Jonker, Universiteit Twente). ƒ De bouwplaats wordt nu veelal beleverd op afroep. Dit leidt nogal eens tot spoedleveringen en stilstand op de bouwplaats. Door wireless sensor networks toe te passen kan de bouwplaats intelligent worden, en regelen bijvoorbeeld silo’s zelf dat ze op tijd worden bijgevuld en onderhouden. Een vervolgproject is gedefinieerd in FES (ICT Regie) om de concepten verder te ontwikkelen. De Gouden Klomp 2009-: (Universiteit Twente, VWS, RWS Regionale Directie Limburg) ƒ Op de waterwegen is het steeds drukker en wachttijden bij sluizen, stuwen en bruggen kunnen flink oplopen. Pleziervaart en Binnenvaart varen elkaar dikwijls in de weg. Door de actuele drukte te monitoren en incentives dynamisch uit te delen voor gebruik van alternatieve routes of tijden kunnen de vaarwegen beter worden benut. Een multi-agent systeem kan automatisch zorg dragen voor het monitoren en de sturing. Een vervolgproject is gedefinieerd in de innovatieagenda van VWS. Projectuitvoering De opzet om in wisselwerking met bedrijven en overheden Multi-agent systemen te ontwerpen, testen, valideren en zo volgens een “design research” benadering steeds meer kennis te ontwikkelen over de haalbaarheid en duurzaamheid is geslaagd. Diploma liep in de eerste jaren met Multi-agent technologie ver voor op de markt. Veel aandacht was nodig voor communicatie- en demonstratiewerk om bedrijven en overheden te overtuigen de mogelijkheden die decentrale planning kan bieden. Diploma is hierin geslaagd en gedurende het project haakten steeds meer bedrijven en overheden aan. Multi-agents konden worden getest in complexere settings (van intra naar inter-organisationeel). De scope ging geleidelijk meer richting implementatie. Samenwerking Er is samengewerkt met Ketensynchronisatie (uitwisseling ketencoordinatieprocessen), PILOT (vooral op het gebied van sensor logistiek). Voor de case de Gouden Klomp is samengewerkt met spitsmijden. Voor de mogelijkheden van mobiele kanalen en business cases voor mobiele toepassingen is gebruik gemaakt van de ervaringen uit het Bsik project FREEBAND Methodologie Diploma maakt gebruik van een ontwerpaanpak, ook wel design-science genoemd. Uniek bij de aanpak is dat door nauwe samenwerking met bedrijven en overheid ook gedetailleerde proceskennis, regelgeving en reeele data kunnen worden meegenomen in het ontwerp. Door in iteraties steeds verder naar een implementeerbaar realistisch systeem toe te werken kunnen de bedrijven actief in fasen van het ontwerpproces worden betrokken. Logistieke planners kunnen bijvoorbeeld feedback geven op een simulatie of prototype. Recente Multi-agent ontwikkelomgevingen stellen ons steeds beter in staat om simulaties te ontwikkelen en die geleidelijk te laten uitgroeien tot een systeem dat zeer dicht bij een operationele versie komt. Een aanpak die wel simulation-driven engineering wordt genoemd. De ontwerpaanpak leidt zowel tot praktische inzichten als tot nieuwe kennis op het gebied van methodieken voor ontwerp en implementatie van Multi-agent systemen. De ontwerpcyclus is uitgevoerd voor meerdere logistieke ketens of netwerken. Hierdoor krijgen we beter

6

inzicht in de invloed van context zoals het type proces, type agentsysteem etc. Met andere woorden, welke ontwerp en implementatiekennis is generiek, en welke inzichten zijn afhankelijk van de situatie. Afwijkingen Er zijn geen grote afwijkingen geweest in de planning. In de eerste fase van het project (2005-2006) is veel aandacht besteed aan kennisontwikkeling en communicatie. In de periode 2007-2008 waren de initiele cases afgerond en is veel energie gaan zitten in het acquireren van interessante vervolgcases. Zoals hierboven beschreven is dit zeer succesvol verlopen. De verzameling cases bieden een veel beter beeld in toepasbaarheid van Multi-agenten voor duurzame mobiliteit dan als er slecht een of twee grote projecten waren uitgevoerd. Qua timing zou het mooi zijn geweest als veel projecten gestart in 2008 iets eerder hadden kunnen starten. De vereenvoudiging van de administratieve regels van Transumo heeft geholpen bij het kunnen acquireren van vele interessante cases. Bij het werken met een dynamische groep van partners en projecten is binnen Diploma wel veel werk gaan zitten in het steeds updaten van contracten en budgetten, en de noodzaak nieuwe partners het contract te laten tekenen.

3. Resultaten en effecten Er zijn nauwelijks goed gedocumenteerde cases beschikbaar in de literatuur waarin wordt beschreven wat de waarde kan zijn van Multi-agent toepassingen in dynamische bedrijfsnetwerken of ketens. Diploma resulteert in een collectie case studies waardoor een rijk inzicht ontstaat in de manier waarop Multi-agents in verschillende situaties kunnen worden toegepast. De voordelen voor de 3P’s worden in kaart gebracht, zodat vervolgprojecten hierop voort kunnen bouwen. Daarnaast worden de generieke en specifieke ontwerprichtlijnen vastgelegd in methodieken. Er zijn nog geen methodieken voor ontwikkeling van Multiagent systemen die voldoende in de logistieke praktijk zijn beproefd. Er zijn meerdere wetenschappelijke artikelen gepubliceerd (zie bijlage) over de resultaten. Twee proefschriften (Albert Douma en Martijn Mes, Universiteit Twente) zijn geheel binnen Diploma tot stand gekomen. Het proefschrift van Hans Moonen (Erasmus) ontleent voor een deel resultaten aan Diploma. Nieuwe inzichten en leerervaringen Gedurende het project is veel inzicht verkregen in de werking van een Multi-Agent systeem, de manier waarop agenten beslissingen nemen en de manier waarop het systeem presteert. Verder weten we meer over de prestatie van het systeem in vergelijking met centrale coördinatie. Al deze inzichten zijn van groot belang om een systeem te realiseren dat de weerbarstigheid van de praktijk kan doorstaan en bovendien beantwoordt aan de verwachtingen van de betrokken partijen. De oorspronkelijke doelstellingen zijn bereikt. Uit alle cases komt naar voren dat succesvolle toepassing van Multi-agenten substantiële duurzaamheidseffecten kan hebben. Tegelijkertijd is duidelijk geworden dat implementatie verre van triviaal is en er vele ontwerpkeuzen en stappen genoemen moeten worden waarvoor nog niet altijd voldoende kennis en ervaring aanwezig is. In de looptijd van Diploma zijn de kennisvragen echter wel verschoven van conceptueel naar ontwerp en implementatievragen. Op basis van simulaties en inschattingen in workshops zijn schattingen gemaakt van de mogelijke besparingen bij implementatie: ƒ Approach II: Dit project leidt tot duurzaamheidsvoordelen. Zo is er een invloed op emissies door modal shift, door een betere Beladingsgraad, een efficiëntere snelheid. Daarnaast verminderde wachttijd met draaiende (hulp)motoren aan de haventerminals en verminderde wachttijd in de haven door slechte afstemming. Ook wordt er minder op en neer gevaren (Blijkt op basis van MICOBIVA data hoger te liggen dan eerder gedacht) en is er gemiddeld een grotere call size (effect van PAT). Ten slotte stelt het systeem de binnenvaart in staat efficiënter gebruik van stroomrichting en snelheid. De simulatie en managementgame maken het nog niet mogelijk een exacte voorspelling te doen van deze effecten. Ruwe schattingen van de sector zelf wijzen op totale brandstof en tijdbesparingen van vele miljoenen per jaar na invoering van het systeem. ƒ MASSCO: Meerdere schattingen wijzen er op dat de bouw 25% van al het transport op de weg voor haar rekening neemt. Door agents op de bouwplaats automatisch voorraad te laten bijhouden en alerts te sturen kan het aantal km per order drastisch worden teruggebracht. In de simulatie, gebouwd voor de belevering van droge mortel aan silo’s verminderde het juist kiezen van de alerts door silo’s het aantal gereden km per order hoeveelheid met wel 80%. ƒ Gouden Klomp: In dit project zijn Simulatiemodellen gemaakt van wachtrijen bij de sluizen in de Maas (Maasbracht, Born). Hieruit blijkt dat door grote drukte in de zomermaanden in combinatie met gepland onderhoud aan de sluizen de beroepsvaart onnodig lang wacht en ook dat er onveilige situaties kunnen ontstaan door het mengen van beroeps en pleziervaart. (De totale wachttijd voor de beroepsvaart in juli wordt hiermee +/- 28.500 minuten en 10% van de beroepsvaart zal in juli een totale wachttijd bij Born en Maasbracht hebben van meer dan 40 minuten). Door via incentives 5000 pleziervaartuigen om te leiden via de Willemsroute kan de wachttijd met 20 minuten worden

7

verminderd. De incentives hiertoe zijn in dit project ontworpen waarbij ook gebruik is gemaakt van de ervaringen uit spitsmijden. In een vervolgproject startend in 2010 worden deze met Rijkswaterstaat in een internationale pilotstudie verder onderzocht. Wijzigingen binnen de projectorganisatie De projectorganisatie is gewijzigd door de ziekte en het overlijden van prof. Aart van Harten (Universiteit Twente) en de overgang van prof. Jos van Hillegersberg van Erasmus naar Universiteit Twente. Naarmate het project vorderde is de centrale stuurgroep vervangen door stuurgroepen binnen de projecten. De praktische waarde hiervan is veel hoger zo leerde de ervaring. Aanvankelijk was de houding vanuit zowel bedrijven (Logistiek dienstverleners, Havenbedrijf) en overheid (VWS) zeer afwachtend. Door het werken aan demonstreerbare resultaten en het uitwerken van realistische cases is de houding steeds meer omgeslagen in enthousiasme. Getuige hiervan waren onder ander de goed bezochte kennisdagen in 2008 Samenwerking Over het algemeen prima. De balans tussen kennis en marktpartijen was zeer goed te noemen. Een aantal partijen wilde vanwege de Transumo voorwaarden niet formeel meedoen of hebben zich zelfs teruggetrokken vanwege de hoge administratieve lasten (kosten accountantscontrole). Gelukkig bleven er voldoende partijen over voor een succesvol project. Transitiecompetenties Het project kende bij zowel kennispartijen als partners individuen die competentie hadden complexe algoritmen en concepten over te dragen aan groter publiek. Via publicaties in vakbladen, organisatie van interactieve workshops en de ontwikkeling van een simulatie game is dit in de periode 2008-2009 tot een stroomversnelling gekomen. De business case development expertise is aan het project toegevoegd toen bleek dat hier een vraag lag in de markt. Specifieke duurzaamheidsberekening-expertise is toegevoegd maar in dit stadium van simulaties en games konden duurzaamheidsschattingen wel worden voorbereid, maar nog niet precies worden uitgevoerd Er is gebruik gemaakt van hoogwaardige technologie voor het faciliteren van het spelen van de managementgame en het brainstormen (de TX-Change ruimte van de universiteit Twente). Vanuit het project is deelgenomen aan transitieworkshops. Er is kennis uitgewisseld met andere projecten binnen het thema Ketenintegratie. Het project Diploma had te maken met technologie die veel mogelijkheden biedt maar voor de praktijk zeer nieuw is. In termen van de S curve moest hiertoe eerst awareness worden gecreëerd bij een aantal mogelijk Early Adopters. Transitie is in onze ogen al ingezet doordat marktpartijen die jaren lang enkel hebben ingezet op centrale oplossingen (zoals gezamenlijke boekingssystemen) nu overtuigd zijn van een meer decentrale en intelligente aanpak. Deze denksprong gaat op termijn ongetwijfeld leiden tot een verschuiving naar een intelligenter gebruik van IT voor meer duurzame logistiek Internationaal Met experts op meerdere logistieke congressen (in de track Multi-agent systemen) zijn discussies gevoerd over de gepresenteerde toepassingen (zoals in Hamburg op het Hamburg Conference on Logistics over het Multi-agent platform voor de haven) Via wetenschappelijke publicaties in internationale tijdschriften en op congressen. Daarnaast is in najaar 2008 een sessie op ITS Geneve georganiseerd over de resultaten en neemt Diploma deel aan het business forum van het EU project EURIDICE wat vergelijkbare doelen nastreeft en recent is gestart. De intensieve samenwerking tussen bedrijfsleven en kennisinstellingen op Multi-agent gebied is bijzonder. Multi-agent literatuur is niet erg toegankelijk voor niet specialisten. De IT en adviessector in Nederland en internationaal beperkt zich tot traditionele methoden (enkele kleine zeer specialistische bedrijven uitgezonderd). Implementatie Implementatie op grote schaal heeft nog veel voeten in de aarde. Dit wordt geïllustreerd door de stappen die we nemen in het PAT project waarin terminal operators, barge operators en het Havenbedrijf Rotterdam samenwerken. Op conceptueel niveau is het duidelijk hoe het systeem moet werken. De volgende activiteiten gaan echter nog vooraf aan het starten van een grootschalige implementatie: ƒ Uitwerking van de Multi-Agent concepten: beschrijving van de manier waarop planners het beste ondersteund worden door een agent bij hun beslissingen. ƒ Ontwerp van Human Computer Interfaces: beschrijving van de interface waarmee een planner met het systeem (zijn agent) communiceert. ƒ Ontwerp van de IT-architectuur en open standaarden: beschrijving van de ITinfrastructuur en de manier waarop informatie wordt uitgewisseld. ƒ Implementatiestrategie: de manier waarop het systeem het beste kan worden uitgerold. ƒ Governance van het PAT systeem: beschrijving van wie het PAT systeem beheert en op welke manier

8

ƒ

Business model met aandacht voor de financiële en duurzaamheidaspecten.

Effecten als implementatie op landelijke schaal plaatsvindt De effecten zijn velerlei. Allereerst voor de directe belanghebbenden. Verladers, logistieke dienstverleners en transporteurs kunnen efficiënter en duurzamer werken. Dit houdt in minder wachttijden, minder leegloop op de kade, betere afstemming van activiteiten, hogere benutting van infrastructuur zoals wegen, kades. Op landelijk niveau leidt grootschalige invoering van decentrale coordinatiesystemen tot snellere en betrouwbare verbindingen e.d. Beter planning en coördinatie leiden er toe dat aantrekkelijkheid van duurzame modaliteiten zoals binnenvaart en spoor toeneemt waardoor vervoer over de weg af kan nemen. Minder verbruik van fossiele brandstoffen en onnodige uitstoot zijn hiervan het gevolg Conclusies Diploma heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van kennis die nodig is om Multi agent systemen in de praktijk succesvol te implementeren. Deze kennis bestaat uit benodigde algoritmen, IT architectuur, analyse- ontwerp en implementatiemethoden, en de toepassing van games en simulaties voor communicatie en verandermanagement. Vele complexe praktijksituaties waar de omgeving onvoorspelbaar is en frequente afstemming nodig is tussen actoren lenen zich voor een multi-agent benadering. Diploma heeft aangetoond dat er sterke redenen zijn om aan te nemen dat de kans op succesvolle grootschalige implementaties in deze situaties groter is dan bij de toepassing van traditionele technologieën of handmatige coördinatie. De positieve effecten voor duurzaamheid zijn hierbij zeer waarschijnlijk aanmerkelijk, waarbij niet gedacht moet worden in termen van enkele procenten verbetering, maar een veelvoud daarvan. Daarnaast leidt toepassing van agent systemen tot “job enrichtment”. Werk van planners wordt hoogwaardiger en kennisintensiever. Kennis over toepassing van Multi-agent systemen is een potentieel exportproduct voor Nederlands IT en logistieke ondernemingen.

4. Verankering en doorwerking Communicatie en kennisverspreiding o 1e kring: In alle Diploma case projecten worden resultaten regelmatig uitgewisseld tussen de participanten in projectbijeenkomsten. o 2e kring: In projectleidersbijeenkomsten in het thema ketenintegratie worden projectresultaten uitgewisseld en kennis rond projectorganisatie gedeeld. o 3e kring: Alle transumo betrokkenen zijn uitgenodigd voor de thema en projectworkshops die jaarlijks zijn georganiseerd. o 4e kring: De Post Kogeko pilot maakte deel uit van de utizendingen van Vakwerk. Via vakbladen, open seminars en wetenschappelijke publicaties is regelmatig gecommuniceerd met de buitenwereld. Internationaal zijn presentaties gegeven op het ITS congres 2008, op het EU project EURIDICE business forum 2008. Er is vanaf deaanvang van Diploma gekozen voor een mix van publicaties in vakbladen, wetenschappelijke tijdschriften en workshops en seminars. Regelmatig is overlegd met de communicatie adviseurs van Transumo. Er zijn geen afwijkingen geweest van het plan. Kennis verankering In drie proefschriften, vele publicaties, en toegankelijke presentaties op internet. Daarnaast is een simulatie game in ontwikkeling waarvan een onderwijscase zal worden gemaakt. Onderwijs en kennisinstellingen wereldwijd kunnen deze integreren in hun onderwijs. De aanpak is te vermarkten als deze als integrale benadering wordt verpakt en gecombineerd met overtuigende business cases in termen van de 3P’s. Afhankelijk van de case kan een partij een Multi-agent platform inrichten en hier eventueel andere partijen op aansluiten (e.g. Post Kogeko), of kan een derde partij of een op te richten platform een multi-agent systeem faciliteren (zoals de haven). Derde partijen kunnen zich bezighouden met implementatie en onderhoud van Multi-agent systemen, zowel in Nederland als Internationaal. Hiertoe hebben al meerdere gesprekken met adviesbureaus en softwarehuizen plaatsgevonden. Vervolgonderzoek Er zijn al vervolgprojecten gedefinieerd. Vragen rond Organisatie- en IT architectuur, human-computer interactie, business case, standaardisatie van agent protocollen moeten nog worden beantwoord. Grootschalige implementatie en de daaruit voortkomende kennis over praktijkervaringen en schaalbaarheid en betrouwbaarheid van het concept zijn onontbeerlijk voor verdere groei. De kennisontwikkeling kan worden doorgezet via voortzetting van onderzoek in samenwerking tussen de kennispartijen, overheid en markt. Hierbij kan worden voortgebouwd op de resultaten uit diploma. Projecten zouden zich nog meer richting implementatie kunnen begeven. Daarnaast zouden geavanceerdere technologie die nu beschikbaar is zoals sensornetwerken, planning onder onzekerheid, de mens-machine interactie, privacy en veiligheid en zelf lerende agentsystemen in grootschalige implementaties meer

9

aandacht verdienen. De kennis om Multi-agent systemen te ontwikkelen voor complexe coördinatiesystemen kan worden opgepakt door marktpartijen. Ook is het mogelijk dat netwerkpartners zelf een derde partij oprichten (bijvoorbeeld een stichting), danwel dat branchorganisaties een coördinerende rol gaan spelen.

5. Projectsucces Bijdrage aan duurzaamheid/people: Er is aandacht voor de planner. In workshops met planners wordt gekeken naar de optimale interactie tussen agent systeem en planner zodat “job enrichment” wordt bereikt. Bijdrage aan duurzaamheid/planet: Simulaties tonen grote effecten aan. Voor de case PAT en MASSCO wordt ook een rekenmodel opgeleverd om emissievermindering in kaart te brengen. Substantiele vermindering lijkt haalbaar bij grootschalige implementatie. Bijdrage aan duurzaamheid/profit: Voor logistieke dienstverleners, verladers en transportbedrijven, de havens en logistieke knooppunten, en Nederland als geheel is slimmer coördineren van levensbelang. Niet alleen om duurzaam transport (bij hoge brandstofkosten en loonkosten) toch mogelijk te laten zijn, maar ook om de leidende positie van Nederland op dit gebied vast te houden. Bijdrage aan transitiekennis: In Diploma is veel ervaring opgedaan in het opzetten van case-consortia. Meer specifiek zijn Multi-agent implementatiemethoden opgesteld die de praktijksituatie via simulatie, prototyping en gaming beter analyseren en oplossingen beter valideren dan voorheen in de agent community het geval was. Zeer duidelijk is geworden dat decentrale Multi-agent systemen nog altijd zeer vernieuwend zijn en de kennis in de markt hiervan zeer gering is. De projecten moeten dus zeer veel aandacht besteden aan communicatie van de mogelijkheden en aansluiting met de huidige systemen en architecturen is cruciaal. Door de koudwatervrees en het gebrek aan grootschalige goedgedocumenteerde successen van deze technologie zijn iteratieve implementatiemethoden nodig. Ook is er in het geval van een m:n bedrijfsnetwerk behoefte aan een derde partij die het Multi-agent platform bestuurt op een wijze die overeengekomen is tussen de deelnemende partijen, danwel een trusted third party. In het Top-up project PAT is hierin expliciet aandacht besteed. Bijdrage aan kennisinfrastructuurontwikkeling: Binnen Nederland zijn wetenschappers op logistiek en IT (agent en architectuur) intensiever gaan samenwerken. Internationaal is aansluiting gevonden bij Europese netwerken op dit gebied. Vervolgaanvragen zijn ingediend (FES ICT regie, FES mobilitiet) of in voorbereiding (M&ICT). Bedrijven, Overhden en adviesorganisatie hebben kennis verworven van Multiagent systemen als een methode om complexe coordinatieproblemen aan te pakken. Het project is geslaagd, zowel wetenschappelijk (zie publicaties) als in de gemaakte verbinding en lopende projecten naar de praktijk (zie projectoverzicht in figuur 1). De hoofddoelstelling: kennis ontwikkelen om agents van het lab naar de praktijk te krijgen en zo bij te dragen aan transitie naar duurzame mobiliteit is geslaagd. In nationale en internationale presentaties van het werk blijkt dat het project Diploma uniek is van opzet en de resultaten oogsten veel bewondering en belangstelling. Belangrijke slaagfactoren waren: ƒ Het tastbaar maken van de agenttechnologie en communiceren naar de markt via workshops, aanwezigheid op congressen, vakpublicaties en games; ƒ De iteratieve opzet van het project (bij de start waren er nog veel open vragen waarbij in de opzet rekening is gehouden); ƒ De connecties met internationale partijen; ƒ Het kunnen binden aan het project van IT bedrijven, logistieke bedrijven, overheid en marktpartijen; ƒ het kunnen werven van AIO’s die een continue factor vormden in het project. Aan de Erasmus is het vertrek van een AIO opgevangen door een andere AIO die al ervaring had in Agent onderzoek. Beide AIO’s aan de Universiteit Twente bleven ook na hun promotie nog actief in het project als Universitair docent en postdoc. Daarnaast was continue betrokkenheid van staf en incidentele betrokkenheid van afstudeerders waardevol. Daarnaast is het gelukt een visiting researcher te werven die op Diploma (Shell project) actief is. In alle in figuur 1 gepresenteerde cases zijn interessante netwerken gevormd en resultaten ontwikkeld. Vooral in het oog springen de: ƒ 3 kwalitatief hoogstaande proefschriften (Mes, Douma, Moonen); ƒ betrokkenheid van vele toonaangevende partijen; ƒ publicaties in internationale tijdschriften zoals Decision Support Systems, European Journal of Operational Research, Transportation Research; ƒ erkenning internationaal door uitnodiging EU Euridice om voordrachten te houden en deel te nemen aan het business forum; ƒ Het project is anno 2009 springlevend en de aantrekkingskracht voor nieuwe cases is groot. Er zijn meerdere vervolgaanvragen ingediend. Het ziet er naar uit dat in ieder geval voor Approach II/en PAT en Gouden Klomp/Willemsroute in 2010 de implementatie start.

10

Rol van Transumo Eerdere verkenningen naar decentrale planning en Multi-agent systemen zijn begin 2002 gestart waaronder het EET Deal project en de verkenning naar toepassingen van agenten door Connekt. Transumo bood de gelegenheid voort te bouwen op de resultaten waarbij ook een platform aanwezig was voor kennisuitwisseling met gerelateerde onderzoeksprojecten naar duurzame mobiliteit. Voor de onderzoekers in Diploma heeft Transumo veel kennis opgeleverd over het doen van onderzoek met aandacht voor duurzaamheid. Ook zijn verbindingen gelegd met het kennisgebied personenmobiliteit. Kennis opgedaan in Spitsmijden wordt toegepast in de Diploma case de Gouden Klomp/De Willemsroute Uit de subsidie konden met matching vanuit het consortium de drie AIO’s worden gefinancierd. De subsidie heeft de drempel verlaagd om de innovatieve en risicovolle projecten te starten. Gespecialiseerde adviespartijen konden hierdoor ook voor een substantiële tijdsbesteding deelenemen.

Trefwoorden Multi-agent systeem, intelligente planning, decentrale planning, implementatie van ketenintegratiesystemen, logistiek, inter-organisationele systemen, Supply chain management, Sensorlogistiek, duurzaamheid, duurzame mobiliteit, transitie, ketenintegratie, DIPLOMA, Transumo.

Literatuurverwijzing Arbib, C. and F. Rossi (2000). Optimal resource assignment through negotiation in a multi-agent manufacturing system. IIE Transactions 32, 963—974. Desouza, K. C. (2001). "Intelligent agents for competitive intelligence: Survey of applications." Competitive Intelligence Review 12(4):57. Hevner, A. R., S. T. March, et al. (2004). "Design science in Information Systems research." Mis Quarterly 28(1): 75-105. Luck, M, R. Ashri, M. D’Inverno, „Agent-based software development“, Artech House, London, ISBN 158053-605-0 Lee, H. L. (2004). "The Triple-A Supply Chain." Harvard Business Review (October 2004): 102-112. Lu, X. H., L. H. Huang, et al. (2006). "Critical success factors of interorganizational information systems- A case study of Cisco and Xiao Tong in China." Information & Management 43(3): 395-408. Nissen, M.E., Sengupta, K. (2006), “Incorporating software agents into supply chains: Experimental investigation with a procurement task.”, MIS Quarterly, Vol. 30, No 1, 2006 Sridharan, U. V., W. R. Caines, et al. (2005). "Implementation of supply chain management and its impact on the value of firms." Supply Chain Management-an International Journal 10(3-4): 313-318. Subramani, M. (2004). "How do suppliers benefit from information technology use in supply chain relationships?" MIS Quarterly 28(1): 45-73. Wooldridge, M. and N.R. Jennings (1995). Intelligent agents: Theory and practice. The Knowledge Engineering Review 10 (2), 115—152

11

Bijlage1: Deliverables (2005-2009) Jordan Srour (2010) Dissecting Drayage: An Examination of Structure, Information, and Control in Drayage Operations, ERIM PhD Thesis, February 2010. Tamas Mahr, Jordan Srour, Mathijs M. de Weerdt, and Rob Zuidwijk (2010). Can agents measure up? A comparative study of an agent-based and on-line optimization approach for a drayage problem with uncertainty. Transportation Research: Part C 18: 99–119.

2008

Datum

Draagt bij

Activiteit

2008

W2,W3

Moonen, H.M., Douma, A.M., Krauth, E.I. & Hillegersberg, J. van (2008). Obstacles to Multi-Agent Systems Implementation Expert Opinions Confronted with Literature. In Proceedings of the HICL conference (pp. 269289). Erich Schmidt Verlag.

2008

W2,W3

Douma, A.M., Moonen, H., Rakt, B. van de, Hillegersberg, J. van & Schutten, J.M.J. (2008). Designing an Agent-Based Inter-Organizational Coordination System for Planning and Control of Container Barges in the Port of Rotterdam. In P. Vervest, E. van Heck & K. Preiss (Eds.), Smart Business Networks, a new Business Paradigm, Sbni 2006 Discovery: The Collected Papers (pp. 382-407). Rotterdam: Rotterdam School of Management, Erasmus University. http://publik.tuwien.ac.at/files/PubDat_170838.pdf

12-2008

W1

Douma, A.M. Aligning the Operations of Barges and Terminals through Distributed Planning, Dec. 2008. Universiteit Twente (242 pag.) BETA, Research School for Operations Management and Logistics. Supervisors: Prof dr J.H.A de Smit & Dr. P.C. Schuur. http://www.mb.utwente.nl/ompl/staff/Douma/phdthesis_douma.pdf

12-2008

K3

Planning Apart Together – Flyer – samenvatting van het promotieonderzoek van Albert Douma http://www.mb.utwente.nl/ompl/staff/Douma/planningaparttogether_amd ouma.pdf

2008

W2,W3

Douma, A.M., Schuur, P.C. & Jagerman, R.G.M. (2008). Degree of cooperativeness of terminals using and the effect on the barge handling process. In Conference proceedings on the 11th International workshop on HMS.

2008

W2,W3

Douma, A.M., Hillegersberg, J. van & Schuur, P.C. (2008). Using a Management Game to Exemplify a Multi-Agent Approach for the Barge Rotation and Quay Scheduling Problem in the Port of Rotterdam. In Proceedings of the HICL 2008 (pp. 227-244). Erich Schmidt Verlag.

2008

W2

Douma, A.M., Schuur, P.C. & Schutten, J.M.J. (2008). Using service-time profiles for distributed planning of container barge rotations along terminals. (Beta working paper WP-247).

7 Jan. 2009

K3

Juli 2008

K3

Douma, A. Mierenhoop als het grote voorbeeld, Interview in Nieuwsblad Transport Douma, A,M. Intelligente agenten in suppy chains, Logistiek.nl,

19 Dec. 2008

K3

Douma, A.M. Mier geeft voorbeeld, Interview in Spits,

16 Dec. 2008

K3

Douma, A.M.. Gemier over Containers, Interview op KennisLink.nl,

2008

W1

M.R.K. Mes, Sequential Auctions for Full Truckload Allocation, http://www.mb.utwente.nl/ompl/staff/Mes/phdthesis_mes.pdf

12

2008

W2,W3

M.R.K. Mes, M.C. van der Heijden, and J.van Hillegersberg (2008). Design choices for agent-based control of AGVs in the dough making process. Decision Support Systems 44(4), pp. 983-999

2008

W2

M.R.K. Mes, M.C. van der Heijden, and P.C. Schuur (2008). Dynamic threshold policy for delaying and breaking commitments in transportation auctions. Transportation Research Part C 17(2), pp. 208-223.

10-2008

K3

Motion in meel. Interview in Aandrijven & Besturen, No. 10, October 22, 2008. Tamas Mahr and Jordan Srour and Mathijs M. de Weerdt and Rob Zuidwijk (2008). Agent Performance in Vehicle Routing when the Only Thing Certain is Uncertainty. In Proceedings of the workshop on Agents in Traffic and Transportation (ATT).

W2

07-2008

W2

Lang, Niels, Moonen, Hans, Srour, Jordan and Zuidwijk, Rob A.,Multi Agent Systems in Logistics: A Literature and State-of-The-Art Review(31 2008, 07). ERIM Report Series Reference No. ERS-2008-043-LIS. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1290929

2008

K3

04-2008

K3

03-2008

K3

M.R.K. Mes Coping with uncertainty in transport planning. Interview in CTIT progress report 2007-2008. M.R.K. Mes, Tricky dat alle kennis in het hoofd van de planner zit. Interview in Nieuwsblad Transport, No. 14, April 2, 2008. Minder vrachtwagens leeg onderweg dankzij 'agents' met vooruitziende blik. Press release about PhD research. Several newspaper reports have appeared. For example in Logistiek.nl (March 28, 2008), Automatisering Gids (March 27, 2008), Nieuwsblad Transport (March 27, 2008) and many others http://www.mb.utwente.nl/ompl/staff/Mes/persberichtpromotie.pdf

06-2008

W3, W4

Van Hillegersberg, J. Intelligent multi-modal freight transportation, Track chair and presentation at ITS Geneva, June 6th, 2008 http://www.itsineurope.com/pdf/its08_prelim_programme_main.pdf http://www.transumo.nl/Downloads/Intelligent%20Transport%20Conferen ce%20in%20Geneva.pdf

11-2008

W3,W4

Van Hillegersberg, Using Multi-Agent Systems for Sustainable Logistics Results from the Dutch Transumo Research Project, presentation at ICT in Transport workshop November 4th, 2008 Luzern. http://www.goodrouteeu.org/documents/ICT_in_transport_logistics_Workshop-Brochure.pdf http://videolectures.net/ict08_van_hillegersberg_umas/

2009

W1

Hans Moonen (2009)- Multi-Agent Systems for Transportation Planning and Coordination. RSM Erasmus University http://www.erim.eur.nl/ERIM/events/Event_Details?event_id=1678

13

2007

Datum

Draagt bij

Activiteit

23-12-2007

K3

Agents beloven effectieve logistiek Wirwar aan zelfstandig werkende objecten moet intelligente systemen opleveren (interview met van Hillegersberg door van Heijkoop in Computable ). http://www.computable.nl/events.jsp?rubriek=1701766&id=2261442

01-03-2007

K3

Routeplanner voor rivierschepen, Onderzoek multi-agent systemen Rotterdamse haven, Interview Albert Douma in Supply Chain Magazine, No. 3, Maart 2007. Supply Chain Magazine,

15-06-2007

W2

01-01-2007

W2

Barge rotation planning and quay scheduling in the port of Rotterdam Presented at TRISTAN VI, 2007 in Phuket, Thailand.

15-06-2007

W2

Dynamic threshold policy for delaying and breaking commitments in transportation auctions Martijn Mes, Matthieu van der Heijden, Peter Schuur presented at Tristan VI, the Sixth Triennial Symposium on Transportation Analysis, Thailand;

15-06-2007

W6

Dynamic threshold policy for delaying and breaking commitments in transportation auctions. Martijn Mes, Matthieu van der Heijden, Peter Schuur Beta working paper 216, 2007;

07-03-2007

W6

Design choices for agent-based control of AGVs in the dough making process. Martijn Mes; Matthieu van der Heijden; Jos van Hillegersberg Beta working paper 206 – 2007,

15-05-2007

W6

Albert Douma; Peter Schuur; Marco Schutten (2007). Barge rotation planning and quay scheduling in the port of Rotterdam, Beta working paper 217

27-04-2007

K3

Intelligent Agents zijn geen science fiction meer, Logistiek.nl Cok de Zwart, Interview met o.a. Hans Moonen

Nov 2007

K3

Mieren in de Haven – Tubantia – interview met Albert Douma

Nov 2007

M4

Deliverable Approach 2: Overview data analyse. Van der Rakt en Douma

Comparison of agent-based scheduling to look-ahead heuristics for real-time transportation problems. Martijn Mes, Matthieu van der Heijden, Aart van Harten European Journal of Operational Research 181(1), pp. 59–75, 2007

14

2006 Datum

Draagt bij

Activiteit

17-01-2006

W3

Martijn Mes - -, Presentatie Lunteren Conference, "Dynamic programming in Agentbased transportation planning".

20-01-2006

W3

Martijn Mes, Design choices for agent-based control of AGVs in the dough making process, OMPL Colloquium, Universiteit Twente

30-1-2006

K5

25-2-2006

K5

12-05-2006

W2

Interview CTIT progress report, University of Twente, http://www.ctit.utwente.nl/interviews/2006/albert_douma.pdf Interview Computable no.8 pg 26 year 2006, http://www.computable.nl/artikel.jsp?id=1679455 Martijn Mes, Matthieu van der Heijden, Peter Schuur (2006). "Opportunity costs calculation in agent-based vehicle routing and scheduling", Beta working paper 168 (eveneens ingediend bij OR-spectrum). http://fp.tm.tue.nl/beta/

19-05-2006

W3,W4

Martijn Mes, Presentatie Odysseus 2006; the Third International Workshop on Freight Transportation and Logistics, Altea, Spain.

19-05-2006

W3,W4

Martijn Mes, Matthieu van der Heijden (2006). "Opportunity costs calculation in agent-based vehicle routing and scheduling". Extended abstract Odysseus 2006, Spain.

01-20062006

W3, K4

Douma, Moonen, vd Rakt, van Hillegersberg - Using Agent Technology to improve Business Network Coordination in the Port of Rotterdam, Conference Proceedings of the Smart Business Network Discovery Session 2006, Putten, The Netherlands, Available online at www.sbniweb.org. (Ingestuurd naar DSS, bookchapter Springer, expected 2007)

01-20062006

W2

Martijn Mes, Matthieu van der Heijden, Peter Schuur (2006). Comparison of agentbased scheduling to look-ahead heuristics for real-time transportation problems. Beta Working Paper WP-168 (eveneens ingediend bij OR-spectrum). http://fp.tm.tue.nl/beta/

1-6-2006

W2

Beta working paper 169. Applying revenue management to agent-based transportation planning. Albert Douma; Peter Schuur; Matthieu van der Heijden (2006). http://fp.tm.tue.nl/beta/

01-20062006

W3, K4

22-20062006

W3

24-6-2006

W3, W4

01-07-2006

W2

04-07-2006

W3

Srour, F. J., T. Mahr, M. De Weerdt, R. Zuidwijk, and H. Moonen, (June, 2006). Performance evaluation within a networked enterprise: balancing local objectives and network relationships. Conference Proceedings of the Smart Business Network Discovery Session 2006. Expected as Springer Book Chapter 2007. Available online at www.sbniweb.org. Moonen, Lang, Van Nunen, Van de Velde, Creating Virtual Capacity, Utilizing realtime information to boost the performance and reliability of container supply chains, Seminar Infrastructure Reliability TU DELFT, June 22, 2006 Applying Revenue Management to Agent Based Transportation Planning – Presentation on the Third International Workshop on Freight Transportation and Logistics – Altea – Spain. Laurent v Groningen, performance indicators for barge planning in the Rotterdam Port MSc-thesis, Erasmus University Martijn Mes, Dynamic allocation of transportation tasks using auctions, vakgroeppresentatie, Universiteit Twente.

15

01-09-2006

W2

01-10-2006

W3,W4

13-10-2006

K6

19-10-2006

K4,K5

01-11-2006

W3,W4

01-12-2006

M4

01-12-2006

M4,M5,M8

01-12-2006

M6,M8

06-12-2006

K6

7-12-2006

M4,M5,M8

14-12-2006

K4,K5

Albert Douma; Hans Moonen; Jos van Hillegersberg; Bastiaan van de Rakt; Marco Schutten (2006). Designing Agent Based Inter-Organizational Systems: Business and IOS alignment in the Port of Rotterdam., Beta Working Paper Series , 179. http://fp.tm.tue.nl/beta/ Srour, F. J. (October 2006) A Multi-Criteria Method to Evaluate Multi-Agent Systems for Vehicle Routing. Presented at the International Workshop on Distribution and Logistics, Brescia, Italy. Introduction to Agent Based Modeling in the Port of Rotterdam – Guest lecture for the course Multi Agent Systems – University of Twente