ANATOMIE GALWEGEN
Galproductie (1)
Transporteiwitten in de hepatocyt BSEP : Bile Salt Export Pump MDR1 : Multidrug resistence-1 P glycoproteïn MDR3 :Multidrug resistence-3 P glycoproteïn cMOAT: multi-specific organic anion transporter FIC1 : Familial intrahepatic cholestasis 1 NTCP : Na-taurocholate co-transporting protein OATP : sinusoïdale multispecific organic anion transporter
Galproductie (2)
• Totale galproductie 600 ml/dag • Galzuur afhankelijke fractie 225 ml/dag • Galzuur onafhankelijke fractie 225 ml/dag • Cholangiocyten : 150 ml/dag
Classificatie en localisatie
Differentiaal Diagnose
Tekst
Erfelijke transport defecten in de hepatocyt
Transporteiwit Defecten (1) • FIC-1-disease (normale gamma-GT) – PFIC-1(ziekte van Byler) : • Op jonge leeftijd steatorrhoe, diarrhee, aanvankelijk intermitterende, later progressieve icterus, hepatosplenomegalie, niet groeien, • Homozygote mutatie ATP8B1-gen • Behandeling is LeverTx in eerste decade
– Greenland Familial Cholestase (GFC) – BRIC (Benign Recurrent Intrahepatic Cholestasis) • • • •
Episoden van cholestase Tussen de aanvallen klachten en symptoomvrij Geen progressieve leverschade Wordt soms uitgelokt door pil of zwangerschap
– Er zijn vele verschillende mutaties van het ATP8B1-gen beschreven. Het type mutatie en eventuele compound heterozygotie bepaalt het phenotype : BRIC, PFIC, of iets daartussen in
Erfelijke transport defecten in de hepatocyt
Transporteiwit Defecten (2) • PFIC-2 : BSEP disease (normale gamma-GT) – Progressieve cholestase, niet specifieke reus-cel hepatitis, extreem lage galzuur-uitscheiding. Behandeling : uitschakeling ileum, partiële galdiversie, Lever Tx. – Mutaties in ABCB11 gen dat voor het BSEP codeert. – Minder het beeld van alleen cholestase dan bij PFIC-1 – Vaak wel in eerste instantie een normale gammaGT
Erfelijke transport defecten in de hepatocyt
Transporteiwit Defecten (3) • PFIC-3 : MDR-3 disease – Aanvang tussen 1 en 20 jaar, portale hypertensie, hepatosplenomegalie, later leverfalen. Echter de ernst van het ziektebeeld kan van patiënt tot patiënt erg wisselen : van mild tot zeer ernstig. – Hoog gamma-GT door bilirubine + galzuren in galductuli zonder beschermend effect phospholipiden → galgangletsel – Histogisch galgangproliferatie en fibrose – Therapie UDCA, eventueel LeverTx
Transporteiwit Defecten (4) • Intrahepatische Cholestase in de zwangerschap – Jeuk, eventueel icterus in laatste trimester zwangerschap. Lab : galzouten ↑, AF ↑ bilirubine↑. Geen leverschade, verdwijnt postpartum snel. – Relatie heterozygote mutatie MDR-3 transporteiwit. Maar ook hogere incidentie bij moeders van PFIC-1, BRIC en PFIC-3 patiënten. – Risico recidief volgende zwangerschap < 70% – Vaker in winter dan in zomer – Wel meer risico cholestase door pilgebruik. – Oestrogeen en progesteron spiegels spelen een belangrijke rol.
Cholestase door de pil (1) • Zeldzaam, wel afhankelijk sterkte pil. Incidentie neemt dus af. • Treedt meestal binnen 2 maanden na start van de pil op. • Relatie met cholestase in zwangerschap : (heterozygote mutatie MDR 3), soms bij BRIC of andere PFIC syndromen. • Effect steroïden op cMOAT (multispecific organic anion transporter), OATP, NTCP. • Mogelijk nog andere genetische variaties in biliaire transporteiwitten
Cholestase door de pil (2) • In 15 % van de gevallen gemengd hepato-cellulair/ cholestatisch beeld • Bij de overige 85 % geen of slecht geringe transaminasestijging (max 3x), geen of geringe AFverhoging en/of Gamma GT verhoging • Leverbiopsie : bilirubine pluggen in de canaliculi en sinusoïdale dilatatie zijn karakteristiek. Soms geringe portale ontsteking. • Bij de meeste patiënten verdwijntna staken van de pil de icterus binnen een maand, soms kan het wel 3 maanden duren. • Soms doet het zich voor bij patiënten met een presymptomatische PBC
