Training voor Trainers Klik en Tik
Handout 1. Sociale media Op het internet is heel veel informatie te vinden, maar daarnaast biedt het internet ook de mogelijkheid om: • • • • • •
vragen te stellen reacties te krijgen, berichten foto’s en video’s te publiceren jezelf te laten zien op profielsites te netwerken samen te werken aan projecten.
Open: het is heel gemakkelijk om je eigen informatie op het internet te zetten. Je hebt geen technische hoogstandjes nodig om dat te doen. Je hebt geen tussenpersoon nodig om het te doen, je kunt het zelf. • • •
Je kunt heel snel een profiel maken met tekst, foto’s en filmpjes. Je kunt heel gemakkelijk een weblog beginnen. Je kunt overal reageren op artikelen, berichten, foto’s of filmpjes.
De gebruiker centraal: De informatie op het internet komt niet meer van “bovenaf”, maar komt steeds meer van de gebruiker zelf. De gebruiker staat centraal. Sociaal: Je kunt door deze ontwikkeling ook makkelijk contact met elkaar maken, vrienden maken. Hierdoor ontstaat een hele levendige uitwisseling van informatie op het internet. Dit noem je de Sociale Media. Enkele Cijfers • (Bijna) dagelijks loggen 6 van de 10 Nederlanders in bij hun hun sociale mediasites • Hyves ongeveer 8,6 miljoen NL leden • 3,5 miljoen krabbels geplaatst per dag • 775.000 foto’s per dag geupload • Facebook: 500.000.000 gebruikers = 7% van de aardbewoners
Klik & Tik. Samen op ‘t web
Training voor trainers
Training voor Trainers Klik en Tik
Handout 2. Doelgroep Klik en Tik Het oefenmateriaal van Klik&Tik, Samen op het Web is ontwikkeld voor mensen die moeite hebben met het gebruik van sociale media of die er meer over willen leren. De doelgroep is dus breed. Met het oefenmateriaal worden niet alleen laaggeletterden aangesproken, maar bijvoorbeeld ook volwassenen die wel goed lezen en schrijven, maar weinig of geen computeronderwijs hebben genoten. Ook mensen die wel vaardig zijn op het internet, maar graag meer kennis willen hebben over sociale netwerksites, youtube of andere mogelijkheden van sociale media behoren tot de doelgroep van de website. Met Klik & Tik, Samen op het Web, leren zij vaardigheden waarmee zij zich binnen sociale media kunnen redden. De voordelen van sociale media voor deze doelgroep: • • •
Meer sociale contacten Betere integratie en participatie in de samenleving Meer mogelijkheden op de arbeidsmarkt.
De nadelen • • •
Slachtoffer worden van cybercrime Eenzaamheid/ minder sociale contacten door internet Meer laten zien dan goed is: privacygevoelige informatie prijs geven
De doelgroep heeft vaak te maken met: ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●
eventueel taal, lees- en schrijfproblemen/ laaggeletterdheid laag abstractievermogen hiaten in kennis gebrek aan vaardigheden praktisch ingesteld culturele verschillen mogelijk mede hierdoor moeite met communiceren hebben moeite met technische en Engelse termen en zeker een combinatie hiervan faalangst en leerprobleem Niet mediawijs
Klik & Tik. Samen op ‘t web
Training voor trainers
Training voor Trainers Klik en Tik
Typen digibeten: De afkerige criticus Sommige mensen zien internet als bedreiging van persoonlijk contact, of als gevaarlijk door virussen, hacking en fraudegevoeligheid. Niet zelden vormen mensen een uitgesproken negatieve houding tegenover internet. Zij spreken een sterke weerstand uit tegen het gebruik van internet en willen er niets van weten. De tevreden traditionalist Mensen die zaken nog op de ‘offline manier’ regelen, hoeven niet zo nodig internet te gebruiken. Ze schrijven liever met pen en papier, pakken de telefoon en gaan ergens persoonlijk langs. Dat werkt vaak nog prima en internet is dan ook niet heel erg noodzakelijk. Traditionele alternatieven volstaan nog prima. Veelal zijn dit motieven om internet niet te gebruiken van ouderen, omdat zij altijd al hun zaken op deze manier geregeld hebben. De welwillende afwachter Niet alle mensen die internet niet of weinig gebruiken doen dat bewust en vanuit overtuiging. Sommigen willen heel graag starten met internetten, of ermee doorgaan en beter leren internetten. Sommigen zijn echter wat afwachtend van aard. Ze nemen weinig initiatief, maar kijken het liever nog even aan. Velen van hen hebben ook geen hulp waardoor ze verder komen. De ploeterende volhouder Veel mensen die al wel de computer en internet gebruiken maar daarmee niet verder komen, willen wel en proberen het wel, maar hebben er heel veel moeite mee. Velen begrijpen de werking van het besturingssysteem, software of internet niet. Ze weten niet hoe ze iets voor elkaar moeten krijgen, klikken verkeerd of maken andere fouten. Ze lopen steeds tegen problemen aan en komen er meestal alleen niet uit. Ze gebruiken internet wel, maar heel moeizaam.
Bron: ‘Digibyte, digibabe, digibeet'. Onderzoek Marion Duimel en Ferro Explore! in opdracht van Digivaardig & Digibewust, 2010. http://www.mijndigitalewereld.nl/media/images/Digibyte_digibabe_digibeet.pdf
Klik & Tik. Samen op ‘t web
Training voor trainers
Training voor Trainers Klik en Tik
Handout 3. Doelstellingen Klik en Tik Het doel is om de doelgroep (laaggeletterden) om te leren gaan met Sociale Media. Daartoe moeten ze leren wat de mogelijkheden zijn van Sociale Media en waarom het leuk en interessant is om aan mee te doen. Ze moeten een aantal vaardigheden opdoen en vertrouwd raken met verschillende begrippen, zodat ze zelfstandig gebruik kunnen maken van alle mogelijkheden. Ook is het belangrijk om te leren hoe het zit met privacy en openbaarheid op het web, zodat ze mediawijs worden. Na het oefenprogramma moeten ze in staat zijn om met enige hulp echt het internet op te gaan.
Vereiste basiskennis voor deelname Klik&Tik2 Voor gebruik Klik en Tik 2 wordt enige ervaring met het internet verondersteld. Gebruikers kunnen muis en toetsenbord gebruiken en zijn op de hoogte van hetgeen te leren is in “Klik & Tik, het Internet op” (K&T1). Daarin leren gebruikers in zes lessen: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Het internet op Websites bekijken Zoeken met een zoekmachine Invullen en aanvragen E-mailen Downloaden
Het is geen vereiste dat de gebruikers het oefenmateriaal van K&T1 gevolgd hebben, wel dat zij de daar gepresenteerde basisvaardigheden beheersen. Dit betekent dat het volgen van K&T1 alleen niet voldoende is, er moet meer ervaring opgedaan zijn op het internet. Gebruikers moeten dus ook in staat zijn te e-mailen en het hebben van een eigen emailadres is noodzakelijk.
Klik & Tik. Samen op ‘t web
Training voor trainers
Training voor Trainers Klik en Tik
Klik & Tik. Samen op ‘t web
Training voor trainers
Training voor Trainers Klik en Tik
Handout 5. Inhoud Klik en Tik Hoofdstuk 1 Sociale Media Introductie Kliks! Aanmelden Gebruikersnaam en wachtwoord Gebruiksvoorwaarden Sociale Media Sites
Hoofdstuk 4 Berichten en reacties Updates: korte berichtjes Reageren op updates Privéberichten sturen Praatjes maken Chatten
Hoofdstuk 2 Rondkijken en Reageren Websites en forums Sociale netwerksites Beoordeling geven Reageren in Kliks
Hoofdstuk 5 Foto’s en video’s Je profielfoto Fotoboekje op je profiel Foto’s plaatsen in je bericht Foto’s uploaden Films kijken op internet Filmpjes embedden
Hoofdstuk 3 Sociale Netwerksites Eerst eens rondkijken Profielen Zelf een profiel maken Vrienden vinden Nieuwe vrienden maken Lid worden van clubs Vrienden accepteren... of niet?
Hoofdstuk 6 Weblogs en links Weblogs Weblogs op Kliks! Zelf een weblog maken Filmpjes en links in je weblog Echte blogsites Hoofdstuk 7 En verder... Online hulp Berichten verwijderen en ‘ontvrienden’ Mensen blokkeren Account stopzetten En nu het internet op!
Klik & Tik. Samen op ‘t web
Training voor trainers
Training voor Trainers Klik en Tik
Handout 6: inhoud Kliks Homepagina Profiel Aanmelden Inloggen Updates: Wat ben ik aan het doen? (bij Hyves: WieWatWaar, bij Facebook: Nieuwoverzicht) Mijn Activiteiten Vrienden Wat doen mijn vrienden? Vriendschapsverzoeken sturen Vrienschapsverzoeken accepteren Mijn Inbox Bericht ontvangen Privé Bericht versturen Praatje maken Profielfoto uploaden Fotoboekje bekijken Foto’s uploaden Bericht maken met foto en smileys Chatten Filmpje embedden Weblog maken Foto en film toevoegen aan weblogbericht Link gebruiken in Weblog Hulp vragen Berichten verwijderen Beheerder waarschuwen met: “Dit is niet ok!” Ontvrienden Account opheffen
Klik & Tik. Samen op ‘t web
Training voor trainers
Training voor Trainers Klik en Tik
Handout 7. Begeleiding van deelnemers Individuele begeleiding Cursisten doorlopen het programma individueel en in hun eigen tijd. Eventueel kunnen zij van de begeleider extra oefeningen krijgen. Klassikaal les Zie hieronder. Technische voorbereiding: • Check de computers op internet en toegang tot website klikentik • Zet pop-up blokkering uit • Check de browser • Check op gebruik van USB stick. Hoe leren volwassenen? ● De wil om meer te leren ● Interne motivatie (bijv. willen communiceren met kleinkinderen) ● Externe motivatie (door sociale dienst op cursus gestuurd) ● Door ervaring ● Op eigen tempo ● Door te doen Hoe mensen te begeleiden in Klik en Tik? ● Veel aandacht geven, mensen lopen soms snel vast. ● Schat het niveau niet te hoog in. Verplaats je in de ander. Men is niet altijd even zelfstandig of oplossingsgericht ● Dus vaak terugkomen! ● Stel zelf vragen. ● Laat zien dat je betrokken bent. ● Gebruik korte zinnen en praat niet te snel. ● Herhaal veel. ● Stel de klant gerust, neem de tijd. ● Niet de muis afpakken en het zelf doen. Voordoen mag natuurlijk wel. ● Laat ze ook het echte web zien, buiten Klik en Tik en Kliks om (zie lesmateriaal) ● Als mensen laten zien “vol” te zitten, stop met het geven van informatie.
Klik & Tik. Samen op ‘t web
Training voor trainers
Training voor Trainers Klik en Tik
Voor klassikale cursus: Geef een klassikale inleiding Cursisten gaan vervolgens op eigen tempo aan de slag met filmpjes en oefeningen. Wel begeleiden. Geef klassikaal extra informatie, door websites te laten zien, bijv. Hyves, Youtube, waarmaarraar.nl (zie handout 9). Als er klassikale workshops worden gegeven, dan kunnen de cursisten uitgebreid met elkaar oefenen op de community Kliks. Er is lesmateriaal beschikbaar voor het oefenen buiten Klik en Tik om. Tips: • Ga in op vragen en wensen van cursisten. • Sta open voor vragen, ook na afloop van de cursus. •
•
Veel laaggeletterden kunnen heel goed doen alsof ze het begrijpen, zonder dat ze het echt begrijpen. Ze antwoorden overtuigend met “ja” op je vraag of je het begrijpt, of ze zeggen “ik begrijp het”. Ze zeggen vaak “ja”, maar bedoelen “nee”. Veel laaggeletterden kampen met leerproblemen. Wees daarop alert. Stel ze gerust, neem de tijd, neem kleine stapjes.
Klik & Tik. Samen op ‘t web
Training voor trainers
Training voor Trainers Klik en Tik
Handout 8. Veelgestelde vragen Voorbeelden Vragen over Klik en Tik ● Ik ben mijn wachtwoord kwijt. Wat moet ik doen? ● Vragen over (nieuwe) termen: Wat is sociale media? Wat is een netwerk? Wat is een sociale netwerksite? ● Wat zijn de verschillen tussen bv. Hyves, Facebook, LinkedIn, Flickr, Blogger? Vragen over Kliks: ● Wat is het verschil tussen de Homepagina en profiel? ● Na een handeling begint het scherm weer aan de bovenkant, waarom is dat? ● Wat is het verschil tussen updates, privéberichten, een Praatje maken, chatten, weblogs, e-mail? Wanneer gebruik je wat? Wat zijn de voor -en nadelen? ● Hoe moet ik: ○ foto’s downloaden en uploaden. ○ Filmpjes embedden. ○ Links kopiëren en toevoegen. Meer?
Klik & Tik. Samen op ‘t web
Training voor trainers
Training voor Trainers Klik en Tik
Handout 9. Mediawijsheid in Klik en Tik Hoofdstuk 1 • Het wachtwoord is belangrijk, moet niet te makkelijk zijn. • Bij het aanmelden hoef je niet je echte gegevens te gebruiken, je mag anoniem blijven. • Bij het aanmelden kun je een nickname gebruiken, als je niet meteen herkent wilt worden. • Meedoen aan een community is wel voor eigen risico. • Alles wat je op een community zet mag in principe door iedereen bekeken worden. • Je bent zelf verantwoordelijk voor je eigen profiel. • Het is niet de bedoeling dat je rare dingen op je profiel zet. Hoofdstuk 2 • Reageer niet te snel op berichten. Neem de tijd om na te denken, iedereen kan het immers lezen. Soms begrijpen mensen ook niet goed wat je bedoelt en ontstaan er misverstanden. • Let dus goed op wat je schrijft. Hoofdstuk 3 • Uitegenodigd worden als vriend: als je iemand niet kent, hoef je de vriendschap niet te accepteren. Eventueel kun je zijn/haar profiel bekijken. Hoofdstuk 5 • Je hoeft geen profielfoto te plaatsen, als je dat niet wilt. Je kunt ook een anonieme foto nemen. • Je kunt je foto’s privé houden. • Je mag niet zomaar elke foto die je vindt gebruiken voor het internet. Als er auteursrecht op zit (copyright), dan moet je toestemming vragen of zelfs betalen. • Let op dat veel foto’s door iedereen bekeken kunnen worden. Als een foto heel privé is, dan moet je hem misschien niet op je profiel zetten. Bv. Een foto van een vriendin in bikini.
Klik & Tik. Samen op ‘t web
Training voor trainers
Training voor Trainers Klik en Tik
Hoofdstuk 7 • Je kunt altijd online hulp vragen. Er bestaan ook lijsten met antwoorden van belangrijke vragen (FAQ). • Je kunt ook hulp vragen aan vrienden op het internet. • Je kunt onderdelen van je profiel afschermen voor de buitenwereld, door de zichtbaarheid te wijzigen, bv. zichtbaar: alleen voor vrienden. • Als een internet vriend vervelend wordt, dan kun je hem als vriend verwijderen. Dat heet “ontvrienden”. • Als iemand echt lastig wordt (stalking), dan kun je een vriend blokkeren. Er spoken immers ongure personen rond op de sociale mediasites, dus als je iemand niet vertrouwt, doe de deur dan dicht. • Berichtjes die onaardig of zelfs agressief zijn, kun je melden bij de beheerder van de website, met de knop: “Dit is niet ok!” • De beheerder van de site houdt in de gaten of er geen misstanden zijn. • Je kunt altijd stoppen met je sociale netwerksite, door je lidmaatschap op te zeggen.
Klik & Tik. Samen op ‘t web
Training voor trainers
Training voor Trainers Klik en Tik
Handout 10 Sites om te tonen of mee te oefenen per hoofdstuk 1. Sociale Media Alleen laten zien:
5. Foto’s en video’s Kliks
www.hyves.nl www.facebook.com Kliks
www.Marktplaats.nl www.Flickr.com www.Picasa.com www.youtube.com
www.flickr.com www.youtube.com
www.Hyves.nl www.Facebook.com
2. Rondkijken en Reageren www.zoom.nl www.oudersvannu.nl www.waarmaarraar.nl www.Telegraaf.nl www.nrcnext.nl www.tandarts.nl www.tuinforum.nl www.vergelijk.nl www.kieskeurig.nl www.moviemeter.nl www.Bol.com www.eurocampings.net
6. Weblogs en links www.Wathebikaanvandaag.nl www.Blog.seniorennet.nl www.Nicoleinmarokko.waarbenjij.nu www.waarmaarraar.nl Kliks 7. En verder… Kliks www.hyves.nl www.facebook.com
www.Facebook.com Kliks 3. Sociale Netwerksites Kliks www.hyves.nl www.facebook.com 4. Berichten en reacties Kliks www.hyves.nl www.facebook.com
Klik & Tik. Samen op ‘t web
Training voor trainers