TOTAALKUNSTWERK DE NOLLEN VAN DE WINT MUSEUM BELEIDSPLAN

TOTAALKUNSTWERK DE NOLLEN – VAN DE WINT MUSEUM BELEIDSPLAN

.

Kunst- en natuurproject De Nollen, R.W. van de Wint Stichting De Nollen, juni 2013

INHOUDSOPGAVE

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Inleiding. .................................................................... 5 Beleidsplan. ............................................................... 8 Museumregistratie. .................................................... 9 Doelstelling van Stichting De Nollen ........................ 10 Toekomstvisie ............................................................ 14 De collectie. ............................................................... 17 Openstelling voor het publiek .................................... 40 Bedrijfsvoering. ......................................................... 42 Marketing en Public Relations................................... 47 Financiën.................................................................... 56 Samenvatting. ............................................................ 59 Colofon. ..................................................................... 63

3

.

1

INLEIDING permanente plek gekregen. In dat jaar verscheen tevens een uitgebreide monografie R.W. van de Wint. Schilder, beeldhouwer, bouwer van Jacqueline van Koningsbruggen. In 2007 werd een tweede druk gepubliceerd. Het boek fungeert als het huidige standaardwerk dat veel informatie geeft over het oeuvre en de ideeën van Van de Wint.

In mei 2006 is Reindert Wepko (Ruud) van de Wint plotseling overleden in zijn geliefde duingebied De Nollen in Den Helder. Daar had hij zich in 1980 teruggetrokken, nadat hij het exposeren in verschillende Europese musea achter zich had gelaten. Op De Nollen concentreerde hij zich op het maken van schilderingen, beelden en bouwsels in samenhang met het duinlandschap. De Nollen werd zijn levenswerk. Stichting De Nollen beheert en exploiteert het project sinds 1981. Van de Wint is bekend door zijn schilderingen in de Tweede Kamer en de plafondschildering die hij op verzoek van Koningin Beatrix maakte in Paleis Noordeinde. Daarnaast heeft hij zo’n dertig monumentale sculpturen gerealiseerd, zoals De Tong in Flevoland, vijf beelden in Haarlemmermeer en Knowing by Heart op de oude Rijkswerf Willemsoord in Den Helder. Zijn autonome beelden leidde ook tot toegepaste werken, zoals stalen bruggen in het Duinpark in Den Helder. In 2002 werd een grote tentoonstelling van zijn werk georganiseerd in het Kröller-Müller Museum in Otterlo: R.W. van de Wint. Clairobscur. Zeven beelden. Twee beelden hebben toen in de museumtuin een

Vijfentwintig jaar lang heeft Van de Wint zich op De Nollen geconcentreerd op het creëren van de condities voor heel basale ervaringen van donker en licht, kleur, ruimte en maat, van verdieping en relativering. Op één minuut loopafstand van Station Den Helder Zuid bevindt men zich ineens in een ‘landschap van de verbeelding’ dat de blik op de werkelijkheid verscherpt. Wat begon als een artistiek experiment in dit oude, verwaarloosde binnenduingebiedje in Den Helder, groeide uit tot een ‘totaalkunstwerk’: het samenvoegen van schilderingen, sculpturen en bouwsels, half verborgen in het duinlandschap. 5

Uniek kunstproject Sinds 1987 kan De Nollen door publiek worden bezocht. Om het gunstige effect op het culturele klimaat van de Kop van Noord-Holland te vergroten en te bestendigen, zijn er ambitieuze plannen ontwikkeld voor de bouw van tentoonstellingsruimten en een ontvangstruimte voor publiek. Vier monumentale kunstwerken, die onderdeel uitmaakte van de tentoonstelling in het Kröller-Müller Museum, hebben inmiddels een permanente plaats gekregen op het terrein. Er wordt naar een museale status toegewerkt: in eerste instantie voor het ‘Totaalkunstwerk De Nollen’ zelf en in het verlengde daarvan voor het uitbreidingsplan met de tentoonstellingsruimten en ontvangstruimte voor publiek. Het uitbreidingsplan is onderdeel van het Totaalkunstwerk De Nollen, en heeft de voorlopige naam ‘R.W. van de Wint Museum’. Deze koers was al ingezet bij leven van Van de Wint. Zijn overlijden heeft de behoefte en noodzaak bespoedigd om het project meer en beter te ontsluiten voor publiek.

De Nollen is een voor Nederland absoluut uniek kunstwerk met een museaal karakter in een gebied met hoge cultuurhistorische en aardkundige waarden. Het is te vergelijken met beeldentuinen bij musea zoals het Kröller-Müller Museum, of landschapsparken, als de tuin van Henry Moore in Engeland, van Eduardo Chillida in Spanje, van Claude Monet in Frankrijk, Park Middelheim in België, of Insel Hombroich in Duitsland. Vergelijkbaar zijn ook: Giardino dei Tarocchi in Italië van Niki de Saint Phalle, en de tuin van Daniel Spoerri in Toscane waar zijn beelden en installaties zijn gecombineerd met werk van andere kunstenaars. Als een van de weinige kunstenaarsinitiatieven heeft De Nollen overeenkomsten met de tuin ‘Little Sparta’ van Ian Hamilton Finlay in Schotland. Zowel voor Van de Wint als voor Finlay is de wijze waarop kunst en natuur elkaar aanvullen en versterken van groot belang. 6

‘Insel Hombroich’ Duitsland

‘Little Sparta’ Ian Hamilton Finlay, Schotland

‘De Nollen’ R.W. van de Wint 7

2

1

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

26

27

28

29

30

31

32

33

16

2

1

4

5

3 22

2

23

24

25

2 rietdak

7000 +p

kozijnen: staal, zwart gecoat

6

2

BELEIDSPLAN 2600+p

4

4

1

Na het overlijden van Van de Wint is De Nollen in een andere fase gekomen. Van de Wint werkte dagelijks aan één van de vele onderdelen van De Nollen en hij werkte jarenlang aan zijn schilderkunstige experimenten. Veel aandacht gaat nu uit naar het tonen en exploiteren van het project en de bekendheid ervan te verbreden onder alle lagen van de bevolking. Om een optimale ontsluiting van de collectie voor het publiek te bereiken, wordt naar een museale status toegewerkt.

p=0

3 3

5

1

5

Tot nu toe heeft het Nollenproject een kleinschalige exploitatie gehad. Doordat Van de Wint zich in 1980, vanwege het Nollenproject, had teruggetrokken uit de museumwereld, is sindsdien slechts een enkele keer werk door een museum aangekocht. Het project en het oeuvre van Van de Wint zijn daardoor nog niet erg bekend, terwijl het werk wel de kwaliteiten heeft, die om meer waardering vragen. Daarom is het van belang dat de toegankelijkheid voor het publiek wordt verbreed, en het oeuvre getoond kan worden in de tentoonstellingsruimten. Project en oeuvre krijgen dan meer bekendheid. De collectie en het documentatiearchief worden toegankelijk voor publiek en bezoekers, zodat er meer over het project wordt geschreven en gepubliceerd. Van een kleine organisatie zal het project uitgroeien tot een grotere organisatie. Dit beleidsplan is opgesteld voor een professioneel beleid en beheer.

Om de organisatie van Stichting De Nollen te professionaliseren en de publiekstoegankelijkheid te vergroten, heeft Stichting De Nollen een uitbreidingsplan opgesteld voor de publieksvoorzieningen om De Nollen beter onder de aandacht te brengen van een groter publiek. Het uitbreidingsplan behelst in totaal de bouw van een grote tentoonstellingsruimte, een ontvangstruimte, een werkplaats/depot, een ondersteunende horeca voorziening en twee gastenverblijven. De bouw is in 2012 gestart dankzij bijdragen van de provincie Noord Holland, de gemeente Den Helder, het Waddenfonds, Mondriaanfonds, Bouw en Cultuurfonds en ABP fonds. 8

3

MUSEUMREGISTRATIE

Het bestuur van Stichting De Nollen heeft in juni 2006 een aanvraag gedaan voor museumregistratie. De Landelijke Adviescommissie Nederland Museumregister heeft op grond van de huidige informatie de registratie van De Nollen als museum nog in behandeling. De museumregistratie betreft in eerste instantie De Nollen als Totaalkunstwerk. Dat is de kern van het hele project en hierin bevindt zich ook de kerncollectie: het duinlandschap draagt dertig projecten bestaande uit bouwsels met schilderingen aan de binnenzijde, grote stalen sculpturen, kleine sculptuur in het landschap, schaalmodellen, schilderijen en tekeningen. Een essentieel en uniek aspect is dat het landschap zelf een cruciaal onderdeel is van het totale kunstwerk. Het is als een geheel door Van de Wint gecomponeerd. Zonder de ervaring van het landschap is ook de kunst niet te ervaren. Het landschap is als zodanig ook een kunstwerk. De grond is eigendom van Stichting De Nollen. De Gemeente Den Helder heeft de grond in oktober 2004 verkocht aan de stichting. Het uitbreidingsplan van de tentoonstellingsruimten, ontvangstruimte, werkplaats/depot, ondersteunende horeca voorziening en gastenverblijven wordt onderdeel van het Totaalkunstwerk De Nollen. De museumregistratie is in eerste instantie gericht op de huidige situatie van het Totaalkunstwerk De Nollen waar het uitbreidingsplan met het ‘R.W. Van de Wint Museum’ aan wordt toegevoegd. 9

4

f. samenwerking met de overheid op het gebied van natuur, land schapsbescherming, cultuurhistorie en milieu; g. het samenwerken met andere organisaties werkzaam op het gebied van natuur, landschapsbescherming, cultuurhistorie en milieu, en voorts al hetgeen met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin van het woord.

DOELSTELLING VAN STICHTING DE NOLLEN

Stichting De Nollen is opgericht in 1981 voor onbepaalde tijd. De stichting heeft de volgende doelstellingen vastgelegd in haar huidige statuten (volgens de laatste statutenwijziging van 23 juli 2007): (artikel 2) 1. het helpen bevorderen en begeleiden van de uitvoering en de ex ploitatie van het schilderkunstig project van Rudi van de Wint, in het duingebied “ De Nollen” te Den Helder; 2. de uitvoering van landschapsontwikkeling en – beheer en behoud van natuurschoon van binnenduingebied “De Nollen”, bij welke uitvoering ondermeer behoren landschapsonderhoud met inachtne ming van de overige doelstellingen van Stichting De Nollen.

Stichting De Nollen heeft momenteel de volgende bestuurssamenstelling: De heer J.P. van de Wint (voorzitter), de heer drs. J.F.M.M. Goossens (plaatsvervangend voorzitter), de heer Prof. C. Blok (secretaris), de heer H. Blom (penningmeester) en de heer Ir. M. Veen Beheer: R.W. van de Wint BV De stichting wordt ondersteund door een Comité van Aanbeveling: De heer mr. drs. L.C. Brinkman, De heer dr. E.J. van Straaten, De heer drs. G.A. van Tuyl, De heer drs. J. Wallage

(artikel 3.) De stichting tracht haar doel te bereiken door de volgende met elkaar samenhangende en versterkende middelen: 1. a. het in eigendom of zakelijk genotsrecht verwerven, pachten of huren van voor het doel geschikte registergoederen gelegen in de gemeente Den Helder; b. het bijeenbrengen van de benodigde middelen voor dat doel; c. de openstelling van de door de stichting beheerde terreinen voor het publiek; d. de realisatie en beheer van een museum; e. het geven van informatie en voorlichting en het betrekken van de bevolking van Den Helder bij de doelstelling van de stichting;

TOTAALKUNSTWERK DE NOLLEN R.W . VAN DE WINT Openingstijden: do vr za zo 10.30 - 17.00 uur bezichtiging altijd onder begeleiding van een gids, 11.00, 13.00 en 15.00 uur Burg. Ritmeesterweg 1, Den Helder 0223 660200 www.projectdenollen.nl

10

Van de Wint heeft altijd aan zijn kunstproject gewerkt met de bedoeling het voor zeer lange tijd in stand te houden als totaalkunstwerk en te tonen aan publiek. Dat zijn ook de belangrijkste doelstellingen van de Stichting De Nollen. Door het plotselinge overlijden van Van de Wint is de stichting zich nog meer bewust van deze taak. Het project zal worden voortgezet en voltooid, voor zover dat mogelijk is, op basis van zijn documenten en tekeningen. De stichting bewaart en bewaakt dit culturele erfgoed.

Het stichtingsbestuur onderschrijft de ICOM-definitie uit 1974: “Een museum is een permanente instelling ten dienste van de gemeenschap en haar ontwikkeling, toegankelijk voor het publiek, niet gericht op het maken van winst, die de materiële getuigenissen van de mens en zijn omgeving verwerft, behoudt, wetenschappelijk onderzoekt, presenteert en hierover informeert voor doeleinden van studie, educatie en genoegen.” Eigendom De stichting is eigenaar van de gronden en de nieuwbouw. De kunstwerken en schilderijen zijn eigendom van de R.W. van de Wint Holding. Het landschap, de nieuwbouw, de kunstwerken en de schilderijen vormen tezamen de kerncollectie. De stichting heeft, deels betaald met subsidie van Europa, gemeente Den Helder en het Regionaal Economisch Stimuleringsprogramma Kop & Munt, in 2004 het gehele duinterrein van De Nollen in eigendom verworven. Wat de ‘roerende’ kunstwerken betreft, heeft Van de Wint deze vanaf de oprichting van De Nollen (1981) aan Stichting De Nollen in bruikleen gegeven om ze te tonen aan publiek.

Het belang van De Nollen als kunstproject is onomstreden binnen de kunstwereld in Nederland. Het belang is (inter)nationaal. Dit wordt onderstreept door tal van toonaangevende museumdirecteuren en andere kenners van het werk van Van de Wint, alsmede door de publicaties van de laatste jaren. In het bij Hazan uitgegeven boek L’artiste contem- porain et la Nature. Parcs et Paysages Européen (2007) geschreven door Colette Garraud (universiteit Sorbonne, Parijs), is De Nollen uitgebreid opgenomen. Dit betekent een internationale erkenning van De Nollen als een kunstwerk ‘in situ’. 11

Cultuurhistorische waarde Kunst- en natuurproject De Nollen bevindt zich in het gelijknamige oude ‘oogduingebied’ aan de zuidrand van Den Helder. Het gebied is een zeldzaam element in het Nederlandse landschap, omdat er nergens meer een zo ver landinwaarts gelegen oogduincomplex bestaat. Een ‘nol’ is een opgewaaide zandheuvel of klein stuifduintje. Het grootste deel van het gebied is dan ook door wind en zee gevormd. In dit oude gebied bevinden zich vijfentwintig bunkers uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog, behorend tot de Stelling van Den Helder. Het gebied ten zuiden van De Nollen is lange tijd in gebruik geweest voor bollenteelt. De zuidkant is de enige rand langs De Nollen waar het open landschap bewaard is gebleven. In plaats van woningbouw, zoals de gemeente Den Helder eerst van plan was, is het zuidelijke deel nu ingericht als natuurgebied naar ontwerp van R.W. van de Wint dat op het karakteristieke oude nollenlandschap aansluit. Stichting De Nollen heeft hiervoor het eerste initiatief genomen.

De Nollen is de afgelopen 25 jaar door Van de Wint herschapen tot een grootschalig kunstproject, waarbij de bunkers en vestingwerken en het omliggende landschap onderdeel zijn geworden van de kunstwerken die erin zijn geplaatst. Van de Wint realiseerde er sculpturen en bouwsels die, evenals de bunkers, half ondergronds in het landschap verborgen liggen. Door de integratie van kunst, natuurgebied en de markante bunkers heeft het gebied een nieuwe betekenis gekregen. Zo zijn bunkers gebruikt voor schilderingen en kunstinstallaties, en zijn kunstwerken in het landschap geplaatst. 12

Nollenlandschap op Terschelling

Het inrichtingsplan heeft de naam ‘De natuur als kunstwerk’ gekregen. Landschap Noord-Holland heeft voor het ontwerp subsidie ontvangen in het kader van Culturele Planologie. De kwaliteiten van het voormalige Waddengebied met het militaire verleden en de nieuwe vormgeving van het landschap zijn behouden, versterkt en vernieuwd. De locatie van de tentoonstellingsruimten en het bezoekerscentrum kon door deze grondverwerving gewijzigd worden. In plaats van ten noorden van De Nollen komen deze gebouwen nu ten zuiden van De Nollen aan de Burgemeester Ritmeesterweg (toegangsweg naar Station Den Helder Zuid). De situering van de grote tentoonstellingsruimte en het bezoekerscentrum ligt thans mooi landschappelijk ingebed in het midden van het oude en nieuwe nollenlandschap. Niet alleen de ligging, ook de arsenaalvorm van de gebouwen is te vergelijken met het nieuwe Museum Belvedère, op Landgoed Oranjewoud te Heerenveen. De aantrekkingskracht op publiek en de uitstraling die dit museum binnen de provincie, maar ook nationaal heeft, mag tevens worden verwacht bij het ‘R.W. van de Wint Museum’.

Inbedding in Nollenlandschap Er deed zich een uitzonderlijke kans voor om samen met LandschapNoord-Holland en met steun van de gemeente Den Helder, Provincie Noord-Holland en een omvangrijke Europese subsidie de gronden te verwerven. De vormgeving van het nieuwe nollenlandschap zelf is een unieke samenwerking op het gebied van landschapsontwikkeling tussen een natuurorganisatie en een culturele instelling. Het ontwerp van R.W. van de Wint en Landschap Noord-Holland voor de inrichting van de gronden ten zuiden van De Nollen, eigendom van Landschap Noord-Holland, is vlak voor het overlijden van R.W. van de Wint nog gepresenteerd aan de omwonenden.

13

5

TOEKOMSTVISIE Nieuwbouwplan

Tot nu toe zijn de kunstwerken en het terrein toegankelijk voor individuele bezoekers en kleine groepen, een viertal dagen in de week. Maar er zijn nauwelijks faciliteiten om grotere groepen op te vangen en te herbergen. Het ontsluiten van het terrein voor bezoekers vergt investeringen in de infrastructuur en de organisatie. Om het Nollenproject onder de aandacht te kunnen brengen van een groter publiek, heeft Stichting De Nollen het plan opgevat tot uitbreiding van de publieksvoorzieningen. Dit plan behelst de bouw van een grote tentoonstellingsruimte, een ontvangstruimte voor bezoekers, een werkplaats/depot, een ondersteunende horeca voorziening en twee gastenverblijven. Wanneer de bouw is afgerond, zal een feestelijke heropening plaatsvinden. Deze heropening, gepland in 2015 zal vergezeld gaan van een tentoonstelling en een uitgebreid naslagwerk over De Nollen.

De ontwerpen van de geplande gebouwen zijn – evenals alle andere kunstwerken op De Nollen – van de hand van Van de Wint. Zo is hun inpassing in het met zorg vormgegeven kunst- en natuurlandschap gewaarborgd. De vormgeving van de gebouwen is geënt op eerder werk van Van de Wint, dat tijdens de tentoonstelling in het Kröller-Müller Museum voor de museumentree stond. Het cortèn-staal, de perforaties en de zonlichtprojecties zijn terug te zien in het ontwerp van de gebouwen. Ook de Welstandscommissie heeft zich in zijn jaarverslag (2003) lovend uitgelaten over het ontwerp. De commissie vond het ontwerp “van zeer hoge kwaliteit” en noemde alle geplande gebouwen in esthetisch opzicht kunstwerken. Zij passen dan ook perfect in het uitgangspunt van een symbiotisch bestaan van kunst en natuur. 14

Het restaurant en de twee gastenverblijven hebben de typerende halfronde vormen die elders in het Nollengebied terugkomen: zij worden, in aansluiting op de ‘rietkoepels’ op De Nollen, ook afgedekt met riet. In twee bunkers op het terrein zijn beheerderwoningen gesitueerd, met als functie ‘toezicht op en beheer van het kunst- en natuurproject’. Het stichtingsbestuur is verantwoordelijk voor het aanstellen van een beheerder. Vanwege de afgelegen en geïsoleerde ligging van De Nollen is bewoning door middel van een beheerder een goede vorm om de bewaking van het gebied en de bescherming van de kunstwerken te waarborgen. Dit wordt onderstreept door het gemeentebestuur van Den Helder, in haar raadsbesluit van oktober 2001, betreffende een subsidie voor het kunst- en natuur, en woon-werk project De Nollen. Het beheer is in handen van de R.W. van de Wint BV. Toezicht en beheer wordt door de twee zoons en erfgenamen van R.W. van de Wint uitgevoerd.

Culturele en toeristische impuls voor Den Helder De Nollen wordt bezocht door een publiek dat uit geheel Nederland naar Den Helder komt speciaal om het kunstproject te ondergaan. De uitbreiding en ontsluiting van het Nollenlandschap voor het publiek, draagt bij aan een bijzondere, landschappelijke inbedding van het kunstproject De Nollen. Tevens betekent deze uitbreiding een erkenning en waardering van de bijzondere natuur- en cultuurhistorische waarde van het gebied. Door het bekrachtigen van De Nollen als buitengewone, culturele bezienswaardigheid, wordt de culturele en toeristische waarde van Den Helder belangrijk vergroot, wat meer publiek naar Den Helder zal brengen. Zo kan een divers aanbod aan cultuur ontstaan. Het is tevens een belangrijke publieke voorziening die de culturele infrastructuur in ‘de Kop’ versterkt. 15

Realisatie van de plannen voor De Nollen betekent een belangrijke culturele impuls voor de kop van Noord-Holland. Zoals in diverse landelijke onderzoeken steeds weer is geconstateerd, is het kunnen bieden van een cultureel voorzieningenpakket van onmisbare waarde als een gemeente in aanmerking wil komen als gewilde vestigingsplaats voor wonen en werken. Hoe diverser het cultureel aanbod, des te aantrekkelijker een gemeente wordt. Uit recente onderzoeken blijkt dat “de economie cultureel wordt en de cultuur commercieel”. Het creëren van een cultureel klimaat in een stad trekt zowel toeristen als bewoners en bedrijven. Met creatieve initiatieven wordt de lokale economie versterkt en het imago van je stad verbeterd. Cultuur zal in de toekomst een bron van vernieuwing voor de identiteit van steden worden. Den Helder kan een optimale bijdrage aan de culturele infrastructuur van de Kop van Noord-Holland leveren wanneer zij zich in haar cultuuraanbod onderscheidt van andere steden. Met een buitengewone trekker als De Nollen kan ook Den Helder zichzelf op de kaart zetten bij zowel cultuurtoeristen en bedrijfsleven als toekomstige inwoners. 16

6

DE COLLECTIE

Het duinlandschap draagt dertig projecten bestaande uit monumentale bouwsels met schilderingen aan de binnenzijde, grote stalen sculpturen, kleine sculpturen in het landschap en schaalmodellen. Voorts bestaat de collectie uit schilderijen, en tekeningen. Dit bevindt zich allemaal op De Nollen, is grotendeels aan het landschap verbonden en behoort tot de kerncollectie van het Totaalkunstwerk De Nollen. Het landschap is door Van de Wint op diverse plekken vormgegeven, en behoort onlosmakelijk tot het totaalkunstwerk en daarmee tot de kerncollectie.

17

De kerncollectie De Nollen: totaalkunstwerk van R.W. van de Wint met beelden, bouwsels en schilderingen opgenomen in het duinlandschap (15 hectare):

Beeld 3, 1997-2002, cortèn-staal, 400 x 1085 x 250 cm was onderdeel van de tentoonstelling R.W. van de Wint. Clair-obscur. Zeven beelden Kröller-Müller Museum, 29 juni 2002 – 11 november 2002 (is in 2005 op De Nollen herplaatst) 18

Beeld 4, 1999-2002, cortèn-staal, 360 x 850 x 360 cm was onderdeel van de tentoonstelling R.W. van de Wint. Clair-obscur. Zeven beelden Kröller-Müller Museum, 29 juni 2002 – 11 november 2002 (is in 2005 op De Nollen herplaatst) 19

Beeld 5, (1989) 2002, cortèn-staal, elk deel 400 x 480 x 60 cm was onderdeel van de tentoonstelling R.W. van de Wint. Clair-obscur. Zeven beelden Kröller-Müller Museum, 29 juni 2002 – 11 november 2002 (is in 2005 op De Nollen herplaatst) 20

Beeld 6 1998-2002, corten-staal, 450 x 1420 x 930 cm De vouwen in de reusachtige vorm laten een harmonica- of zigzagpatroon zien. Het beeld nodigt uit eromheen te lopen en voortdurend van standpunt te veranderen. De sterke relatie tussen sculptuur en ruimte geeft een surreële ervaring bij de kijker. De sculptuur is geplaatst op een draaikrans zodat het traag rond kan draaien op de met corten-staal beklede bunker. Daardoor neemt het gekartelde beeld ieder moment van de dag een andere gedaante aan. (Is in 2012 op De Nollen geplaatst) 21

Tempestas, 1999-2002, koper, 3 delen: 1000 x 100 x 100 cm (in 2005 op De Nollen geplaatst) 22

Eidolon (de kelk) (1993) 1998-2006 corten-staal 700 cm (boven 1050 x 1370 cm, onder 610x 830 cm) De trechtervorm verwijst naar (delen van) de ellips, het gotische trechterof kelkgewelf en naar het kapiteel van een zuil. In de kelk hangt één schilderij.

23

Aether II (Aether I, 1982 – 1984) (Aether II, 1994 – 2006) cortèn-staal, metaal, olieverf op doek, 900 x 700 x 700 cm te betreden via trap, aan binnenzijde een olieverfschildering 24

Eclips, De Nollen, 1993, cortèn-staal en gemengde technieken, 450 x 150 x 150 cm (aan de binnenzijde van dit bouwsel is een opname van een totale zonsverduistering te zien) 25

Ventus, (1999) 2004 cortèn-staal 800 x 50 x 50 cm 26

Stoomhuisje, (1993) 2007 cortèn-staal, diverse materialen 1000 x 150 x 500 cm 27

Vergilius, (1980) 1985, beton, metaal, olieverf op doek elke vleugel: 450 x 1000 x 710 cm

28

Sculptuurgroep, 1988-1995, ijzer, koperdraad (groen geoxideerd) 1000 x 70 x 70 cm, (vuurtoren), 1000 x 80 x 80 cm 29

Eidolon (rieten koepels) (1980) 1993. 1997- riet, cortèn-staal rieten koepels: 500 x 1000 x 570 cm (in de ene koepel wordt het project ‘gat in de wereld’ afgerond: je ziet via een trechter in de grond een sterrenhemel; in de andere koepel wordt een prisma geplaatst die het gebroken licht laat zien: het zonlicht dat door het prisma valt.)

30

Ondergrondse gang met kleine stalen koepel Tunnel Toegangspoort Argus Archimedus L’Ecriteur Model Kelk Model Aether II Model Tunnel Bloem Dante’s Breakfast Into the Dark Toilethuisje Kassahuisje Glazen atelier (voorlopige ontvangstruimte) Stalen piramide Mergel sokkel, zwarte sokkel Laantje met sculptuurmodellen 1991-2002, ijzer, cortèn-staal, koper, mergel: vijftien modellen van 14 x 14 x 20 cm tot 50 x 20 x 50 cm Al deze objecten staan buiten in het landschap

Verder behoort tot de collectie die zich op De Nollen bevindt: Het soortelijk gewicht van de lach (weegschaal) Kluwen (koperdraad) schilderijen, tekeningen, sculptuurmodellen,. (dit zijn meer dan duizend objecten) Documentatie De documentatie bestaat uit een dia- en fotoarchief, brieven en notities van Van de Wint. Van alle losse objecten is een inventarislijst gemaakt in december 2006. 31

32

Conservering van de projecten, beelden en schilderingen De monumentale bouwsels en beelden in het landschap, bevinden zich in de buitenlucht en zijn onderhevig aan natuurlijk verval. Echter, alle kunstwerken zijn gemaakt van duurzaam staal, zoals koper en cortènstaal. Deze materialen oxideren aan de oppervlakte. De oxidatielaag sluit de ‘huid’ van het staal voor verdere oxidatie af, waardoor het oxidatieproces bijna stilstaat. De enige conservering die Van de Wint toestaat is het gebruik van olie, zoals gekookte lijnolie, om bijvoorbeeld gewone ijzeren objecten te beschermen. Een laklaag wees hij om ethische redenen af. Dit is een nieuwe toevoeging aan het staal, dat het karakter van de staalsoort aantast en ‘afdekt’. Van de Wint heeft dit in zijn notities en correspondentie beschreven. De schilderingen in de bouwsels zijn op linnen aangebracht, op een speciale wand waarachter ventilatie plaatsvindt. Hiervoor is een advies gegeven door een professionele restaurator van de Rijksgebouwendienst. De collectie ‘losse’ schilderijen, tekeningen en sculptuurmodellen bevindt zich in goed geventileerde binnenruimten (bunkers) waarin zowel verwarming als verversing van lucht (ramen) aanwezig is. De ramen en deuren zijn beveiligd met stalen hekwerken. 33

‘R.W. van de Wint Museum’ Voor de bouw is op 29 maart 2006 de bouwvergunning afgegeven. De bouwvergunning werd in december 2010 onherroepelijk. De bouwtekeningen ‘fase 2’ werden definitief en in 2012 werd met de bouw gestart. Het bestuur wil het gehele museumcomplex ten zuiden van De Nollen bouwen.

In 2005 zijn reeds drie beelden uit de Kröller-Müller tentoonstelling in 2002 herplaatst op De Nollen. Het laatste beeld “Harmonica” is in 2012 herplaatst. In 2005 zijn afrondende werkzaamheden uitgevoerd aan het project Eidolon. Zo zijn de rietkoepels water- en winddicht gemaakt met een rieten dak en kunststofglazen koepels en heeft de Kelk een cortènstalen vloer gekregen en is een hekwerk geplaatst in de schilderijenruimte.

In een vleugel van het bijgebouw zal een constructieatelier worden ingericht. Dit atelier zal door de R.W. Van de Wint B.V. in gebruik worden genomen. De bedrijfsuitoefening zal uitsluitend de uitvoering van de ontwerpen van R.W. van de Wint betreffen al dan niet voor de realisatie van de projecten voor De Nollen. De B.V. zorgt ook voor het beheer en het onderhoud aan de opstallen, projecten, sculpturen en het landschap. De gastenverblijven en het restaurant vormen een essentieel onderdeel van het integrale kunst- en natuur- , werk- en woonproject. De gastenverblijven dienen voor geïnteresseerden, stagiaires, gastdocenten of medewerkers die voor kortere of langere tijd aan het project verbonden zijn. Deze gastenverblijven zullen in 2014 worden gebouwd.

De entree bij Station Den Helder Zuid zal worden verfraaid. Behalve de reeds geplaatste toegangspoort is ook een hek door Van de Wint ontworpen. Evenals de poort is het hek een toepassing van het kunstwerk dat in de beeldentuin van het Kröller-Müller Museum staat. Samen met lantaarnpalen en enkele banken en prullenbakken vormt dit ‘straatmeubilair’ een geheel. Daarnaast zal de samenwerking worden gezocht met de Nederlandse Spoorwegen voor het verfraaien van de halte Station Zuid waar de entree van De Nollen aan grenst. 34

Bruiklenen voor het museum Met verschillende collectioneurs zijn afspraken gemaakt betreffende het verlenen van een langdurig bruikleen aan Stichting De Nollen. De kerncollectie is als substantieel deel eigendom van de R.W. van de Wint Holding. Dit is inhoudelijk ook de kern van het Totaalkunstwerk De Nollen. De bruiklenen voor het museum voldoen aan de eis van een periode van 25 jaar of langer. Er wordt gestreefd naar langdurige bruiklenen. Zo levert collectioneur dhr. P. A. de Jong een belangrijke bruikleen, met ruim vijftig schilderijen en werken op papier, dat een dwarsdoorsnede geeft van de ontwikkeling van het werk van R.W. van de Wint. Daarnaast is ook de mogelijkheid van bruiklenen bij andere collectioneurs, musea en Instituut Collectie Nederland onderzocht. Voor alle partijen geldt dit tegen nader te omschrijven voorwaarden zoals de afspraak dat geen van deze partijen zonder toestemming van de andere partij schilderijen kan vervreemden tijdens de duur van de bruikleen, en dat de stichting als hoeder van deze schilderijencollectie zal mogen publiceren over deze collectie en op andere wijze naar buiten mag brengen.

Tentoonstellingsbeleid voor het museum Naast De Nollen als één totaalkunstwerk bestaat het oeuvre van R.W. van de Wint uit een zeer omvangrijke collectie van werken. Deze collectie is in bezit van de R.W. van de Wint Holding. Verschillende musea in Nederland hebben eveneens werk van Van de Wint in bezit, evenals het Instituut Collectie Nederland, collectioneurs, bedrijven en particulieren.

De erven Van de Wint zullen via de R.W. van de Wint Holding een nieuwe bruikleenovereenkomst sluiten met Stichting De Nollen betreft de schilderijencollectie die zij in bezit hebben en die bestaat uit grote schilderijen, enkele honderden gouaches en aquarellen, en kleine en grote sculpturen. Het is ook in lijn met de intenties van Van de Wint die zijn werk in het tentoonstellingsgebouw op De Nollen wilde tonen, om de relaties met de schilderkunstige projecten zichtbaar te maken. Veel schilderijen en gouaches zijn namelijk voorstudies voor deze bouwsels en ook in het atelier op De Nollen vervaardigd. Daar hebben zij jaren gestaan en werden getoond aan publiek. Vanwege een renovatie aan het atelier, waren ze naar zijn werkplaats verplaatst. Deze schilderijen hebben een sterke relatie met de bouwsels op De Nollen.

Vanaf de jaren zestig, maar ook zijn vroege werk uit de jaren vijftig heeft een grote kwaliteit, is het oeuvre opgebouwd en bestaat uit: --schilderijen (olieverf, van 10 x 15 cm tot 4000 x 5000 cm) --performancefoto’s en affiches --tekeningen --gouaches --pastels (pastelkrijt op papier) --modellen, maquettes voor bouwsels (voorstudies voor de bouwsels op De Nollen) --kleine sculptuurmodellen --litho’s --aquarellen 35

Het tentoonstellingsbeleid zal enerzijds vanuit het karakter van de collectie tot stand komen en anderzijds zal er worden gereageerd op actuele tendensen, zoals bijvoorbeeld een herwaardering van de kunst uit een bepaalde periode, de sculpturale waarde van architectuur, kunst in de openbare ruimte etc. Ook zullen er vanuit specifieke thema’s uit het oeuvre van Van de Wint tentoonstellingen worden georganiseerd. Het oeuvre van Van de Wint heeft zeer veel raakvlakken voor een divers tentoonstellingsbeleid. Daar Van de Wint zich vanaf 1980 heeft teruggetrokken op De Nollen en pas weer interesse had in het tonen van werk in een museum in 2002 (Clair-obscur, zeven beelden in het Kröller-Müller Museum) is zijn collectie van losse werken tot op heden nauwelijks aan een publiek getoond. Wel stelde hij regelmatig zijn atelier op De Nollen open voor publiek waar een omvangrijke collectie schilderijen te zien was. Het tentoonstellingsbeleid zal zich daarom de eerste jaren geheel concentreren op het oeuvre van Van de Wint. Dat zal tevens van blijvende betekenis zijn in het tentoonstellingsbeleid voor het ‘R.W. Van de Wint Museum’. Na enkele jaren zullen ook groepstentoonstellingen plaatsvinden op basis van gelijkwaardige kwaliteit en verwantschap tussen het oeuvre van Van de Wint en andere, internationaal bekende, kunstenaars. Van de Wint opereerde tot aan het eind van de jaren zeventig internationaal. Zijn werk was geliefd in Italië en Duitsland. Het oeuvre van Van de Wint past in een internationale context. De groepstentoonstellingen kunnen een internationaal belang krijgen en/of als co-producties ook aan buitenlandse musea worden verkocht of uitgewisseld. Hierbij kan worden gedacht aan groepstentoonstellingen waarbij het werk van Van de Wint uitgangspunt is: --architectuurmodellen, onder andere Thomas Schütte --Nederlandse schilderkunst, onder andere Toon Verhoef, J.C.J. van der Heyden, Armando, Robert Zandvliet --Schilderkunst jaren ’70-’80, onder andere Gerhard Richter --hedendaagse beeldhouwers, onder andere Richard Serra, Richard Deacon

Programmering Het doel is om naast het Totaalkunstwerk De Nollen, dat een eenheid vormt met een permanent karakter, een dynamisch tentoonstellingsbeleid te voeren met als uitgangspunt het oeuvre van Van de Wint. Met wisselende tentoonstellingen met bepaalde thema’s, zal de collectie zich kunnen blijven verlevendigen. Daarbij wordt bijvoorbeeld gedacht aan de schilderijen uit de series ‘de kruiscomposities’, ‘de wade’ , ‘het oog’ en ‘eclips’, architectuurmodellen of tekeningen, of bijvoorbeeld de nooit eerder getoonde 126 studies voor een plafondschildering in het Mauritshuis. Met deze collectie krijgt het museum een helder en sterk profiel. Niet zozeer vanwege het feit dat het museum de collectie van één kunstenaar als basis heeft, maar juist vanwege de grote diversiteit van het oeuvre van Van de Wint. Het wisselende expositiebeleid en Totaalkunstwerk De Nollen zullen elkaar versterken, omdat beide anders van karakter zijn en een ander uitgangspunt hebben. De collectie onderscheidt zich van andere collecties, daar het om het unieke oeuvre van Van de Wint gaat, waarvan elders in Nederland slechts op enkele plekken iets te zien is (zoals de tekeningen en schilderijen). 36

Uitgangspunten zijn: --inhoud van het oeuvre --publieke aantrekking --daarnaast zal het verstrekken van informatie en het openstellen van het archief ten bate van onderzoek naar het werk van Van de Wint van belang zijn Publiciteit Collectievorming en depotfunctie Van elke tentoonstelling wordt een catalogus gemaakt. Daarnaast zullen bij de tentoonstellingen lezingen worden georganiseerd om het debat en de discussie met publiek over kunst levendig te houden. Voor het maken van catalogi en lezingen heeft de stichting zelf de kwaliteiten in huis (kunsthistorie, fotografie, kleinschalige drukkerij), maar zal daar ook gastschrijvers en gastsprekers voor uitnodigen om het debat te verbreden. Met persberichten en publicaties zal de aandacht van de kunstmedia bij elke tentoonstelling worden geactiveerd. Voor de openingen van de tentoonstellingen zal gebruik worden gemaakt van het uitgebreide adressenbestand van Stichting De Nollen dat door de jaren heen is opgebouwd.

Een verzameldoelstelling is niet eerder het beleid van Stichting De Nollen geweest. Tijdens het leven van Van de Wint ging alle aandacht uit naar het tot stand brengen van kunstwerken. Nu gaat alle aandacht uit naar het tonen van het werk in een (kunsthistorisch) kader. Het Nollenproject is de plek bij uitstek om schilderijen, tekeningen en sculpturen te tonen die zich elders bevinden. Van de Wint wilde zelf graag dat deze werken ‘een geweldige eenzaamheid uitstralen’ omdat ze ‘eigenlijk terugverlangen naar de plek waar ze zijn ontstaan’. Het liefst wilde hij al het werk uit zijn oeuvre op De Nollen samenbrengen. 37

Collectievorming zal dan ook gericht zijn op het oeuvre van Van de Wint. De stichting zal actief, daar waar dat mogelijk is, werk uit het oeuvre van Van de Wint, bijvoorbeeld uit legaten, trachten te verwerven voor haar collectie. Afstoten is niet aan de orde, want dat zou in strijd zijn met het doel van de collectievorming, namelijk een zo breed mogelijk beeld laten zien van de ontwikkeling van het oeuvre van Van de Wint. Het verzamelbeleid zal zich alleen richten op het oeuvre van Van de Wint. Bruiklenen van musea en particulieren, voor tijdelijke tentoonstellingen, zijn eveneens mogelijk. Stichting De Nollen zal een apart fonds oprichten voor het verwerven van de financiële middelen om werk van Van de Wint aan te kopen. Daarnaast heeft het museum een belangrijke depotfunctie voor de collectie. Vanuit de depotfunctie kan ook gedacht worden aan bruiklenen aan andere musea waarbij de ruimere bekendmaking van het oeuvre van Van de Wint voorop staat.

Presentatie Bij het inrichten van de tentoonstellingen zullen de eerste jaren professionals met ervaring worden betrokken, zoals Evert van Straaten (oud directeur van het Kröller-Müller Museum) en Gijs van Tuyl (oud directeur van het Stedelijk Museum). Beide zijn vertegenwoordigd in het Comité van aanbeveling van Stichting De Nollen. Daarnaast hebben de Stichting De Nollen en de familie van Van de Wint door de jarenlange samenwerking met Van de Wint inzicht in de wijze van presenteren zoals Van de Wint dat op zijn atelier en in de presentatieruimte van De Nollen uitvoerde. 38

Collectieregistratie en documentatie Onderzoek Alle kunstwerken die zich op De Nollen bevinden zijn vastgelegd in een inventarislijst. Deze bevat nog geen systematiek en uitgebreide gegevens over de staat waarin de voorwerpen zich bevinden ontbreken nog. De directie gaat hiervoor studenten van universiteiten en hogescholen, of van een museumopleiding, benaderen die hier hun stage mee kunnen vervullen. De verwachting is dat al het werk binnen een jaar uitgebreid kan worden geïnventariseerd.

Juist omdat het werk van Van de Wint zich zo heeft geconcentreerd rondom zijn Nollenproject, is het minder voor de hand liggend zijn werk te onderzoeken via grote musea elders in Nederland. Daarom zal het Nollenproject een belangrijke functie krijgen voor het openstellen van het archief voor studenten en promovendi om onderzoek te kunnen doen. Dit zal vanuit de stichting ook worden gestimuleerd. 39

7

OPENSTELLING VOOR HET PUBLIEK

De Nollen is momenteel van 1 april tot en met 31 oktober elke donderdag, vrijdag, zaterdag en zondag te bezichtigen. De bezichtiging is onder begeleiding van een gids. De voorlopige, glazen, ontvangstruimte is gehele dagen open. Er is een zomeravondopenstelling van mei tot augustus. Voor groepen van minimaal 10 personen is het project elke dag op afspraak, het gehele jaar te bezichtigen. Per dag kunnen zes rondleidingen worden georganiseerd: dit kan op termijn uitgroeien tot acht per dag, bij vier vaste dagen betekent dit 32 rondleidingen per week; bij 15 deelnemers betekent dit maximaal 480 bezoekers per week en bij 20 deelnemers maximaal 640 bezoekers per week. Bij een openstelling van 7 maanden betekent dat 19.500 bezoekers per jaar. Ook zal het aantal opengestelde dagen worden uitgebreid. Er zal via tentoonstellingsagenda’s, advertenties, publicaties en verspreiding van folders meer bekendheid worden gegeven aan de openstelling. De tentoonstellingsruimten zullen het gehele jaar door, zes dagen per week, worden opengesteld voor het publiek, daar deze niet seizoensgebonden zijn. Het aantal bezoekers moet dan groeien naar 25.000 per jaar. Uiteindelijk is het nodig om een vaste groep van tenminste 20 mensen voor de begeleiding van de openstelling te hebben. Deze mensen moeten door de staf worden geselecteerd en wegwijs gemaakt, zodat hun verhaal geheel strookt met wat Van de Wint wilde uitdragen en zij de sfeer van De Nollen als bijzonder kunstproject kunnen vertolken. Van de Wint hechtte veel waarde aan het symbool van de gids, iemand die de beschouwer begeleidt op zijn wandeling langs de projecten. Toch hoeven bezoekers zich niet meer aan te melden, maar kunnen naar De Nollen komen gedurende de gehele dag dat het project open is (do-vr-za-zo). Dan zullen er op gezette tijden rondleidingen starten. Het bezoekersaantal is sinds 2006 met 50 % gestegen. De verwachting is dat deze groei zal doorzetten. Gelijk met de groei zal het project meerdere dagen per week open gaan. 40

Communicatie Het uitbreidingsplan betekent een startsein tot verbreding van de communicatie rondom De Nollen. Door het accentueren van het ingangsgebied, het aanbrengen van duidelijke informatieborden bij de ingang en bij Station Den Helder Zuid en het bestendigen van de informatiestroom naar het publiek via de Helderse VVV en andere communicatiekanalen, zal het Nollenproject nog meer actief onder de aandacht worden gebracht. Ook is educatief lesmateriaal voor scholen opgezet en worden educatieve programma’s voor volwassenen ontwikkeld. Hiermee kunnen ook niet kenners het werk van Van de Wint leren kennen en begrijpen, en kan de kunsthistorische context waarin dit werk tot stand is gekomen, worden toegelicht.

Voor scholieren is een speciaal programma opgesteld in samenwerking met kunsteducatiecentrum Triade in Den Helder. Voor de bewoners van Den Helder worden open dagen en extra natuurexcursies georganiseerd om hen meer te betrekken bij het project. Ook zijn er stages mogelijk, bijvoorbeeld via het Regionaal Opleidings Centrum waar Stichting De Nollen momenteel mee samenwerkt voor stageplaatsen. Toegangsprijs

Uitgebreide website

De entreeprijs is op € 10,-- vastgesteld tot het moment van opening van de nieuwe ontvangstruimte. Daarna kan de toegang eventueel worden verhoogd. Voor scholieren/studenten is de entreeprijs gehalveerd, namelijk € 5,-- om jonge mensen te stimuleren om naar kunst te komen kijken. De ‘Museumjaarkaart’ is inmiddels voor De Nollen van toepassing.

Voor goede communicatie en het bereiken van een breed publiek is een uitgebreide website die voortdurend wordt geactualiseerd van essentieel belang. De site zal op termijn opnieuw vernieuwd worden. Zie www.projectdenollen.nl. 41

8

BEDRIJFSVOERING

Bestuur en directie van Stichting De Nollen Het algemeen bestuur onderstreept het (inter)nationale belang doordat het breed nationaal van samenstelling is, met daarin mensen van naam en faam in de culturele en de bestuurlijke sector. Voor de regionale ondersteuning zijn ook bestuurders uit de regio in het bestuur opgenomen. R.W. van de Wint BV zorgt voor het beheer. Zij hebben de centrale organisatie van De Nollen: onderhoud, renovatie, ontwikkeling, personeel, administratie, betalingen, publiciteitsmaterialen, genereren van free publicity, verstrekken van informatie (over openingstijden, groepen, ontvangsten etc), samenwerkingen met derden in Den Helder en elders, contacten met de buurtinstellingen, reguliere contacten met ambtenaren van de gemeente en de provincie etc. Daarnaast houden de stichting en de BV zich bezig met kunsthistorische zaken rondom het werk van Van de Wint en rondom De Nollen (waaronder inhoudelijke informatiematerialen en educatief materiaal). J.P. van de Wint richt zich op het fotograferen van het werk en het vormgeven en drukken van het publicatiemateriaal en de natuurexcursies en de voorbereiding daarvan. Deze inhoudelijke werkzaamheden zijn belangrijk voor het documenteren en conserveren van het werk, en zal uitmonden in een oeuvre-expositie over het werk van Van de Wint.

De BV is tevens verantwoordelijk voor het landschapsbeheer, het aanbrengen van de maaipatronen en het toezicht op, en de verzorging van de grazers: enkele paarden en pony’s. Vrijwilligers De BV is verantwoordelijk voor de vrijwilligersorganisatie. Zij is verantwoordelijk voor het werven en aansturen van een groep vrijwilligers die de bezoekers van De Nollen ontvangen en rondleiden. Het streven is de groep vrijwilligers voor de rondleidingen, vanaf 2015, zo te professionaliseren (zij werken met een vrijwilligerscontract) dat uit hun midden een coördinator wordt aangesteld die de rondleidingen zelfstandig kan organiseren. 42

Comité van Aanbeveling

Samenwerkingsverbanden

Een Comité van Aanbeveling is een belangrijk gezichtsbepalend instrument in de geldwerving. Voor een breed draagvlak is het van belang gebleken een breed Comité in het leven te roepen met mensen uit het bedrijfsleven (oud én nieuw), uit de kunstwereld én uit de overheidssfeer. Het betreft mensen uit zowel landelijke als regionale kring, die inmiddels allen hebben toegezegd.

De samenwerkingsverbanden die er nu ook al zijn voor De Nollen zullen worden uitgebreid voor het ‘R.W. Van de Wint Museum’. --non-profit organisaties zoals landschapsorganisaties en werkgelegenheidsprojecten --bedrijfsleven: bijzondere ontvangsten voor bedrijven bij de opening van speciale tentoonstellingen, de ontvangstruimte aanbieden voor speciale gelegenheden van bedrijven; werk in bruikleen geven aan bedrijven met bijzondere kunstcollecties in ruil voor donaties/financiering --kunstacademies/universiteiten: studenten de mogelijkheid bieden rondleidingen en lezingen te geven en daarmee hun kunst beschouwende kanten te versterken

Met dit Comité wordt het belang en draagvlak van de geldwervingsactie onderstreept en ondersteund. Door middel van persoonlijke aanbevelingsbrieven en/of citaten kunnen de Comitéleden in de publiciteitsmaterialen aangeven dat zij de realisatie van het Nollenproject een warm hart toedragen. 43

Provincie Drenthe

Daarnaast is het project “De Nollen Binnenste Buiten” opgesteld, waarvoor een subsidie is verkregen bij Provincie Noord-Holland in het kader van de deelverordening Museumondersteuning. Het doel van het project is de publiekstoegankelijkheid vergroten door verbindingen te leggen tussen de vaste collectie van het museum en de schilderingen en beelden die R.W. van de Wint buiten De Nollen heeft gemaakt. Hiertoe zullen duopresentaties worden gegeven op verschillende locaties buiten De Nollen en tevens op De Nollen zelf. Zo heeft in 2007 de tentoonstelling R.W. van de Wint De oneindige ruimte plaatsgevonden in Den Haag, naar aanleiding van het vijftienjarig bestaan van de schildering van Van de Wint in de plenaire zaal van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Verder zal er samenwerking worden gezocht met kunstinstellingen waar kunst en landschap een relatie hebben, zoals het Kröller-Müller Museum en Museum De Paviljoens in Almere, dat alle Land-Art projecten in Flevoland beheert. Ook wordt gestreefd naar samenwerking met andere Nederlandse toonaangevende musea.

Zo is er bijvoorbeeld een oplossing gezocht voor regulier onderhoud en beheer van het landschap van De Nollen. De kosten hiervoor lopen via de stichting. Om de kosten beperkt te houden wordt de samenwerking aangegaan met instellingen waarbij alleen de materiële kosten gelden omdat bijvoorbeeld stagiaires kunnen worden ingezet. Ook worden vrijwilligers en jongeren ingezet voor het onderhoud van het landschap en de opstallen.

44

Provincie Drenthe

De fondswerving is tot 2004 ad hoc gedaan door de Stichting. Met het aantreden van een nieuw bestuur is er meer lijn gekomen in de fondsenwerving. Sinds 2004 zijn er voor de grote investeringsprojecten (plaatsing en afronding van kunstwerken en van gebouwen) substantiële bedragen binnengehaald. De stichting is verantwoordelijk voor het vastleggen en implementeren van afspraken met sponsors en stichtingen voor deze investeringsprojecten. De stichting is ook verantwoordelijk voor de verwerving van subsidiebijdragen. Provincie Flevoland

45

Met de plannen voor het museumcomplex en het afronden van projecten op De Nollen is veel geld gemoeid. Een deel van de kosten is inmiddels gedekt door gelden van fondsen en sponsors, maar dit is niet voldoende. Met name voor de financiering van de noodzakelijke voorzieningen voor het publiek zijn aanvullende bijdragen van derden nodig. Wanneer alle plannen uitgevoerd kunnen worden zal dat De Nollen het cachet en de uitstraling geven, die horen bij een dergelijk bijzonder kunst- en natuurproject.

Samenwerking met sponsors Naast de directie, het stichtingsbestuur, leden van het Comité van Aanbeveling en tal van andere betrokkenen die De Nollen van harte ondersteunen en helpen bij het verzamelen van de benodigde gelden, zijn bijdragen van bedrijven en stichtingen noodzakelijk om de plannen te realiseren. Er zijn diverse stappen gezet voor het realiseren van meer lokaal draagvlak, en het betrekken van lokale mensen bij de organisatie en communicatie. Enkele belangrijke lokale ondernemers zijn verbonden als sponsor aan het project, zoals Den Helder Airport, Peterson BV, P.J.Boot Installatiebedrijf en Rabobank Noord-Holland Noord. Zij zijn daarmee ambassadeur van De Nollen en zorgen voor het nodige draagvlak en de bekendheid van De Nollen lokaal. Het betrekken van lokale en regionale bedrijven zal verder worden uitgebreid.

Daarom richten we ons onder meer tot het bedrijfsleven en particulieren uit Den Helder, maar ook daarbuiten. We richten ons tot een ieder die zich betrokken voelt bij het Nollenproject en wil helpen deze noodzakelijke voorzieningen te realiseren. De omschreven investeringen zijn gepland in de periode 2012-2015. Het museumcomplex en de projecten kunnen echter pas helemaal afgebouwd worden als de financiering rond is. 46

De ‘Club van Honderd’ is een initiatief uit 1993 van oud-kunstverzamelaar en oud-voorzitter van Stichting De Nollen Piet Cleveringa. Elk lid schenkt elk jaar € 500,-- voor een periode van drie of vijf jaar. Bij vijf jaar is een ‘lijfrente’-regeling mogelijk. Als tegenprestatie ontvangt men elk jaar een geschenk. Dat kan een litho, een schaalmodel, een bijzondere foto, etc. zijn. Het is van belang om een aparte groep te formeren die de verantwoordelijkheid krijgt om deze groep weer uit te laten groeien tot 100, en daartoe actief te gaan werven. Inmiddels is een lokale ondernemer gevraagd om deze club nieuw leven in te blazen en te zorgen dat deze club weer tot 100 leden uitgroeit. 9

MARKETING EN PUBLIC RELATIONS Teneinde de organisatie niet onnodig complex te maken is ervoor gekozen om de Club van 100 en de Vrienden onder de Stichting De Nollen (dus onder het bestuur) te laten vallen en geen aparte stichting op te richten. De mensen die gaan fungeren als ‘trekker’ van deze clubs noemen zich Vriendenbestuur maar vallen formeel onder de stichting.

Vrienden van De Nollen/ Club van Honderd De ‘Vrienden van De Nollen’ (€ 50,-- per jaar) en de ‘leden van de Club van Honderd’ (€ 500,-- per jaar) vormen een zeer divers gezelschap, van kleine kunstverzamelaars tot architecten en natuurliefhebbers. Alle leden worden elk jaar uitgenodigd op de ‘Nollendag’, of persoonlijk ontvangen. Ook worden er regelmatig nieuwsbrieven verstuurd. Stichting De Nollen heeft met het geld de mogelijkheid een aantal lopende kosten te betalen, maar vooral om elk jaar een klein projectonderdeel te realiseren of te voltooien. Het aantal ‘Vrienden van De Nollen’ groeit gestaag. Op termijn, zodra er meer publiciteit en bekendheid rondom De Nollen is gegenereerd, kan deze club nog verder worden uitgebreid.

Ook de Vriendenclub van De Nollen, inmiddels 80 leden, kan enkele honderden leden groot worden: bezoekers, verzamelaars en anderen die enkele malen per jaar worden uitgenodigd op De Nollen en die regelmatig informatie ontvangen, middels de fraai uitgegeven nieuwsbrief en de vrije toegangskaarten. Uit het team vrijwilligers zal een vaste coördinator worden aangewezen die de ‘Vrienden van De Nollen’ zelfstandig kan benaderen en informeren. 47

Samenwerking met natuurorganisaties Stichting De Nollen organiseert professionele natuurexcursies, onder leiding van Landschap Noord Holland. Met deze organisatie is ook al samengewerkt in verband met het inrichtingsplan voor het nieuwe nollengebied ‘nollen zuid’. Inmiddels is er een natuurkalender uitgegeven (‘Er op uit, de natuur in de Kop van Noord-Holland’) waarin de excursies van Stichting De Nollen en Landschap Noord Holland zijn opgenomen naast die van gespecialiseerde natuurorganisaties en in samenwerking met het VVV. Deze kalender verschijnt nu jaarlijks.

Educatie In 2005 is een speciaal programma ontwikkeld voor de jeugd; momenteel wordt al samengewerkt op lokale en regionale schaal met onderwijsinstellingen, om scholieren in klassikaal verband uit te nodigen voor een rondleiding en educatieprogramma. Voor het geven van inhoudelijke informatie rondom het oeuvre van Van de Wint en De Nollen worden momenteel nog meer educatieve programma’s ontwikkeld. Hiermee kunnen ook niet-kenners het werk van Van de Wint leren kennen en begrijpen en kan de kunsthistorische context waarin dit werk tot stand is gekomen, worden toegelicht

Activiteiten De Nollen wordt bezocht door een publiek dat uit geheel Nederland naar Den Helder komt om het unieke kunstproject te bekijken en te ondergaan. Bijzondere evenementen op De Nollen zijn belangrijk voor het aantrekken van dit publiek en voor het onderhouden van lokale contacten, voor het genereren van publiciteit, voor het uitnodigen van relaties (overheden, omwonenden, vrienden van De Nollen, de Club van 100, journalisten). 48

In het programma van het dagelijks bestuur is een lijst ontwikkeld met ideeën over dergelijke evenementen en publicitaire activiteiten, zoals het opleveren van een nieuw kunstwerk, het plaatsen van een beeldhouwwerk op het terrein, een tijdelijke tentoonstelling, een symposium of lezing. Er worden bijvoorbeeld in samenwerking met kunsteducatie- centrum Triade in Den Helder, dat tevens Lokaal Architectuur Centrum is, lezingen georganiseerd die in het teken staan van kunst en landschap: De Nollen en Land-Art en de nieuwe inrichting van het landschap van Nollen-Zuid. Wanneer er meer culturele evenementen zijn te bezichtigen in Den Helder, zal dat meer publiek naar Den Helder brengen. Er zal dan ook in de nabije toekomst nauw worden samengewerkt met andere culturele instellingen in Den Helder, zoals de oude marinewerf Willemsoord bij de haven van Den Helder en Kaap Helder. Samenhangend met Sail in Den Helder, Open Monumentendag en het Museum Weekend neemt De Nollen deel aan diverse manifestaties. Ook wordt er samengewerkt met de catering en evenementen tak van Schouwburg ‘De Kampanje’ en de ‘Helderse vallei. Zo ontstaat een divers aanbod aan cultuur binnen Den Helder en zal Den Helder zich op cultureel gebied sterker kunnen profileren. De verschillende culturele projecten beconcurreren elkaar niet, maar stimuleren elkaar, immers cultuur versterkt cultuur. Zodra de tentoonstellingsruimten gereed zijn, kan er een feestelijke opening plaatsvinden. Deze opening zal gepaard gaan met een tentoonstelling in de nieuwe ateliers en een uitgebreid boek over De Nollen. Dit boek wordt een vervolg op de succesvolle uitgave uit 2002: R.W. van de Wint. Schilder, beeldhouwer, bouwer, dat in april 2007 in herdruk is verschenen. Aan de opening van de ateliers, de tentoonstelling en het nieuwe boek zal landelijke bekendheid worden gegeven.

Wave, Den Helder

49

Nieuwsbrief 3

Nieuwsbrief 4

december 2006, Totaalkunstwerk De Nollen van R.W. van de Wint

Juni 2007, Totaalkunstwerk De Nollen van R.W. van de Wint

Stoomhuisje Nieuwe toegangspoort bij de entree

Communicatie rond De Nollen Het bestuur van Stichting De Nollen en betrokkenen realiseren zich inmiddels als geen ander hoe belangrijk positieve publiciteit is: voor het draagvlak, voor bezoekersaantallen, voor de fondswerving. Ook Van de Wint heeft altijd het belang van publiek en publiciteit onderschreven. Hij wist dat wanneer hij zijn belangrijkste werkzaamheden zou hebben afgerond dat dan steeds meer het accent op publiek en publiciteit zou komen. Het is van groot belang om regelmatig te communiceren over De Nollen: het bijzondere ervan, het aantal bezoekers van dat moment, bijzonder bezoek, plannen, ontwikkelingen, publicaties, publiciteit (zoals de weergave van artikelen in kranten en bladen etc).

Een regelmatige nieuwsbrief informeert nu sinds 2005 alle relevante doelgroepen over de achtergronden en voortgang van het project. Deze nieuwsbrief wordt regelmatig toegezonden aan de doelgroepen, waaronder belangrijke intermediairs, de pers, de politiek, gemeentelijke diensten, relaties van De Nollen, fondsen en alle andere prospects voor geldwerving. Er is een communicatieplanning gemaakt; deze wordt nu deels uitgevoerd door Stichting De Nollen, met behulp van enkele De Nollen goedgezinde specialisten met goede contacten in het veld.

Hiermee wordt niet alleen gezorgd voor meer bekendheid over De Nollen bij de doelgroepen, maar wordt het belang ook onderstreept. Inmiddels is dat met de open dagen voor het Helderse publiek al gebleken. Niet alleen is dat lokaal van belang, maar ook voor het toerisme en de uitstraling van Den Helder, omdat veel en bijzondere bezoekers dan speciaal naar De Nollen en Den Helder komen. Zo wordt de toegevoegde waarde van De Nollen voor de lokale inwoners en het bedrijfsleven bewezen en wordt lokaal én bovenlokaal bekendheid en draagvlak gecreëerd.

Momenteel worden adresbestanden aangelegd, van bezoekers, kunstverzamelaars, politiek en bestuur, vrienden van De Nollen, Club van 100-leden, omwonenden, lokale en regionale organisaties, bezoekende bedrijven en instanties, organisaties waarmee kan worden samengewerkt, een uitgebreid adressenbestand van media en journalisten, prospects en sponsors. 50

TOTAALKUNSTWERK DE NOLLEN R.W. . VAN DE WINT DEN HELDER

Sponsorbrochure Een sponsorbrochure is essentieel om bedrijven en andere potentiële geldgevers inzicht te geven in de argumentatie en noodzaak van de geldwervingsactie, alsmede de redenen om een bijdrage te leveren. Inmiddels is een exemplaar gereed. Hierin worden de plannen visueel weergegeven, door middel van foto’s, schetsen en computertekeningen van het project.

IEDERE VRIJDAG, ZATERDAG EN ZONDAG GEOPEND

Het regionale bedrijfsleven: ambassadeurs van het project Voor de benadering van het regionale bedrijfsleven is het bestuur actief. Hierin zitten personen die niet alleen de belangen van De Nollen een warm hart toedragen, maar die zich ook actief kunnen en willen inzetten bij de benadering van bedrijven. De leden van het bestuur leggen contacten en nodigen mensen uit voor een ontvangst of bijdrage.

Sponsorpakketten Potentiële sponsors willen graag concrete mogelijkheden zien als het gaat om tegenprestaties. Inmiddels zijn mogelijkheden ontwikkeld en pakketten uitgewerkt.

Communicatie rond de sponsorwerving Free publicity

Lunches en rondleidingen Lokale en regionale potentiële sponsors worden regelmatig op De Nollen uitgenodigd door de leden van het bestuur en/of het Comité van Aanbeveling, voor een rondleiding door een deskundige, met aansluitend een borrel of lunch. Mensen worden ter plaatse geïnformeerd en enthousiast gemaakt, wat kan worden omgezet in een sponsorbijdrage.

Naast de nieuwsbrief wordt via de media zoveel mogelijk informatie gegeven, bijvoorbeeld als een sponsor een cheque wil aanbieden. Op deze manier worden de doelgroepen voorzien van een continue stroom van informatie en wordt enthousiasme voor sponsoring bij andere ondernemers en particulieren bewerkstelligd. 51

Als ondersteuning van de geldwervingsactie zijn de volgende strategische uitgangspunten op het gebied van communicatie geformuleerd: 1.Visualiseren van de plannen We laten goede foto's, aansprekende tekeningen en maquettes van het project zien en tonen een aantrekkelijke impressie van het eindresultaat. 2.Hoogwaardig imago Het is niet zomaar een project dat wordt gerealiseerd. We communiceren de kwaliteit en de bijzondere uitstraling van de plannen, deze zijn uniek en speciaal. Daar wordt tevens de bevolking van Den Helder bij betrokken. 3.Regelmatige informatiestroom We informeren de doelgroepen van De Nollen, zoals vaste bezoekers, huidige en toekomstige relaties en toeleveranciers en het Comité van Aanbeveling, regelmatig over de voortgang van de geldwerving. Dit gebeurt ook bij de indirect betrokken doelgroepen, zoals belangrijke intermediairs, de pers, de politiek, relaties van de gemeente, fondsen en subsidieverstrekkers. 4.Tonen wat ‘Totaalkunstwerk De Nollen’ is We laten de diverse doelgroepen zien wat De Nollen verricht voor het gebied en de kunst en nodigen hen op een laagdrempelige wijze uit voor een bijeenkomst, alwaar men kennis kan maken met “De Nollen”. 52

Stichtingen en fondsen Gezien het grote culturele en (op termijn) maatschappelijke belang wordt gehoopt en verwacht dat met name een aantal stichtingen substantieel bij zal dragen aan de plannen. In het verleden hebben al tal van stichtingen en overheden andere projecten van Van de Wint ondersteund en daarmee het grote culturele belang aangegeven. Inmiddels hebben verschillende stichtingen al bijdragen toegezegd. Veel stichtingen stellen als voorwaarde dat De Nollen beter toegankelijk wordt voor het publiek. Deze toegankelijkheid is inmiddels gegarandeerd. Stichting De Nollen heeft veel verbeteringen aangebracht én voor ogen ten aanzien van de toegankelijkheid, gastvrijheid en publiciteit.

Naturabijdragen Het lokale bedrijfsleven (en met name het kleinere bedrijfsleven) is relatief makkelijker aanspreekbaar voor naturabijdragen dan voor geld.

Overheden Door zijn karakter en locatie is De Nollen bij uitstek een kunstenaarsinitiatief dat door de overheid dient te worden ondersteund. Deze steun is in oktober 2004 al voor het terrein tot uiting gekomen door de forse bijdragen van de gemeente, de provincie, de Europese Unie en het programma Kop & Munt voor de aankoop van het Nollenterrein. De gemeente Den Helder heeft eerder al 450.000 euro toegezegd voor het verplaatsen van de ateliers uit Huisduinen naar deze nieuwe locatie. Voorwaarde voor andere bijdragen in de bouw van het nieuwe tentoonstellingsgebouw-atelierontvangstruimte is dat er meer publiek wordt gegenereerd en dat er regelmatige openingstijden zijn waardoor De Nollen toegankelijker wordt.

De mogelijkheid om werkelijk naturabijdragen te genereren hangt af van het definitieve plan van De Nollen en de daarbij te gebruiken materialen en toeleveranciers. Naturasponsoring kan bijvoorbeeld bij het plaatsen van een kunstwerk of voor technisch onderhoud. Hiervoor zijn inmiddels bedrijven gevonden, zoals Peterson BV en P.J. Boot installatiebedrijf. Contacten moeten verder worden gelegd waarna de directie deze contacten opvolgt en vastlegt. Ook wordt gedacht aan werkervaringsprojecten waarbij een team van werkloze mensen onder permanente begeleiding van een werkmeester bepaalde projecten kan uitvoeren. 53

De vrijwilligers verblijven in de huidige glazen ontvangstruimte. Deze is niet geïsoleerd en slecht te verwarmen. (Er zijn wel kachels aanwezig.) Zodra de nieuwe ontvangstruimte is gebouwd, zullen de vrijwilligers, en ander personeel, beter gehuisvest kunnen worden. Huisvesting Veiligheid en verzekeringen De huisvesting voor het toezicht en beheer bevindt zich in twee bunkers. Enkele bunkers functioneren tevens als kantoorruimtes, vergaderruimtes, kleine drukkerij, archiefruimtes en tentoonstellingsruimtes voor kleine gezelschappen. Permanent toezicht en beheer is nodig omdat het hele gebied te afgelegen ligt en de verzorging van de paarden en pony’s dagelijks toezicht vraagt. De beheerdersbunkers horen bij het uitbreidingsplan en worden verbouwd. Zodra deze gereed zijn, zal de bewoning op De Nollen permanent worden.

De bezichtiging van De Nollen is altijd onder begeleiding van een gids. Voor bepaalde onderdelen verhoogt dat de veiligheid voor de bezoekers. Stichting De Nollen heeft een bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering. Gezien de ontwikkelingen voor de toekomst zal regelmatig worden gekeken naar de risicodekking. Tevens zal een ‘calamiteitenplan’ worden opgesteld. Met de regiopolitie in Den Helder zijn afspraken gemaakt ‘wat te doen bij problemen’. De politie weet dan wie zij moeten sturen en waar zij precies het terrein op kunnen komen. 54

10

FINANCIËN

Stichting de Nollen 3 jaars prognose exploitatiebegroting

Alle bedragen in EUR

Begroting

Begroting

Begroting

2015

2016

2017

71.321 1.500 7.500 3.000

106.981 1.700 10.000 3.500

136.698 2.000 10.000 4.000

30.000 2.000 7.500 7.000 8.000 1.000 15.000 15.000 30.000 24.000

30.000 2.000 7.500 7.000 10.000 1.000 15.000 15.000 45.000 33.000

30.000 2.000 7.500 7.000 10.000 1.000 15.000 15.000 57.500 33.000

222.821

287.681

330.698

3.750 15.000 15.680 15.000 49.430

5.000 22.500 21.560 15.000 64.060

5.000 28.750 21.560 15.000 70.310

173.391

223.621

260.388

Baten Rondleidingen en entreegelden Lezingen Verkoop publicaties Verhuur ontvangstruimte Exploitatie subsidie gemeente DH Schenkingen Bijdragen en donaties Bijdragen club van 100 Ontvangen sponsoring Overige opbrengsten Projectsubsidie Stichtingen en fondsen Restaurant Gastenverblijven Baten totaal Projectkosten/Inkoopkosten Kostprijs van de baten Inkoop publicaties Kosten restaurant Kosten gastenverblijven Projectactiviteiten Totaal kostprijs van de baten

Bruto-omzetresultaat

Kosten Personeelskosten Managementvergoeding Beheerskosten Brutoloon Salariskosten Ontvangen ziekengeld Ontvangen ziekengeld Sociale lasten Sociale lasten Pensioenpremie Pensioenpremie Vergoeding vrijwilligers Onkostenvergoedingen Overige personeelskosten Overige pers. kosten Personeelskosten totaal

60.000 60.000 36.000 36.000 0 0 9.000 9.000 3.600 3.600 4.000 1.200 1.500 6.700

60.000 60.000 54.000 54.000 0 0 13.500 13.500 5.400 5.400 5.000 1.200 2.000 8.200

60.000 60.000 63.250 63.250 0 0 15.813 15.813 6.325 6.325 5.500 1.200 2.500 9.200

115.300

141.100

154.588

12.500 10.609 2.500 10.000 1.500 37.109 750 2.500 1.250 1.000 750 2.000 8.250 1.000 1.500 2.000 1.750 1.250 2.000 5.000

12.875 10.927 2.575 12.500 1.500 40.377 750 2.575 1.250 1.000 750 2.000 8.325 1.030 1.545 2.000 1.803 1.288 2.060 5.000

13.261 11.255 2.652 12.500 1.500 41.169 1.000 2.652 1.250 1.000 750 2.000 8.652 1.061 1.591 2.000 1.857 1.326 2.122 5.000

Overheadkosten Gas, water en elektra Onderhoud onroerende zaken Onroerende zaakbelasting (Vrijval) terreinkosten Overige huisvestingskosten Huisvestingskosten Huur machines en installaties Reparatie en onderhoud Kleine aanschaffingen Dierenverzorging Voeding dieren Overige bedrijfskosten Exploitatiekosten Kantoorbenodigdheden Telefoon en internet Kosten website Porti Contributies en abonnementen Verzekering Drukwerk

Kantoorkosten Reclame- en advertentiekosten Representatiekosten Reis- en verblijfkosten Overige verkoopkosten Verkoopkosten Accountantskosten Overige algemene kosten Algemene kosten Afschrijving inventaris Afschrijving machines Afschrijvingen Overheadkosten totaal

Kosten totaal

Operationeel Resultaat

14.500 10.000 1.000 250 500 11.750 8.487 3.000 11.487 1.500 2.550 4.050 87.146

14.725 10.000 1.000 250 500 11.750 8.742 5.000 13.742 1.500 2.550 4.050 92.969

14.957 10.000 1.000 250 500 11.750 9.004 5.500 14.504 1.500 2.000 3.500 94.532

202.446

234.069

249.119

-29.055

-10.448

11.269

0 0 0 0 -2.000 -4.000 -1.000 -7.000 -7.000

0 0 0 0 -1.500 -4.000 -1.000 -6.500 -6.500

0 0 0 0 -1.000 -4.000 -1.000 -6.000 -6.000

-36.055

-16.948

5.269

Financiële resultaten Rente spaarrekening Deposito rente Rente belastingen Rente baten Rente banken Rente lening o/g Rabobank Kosten bank Rente lasten Financiële resultaten totaal

Resultaat

Aantal bezoekers

6000

9000

11500

Entree gelden bezoekers ex btw Bedrag entree incl BTW (gemiddeld) Percentage MJK bezoekers Vergoeding MJK BTW percentage

14,15 15 40,00% 60,00% 6,00%

14,15 15 40,00% 60,00% 6,00%

14,15 15 40,00% 60,00% 6,00%

Restaurant Gemiddelde besteding per bezoeker Kostprijs Kostprijs per bezoeker

5,00 50% 2,50

5,00 50% 2,50

5,00 50% 2,50

150

150

150

35 15 10 10 13 15 98

35 15 10 10 13 15 98

35 15 10 10 13 15 98

80 150 2

110 150 2

110 150 2

Gastenverblijven Omzet per dag per gastenverblijf (ex btw) Kosten schoonmaak etc Afschrijving inventaris GWL etc Onderhoud Kosten boekingssites Overige onvoorzien

Aantal dagen verhuurd per jaar Opbrengst per gastenverblijv Aantal gastenverblijven

11

SAMENVATTING

De Nollen is een uniek kunst- en natuurproject dat zich in het gelijknamige binnenduin in Den Helder bevindt. Het is een kunstenaarsinitiatief, gecreëerd door R. W. van de Wint (1942-2006). Vanaf 1980 heeft hij 25 jaar lang beelden, bouwsels en schilderingen tot een ‘totaalkunstwerk’ gevormd, dat is ingebed in het landschap (15 ha). Na zijn overlijden is het accent verschoven van het ontwikkelen van het project naar de exploitatie en een grotere toegankelijkheid voor publiek. Dit beleidsplan heeft als doel: een professionalisering van beleid, beheer en exploitatie. Voor een optimale ontsluiting van de collectie, de documentatie en het archief over het oeuvre van Van de Wint, wordt naar een museale status toegewerkt. De Stichting De Nollen heeft een uitbreidingsplan opgesteld voor publieksvoorzieningen om De Nollen beter onder de aandacht te brengen van een groter publiek. Het uitbreidingsplan behelst de bouw van een grote tentoonstellingsruimte, een ontvangstruimte, een werkplaats/depot, een restaurant en twee gastenverblijven (bouwvergunning maart 2006). De uitbreiding komt ten zuiden van De Nollen (de grond is eigendom van Stichting De Nollen), waar tevens 18 ha oud agrarisch gebied is ontwikkeld tot natuurgebied. Dit deel is eigendom van Landschap NoordHolland. Het ontwerp voor de inrichting is door Van de Wint in samenwerking met Landschap Noord-Holland gemaakt.

Stichting De Nollen heeft in 2006 een aanvraag gedaan voor museumregistratie. De Landelijke Adviescommissie Nederlands Museumregister heeft de aanvraag in behandeling. De museumregistratie betreft in eerste instantie De Nollen als Totaalkunstwerk. Dat is de kern van het hele project en hierin bevindt zich ook de kerncollectie: het duinlandschap draagt dertig projecten. Een essentieel aspect is dat het landschap zelf onderdeel is van het totale kunstwerk. Het is als een geheel door Van de Wint gecomponeerd. Van de Wint heeft altijd aan zijn kunstproject gewerkt met de bedoeling het voor zeer lange tijd in stand te houden als totaalkunstwerk en te tonen aan publiek. De stichting is eigenaar van de gronden en de nieuwbouw, de overige opstallen en de kunstwerken en schilderijen zijn eigendom van de R.W. van de Wint Holding. Deze vormen tezamen de kerncollectie. Het uitbreidingsplan – ‘R.W. van de Wint Museum’ – wordt onderdeel van het Totaalkunstwerk De Nollen. 59

Stichting De Nollen is in 1981 opgericht. Volgens de statuten is haar doel: bevorderen en begeleiden van de uitvoering en exploitatie van het schilderkunstig project van Rudi van de Wint; de uitvoering van landschapsontwikkeling en – beheer en behoud van natuurschoon van “De Nollen”; het bijeenbrengen van de benodigde middelen voor dat doel; de openstelling van de door de stichting beheerde terreinen voor het publiek; de realisatie en beheer van een museum; het geven van informatie en voorlichting en het betrekken van de bevolking van Den Helder bij de doelstelling van de stichting; samenwerking met de overheid op het gebied van natuur, landschapsbescherming, cultuurhistorie en milieu.

Met verschillende partijen zijn afspraken gemaakt betreffende het verlenen van een langdurig bruikleen aan Stichting De Nollen. Het doel is om naast het Totaalkunstwerk De Nollen, dat een eenheid vormt met een permanent karakter, een dynamisch tentoonstellingsbeleid te voeren met als uitgangspunt het oeuvre van Van de Wint. Daarnaast heeft de stichting een verzameldoelstelling. Het liefst wilde Van de Wint al het werk uit zijn oeuvre op De Nollen samenbrengen. Collectievorming zal dan ook gericht zijn op het oeuvre van Van de Wint. Stichting De Nollen zal een apart fonds oprichten voor het verwerven van de financiële middelen om werk van Van de Wint aan te kopen.

Naast De Nollen als één totaalkunstwerk bestaande uit verschillende onderdelen, zijn er diverse andere collecties van werken uit het oeuvre van R.W. van de Wint. Deze collecties zijn onder andere in bezit van diverse musea in Nederland, het Instituut Collectie Nederland, collectioneurs, bedrijven en particulieren.

De Nollen is van 1 april tot 31 oktober elke donderdag, vrijdag, zaterdag en zondag te bezichtigen. Er is een zomeravondopenstelling. Voor groepen van minimaal 10 personen is het project elke dag op afspraak te bezichtigen. De nieuwe tentoonstellingsruimten zullen het gehele jaar door, zes dagen per week, worden opengesteld. Het aantal bezoekers moet dan groeien naar 25.000 per jaar. 60

Zo heeft in 2007 de tentoonstelling R.W. van de Wint De oneindige ruimte plaatsgevonden in Den Haag, naar aanleiding van het vijftienjarig bestaan van de schildering van Van de Wint in de plenaire zaal van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Verder wordt samenwerking gezocht met kunstinstellingen waar kunst en landschap een relatie hebben, zoals het Kröller-Müller Museum en Museum De Paviljoens in Almere, dat alle Land-Art projecten in Flevoland beheert.

Naast het bestuur en beheer, is er een comité van aanbeveling, en zijn er vrijwilligers en stagiaires voor de begeleiding van de openstelling. Tevens zijn er samenwerkingsverbanden met Landschap Noord- Holland, Stichting Herstelling, de Helderse vallei, Schouwburg ‘De kampanje’ en Kunsteducatiecentrum Triade. Daarnaast ondersteunen (kunst)fondsen het project en zijn sponsors uit de regio de plaatselijke ‘ambassadeurs’. Deze samenwerkingsverbanden moeten verder worden uitgebreid. Ook de groep particuliere donateurs, de ‘club van honderd’ en de ‘vrienden’, moet uitgroeien tot enkele honderden. Daarnaast is het project “De Nollen Binnenste Buiten” opgesteld, waarvoor een subsidie is verkregen bij Provincie Noord-Holland in het kader van de deelverordening Museumondersteuning. Het doel is verbindingen te leggen tussen de vaste collectie van het museum en de schilderingen en beelden die R.W. van de Wint buiten De Nollen heeft gemaakt. Hiertoe zullen duopresentaties worden gegeven op verschillende locaties buiten De Nollen en tevens op De Nollen zelf.

De Nollen wordt bezocht door een publiek dat uit geheel Nederland naar Den Helder komt speciaal om het kunstproject te ondergaan. De museale status en het uitbreidingsplan (‘R.W. van de Wint Museum’) dragen, naast een kunsthistorische erkenning, bij aan de waardering van de bijzondere natuur- en cultuurhistorische waarde van het gebied. Door het bekrachtigen van De Nollen als buitengewoon, cultureel project, ontstaat er een belangrijke publieke voorziening die de culturele infrastructuur in ‘de Kop’ versterkt. 61

12

COLOFON

Totaalkunstwerk De Nollen van R.W. van de Wint Stichting De Nollen Initiatiefnemer: kunstenaar R.W. van de Wint (1942 – 2006) Contactpersoon: J.P. van de Wint, voorzitter Burgemeester Ritmeesterweg 1, 1784 NV Den Helder (nabij Station Den Helder Zuid) Postbus 4065 1780 HB Den Helder Telefoon 0223 – 66 02 00 Mobiel 06–14187836 E-mail [email protected] Website www.projectdenollen.nl

Teksten: Stichting De Nollen Vormgeving: Stichting De Nollen Fotografie: © Stichting De Nollen Drukwerk: © Stichting De Nollen Den Helder, Juni 2013

63