augustus 2006, Totaalkunstwerk De Nollen van R.W. van de Wint

Nieuwsbrief 2 augustus 2006, Totaalkunstwerk De Nollen van R.W. van de Wint

“Het wonder is dat wij bestaan” Op 30 mei 2006 is Ruud van de Wint plotseling aan een hartaanval overleden in zijn geliefde duingebied De Nollen. Het zal nog lang duren voordat deze schokkende gebeurtenis en dit grote verlies voor ons allen enigszins een plek heeft gekregen. Ruud ‘leefde’ zijn werk. Reindert Wepko (Ruud) van de Wint is geboren in 1942 en heeft van 1961 tot 1966 een opleiding gevolgd aan de Rijksacademie in Amsterdam. Hij is begonnen als schilder en neemt als zodanig deel aan de Documenta van 1977, maar ontwikkelt zich ook tot beeldhouwer en bouwer. In 1980 begon hij met een schilderkunstig experiment in een oud binnenduingebied bij Den Helder: De Nollen. Dat groeide uit tot een ‘totaalkunstwerk’ van schilderingen, sculpturen en bouwsels. Hij heeft er verschillende disciplines bijeen gebracht, wat ertoe heeft geleid dat hij afwisselend wordt gezien als schilder, beeldhouwer, architect of bouwer, performer, filmer, tekenaar, tuinman of natuurbeheerder. Het maakt hem en zijn werk ongrijpbaar. Het gaat telkens om samenhang en confrontatie. Dat leidt tot paradoxale ervaringen, waarbij het toelaten van de paradox juist weer een onderdeel vormt van het werk. De momenten waarop hij tegengestelde opvattingen heeft afgetast, typeren hem het beste. Zo maakte hij in de jaren zeventig performancefoto’s van zichzelf als Jochum en Rudi, de schilders en stelde daarmee onder meer de vraag wat de schilderkunst nog kan betekenen. Tegelijkertijd maakte hij grote abstracte schilderijen die hij “de zeegezichten” noemde. Met enige ironie liet hij de gevoelsmatige schilder ‘Jochum’ en de rationele schilder ‘Rudi’ elkaar voortdurend tegenspreken. Ook al zijn hun opvattingen op zich ‘waar’. Hij heeft er geen waarde aan gehecht één standpunt in te nemen, omdat niets eenduidig is en de ene waarheid niet verenigbaar hoeft te zijn met de andere. Het principe van de paradox, ofwel schijnbare tegenstelling loopt als een rode draad door zijn werk. Eén keuze, één specialisme was hem niet genoeg. Wanneer hij een beeld construeerde, verlangde hij naar het aarzelende tasten van het schilderen, wanneer hij schilderde, keek hij uit naar het moment dat hij op De Nollen met zijn kraan in het duinzand kon graven. De verschillende disciplines bracht hij als een vanzelfsprekende eenheid samen. Het landschap gaat over in sculptuur, sculptuur in schildering, schildering in zonlicht en zonlicht keert weer terug naar het landschap. Het werk is gecompliceerd en eenvoudig tegelijkertijd, het bezit een grote vitaliteit en je wordt er zowel visueel als fysiek volledig door in beslag genomen. In een wereld die steeds sneller verandert, wilde hij een wereld oproepen van elementaire beelden die al eeuwenlang dezelfde zijn: het licht, de overgang van licht naar donker, de visuele en fysieke ervaring van kleur. Het is geen kwestie van sentiment, maar het gaat om de vraag welke waarden hun betekenis behouden.

-1-

HIj is onder meer bekend door zijn schilderingen in de Tweede Kamer en de plafondschilderingen in het stadhuis van Groningen en Paleis Noordeinde, gemaakt op verzoek van Koningin Beatrix. Daarnaast staan er verspreid door Nederland ongeveer dertig monumentale sculpturen zoals De Tong bij Lelystad en vijf sculpturen in Vijfhuizen (Haarlemmermeer). In 1980 trok hij zich terug op De Nollen. Zijn laatste grote tentoonstelling vond plaats in 1979 in Groningen en Bazel. Na ruim twintig jaar had hij weer een tentoonstelling in een museum. In 2002 toonde hij zeven monumentale sculpturen in het Kröller-Müller Museum in Otterlo op uitnodiging van de museumdirecteur Evert van Straaten (tentoonstelling: R.W. van de Wint. Clair-obscur. Zeven beelden). Twee beelden zijn aangekocht en hebben een permanente plek gekregen in de tuin van het Kröller-Müller Museum. Door de manier van werken die hij verkoos met De Nollen, was de museumzaal voor hem geen vanzelfsprekend kader meer. Maar de vervreemdende museale context, de tijdspanne waarin een tentoonstelling gereed moet zijn en de korte periode van presentatie boden een afwisselend tegenwicht. Juist vanwege de ontwikkeling in betrekkelijke stilte, waarbij experiment en proces de uitgangspunten zijn, werd het tegendeel opnieuw interessant. De gevleugelde en inspirerende woorden die hij zo nu en dan uitsprak – “het is een mysterie dat we bestaan, het is wonderlijker dat we er wel zijn, dan dat we er niet zouden zijn” – typeerde zijn manier van leven. Ruud leefde intens en met grote dankbaarheid voor het leven. Het leven, elke vorm van leven, was voor hem nooit vanzelfsprekend, maar altijd bijzonder.

Herdenkingsbijeenkomst 17 juni 2006 Op zaterdag 17 juni heeft op De Nollen een herdenkingsbijeenkomst plaatsgevonden, waarbij ongeveer 160 mensen aanwezig waren. Aad Nuis typeerde tijdens de bijeenkomst het werk van Van de Wint in zijn ‘in memoriam’ als een openbaar geheim: “Want hoewel Van de Wint steeds in alle openbaarheid heeft gewerkt, is zijn tuin, zo ver van de hoofdwegen van het nieuws en de kunst, in zekere zin altijd een geheim gebleven, niet alleen bij het grote publiek, ook bij velen die zich kenners achten.” En: “Nu moet er goed worden gezorgd voor wat hij heeft nagelaten. De Nollen verdienen een goed en ruimhartig beheer. Het is een tuin die moet worden onderhouden en opengesteld, met het respect dat bij een waardevol museum past.” Vervolgens droeg de dichter Remco Ekkers een gedicht over het schilderkunstig project Aether I voor. Daarin memoreerde hij aan de avond en nacht die hij ooit in het project heeft doorgebracht om de kleuren te zien veranderen tijdens de overgangen van licht naar donker en weer terug naar het daglicht in de ochtend. De bijeenkomst werd voortgezet met een wandeling over De Nollen. Zonder de aanwezigheid van Van de Wint, maar tegelijkertijd is hij overal aanwezig. Het is immers zijn gecreëerde landschap van de verbeelding waarin wordt gewandeld. De bijeenkomst werd afgesloten met een dankwoord van de voorzitter van de stichting, Kees Spaan.

links Aad Nuis, rechts Kees Spaan (foto’s Henni van Beek)

herdenkingsbijeenkomst 17 juni 2006

-2-

Uitvoering werkzaamheden en museale situatie Voor de technische uitvoering van projecten op De Nollen heeft Van de Wint altijd zijn eigen ervaren team van lassers uit zijn bedrijf R.W. van de Wint B.V. ingezet. Niet alleen kunstprojecten voor De Nollen, ook opdrachten – altijd van eigen ontwerpen – zoals stalen bruggen voor het Duinpark in Den Helder, en monumentale sculpturen voor Haarlemmermeer en Hoogeveen, werden en worden door de B.V. uitgevoerd. Het bedrijf zal door de zoons, Ruud en Gijs, worden voortgezet. Eén project dat momenteel alle aandacht heeft, zijn de tentoonstellingsruimten die gebouwd zullen worden aan de zuidrand van het gebied ten behoeve van het oeuvre van Van de Wint. Er zal naar een museale situatie worden toegewerkt. Voor de bouw is op 29 maart 2006 de bouwvergunning afgegeven. Bestektekeningen worden momenteel gerealiseerd. Met de openstelling van de tentoonstellingsruimten, een ontwerp van Van de Wint zelf, is Noord-Holland een waardevol museum rijker.

Voortgang kunstprojecten op De Nollen Het afgelopen halfjaar is er op De Nollen gewerkt aan de projecten Eidolon (de kelk) en Aether II, en aan de voorbereidingen voor plaatsing van het ‘stoomhuisje’, Beeld 6 uit de KröllerMüller-tentoonstelling en een sculpturaal toegangshek aan de zuidzijde van De Nollen.

Eidolon: de kelk Deze gewalste sculptuur van cortèn-staal is een project dat sinds 1998 in ontwikkeling is. De stalen sculptuur is op het dak van een bunker geplaatst, waardoor de bunker de sokkel van de sculptuur is geworden. De betreding van de ruimte vindt plaats via een korte ondergrondse gang. Vervolgens kom je in de bunker en via een stalen wenteltrap betreed je de kelk. In de kelk is nu een stalen vloer en hek aangebracht. Van de Wint wilde hier een installatie van schilderijen creëren. De twee bunkerruimtes onder de kelk vond hij meer geschikt voor kleine sculptuur. Geen tentoonstelling, maar een installatie moet het worden waarbij de samenhang tussen de ruimte en de werken wordt benadrukt. Tekeningen van Van de Wint tonen zijn ideëen hiervoor. Aan de hand daarvan kan dit project worden afgerond.

-3-

‘Beeld 6’ en toegangshek De grote harmonicavorm die tijdens de tentoonstelling in het Kröller-Müller Museum in de grote zaal heeft gestaan, zal zodra dat mogelijk is op een bunker op De Nollen worden geplaatst. Daarvoor moet het uit zeven delen bestaande object opnieuw in elkaar worden gezet en gelast. Eveneens een verwijzing naar de tentoonstelling in het Kröller-Müller Museum vormt het nieuwe toegangshek dat bij de zuidelijke entree zal komen. Dit hek is een toegepaste vorm van Beeld 7, een sculptuur die na de tentoonstelling door het museum is aangekocht en een permanente plek heeft gekregen in de tuin van het museum. Drie met stalen spijlen opgebouwde rechthoekige kaders, van drie, vijf en zeven meter hoog, zijn in elkaar geplaatst. Op alle spijlen zijn stalen bollen aangebracht. Het heeft associaties met een hek maar is het niet. Het sluit niets af en het geeft nergens toegang toe. Daarin verschilt het met het hek voor De Nollen. Dat zal, naast de sculpturale waarde, functioneren als toegangshek. Dit najaar zal worden gestart met de fundering en bij de opening van het volgende seizoen in 2007 zal het toegangshek gereed zijn. Het tijdelijke houten hek kan dan worden vervangen door een fraaie toegangspoort. Daarmee zal de publiekstoegankelijkheid aanzienlijk zijn verbeterd.

-4-

Inrichtingsplan ‘Nollen-Zuid’ Op 29 mei 2006 is het inrichtingsplan in de glazen tent op De Nollen gepresenteerd voor omwonenden. Aan het plan hebben Ruud van de Wint en Ron van ’t Veer, ecoloog bij Stichting Landschap Noord-Holland, gezamenlijk gewerkt. ‘De biotoop als kunstwerk’, zoals Van de Wint de vormgeving en inrichting van het landschap heeft getypeerd, is voor Ron van ’t Veer een inspirerend uitgangspunt geweest en ook een bron van herkenning van zijn visie op het landschap. Met dit zojuist gepresenteerde inrichtingsplan dat Stichting De Nollen samen met Stichting Landschap Noord Holland voor het gebied ten zuiden van De Nollen heeft gemaakt, kan – na enkele technische onderzoeken – aan de uitvoeringsfase worden begonnen. Het streven is de inrichting tot natuurgebied binnen twee jaar af te ronden. In dit nieuwe natuurgebied zullen lage duinen en bloemrijke duinvalleien worden aangelegd, zodanig dat het landschap nauw aansluit op het noordelijk gelegen binnenduin. Natuur en landschapsbeleving staan bij het nieuwe nollengebied centraal. Landschap Noord-Holland, de beheerder van het toekomstige natuurgebied, zal het terrein na de inrichting vrij openstellen voor het publiek.

Entente Florale 2006 In de nationale Entente Florale strijden vier steden om de titel groenste stad van Nederland. Den Helder is, naast Rijswijk, Amersfoort en Nijkerk, één van de steden die meedoen. Het is een samenwerkingsproject tussen het Ministerie van LNV en Stichting Entente Florale Nederland. De jury bracht op 26 mei een bezoek aan Den Helder, waarbij ook De Nollen uitgebreid werd bezocht. De begeleider van Stichting Entente Florale, Jan Hekman, had bij de voorbereidingen aangegeven dat de grootschalige integratie van kunst en natuur op De Nollen zeer uitzonderlijk is. Tijdens de wandeling, maar ook middels fotodocumentatie in de tent is gewezen op de bijzondere plantensoorten die voorkomen: gevlekte orchis, fraai-, echt-, en strand- duizendguldenkruid, klein wintergroen, moeraszoutgras en aardbeiklaver. De uitslag wordt op 11 oktober door minister Veerman van het Ministerie van LNV bekend gemaakt.

-5-

De Nollen, deelnemer aan de Noord-Holland Biënnale (3 september – 8 oktober 2006) Dit najaar vindt van 3 september tot en met 8 oktober de tweede Noord-Holland Biënnale plaats. In de eerste editie (2004) ging het om ‘Lang leve de schilderkunst’, in deze tweede editie staat ruimtelijk werk centraal. Op vijf plekken (Kunstencentrum Bergen, Boterhal Hoorn, Grote Kerk Schermerhorn, Museum Waterland Purmerend, Vishal Haarlem) zijn tentoonstellingen te zien van diverse kunstenaars, waarbij aan elke tentoonstellingslocatie een specifiek en eigen concept ten grondslag ligt. De Nollen als totaalkunstwerk van Van de Wint is daar als zesde locatie aan toegevoegd. Kunst en Cultuur Noord-Holland is partner in de Noord-Holland Biënnale. Het is tevens een eerbetoon aan Van de Wint. In de periode van de Biënnale zal De Nollen ook op zondag (vr-za-zo op afspraak) te bezichtigen zijn.



NH - 3D

noord-holland biënnale

Kunstproject De Nollen - R.W. van de Wint Den Helder

bezichtiging op afspraak tijdens de biënnale ook op zondag

vrijdag, zaterdag en zondag 10, 12, 14 en 16 uur T: 0223 660 200 - www.hetnollenproject.nl

-

www.nh3d.nl

Kunsteducatie Op vrijdag 30 juni hebben ongeveer 50 leerlingen van groep 7 en 8 van verschillende basisscholen uit Den Helder De Nollen bezocht. Aan de hand van een lesprogramma met opdrachten hebben ze kennis gemaakt met de kunstwerken op en in het duinlandschap. Daaraan waren voorbereidende lessen op school voorafgegaan. Het is een samenwerkingsproject tussen Stichting De Nollen en kunsteducatiecentrum Triade. Volgend jaar wordt tevens een start gemaakt met een programma voor het voortgezet onderwijs. De lessen hebben onder meer als doel het inzicht in en de gevoeligheid voor de kunsten bij de leerlingen te stimuleren. De Stichting Pensioenfonds ABP, die De Nollen financieel ondersteunt voor de bouw van de tentoonstellingsruimten, acht kunsteducatie en educatie in algemene zin, van groot belang en ondersteunt deze initiatieven van harte.

foto’s: Co van Gasteren

-6-

Helderse Ondernemers Vereniging bezoekt De Nollen Op 23 juni heeft de H.O.V. een rondwandeling over De Nollen gemaakt langs alle projecten. De voorzitter van de H.O.V., Bob Haitsma, heeft het sponsorplan van Stichting De Nollen in ontvangst genomen. Naast bezichtiging van het project was het doel van het bezoek een oriëntatie op sponsormogelijkheden voor het Helderse bedrijfsleven voor De Nollen. Zo is er bijvoorbeeld, naast financiële ondersteuning, hulp bij transport en plaatsing van beelden mogelijk. Als tegenprestatie kan Stichting De Nollen onder meer de glazen ‘tent’ ter beschikking stellen voor exclusieve ontvangsten met een rondleiding over het gebied.

Open dag zaterdag 28 oktober 2006 Jaarlijks wordt een open dag georganiseerd. Dit jaar is in het voorjaar ook een introductiedag gehouden waarbij de entreekosten gehalveerd werden. Op de open dag is de toegang kosteloos, en heeft als doel De Nollen beter en meer onder de aandacht te brengen van het Helderse publiek. Natuurlijk is een ieder, ook van buiten Den Helder, die dag welkom. De open dag is dit jaar op 28 oktober van 10.00 uur tot 18.00 (wel even reserveren). Nollendag Voor alle leden van de ‘Club van Honderd’ en ‘Vrienden van De Nollen’, alsmede alle sponsors is de jaarlijkse ‘Nollendag’ dit jaar uitgesteld. Meestal vindt de ‘Nollendag’ in september of oktober plaats, maar dat zal nu later in het jaar zijn. Publicaties In 2002 verscheen bij uitgeverij SUN de omvangrijke monografie R.W. van de Wint. Schilder, beeldhouwer, bouwer. Het boek was binnen twee jaar uitverkocht. Omdat er nog steeds veel vraag naar is, zal het begin volgend jaar worden herdrukt. Jacqueline van Koningsbruggen is door uitgeverij SUN uitgenodigd een tweede boek te schrijven speciaal over De Nollen, waarbij Hendriktje Ruiter de fotografie voor haar rekening neemt. Inmiddels is daar al veel werk voor verricht. De verwachting is dat het ‘Nollenboek’ volgend jaar zal verschijnen.

-7-

COLOFON Nieuwsbrief 2, augustus 2006, Totaalkunstwerk De Nollen van R.W. van de Wint Tekst: Jacqueline van Koningsbruggen Fotografie en vormgeving: Hendriktje Ruiter Tekening R.W. van de Wint (p.3) Computer-tekeningen: Matthias Veen (p.3,4) Uitgave en copyright: Stichting De Nollen, 2006 Stichting De Nollen Postbus 4065 1780 HB Den Helder T 0223 660200 F 0223 668099 E [email protected] W www.hetnollenproject.nl RABObank 1618. 49. 237 BTWnr NL 8073. 41. 010. B01 Kamer van Koophandel 41239067 Het Nollenproject wordt mede ondersteund door: Gemeente Den Helder Regionaal Economisch Stimuleringsprogramma Kop & Munt Pensioenfonds ABP Fonds voor Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst Prins Bernhard Cultuurfonds Ministerie van LNV Van Dooren Advies Peterson Supplylink B.V. Den Helder Airport Omnyacc, Müller & Partners B.V. te Hoorn Rabobank Noord-Holland Noord P.J.Boot Installatiebedrijf De groep begunstigers van De Nollen, de ‘Club van Honderd’ en de ‘Vrienden van De Nollen’ Stichting De Nollen dankt alle fondsen, sponsors en begunstigers voor hun bijdrage aan het project. Het Nollenproject wordt mede ondersteund door een Comité van Aanbeveling: drs. J.C. Gmelich Meijling (voorzitter), mr. drs. L.C. Brinkman, mr. H.C.J.L. Borghouts, drs. A. Nuis, drs. J. Riezenkamp, drs. J. M. Staatsen, dr. E. J. van Straaten, drs. G.A. van Tuyl, drs. J. Wallage

-8-