1
De Beterbegroting 2006 van de PvdA Inleiding Mensen zijn onzeker over de toekomst. Ze vragen zich af of ze hun baan houden, ze maken zich zorgen over het verpleeghuis van hun ouders, de school van hun kinderen, de veiligheid in de buurt. Juist nu verlangen ze van politici een boodschap van zekerheid en houvast. En gelijk hebben ze. Het allerbelangrijkste zou nu moeten zijn te werken aan een sterke economie, een eerlijke verdeling van lasten en de zekerheid dat je goed terecht komt als je pech hebt in het leven: als je ziek wordt, je baan verliest of anderszins in de problemen komt. Maar het kabinet doet precies het tegenovergestelde. Het laat de Nederlandse economie in Europa stelselmatig achteraan hobbelen. Het laat de mensen die de afgelopen jaren het meeste hebben ingeleverd, nu het minste profiteren. Het stapelt maatregel op maatregel, om de zogenaamde eigen verantwoordelijkheid van mensen te vergroten. Maar mensen weten wel wat de ‘eigen verantwoordelijkheid’ van dit kabinet betekent: grote onzekerheid. Onzekerheid over de kosten van de nieuwe zorgverzekeringswet, onzekerheid of er wel genoeg werk is, onzekerheid of je nog wel rond komt aan het einde van de maand. De PvdA vindt dat er een aantal dingen is waar iedereen op moeten kunnen rekenen, waar je zeker van moet zijn. Je moet zeker kunnen zijn van een redelijk inkomen, ook als je een keer pech hebt. Je moet erop kunnen vertrouwen dat je goed verzekerd bent, voor het geval je een keer ziek wordt. Je moet er zeker van zijn dat er voor je ouders, je opa of oma in het verpleegtehuis goed wordt gezorgd. Dit kabinet doet precies het tegenovergestelde. De PvdA toont in de Beterbegroting 2006 aan dat Nederland zoveel beter kan, en laat ook zien hóe dat betaald kan worden. Wij boeken betere resultaten zonder dat het financieringstekort op loopt. We verdelen het beschikbare geld gewoon eerlijker. Het resultaat mag er wezen: meer banen en een beter resultaat voor lagere en middeninkomens. Dinsdag op Prinsjesdag presenteren we alle details die door het Centraal Plan Bureau op een rijtje worden gezet. Sterke economie Sterk en sociaal is de leidraad van de PvdA. Mét elkaar een sterke economie opbouwen, waar iedereen zijn recht op een fatsoenlijk bestaan kan waarmaken. Werk voor wie kan werken, een inkomensgarantie voor wie dat niet meer kan of om goede redenen niet meer hoeft. Werk blijft de basis voor de economie. Niet aan de kant, maar aan de slag. Verlaging van de loonkosten voor de werkgever. En werk moet lonen voor de werknemer. Dat vraagt om gerichte financiële ondersteuning voor specifieke groepen. Het vraagt om vernieuwing van producten en diensten: innovatie. En het vraagt om een goed opgeleide bevolking. Banen behouden we niet door de grens te sluiten voor Chinese broeken en truien, maar door onze talenten in te zetten voor nieuwe ontwerpen en materialen. Het verlies aan laaggekwalificeerde banen pakken we alleen op door onze mensen goed op te leiden. Wie een sterke economie wil, kan niet accepteren dat honderdduizenden zonder diploma de arbeidsmarkt op komen. Meer banen Ondernemers hebben de sleutel in handen om de werkgelegenheid in Nederland te vergroten. De PvdA helpt hen door de personeelskosten te verlagen. Niet alleen verlaagt de PvdA de sociale premies die werkgevers betalen, maar ook maken we de werkgeversbijdrage voor
2
kinderopvang overbodig. Ondernemers die jongeren in dienst nemen, en ondernemers die investeren in ouderen, kunnen rekenen op een extra voordeel. De arbeidsmarkt kan niet zonder gemotiveerde werknemers. De PvdA maakt betaalde arbeid aantrekkelijker met de introductie van een werkbonus die oploopt tot 500 euro in 2007. Deze bonus heeft de vorm van een belastingkorting voor werkende mensen met lage inkomens en middeninkomens. Voor ouders met kinderen breekt de PvdA met de halfbakken en bureaucratische kinderopvangregeling van het kabinet. Kinderopvang wordt een basisvoorziening zonder kosten en zonder bureaucratie voor werkgevers en met een forse verlaging van de kosten voor ouders. Moeders én vaders hoeven zich voor kinderopvang niet meer te melden bij hun beider werkgevers. Het gaat lonen om met een kind te blijven werken. Kinderopvang kan straks zonder rompslomp. Lasten eerlijk delen Bezuinigingen op huursubsidie, introductie van een no-claimregeling in de gezondheidszorg, een ingewikkelde nieuwe ziektekostenverzekering met hoge onbekende premies: het kabinet neemt het niet zo nauw met de koopkracht van burgers die het al niet breed hebben. Bij de PvdA staat eerlijk delen daarentegen voorop, ook in economisch moeilijke tijden. De PvdA laat de sterkste schouders meer bijdragen aan de collectieve voorzieningen, onder meer door al te royale belastingvoordelen voor pensioenopbouw te beperken. Waar het kabinet mooi weer speelt met koopkrachtplaatjes waarin verlagingen van de huursubsidie niet zijn verwerkt, kiest de PvdA onverkort voor het terugdraaien van die verlagingen. Dat scheelt alvast 18 euro per maand! Eerlijk delen houdt niet op bij de koopkrachtplaatjes. Eerlijk delen betekent bijvoorbeeld ook dat asielzoekers recht hebben op voldoende middelen om zich gezond te voeden. Het kabinet verstrekt die middelen niet; de PvdA trekt daar wel geld voor uit. De onrust rond de olievoorziening in de wereld leidt tot prijsstijgingen in allerlei sectoren en tot uitholling van voorzieningen. Aan de andere kant leiden hoge olieprijzen tot hoge aardgasopbrengsten. Die ruimte zal, meer dan het kabinet nu doet, kunnen worden gebruikt om compensatie te geven waar dat nodig is (ook al in 2005). Zorgverzekering: geen 1.100 maar 400 euro Op 1 januari 2006 schakelt Nederland om naar een nieuw zorgstelsel. Het onderscheid tussen ziekenfonds en particuliere verzekering vervalt op die datum. Dat is goed nieuws waaraan door diverse kabinetten van de afgelopen periode hard is gewerkt. Maar er gebeurt méér op dat moment en dat raakt de betaalbaarheid van de gezondheidszorg: de nominale premie wordt minstens 1.100 euro per persoon per jaar. Om het betaalbaar te houden komen er zorgtoeslagen. Dat is een onzalig plan. De hoge premie en de volledige onduidelijkheid wie welke toeslag krijgt scheppen grote onzekerheid. En het is onzinnig dat met dit plan meer dan 6 miljoen mensen afhankelijk worden van een uitkering (toeslag). De PvdA wil de nominale premie omlaag van 1.100 naar 400 euro. Kinderen zijn gratis verzekerd. Daarnaast betaalt iedereen een premie naar inkomen. Zo is de zorgverzekering betaalbaar voor iedereen en vermijden we een bureaucratisch monster. Meer handen aan het bed en kleinschalig wonen Om de (verpleeghuis)zorg te verbeteren wordt geld uitgetrokken voor meer handen aan het bed. Voor kleinschalige woningen voor dementerenden wordt geld vrijgemaakt.
3
Met fatsoen oordelen over arbeidsongeschiktheid Het aantal arbeidsongeschikten daalt en het aantal nieuwe WAO’ers is door verstandig beleid in geen jaren zo laag geweest als nu. De PvdA wil deze gunstige trend versterken met slimme wijzigingen van de huidige WAO. Deze maken vervanging van de WAO door de ingewikkelde en onrechtvaardige wet WIA in 2006 overbodig. De PvdA dicht het WAO-gat voor volledig arbeidsongeschikten, behoudt de effectieve Pemba-regeling, maakt bijverdienen voor WAO’ers gemakkelijker en maakt het voor werkgevers aantrekkelijker arbeidsgehandicapten zoals gedeeltelijk arbeidsongeschikten in dienst te nemen. Deze WAO-maatregelen leveren tezamen structureel een grote besparing op. Hiermee draait de PvdA de nodeloze aanscherping van keuringscriteria uit 2004 terug. Die aanscherping heeft ertoe geleid dat veel arbeidsongeschikten hun uitkering gedeeltelijk of helemaal verliezen zonder dat hun beperkingen zijn afgenomen. De PvdA laat de herkeuringen doorgaan, maar accepteert niet de tussentijdse verandering van de spelregels. Naar een duurzame economie Er is geen vrijblijvende keus meer tussen al dan niet milieuvervuilend gedrag. De klimaatsveranderingen zijn alom zicht- en voelbaar. Het effect op de leefsituatie en de welvaart van eenieder valt niet langer te ontkennen. Nederland voert een beleid gericht op beperking van energieverbruik en CO2-uitstoot, maar de ambitie is te gering. Naar onze overtuiging is het nodig de problemen voortvarender aan te pakken. De PvdA kiest daarbij voor drie routes: • stimuleren van een zo schoon mogelijke energieproductie. Windkracht, waterkracht en warmte-kracht-koppeling verdienen een verdere stimulans, óók nu die vormen van energieopwekking naar verhouding al iets goedkoper worden door de hogere olieprijzen; • stimuleren van lager energiegebruik. Dat kan op tal van manieren, waarbij de prijsprikkel het meest effectief zal zijn. Maatregelen die jaren geleden zijn genomen om energie voor bedrijven goedkoper te maken worden opnieuw tegen het licht gehouden en zo mogelijk afgeschaft of verminderd. • Verschuiven van milieuvervuilend gedrag in de richting van minder vervuilend gedrag. Zo is dieselrijden vervuilender dan benzine-rijden. Door prijsaanpassingen kan een deel van het dieselgebruik worden vervangen door benzinegebruik. Bij de gekozen maatregelen laat de PvdA zich leiden door de effecten op economie, milieu en werkgelegenheid. Daarin wordt de balans gezocht. Onderwijs: er méér uithalen Elk jaar verlaten zeker 75.000 leerlingen het beroepsonderwijs, havo en vwo zonder diploma. Wat een onvoorstelbare verspilling van talent! Iedereen moet het recht hebben zijn of haar talenten te ontplooien. Een goede opleiding mét diploma is daarvoor de onmisbare basis. Ook als samenleving moeten we alle krachten en kennis mobiliseren. Een vmbo-er heeft goeie perspectieven op de arbeidsmarkt. Maar alleen als ie een diploma heeft. De gevolgen van globalisering pak je niet aan door Chinese truien en broeken buiten de grens te houden maar door ons te richten op hoogwaardige productie. Vanwege dezelfde globalisering zoeken slimme studenten en kenniswerkers uit de hele wereld een plek om te leren en te werken. Terwijl ons land die kennis hard nodig heeft, worden ze nu ontmoedigd door hoge leges. De PvdA keert die trend door hun legeskosten te verlagen.
4
Leerlingen die wat meer moeite hebben met leren hebben evenveel recht om hun talenten te ontwikkelen. De PvdA wil hun scholingsbudget, het “rugzakje”, verhogen om ze de kans daartoe te geven. Om de kosten voor de ouders betaalbaar te maken, wil de PvdA dat de scholen voortaan de leerboeken gaan aanschaffen en ze vervolgens voor een redelijke prijs aan ouders in bruikleen geven. Innovatief openbaar vervoer Tallozen, veelal ouderen en scholieren, zijn afhankelijk van stads- en streekvervoer als zij van a naar b willen. Vooral mensen die buiten de Randstad wonen zijn de dupe van bezuinigingen van het kabinet op openbaar vervoer. Steeds meer buslijnen verdwijnen, het aantal bussen per lijn neemt af en de tarieven blijven stijgen. Dat is pijnlijk, want vaak hebben de gebruikers van zulk openbaar vervoer geen alternatief. De PvdA biedt reizigers nieuw perspectief door geld vrij te maken voor innovaties die leiden tot meer gebruik van het openbaar vervoer. Regio’s die met slimme oplossingen komen om het aantal reizigers te verhogen, mogen hiervan gebruik maken. Hierbij valt te denken aan alternatieve dienstregelingen, vervoer op maat, betere aansluitingen en gratis OV. Zo krijgt de reiziger eindelijk weer waar voor zijn geld. Méér, betere en betaalbare woningen Koophuizen zijn jarenlang fors in prijs gestegen. Het gevolg is aan de ene kant dat ze voor veel mensen onbereikbaar zijn geworden. Aan de andere kant leidt dat tot hoge hypotheken, met een hoge hypotheekrenteaftrek die voor de samenleving als geheel erg kostbaar en kwetsbaar is. Eigenaren die hun hypotheek (praktisch) hebben afgelost – en dus een aanzienlijk vermogen hebben – krijgen van de overheid nog eens een 250 miljoen belastingvoordeel. De starters op de eigen-woningmarkt staan met lege handen aan de zijlijn: geen huis, geen hypotheekaftrek, geen belastingvoordeel. De bouw van huurwoningen loopt al jarenlang aanzienlijk achter bij de plannen en de behoefte. Het kabinet wil dit probleem oplossen door eerst jarenlang de huren te verhogen in de hoop dat er dan meer verhuisd en gebouwd gaat worden. Onderhand zwaait de slopershamer wild in het rond bij de goedkope huurwoningen en is de huursubsidie in een reeks van jaren verslechterd. De corporaties hebben bij elkaar geld genoeg voor nieuwbouw, maar het komt er maar niet van. Ondertussen is het tekort aan woningen sterk op- en de woningmarkt in grote mate vastgelopen. De PvdA wil het geld dat zou gaan naar huizenbezitters met een afgeloste hypotheek inzetten bij gemeenten om de knelpunten in de grondexploitatie aan te pakken. Zo komt bouwgrond beschikbaar. Door geld van rijke corporaties over te hevelen naar armere corporaties kan de grond daadwerkelijk worden bebouwd. Met specifieke maatregelen kan de kwaliteit van de woningen en daarmee de leefsituatie in de 56 aandachtswijken aanzienlijk verbeteren. Verruiming van de mogelijkheden van de Wet bevordering eigen woningbezit stelt ook mensen met een laag inkomen in staat een huis te kopen en daarmee ook te sparen voor de toekomst. Het spreekt voor zich dat de PvdA de verlaging van de huursubsidie in 2004, 2005 en 2006 terugdraait. Dat blijft buiten de Haagse koopkrachtplaatjes, maar elke huurder met een klein inkomen weet hoeveel verschil dat maakt.
5
Veiligheid in buurt, bus, trein en thuis Of de criminaliteit nu toe- of afneemt wordt uit de statistieken niet duidelijk. Wel zeker is dat de burgers veiligheid onverkort van groot belang vinden. Veiligheid is niet voor niets de eerste taak van elke overheid. Daarom blijft de PvdA hameren op het voorkomen van misdrijven, het opsporen en berechten ervan. Veel van de onveiligheid wordt ervaren in de wijken en in het openbaar vervoer. Het grootste deel daarvan wordt veroorzaakt door een beperkt aantal veelplegers. De PvdA vindt: haal ze van straat en behandel ze met drang en dwang voor hun verslaving. Voorkom tal van problemen door gemeenten in staat te stellen heroïneverslaafden onder toezicht harddrugs te verstrekken. Preventie vraagt tijdige aandacht en dus geld voor jongeren die dreigen te ontsporen. Zulke investeringen zijn niet alleen menselijk maar ook financieel heel wenselijk. Opsporing en berechting vereisen de aanstelling van méér rechters en een aanzienlijk snellere afhandeling van rechtszaken. Jarenlang al heeft de PvdA aangedrongen op een serieuze aanpak van het huiselijk geweld dat jaarlijks talloze slachtoffers maakt over kinderen en vrouwen. Gelukkig wordt het probleem nu door de regering erkend, maar de inzet blijft achter bij de groei van de problemen. Méér geld is nodig voor de opvang van slachtoffers. Je recht halen. Dat is een principiële zaak. Daarbij past niet dat de eigen bijdrage voor gesubsidieerde rechtsbijstand en de griffierechten worden verhoogd; dat belemmert mensen met lage inkomens om hun recht te halen. De PvdA draait die verslechteringen terug.
6
Toelichting bij de Beterbegroting van de PvdA De PvdA kiest in de Beterbegroting voor economische groei, meer werkgelegenheid en een eerlijke verdeling van de lasten. Het financieringstekort van de overheid is bij de PvdA niet hoger dan bij het kabinet, maar de PvdA gebruikt het beschikbare geld effectiever: - lagere lasten op arbeid, zodat het aantal banen sneller kan groeien; - betere inkomensbescherming van burgers met lage inkomens en middeninkomens; - hogere lasten op milieuvervuilende activiteiten; - investeringen in zorg, onderwijs, veiligheid, wonen en openbaar vervoer. - geen verzwaring van lasten voor het bedrijfsleven. Meer banen Werkbonus De PvdA introduceert een fiscale bonus van 500 euro voor werkenden. Deze verkleint de armoedeval en vergroot de werkgelegenheid voor lager opgeleiden. De werkbonus is een korting op de belasting die boven op de bestaande arbeidskorting komt. De werkbonus loopt vanaf minimumloon (ruim € 16.000) op tot modaal inkomen (ruim € 30.000) en bouwt daarna geleidelijk af tot de bestaande arbeidskorting resteert. Deze oploop tot € 500 vindt plaats in twee jaar. Hiermee lijkt de werkbonus sterk op de zogeheten earned income tax credit die Bill Clinton in de Verenigde Staten heeft ingevoerd. Werk moet lonen en méér werk moet méér lonen. Bestrijding jeugdwerkloosheid (400 mln) In de afgelopen paar jaar is de werkloosheid onder jongeren snel gestegen. Op dit moment is ongeveer 1 op de 7 jongeren werkloos. De PvdA neemt maatregelen om te voorkomen dat net als begin jaren tachtig een ‘verloren generatie’ ontstaat. Veel jongeren die destijds geen baan konden vinden, kwamen nooit meer aan de slag. Onderdeel van deze maatregelen is dat werkgevers voor jongeren met een minimumloon geen werkgeverspremies meer hoeven te betalen. Dit maakt deze werknemers veel goedkoper. Deze maatregel geldt voor jongeren met een grote deeltijdbaan of een voltijds dienstverband. Loonkostenkorting en scholing voor ouderen (200 mln) Hoe langer mensen actief blijven op de arbeidsmarkt, hoe makkelijker het voor de samenleving is om de kosten die samenhangen met een ouder wordende bevolking op te vangen. Om te voorkomen dat vijftigers en zestigers door kennisveroudering niet meer mee kunnen komen op de arbeidsmarkt is tijdige scholing (vanaf het veertigste jaar) van groot belang. Maar de kosten hiervan vormen vaak een obstakel. De PvdA introduceert een loonkostensubsidie ter compensatie voor niet-gewerkte uren om scholing voor deze werknemers beter toegankelijk te maken. Gekozen kan worden voor een maximale subsidie van € 20.000 (één jaar minimumloonkosten) maar dit bedrag kan over meer jaren worden uitgesmeerd. De besteding van dit bedrag wordt op maat gesneden en vindt plaats via de Centra voor Werk in Inkomen (CWI). Zo bereikt het geld degenen die er het meeste baat bij hebben. Verlaging werkgeverspremies (PM mln) De PvdA verlaagt de arbeidskosten voor werkgevers. Zo kunnen zij makkelijker nieuw personeel aannemen en zal de werkgelegenheid groeien. Zowel de WAO-premie als de AWF-premie (algemeen werkloosheidsfonds) zal dalen.
7
Kinderopvang wordt basisvoorziening (600 mln) Betrouwbare kinderopvang geeft ouders de kans te gaan werken, ondersteunt de economie en helpt de ontwikkeling van de kinderen. De huidige Wet kinderopvang voldoet niet: te duur en teveel rompslomp. Veel moeders hebben de arbeidsmarkt verlaten, omdat de kosten van kinderopvang zo hoog zijn dat werken niet loont, vooral als de werkgever niet bereid is bij te dragen aan de kosten. De PvdA wil kinderopvang weer breed toegankelijk maken door deze om te vormen tot een basisvoorziening. De gescheiden organisaties van kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en voorscholen voor kinderen van 0 tot 4 jaar kunnen worden samengevoegd. Zo ontstaat een basisvoorziening waar kinderen zich spelenderwijs leren ontwikkelen, terwijl de ouders met een gerust hart naar hun werk kunnen. Ook financieel maakt de PvdA kinderopvang tot een basisvoorziening. Werkgevers hoeven geen bijdrage meer te betalen. Een werknemer met kinderen is dan niet duurder meer dan een werknemer zonder kinderen. De inkomensafhankelijke bijdrage van ouders wordt sterk verlaagd want werk moet lonen, óók met een kind in de kinderopvang. Kansenzones (25 mln) Een aantal buurten in Nederland kampt met een combinatie van problemen, zoals lage werkgelegenheid, hoge werkloosheid, kinderen die in armoedige omstandigheden opgroeien en onveiligheid. Het kabinet heeft maatregelen voorgesteld om een klein aantal van deze buurten, voornamelijk in de grote steden, om te vormen tot kansenzones waar werkgelegenheid wordt bevorderd. De PvdA breidt deze maatregelen uit naar alle buurten in Nederland die met deze problemen kampen. Investeringsbanen(200 mln) Werk vergroot welvaart en welzijn van burger én samenleving. Ook in het geval dat iemands productie op de markt niet opweegt tegen het toepasbare loon. De PvdA ziet mensen liever aan de slag dan aan de kant. En scholen, zorginstellingen, sportorganisaties, culturele instellingen en wijken willen gráág helpende handen hebben om het werk te klaren. Met gerichte en voorwaardelijke financiële stimulansen wil de PvdA mensen aan het werk krijgen voor maatschappelijk zeer nuttige taken zoals ondersteuning van leerkrachten en werkers in de zorg, méér ogen die de veiligheid in de wijk vergroten, helpende handen voor sportverenigingen. De PvdA schept zo duizenden banen in de sectoren zorg, onderwijs en veiligheid voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Lasten eerlijk delen Zorgpremie: geen 1.100 maar 400 nominaal Op verkeerde gronden kiest de regering voor een torenhoge premie: minimaal € 1.100 euro per volwassene, maar mogelijk zelfs meer. Om dat te compenseren worden 6,2 miljoen mensen afhankelijk van een zorgtoeslag. Dat is de omgekeerde wereld. Zo ontstaat onzekerheid over de betaalbaarheid van de zorg. Zo maak je mensen afhankelijk van een uitkering van de overheid. De PvdA kiest voor betrouwbaarheid en een eerlijke premie: een nominale premie van € 400 (net als nu) en verder een premie naar inkomen. Zeker weten dat je de zorg kunt betalen; dat is een eerste vereiste.
8
Geen no claim Vorig jaar is het no claim-systeem ingevoerd: wie weinig kosten heeft krijgt geld terug. Wie kosten maakt loopt dat voordeel mis. Maar dat is geen eerlijke ruil. En no claim-systeem stimuleert automobilisten voorzichtig te zijn. Maar een no claim-systeem maakt je niet gezonder. Inkomen en gezondheid hangen sterk met elkaar samen. Daarom is het profijt van zo’n no claim-regeling scheef verdeeld. De PvdA schaft het af. In de rekenmodellen betekent het dat er extra zorg wordt gebruikt. In de werkelijkheid verandert de hoeveelheid zorg niet: wat mensen nu zelf moeten betalen valt straks onder de verzekering. En zo hoort het met ziektekosten. De kosten van de AWBZ met elkaar delen De PvdA wil een drietal maatregelen rond de awbz om de kosten beter te verdelen. De awbz-premie wordt nu alleen geheven over de eerste € 30.000 inkomen. Over inkomen boven die grens wordt géén awbz-premie betaald. De PvdA wil dat herverdelen en over alle inkomen awbz-premie heffen. De hoogste inkomensgroepen betalen dan een evenredig deel van de kosten (extra opbrengst van 200 mln). Aan de onderkant van het inkomensgebouw wordt de eigen bijdragen die mensen moeten betalen voor voorzieningen zoals thuiszorg iets verlaagd (60 mln). Mensen met vermogen gaan meer bijdragen als ze gebruik maken van de awbzvoorzieningen. Voor mensen die particulier verzekerd zijn is er in 2006 overigens nog een eenmalig voordeel van ongeveer 600 mln. De MOOZ-premie (een solidariteitspremie) over 2005 die in 2006 zou worden geheven, vervalt. Beperking fiscaal pensioenvoordeel hoge inkomens (2,3 miljard euro) Wie een hoog inkomen heeft kan nu onevenredig veel profiteren van belastingvoordelen voor pensioenopbouw. De PvdA tempert dit voordeel. Over de pensioenpremies voor het inkomensdeel boven de 45.000 euro is geen belastingvoordeel nodig; mensen kunnen over dat deel van hun inkomen heel goed zelf sparen voor hun pensioen, als ze dat willen. En later belastingvrij opnemen. Voor iedereen en alle inkomens tot 45.000 euro verandert er dus niets en blijven de betaalde pensioenpremies aftrekbaar voor de belasting. Uitbetaling ouderenkorting (65 mln) Ouderen met een inkomen tot ongeveer € 31.000 hebben recht op de fiscale ouderenkorting van ruim € 450. Maar een half miljoen (!) ouderen loopt dat voordeel mis. Ze profiteren er niet van omdat de verschuldigde belasting lager is dan de belastingkorting. Om hen wel te laten profiteren wil de PvdA voortaan de ouderenkorting laten uitbetalen door Belastingdienst/Toeslagen (via de Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen). Die ouderenkortingen zijn er immers niet voor niets! Reparatie koopkracht thuiswonende Wajong-gerechtigden (14 mln) Thuiswonende jonggehandicapten met een Wajong-uitkering hebben hun koopkracht in de afgelopen jaren onevenredig zien verslechteren. De PvdA verbetert hun situatie door een extra verhoging van hun belastingaftrek met € 100. Schuldhulpverlening (20 mln) Burgers dragen in de eerste plaats zelf verantwoordelijkheid voor schulden die zij aangaan. Dit neemt niet weg dat ook de samenleving er belang bij heeft dat burgers van problematische
9
schulden af kunnen komen. Schulden zijn vaak een belemmering voor arbeidsdeelname. De wachtlijsten voor schuldhulpverlening groeien, enerzijds door toename van het aantal mensen met schulden en anderzijds als gevolg van laagconjunctuur. Maar ook door bezuinigingen op schuldhulpverlening. De PvdA wil de betrokkenen een nieuwe kans geven en maakt extra geld vrij voor schuldhulpverlening. Leefgeld asielzoekers (30 mln) De toelagen (leefgeld) die asielzoekers krijgen op grond van de Regeling verstrekkingen asielzoekers zijn al acht jaar lang niet aangepast. Volgens het Nibud heeft een gezin van twee ouders en twee kinderen minimaal 90 euro per week nodig om voldoende en gezond te kunnen eten. Een asielzoekersgezin krijgt momenteel maar € 59,85 per week. GGDNederland bevestigt dat de huidige toelagen niet toereikend zijn voor het kopen van gezonde voeding. Wij willen de toelage verhogen tot de Nibud-norm. Geen afschaffing eigenwoningforfait voor mensen met redelijk vermogen (250 mln) Huizeneigenaren die hun hypotheek geheel of bijna geheel hebben afgelost betalen sinds 2005 geen eigenwoningforfait meer. Dat strookt niet met onze opvatting over een eerlijke lastenverdeling: mensen met een afgeloste hypotheek hebben immers per definitie vermogen (een schuldenvrije woning). Dit geld kan beter op een andere manier worden in gezet: de PvdA draait deze lastenverlichting daarom terug. Verlaging van de schoolkosten voor ouders van scholieren (45 mln). Er zijn vele prachtige schoolboeken, maar de kosten daarvan voor ouders met schoolgaande kinderen lopen uit de hand. De PvdA heeft de regering in een debat aangewezen hoe het schoolgeld voor 16-17-jarigen kan worden afgeschaft (een plan dat de regering nu overneemt), maar de PvdA wil verder gaan. Door de scholen geld te geven voor de aanschaf van schoolboeken om die tegen een geringe vergoeding in bruikleen te geven aan de leerlingen kunnen de kosten voor ouders fors omlaag. In vier jaar tijd wordt daarvoor de nodige financiële ruimte vrijgemaakt. Verhoging van de kinderkorting Ouders met kinderen zitten financieel vaak moeilijk: de kosten zijn hoog en steeds hoger geworden, de inkomens zijn bevroren. Méér uren per week werken zit er niet in vanwege de combinatie van arbeid en zorg. Om die situatie te verlichten wil de PvdA hun koopkracht verbeteren. Verhoging van de kinderkorting is daarvoor een krachtig en direct middel. Herstel de huursubsidie Van meet af aan heeft het kabinet de huursubsidie verlaagd. Dat is inmiddels opgelopen tot een flink bedrag: € 18 per maand. De effecten daarvan worden niet zichtbaar in de Haagse koopkrachtplaatjes. Maar daarom tellen ze wel! Herstel van de huursubsidie is een probaat middel om de koopkracht te verbeteren voor mensen met een beperkt inkomen. Overige maatregelen Naast de hierboven genoemde specifieke maatregelen die bijdragen aan een eerlijke verdeling van lasten, vooral voor mensen met de laagste inkomens, neemt de PvdA ook nog een aantal andere belangrijke maatregelen met inkomensgevolgen. Die hebben vooral betrekking op de belasting- en premietarieven. Door een combinatie van tariefmaatregelen kan de koopkracht van vooral de middengroepen worden verbeterd.
10
Met fatsoen oordelen over arbeidsongeschiktheid Verbetering WAO, eerlijk keuren (60 mln) Het kabinet is van plan in 2006 de WAO te vervangen door een nieuwe wet (WIA.). Door de structurele daling van de instroom in de WAO is invoering van de wet WIA echter volledig overbodig, mits de WAO op een aantal punten wordt aangepast: - het WAO-gat voor volledig arbeidsongeschikten wordt gedicht; - vereenvoudiging van de regeling voor bijverdiensten alle (gedeeltelijk) arbeidsongeschikten. Alle inkomsten tot de hoogte van de resterende verdiencapaciteit worden vrijgelaten. Inkomsten daarboven worden voor 70% in mindering gebracht op de uitkering; - invoering van een bonus voor werkgevers die bovengemiddeld veel arbeidsgehandicapten in dienst hebben, zodat gedeeltelijk arbeidsongeschikten en andere arbeidsgehandicapten makkelijker werk kunnen vinden; - betere toetsing van reïntegratieverslagen door UWV; - werkgevers krijgen de verplichte loondoorbetaling bij ziekte volledig vergoed van UWV voor elke gedeeltelijk arbeidsgehandicapte die zij in dienst nemen (‘no-riskpolis Ziektewet’); - afschaffing van onderste twee WAO-klassen (tot 35%) in combinatie met invoering van een sollicitatieplicht voor niet-werkende gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Een deel van de opbrengsten van deze maatregelen gebruikt de PvdA om de aanscherping van de keuringscriteria voor arbeidsongeschikten terug te draaien. Deze aangepaste WAO is volgens het CPB structureel 1 miljard goedkoper voor burgers en bedrijven dan de wet WIA. Dat is een reusachtige verbetering ten opzichte van de kabinetsplannen. Op 1 oktober 2004 is het zogeheten Schattingsbesluit aangescherpt. In dat besluit staat volgens welke criteria arbeidsongeschikten moeten worden gekeurd. Deze aanscherping heeft ertoe geleid dat veel arbeidsongeschikten hun uitkering verliezen, hoewel hun beperkingen om arbeid te verrichten niet zijn afgenomen. (“Bent u beter? Neen, herkeurd”). De PvdA draait de aanscherping terug voor alle keuringen vanaf 1 januari 2006. Voor mensen die tussen 1 oktober 2004 en 1 januari 2006 een keuring hebben ondergaan, geldt een overgangsregeling. Wie bij een herbeoordeling een deel van zijn uitkering heeft verloren, kan bij UWV een aanvraag doen opnieuw te worden beoordeeld conform het Schattingsbesluit van vóór de aanscherping. Hetzelfde geldt voor mensen die voor het eerst een arbeidsongeschiktheidskeuring hebben ondergaan na 1 oktober 2004. Als de nieuwe beoordeling leidt tot een ander arbeidsongeschiktheidspercentage, wordt hun uitkering aangepast. Als het arbeidsongeschiktheidspercentage hoger uitkomt, ontvangen zij met terugwerkende kracht tot 1 januari 2006 een hogere uitkering. Naar een duurzame economie Door een verschuiving van lasten op arbeid naar belasting op milieuvervuilende activiteiten kunnen twee doelen worden bereikt: een schoner milieu en méér banen. Energiebelasting grootverbruikers De grootverbruikers van energie (energie-intensieve industrie) zijn vrijgesteld van de energiebelasting. Gezien het belang van energiebesparing en klimaatverandering is het redelijk dat ook deze bedrijven een bijdrage leveren. Een energiebelasting is een effectief middel om dit te bereiken en een prikkel voor energiebesparende maatregelen.
11
Normaal REB-tarief voor glastuinbouw De glastuinbouw is momenteel vrijgesteld van de regulerende energiebelasting. Deze sector neemt echter een groot deel van het gasverbruik in Nederland voor haar rekening. Daarom is het redelijk dat ook deze sector via de regulerende energiebelasting geprikkeld wordt om energiebesparingsmaatregelen te nemen die op lange termijn kosteneffectief zijn. BPM-toeslag op diesel De dieselrijder is een van de veroorzakers van de problemen met luchtkwaliteit. Om de aankoopbeslissing van dieselauto’s te beïnvloeden, verhogen wij de aanschafbelasting van dieselauto’s. Hierdoor zal er een verschuiving plaatsvinden van diesel naar benzine, wat uit oogpunt van luchtkwaliteit positief is. De helft van het bedrag komt voor de rekening van gezinnen, de andere helft bij bedrijven. Heffing op vliegtuigstoelen/BTW op tickets (400 mln) Vliegtuigbrandstof is aanzienlijk goedkoper dan andere brandstoffen door internationale afspraken over het achterwege laten van heffingen. Maar er is geen enkele reden meer om ook in het vliegverkeer de vervuiler niet mee te laten betalen. Vandaar het plan voor een heffing op vliegverkeer. De helft van de kosten komen overigens terecht in het buitenland. Fiscale facilitering warmte-kracht-koppeling Warmte-krachtkoppeling levert in Nederland een wezenlijke bijdrage aan de energiebesparing en aan de vermindering van de CO2-uitstoot. Daarom verdient het Nederlandse WarmteKracht-Koppeling-park een fiscale ondersteuning. Sierteelt onder normaal BTW-tarief De sierteelt kent op dit moment het lage BTW-tarief. Deze vorm van overheidssubsidie (170 mln) op de sierteelt via dit lage tarief is vanuit maatschappelijke doelstellingen niet langer vanzelfsprekend. De gevolgen voor de sector zijn beperkt, omdat het merendeel van de sierbloemen en planten wordt geëxporteerd. Impuls milieu-innovatie en behoud milieusubsidieregelingen(50 mln) De PvdA neemt de milieuproblematiek net zo serieus als de bevolking dat doet. Er wordt in de plannen van de PvdA daarom een flinke impuls gegeven aan de verdere ontwikkeling van waterstoftechnologie en via milieusubsidieregelingen. Geen efficiëntiekorting bij duurzaam inkopen overheid (10 mln) Duurzaam inkopen door de overheid kan een enorme stimulans zijn voor de productie van duurzame consumptiegoederen. Bovendien kan door een grotere vraag de prijs van deze producten dalen, waardoor duurzame goederen aantrekkelijker worden. Efficiëntiekorting bij de overheid gaat ten koste van het aankoopbudget en daarmee ten koste van de bereidheid bij de overheid om te kiezen voor het duurzame alternatief. Daarom sluit de PvdA duurzame inkopen door de overheid vrij van efficiëntiekortingen. Bestrijdingsmiddelenheffing (50 mln) Volgens het vervuiler-betaalt-beginsel ligt het voor de hand een heffing in te voeren op bestrijdingsmiddelen, wat tegelijk een stimulans is voor biologische landbouw. Gezien de vereiste wettelijke voorbereidingstijd gaat deze maatregel per 1 juli 2006 in.
12
Oppervlaktedelfstoffenheffing per 1-7-2006 Een heffing op oppervlaktedelfstoffen stimuleert zuinig gebruik en hergebruik van oppervlaktedelfstoffen. Gezien de vereiste wettelijke voorbereidingstijd gaat deze maatregel pas per 1 juli 2006 in. Er is dan een opbrengst mogelijk van 50 mln. Open-ruimteheffing per 1-1-2007 De PvdA wil het bouwen in de nog open ruimte ontmoedigen. Een heffing op het bebouwen van open grond kan hieraan een bijdrage leveren. Gezien de vereiste wettelijke voorbereidingstijd gaat deze maatregel per 1 januari 2007 in. In 2006 is er dus nog geen opbrengst. Accijns op diesel binnenvaart per 1-1-2007 De binnenvaart is gevrijwaard van een accijns op diesel. Vanuit milieuoogpunt is dit niet te verdedigen, aangezien de binnenvaart een substantiële bijdrage levert aan de uitstoot van vervuilende gassen (lokale luchtkwaliteit). Implementatie van deze maatregel vereist internationaal overleg. Daarom gaat deze maatregel per 1 januari 2007 in en heeft zij in 2006 nog geen opbrengst. Exportheffing op afval per 1-7-2006 Momenteel wordt veel afval geëxporteerd. Oorzaak is de hoge stortbelasting in Nederland. Het geëxporteerde afval kent echter niet altijd een nuttige toepassing. Daarom wil de PvdA de export van afval ontmoedigen door het instellen van een heffing. Gezien de vereiste wettelijke voorbereidingstijd gaat deze maatregel per 1 juli 2006 in (20 mln). Opheffen rode diesel De dieselaccijns voor rode (landbouw)diesel is lager dan voor gewone diesel. Voor dit voordeel is geen redelijke grondslag meer. De PvdA heft dit verschil (15 mln) dan ook op. Zorg betaalbaar en vertrouwd Verbeterplan verpleeghuizen (150 mln) Wat aanvankelijk incidenten leken blijkt veel vaker voor te komen: onvoldoende kwaliteit van de zorg in verpleeghuizen, te weinig contact tussen management en werkvloer, onvoldoende communicatie met bewoners en familieleden, te grote werkdruk. Budget is nodig voor innovatie en bewonersbudgetten en er moet een begin worden gemaakt met een deltaplan voor de verpleeghuiszorg. Wet maatschappelijke ondersteuning: waarborgen De PvdA steunt de komst van de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning, waarbij er één loket komt voor de lokale zorg. Maar we willen er – net als verzekeraars en patiëntenorganisaties - geen haastwerk van maken. Gewaarborgd moet zijn dat ook na overheveling van de verantwoordelijkheden naar gemeenten mensen de zorg krijgen die ze nodig hebben. Met dit uitstel zijn op overheidsniveau geen bedragen gemoeid. Investeringsbanen (60 mln) Werk vergroot welvaart en welzijn van burger én samenleving. Ook in het geval dat iemands productie op de markt niet opweegt tegen het toepasbare loon. De PvdA ziet mensen liever aan de slag dan aan de kant. En zorginstellingen willen gráág helpende handen hebben om het werk te klaren.
13
De PvdA wil duizenden banen scheppen in de zorg voor mensen die nu nog een grote afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Onderwijs met resultaat Meer leraren, minder schoolverlaters, meer innovatie (300 mln) Elk jaar verlaten zeker 75.000 leerlingen het onderwijs zonder diploma. Daaronder zijn vele vmbo-ers. De PvdA wil niet alleen verbetering van de gebouwen, maar ook aanzienlijk meer leerkrachten in het vmbo. Daarnaast is het nodig de bezuinigingen op het achterstandsbeleid terug te draaien. Ook onderzoek en innovatie vragen om impulsen. Het is niet genoeg als het Innovatieplatform ideeën bedenkt; ze moeten ook worden uitgevoerd. Een deel van het onderwijsbudget (6 mln) wil de PvdA inzetten voor leerlingen die meer moeite hebben met leren. De PvdA wil hun scholingsbudget, het “rugzakje”, verhogen om hen meer kans te geven ook hun talent optimaal te ontwikkelen. Verlaging van de schoolkosten voor ouders van scholieren (45 mln) Er zijn vele prachtige schoolboeken, maar de kosten voor ouders met schoolgaande kinderen lopen wel uit de hand. De PvdA heeft de regering in een debat aangewezen hoe het schoolgeld voor 16-17-jarigen kan worden afgeschaft (een plan dat de regering nu overneemt), maar de PvdA wil verder gaan. Door de scholen geld te geven voor de aanschaf van schoolboeken om die in bruikleen te geven aan leerlingen kunnen de kosten voor ouders fors omlaag. In vier jaar tijd wordt daarvoor de nodige financiële ruimte vrijgemaakt. Investeringsbanen in onderwijs, sport en cultuur (60 mln) De PvdA ziet mensen liever aan de slag dan aan de kant. En scholen, culturele instellingen en sportverenigingen willen gráág helpende handen om het werk te klaren. Met gerichte en voorwaardelijke financiële stimulansen wil de PvdA mensen aan het werk krijgen voor maatschappelijk zeer nuttige taken zoals ondersteuning van leerkrachten en culturele instellingen en helpende handen voor sportverenigingen. De PvdA schept zo duizenden banen in de sectoren onderwijs, sport en cultuur voor mensen die nu nog een grote afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Verlaag de leges voor kenniswerkers (30 mln) De verhogingen van de leges zorgen al vanaf 1 januari 2003 voor onevenredig hoge drempels voor de toegang van buitenlandse studenten en kennismigranten. Nederland loopt hiermee ook Europees uit de pas, wat de concurrentiepositie op de arbeidsmarkt voor bijvoorbeeld kennisintensieve beroepen schaadt. Daarnaast werpt de verhoging van de leges een te hoge barrière op voor minder-draagkrachtigen (vooral gezinnen), aangezien zij ook al een financiële bijdrage moeten leveren aan inburgeringscursussen en aan inkomenseisen moeten voldoen bij gezinshereniging en – vorming. Tenslotte brengt de verhoging het gevaar met zich mee dat verblijfsvergunningen niet worden verlengd en mensen in de illegaliteit terecht komen. Voor het (gedeeltelijk) terugdraaien van de verhoging is € 30 miljoen nodig. Innovatief openbaar vervoer Diverse maatregelen (200 mln) De PvdA maakt extra geld vrij voor verbetering van de veiligheid in het openbaar vervoer en voor innovaties die leiden tot meer gebruik ervan. Regio’s die met slimme oplossingen komen om het aantal reizigers te verhogen, kunnen op financiële ondersteuning rekenen. Hierbij valt
14
te denken aan alternatieve dienstregelingen, vervoer op maat, betere aansluitingen en gratis OV. Daarnaast zijn ook andere bijdragen voor openbaar vervoer mogelijk, zoals voor onderhoud en compensatie van de hogere brandstofkosten. Méér, betere en betaalbare woningen Méér huizen bouwen (150 mln) Er worden te weinig huizen gebouwd. Een deel van het probleem is het ontbreken van een sluitende grondexploitatie bij gemeenten. Door een financiële impuls kan de woningbouw worden vlot getrokken. Binnen het budget wil de PvdA ook ruimte maken voor kleinschalig bouwen voor specifieke hulpbehoevende groepen. Wet bevordering eigen woningbezit (20 mln) De schaarste aan woningen heeft geleid tot prijsstijgingen. De Wet bevordering eigen woningbezit, die mensen met beperkte inkomens in staat stelt een eigen huis te kopen en zo vermogen op te bouwen, behoeft daarom aanpassing waar het de bedragen betreft. Aandacht voor 56 aandachtswijken(180 mln) In de 56 aandachtswijken is er financieel probleem bij het realiseren van stedelijke vernieuwing en het opknappen van de wijken. Door – net als in enkele andere landen - de overdrachtsbelasting in die wijken af te schaffen en het BTW-tarief hier te verlagen kan in deze gebieden voortgang worden gemaakt bij de verbetering. Daarnaast bepleit de PvdA de invoering van een onderhoudsaftrek in box 1 voor huizen met een bouwjaar vóór 1960 en in de 56 aandachtswijken. Een bewonersbonus voor leefbaarheidinitiatieven in de wijk stimuleert én beloont eigen inspanningen. Herstel de huursubsidie (190 mln) Van meet af aan heeft het kabinet de huursubsidie verlaagd. Dat is inmiddels opgelopen tot een flink bedrag: € 18 per maand. De effecten daarvan worden niet zichtbaar in de Haagse koopkrachtplaatjes. Maar daarom tellen ze wel! Herstel van de huursubsidie is een probaat middel om de koopkracht te verbeteren voor mensen met een beperkt inkomen. Overigens pleit de PvdA ervoor systematischer op te treden tegen frauduleus gebruik van de huursubsidieregeling (5 mln). Geld van rijke naar arme corporaties voor woningbouw (200 mln) Corporaties hebben een maatschappelijke taak.. Hun vermogens zijn er niet om op te potten, maar om ze in te zetten voor woningbouw. De bestaande initiatieven voor overheveling van bedragen van rijke naar arme fondsen worden gestimuleerd en versterkt. Geen afschaffing eigenwoningforfait voor mensen met redelijk vermogen (250 mln) Huizeneigenaren die hun hypotheek geheel of bijna geheel hebben afgelost betalen sinds 2005 geen eigenwoningforfait meer. Dat strookt niet met onze opvatting over een eerlijke lastenverdeling: mensen met een afgeloste hypotheek hebben immers per definitie vermogen (een schuldenvrije woning). Dit geld kan beter op een andere manier worden in gezet: de PvdA draait deze lastenverlichting daarom terug.
15
Een veiliger samenleving Aanpak veelplegers en verslaafden (40 mln) Veel criminaliteit in openbaar vervoer en in wijken wordt veroorzaakt door enkelen. Met meer heroïnebehandelingen onder medisch toezicht en met meer capaciteit voor drang en dwang wil de PvdA de grote overlast aanzienlijk terugdringen. Méér rechters(25 mln) De instroom van zaken bij de rechter groeit. Dat vraag om méér budget in plaats van minder. Om die reden bepleit de PvdA een hoger budget voor rechters. Preventie en aanpak van jeugdproblemen(40 mln) Voorkomen is beter dan genezen. 5.000 Kinderen wachten op noodzakelijke jeugdzorg; de gezinsvoogdij moet beter; er is behoefte aan meer jeugdbescherming en jeugdreclassering. Voor het behandelen van kinderen met gedragsstoornissen, voor lokaal jeugdbeleid en voor geestelijke gezondheidszorg voor jongeren is méér geld nodig. De toezeggingen van het kabinet schieten tekort. Vandaar deze aanvulling op het budget. Stop huiselijk geweld (10 mln) Nu er eindelijk meer aandacht is voor deze vorm van geweld wordt ook duidelijk dat de behoefte aan de opvang van slachtoffers (bijvoorbeeld van eerwraak) groter is. Rechtsbijstand toegankelijk en betaalbaar Om de rechtsbijstand toegankelijk en betaalbaar te houden worden de verhoging van de eigen bijdrage en de griffierechten grotendeels ongedaan gemaakt (15 mln). Investeringsbanen(80 mln) De PvdA ziet mensen liever aan de slag dan aan de kant. En in de wijken kan de inzet van meer mensen een groot verschil maken voor de gevoelens van veiligheid. Met gerichte en voorwaardelijke financiële stimulansen wil de PvdA duizenden banen scheppen in de beveiliging van buurten en wijken, voor mensen die nu nog een grote afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Overige maatregelen Joint strike fighter (126 mln) De PvdA ziet af van verdere investeringen in de JSF, omdat dit geld elders beter en effectiever kan worden gebruikt. Onderuitputting budget wegenbouw (200 mln) Op het budget voor wegenbouw is sprake van onderuitputting. De PvdA zet hiervan 200 mln elders in.
16
