Toespraak Roger van Boxtel op het congres Medisch Contact Live, 11 december 2013 in Ermelo Uitgesproken tekst geldt!

Toespraak Roger van Boxtel op het congres Medisch Contact Live, 11 december 2013 in Ermelo Uitgesproken tekst geldt!

Muziek klinkt: Het Goede Doel – Vriendschap is een illusie Een keer trek je de conclusie Vriendschap is een illusie Vriendschap is een droom Een pakketje schroot, met een dun laagje chroom

Roger van Boxtel

Medisch Contact Live, 11 december 2013

1

De zorgverzekeraar als vriend? Dat kan toch niet waar zijn? Dat moet u gedacht hebben toen u het programma van deze dag zag, toch? De zorgverzekeraar als vriend... dat is een illusie… Misschien dat u het juist dacht tijdens de contractering van de afgelopen maanden. Vooral in de ziekenhuizen leidde dat tot rumoer. In de afspraken met ziekenhuizen heeft Menzis zich aan de afspraken in de Hoofdlijnenakkoorden gehouden. We hebben bijvoorbeeld aan ziekenhuizen geen krimp gevraagd van 10 of 15%. Immers, we moeten reëel blijven. We willen de zeker groei beperken, maar niemand wordt er beter van - letterlijk en figuurlijk – als ziekenhuizen of andere zorgaanbieders financieel instabiel zijn. Daarvoor moeten zorgverzekeraars ook oog hebben. Het roer kan niet ineens om.

Roger van Boxtel


2

Ondanks onze verschillende uitgangspunten, zijn we er dus goed uitgekomen. En zo moet het ook gaan. In die zin vind ik ook dat wij uitstekend als vrienden met elkaar om kunnen gaan. En eigenlijk ook móeten gaan. We hebben namelijk veel gemeenschappelijk. We hebben beiden zorgplicht. En we dienen beiden een belangrijk maatschappelijk doel: kwalitatief goede zorg, die voor iedereen betaalbaar en goed toegankelijk is. Dat lijkt mij voldoende gemeenschappelijke basis voor een vriendschap. Natuurlijk blijft de zorgverzekeraar daarbij altijd de vriend die tijdens een gezellig etentje vindt dat de huiswijn goed genoeg is… Of die vooraf alvast even de app ‘rekening delen’ downloadt. Maar goed, zo’n vriend hebben we allemaal wel toch? Nu is het wel zo dat je beter met deze vriend kunt omgaan, als je begrijpt waarom hij altijd over dat geld begint. Laat ik dus uitleggen waarom wij dat doen. Vriendschap begint immers met je open stellen voor de ander. U kent allemaal het verhaal van de oplopende zorgkosten. In het verleden behaalde resultaten geven geen garantie voor de toekomst, maar bij ongewijzigd beleid besteden we in 2040 zo’n 31 procent van het bruto binnenlands product aan zorg. Het punt daarbij is dat zorg andere overheidsuitgaven verdringt. Los van het feit dat een groot deel van ons inkomen opgaat aan de zorgpremie. Er wordt vaak gezegd dat mensen best geld over hebben voor goede zorg. En op zich is dat ook zo. Tenminste, als zij ziek zijn. Maar niet als zij gezond zijn. Want wat zien we? • 20% van de zorggebruikers maakt 80% van de zorgkosten1. De mensen met de hoge zorgkosten zijn bereid te betalen voor de zorg. Zij gebruiken immers ook veel. • Daarnaast is er de 80% mensen die weinig zorg gebruiken én zijn er nog vele mensen die helemaal geen zorg gebruiken. Zo’n 60% van de Nederlanders kwam in 2012 niet bij de specialist, 80% niet bij de fysiotherapeut en 30% niet bij de huisarts. 93,5% lag geen nacht in het ziekenhuis2. Zij zijn gezond en letten bij de keuze voor een zorgverzekering vooral op een lage prijs. • Prijs is een belangrijke reden om over te stappen.

1 2

CBS gezondheid en zorg in cijfers 2013 idem

Roger van Boxtel


3

Onderzoek van Marketing Facts leert ons dat 66% van de mensen overstapt vanwege een lagere premie op de basisverzekering en 20% doet dit vanwege een lagere premie voor de aanvullende verzekering. De markt van zorgverzekeringen is een prijsmarkt geworden. Conclusie, enigszins gechargeerd: • Gezonde mensen zijn minder bereid om te betalen voor zorg die ze niet gebruiken. • Gezonde mensen zijn minder bereid om te betalen voor zorg die anderen gebruiken. Veel zorgverzekeraars spelen daarop in door bijvoorbeeld polissen met een lage premie te bieden voor bepaalde groepen mensen met een laag risicoprofiel. Denk aan de Promovendum-verzekering voor hoger opgeleiden. Maar hiermee sluit je wel bepaalde groepen mensen uit. De aanvullende zorgverzekering wordt minder goed toegankelijk voor de mensen die deze verzekering juist hard nodig hebben: de mensen met hoge zorgkosten. Dat is zorgwekkend. Het idee van een verzekering is immers dat alle mensen samen het premiegeld opbrengen voor de zorg van zieken. Dit solidariteitsprincipe moet in stand blijven. Maar het neemt af naarmate de kosten hoger worden. De zorg voor elkaar gaat dan een té groot offer vragen. Ook dit is een zeer belangrijke reden waarom wij hameren op de betaalbaarheid van de zorg. En het is een belangrijke oorzaak van onze Januskop: we willen de beste kwaliteit voor onze klanten die ziek zijn. Tegelijkertijd willen we de laagste prijs voor onze gezonde klanten die via hun premie samen de rekening voor de zieke mensen betalen. Dit betekent dat kwaliteit én doelmatigheid altijd hand in hand moeten gaan. En dat is ook waarom ik denk dat zorgverzekeraars en zorgverleners vrienden moeten zijn. Immers: is de betaalbaarheid niet goed geregeld, dan komt ook de kwaliteit in het geding. Wij hebben elkaar nodig!

Roger van Boxtel


4

Ik zie de kwaliteit én betaalbaarheid van de zorg als een gezamenlijke uitdaging. We kunnen de problemen heen en weer schuiven. Of we pakken ze samen aan, omdat we toch uiteindelijk ook beide die goede, betaalbare zorg voor de patiënt willen. Volgens mij klinkt dat best logisch. Waarom lukt het ons dan niet? De kern is volgens mij dat we het allemaal veel te ingewikkeld gemaakt hebben. U kent het wel, je hebt van die vrienden waarmee je in je studententijd zorgeloos in de kroeg zat. Samen loste je al debatterend in een paar uur het wereldvoedselprobleem op. Maar nu: je bent ouder, druk met je eigen carrière en gezin, woont verder van elkaar af, hebt volle agenda’s. Je moet moeite doen om elkaar te treffen en aan een goed gesprek kom je al helemaal niet meer toe. Het is te ingewikkeld geworden. Zo is het ook tussen zorgverleners en zorgverzekeraars. We hebben muren opgetrokken van regels, procedures, DBC’s, mega-ingewikkelde financieringsstructuren, noem maar op. We hebben nota bene zo’n ingewikkeld financieringssysteem dat we zelf niet weten wat iets precies kost. Laat staan dat we het aan patiënten kunnen uitleggen! En dan de onderhandelingen. Zorgverleners onderhandelen met vier grote en een aantal kleinere zorgverzekeraars die elk hun eigen eisen en wensen hebben. En zorgverzekeraars onderhandelen inmiddels met 92 ziekenhuizen en 150 ZBC’s. Los van ruim 9000 huisartsen, 573 GGZ-instellingen, 4000 vrijgevestigde GGZaanbieders, 7000 fysiotherapeuten, 1200 apothekers noem maar op. Het is een enorme papierwinkel. We staan tegenover elkaar met al die regeldruk en bureaucratie ertussen. Naast ziekenhuizen en ZBC’s maken we ook nog afspraken met instellingsoverstijgende regiomaatschappen. IBMG heeft onderzocht dat 72% van de ziekenhuizen te maken heeft met tussen de 1 en 12 regiomaatschappen. Dat is dus al een fors aantal. Op zich hebben we niets tegen regiomaatschappen. Als ze leiden tot betere onderlinge afstemming in de zorgketen en verdergaande specialisatie, kunnen ze de kwaliteit verbeteren.

Roger van Boxtel


5

Punt is wel dat ze de onderhandelingen lastiger laten verlopen. Want specialisten vinden elkaar en ziekenhuizen vinden elkaar, maar dat loopt niet één op één. Bovendien erkennen we wat de ACM heeft gezegd: regiomaatschappen moeten feitelijk gezien worden als fusies tussen ziekenhuizen. Dus, stelt de ACM: afspraken binnen een regiomaatschap die de concurrentie beperken, worden beschouwd als een kartelafspraak tussen ziekenhuizen. Het is voor zorgverzekeraars en zorgaanbieders ingewikkeld geworden om tot elkaar te komen en zaken te doen. Daar komt bij: zoals die vriend uit uw studententijd u misschien wel eens teleurgesteld of belazerd heeft, zo vertrouwen wij elkaar inmiddels ook een stuk minder. Want, zoals het Goede Doel ook zingt Muziek klinkt: Het Goede Doel, vriendschap is een illusie Als het gaat om geld Als het gaat om vrouwen Als het gaat om alles wat je lief hebt Wie kun je dan vertrouwen?

En soms voelen we ons zelfs als André Hazes. Muziek klinkt: André Hazes – Een vriend Hielp ik je daarom uit de goot was dan jouw vriendschap niet zo groot Hoe vaak lag jij daar in mijn bed Zag jij nooit van je vriend, aan de muur zijn trouwportret Ging er dan echt niets door je heen, ben jij zo hard en zo gemeen Maar alles is voorbij, je nam haar weg van mij, Het is jammer, onze vriendschap is voorbij

Roger van Boxtel


6

• Hoe voelt het als wij met een ziekenhuis een prijs zijn overeengekomen voor een heupoperatie en een collega-ziekenhuis blijkt het veel beter en goedkoper te kunnen? • Hoe voelt het als een specialist een ZBC opent naast het ziekenhuis en daar patiënten uit het ziekenhuis naartoe verwijst? Ja, dan voelen wij ons wel bedrogen. En andersom voelt u zich ook wel eens bedrogen door ons. Goed voor het wederzijds vertrouwen is dat natuurlijk niet. Die patstelling kunnen we alleen doorbreken door allebei openheid van zaken te geven. Door in een open vriendschap met elkaar om te gaan. Ben ik dan een optimist? Een idealist? Zeker! Toch geloof ik dat het kan. Laten we ons best blijven doen om elkaar te vinden. Laten we samen verantwoordelijkheid nemen voor het geheel van kwaliteit en betaalbaarheid. Immers, het één kan niet zonder het ander. We hebben elkaar nodig en we kunnen elkaar helpen. Als vrienden. Muziek klinkt: The Beatles – I get by with a little help from my friends What would you think if I sang out of tune Would you stand up and walk out on me? Lend me your ears and I'll sing you a song And I'll try not to sing out of key Oh I get by with a little help from my friends Mm I get high with a little help from my friends Mm going to try with a little help from my friends

Roger van Boxtel


7

Waar moeten we mee aan de slag?

1. herinrichting zorgveld Over de herinrichting van de zorg zijn partijen het in grote lijnen eens. Het komt terug in de Miljoenennota, de Hoofdlijnenakkoorden, de visies van de Orde van Medisch Specialisten, De Jonge Orde en de LHV. We gaan toe naar een herinrichting van het zorglandschap, met meer aandacht voor zorg dichtbij, zelfmanagement, eigen regie en preventie. En er komen ook veel veranderingen rond de AWBZ op ons af. Roger van Boxtel


8

Kortweg gesteld, komt het hier op neer: wat in de eerste lijn kán gebeuren, moet daar ook gebeuren. Dat brengt de zorg dichterbij de patiënt en brengt de zorgkosten omlaag. Ziekenhuiszorg is nu eenmaal dure zorg. Immers: bij de huisarts ben je gezond totdat het tegendeel bewezen is. En in het ziekenhuis ben je ziek totdat het tegendeel bewezen is. Het Nivel heeft net het rapport gepubliceerd ‘Ruimte voor substitutie’. Hieruit blijkt dat er wel degelijk ruimte is voor substitutie van de tweede naar de eerste lijn. Het aantal nieuwe verwijzingen van huisartsen naar medisch specialisten loopt namelijk enorm uiteen. Dit varieert van 94 per 1.000 patiënten tot 254 per 1.000 patiënten: bijna een factor 3. Hoe kan dat? U weet het beter dan ik, maar daar is zeker nog wat te doen. Het Nivel noemt randvoorwaarden voor substitutie en daar moeten wij dan ook samen mee aan de slag: -

eerste en tweede lijn moeten meer op elkaar afgestemd zijn;

-

de kennis van huisartsen moet voldoende zijn;

-

de bekostiging moet duidelijk zijn;

-

er is afstemming nodig op de lokale situatie.

Zelf voeg ik daar aan toe dat ook de capaciteit bij huisartsen voldoende moet zijn. Want ik spreek regelmatig voor zalen met studenten geneeskunde en als ik dan vraag wie huisarts wil worden, gaan er slechts een paar vingers omhoog. Het Capaciteitsorgaan gaat er in haar raming voor de opleidingscapaciteit vanuit dat huisartsen jaarlijks 0,25 procent aan zorg van de medisch specialisten gaan overnemen. Van mij mag dat wel wat minder voorzichtig. Feit is, dat het werk van de medisch specialist door spreiding en concentratie zal veranderen. Zoals ook de Jonge Orde schetst in haar visie: de specialist wordt meer coach. Zij zullen meer outreachend gaan werken in de eerste lijn. De zorg verplaatst zich naar voren en dat betekent dat ziekenhuizen geen nieuwe eerstelijnstaken op zich moeten gaan nemen. Ziekenhuizen staan voor portfoliokeuzes: welke zorg kan in de eerste lijn? Welke zorg doen academische ziekenhuizen en wat kunnen algemene ziekenhuizen beter doen? Groei in een bepaald specialisme is zeker nog mogelijk, maar groeien over de volle breedte is niet meer van deze tijd. Zorgverzekeraars vergoeden zeker niet alles meer.

Roger van Boxtel


9

Als vriend moet ik u helaas ook wijzen op deze harde feiten. Daarom zeg ik u: ga hier zelf mee aan de slag. Zoek elkaar als zorgaanbieders in de eerste en tweede lijn op in de regio en kijk samen: wie biedt welke zorg waar? Uiteraard is de zorgverzekeraar graag partner in die keuze. Natuurlijk realiseer ik me dat substitutie, evenals specialisatie en concentratie van ziekenhuiszorg, raakt aan mensen, aan banen. Daar moeten we samen oplossingen voor verzinnen. Zorgverzekeraars moeten ziekenhuizen de tijd geven voor de transitie. En, zoals gezegd: de eerste lijn moet wel klaar zijn om taken over te nemen! Zorgverzekeraars moeten helpen om veranderingen financieel mogelijk te maken. Daar zeg ik meteen bij: dat betekent niet dat we risico’s voor ziekenhuizen of inkomstenderving door artsen gaan afdekken. Het betekent wel dat we investeren in het versterken van de eerste lijn. En dat we financieringsoplossingen moeten vinden voor het verplaatsen van zorg. Wat doet Menzis op dit gebied? In 2016 gaan de locaties Winschoten en Delfzijl van de Ommeland Ziekenhuis Groep hun deuren sluiten en komt er een nieuw ziekenhuis in Scheemda. Samen met de provincie, zorgaanbieders, Zorgbelang Groningen en gemeenten werkt Menzis aan plannen om de zorg dichtbij te houden voor de inwoners. Er wordt gewerkt aan een blauwdruk voor de zorg op het gebied van ouderenzorg, chronische zorg, eerstelijns diagnostiek en basisspoedeisende zorg. In de blauwdruk wordt de huidige en de gewenste zorginfrastructuur beschreven, onderbouwd met cijfers over het zorggebruik. Zorgaanbieders kunnen op basis van de blauwdruk initiatieven ontwikkelen om het gewenste zorglandschap te realiseren. Zij kunnen Menzis een aanbod doen om bepaalde zorg die nodig is te organiseren. Menzis stelt op basis van de blauwdruk inkoopcriteria op. Zo geven we samen - op vriendschappelijke wijze - vorm aan het zorgaanbod in de regio.

Roger van Boxtel


10

Samen met zorgverleners, gemeenten en andere partijen starten we projecten, bijvoorbeeld op het gebied van ouderenzorg. Zoals een specialist ouderengeneeskunde die in de huisartsenpraktijk in Velp werkt. Of het project Samen Oud waarbij 75-plussers in het oog gehouden worden en zonodig een eigen casemanager krijgen. Projecten die tevreden patiënten opleveren én zorgkosten besparen. Het is geen probleem om deze projecten te financieren. Dat heeft Menzis dan ook geregeld. Maar structurele financiering is lastiger. Zo pleiten we nu voor opname van de specialist ouderengeneeskunde in de basisverzekering. Ook hebben alle partners in het project Samen Oud de intentie uitgesproken om samen op zoek te gaan naar financieringsmogelijkheden voor het structureel invoeren van deze nieuwe aanpak in de ouderenzorg. Tot zover de herinrichting van de zorg. Wat kunnen we samen nog meer doen om de zorg kwalitatief goed en betaalbaar te houden?

2. Zinnige en zuinige zorg Ik heb u aan het begin een beeld geschetst van een patiënt die alles uit de kast wil halen om beter te worden. Van zorg die eindeloos en altijd aanwezig is. Met name rondom het levenseinde wordt wel de discussie gevoerd of al die zorg nog nodig is. Kan niet beter worden ingezet op kwaliteit van leven? Wordt wel voldoende gekeken naar de zieke in plaats van de zieke? Als zorgverzekeraar willen we ons totaal niet mengen in de vraag welke zorg nodig en wenselijk is. Dat is een zaak tussen arts en patiënt. U beslist daar over. Wel wil ik het u als aandachtspunt meegeven. Bij dit onderwerp wordt vaak gezegd dat de financiële prikkels verkeerd liggen. Immers, in de zorg word je betaald voor wat je doet en niet voor een goed gesprek waarin je samen besluit om niets of minder te doen. U weet beter dan ik in hoeverre dat een rol speelt. Maar ik vind zeker dat artsen naast kwaliteit ook oog moeten hebben voor doelmatigheid. Het gaat om zinnige én zuinige zorg. De zorg mag duur zijn als dat nodig is, maar moet ook goedkoop zijn waar dat kan.

Roger van Boxtel


11

Dat betekent: -

doelmatig voorschrijven van medicijnen;

-

doelmatigheid opnemen in de richtlijnen van de beroepsgroep;

-

efficiënt werken opnemen in de aanstellingscontracten;

-

het gesprek aangaan met de patiënt over wat medisch mogelijk is maar ook over wat sociaal en ethisch wenselijk is;

-

met collega’s in gesprek gaan over praktijkvariatie en leren van elkaar

-

enzovoort

Kortom, kwaliteit en doelmatigheid hand in hand laten gaan.

3. Een duidelijke rekening voor de patiënt We moeten ook echt iets doen aan de complexe financiering en zorgen voor een duidelijke rekening. Ik had het net over die avonden in de kroeg met de vriend uit mijn studententijd. Wij hadden samen dat hele complexe bekostigingssysteem zo op de achterkant van een bierviltje kunnen herontwerpen. Nu ben ik wijzer en ook wel wat illusies armer: dat probleem lossen wij hier ook vandaag niet even samen op. Maar dat we moeten zorgen voor een duidelijke rekening lijkt mij evident. Die slag kunnen wij in de zorg alleen samen raken. Ook daarin kunnen wij het beste als vrienden optrekken.

4. Een tanend vertrouwen Een laatste grote uitdaging waarvoor wij staan, is het tanend vertrouwen in de zorg. We krijgen daarin om de beurt de klappen. We lezen het in de krant: • Artsen doen op grote schaal aan upcoding en fraude. • Zorgverzekeraars maken enorme winsten omdat ze knijpen op de kosten. U en ik kennen de nuanceringen, maar als je een krant openslaat is de toon snel gezet. Nu kunnen we deze uitdaging gaan verdelen. Het geld is ons punt, de kwaliteit dat van de artsen. Maar zo zie ik het niet. Als vrienden ga je er samen voor staan. Omdat je er uiteindelijk samen beter én sterker uitkomt. Zo vind ik dat we de aanpak van fraude en transparantie in zorgkosten samen echt hoog op de agenda moeten zetten.

Roger van Boxtel


12

In het belang van de premiebetaler en de geloofwaardigheid van de zorg. Hoe kunnen wij vormgeven aan onze vriendschap? Aristoteles onderscheidde verschillende redenen waarom mensen vriendschap sluiten: -

het nuttige, je hebt allebei voordeel van de vriendschap

-

het aangename, je haalt allebei genot uit de vriendschap

-

het goede, je bent elkaars gelijke in deugd, dit is de karaktervriendschap voor het leven.

Ik zou graag voor de karaktervriendschap gaan, of anders op z’n minst een van beide andere vormen. Maar ik moet ook realistisch blijven. Als wij elkaar niet in het nuttige, aangename of goede kunnen vinden, is er nog de vierde vorm van vriendschap die Aristoteles noemt: de burgervriendschap. Deze is gericht op het algemeen belang. Aristoteles zegt: wetten kunnen de relaties tussen mensen in een gemeenschap correct regelen. Maar voor een gemeenschap waarin je voor een ander zorgt en verantwoordelijkheid draagt, is vriendschap nodig. Laten wij dus die burgervriendschap sluiten vanuit het algemeen belang. Immers, wij zijn samen in de bijzondere positie om de zorg goed te regelen voor alle burgers van Nederland. Laten wij, als vrienden, samen aan de slag gaan met het algemeen belang van kwalitatief goede en betaalbare zorg. Dat is onze maatschappelijke plicht, en tegelijkertijd een groot voorrecht! Aan mij zal het niet liggen. Als u het wilt, heeft u in mij een vriend!

Roger van Boxtel


13

Muziek klinkt: James Taylor - You've Got a Friend When you're down and troubled And you need a helping hand And nothing, oh nothing is going right Close your eyes and think of me And soon I will be there To brighten up even your darkest night You just call out my name And you know, wherever I am I'll come running To see you again Winter, spring, summer or fall All you've got to do is call And I'll be there, yes I will You've got a friend

Einde

Roger van Boxtel


14

Toespraak Roger van Boxtel op het congres Medisch Contact Live, 11 december 2013 in Ermelo Uitgesproken tekst geldt!

Recommend Documents