4|11 Het klantenmagazine van Phoenix Contact | December 2011
04
Fotovoltaïsche energie en windenergie
06
Axioline voor de installatiebesturing
Energie voor de toekomst!
Zo snel als de wind …
10
Automatisering voor solarpark
12
Automatisering bij ID-Tec
De zon tegemoet
High tech rioolrobot
02
Editorial
UPDATE 4|11
Editorial 02 Dr. Martin Wetter
In gesprek met
03 Professor Klaus Scheibe, afdeling Informatica en Elektrotechniek, FH Kiel
Titelthema
Dr. Martin Wetter, hoofd van de business unit Overspanningsbeveiliging Trabtech
Uitdaging energie! Beste lezers, „De energierevolutie is erdoor!“ – zo kopten de grote Duitse kranten afgelopen juni na het besluit van het Duitse parlement om nu toch definitief te stoppen met het winnen van kernenergie. Ook in Zwitserland en Italië is met instemming van een grote meerderheid van de inwoners besloten om kernenergie de rug toe te keren. Met dit besluit en een nieuwe wet is voor de politiek het belangrijkste werk al gedaan – voor bedrijven in de elektro-industrie begint het werk nu pas echt. De volledige afschaffing van kernenergie binnen slechts tien jaar stelt de energiesector voor enorme uitdagingen. Dit zijn onder andere de uitbreiding van regeneratieve stroomproductie – vooral wind- en zonne-energie – en de dringend noodzakelijke uitbreiding van de stroomnetten. Juist die netten dienen in de toekomst aanzienlijk flexibeler te werken en hoger te presteren. Er dient niet alleen rekening te worden gehouden met de decentrale stroomopwekking, maar ook met volledig nieuwe verbruiksscenario's zoals de voeding voor elektrische voertuigen. Overigens: voor het opladen van een kleine elektrische auto binnen twee uur is een elektrisch vermogen nodig van meer dan 30 kW – dat komt ongeveer overeen met het vermogen van een lichtmast in een voetbalstadion. Dit kleine voorbeeld maakt al snel duidelijk dat het opladen thuis aan het stopcontact eenvoudiger klinkt dan het in werkelijkheid is. Stroomopwekking uit wind en zon zal de basis zijn voor een succesvolle energierevolutie. Wij bij Phoenix Contact hebben ons in het bijzonder toegelegd op deze technologieën en bieden uitgebreide oplossingen voor de besturing, bewaking en beveiliging van deze installaties. Het omdenken in de energievoorziening is een grote uitdaging. Deze uitdaging gaan wij aan en wij zullen met innovatieve oplossingen bijdragen aan de weg naar duurzame energievoorziening.
Met nieuwe energie de toekomst in! 04 Producten en oplossingen voor fotovoltaïsche energie en windenergie
Technologie
Automatiseringstechniek 06 Hogesnelheidsperiferie Axioline voor de installatiebesturing Bliksembeveiligingstechniek 07 Bliksemstroomafleider PWT bij toepassing in windenergie-installaties Aansluittechniek 08 Miniatuur-PV-connectorsysteem voor gevelmodulen Aansluittechniek 09 Aansluitklemmen voor stringboxen
Op locatie
Automatiseringstechniek 10 Zonne-energiecentrale met compacte besturing ILC 150 ETH geautomatiseerd
Automatiseringstechniek 11 De nieuwe Audi A1 ontstaat met besturingstechniek van Phoenix Contact Automatiseringstechniek 12 Rioolstelsels reinigen en inspecteren met een high tech rioolrobot Aansluittechniek 14 Moba maakt er een eitje van met klemmen van Phoenix Contact
16 16 16 17 17
18 18 18 19
Nieuwe producten
Compacte modulen voor Axioline Coaxiale beveiligingsadapter voor antenneaansluitingen Voorgeconfectioneerde fotovoltaïsche connectoren Sunclix PV-monitoringsysteem Solarcheck Mobiel coderingssysteem voor PV-installaties
Actueel
Ontmoet ons op LinkedIn Donatie in plaats van kerstkaarten Nieuw testlaboratorium voor lithium-ion-accu’s ingewijd Phoenix Contact catalogus-App
Lezersservice 19
Meer informatie aanvragen
www.phoenixcontact.nl/update
In gesprek met
UPDATE 4|11
De bliksem op het spoor
Bliksembeveiliging voor on- en offshore windenergie-installaties Professor Klaus Scheibe verricht op de FH Kiel pionierswerk op het gebied van bliksemonderzoek. Daar houdt hij zich vooral bezig met beveiligingsmaatregelen tegen blikseminslag in industriële objecten, bijvoorbeeld in windenergie-installaties. De redactie van UPDATE kreeg gelegenheid tot een interview. UPDATE: Professor Scheibe, wat voor soort schade treedt er hoofdzakelijk op bij blikseminslag in windenergie-installaties? Professor Scheibe: Bij correct uitgevoerde beschermingsmaatregelen tegen bliksem – op basis van de geldende normen voor bliksembeveiliging alsook de normen en basisprincipes voor de installatie van overspanningsbeveiligingscomponenten en voor elektromagnetische compatibiliteit – is er bij regelmatig onderhoud doorgaans geen schade te verwachten. Wordt er bij deze uitvoering van beschermende maatregelen afgeweken, dan kan er ook bij blikseminslag schade aan windenergie-installaties ontstaan. Dit kan schade aan de rotorbladen of andere mechanische installatieonderdelen zijn, maar ook aan elektrische en elektronische installatiecomponenten. UPDATE: Dient het financiële risico door blikseminslag bij offshore-installaties hoger te worden ingeschat? Professor Scheibe: Ja, omdat de omstandigheden voor reparatie en herstel van installatieonderdelen van windenergie-installaties op zee wezenlijk moeilijker en tijdsintensiever zijn dan aan land. Bovendien moeten er grote en zware installatieonderdelen, maar eventueel ook hijsinstallaties overzee naar de offshore-installatie worden getransporteerd. Hierdoor kunnen de uitvaltijden voor windenergie-installaties op zee aanmerkelijk langer zijn dan voor onshoreinstallaties. Verder beschikken offshore windenergie-installaties tegenwoordig over hoge vermogens van circa 5 tot 6 MW, waardoor de uitval van een installatie een grotere uitval van de elektrische energieproductie tot gevolg heeft.
UPDATE: Hoe belangrijk is de monitoring van bliksem voor de eigenaren van windenergie-installaties? Professor Scheibe: In het algemeen is monitoring onmisbaar voor de bedrijfszekerheid – zo ook voor blikseminslag. Vooral omdat de te verwachten bliksemstroombelastingen met parameters als bliksemstroomamplitude, bliksemstroomsteilheid, lading en specifieke energie moeilijk in te schatten zijn. Overspanningsbeveiligingen worden weliswaar aan de hand van DIN EN 61643 -11 zeer uitgebreid getest, maar zijn in hun toepassingsgebied onderhevig aan zeer hoge belastingen. Vandaar dat monitoring ook hier belangrijk is. Natuurlijk is het dan veel eenvoudiger voor de eigenaar wanneer hij deze bewaking op afstand kan uitvoeren, bijvoorbeeld via een draadloos netwerk.
Professor Klaus Scheibe, afdeling Informatica en Elektrotechniek, FH Kiel
UPDATE: Wat kunt u eigenaren van windenergieinstallaties aanbevelen om de installaties zo veilig en zo veel mogelijk zonder onderbrekingen te laten draaien? Professor Scheibe: Eigenaren van windenergieinstallaties dienen al in een vroeg stadium de fabrikanten van bliksem- en overspanningsbeveiligingen bij de planning te betrekken en te letten op een EMC conforme uitvoering. Het nauwkeurig opvolgen van de installatievoorschriften van de fabrikant hoort bij een „In het algemeen is vakkundige coördinatie van beveiligingsmaatregelen, monitoring onmisbaar vooral de afleidingen naar de bedrijfszekerheid.“ de aarde. Verder dient er altijd rekening te worden gehouden met de bijzondere ruimtelijke verhoudingen in een windenergie-installatie. Hierbij zijn de capacitieve en inductieve storingsinkoppelingen van bliksemstroomafleidingen in de laagspanningsvoeding-, signaal- en datakabels bijzonder belangrijk. UPDATE: Hartelijk dank voor het gesprek.
voor
03
04
Titelthema
UPDATE 4|11
Met nieuwe energie de toekomst in!
Producten en oplossingen voor fotovoltaïsche energie en windenergie Regeneratieve energiesoorten hebben een vaste plaats veroverd naast de conventionele energieopwekking, met voorop de opwekking van elektriciteit door middel van wind- en PV-installaties. Phoenix Contact begeleidt de energierevolutie met een afgestemd programma producten en oplossingen waarmee een rendabele en betrouwbare productie mogelijk wordt gemaakt. Phoenix Contact geeft mede vorm aan de omwenteling in de energievoorziening. Daarvoor worden systemen en oplossingen ontwikkeld in nauwe samenwerking met toonaangevende ondernemingen in deze branche.
Producten voor fotovoltaïsche energie Phoenix Contact levert op het gebied van fotovoltaïsche energie een breed assortiment
componenten en systemen, te gebruiken vanaf de solarpanelen tot aan de voeding. Voor de bewaking van de string-stroom, omvat het programma stroommeetwaardeomvormers en – helemaal nieuw – de Solarcheck-stroombewaking, waarmee de efficiëntie van de PV-installatie kan worden verbeterd. Speciale, op de vereisten voor de PV-branche afgestemde aansluittechniek zoals het Sunclix-systeem, maken een voordelige installatie en betrouwbare werking mogelijk. Voor de fabrikanten van PV-modulen en apparatuur kunnen ook specifieke aansluitoplossingen worden ontwikkeld. Bovendien zijn er aansluitklemmen leverbaar, die tegemoet komen aan de speciale vereisten voor kristallijne en dunne film modulen. Daarnaast zijn er de bliksem- en overspanningsconcepten, die voor de installatie-eigenaar onontbeerlijk zijn met het oog op investeringsbescherming. Oplossingen voor de energiegegevensregistratie en statusdiagnose, evenals voor panel-
Lightning Monitoring System LM-S Het Lightning Monitoring System LM-S informeert online over blikseminslagen in een windenergieinstallatie. Het systeem bestaat uit een analyser met maximaal drie sensoren. De sensoren zijn gemonteerd op de bliksemstroom voerende geleiders. De sensoren worden via een glasvezelkabel met de analyser verbonden. Alle belangrijke parameters van bliksemstootstromen worden ermee herkend en op basis van het Faraday-effect geanalyseerd. De communicatie met bestaande besturings- of managementsystemen loopt via een Ethernet-interface. De geïntegreerde webinterface zorgt ervoor dat, via het systeemeigen netwerk, de belangrijkste gegevens van alle bewaakte installaties 24 uur per dag toegankelijk zijn. Met deze informatie kan worden besloten of er controle- of onderhoudswerkzaamheden moeten worden uitgevoerd. Dat is een groot voordeel voor installaties op een geëxponeerde locatie, zoals windenergie-installaties.
Titelthema
UPDATE 4|11
tracking en het management van solarparken worden door de specialisten van Phoenix Contact op maat gemaakt.
Producten voor windenergie Voor windenergie-installaties loopt het productenprogramma uiteen van het verdelingsniveau met speciale connectorsystemen, via voedingen en proces-signaalomvormers, tot en met complete automatisering inclusief veiligheidstechniek. Daartoe behoren onder andere besturingscomputers en I/O-systemen, maar ook modulen voor draadloze signaaloverdracht. Uit dit productenprogramma worden complete oplossingen samengesteld voor de optimale werking van windenergie-installaties en de communicatie in windparken. De kracht van Phoenix Contact als leverancier van elektrische en elektronische componenten alsook automatiseringstechniek, ligt in het brede aanbod aan producten en een systeemtechniek die speciaal op maat kan worden gemaakt voor de desbetreffende toepassing. Hierdoor zijn voor vrijwel alle vereisten modulaire en flexibele oplossingen mogelijk – of het nu om kleine
Oplossingen voor wind- en zonne-energie Phoenix Contact biedt oplossingen voor een economische werking van afzonderlijke installaties tot en met complete windparken. De basis voor de bedrijfsvoering wordt gevormd door de schaalbare besturingstechniek, die uiteenloopt van de ILC-besturingen uit de 100-serie tot en met de krachtige besturingen uit de 400-serie. Het design voor ruwe omgevingsomstandigheden garandeert een hoge systeembeschikbaarheid – onshore en offshore. Een tracking-oplossing op basis van de compacte ILC-besturingen met een speciale functiebouwsteen, maakt een optimaal rendement van gestuurde fotovoltaïsche installaties mogelijk. Ook toepassingsspecifieke oplossingen voor multi-paneelsystemen of voor het bedrijven van complete solarparken worden gerealiseerd met speciale programmabibliotheken. Uitgebreide oplossingen voor de energiegegevensregistratie, maken betrouwbare installatiebewaking en snelle reactietijden bij servicewerkzaamheden mogelijk.
windinstallaties of megawatt-turbines gaat. Christoph Manegold Voor info s.v.p. nr. 1 aankruisen of bezoek www.phoenixcontact.nl/update
DC-connector Sunclix met snelaansluiting In fotovoltaïsche installaties zijn bij DC-connectorsystemen vooral veiligheid, een lange levensduur en snelle montage van belang. Met Sunclix-connectoren sluit de installateur een kabel zonder speciaal gereedschap snel en eenvoudig aan. Dit wordt mogelijk gemaakt door de unieke veerdruktechniek, die ervoor zorgt dat de ader betrouwbaar en langdurig stabiel contact maakt. De vergrendeling kan alleen met een schroevendraaier worden geopend en verhindert zo dat de connector ongewild wordt losgetrokken. Voor de parallelschakeling van strings en modulen zijn er Y-verbinders leverbaar, waarvan de doorsneden, afstanden en lengten naar behoefte zijn uitgevoerd. Om steekbare DC-interfaces in omvormers en stringboxen te integreren, worden er wanddoorvoeren met vast aangesloten fotovoltaïsche kabel aangeboden. Deze zijn verkrijgbaar in verschillende aderdoorsneden. Alle Sunclix DC-connectoren voldoen aan de vereisten voor beschermklasse IP68 (2m/24h) en de norm DIN EN 50521.
05
06
Technologie
UPDATE 3|11
Het gehele I/O-station is bestand tegen sterke mechanische belastingen tot 25 g en is ongevoelig voor EMC-storingen. Daarmee is Axioline geschikt voor de zware gebruiksomstandigheden in windenergie-installaties
Zo snel als de wind …
Hogesnelheidsperiferie Axioline voor de installatiebesturing Axioline is het nieuwe I/O-systeem voor sensoren en actoren met geïntegreerde hogesnelheidsbus, waarmee een signaaltransfer vrijwel zonder vertraging mogelijk wordt gemaakt. Samen met de eenvoudige handling en zijn robuustheid biedt dit interessante mogelijkheden voor toepassing in windenergie-installaties. De Push-In-insteekveerdruktechniek
maakt een eenvou-
dige en snelle bedrading zonder gereedschap mogelijk
Moderne windenergie-installaties hebben ingewikkelde procesregelingen, netomvormers met signaalprocessoren en systemen voor de statusbewaking. De talrijke decentraal geïnstalleerde subsystemen leiden tot uitgebreide managementtaken. Veel installatieconstructeurs willen dan ook graag een uniform bussysteem met een hoge overdrachtssnelheid, dat robuust en flexibel is, om onder ruwe omstandigheden te kunnen worden ingezet.
Eenvoudig, snel en robuust Met deze achterliggende gedachte heeft Phoenix Contact met Axioline een nieuw I/Osysteem met Ethernet-aansluiting ontwikkeld, dat de pluspunten van Industrial Ethernet combineert met de voordelen van de klassieke aansluitklem. De eenvoudige, robuuste en snelle realtime-I/O's scheppen daarmee nieuwe optimaliseringsmogelijkheden in de installatieautomatisering. In de toekomst biedt Axioline de mogelijkheid om bijvoorbeeld voor de conditionmonitoring slinger- of trillingssensoren direct aan te sluiten op de procesbesturing, vermogenshalfgeleiders voor de netvoeding aan te sturen of de meettechniek te verbeteren. Harm Geurink, Product Manager AUTOMATION Systems Voor info s.v.p. nr. 2 aankruisen of bezoek www.phoenixcontact.nl/update
Tijdbesparende installatie: voor eenvoudige inbedrijfstelling en foutenopsporing wordt de gebruiker met de software Startup+ ondersteund bij de controle van de bedrading
Technologie
UPDATE 4|11
Powerbeveiliging bij onweer
Bliksemstroomafleider PWT voor extreme omstandigheden Eigenaren van windturbines vragen om een zo hoog mogelijke veiligheid en beschikbaarheid, opdat deze zich snel terugverdienen. De nieuwe bliksemstroomafleider PWT voldoet aan deze eisen dankzij de hoge bedrijfsspanning, de status-afstandsmelding en de lange levensduur. Om tegemoet te komen aan de specifieke eisen voor geëxponeerde industriële installaties, vooral on- en offshore windenergie-installaties, is de nieuwe type I-afleider Powertrab PWT 35800 AC-FM ontwikkeld. Met een bedrijfsspanning (Uc) van 800 V AC wordt met dit netvolgstroom- en lekstroomvrije beveiligingsmoduul een nieuwe standaard gezet. Het bliksemstroomafleidvermogen per fase (Iimp) van 35 kA (10/350 µs) voldoet aan de eisen voor bliksembeveiligingsklasse I voor IT-voedingen. Bovendien biedt het moduul reserves voor een langere levensduur. Met een TOV (Temporary OverVoltages) -bestendigheid van 1960 V AC is de Powertrab PWT zelfs resistent tegen terugwerkende fouten uit het middenspanningssysteem.
Condition Monitoring mogelijk De afleider Powertrab signaleert zijn storingvrije werking door een nieuwe, meertrapse monitoring. Naast een functie-indicatie ter plaatse, wordt de status van de afleider ook permanent gemeld aan de bedrijfsvoering op afstand. Eventuele beschadiging van het moduul wordt tijdig gemeld bij het serviceteam. In dit stadium functioneert de Powertrab echter nog helemaal naar behoren, de installatie blijft beveiligd. Het voordeel: er hoeven geen voortijdige servicewerkzaamheden te worden verricht en het betreffende beveiligingsmoduul wordt bij het eerstvolgende reguliere onderhoud vervangen. René Bruins, Product Manager Overspanningsbeveiliging/Aansluittechniek Voor info s.v.p. nr. 3 aankruisen of bezoek www.phoenixcontact.nl/update
De bliksemstroomafleider Powertrab PWT kan ruimtebesparend in de schakelkast worden gemonteerd
07
08
Technologie
UPDATE 3|11
In het gebouw geïntegreerde PV-oplossingen plaatsen ook architectonische accenten. De compacte bouwvorm van de miniatuurconnectoren draagt bij tot een esthetisch beeld
Over het hele vlak innovatief
Miniatuur-PV-connectorsysteem voor gevelmodulen De installatie van in gebouwen geïntegreerde PV-systemen is wereldwijd in opkomst. Phoenix Contact heeft zich er intensief mee beziggehouden en een miniatuurconnectorfamilie ontwikkeld die onzichtbaar achter de PV-modulen of direct in het gevelraamwerk kan worden geïntegreerd. Ook bij sterke weersinvloeden werken de componenten stabiel en betrouwbaar. De miniatuurconnectoren hebben een buitendiameter van 11 mm en zijn speciaal ontworpen voor dunne film en BIPV- (Building Integrated Photovoltaik-) modulen. Ze zijn verkrijgbaar in een confectioneerbare en een voorgeconfectioneerde variant. De confectioneerbare connector kan eenvoudig en snel op locatie worden gemonteerd, zonder speciaal gereedschap. Daardoor wordt het installatiewerk ter plekke voor de installateur aanzienlijk vereenvoudigd. De voorgeconfectioneerde oplossing is hoofdzakelijk bedoeld voor dunne film modulen, maar ook voor componenten zoals stringleidingen, -dioden en -zekeringen. Deze miniatuurconnectoren uit beschermklasse IP67 en met hoge prestaties (15 A, 1000 V) zijn veelzijdig inzetbaar en hebben dankzij de compacte afmetingen maar weinig inbouwruimte nodig. De nieuwe miniatuurconnectoren hebben een buitendiameter van slechts 11 mm
Een ander kwaliteitskenmerk zijn de gedraaide, vergulde contacten, die wrijvingscorrosie voorkomen en dankzij het edelmetalen oppervlak een langdurige elektrische stabiliteit waarborgen. Deze producten zijn naast de solartechniek ook geschikt voor veel andere toepassingen, bijvoorbeeld in de machine- en installatiebouw, evenementtechniek en scheepsbouw. Ook kunnen ze worden ingezet in parkeergarages of kassen.
Compacte diodebox Om keerstromen te vermijden die bij dunne film modulen op kunnen treden als gevolg van overschaduwingseffecten, biedt Phoenix Contact een passende diodebox – ook stringdiode genoemd – in vlakke bouwvorm. De complete productlijn is onderling steekcompatibel en biedt zodoende de gebruiker uniformiteit bij de bedrading van zijn PV-installatie. Thijs van den Akker, Product Manager Printplaataansluittechniek Industriële connectoren Voor info s.v.p. nr. 4 aankruisen of bezoek www.phoenixcontact.nl/update
Technologie
UPDATE 4|11
Specialisten voor hoge spanning
Aansluitklemmen voor stringboxen Fotovoltaïsche installaties stellen vanwege de hoge gelijkspanning van tot wel 1000 V bijzondere eisen aan de bedradingstechniek. Phoenix Contact biedt hiervoor een serie aansluitklemmen die getest en afgestemd is op deze PV-vereisten. Voor de opbouw van stringboxen geldt de norm DIN VDE 0100-712 voor het bouwen van laagspanningsinstallaties, waarin de vereisten voor bedrijfslocaties, ruimten en bijzondere installaties zijn beschreven. Daarbij vormt de generatoraansluitkast de interface tussen de modulen en de omvormer.
Uitgebreid productenprogramma De PV-serie omvat onder andere scheidingsklemmen, diodeklemmen, opvulplaten, aansluitklemmen en zekeringsklemmen. De scheidingsklem dient als scheidingsmogelijkheid voor de afzonderlijke moduulstrings bij onderhouds- en reparatiewerkzaamheden. Metingen en tests via de test- en brugschachten van de aansluitklem zijn eveneens mogelijk. Ook tijdens het installeren van de installatie is de scheidingsklem een nuttig onderdeel, omdat een PV-moduul perma-
nent stroom levert. De diodeklem voor fotovoltaïsche installaties met dunne film modulen dient als stringdiode en voorkomt dat de afzonderlijke stringmodulen bij storing, bijvoorbeeld bij overschaduwing of bij defecten in het keerstroombereik, worden bedreven. De klemmen zijn standaard voorzien van dioden van het type P1000 M. Indien gewenst zijn hier altijd klantspecifieke aanpassingen mogelijk. De aansluitklemmen kunnen met behulp van steekbruggen tijdbesparend en comfortabel met elkaar worden verbonden. Daardoor bieden ze een efficiënte mogelijkheid tot het samenbrengen van meerdere strings. De zekeringsklemmen in de stringboxen beschermen kabels en strings tegen ontoelaatbaar hoge foutstromen, alsmede retourvoedingsstromen bij het uitvallen of overschaduwen van delen van de PV-installatie. René Bruins, Product Manager Overspanningsbeveiliging/Aansluittechniek Voor info s.v.p. nr. 5 aankruisen of bezoek www.phoenixcontact.nl/update
De scheidingsklem dient als scheidingsmogelijkheid voor onderhouds- en metingswerkzaamheden aan de PV-installatie
De stringboxen vormt de interface tussen de modulen en de omvormer
09
10
Op locatie
UPDATE 3|11
De installatie in Amaraleja bestaat uit 2.520 solartrackers met in totaal 262.080 fotovoltaïsche modulen
De zon tegemoet
Automatisering voor zonne-energiecentrale met ILC 150 ETH In het Portugese Amaraleja produceert een solarpark met 2.520 solartrackers tot 45,8 MW elektrisch vermogen. De compacte besturingen ILC 150 ETH van Phoenix Contact registreren de bedrijfsgegevens van de solarpanelen en maken deze geschikt voor verdere verwerking. De bijzondere uitdaging van een grote, over een groot oppervlak verdeelde PV-installatie, is de continue bewaking van de bedrijfs- en proceswaarden alsook het intelligente foutenmanagement. Deze taken zijn bij de installatie in Amaraleja toebedeeld aan de compacte besturing ILC 150 ETH van Phoenix Contact. Voor de registratie en voorbereiding van de bedrijfsgegevens van de afzonderlijke strings van de solarpanelen is onder andere gekozen voor de compacte PLC, omdat Phoenix Contact met de Inline-modulen in beschermklasse IP20 een modulair, flexibel uit te breiden I/O-systeem biedt. Bovendien beschikt de compacte besturing al over een Ethernet-interface, wat de communicatie vereenvoudigt. Signaalomvormers voor het conditioneren van de analoge ingangssignalen
programma van Phoenix Contact. Aan de voedingszijde wordt gebruikgemaakt van omvormers, waarvan de bedrijfsparameters eveneens moeten worden gecontroleerd. Afhankelijk van het type omvormer kunnen de gegevens direct uit het moduul worden uitgelezen door middel van de seriële interface via Modbus/RTU of bij moderne componenten via Ethernet met Modbus/TCP. Omdat de Inline-besturingen uit de 100-serie van Phoenix Contact standaard een Ethernetinterface hebben, kunnen ook Modbus/TCPmodulen zonder veel moeite aan de PLC worden gekoppeld. Dankzij de beschikbare communicatiebibliotheken voor de engineeringsomgeving PC Worx wordt de programmering aanzienlijk vereenvoudigd. Mark Zwartjes, Account Manager AUTOMATION Voor info s.v.p. nr. 6 aankruisen of bezoek www.phoenixcontact.nl/update
Economische bewaking De grote installatie in Amaraleja is aan de gelijkspanningszijde uitgerust met een afzonderlijke stringbeveiliging en een omvormerbeveiliging aan de wisselspanningszijde. Bovendien worden direct op verschillende geselecteerde plaatsen meetgegevens uit de omgeving vastgelegd. De stringstroom wordt ofwel met een shuntweerstand, ofwel met een Hall-sensor en een Rogowski-spoel gemeten. Beide meetwaardeomvormers zijn onderdeel van het producten-
De Inline-controller ILC 150 ETH dient met de gekoppelde I/O-modulen als centrale registratie-unit voor alle bedrijfsgegevens
Op locatie
UPDATE 4|11
Toptechniek voor de „A1“ Automatiseringstechniek van Phoenix Contact in de Brusselse Audi-fabriek De nieuwe Audi A1 wordt in het Brusselse stadsdeel Vorst in één van de modernste fabrieken van Audi AG gebouwd. Phoenix Contact leverde besturingshardware en -software en verzorgde uitgebreide scholingen en support op locatie. Daarbij leidt de standaardisering van de technologie op alle locaties wereldwijd tot een hoge efficiëntie en rentabiliteit. Als jarenlange systeempartner van Audi heeft Phoenix Contact onder andere de carrosseriebouw en de bijbehorende transporttechniek in de Brusselse fabriek uitgerust met besturingstechniek. „Omdat onze fabriek in Ingolstadt de PLC van Phoenix Contact standaard toepast, zette mijn afdeling het proces voort voor het A1-project. Voor de communicatie tussen de robotlijnen en in alle transportsystemen hebben we gekozen voor Profinet als bussysteem. Naast de besturingen, industriële PC's en webpanels gebruiken we switches, I/O-modulen, aansluitingen, veiligheidsrelais en aansluitklemmen van Phoenix Contact“, zegt Geert de Coppel, die bij Audi verantwoordelijk is voor de besturingstechniek en software. Als besturing koos Audi Brussel de Remote Field Controller RFC 470, die voorzien is van een Profinet-, Interbus- en Ethernet-interface. Geert de Coppel licht toe: „Elke PLC is in zijn sector ver-
antwoordelijk voor de aansturing van verschillende delen van de transporttechniek en hun koppeling aan de aangrenzende robotbesturingen. Daarom moeten de RFC's veel bedieningspanelen kunnen beheren.“
Softwarebouwstenen vereenvoudigen de programmering
Phoenix Contact heeft verder met de Audi-planningsafdeling in Ingolstadt verschillende basisfunctiebouwstenen ontwikkeld voor de software die de lasstraten en de transporttechniek aanstuurt. Wim van Goethem, ingenieur bij installatiepartner Imtech, is zeer tevreden met de keuze van het Audi-concern voor Phoenix Contact: „De medewerkers van de automatiseringsspecialist hebben veel bouwstenen ontwikkeld die in talrijke programma's worden gebruikt, bijvoorbeeld voor de besturing van ventielen, transportbanden of draaitafels.“ Joris Huegaerts en Marc Wevers, Phoenix Contact België Voor info s.v.p. nr. 7 aankruisen of bezoek www.phoenixcontact.nl/update
Het modulaire en gestandaardiseerde schakelkastconcept vereenvoudigt de opbouw en bediening aanzienlijk, evenals het onderhoud van de productieinstallatie
Een RFC 470 bewaakt tot maximaal 15 HMI-modulen via een gestandaardiseerde OPC-gegevenskoppeling, wat een hoog prestatievermogen vergt, zeggen Geert de Coppel (l.) van Audi en Wim van Goethem van Imtech
11
12
Op locatie
UPDATE 4|11
High tech rioolrobot werkt dankzij Phoenix Contact een bedieningsstation, robotvoertuig, gereedschapskop en elektrische en waterhydraulische voeding. De elektromotor, besturing en de camera’s worden via een hybride kabel aan de bedieningsruimte gekoppeld. Daarnaast zijn er slangen voor de toevoer van perslucht en water. Voor het water wordt een speciale hogedrukslang gebruikt. De waterdruk kan namelijk oplopen tot liefst 1000 bar.
Robotvoertuig
ID-Tec eigenaar Ferry van der Valk bij vrachtwagen van waaruit de robots worden bediend.
Totdat ze er problemen mee krijgen, realiseren veel mensen zich niet hoe belangrijk een goed rioleringssysteem is. Ook weten ze niet welke moderne techniek nodig is voor het onderhoud van rioleringen. ID-Tec in Poeldijk bouwt modulair opgebouwde rioolrobots waarin veel staaltjes high tech zijn verwerkt. Er is een belangrijke rol weggelegd voor componenten van Phoenix Contact. ID-Tec is opgericht in 2006 door Ferry van der Valk. Een belangrijke klant van ID-Tec is vandervalk+degroot, een bedrijf gespecialiseerd in reiniging en inspecteren van rioolstelsels. Exclusief voor, en in opdracht van vandervalk+degroot heeft ID-Tec een rioolrobotsysteem ontwikkeld, inmiddels één van de belangrijkste producten van ID-Tec. Het rioolrobotsysteem is modulair opgebouwd. Het bestaat uit
Het voertuig wordt aangedreven door een gelijkstroommotor, ondergebracht in een waterdichte behuizing die het grootste deel van de robot in beslag neemt. Aan de zijkant zijn de besturingen van voertuig en gereedschap ondergebracht. Aan de voorkant bevinden zich de verlichting, camera’s en de aansluiting voor de gereedschapskoppen. Op de achterkant bevinden zich de aansluitingen voor de elektromotor, signaalkabel en camera en de slangen voor de toevoer van perslucht (voor bediening van ventielen) en water (voor het aandrijven van waterhydraulische hefarm, gereedschappen en hogedrukspuit). Een belangrijk onderscheidend vermogen ten opzichte van concurrenten is dat het bedrijf bedreven is in het ontwikkelen van de juiste gereedschappen voor bepaalde klussen in het riool. Het heeft bijvoorbeeld een speciale constructie bedacht waardoor een gebruiker snel (binnen een kwartier) een complete gereedschapskop kan verwisselen, inclusief de elektrische en watervoeding.
Aandrijvingen Bijzonder aan het voertuig is de toegepaste aandrijftechniek. De vier wielen van de rioolrobot ontvangen hun energie van een zeer sterke gelijkstroommotor die via een haakse overbrenging de wielen aandrijft. Voor de aandrijving van de gereedschappen (freesmoter of watersnij nozzle) in de rioolrobot-
Op locatie
UPDATE 4|11
maakt ID-Tec gebruik van hydrauliek. Ook het hefmechanisme om de gereedschappen te tillen en te sturen, werkt hydraulisch. Alleen gebruikt de onderneming geen hydrauliekolie maar water als vloeistof. Water geeft weliswaar lekkage, is corrosief en smeert bijna niet, maar het is goedkoop, kan goed onder druk worden gezet, koelt goed en is milieuvriendelijk. Het is overal beschikbaar en verbruikte vloeistof kan ter plekke (riolering!) worden afgevoerd. Het in het gereedschap verbruikte water wordt na gebruik ingezet voor het koelen van het gereedschap en het schoonmaken van de lenzen voor de verlichting en de camera. De keuze voor waterhydrauliek bracht wel wat problemen met zich mee; componenten zijn aanmerkelijk schaarser en duurder dan voor oliehydrauliek. In samenwerking met een Engelse specialist is een speciale plunjermotor ontwikkeld, terwijl het waterhydraulisch systeem wordt geregeld met behulp van kleppen uit de medische techniek, ondergebracht in een zelf ontwikkeld manifold.
Bediening De robots worden bediend vanuit een cabine die op het chassis van een vrachtwagen is gebouwd. Van de operator wordt verwacht dat hij ruime ervaring heeft in het onderhoud van rioleringssystemen en dus kennis heeft van de infrastructuur, opbouw en de sterke en zwakke plekken van rioleringssystemen. ID-Tec adviseert zijn klanten hun operators te certificeren volgens SIR, de Stichting Industriële Reiniging die veilig werken in de industriële reiniging bevordert en reguleert. In de rioolrobot is het aantal elektrische componenten beperkt; de meeste zijn ondergebracht in twee roestvast stalen Rittal-kasten bij de bedieningsruimte op de vrachtwagen. In die kasten vinden we veel componenten van Phoenix Contact terug: de PLC-besturing, servoversterkers voor de motoren, voedingen voor de elektronica, connectoren. Voor de regeling van de generator op de vrachtwagen en de hogedrukpomp worden frequentieregelaars van Control Techniques ingezet. Een van de populairste producten bij ID-Tec is de ILC150. Deze PLC is robuust, gemakkelijk te combineren met andere componenten en veelgebruikt bij ID-tec , zodat
In die kasten vinden we veel componenten van Phoenix Contact terug
veel operators en machinemonteurs er mee vertrouwd zijn.
Off-the-shelf Van der Valk heeft om opvallend veel redenen gekozen voor Phoenix Contact. Verder heeft hij een sterke voorkeur voor een fabrikant die offthe-shelf een breed scala aan elektrische en elektronische componenten kan aanbieden, welke wereldwijd verkrijgbaar zijn. Belangrijk vindt hij ook dat Phoenix Contact een goede service biedt en niet moeilijk doet als Van der Valk een component eens wil testen. Verder is er goede documentatie en is er een breed aanbod van themamiddagen en trainingen. Van der Valk roemt Phoenix Contact verder om de stabiele organisatie, met vaste en goed bereikbare contactpersonen en korte communicatielijnen. Harm Geurink, Product Manager AUTOMATION Systems Voor info s.v.p. nr. 8 aankruisen of bezoek www.phoenixcontact.nl/update
De rioolrobot van ID-Tec waarin veel staaltjes high tech zijn verwerkt
13
14
Op locatie locatie
Een eitje met Push-In Technology
Moba maakt er een eitje van met klemmen van Phoenix Contact Moba is al meer dan 60 jaar de grootste producent van eiersorteer- en verpakkingsmachines ter wereld. Het bedrijf is gevestigd in – hoe kan het ook anders – Barneveld en op deze locatie zijn bijna 330 vakbekwame medewerkers dag in dag uit bezig met de ontwikkeling, het ontwerp en de productie van innovatieve oplossingen. Op de afdeling Elektrotechniek en Elektronica vindt het fijne assemblagewerk plaats. En dat is mede dankzij de Push-In aansluitklemmen van Phoenix Contact meer dan ooit een ‘eitje’.
Wereldwijd bekend “Al in 1947 bouwde Moba de eerste machines voor de eier- en pluimvee-industrie”, vertelt Reinier Slootweg, chef Elektro(nica) assemblage. “Maar pas in de jaren 60 van de vorige eeuw ontwikkelden we het baanbrekende idee om van de traditionele handpakmachines volautomatische eiersorteermachines te maken. Met die innovatie veroverde Moba al snel de markt. Onze machines kom je tegenwoordig dan ook overal ter wereld tegen. Van Europa tot Azië en van Latijns Amerika tot het Midden Oosten.”
Reinier Slootweg, chef Elektro(nica) assemblage
Klant- en landspecifieke eisen “Moba produceert sorteermachines voor kleinschalige ondernemingen tot volledig geautomatiseerde computergestuurde sorteerinstallaties. Daarnaast maken we ook aanvoersystemen en verpakkingsmachines. Ons topproduct is de OMNIA, een welbekende naam in de eiersector. De OMNIA-serie sluit perfect aan op de steeds strenger wordende eisen van de eierindustrie. Ze zijn ontworpen op basis van de wensen en ideeën van onze klanten en dat is belangrijk. Want in ieder land gelden andere regels en wetten met betrekking tot het verwerken van eieren. Moba kan aan al die verschillende klanten landspecifieke eisen tegemoet komen.”
Op Oplocatie locatie
UPDATE 4/11
180.000 eieren per uur In het Technical Trainings Center toont Reinier Slootweg een volledig werkende OMNIA. Hij legt uit: “Dit is niet zomaar een sorteermachine. Hij kan de eieren ook automatisch verpakken op trays of consumentenverpakkingen. Daarnaast kunnen de machines uitgebreid worden met tal van opties. Een CrackDetector bijvoorbeeld, die de eieren akoestisch checkt op scheurtjes en breuken. Maar ook een EggInspector, die met behulp van camera's lekkende en vervuilde eieren detecteert. Of wat te denken van bloeddetectie in de eieren, of kleurdetectie voor het sorteren van bruine of witte eieren. Tot slot kunnen klanten ook kiezen voor UV desinfectie en een veertjesverwijderaar. De OMNIA biedt enorm veel mogelijkheden, maar is ook een harde werker. Na het sorteren van de eieren op gewicht, afwijkingen en kleur heeft de OMNIA een capaciteit van 30.000 tot maar liefst 180.000 eieren per uur.”
Aandraaimoment gaf opdoffer “Al onze machines zijn sterke staaltjes technisch vernuft”, vindt Reinier Slootweg. “We werken dan ook graag samen met leveranciers die net als wij voorop willen lopen op het gebied van innovatie. In Phoenix Contact vonden we zo’n 30 jaar geleden een ideale partner. Net als wij is Phoenix Contact continu bezig haar producten te verbeteren. Een goed voorbeeld daarvan is de Push-In aansluitklem. Tot voor twee jaar geleden werkten we vooral met schroefaansluitingen en veerdrukklemmen. Maar daar waren ze op de werkvloer niet altijd gelukkig mee. Het probleem met schroefklemmen was, dat veel van onze medewerkers na verloop van tijd last kregen van hun polsen. Het aandraaimoment zorgde steeds weer voor een opdoffer. Als je honderden draden per
week moet vastschroeven dan kun je wachten op blessures. De veerdrukklem was een verbetering, maar het bedienen van het hefmechanisme met een schroevendraaier was lastig. We waren dan ook sceptisch toen Phoenix Contact zo’n twee jaar geleden de Push-In klem kwam demonstreren.”
Een volledig werkende OMNIA
Die willen we hebben! “Al gauw ontdekten we dat deze innovatie wél een echte stap vooruit was. Niet alleen qua tijd- en kostenbesparing, maar vooral door het enorme gebruiksgemak en de zekerheid dat de draden ook echt vastzitten. De Push-In aansluitklemmen maken het mogelijk dat massieve aders of aders met adereindhulzen direct en zonder gereedschap in de klem kunnen worden gestoken. De speciale veercontour maakt het insteken van aders met adereindhulzen vanaf 0,34 mm2 tot 6 mm2 vederlicht. En helemaal mooi, de PushIn Technology wordt op steeds meer producten die wij van Phoenix Contact gebruiken toegepast, zoals PLC-relais en zekeringsklemmen. Na de demonstratie van de Push-In klemmen was niet alleen de afdeling R&D, maar vooral ook de werkvloer enorm enthousiast. ‘Die willen we hebben!’ zeiden ze, omdat ze direct de vele mogelijkheden en voordelen zagen. Push-In was een ontwikkeling waar de industrie echt op zat te wachten en dat typeert Phoenix Contact. Net als wij komen ze tegemoet aan de wensen en eisen van hun klanten. Meedenken en meedoen, voor Moba is dat de meerwaarde van Phoenix Contact.” René Bruins, Product Manager Overspanningsbeveiliging/Aansluittechniek Voor info s.v.p. nr. 9 aankruisen of bezoek www.phoenixcontact.nl/update
De Push-In aansluitklem van Phoenix Contact
15
16
Nieuwe producten
UPDATE 4|11
Compacte modulen
Voor plaatsbesparende installaties Het realtime-I/O-systeem Axioline omvat nu ook compacte moduultypen met een hoge kanaaldichtheid. De beide nieuwe digitale in- en uitgangsmodulen AXL DI 16/1 en AXL DO 16/1 nemen weinig ruimte in voor 16 kanalen met 1-draadsaansluiting. Daardoor zijn ze geschikt voor installatie op plaatsen waar weinig ruimte beschikbaar is, bijvoorbeeld in naven of wieken van windenergie-installaties.
Een aanvulling hierop vormt het eveneens nieuwe digitale uitgangsmoduul AXL DO 8/2-2A met 8 kanalen, 2-aderaansluiting en een uitgangsstroom van 2 A per kanaal. Ook dit artikel is gebaseerd op de nieuwe compacte Axiolinebehuizing. Voor info s.v.p. nr. 10 aankruisen of bezoek www.phoenixcontact.nl/update
Compleet met kabel Beschermt de signalen Coaxiale beveiligingsadapter voor antenne-aansluitingen De nieuwe coaxiale beveiligingsadapter CSMALAMBDA/4-2.0-BS-SET van Phoenix Contact beschermt de antenne-aansluitingen van draadloze installaties voor smalbandsignalen met een frequentiebereik van 1,7 GHz tot 2,3 GHz. Toepassingsgebieden zijn antenne-aansluitingen van modulen op het gebied van mobiele telefonie, Trusted Wireless en draadloze IO-systemen. De set bestaat uit een overspanningsbeveiliging en adapters met SMA-connectoren. Het beveiligingsmoduul kan naar keuze direct in de antenneleiding of op het eindapparaat zonder extra adapterkabel worden geïnstalleerd. Voor montage in de schakelkast is de montageplaat CN-UB/MP leverbaar. Voor info s.v.p. nr. 11 aankruisen of bezoek www.phoenixcontact.nl/update
Voorgeconfectioneerde connector voor de fotovoltaïsche branche De connectorfamilie Sunclix is nu ook in een voorgeconfectioneerde variant met aangesloten solarkabel te bestellen. Deze is in de eerste plaats ontwikkeld voor paneel- en junctionboxfabrikanten. Maar de voorgeconfectioneerde connector kan ook worden gebruikt voor speciale toepassingen zoals stringboxen of overspanningsbeveiligingskasten aan de gelijkstroomzijde. Met de gangbare kabeldoorsneden van 2, 5, 4 en 6 mm2 worden de meeste PV-toepassingen afgedekt. Voor info s.v.p. nr. 12 aankruisen of bezoek www.phoenixcontact.nl/update
Nieuwe producten
UPDATE 4|11
Stringstromen eenvoudig bewaken PV-monitoringsysteem Solarcheck Het tweedelige bewakingssysteem bestaat uit een meetmoduul en een communicatiemoduul. Het ruimtebesparende meetmoduul is slechts 22,5 mm smal en kan toch de stroomwaarden meten van maximaal acht fotovoltaïsche strings. De metingen worden met behulp van Hall-sensoren uitgevoerd. Zo hoeven de stroomvoerende leidingen bij de installatie alleen maar door de gaten in het moduul te worden gevoerd zonder onderbroken te worden. Er komen geen extra contacten bij die overgangsweerstanden veroorzaken en een mogelijke bron van fouten zijn. Het moduul registreert bovendien een gelijkspanningswaarde van maximaal 1.200 V waarmee
vermogen en productiviteit van de installatie altijd worden gecontroleerd. Het communicatiemoduul verzamelt de meetwaarden van maximaal acht meetmodulen en geeft deze gegevens als Modbus-RTU-slave door aan een hogere besturing. Er kunnen maximaal 31 communicatiemodulen zonder repeater worden geïntegreerd. Bijna 2.000 fotovoltaïsche strings worden betrouwbaar bewaakt. Voor info s.v.p. nr. 13 aankruisen of bezoek www.phoenixcontact.nl/update
Mobiele coderingssystemen
PV-installaties eenvoudig en professioneel coderen Phoenix Contact heeft een individueel configureerbaar coderingssysteem in het programma, dat geschikt is voor veel vereisten voor de PVinstallatie. De Thermomark Card bedrukt alle kunststof schildjes in kaart- en matformaat. De Thermomark Roll verwerkt etiketten en crimpslangen in voorgeconfectioneerde vorm en eindloos van de rol. De afdruksnelheid is met acht seconden per coderingskaart zeer hoog. De compacte printers zijn geschikt voor de werkplaats of voor mobiel gebruik op de bouwplaats. De engineerings- en coderingssoftware Clip Project is voorgeïnstal-
leerd op een robuuste notebook. Het systeem is per plug-and-play direct klaar om te printen en heeft een bidirectionele interface voor gangbare CAE-systemen. Bovendien biedt de software de mogelijkheid om coderingsgegevens eenvoudig en snel direct in te voeren. Voor info s.v.p. nr. 14 aankruisen of bezoek www.phoenixcontact.nl/update
17
18
Actueel
UPDATE 4|11
Donatie in plaats van kerstkaarten
Ontmoet ons op LinkedIn
Een aantal jaren geleden hebben wij besloten om in plaats van het versturen van kerstkaarten, het geld hiervoor te doneren aan een goed doel. Ieder jaar steunen wij een andere organisatie.
Praat mee over de toekomst van industriële automatisering
Dit jaar hebben wij gekozen voor Stichting Energy4All. Deze stichting zet zich in voor kinderen met een energiestofwisselingsziekte. Zij doen dit door veel aandacht te vragen om de oorzaak en de ernst van de ziekte bekender te maken.
Volg ons en neem actief deel aan de discussies over de toekomst van industriële automatisering op LinkedIn. Jouw mening vinden wij belangrijk! Wordt vandaag nog lid van de discussiegroep PLC2020 en reageer.
Directie en medewerkers van Cito Benelux wensen u een gezond, voorspoedig en vreedzaam 2012. www.energy4all.eu
Accu's op de proef
Nieuw testlaboratorium voor lithium-ion-accu's ingewijd Het Phoenix Testlab GmbH heeft in Blomberg een testlaboratorium voor hoogwaardige accu's in elektrische voertuigen geopend. In het laboratorium met een oppervlak van circa 950 vierkante meter kunnen op één centrale plaats alle thermisch-klimatologische en corrosieve tests worden uitgevoerd. Daarbij lopen de te testen lithium-ion-systemen uiteen van accucel, via moduul tot en met De accutests worden in testcellen uitgevoerd, hier voorzien van een klimaatkast
de grote EV-accu. De testinstallaties zijn individueel aangepast aan de technische eisen van de klanten van de testdienstverlener. Krachtige aggregaten maken dynamische cycli mogelijk van het accumoduul tot en met het grote accusysteem. Ook temperatuurtests van de accu's in klimaatkasten behoren nu tot de mogelijkheid. In de volgende fase zal de testdienstverlener een nieuwe, uitzonderlijk krachtige shaker in bedrijf nemen. Hiermee kunnen dan ook zware accusystemen op schokbestendigheid worden beproefd. Bovendien staat voor oktober 2011 de ingebruikname van de nieuwe inloop-zoutsproeikamer gepland. In beide testinstallaties kunnen de accu's tijdens actief bedrijf worden getest. Bijzondere aandacht ging uit naar de uitgebreide veiligheidstechnische inrichting van het acculaboratorium. www.phoenix-testlab.de
Actueel
UPDATE 4|11
Altijd „App-to-date …“
Phoenix Contact catalogus-App De complete catalogus van Phoenix Contact is nu ook als app beschikbaar voor de Apple iPhone, iPad en iPod. Het programma kan gratis worden gedownload van de App-Store. Met de catalogus-App kan comfortabel worden gezocht naar artikelen en alle belangrijke gegevens over een artikel worden in één oogopslag getoond. Uitgebreide artikelgegevens worden als PDF-document weergegeven en kunnen worden opgeslagen. Er kunnen eigengemaakte artikellijsten worden aangelegd en beheerd als hulpmiddel voor het zoeken naar producten. De producten die via de catalogus-App worden gevonden, kunnen direct bij Phoenix Contact worden besteld. De gebruiker kan kiezen tussen de talen Duits en Engels.
Lezersservice
Redactie UPDATE
wordt gedrukt op FSC-gecertificeerd papier.
UPDATE 4/11
Phoenix Contact bv Lezersservice Postbus 246 6900 AE Zevenaar Fax (0316) 52 40 74 U vindt UPDATE op internet onder
www.phoenixcontact.nl/update Hier kunt u het magazine in pdf-formaat downloaden en vindt u meer informatie.
Comfortabeler en mobieler kan het niet: de catalogusApp voor de iPhone
Phoenix Contact bv Marketing Communicatie Jeannet Wielinga Tel. (0316) 591704, Fax (0316) 591811 E-mail:
[email protected] Copyright © 2011 by Phoenix Contact Alle rechten voorbehouden.
Stuur mij s.v.p. informatie over: 01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
Zend s.v.p. de gewenste documentatie aan: Dhr./Mevr. Bedrijf/afdeling Adres Postcode/plaats Telefoon E-mail
19
Fotovoltaïsche energie Betrouwbaarheid in alle disciplines Datamanagement
Overspanningsbeveiliging
Installatie
Stringbewaking
Maximaal rendement door hoge beschikbaarheid Met het uitgebreide productenprogramma van Phoenix Contact kunt u efficiënte fotovoltaïsche oplossingen realiseren. Of het nu gaat om een installatie voor op het dak of om een installatie in het vrije veld – onze afgestemde systeemcomponenten dragen betrouwbaar bij tot een hoge beschikbaarheid van uw fotovoltaïsche installatie. Bel voor meer informatie naar (0316) 59 17 20 of bezoek www.phoenixcontact.nl
© Phoenix Contact 2011
