ToerisTische informatie ToUrisT information. discover Leiden

ToerisTische informaTie | ToUrisT informaTion

2010 | 2011

discover Leiden

inhoud content

8

Meta Knol, directeur Museum De Lakenhal:

‘overal in Leiden is de geschiedenis voelbaar,maar er gebeuren hier ook nieuwe dingen’ Toen Meta Knol in augustus 2009 directeur van Museum De Lakenhal werd, dacht ze Leiden aardig te kennen. Eenmaal in functie ontdekte ze dat haar nieuwe standplaats veel meer te bieden heeft dan ze voor mogelijk hield: ‘Leiden is zo’n leuke en bijzondere stad. Geschiedenis, kunst en wetenschap; het ligt hier allemaal voor het oprapen.’ Tijden veranderen, mensen veranderen. Toch blijven veel musea hetzelfde. Een plek waar kunst vaak maar voor één uitleg vatbaar is: de kunsthistorische uitleg. Meta Knol wil dat veranderen: ‘Je ziet op allerlei terreinen dat mensen mondiger worden en anders met informatie omgaan. Mensen organiseren zichzelf via internet en creëren naar het Wikipediamodel informatie met elkaar. Dat past ook bij het museum van deze tijd. Veel musea zijn nog een soort meneer die tegen je spreekt, maar niet met je spreekt. Ik wil weten wat bezoekers vinden. Ik wil de interactie met het publiek in De Lakenhal handen en voeten geven.’ Hoewel Knol pas enkele maanden als directeur van het museum actief is, maakte ze een vliegende start. Bij haar aantreden is ze naar eigen zeggen in een rijdende trein gesprongen: ‘Er liep al een traject met de gemeente voor investeringen in De Lakenhal. Daar ben ik meteen mee aan de slag gegaan. December 2009 werd De Lakenhal

een bedrag van 15,3 miljoen euro toegekend: 13,5 miljoen voor renovatie/nieuwbouw van het

‘Veel musea zijn een soort meneer die tegen je spreekt, maar niet met je spreekt. Dat wil ik veranderen’ 17 de-eeuwse gebouw, de rest voor de collectie en de programmering. We staan aan het begin van allerlei ontwikkelingen, dat maakt het ontzettend spannend.’

Werk in Uitvoering De renovatie van De Lakenhal staat gepland voor 2013 – 2014. Het museum zal tijdens de werkzaamheden open blijven. Wie denkt dat er tot die tijd niets te beleven valt, heeft het mis. Knol: ‘2010 staat in het teken van het project Werk in Uitvoering. De Lakenhal heeft zo’n 25.000 werken in depot. Die gaan we in hoog tempo aan het publiek tonen. Daarbij mogen bezoekers zelf ook hun schatten komen laten zien. Veel mensen verzamelen wel

When Meta Knol became Director of Museum De Lakenhal in August 2009, she thought she knew Leiden well. Having started her new job, however, she discovered that the city had much more to offer than she could ever have imagined: ‘Leiden is such a lovely and special city. History, art and science; it’s all here to be enjoyed.’

Meta Knol, Director of Museum De Lakenhal:

‘You can feel Leiden’s history everywhere in the city, but there are new things going on here, too.’

iets. Een museum doet dat ook. We nodigen mensen uit om zich met hun meest geliefde object in het museum te laten portretteren. Die foto’s hangen we op. Die interactie met het publiek werkt ontzettend goed’.

Although Knol has only been Times change, as do people. But Director of the museum for a few many museums stay the same. months, she has got off to a flying They tend to be places where art start. Starting this new job was is open to only one interpretation: like jumping on a speeding train: the art historical approach. This ‘A project was already underway is something Meta Knol wants to with the municipality of Leiden change: ‘People are becoming for investments for the Lakenhal. I increasingly self-assured and have immediately got involved in it, and a different attitude to handling in December 2010 the Lakenhal information. was awarded 15.3 million euro: These days, they can use the 13.5 million for renovation and internet to get themselves expansion of the 17th-century organised, and Wikipedia means structure, the remainder for they are able to share information the museum’s collection and with one another. That approach is programming. equally relevant ‘Many museums are like This is just at the for museums today. The way a man who talks at you, start of all kinds many traditional rather than with you. of developments. museums are That’s something I intend It’s a truly exciting time!’ still run is like a to change’ man who talks Work in progress at you but not with you. For me, The renovation of the Lakenhal is it’s important to know what our planned for 2013 to 2014, but visitors think. My aim is to make the museum will remain open our interaction with the public into while the work is going on. Anyone something tangible.’

Ideeënmachine Het meest bijzondere van Leiden vindt Meta het historische karakter van de stad: ‘Er zijn ruim 2700 monumenten op een paar vierkante kilometer. Overal is de geschiedenis voelbaar, maar Leiden is ook een stad waar nieuwe dingen gebeuren. Er is veel ruimte is voor jonge initiatieven. We hebben het Leids Film Festival, de Meelfabriek, Stadslab Leiden, het Leids Cabaretfestival. Onze dependance Scheltema is de ideeënmachine van De Lakenhal. Daar kun je overigens ook heerlijk eten. Daarna heb je de voorstellingen op loopafstand voor het uitzoeken. Ondanks het rijke kunst- en cultuuraanbod kan Meta zonder aarzelen haar favoriete plek in Leiden noemen: ‘De Lakenhal natuurlijk.’

who thinks there’ll be nothing to see until then couldn’t be more wrong. Knol: ‘2010 is all about the Work in Progress project. The Lakenhal has about 25,000 works in its depot that we intend to exhibit to the public. Members of the public will also be able to show us their treasures. Lots of people are collectors - just like museums. We’re inviting visitors to have their portrait made in the museum, with their most prized possession. Then we’ll hang the photos in the museum. This kind of interaction with the public works really well.

opportunities for young initiatives. We have the Leiden Film Festival, the Flour Factory, Stadslab Leiden and the Leiden Cabaret Festival. Our Scheltema annex is the Lakenhal’s ideas incubator. It’s also a great place to eat, by the way. And then you have the many theatrical and musical performances all within walking distance. In spite of Leiden’s rich variety of art and cultural activities, for Meta there can only be one favourite: ‘The Lakenhal, of course.’

12

Ideas incubator

For Meta, the most unique aspect of Leiden is its history: ‘The city has more than 2,700 historic monuments, all within a few square kilometres. You can feel the history everywhere in the city, but there are new things going on, too. There are plenty of

Meta Knol, director of Museum De Lakenhal 13

12 Meta Knol, directeur Museum De Lakenhal

20

highlights uit de regio In Zuid-Holland vindt u op korte afstand van elkaar een rijk en gevarieerd

aanbod van bijzondere steden en bezienswaardigheden. Een aantal van de

22 Highlights from the region a rich and varied range of

Uit in Katwijk is op en top genieten. Zon, zee en zand natuurlijk, maar ook eindeloos zwerven door de duinen, een keur aan musea en historische bezienswaardigheden, winkelen pal achter de boulevard en aan het einde van de dag neerstrijken op een van de vele terrassen of dineren in een uitstekend (vis-)restaurant. Katwijk is sprankelend, energiek, met volop muzikale en sportieve evenementen tijdens het toeristenseizoen. www.vvvkatwijk.nl

fend kenmerk voor Noordwijk. Noordwijk biedt ontspanning, met restaurants en winkels, er is cultuur, met onder andere Theater De Muze en de historische dorpskern, en er zijn ontelbaar veel mogelijkheden om actief bezig te zijn. www.noordwijk.nl

Noordwijk

Op de Keukenhof kunt u inspiratie opdoen en ontspannen in een prachtige omgeving. Naast de indrukwekkende kleurenpracht vindt u ook bijzondere kunstobjecten. Een lust voor het oog, net als de unieke thematische bloemenshows in de diverse paviljoens. De Keukenhof is verrassend voor jong en oud, een unieke beleving waarbij u uw camera niet mag vergeten. www.keukenhof.nl

50

Noordwijk. Holland’s Finest Beach

Gouda

attractive cities and sights all within a short distance. We have listed a number of the highlights from the region for you below:

Alphen aan den Rijn

Keukenhof, Lisse

Een unieke combinatie van stijlvol badplaatsleven, prachtige natuur en rijke geschiedenis. In het voorjaar mag Noordwijk zich vanwege de bloeiende bollenvelden terecht de ‘Bloemenbadplaats van Europa’ noemen. ‘Diversiteit’ is een tref-

De stad Alphen heeft twee van de grootste attracties binnen haar grenzen, namelijk Vogelpark Avifauna en Themapark Archeon. In Vogelpark Avifauna staat u oog in oog met de meest bijzondere vogels uit alle werelddelen. In Themapark Archeon maakt u een reis naar het verleden van de Romeinen, Middeleeuwen en de Prehistorie. Beide parken zijn een bezoekje meer dan waard! www.archeon.nl en www.avifauna.nl

Katwijk Visiting Katwijk is pure enjoyment. Sun, sea and sand, of course, but also long walks in the dunes, a wide choice of museums and historic sights, shopping just beyond the boulevard and at the end of the day relaxing on one of the many terraces or dining in one of the excellent restaurants. Katwijk simply radiates with the energy of its many music and sporting events held during the tourist season. www.vvvkatwijk.nl

Madurodam, Scheveningen

Stad van ontdekkingen | Key to discovery

6

Geschiedenis van Leiden | Leiden’s history

8

Monumenten in Leiden | Leiden’s monuments

10

Interview met Meta Knol | Interview with Meta Knol

12

De musea in Leiden | Leiden’s museums

14

Wandelen in Leiden | Leiden Walking Tours

18

Fietsen in de omgeving van Leiden | Cycling in and around Leiden

20

Interview met Armin van Buuren | Interview with Armin van Buuren

22

Eten en drinken | Food and drink

24

Interview met Bart van Mossel | Interview with Bart van Mossel

30

Uitgaan in Leiden | Out and about in Leiden

32

Ontdek Leiden vanaf het water | Discover Leiden from the water

34

Shoppen in Leiden | Shopping in Leiden

36

Interview met Alexander Pechtold | Interview with Alexander Pechtold

38

Evenementen | Events in Leiden

40

Overnachten | Staying Overnight

42

De wereldberoemde miniatuurstad Madurodam is al meer dan 55 jaar bij uitstek geschikt om kennis te maken met alle verrassende aspecten van Nederland: Amsterdamse grachtenpanden, de Domtoren in Utrecht, het Binnenhof in Den Haag met de Gouden Koets ▼ Lees verder op pagina 52

Interview met Paul van der Heijden | Interview with Paul van der Heijden

46

Universiteit Leiden | Leiden University

48

Groepsarrangementen in Leiden | Group activities in Leiden

49

Highlights uit de regio | Highlights from the region

50

Handige adressen | Useful adresses

54

Visitor centre Leiden | The Leiden Visitor Centre

58

Plattegrond Leiden | Leiden city map

59

Bereikbaarheid | Accessibility

60

Colofon

62

Keukenhof

med flower displays in the different pavillions. Keukenhof is a treat for young and old; it’s a unique experience, one for which you definitely need your camera. www.keukenhof.nl

Noordwijk. Holland’s finest beach A unique combination of stylish beach resort life, beautiful natural environment and rich history. In the spring, with its blossoming bulbfields, Noordwijk can rightly call itself the Flower Resort of Europe. ‘Diversity’ is what strikes you most about Noordwijk. The resort offers relaxation, restaurants and shops; it also offers culture, with its Muze Theatre and the historic town centre, and there are opportunities galore for more active pastimes. www.noordwijk.nl

Alphen aan den Rijn Avifauna

Keukenhof, Lisse

Euromast

50 highlights uit de regio

At the Keukenhof you can be inspired by the flora and relax in a beautiful environment. As well as enjoying a breathtaking palette of colours, you can also find special art objects that are a feast for the eyes. Don’t miss the unique the-

The town of Alphen has two of the area’s biggest tourist attractions: Avifauna bird park and the Archeon theme park. In Avifauna you can look rare birds from all parts of the world straight in the eye. In the Archeon theme park you can journey into the past of the Roman era, the Middle Ages and Prehistory. These two parks

are well worth a visit! www.archeon.nl and www.avifauna.nl

Madurodam, Scheveningen For more than fifty years, the world-famous miniature village of Madurodam has been the ideal way to get to know the many surprising features of the Netherlands: Amsterdam canal-side houses, the Dom tower in Utrecht, the Binnenhof in The Hague with its golden coach, and part of the Delta works. In Madurodam everything for which the Netherlands is famous has been reproduced on a scale of 1:25, faithful to the minutest detail. www.madurodam.nl

Euromast, Rotterdam The Euromast offers a breathtaking view of the river, the harbour and the city, from a height of 100 metres. Take the new Discovery Tour with its audio and video clips to learn about the area’s history. In the summer, daredevil visitors can even absail from the platform. And for those with a head for heights, there is the Euroscoop at 185 metres high. www.rotterdam.info ▼ Read further on page 53

highlights from the region 51

58 www.leiden.nl

4

In Zuid-Holland you can find

highlights uit deze regio hebben we voor u op een rijtje gezet:

Katwijk

Henri Lenferink, burgemeester van Leiden | Henri Lenfrink, major of Leiden

Burgemeester henri Lenferink van Leiden:

‘Leiden heeft veel bijzondere geheimen’ De universiteit bepaalt in belangrijke mate het beeld van de stad Leiden.

Bijna alle grote musea en diverse monumenten hebben een relatie met de universiteit. Maar er is nog veel meer in Leiden. ‘Het is een van de meest interessante Nederlandse steden om te bezoeken’, vindt burgemeester Henri Lenferink. ‘Er zijn bijzondere geheimen die nog lang niet iedereen kent.’ Toeristen die voor het eerst in Leiden komen, zijn verrast door de vele mogelijkheden en bezienswaardigheden. Burgemeester Lenferink begrijpt dat goed. ‘Natuurlijk hebben we hier de bekende musea. Maar er zijn bijvoorbeeld ook zo’n drieduizend monumenten te zien. En dan zijn er nog de gezellige grachten, de vele winkels, de stilteplekjes, de hofjes… Als je een laag dieper gaat, is er nog heel veel meer te ontdekken in Leiden.’

naar een museum gaan. Behalve de grote musea, kent Leiden ook diverse kleinere musea die het bezoeken waard zijn. Ik vind de hofjes van Leiden heel bijzonder, die zou ik zeker willen zien. En natuurlijk eten op een terrasje en de Burcht en het Rapenburg bezoeken. Ik zou een fiets huren op het station en de omgeving verkennen. Wassenaar, Katwijk, Warmond; in de nabijheid van Leiden is er ook genoeg te zien.’

Romantische plek Weekje Leiden

De gemeente heeft de laatste Leiden lijkt een typische stad voor jaren veel aandacht besteed aan dagjesmensen, maar volgens Lenhet opknappen en renoveren ferink heb je aan een dag niet gevan de binnenstad. Dat blijft de noeg. Hoe ziet zijn eigen favoriete komende periode op de agenda ‘weekje Leiden’ eruit? ‘Ik zou om staan. ‘Vooral het winkelgebied en te beginnen een stadswandeling de openbare ruimte krijgen volop gaan maken met een gids. Er zijn aandacht. Dat is nu al te zien bij diverse wandelingen mogelijk, met bijvoorbeeld de Hooglandse Kerk. allerlei thema’s. De omgeving daar ‘De gemeente heeft Op die manier doe is autovrij gemaakt de laatste jaren veel je de highlights en het middenstuk aandacht besteed aan het zou zo kunnen van de stad aan. opknappen en renoveren doorgaan voor een Vervolgens zou van de binnenstad’ ik elke middag Frans jeu de bou-

4 burgemeester Henri Lenferink van Leiden

taking in Wassenaar, Katwijk or Warmond. There’s plenty to see in and around Leiden.’

Romantic spot

les-plein. Echt prachtig.’ Gevraagd naar zijn eigen favoriete plekken in Leiden, noemt hij vooral de minder bekende locaties. ‘De Bibliotheca Thysiana, de enige bibliotheek in Nederland uit de zeventiende eeuw die in zijn oorspronkelijke behuizing bewaard is gebleven. Op afspraak te bezoeken. Echt een pareltje! Of het kleine American Pilgrim Museum, ook heel bijzonder. De meest romantische plek is voor mij de Burcht. Bovendien kun je van daaruit de drie belangrijke kerken van Leiden zien.’

Leiden’s mayor Henri Lenferink:

‘Leiden has a lot of very special secrets’ The image of Leiden as a city is largely dominated by the university. Almost all the major museums and a number of the city’s historic monuments are in some way or other related to the university. But there is a lot more to Leiden. ‘It is one of the most interesting cities in the Netherlands to visit. There are a lot of hidden places here many people have no idea about.’ Tourists who come to Leiden for the first time are surprised by what the city has to offer and by its many attractions. This is something Mayor Lenferink can well understand. ‘Of course, we have the well-known museums, but we

also have almost 3000 historic several different tours to choose monuments. And then there are from, each with a different theme. Leiden’s picturesque canals, the That way you can get to see all stylish shops, the almshouses with the main city attractions. I’d their hidden havens of peace... probably spend every afternoon And if you dig in a different ‘In recent years the just a bit deeper, municipality has devoted museum. Apart there is a lot more a lot of attention to tidying from the major to discover in museums, there up and renovating the city are also several Leiden.’ centre’ smaller ones that A week in Leiden are well worth visiting. Leiden’s Leiden may seem a typical city almshouses are also very special; for day-trippers, but Lenferink is I definitely wouldn’t want to miss convinced a day is just too short. them. I’d have lunch on one of the What would his favourite ‘week in many terraces and visit the Citadel Leiden’ be like? ‘I’d start with a and the Rapenburg. I’d also hire a walking tour with one of Leiden’s bicycle at the station and explore experienced city guides. There are the outlying area by bike, probably

In recent years the municipality has devoted a lot of attention to tidying up and renovating the city centre. That’s something that will stay on the agenda for some time. ‘The shopping area and public areas in particular have undergone some major improvements. One area where the results of our efforts can already been seen is around the Hooglandse Church. The streets around the church are now pedestrian-only areas and the lovely square with its avenue of trees could easily pass for a jeu de boules pitch somewhere in France. It’s absolutely charming.’ When asked about his favourite places in Leiden, he mentions the less well-known spots in particular: ‘The Thysiana library, the only 17th-century library in the Netherlands still preserved in its original premises. Make an appointment to visit it, and you won’t be disappointed; it’s a real jewel of a library. The small American Pilgrims’ museum is also very special. But for me the most romantic place is the Citadel. From the ramparts you have a good view of Leiden’s three main churches.’

Leiden’s mayor Henri Lenferink 5

Leiden. stad van ontdekkingen Leiden wordt ook wel Stad van Ontdekkingen genoemd. Deze historische stad zal u met haar charme, haar klasse, haar gezelligheid en haar verborgen schatten bekoren. Leiden is verrassend verrijkend, prikkelt uw nieuwsgierigheid en nodigt u uit een kijkje te nemen in haar roemrijke verleden, te genieten van haar waardevolle heden en uit te kijken naar haar veelbelovende toekomst.

Leiden. Key to discovery Leiden has also earned the name of ‘Key to Discovery’. This historic city will captivate you with its charm, its elegance, its friendliness and its hidden treasures. A visit to Leiden can be an enriching experience; it will stimulate your curiosity and invite you to take a look into its illustrious past, to enjoy its fascinating present and to look towards its promising future. Eén kenmerk van Leiden valt direct op, waar je ook bent: het water. Leiden heeft na Amsterdam het meeste water binnen haar poorten stromen. Door de ligging aan de rand van het Hollandse Plassengebied voeren verschillende doorvaarroutes voor plezier- en toervaart door Leiden en de omgeving. Over de Oude Rijn en de Vliet

Wie door Leiden loopt, proeft de energie en sfeer die ontmoetingen leiden schitterende vaarroutes van het ene plassengebied naar het andere, dwars door de historische binnenstad. Leiden telt ruim 2700 monumenten. Van hofjes tot molens en van kerken tot stadspoorten. Eigenlijk is de hele binnenstad van Leiden één groot monument. Een wande-

6 stad van ontdekkingen

Leiden has one particular feature you cannot fail to notice: the water. After Amsterdam, Leiden is the city with the most waterways. Located at the edge of the Holland Lakes area, Leiden is a focal point for the many tours by pleasure boat that pass through the city and the surrounding area. The spectacular waterways of the

ling of fietstocht langs de meest in het oog springende monumenten is dan ook absoluut de moeite waard! Er zijn maar liefst twaalf musea binnen handbereik, waarvan een aantal met een internationale topcollectie.

zo bijzonder kunnen maken. In de binnenstad, maar bijvoorbeeld ook in het Bio Science Park, waar het gonst van de vernieuwingen dankzij de samenwerking tussen bedrijven, gemeente en kennisinstellingen. Leiden; een stad die ontdekkingen doet en een stad die het waard is om ontdekt te worden.

enormous monument. A walk or cycle ride taking in the most celebrated monuments is absolutely worthwhile! There are no less than twelve museums within easy reach, with worldclass collections that can be found nowhere else. Take a walk through Leiden’s streets and you will taste the energy and the ambience that can make discoveries so special. Not only in the city centre, but also at the Bio Science Park, Leiden’s showpiece for innovations developed through partnerships between business, municipality and knowledge institutions. Leiden: a city that makes discoveries - and a city that’s well worth discovering!

Old Rhine and the Vliet take you from one lake to another, criss-crossing Leiden’s historic city centre. Leiden has more than 2,700 historic monuments. From almshouses to windmills, and from churches to town gates. In fact, the whole city centre is one

key to discovery 7

geschiedenis van Leiden De geschiedenis van Leiden gaat ver terug; al ver voor onze jaartelling woonden mensen aan de oevers van de Rijn. Omstreeks 1200 had de nederzetting zich zodanig ontwikkeld dat de graaf van Holland de inwoners stadsrechten gaf; de stad Leiden was geboren. Aan het eind van de vijftiende eeuw was Leiden de grootste stad van het graafschap Holland. Dit was voor een groot deel te danken aan de internationale lakenindustrie. De voorspoed die Leiden in die tijd doormaakte, weerspiegelt zich in bouwwerken als de Hooglandse Kerk en de Pieterskerk.

Hij gaat terug op een Bijbeltekst (Mattheüs 16 vers 19) waarin Jezus tegen Petrus zegt: “Ik zal u geven de sleutels van het koninkrijk der hemelen.” Al in 1121 lieten de graven van Holland een kapel bouwen die gewijd was aan Petrus en Paulus, de huidige Pieterskerk.

Rembrandt van Rijn Leidens Ontzet Vanaf de zestiende eeuw keerde het economisch tij. Het was de tijd van de Hervorming en protestantse stromingen werden fel vervolgd. Leiden sloot zich in 1572 aan bij de Nederlandse opstand tegen de Spaanse overheersing en werd door de Spanjaarden belegerd. De inwoners vielen ten prooi aan ziekte en honger en bijna was Leiden in handen gevallen van de Spanjaarden, maar op 3 oktober 1574 vluchtten de Spaanse troepen en trokken de troepen van Willem van Oranje Leiden binnen. Zij deelden voedsel uit: een half brood met kaas en haring voor iedere inwoner. Deze bevrijding, Leidens Ontzet, wordt tot op de dag van vandaag gevierd met een gigantisch volksfeest. Als dank voor het heldhaftige verzet dat de stad tijdens het beleg bood, stichtte Willem van Oranje op 8 februari 1575 de Universiteit Leiden.

Rembrandt van Rijn werd op 15 juli 1606 geboren in de Weddesteeg in Leiden en woonde er de eerste 26 jaar van zijn leven. Dat waren belangrijke jaren. Hij leerde op de Latijnse school de klassieken en besloot vervolgens schilder te worden. Eenmaal volleerd vestigde hij zich in Leiden als zelfstandig schilder. In zijn Leidse atelier is menig meesterwerk ontstaan. In Museum De Lakenhal hangt een schilderij uit de Leidse periode van de schilder.

Leidens Ontzet, 3 oktober 1574 | The Relief of Leiden, 3 October 1574

Leiden’s history Leiden’s history stretches back a long way; long before our calendar started, people had settled on the banks of the Rhine. By 1200 the settlement had grown to such a size that the Count of Holland gave the people city rights, heralding the birth of the city of Leiden. At the end of the fifteenth century, Leiden was the biggest city in the county of Holland, mainly due to the international cloth industry for which the city was famous. The prosperity enjoyed by Leiden in this period is reflected in such imposing buildings as the Hooglandse Kerk and the Pieterskerk.

The Relief of Leiden In the sixteenth century, the economic tide turned. It was the era of the Reformation, when Protestant movements were fiercely persecuted. In 1572, Leiden joined the Dutch revolt (led by the Prince of Orange) against the Spanish invaders, and the city was beseiged by the

De Leidse sleutels Leiden is de Sleutelstad. Overal in de stad duiken de sleutels weer op. Dat is al zo sinds 1293, toen op de officiële documenten van de ‘stadt Leyde’ steeds vaker een stadszegel sierde met Petrus daarop. In zijn hand draagt de apostel een sleutel. De combinatie tussen Petrus en een sleutel is een bekende. Rembrandt van Rijn, geboren in Leiden | Rembrandt van Rijn, born in Leiden

8 geschiedenis van Leiden

Spanish. The citizens fell prey to disease and hunger, and Leiden almost fell into the hands of the Spanish, but on 3 October 1574 the Spanish invaders fled and the troops of the Prince of Orange entered the city. They distributed food to the starving citizens: half a loaf of bread with cheese and herring for every person. This liberation, the Relief of Leiden, is still celebrated every year, right up to the present day, with a gigantic local party. As a reward for the city’s resistance during the Spanish occupation, William of Orange founded Leiden University on 8 February 1575.

The keys to Leiden Leiden is the City of Keys; the motif of keys can be seen all over the city. This dates back to

1293 when a city seal depicting Saint Peter featured on official documents of the ‘stadt Leyde’. In his hand the apostle carries a key. The combination of Saint Peter and a key is a well-known symbol taken from the Bible (Matthew, 16, v. 19), when Jesus says to Peter: ‘I will give you the keys to the City of Heaven.’ As early as 1121 the Counts of Holland had a chapel built, dedicated to Saint Peter and Saint Paul. This is the present Pieterskerk.

Rembrandt van Rijn Rembrandt van Rijn was born on 15 July 1606 in the Weddesteeg in Leiden, where he lived for the first 26 years of his life. These were important years for him. He studied classics at the Latin school, then decided to become a painter. Having trained under Jacob Isaacsz Swanenburg, Rembrandt set himself up in Leiden as an independent artist. Many of his masterpieces were painted in his Leiden studio. A painting from his Leiden period can be seen in Museum De Lakenhal.

Kaart van Leiden 1860 | City map Leiden 1860

Leiden’s history 9

ervaar de geschiedenis

monumenten in Leiden:

Leiden telt ruim 2700 monumenten en een groot aantal daarvan is toegankelijk. De kerken, poorten, ophaalbruggen en prachtige bouwwerken met schilderachtige gevels maken Leiden tot een echte Hollandse stad. Eigenlijk is de hele binnenstad van Leiden één groot monument. Maak hier kennis met een kleine selectie.

De Burcht

Hooglandse Kerk

Het hart van Leiden wordt gevormd door de Burcht. De Burcht van Leiden is één van de oudste nog bestaande voorbeelden van een mottekasteel in Nederland. Het is een kunstmatig opgeworpen heuvel (motte) met (aanvankelijk) een houten burcht. In 1203 is hier gevochten om het graafschap van Holland. De Burcht is vrij toegankelijk en als u de steile trap heeft weten te bedwingen wacht een prachtig uitzicht over Leiden als beloning.

Vlakbij de Burcht staat de Hooglandse Kerk, een imposante laatgotische kruisbasiliek in het hart van Leiden. De Hooglandse Kerk is zonder twijfel één van de mooiste en meest imponerende kerken van Leiden. Opvallend is het lijnenspel van de gotiek en de enorme ramen geven een uitbundig overweldigend licht in de grote ruimte. De kerk wordt geroemd om zijn elegantie. Het vensteroppervlak is het grootste in Nederland. Het brede dwarsschip is met zijn 65,70 meter het breedste gotische dwarsschip ter wereld en geeft een beeld van de geplande opzet van een immense kerk, die zich na voltooiing zou kunnen meten met de grootste gotische kathedralen van Europa.

Het Gravensteen

De Burcht The Citadel

Het Gravensteen The Gravensteen

10 monumenten in Leiden

Als gebouwen konden spreken, zou het Gravensteen de geschiedenis van Leiden vanaf het begin van de dertiende eeuw kunnen vertellen. Het was een versterkte toren die hoorde bij de grafelijke hoeve ter plekke, maar het was ook een gevangenis, een tuchthuis, een boekenopslag en een universiteitsgebouw. Omdat het gebouw in de vroege middeleeuwen uit steen werd opgetrokken – in die tijd vrij ongebruikelijk – noemden de omwonenden het Het Gravensteen. In de vijftiende eeuw werd het de officiële stadsgevangenis. Gevangenen werden hardhandig aangepakt: de martelkamer stond bekend als één van de meest effectieve in de wijde omtrek. De laatste doodstraf werd in 1853 voltrokken. Nu doet het pand dienst als universiteitsgebouw.

Hooglandse Kerk Hooglandse Kerk

Leiden’s monuments: experience the history Leiden has more than 2,700 historic monuments, many of which are open to the public. The churches, town gates, bridges and beautiful buildings with their picturesque facades make Leiden a true Dutch city. In fact, the whole city centre of Leiden is one enormous monument. The following are just a few of the city’s many historic attractions:

of just how immense the completed structure would have been. It was planned to rival the largest Gothic cathedrals in Europe.

Sint Anna Almshouse The Citadel The Citadel stands at the heart of the city, and is one of the oldest remaining examples of a motte fortress in the Netherlands. It comprises a man-made mound (a motte), originally with a wooden fortress. In 1203 this is where the struggle for the county of Holland was fought. The Citadel is open to the public, and if you’re prepared to negotiate the steep stairs, you will be rewarded with a breathtaking view over Leiden. Hooglandse Kerk Hooglandse Kerk

Sint Anna Aalmoeshuis Dit hofje is een van de oudste hofjes van Leiden. Het werd gesticht in 1492 voor ‘dertien arme vroukens van guede faem ende naem’. Uniek is de kleine kapel voor de bewoners – de enige die nog bewaard is gebleven in een Leids hofje – die in 1509 gewijd werd. De kapel heeft een bijzondere en rijke inventaris en de vensters bevatten het oudste gebrandschilderd glas van Nederland. Mogelijk heeft de verborgen ligging de kapel in 1566 behoed voor de beeldenstormers. Een groot deel van de middeleeuwse inventaris bleef ongeschonden.

The Gravensteen If buildings could speak, the Gravensteen would recount the history of Leiden from the start of the thirteenth century. It was a reinforced tower that belonged to the local estate of the Count, but it has also been a prison, a house of reform, a book repository and a university building. It was built in the early Middle Ages and was constructed of stone – which was unusual at the time – so it was christened the Gravensteen, or Count’s stone, by the local people. In the fifteenth century it became the official city prison. Prisoners were treated cruelly: the torture chamber was known as one of the most effective in the region. The last execution was carried out in

1853. The building is now in use by the University.

Hooglandse Kerk Not far from the Citadel you will find the Hooglandse Kerk, an imposing late Gothic cruciform church in the heart of Leiden. It is without doubt one of the most beautiful and imposing of Leiden’s churches. The remarkable Gothic lines and the enormous windows bathe the massive interior space with an overwhelming light. The church is renowned for its elegance and has the largest expanse of windows in the Netherlands. The transept at 65.7 metres wide is the broadest Gothic transept in the world and gives a clear impression

This is one of the oldest almshouses in Leiden, and was founded in 1492 for ‘thirteen poor women of good fame and name.’ A unique feature of this courtyard is the small chapel consecrated in 1509 that was intended for use by the inhabitants. This chapel, the only one still remaining in Leiden’s almshouses, has an unusual and rich inventory, and its windows hold the oldest leaded glass in the Netherlands. The chapel’s secluded location may be what saved it from destruction in 1566 when iconoclasts destroyed many of the religious buildings in the Netherlands. Fortunately, much of the chapel’s medieval inventory remained intact.

Sint Anna Aalmoeshuis Sint Anna Almshouse

Leiden’s monuments 11

meta Knol, directeur museum De Lakenhal:

‘overal in Leiden is de geschiedenis voelbaar, maar er gebeuren hier ook nieuwe dingen’ Toen Meta Knol in augustus 2009 directeur van Museum De Lakenhal werd, dacht ze Leiden aardig te kennen. Eenmaal in functie ontdekte ze dat haar nieuwe standplaats veel meer te bieden heeft dan ze voor mogelijk hield: ‘Leiden is zo’n leuke en bijzondere stad. Geschiedenis, kunst en wetenschap; het ligt hier allemaal voor het oprapen.’ Tijden veranderen, mensen veranderen. Toch blijven veel musea hetzelfde. Een plek waar kunst vaak maar voor één uitleg vatbaar is: de kunsthistorische uitleg. Meta Knol wil dat veranderen: ‘Je ziet op allerlei terreinen dat mensen mondiger worden en anders met informatie omgaan. Mensen organiseren zichzelf via internet en creëren naar het Wikipediamodel informatie met elkaar. Dat past ook bij het museum van deze tijd. Veel musea zijn nog een soort meneer die tegen je spreekt, maar niet met je spreekt. Ik wil weten wat bezoekers vinden. Ik wil de interactie met het publiek in De Lakenhal handen en voeten geven.’ Hoewel Knol pas enkele maanden als directeur van het museum actief is, maakte ze een vliegende start. Bij haar aantreden is ze naar eigen zeggen in een rijdende trein gesprongen: ‘Er liep al een traject met de gemeente voor investeringen in De Lakenhal. Daar ben ik meteen mee aan de slag gegaan. December 2009 werd De Lakenhal

een bedrag van 15,3 miljoen euro toegekend: 13,5 miljoen voor renovatie/nieuwbouw van het

‘Veel musea zijn een soort meneer die tegen je spreekt, maar niet met je spreekt. Dat wil ik veranderen’ 17 de-eeuwse gebouw, de rest voor de collectie en de programmering. We staan aan het begin van allerlei ontwikkelingen, dat maakt het ontzettend spannend.’

Werk in Uitvoering De renovatie van De Lakenhal staat gepland voor 2013 – 2014. Het museum zal tijdens de werkzaamheden open blijven. Wie denkt dat er tot die tijd niets te beleven valt, heeft het mis. Knol: ‘2010 staat in het teken van het project Werk in Uitvoering. De Lakenhal heeft zo’n 25.000 werken in depot. Die gaan we in hoog tempo aan het publiek tonen. Daarbij mogen bezoekers zelf ook hun schatten komen laten zien. Veel mensen verzamelen wel

12 Meta Knol, directeur Museum De Lakenhal

iets. Een museum doet dat ook. We nodigen mensen uit om zich met hun meest geliefde object in het museum te laten portretteren. Die foto’s hangen we op. Die interactie met het publiek werkt ontzettend goed’.

Ideeënmachine Het meest bijzondere van Leiden vindt Meta het historische karakter van de stad: ‘Er zijn ruim 2700 monumenten op een paar vierkante kilometer. Overal is de geschiedenis voelbaar, maar Leiden is ook een stad waar nieuwe dingen gebeuren. Er is veel ruimte is voor jonge initiatieven. We hebben het Leids Film Festival, de Meelfabriek, Stadslab Leiden, het Leids Cabaretfestival. Onze dependance Scheltema is de ideeënmachine van De Lakenhal. Daar kun je overigens ook heerlijk eten. Daarna heb je de voorstellingen op loopafstand voor het uitzoeken. Ondanks het rijke kunst- en cultuuraanbod kan Meta zonder aarzelen haar favoriete plek in Leiden noemen: ‘De Lakenhal natuurlijk.’

When Meta Knol became Director of Museum De Lakenhal in August 2009, she thought she knew Leiden well. Having started her new job, however, she discovered that the city had much more to offer than she could ever have imagined: ‘Leiden is such a lovely and special city. History, art and science; it’s all here to be enjoyed.’

Meta Knol, Director of Museum De Lakenhal:

‘You can feel Leiden’s history everywhere in the city, but there are new things going on here, too.’ Although Knol has only been Times change, as do people. But Director of the museum for a few many museums stay the same. months, she has got off to a flying They tend to be places where art start. Starting this new job was is open to only one interpretation: like jumping on a speeding train: the art historical approach. This ‘A project was already underway is something Meta Knol wants to with the municipality of Leiden change: ‘People are becoming for investments for the Lakenhal. I increasingly self-assured and have immediately got involved in it, and a different attitude to handling in December 2010 the Lakenhal information. was awarded 15.3 million euro: These days, they can use the 13.5 million for renovation and internet to get themselves expansion of the 17th-century organised, and Wikipedia means structure, the remainder for they are able to share information the museum’s collection and with one another. That approach is programming. equally relevant ‘many museums are like This is just at the for museums today. The way a man who talks at you, start of all kinds many traditional rather than with you. of developments. museums are That’s something i intend It’s a truly exciting time!’ still run is like a to change’ man who talks Work in progress at you but not with you. For me, The renovation of the Lakenhal is it’s important to know what our visitors think. My aim is to make planned for 2013 to 2014, but our interaction with the public into the museum will remain open something tangible.’ while the work is going on. Anyone

who thinks there’ll be nothing to see until then couldn’t be more wrong. Knol: ‘2010 is all about the Work in Progress project. The Lakenhal has about 25,000 works in its depot that we intend to exhibit to the public. Members of the public will also be able to show us their treasures. Lots of people are collectors - just like museums. We’re inviting visitors to have their portrait made in the museum, with their most prized possession. Then we’ll hang the photos in the museum. This kind of interaction with the public works really well.

opportunities for young initiatives. We have the Leiden Film Festival, the Flour Factory, Stadslab Leiden and the Leiden Cabaret Festival. Our Scheltema annex is the Lakenhal’s ideas incubator. It’s also a great place to eat, by the way. And then you have the many theatrical and musical performances all within walking distance. In spite of Leiden’s rich variety of art and cultural activities, for Meta there can only be one favourite: ‘The Lakenhal, of course.’

Ideas incubator For Meta, the most unique aspect of Leiden is its history: ‘The city has more than 2,700 historic monuments, all within a few square kilometres. You can feel the history everywhere in the city, but there are new things going on, too. There are plenty of

Meta Knol, director of Museum De Lakenhal 13

Museum De Lakenhal Museum De Lakenhal

De musea in Leiden:

Hortus botanicus Hortus botanicus

Naturalis Naturalis

SieboldHuis SieboldHouse

voor elk wat wils Geen andere stad in Nederland heeft zoveel fantastische musea op loopafstand van elkaar. Dinosaurusskeletten, meesterwerken van Rembrandt en Lievens, Wajangpoppen uit Indonesië, de medische geschiedenis van aderlating tot borstprothese, een Egyptische tempel, schatten uit Japan en alles over het Leidens Ontzet: allemaal te ontdekken in de Leidse musea. Alle collecties en tentoonstellingen zijn een bezoek meer dan waard. U bent van harte welkom in de schatkamers van Leiden en omgeving.

Museum De Lakenhal Ervaar de stadscultuur van Leiden vanaf de 16de eeuw tot heden. De Lakenhal, ooit centrum van de Leidse Lakenindustrie, beschikt over meesterwerken van Lucas van Leyden, Rembrandt, Jan Steen en vele anderen. Ook

kunt u in stijlvolle zalen unieke voorwerpen en verzamelingen tin, tegels, glas en zilver bewonderen. De tijdelijke tentoonstellingen staan in het teken van oude en hedendaagse kunst en actuele historische onderwerpen.

terlelie. Wandelend door de tuinen komt u boomreuzen tegen, zoals de Ginkgo biloba uit 1785. Ook de Clusiustuin, een reconstructie van de eerste tuin uit 1594, en de Japanse tuin kunt u niet missen.

Hortus botanicus Meer dan vier eeuwen verzamelen, verzorgen en bestuderen hebben deze prachtige studietuin van de Universiteit Leiden voortgebracht met planten uit alle windstreken. De parel van de Hortus is de Victoria amazonica, de reuzenwa-

Museum De Lakenhal

Museum De Lakenhal Museum De Lakenhal

14 musea in Leiden

Experience the city culture of Leiden from the 16th century to the present day. The Lakenhal, once the centre of the Leiden cloth industry, houses masterpieces by Lucas van Leyden, Rembrandt, Jan Steen and many other celebrated masters. In the museum’s stylish exhibition rooms you can enjoy collections of tin,

tiles, glass and silver. The temporary exhibitions reflect traditional and present-day art, and display contemporary and historic artefacts.

Hortus botanicus More than four centuries of collecting, cultivating and studying have produced Leiden University’s wonderful teaching garden with its

plants from all corners of the world. The prize exhibit of the Hortus is the famous Victoria amazonica, the giant water lily. Strolling through the garden you’ll come across giant trees like the Ginkgo biloba planted here in 1785. Make sure you don’t miss the Clusius garden, a reconstruction of the first garden created in 1594, and the tranquil Japanese garden.

mammoet. Maak kennis met de natuur, haar enorme diversiteit en haar schoonheid. Raak geïnspireerd door de rijkdom aan kleuren en vormen, nu en in de miljarden jaren van de geschiedenis van de aarde. Naturalis is altijd in beweging: er zijn steeds nieuwe tentoonstellingen, workshops, rondleidingen en kinderactiviteiten.

Rijksmuseum van Oudheden National Museum of Antiquities

SieboldHuis Het SieboldHuis biedt het mooiste uit het oude en nieuwe Japan in een Hollands huis met historische allure. Zeven kamers met elk een eigen sfeer leiden u langs duizenden schatten uit natuur, kunst en cultuur. De prenten, fossielen, keramiek, geprepareerde dieren, oude landkaarten en

Naturalis Met een natuurhistorische collectie van wereldformaat, presenteert Naturalis een museum vol dieren, planten, mineralen, gesteenten en fossielen. Bewonder de dinosauriërs, het oerpaardje en de

Leiden’s museums: something for everyone No other city in the Netherlands has so many fantastic museums all within walking distance of one another. Dinosaur skeletons, masterpieces by Rembrandt and Lievens, Wajang dolls from Indonesia, medical history from blood-letting to breast prostheses, an Egyptian temple, treasures from Japan and the complete history of the Relief of Leiden: all this is waiting to be discovered in Leiden’s museums.

Museum Boerhaave Boerhaave Museum

Naturalis The world-class natural history collection of the Naturalis museum is packed with exhibits of animals, plants, minerals and fossils. Wonder at the dinosaurs, the prehistoric horse and the mammoth. Learn about the enormous diversity and beauty of nature. Be inspired by the wealth of colours and shapes, now and in the billions of years of the earth’s history. Naturalis never stands still: there are always new exhibitions, workshops, tours and special activities for children.

Hortus botanicus Hortus botanicus

SieboldHouse In Leiden’s SieboldHouse you can see the most beautiful exhibits from ancient and modern Japan in a historic Dutch house. Seven rooms, each with its own distinct ambience, show you thousands of natural, artistic and cultural treasures. There are prints, fossils, ceramics, mounted animals, ancient maps and thousands of other treasures, all collected in the nineteenth century by German doctor

Philipp Franz von Siebold. The temporary exhibitions display modern Japanese and Dutch design and major items from collections on loan.

Boerhaave Museum Discover five centuries of natural science and medicine in the Boerhaave Museum. Key exhibits include the microscopes used by Antoni van Leeuwenhoek and the oldest pendulum clock, that belonged to Christiaan Huygens,

duizenden andere schatten werden in de 19de eeuw verzameld door de Beierse arts Philipp Franz von Siebold. De tijdelijke tentoonstellingen tonen modern Japans en Nederlands design en topstukken uit bruikleencollecties.

Museum Boerhaave Ontdek vijf eeuwen natuurwetenschap en geneeskunde in Museum Boerhaave. Hoogtepunten zijn de microscopen van Antoni van Leeuwenhoek, de oudste slingerklok van Christiaan Huygens, maar ook de ultra-diepvriesapparatuur van

not to mention the ultra-low temperature equipment used by Kamerlingh Onnes. You can carry out physics experiments yourself or try out your skills with models of historic instruments. The most spectacular part of the museum has to be the Anatomical Theatre with its sensational exhibition of human and animal skeletons. The museum is located in the old Cecilia hospital, on hallowed ground where Professor Herman Boerhaave gave his famous lessons at the patient’s bedside.

Leiden’s museums 15

Museum Volkenkunde National Museum of Ethnology

Kamerlingh Onnes. U kunt zelf natuurkundige proeven doen of modellen van oude instrumenten bedienen. Ronduit spectaculair is het Anatomisch Theater met een opzienbarende opstelling van menselijke en dierlijke geraamten.

Pilgrim Archives Pilgrim Archives

Het museum is gevestigd in het oude Caeciliagasthuis: heilige grond waar professor Herman Boerhaave zijn befaamde onderwijs aan het ziekbed gaf.

Rijksmuseum van Oudheden Maak kennis met talloze schatten van rijke, oude culturen en ontmoet de oude Egyptenaren, Grieken en Romeinen. Ontdek

National Museum of Antiquities Learn about numerous treasures from rich ancient cultures and meet the ancient Egyptians, Greeks and Romans. Discover the world-class collection of mummies and sarcophagi, and actually walk in one of the museum’s showpieces, a real Egyptian temple. The museum tells the complete history of the Netherlands, from ancient times to the present day. Film clips and interactive multimedia make this a lively visit that can be enjoyed and understood by young and old.

National Museum of Ethnology Museum Volkenkunde Japan-Koreazaal National Museum of Ethnology Japan Korea Room

16 musea in Leiden

Make a world trip in your own country, travelling from Indonesia to Africa and from North America to China. Discover art treasures thousands of years old, Inca and

Leids Wevershuis The Leiden Weaver’s House

de tot de wereldtop behorende collectie mummies en mummiekisten en loop rond in een van de pronkstukken, een echte Egyptische tempel. Het museum biedt een volledig overzicht van de vroegste geschiedenis van Nederland. De filmfragmenten en interactieve multimedia maken het levendig en begrijpelijk voor jong en oud.

Museum Volkenkunde

Aztec statues, Chinese paintings and African bronzes. Ever since 1837, the National Museum of Ethnology has housed worldfamous collections on diverse non-Western cultures. Everyday tools used by ordinary people whose only aim was survival make this a very special collection.

The Leiden Weaver’s House

Pilgrim Archives The Pilgrim Archives present a surprising view of a unique part of Leiden’s history: the story of the Pilgrims. These English Protestants fled from England to escape the harsh regime of the established church. They lived and worked in Leiden from 1609 until 1620, when they departed for America. Learn about their history and about the Leiden of the seventeenth century that was their home.

Maak een wereldreis in eigen land en ga van Indonesië naar Afrika en van Noord-Amerika naar China. Ontdek de duizenden jaren oude kunstschatten, beelden van Inca’s en Azteken, Chinese schilderingen en Afrikaanse bronzen. Al sinds 1837 herbergt Museum Volkenkunde collecties van wereldfaam over uiteenlopende

The Leiden Weaver’s House is an ordinary house in an ordinary street. The house itself is the only museum exhibit. There’s no permanent collection, only temporary exhibitions. Step a hundred years back in time and learn about the cloth-making industry, the graphics industry and the conserves industry. You can even examine the antique weaving loom that is still in working order today.

Academic Historical Museum This museum’s vast collection is housed in the Academy Building and comprises objects, photographs and documents on the history of the university and student life.

Academisch Historisch Museum Academic Historical Museum

niet-westerse culturen. Ook alledaagse gebruiksvoorwerpen van mensen voor wie overleven het enige doel was, maken de collectie bijzonder.

Pilgrim Archives De Pilgrim Archives geeft een verrassende blik op een uniek deel van de Leidse geschiedenis: het verhaal van de Pilgrims. Deze

Rijksmuseum van Oudheden National Museum of Antiquities

Corpus Corpus

Engelse protestanten vluchtten uit Engeland tegen het strenge bewind van de staatskerk. Ze woonden en werkten in Leiden van 1609 tot 1620 waarna ze verder reisden naar Amerika. Maak kennis met hun verhaal en het zeventiende-eeuwse Leiden, wat hun thuis was.

Leids Wevershuis

conservenindustrie. Er wordt geweven op het antieke weefgetouw.

Het Leids Wevershuis zit in een gewoon huis aan een gewone straat. Het huis zelf is het enige museumstuk. Er is namelijk geen collectie, maar alleen tijdelijke presentaties. Stap honderd jaar terug in de tijd en kom meer te weten over de lakenindustrie, de grafische industrie en de

Academisch Historisch Museum De vaste tentoonstelling van dit museum is ondergebracht in het Academiegebouw en toont objecten, foto’s en documentatie over de geschiedenis van de universiteit en het studentenleven.

Leiden’s museums 17

corPUs Willem Einthovenstraat 1 2342 BH Oegstgeest Tel +31 (0)71 751 0200 Website www.corpusexperience.nl E-mail [email protected]

CORPUS ‘reis door de mens’, dé attractie van het menselijk lichaam!

CORPUS ‘journey through the human body’: Thé attraction of the human body!

Maak in het 5D Harttheater een duizelingwekkende reis als rood bloedlichaampje en ontdek in de hersenshow de spectaculaire werking van het menselijk brein. Wat gebeurt er als je niest en waar op je tong proef je suiker of juist zout?

Experience a thrilling journey as a red blood cell in the 5D Heart Theatre and discover in the Brain Show just how the human brain works. What happens when you sneeze? Where on your tongue do you taste sugar or salt? You can find the answer to these and thousands of other questions during this spectacular experience for young and old at CORPUS ‘journey through the human body.’

Antwoord op deze en duizend andere vragen vind je tijdens de opmerkelijke ontdekkingstocht voor jong én oud bij CORPUS ‘reis door de mens.’

16,50 p.p.

16,50 p.p.

v.a. 8 jaar 14,- p.p

v.a. 10 pers. 14,- p.p

1

Betaald

zie pag. 62

de mooiste plekjes

Wandelen in Leiden:

Leiden heeft een compacte en overzichtelijke binnenstad en is zeer geschikt om zelf te ontdekken. Natuurlijk kan dit ook onder leiding van een gids.

De Morspoort The Morspoort

Er zijn een aantal originele wandelingen om de stad te leren kennen. Een kleine selectie van de mogelijkheden:

Rembrandtwandeling Op 15 juli 1606 wordt in Leiden misschien wel de bekendste schilder ter wereld geboren: Rembrandt van Rijn. Tot 1631 verblijft de molenaarszoon in Leiden en zet hij zijn eerste stappen als schilder. De Rembrandtwandeling laat u kennismaken met de jeugdjaren van Rembrandt en met het Leiden van de zeventiende eeuw.

kunt u ter plekke audiofragmenten beluisteren die de geschiedenis van deze plekken verder inkleuren.

City walk, including visit to Leiden’s almshouses, with a city guide

Langs Leidse Hofjes

Unique in the Netherlands

Leiden telt maar liefst 35 hofjes, vrijwel allemaal in de binnenstad. Stuk voor stuk zijn het idyllische plekjes, waar het stadsrumoer is buitengesloten en waar het lijkt alsof de tijd heeft stilgestaan. Deze stadswandeling voert u langs een selectie uit het totale aantal Leidse hofjes. Ervaar zelf dat de hofjes nog steeds oases van rust en stilte zijn. De stadswandelingen zijn te verkrijgen bij Visitor Centre Leiden.

Leidse sleutels The keys to Leiden

18 wandelen in Leiden

Van dinsdag t/m zondag is er de mogelijkheid een Stads- en hofjeswandeling te wandelen vanaf het Visitor Centre zonder de noodzaak vooraf te reserveren.

Leiden’s historic city centre is compact and accessible, and is easy to explore on your own. Or you might prefer to have the expert local knowledge

From Tuesday to Sunday you can join a city walk, including a visit to Leiden’s almshouses. The walks start at the Visitor Centre; there’s no need to reserve in advance.

When? Uniek in Nederland

Wanneer januari t/m maart - zondag april t/m oktober - dinsdag t/m zondag november t/m december - zondag

De Leidse Loper De wandeling De Leidse Loper is dé wandeling die u laat kennismaken met de mooiste plekjes van Leiden. Veel historische monumenten en bijzondere doorkijkjes zijn doorgaans moeilijk te vinden. Op een aantal plaatsen op de route vindt u borden die uitgebreide achtergrondinformatie geven. Via uw mobiele telefoon met internet

Stads- en hofjeswandeling onder begeleiding van een gids

Leiden Walking Tours: the most beautiful spots

January to March - Sunday April to October- Tuesday to Sunday November to December - Sunday

Costs € 3,- p.p. Children under 12 years (as part of a family group) can take part free of charge. The walk takes about two hours. The walks start at the Visitor Centre at 11.30 hrs

of a city guide. The following as a small selection of the different walking tours available to help you get to know the city.

Rembrandt Tour

Leiden’s almshouses

Rembrandt van Rijn, possibly the most famous artist in the world, was born on 15 July 1606 in Leiden. Until 1631 this miller’s son lived in Leiden and took his first tentative steps here as a painter. The Rembrandt tour will show you Rembrandt’s young years and will introduce you to the Leiden of the seventeenth century.

Leiden has no less than 35 almshouses, almost all in the city centre. Each of these special courtyards is an idyllic respite from the bustle of the city, where you can feel as if time has stood still. This city walk will show you a selection of these almshouses. Experience for yourself these oases of peace and calm.

The Leiden Loop The Leiden Loop is the ideal walking tour to introduce you to the most beautiful spots in

Aanvang 11.30 uur Kosten € 3,- p.p. Kinderen onder 12 jaar (in gezinsverband) wandelen gratis mee. Leiden molenstad Leiden, city of windmills

De wandeling duurt ongeveer twee uur.

SintAnna Aalmoeshuishofje SintAnna Almshouse

Brouchovenhofje Brouchovenhofje

Borstbeeld van Rembrandt van Rijn Statue of Rembrandt van Rijn

Leiden. Many of the city’s historic monuments and special sights could be difficult to find on your own. At a number of places along the route you will find signposts giving background information about the location, and via your mobile telephone and an internet connection you can listen to audio clips telling you more of the history of these special places.

Uitzicht vanaf de Nieuwe Rijn View from the Nieuwe Rijn

The city walking tours can be obtained from the Leiden Visitor Centre.

Leiden walking tours 19

routes van rust en natuur fietsen in de omgeving van Leiden:

Naast de stad heeft de omgeving van Leiden ook veel te bieden. De fiets is hét vervoermiddel waarmee u dit het beste kunt ontdekken. Vanuit Leiden zijn er diverse fietsroutes onder andere naar de volgende gebieden:

Duingebied Leiden ligt een tiental kilometers verwijderd van de Noordzeekust. Hier kunt u geweldig fietsen in het afwisselende duingebied waarbij de duintoppen soms een hoogte van 25 meter kunnen bereiken. Daarnaast kunt u een bezoek brengen aan de badplaatsen Katwijk en Noordwijk.

Enkele kilometers buiten Leiden vindt u het poldergebied van de Kagerplassen. Kenmerkend voor dit gebied is de afwisseling tussen het veenweidegebied (polders) en het water. De Kagerplassen zijn natuurlijke meren met rafelige oevers. Daarnaast vindt u er veel markante windmolens.

diverse fietskaarten en –boekjes te koop.

In het Visitor Centre Leiden zijn

Cycling in and around Leiden As well as the city centre, the area around Leiden also has a lot to offer. Cycling is the ideal mode of transport for discovering the region, and there are many different cycle routes starting in Leiden. The following are a few

In the Visitor Centre Leiden several maps and books are for sale.

ideas for places to visit.

The dunes De Bollenstreek Vanuit Leiden fietst u zo naar de Bollenstreek waar in het voorjaar de uitgestrekte, in bloei staande bloembollenvelden te zien zijn. Deze fietsroute is goed te combineren met een bezoek aan de Keukenhof. Maar ook buiten het bollenseizoen valt er genoeg te genieten in dit gebied.

Poldergebied Kagerplassen

20 fietsen in Leiden

Leiden is just ten kilometres from the North Sea coast. You can enjoy an exhilarating cycle ride in the dune area with its varied landscape; the tops of the dunes even reach a height of 25 metres in some parts! There are also attractive seaside resorts like Katwijk and Noordwijk to call in at on the way.

The Bulb Region From Leiden it is a short cycle ride to the Bulb Region, where

large stretches of water with peat meadows, or polders, in between. The Kaag lakes are natural lakes, edged with ragged shorelines. There are many impressive windmills to see in the area.

in spring time you can see vast panoramas of colourful bulbfields in full bloom. You can combine your cycle ride with a visit to the Keukenhof garden. Even outside the bulb season, the area is well worth a visit.

The Kaag lakes and polders A few kilometres outside Leiden you will find an area of polders and lakes, known in Dutch as the Kagerplassen. The region is famous for its varied landscape; it has

cycling in and around Leiden 21

armin van Buuren, beste DJ ter wereld:

‘Leiden is cool: een stad om trots op te zijn’ Voor het derde achtereenvolgende jaar is Armin van Buuren door het toonaangevende DJ Magazine uitverkozen tot de beste DJ van de wereld. De DJ, producer en mede-eigenaar van twee platenlabels reist de hele wereld rond, maar voelt zich misschien wel het gelukkigst als hij in zijn ‘hometown’ Leiden is. ‘We hebben zelfs een Starbucks!’ De succesvolle en sympathieke Armin van Buuren heeft ‘zo’n beetje alles met Leiden: ik ben er geboren, heb er op school gezeten en aan de universiteit mijn studie rechten afgerond. Bovendien ben ik er onlangs getrouwd en woon ik tegenwoordig weer in Leiden. Mijn eerste baantje als DJ kreeg ik tijdens mijn rechtenstudie in Nexus, een Leidse studentendiscotheek.’

Uitstekend winkelen Armin is razendenthousiast over ‘zijn’ stad. ‘Het is een stad om trots op te zijn. Alleen al door de universiteit en de vele internationale studenten. Als het gaat om toonaangevend onderzoek, wordt de naam “Leiden” vaak genoemd. Maar Leiden is ook een museumstad bij uitstek en we hebben veel goede restaurants, prachtige theaters en meerdere bioscopen. Je kunt er

ook nog eens uitstekend winkelen. En tot mijn grote vreugde is er een Starbucks geopend, een van de eerste van Nederland!’

Leidens Ontzet en Koninginnedag Is Leiden ook een partystad? Armin vindt van wel. De studenten houden van feesten, maar ook voor andere doelgroepen is er genoeg te doen. ‘Eens per jaar is het natuurlijk 3 oktober, dan wordt

hier het Leidens Ontzet gevierd. Niet alleen door de Leidenaren: heel Nederland neemt dan een beetje bezit van Leiden, ha ha!’ Dankzij Armin is het tegenwoordig ook op Koninginnedag groot feest in Leiden. ‘Veel vrienden van mij klaagden erover dat er op Koninginnedag nooit wat te beleven viel in Leiden en dat ze daarom naar Amsterdam gingen. Dat bracht mij ertoe om een aantal jaar geleden ‘Armin’s

Queensday’ te organiseren. Het evenement heet nu City Moves, maar ik sta er zelf nog steeds elk jaar. Het voelt ook als “mijn”

people. Most of the Netherlands want to be part of Leiden that day!’ Thanks to Armin, Queen’s Day in Leiden has become a huge success. ‘Lots of my friends were complaining that there was never anything to do in Leiden, which is why they went to Amsterdam. It gave me the idea a few years

an ode to the city. And the good thing is that a lot of people now come from Amsterdam to Leiden to enjoy Queen’s Day here!’

‘city moves voelt nog steeds als “mijn” feestje en als een ode aan de stad’ feestje en als een ode aan de stad. En het leuke is: nu komen zelfs veel Amsterdammers naar Leiden op Koninginnedag!’

Armin van Buuren, the world’s top DJ:

‘Leiden is cool: it’s a city to be proud of’ For the third consecutive year, Armin van Buuren has been voted the world’s top DJ by leading music publication DJ Magazine. This highly successful young DJ, producer and co-owner of two record labels, travels the world, but feels most at home in his home town of Leiden. ‘We’ve even got a Starbucks now!’ Successful and highly likeable music professional Armin van Buuren explains his strong connections with Leiden: ‘I was born here, went to school here and studied law at the university. Added to which, I recently got married here and now live in the city. My first job was at Nexus, a student disco in Leiden, while I was still studying.’

22 Armin van Buuren, beste DJ ter wereld

and several cinemas. Leiden is an ideal place for shopping. Personally, I’m a great fan of Starbucks, so I’m really happy that Starbucks has opened here; it’s one of the first in the Netherlands!

Ideal shopping city Armin is madly enthusiastic about “his” city. ‘It’s a city you can be proud of, with the university and its many international students. And the name of Leiden also comes up frequently in the context of world-class research. But Leiden is also an exceptional museum city and we have many good restaurants, superb theatres

The Relief of Leiden and Queen’s Day Is Leiden a party city as well? Armin is convinced it is. Students are often the ones organising many of the parties, but there’s enough for other people to do, as well. ‘Every year there’s 3 October, when we celebrate the Relief of Leiden. It’s not just for Leiden

‘city moves still feels like “my” party and like an ode to the city.’ ago of organising ‘Armin’s Queen’s Day’. The event is now called City Moves, but I will still be involved in it every year. It feels like “my” party and like

Armin van Buuren, the world’s top DJ 23

eten en drinken

er is altijd een restaurant naar uw wensen

Leiden telt honderden restaurants, eetcafés en kroegjes. Alle denkbare

keukens zijn vertegenwoordigd en in iedere prijsklasse is er wat te vinden. Ook voor een lekkere lunch of een gezellige borrel heeft Leiden genoeg te bieden. Veel restaurants en cafés zijn gevestigd in prachtige monumentale panden met een bijzondere voorgeschiedenis, waardoor de ambiance van de Leidse horeca vaak bijzonder is.

Leiden staat bekend om haar rijke traditie op het gebied van wetenschap, cultuur en internationale betrekkingen. Dit gecombineerd met de gezellige sfeer maakt Leiden absoluut de moeite waard om te bezoeken. Vergeet daarbij niet de inwendige mens en maak eens een tussenstop bij een van de Leidse (studenten)cafés. Even bijtanken in het hart van Leiden is namelijk een ervaring op zich.

Every type of restaurant you could wish for

Food and drink Leiden has hundreds of restaurants, cafés and bars. Every cuisine imaginable can be found here, and there is something available in every price range. If you want a tasty lunch or a relaxing drink at the end of the afternoon, Leiden has plenty to offer. You’ll find that many of Leiden’s restaurants and cafés are located in beautiful historic monuments, each with its own rich history. This is what gives the city its special ambience.

24 eten en drinken

oude Pieterskerk. De restaurants het Prentenkabinet, Dartel en La Cloche vindt u hier.

het water en heeft in de zomer een terrasboot op het zonnigste plekje van Leiden.

De Pieterswijk is één van de oudste buurten van Leiden. Rondom de Pieterskerk zijn tal van kleine straatjes met vele winkeltjes en restaurants. Dit gebied wordt ook wel het Quartier Latin van Leiden genoemd. De Kloksteeg – te vinden in de Pieterswijk – is één van de mooiste en gezelligste horecastegen van Leiden, vanwaar u uitkijkt op de eeuwen-

Rond de Hooglandse Kerk

In Leiden vindt u altijd een restaurant naar uw wens! De hierna beschreven restaurants zijn slechts een greep uit alle leuke horecagelegenheden die Leiden rijk is.

Leiden is famous for its rich tradition of science, culture and international relations. This, combined with the city’s friendly atmosphere, makes Leiden absolutely worth a visit. While you’re here, stop off at one of Leiden’s many cafés, some of which are true student haunts.

known as Leiden’s Latin Quarter. The Kloksteeg with its views of the centuries-old Pieterskerk, is one of Leiden’s prettiest and most atmospheric streets. Het Prentenkabinet, Dartel and La Cloche are some of the restaurants you will find here.

Pieterswijk

De buurt rond de Hooglandse Kerk leent zich uitstekend voor een mooie avondwandeling. Wat is er heerlijker om daarna aan te schuiven voor een goede maaltijd? De Branderij & De Gaanderij zijn twee verschillende restaurants met een verschillende ambiance, maar wel met dezelfde keuken. Brasserie FYN ligt prachtig aan

Around the Hooglandse Church Pieterswijk The Pieterswijk is one of the oldest neighbourhoods in Leiden. This area around the Pieterskerk has numerous narrow streets, packed with unusual shops and restaurants. The area is also

The area around the Hooglandse Church is perfect for a relaxing evening stroll. And what could be better than sitting down to a delicious meal afterwards? De Branderij and De Gaanderij are two different restaurants each with a distinctive

Op de pagina’s 56 en 57 van deze brochure vindt u een nog uitgebreider overzicht van Leidse restaurants.

ambience, but sharing the same kitchen. Brasserie FYN is located at the water’s edge and in the summer its terrace boat is one of the sunniest spots in Leiden. In Leiden you will always find a restaurant to suit your taste. The restaurants described on the following pages are just a small selection from the many excellent eating places that Leiden has to offer. An even more extensive list of Leiden’s restaurants can be found at pages 56 and 57 of this brochure.

food and drink 25

in den Doofpot Turfmarkt 9 2312 CE Leiden Tel +31 (0)71 512 2434 Website www.indendoofpot.nl

Restaurant In den Doofpot behoort al jaren tot de culinaire top van de regio. Toonaangevend in stijl, smaak en service. Chef de Cuisine is Sander Vrijbloed. Zijn stijl van koken kenmerkt zich door respect voor smaak van biologische en regionale ingrediënten. Sommelier Michiel de Vries zal u met veel plezier van een passend wijnadvies voorzien. De wijnkaart van restaurant In den Doofpot is door zowel Gault Millau als Wine Spectator uitgeroepen tot mooiste van Nederland. Wij kijken uit naar uw komst !

Frans/ internationaal

250 Betaald

Max. 45

zie pag. 62

food and drink 27

restaurant Luxor

All you can eat v.a. € 20,95

All you can eat from € 20.95

Stationsweg 19 2312 AS Leiden Tel +31 (0)71 514 9491 Website www.restaurant-luxor.nl E-mail [email protected]

Voorgerecht naar keuze. Salade buffet, Japanse Sushi, live-cooking grillen en wokken, uitgebreid westers en oosters buffet. Dessert naar keuze.

Choice of starter. Salad buffet, Japanese sushi, Live-cooking grill and stir fry, wide choice of Western and Eastern buffet dishes. Choice of dessert.

Uit en Eten

Eating out

Restaurant Luxor staat garant voor een complete avond uit. De sfeervolle ambiance, gastvrije bediening en verrukkelijke gerechten staan garant voor een onvergetelijke belevenis. Restaurant Luxor is zeer goed bereikbaar per openbaar vervoer en u vindt voldoende parkeergelegenheid in de directe omgeving.

Restaurant Luxor is the ideal place for your complete evening out. The stylish ambience, friendly service and delicious food guarantee you will have an unforgettable experience. Restaurant Luxor is easily accessible by public transport and you will find plenty of parking spaces in the surrounding area.

orientaals/ internationaal

26 eten en drinken

65

Restaurant In den Doofpot has for many years been among the region’s top culinary establishments. The restaurant is known for its stylishness, its good taste and its service. Head chef is Sander Vrijbloed, whose style of cooking celebrates the taste of biological and regional ingredients. Wine waiter Michiel de Vries will be pleased to advise you on the right wine to accompany your chosen menu. The wine list of Restaurant In den Doofpot has been acclaimed by both Gault Millau and by Wine Spectator as the best in the Netherlands. We look forward to welcoming you to Restaurant In den Doofpot!

315

betaald

400

eazie salads i Wok i smoothies Breestraat 157, 2311 CN Leiden Tel +31 (0)71 - 513 88 67 Stationsweg 22, 2312 AV Leiden Tel +31 (0)71 - 331 86 43 Website www.eazie.nl E-mail [email protected]

Heb je trek in een gezonde chicken & nuts salade, een lichte wokmaaltijd of een mango mania smoothie? eazie does it.

Are your tastebuds crying out for a healthy chicken & nut salad, a light stir fry meal or a mango mania smoothie? eazie does it.

Stel bij ons zelf een maaltijd samen uit verse ingrediënten. De kok maakt de maaltijd à la minute voor je neus klaar. Snel en very eazie.

You can compose a menu yourself from our fresh ingredients. Our chef will prepare your chosen meal right in front of your eyes. Fast and very eazie.

Eazie staat voor lekker, fresh, healthy en trendy.

Eazie means tasty, fresh, healthy and trendy.

zie pag. 62

Gezonde faste food

55 en take away

zie pag. 62

rederij Kaagclub Tel +31 (0)71-5240938 Website www.kaagclub.nl E-mail [email protected]

Brasserie Park

Brasserie de Poort

Wij bieden diverse mogelijkheden op het water. Chillen in onze open sloepen door de grachten van Leiden met catering aan boord, feesten op onze partyboot of heerlijk dineren in ouderwetse sferen. Varen tussen onze locaties, waarbij u bij iedere locatie een andere gang nuttigt is een mogelijkheid. Wij hebben diverse open sloepen, allen liggen, compleet met kapitein, voor u klaar. Aanmeren bij mooie plekjes, een tussenstop maken voor een bezoekje, touren door stad en polderland, het kan allemaal. Wij vertellen u graag meer!

We offer a range of different options on the water. Relax as our open-topped boats transport you along Leiden’s canals, on-board catering, parties on our party boat or a delicious dinner in a traditional ambience. Transported between our different premises, enjoying a different course at each stop. We have several different open-topped boats, all of which are available – with captain – for your event. Moor at hidden beauty spots, stop off for a visit, tour through the city and the polders – anything is possible. We’ll be happy to discuss the options with you.

Restaurant de Zijlstroom

Brasserie Park Van Diepeningenlaan 2 2352 KA Leiderdorp Tel +31 (0)71-5891288 Website www.brasseriepark.nl E-mail [email protected]

Brasserie de Poort Haven 100 2312 ML Leiden Tel +31 (0)71-5240933 Website www.poort.nl E-mail [email protected]

restaurant Zijlstroom

Brasserie de Poort

Restaurant Zijlstroom

De authentieke sfeer van een pittoreske boerderij gecombineerd met een eigentijdse inrichting, perfecte service en talloze mogelijkheden voor een diner, bruiloft, borrel, receptie of andersoortige bijeenkomst; dat is Brasserie Park!

Met een bezoek aan Brasserie de Poort gaat u terug in vroegere tijden en geniet u tegelijkertijd van een eigentijdse service en een stijlvol en modern interieur. In één van de laatste twee stadspoorten van Leiden, ontvangen wij u graag voor uw lunch, diner, feest of andersoortige bijeenkomst.

Deze prachtige oude Meelfabriek uit 1916 is omgetoverd tot een locatie met onbegrensde mogelijkheden. Met ons café, restaurant, onze kookstudio en vergaderruimte ervaart u al snel welke bijzonderheden Restaurant Zijlstroom te bieden heeft.

The authentic ambience of a picturesque farm, combined with contemporary interior design, perfect service and numerous possibilities for a dinner, wedding or reception: that’s Brasserie Park!

Zijldijk 28 2352 AB Leiderdorp Tel +31 (0)71-5245580 Website www.zijlstroom.nl E-mail [email protected] mediterraans

28 eten en drinken

food and drink 29

Brasserie Park

150

onbetaald

200

zie pag. 62

A visit to Brasserie de Poort will transport you back in time, while treating you to up-to-date service and a stylish an modern interior. We will be pleased to welcome you to one of the two remaining city gates for your lunch, dinner, party or social event.

mediterraans

160

onbetaald

160

zie pag. 62

This beautiful old flour factory dating from 1916 has been transformed into a venue with limitless possibilities. In our café, restaurant, our cooking studio and our meeting rooms you will soon appreciate the special features that our Zijlstroom restaurant has to offer.

Frans

120

onbetaald

100

zie pag. 62

restaurant engelbertha hoeve Hoge Morsweg 140 2332 HN Leiden Tel +31 (0)71-576 50 00 Fax +31 (0)71-532 37 80 Website www.engelberthahoeve.nl

Engelbertha Hoeve, een smaakvol restaurant met schitterende partyen vergaderruimten omgeven door twee prachtige tuinen en royale aanlegsteiger aan de Oude Rijn. De tuin maakt van uw receptie of ontvangst een bijzonder evenement. Op het royale terras kunt u, zodra het weer het toelaat, heerlijk genieten van lunch of diner. Kortom, Engelbertha Hoeve is dé plek voor iedereen die zowel sfeer als kwaliteit net zo hoog in het vaandel heeft staan als de enthousiaste brigade van dit schitterende bedrijf.

Frans/ Europees

50

80 onbetaald

250

Engelbertha Hoeve, a stylish restaurant with superb party and meeting rooms, is set in two beautiful gardens and has ample moorings on the Oude Rijn.  Holding your reception or party in this delightful garden will guarantee a very special event. Weather permitting, you can enjoy lunch or dinner on the spacious terrace. All in all, Engelbertha Hoeve is the place for all those who appreciate ambience and quality just as much as the enthusiastic team from this impressive enterprise.

zie pag. 62

Bart van mossel, directeur stadsgehoorzaal & Leidse schouwburg:

‘een dagje Leiden? boek een hotel! er is zoveel te beleven in deze stad.’ Bart van Mossel ziet Leiden als een rijk gevulde schatkist. ‘Er is hier zoveel te zien en te ontdekken, allemaal op loopafstand.’ De bodem van die schatkist komt voorlopig niet in zicht, want de directeur van zowel de Stadsgehoorzaal als de Leidse Schouwburg heeft grootse plannen.

was. We hebben de jeugd veel te ‘Als je vanuit het station de histobieden, zoals kinderconcerten in rische binnenstad betreedt, kom je de Aalmarktzaal en jeugdvoorstelvrij snel in een cluster van cultuur. lingen in de Leidse Schouwburg. Dat begint met Museum De Voor de meeste kinderen is het Lakenhal, muziektheatergezeleen ervaring die ze nooit meer schap De Veenfabriek, Scheltema, vergeten.’ direct aan de overkant de Leidse Schouwburg en Theater Imperium. Pluche en kroonluchters Dat geldt Nog iets verder tref je De Stadsook voor de volwassen bezoekers. gehoorzaal, even doorlopen en je Mensen die voor de eerste keer de bent bij De Waag. Onderweg zie je zaal van de Leidse Schouwburg prachtige kerken, de Hooglandse betreden pikt Bart Kerk, de Lutherse ‘als je hier een van Mossel er diKerk en de Hervoorstelling bijwoont, heb rect uit: ‘Ze staan vormde Marekerk je echt wat beleefd’ met open mond te waar steeds meer kijken. Het is ook een juweel, dit culturele activiteiten plaatsvinden. oudste theater van Nederland. Je En dan heb ik nog niet eens al die stapt een andere wereld binnen. musea genoemd.’Het veelzijdige De wereld van rood pluche, gouden kunst- en cultuuraanbod op zo’n ornamenten en kroonluchters. Veel kleine schaal is volgens Van mensen hebben een voorliefde voor Mossel de kracht van Leiden: deze sfeervolle theaterzaal. Niet ‘Alles is te belopen of te bevaren alleen bezoekers, ook artiesten. en iedereen kan hier zijn hart Youp van ’t Hek treedt hier graag ophalen. Ook kinderen. Het is beop en de Leidse cabaretier Jochem langrijk om al op jonge leeftijd met Myjer noemt het zijn huis.’ In de kunst en cultuur in aanraking te Leidse Schouwburg gaan ook veel komen. Zo is het voor mij ook bevoorstellingen in première: toneel, gonnen. Mijn moeder nam me als kind al mee naar concerten. Ik heb cabaret en musicals. Het relatief op een middelbare school gezeten bescheiden podium vormt meestal waar veel aandacht voor cultuur geen belemmering. ‘We hebben

hier musicals als Hairspray en Jesus Christ Superstar op de planken gehad. De decors moeten wel vaak worden aangepast en sommige scènes worden anders ingestudeerd. Veel acteurs hebben dat er graag voor over. De interactie met het publiek is heel intens. In de zaal wordt dat ook zo ervaren. Als je hier een voorstelling bijwoont, heb je echt wat beleefd.’

Goddelijke akoestiek Die belevenis ervaren ook de bezoekers van de onlangs gerenoveerde Stadsgehoorzaal. Van Mossel: ‘De akoestiek is fenomenaal. Zelfs musici van wereldklasse zoals Ton Koopman en Yo-Yo Ma zijn onder de indruk van de akoestische kwaliteiten. Door de geraffineerde geluidsinstallatie kunnen we versterkte concerten nu ook perfect presenteren. Ook de nieuwe Aalmarktzaal heeft een goddelijke akoestiek; die wordt door kenners vergeleken met Wigmore Hall in Londen. Veel musici willen hier graag een cd opnemen. Dan hebben we nog de monumentale Waag uit 1659 waar we oude muziek brengen. De drie concertzalen en het theater vullen elkaar geweldig aan in mogelijkheden.’ Voor mensen die plannen hebben voor een dagje Leiden heeft de artistiek directeur een praktische tip: ‘Boek een hotel. Eén dag is veel te kort om de vele schatten van Leiden te ontdekken.’

30 Bart van Mossel, directeur Stadsgehoorzaal & Leidse Schouwburg

Bart van Mossel, Director of the Stadsgehoorzaal and the Leiden Schouwburg:

‘A day out in Leiden? Book a hotel! There’s so much to experience in this city.’ Bart van Mossel compares Leiden to a richly filled treasure chest. ‘There is so much to see and discover here, and it’s all within walking distance.’ And with Van Mossel’s ambitious plans for Leiden, there’s no danger of this treasure chest running dry. ‘When you leave the station and enter the historic city centre, you immediately enter a culture cluster. It starts with Museum De Lakenhal, then there’s the Veenfabriek music and theatre company, Scheltema, directly opposite the Leiden Schouwburg, and the Imperium Theatre. A little further on you will come to the Stadsgehoorzaal, and if you walk just a bit further you will arrive at the Weigh House. On the way you’ll pass some beautiful churches, the Hooglandse Church, the Lutheran Church and the Reformed Marekerk where more and more cultural events are being held. And I haven’t even mentioned the museums yet.’ The sheer variety of art and culture available in such a compact area is what Van Mossel believes is Leiden’s strength. ‘You can reach all Leiden’s sights on foot or by

an absolute treasure; it’s the oldest theatre in the Netherlands. When you come here, you enter another world; the world of red velvet, gilded decors and chandeliers. This atmospheric theatre is a favourite for many people, not just visitors, but for the performers as well. Youp van ’t Hek loves performing here, and Leiden cabaret artiste Jochem Myjer calls it his home-from-home.’

boat and there’s something for everyone, including the childen. It’s important to experience art The Leiden Schouwburg is where and culture at a young age. That’s many performances have their when it started for me; my mother première, including drama, cabaret started taking me to concerts and musicals. The relatively when I was just a child. The modest stage is generally not school I went to also focused a lot a problem. ‘We have had such of attention on culture. Here in musicals as Hairspray and Jesus Leiden we have so much to offer Christ Superstar on this stage. young people. There are children’s There may have to be minor concerts in the Aalmarkt Hall and adjustments to the decor and some performances specially for children scenes might have to be played in the Leiden Schouwburg. For differently. But most actors are most children it’s ‘When you come to a more than happy an experience do whatever’s performance here, it’s a they’ll never necessary. The real experience’ forget.’ interaction with the audience is very intense. Velvet and chandeliers The same That’s something the public is true for adult visitors. Bart van appreciates, too. When you come Mossel can pick out straight away to a performance here, it’s a real those people who are in the Leiden experience.’ Schouwburg for the first time: ‘They stand there, looking around Divine acoustics Vsitors to the in utter amazement. The theatre is recently renovated Stadsgehoorzaal

have the same impression. Van Mossel: ‘The acoustics are phenomenal. Even world-class musicians like Ton Koopman and Yo-Yo Ma are impressed with the quality of the sound. Our highly refined sound system means we can now present amplified concerts perfectly. The acoustics of the new Aalmarkt Hall are divine; music connoisseurs compare it to London’s Wigmore Hall. There are a lot of musicians who are keen to record CDs here. And then there’s also the Weigh House, that dates from 1659, where we organise performances of ancient music. These three concert halls and the theatre are a perfect complement to one another.’ For people planning a day in Leiden, the city’s artistic director has a practical tip: ‘ Book a hotel. A day is far too short to discover the many treasures that Leiden has to offer.’

Bart van Mossel, Director of the Stadsgehoorzaal and the Leiden Schouwburg 31

uitgaan in Leiden

plines are blended within a unique form of collaboration. Scheltema is an inspiring meeting place for people, culture and scholarship.

Leiden is een levendige stad met een rijk aanbod aan feesten en festivals.

Stadsgehoorzaal Leiden

Ook op het gebied van muziek, dans en theater heeft u in Leiden voldoende

This beautiful historic monument dates from 1891 and was built in neo-Renaissance style – a style that can now be found hardly any-

keus. Op deze pagina maakt u kennis met een kleine greep uit het culturele aanbod.

De Leidse Schouwburg

De Leidse Schouwburg

bezocht. Wilt u voorproefjes op het programma? Op zondagmiddagen verspreid over het seizoen kunt u WarmLopen.

Het oudste theater van Nederland, de Leidse Schouwburg, vormt sinds 1705 het culturele hart van Leiden. Dit prachtige pand wordt door theatermakers en bezoekers geroemd om zijn unieke ambiance, goede akoestiek en intieme sfeer. Een avond uit is bij de Leidse Schouwburg een bijzondere belevenis.

De Leidse Schouwburg

Scheltema Complex

32 uitgaan in Leiden

Het LAKtheater

Stadsgehoorzaal Leiden Dit prachtige monumentale pand stamt uit 1891 en is gebouwd in de stijl van de Neorenaissance, een stijl die in Nederland bijna niet meer te vinden is. U kunt uiteenlopende concerten bezoeken, van klassiek tot pop. De Stadsgehoorzaal wordt geprezen om zijn prachtige akoestiek en jaarlijks vinden er vele concerten en cd-opnamen plaats. 

Het Scheltema Complex

Het LAKtheater

Scheltema is het complex voor actuele kunst, midden in het hart van de stad. In het historische pand worden hedendaagse kunstdisciplines met elkaar verweven binnen een unieke vorm van samenwerken. Scheltema is een inspirerende ontmoetingsplek voor mensen, cultuur en wetenschap.

Het LAKtheater is een vlakkevloertheater. Het is onderdeel van de universiteit en is gevestigd tussen het Rapenburg en de Witte Singel. Alle activiteiten zijn voor iedereen toegankelijk. Het programma is verrassend en vernieuwend en ook de jeugdvoorstellingen zijn druk

Wilt u alle evenementen, muziek-, dans-, film- en theatervoorstellingen overzichtelijk gerangschikt zien? Kijk dan op www.leidsuitburo.nl. Meldt u zich hier ook aan voor de Uitmail en ontvang iedere twee weken de laatste tips en aanbiedingen in uw inbox!

Out and about in Leiden Leiden is a lively city that offers a wide variety of parties and festivals. But it also has plenty to choose from in music, dance and theatre entertainment. This page gives you just a small selection of Leiden’s many cultural events.

The Leiden Schouwburg The oldest theatre in the Netherlands, the Leiden Schouwburg has been the cultural heart of Leiden since 1705. This beautiful building is praised by performers and visitors alike for its unique ambience, excellent acoustics and intimate atmosphere. An evening out at the Leiden Schouwburg is a very special experience.

The Scheltema Complex

Stadsgehoorzaal Leiden

Scheltema, located in the heart of the city, is the complex for contemporary art. In these historic premises, contemporary art disci-

where else in the Netherlands. You can enjoy a wide range of concerts here, from classical to pop. The Stadsgehoorzaal is particularly praised for its excellent acoustics, and many concerts and CD recordings are held here every year. 

The LAKtheater The LAKtheater is a modern theatre. Located between the Rapenburg and the Witte Singel, the theatre is part of the University, but all its activities are open for everyone. The programme is surprising and innovative, and includes a number of very popular youth activities. Would you like a foretaste of the programme? If so, you can join the try-out - or WarmLopen – sessions on Sunday afternoons throughout the year. A full list of all Leiden’s current events, including music, dance, film and theatre performances can be found on: www.leidsuitburo.nl. Register for the Uitmail and receive the latest tips and offers in your mailbox every two weeks!

Stadsgehoorzaal Leiden

out and about Leiden 33

ontdek Leiden vanaf het water Leiden heeft, na Amsterdam, het meeste water binnen haar poorten stromen. De historische binnenstad van Leiden heeft in totaal 28 kilometer aan grachten en singels. Om over al die grachten en singels te komen heb je bruggen nodig. De Leidse binnenstad telt er maar liefst 88! Leiden laat zich vanaf het water goed bekijken. De Leidse rederijen hebben een breed aanbod in rondvaarten en arrangementen. Maar u kunt ook zelf een bootje huren. Op pagina 55 vindt u een overzicht van de rederijen. De Leidse grachten voeren langs de musea, de Leidse

plekken nabij de grachten eet- en drinkgelegenheden. Vaak met het terras direct aan het water.

hofjes en de vele historische gebouwen met prachtige gevels. Daarnaast vindt u op vele

Leiden is ook een prima vertrekpunt voor mooie dagtochten in de omgeving. De Kaag en het Braassemmermeer liggen om de hoek en ook vaart u zo naar plaatsen als Katwijk, Delft en zelfs Rotterdam.

After Amsterdam, Leiden is the city with the most canals; the city’s

Komt u met uw eigen boot? Leiden is goed toegankelijk met uw eigen boot. De kades zijn laag en er zijn overal aanlegplaatsen. Op strategische locaties vindt u sloepensteigers en langs verschillende kades zijn afmeerringen aangebracht. Houdt er wel rekening dat een aantal bruggen redelijk laag zijn.

historic centre has more than 28 kilometres of canals and waterways. To cross all these waterways, you obviously need bridges, and Leiden has no less than 88!

Leiden beschikt over twee passantenhavens. De passantenhaven bij de Beestenmarkt is ingericht voor dagtoeristen. Hier kunt u dus niet overnachten. In de passantenhaven aan de rand van de binnenstad kunt u wel overnachten. Deze haven is alleen vanuit het oosten bereikbaar via de Zijl, het Rijn-Schiekanaal en de Oude Rijn. Voor meer informatie over de passantenhaven kunt u contact opnemen met het havenkantoor via het telefoonnummer 071 – 521 96 75.

Discover Leiden from the water An excellent way to see Leiden is from the water, and the Leiden city cruises are a good choice. But, if you prefer, you can also rent a boat. You will find a list of the boat companies at page 55 of this brochure. Leiden’s canals flow past the museums, the almshouses and the city’s many historic buildings, all with their imposing façades. You will also find many delightful cafés and restaurants lining Leiden’s canals, some with terraces directly on the water. Leiden is also a good starting point for many daytrips in the area. The Kaag and Braassemmermeer are very close by and you can also travel by boat to towns like Katwijk, Delft and even Rotterdam.

points, and moorings are available alongside many of the quaysides. Please take note that some of Leiden’s bridges are rather low. Leiden has two harbours for passing travellers. The one near the Beestenmarkt is for daytrippers; overnight stops are not possible. If you would like to stay overnight, there is the harbour on the outskirts of the city centre, next to the Zijlpoort. This harbour can only be reached from the east side, via the Zijl, the Rijn-Schie canal and the Old Rijn. For more information about the harbour, you can contact the harbour office on telephone number: 071 – 521 96 75.

Maybe you have your own boat? Leiden is easily accessible if you have your own boat. The sides of the canals are low so you can moor almost anywhere. There are jetties for barges at strategic

34 ontdek Leiden vanaf het water

discover Leiden from the water 35

shoppen in Leiden Leiden beschikt over een groot aanbod van bijzondere winkels in een sfeervolle setting en is daarom erg geschikt voor een dagje shoppen. Natuurlijk zijn bijna alle landelijke ketens vertegenwoordigd, maar het zijn juist die speciaalzaakjes in kleine straatjes en steegjes in het historische centrum die het shoppen zo leuk maken. Een goede service, vriendelijke bediening, aandacht voor kwaliteit en een bijzonder aanbod. Kijk, kies en koop bij de vele sfeervolle antieken boekenwinkels, bijzondere kledingzaken, delicatessenwinkels, cadeaushops en galeries.

‘Breede Straete’ genoemd. Sinds het begin van de 20e eeuw is de Breestraat een lange en statige winkelstraat. U treft hier een grote variëteit aan winkels, maar de boekwinkels springen er uit. De Breestraat wordt in de volksmond ook wel de boekenboulevard van Zuid-Holland genoemd.

Markt Groente, vis, fruit, bloemen, kleding, delicatessen uit alle windstreken… U kunt het zo gek niet bedenken of u vindt het op de Leidse markt. De markt geeft Leiden als winkelstad een extra dimensie. Op woensdag en zaterdag vindt u op de kades van de Botermarkt, Vismarkt, Aalmarkt en Nieuwe Rijn een uitgebreide warenmarkt. Aanbod te over, u bent van harte welkom!

Deze monumentale wijk ligt ingeklemd tussen de Breestraat in het noorden en het Rapenburg in het zuiden. Het centrale punt is de Pieterskerk. In deze wijk kunt u heerlijk slenteren door de pittoreske steegjes en authentieke Leidse hofjes. Hier vindt u zeer uiteenlopende winkeltjes die u elders in de regio niet treft. Niet alleen vanwege de historische setting, maar ook vanwege de onderscheidende winkeltjes is een bezoekje aan het Pieterskwartier

36 shoppen in Leiden

Hogewoerd Deze van oorsprong oude dijk langs de Nieuwe Rijn is sinds het begin van de twintigste eeuw een gezellige winkelstraat. Doordat deze straat net buiten het winkelcentrum ligt, vind je er veel bijzondere speciaalzaken. Er heerst altijd een gezellige drukte.

Koopzondag en –avond

een absolute must voor iedereen die het centrum van Leiden bezoekt.

Haarlemmerstraat Pieterskwartier

in de Doezastraat zijn. U kunt er slenteren langs bijzondere winkels.

Midden in het centrum van Leiden treft u ruim één kilometer winkelplezier. De Haarlemmerstraat is dé winkelstraat van Leiden en een must voor iedereen die eens een dagje goed wil winkelen. Naast de landelijke ketens treft u ook een grote variëteit aan kleine winkeltjes aan.

Breestraat Dwars door het oude centrum ligt de Breestraat. Deze straat werd vroeger, vanwege haar breedte, de

Doezastraat In het zuiden van het oude centrum ligt de Doezastraat. Deze straat herbergt een klein aantal winkeliers in een bijzonder segment. Wanneer u de échte slager zoekt of een authentieke kruidenier, moet u

In Leiden is het iedere laatste zondag van de maand koopzondag. De winkels in het centrum mogen echter zelf bepalen of zij ook op de andere zondagen van de maand op willen zijn. De wekelijkse koopavond is op donderdag. De winkels zijn dan tot 21.00 uur open.

Leiden’s atmospheric setting has many unique shops, which makes it an excellent city for a shopping trip. Of course, you’ll find nearly all the national chain stores here, but it’s those individual, ‘special’ shops tucked away in the small streets and alleys of the historic city centre that make shopping such fun. And, of course, the good service, friendly staff and attention to quality.

Shopping in Leiden You can look, choose and buy at any of the charming antique shops, well-stocked bookstores, stylish clothes shops, boutiques delicatessens, gift shops and galleries.

The Leiden Market Vegetables, fish, fruit, flowers, clothes and delicacies from all corners of the world... Almost everything you can imagine can all be found at Leiden’s street market. On Wednesdays and Saturdays the stalls of this bustling market line the Botermarkt, the Vismarkt, the Aalmarkt and the Nieuwe Rijn, adding an extra touch of local and foreign colour to shopping in Leiden. There’s a wide choice; you are welcome to come and see for yourself!

Pieterskwartier This historic district lies between the Breestraat to the north and the Rapenburg to the south, and centres around the Pieterskerk. It’s the perfect area for a relaxing stroll through the charming alleys, taking in the courtyards of the authentic Leiden almshouses. You’ll find all those special shops here that are unique to Leiden. With its historic setting and its distinctive shops, a visit to the Pieterskwartier is an absolute must for every visitor to the centre of Leiden.

Haarlemmerstraat In the heart of Leiden’s city centre you will find over a kilometre of shopping pleasure. The Haarlemmerstraat is Leiden’s main shopping street, and a must for everyone who likes shopping. Besides the nationwide chain stores, there is also a wide variety of individual, specialist shops in this popular shopping street.

Breestraat Running straight through the city centre you will find the Breestraat. This street used to be called the ‘Breede Straete’ and since the beginning of the 20th century the long and elegant ‘Broad Street’ has been a prestige shopping area. You will find a wide variety of shops

here, but it is particularly known for its bookstores. The Breestraat is also popularly known as the book boulevard of South Holland.

Doezastraat To the south of the old centre of Leiden is the charming Doezastraat. This street is home to a small number of shops in a specialist segment of the market. If you are looking for a real butcher or an authentic greengrocer, the Doezastraat is the place to go. This is where you will find some of Leiden’s most unique shops.

Hogewoerd Originally an old embankment along the Nieuwe Rijn, Hogewoerd has been a lively shopping street for over a century. This typical Leiden neighbourhood lies just outside the centre; you can find many specialty stores in this friendly, bustling area.

Sunday shopping and late-night shopping In Leiden, every last Sunday of the month is shopping Sunday, and some shops are open every Sunday. The weekly late-night shopping evening is on Thursday, when the shops are open until nine o’clock.

shopping in Leiden 37

fractievoorzitter D66, alexander Pechtold:

‘in Leiden raak je nooit uitgekeken’

D66-voorman Alexander Pechtold heeft heel wat voetstappen in Leiden liggen. Het is de stad waar hij studeerde en zijn politieke

loopbaan begon. Als kunstkenner en voormalig wethouder weet hij wat de stad te bieden heeft: ‘Je struikelt hier over de monumenten, daarnaast is Leiden ook gewoon een stad waar je lekker kunt rondslenteren.’

Het Leidengevoel. Fractievoorzitter D66 Alexander Pechtold kan er over meepraten. Hij kent de stad als student, inwoner, bestuurder, congresganger en tegenwoordig weer als bezoeker. ‘Ik kom er nog vaak. Ik heb er nog steeds mijn kapper, laat er mijn horloge maken en woon er graag een concert bij. Toen ik nog in Leiden woonde, ging ik op zaterdagochtend vaak met mijn vrouw het centrum in. Even naar de markt, koffiedrinken, een tentoonstelling bekijken. Het is allemaal zo overzichtelijk, aan de andere kant is het ook echt een

‘om Leiden te ontdekken, moet je het zelf zien’ stad. Het valt me op dat weinig mensen de stad echt kennen. Leiden is niet alleen leuk voor buitenlanders, ook voor Nederlanders is een bezoek aan Leiden de moeite waard. De stad heeft veel juweeltjes die eigenlijk nog maar door weinigen ontdekt zijn.’

Geen bluf Hoe komt dat? ‘Leidenaren zijn trots op hun stad, maar ze hebben dat nooit zo sterk uitgedragen. Ze hebben niet de bluf van Amsterdammers of Rotterdammers. Dat zie je ook terug in de hofjes; Leiden heeft er maar liefst 35. Misschien vormt de beslotenheid van die

38 Fractievoorzitter D66, Alexander Pechtold

hofjes een mooie symboliek voor Leiden. Authentiek, maar enigszins introvert. Je moet wel het lef hebben om die deur open te duwen.’ De onaangetaste schoonheid van Leiden heeft volgens Pechtold ook te maken met het geldgebrek waarmee de stad in de jaren vijftig kampte. ‘In de periode waarin andere steden grote herstructureringen doorvoerden, was de stad te arm. In Leiden moesten ze een pand wel schilderen, er was geen geld om het af te breken. Dat is natuurlijk wel het behoud geweest.’

Uniek Het SieboldHuis, de Hortus botanicus, de Leidse hofjes, de Stadsgehoorzaal, vier rijksmusea, met de kinderen naar Naturalis en Molenmuseum De Valk en – Pechtolds persoonlijke favoriet - het zicht vanuit de Herensteeg op de Pieterskerk; het veelzijdige aanbod op loopafstand maakt Leiden de moeite waard. Maar om Leiden te ontdekken, moet je het echt zelf zien. ‘Ik weet nog precies hoe ik op mijn 18de jaar vanuit het station Leiden binnenliep om me in te schrijven op het Rapenburg. Het was liefde op het eerste gezicht, en dat is het altijd gebleven.’ Het gezin Pechtold woont sinds 2003 in Wageningen. Is er kans op terugkeer naar Leiden? ‘Dat sluit ik zeker niet uit. In Leiden raak je nooit uitgekeken.’

D66 leader Alexander Pechtold is no stranger to Leiden. It’s the city where he studied and where he started his political career. As an art connoisseur and former local councillor, he knows just what Leiden has to offer: ‘Wherever you go, you come across historic monuments, but Leiden is also a city for a leisurely stroll.’

D66 parliamentary chairman, Alexander Pechtold:

‘Leiden’s will always surprice you’ D66 leader Alexander Pechtold is no stranger to Leiden. It’s the city where he studied and where he started his political career. As an art connoisseur and former local councillor, he knows just what Leiden has to offer: ‘Wherever you go, you come across historic monuments, but Leiden is also a city for a leisurely stroll.’ That Leiden feeling. D66 parliamentary chairman Alexander Pechtold knows it well. In fact, he knows the city like the back of his hand: he has studied here, lived here, worked here for the local council and attended conferences here, and currently he comes here as a visitor. ‘I’m often in Leiden. My hairdresser is here; I come here to have my watch mended and I love coming to concerts here. When we lived in Leiden, my wife and I used to come into the centre on Saturday mornings, to shop at the market, for coffee or for an exhibition. It’s all so compact, yet at the same time it’s very much a city. What strikes me is that so few

people really know Leiden. It’s a city that’s not only interesting for foreign visitors, but it’s well worth a visit for Dutch people, too. It has an enormous number of treasures that only a few visitors ever discover.’

was too poor. There was simply no money to demolish the buildings, so they had to make do with painting them. That was actually Leiden’s saving grace.’

Unique

SieboldHouse, the Hortus botanicus, Leiden’s almshouses, the Stadsgehoorzaal, four national museums, Naturalis for a visit with the children, the De Valk windmill Not so brash museum and – Pechtold’s personal How does he account for that? favourite – the view of the ‘The people of Leiden are proud of Pieterskerk from the Herensteeg; their city, but they’ve never really it’s the enormous variety of atboasted about it. They don’t have tractions – and all within walking the brashness of Amsterdam or distance - that makes a visit to Rotterdam. You can see it in the Leiden such a pleasure. But to almshouses; really get to know ‘To discover Leiden, Leiden has no Leiden you have to you have to less than 35 of see it for yourself. see it for yourself.’ these secluded ‘I can remember courtyards. Maybe this seclusion the first time I came here as if it is a kind of symbol for Leiden: were yesterday. I was just 18, and authentic, but a bit introvert. It I walked from the station to the can take a lot of courage to open Rapenburg to enrol at the Univerthe door to the outside world.’ sity. It was love at first sight, and Pechtold also puts Leiden’s that feeling has never gone away.’ unspoilt beauty down to the lack The Pechtold family has lived in of money that the city suffered Wageningen since 2003. Is it likely in the fifties. ‘At the time when that they might return to Leiden? ‘I other cities were engaged in major certainly wouldn’t rule it out. Leiden restructuring operations, Leiden is a place you never tire of.’

D66 parliamentary chairman, Alexander Pechtold 39

evenementen

There is plenty to do in Leiden throughout the whole year. You will find below a small selection of some of the annual events.

Events in Leiden

Het hele jaar door is er in Leiden genoeg te doen. Een kleine greep uit de jaarlijks terugkerende evenementen.

Drie dagen lang worden alle mogelijke publiekslocaties op en rond het Rapenburg ingezet voor de programmering van diverse kunstvormen. Het majestueuze hoofdpodium middenin het trotse Rapenburg vormt het podium van muziek, poëzie, dans en beeldende kunst.

worden dit weekend concerten en kinderactiviteiten georganiseerd .

Leids Film Festival Geniet zes dagen lang van niets anders dan films. Niet alleen in de bioscopen, maar ook in musea en op culturele- en poppodia wordt een groot aantal nieuwe en bijzondere films getoond. Ieder jaar worden er ook speciale (voor) premières en arthousefilms naar Leiden gehaald.

Laken (Cloth) Festival

The Relief of Leiden

Both for Leiden citizens and for visitors, at the start of July the centre of Leiden is one big party. For four days you can enjoy all the attractions of the Laken Festival; there’s the Crazy Boat procession, the cloth and bric-à-brac market, the dragon boat race and many live music performances!

Open Monumentendagen

Het Rapenburg Concert Rapenburg Concert

Uw bezoek aan Leiden

In september kunt u meer dan dertig monumentale panden bezichtigen die anders niet of moeilijk toegankelijk zijn. Ook

Raadpleeg voor uw bezoek aan Leiden onze website www.leiden.nl voor de meest actuele informatie.

Lakenfeesten Zowel voor de Leidenaar als de toerist is het centrum van Leiden begin juli één groot feest. Vier dagen lang kunt u genieten van een keur aan onderdelen in het Lakenfeestprogramma, zoals de Peurbakkentocht, de Laken- en curiosamarkt, de Dragonboatrace en er is veel live muziek.

Leidens Ontzet

Rapenburg Concert In het laatste weekeinde van augustus is het Rapenburg het culturele centrum van Leiden.

40 evenementen

Leids Filmfestival Leiden Film Festival

Uitreiking haring en wittebrood Handing out of haring and white bread

Every year on 2 and 3 October the City of Keys shakes on its foundations. This is when Leiden commemorates the seige of the city during the Eighty Years War and its relief on 3 October 1574. The city is one gigantic party, when citizens and visitors can join in the traditional festivities. There’s always a parade of marching bands, a costume pageant and a funfair. And not to mention the traditional handing out of herring and white bread to the citizens of Leiden.

for three days, a whole range of different artforms can be seen and heard in and around this elegant city street. Every year an impressive stage is built in the middle of the Rapenburg where a varied programme of music, poetry, dance and visual arts is presented.

Open Monumentendagen Open Monuments Days

Ieder jaar op 2 en 3 oktober trilt de Sleutelstad op haar grondvesten. Leiden herdenkt dan de belegering tijdens de Tachtigjarige Oorlog en het ontzet op 3 oktober 1574, met talrijke evenementen. Traditionele onderdelen zijn de uitreiking van haring en wittebrood, de taptoe, de grote optocht en de kermis.

Rapenburg Concert During the last weekend of August, the Rapenburg is transformed into the cultural heart of Leiden and

limited. This special weekend also features activities such as concerts and children’s events.

Open Monumentendagen Open Monuments Days

Every year special premieres and arthouse films are brought to Leiden to celebrate this filmlovers’ festival.

Your visit to Leiden

Open Monument Days

Drakenbootrace Dragon boat race

In the second week of September you have the chance to visit more than thirty historic monuments that are usually either closed to the public or where visits are

Leiden Film Festival Come to Leiden and enjoy six days of films and more films. You can choose from many new and memorable films, not only in the cinemas, but also in the museums and on culture and pop stages.

Check out our website: www.leiden.nl before your visit, for the most up-to-date information. Kermis tijdens Leidens Ontzet Kermis during the Relief of Leiden

events 41

overnachten Om Leiden echt te leren kennen, moet u eigenlijk langer dan één dagje blijven. En dat kan natuurlijk. Leiden (en haar omliggende gemeenten) heeft een keur aan

gezellige en comfortabele hotels voor iedere beurs. In welk hotel u ook verblijft; er wacht u een gastvrij en warm welkom. Ook zijn er in Leiden en omgeving gezellige

bed & breakfasts en campings. Zoekt u iets middenin de stad of liever in een rustige omgeving? Kijk voor alle adressen in het overzicht achterin.

Van der Valk hotel Leiden, restaurant het haagsche schouw Haagse Schouwweg 14 2332 KG Leiden Tel +31 (0)71 5 731 731 Fax +31 (0)71 5 731 710 Website www.hotelleiden.nl E-mail [email protected]

Staying Overnight To get to know Leiden well, you really need to stay longer than just a day. And that’s something you can easily do. Leiden and the surrounding area offers a wide choice of attractive and comfor-

42 overnachten

table hotels in all price classes. Whichever hotel you choose, you can be sure of a warm and hospitable welcome. Leiden also has many bed & breakfasts and camp sites. Whether you’re looking for

something in the heart of the city or in a quieter, more peaceful atmosphere, Leiden is the right place to be. You will find a list of all the accommodation addresses at the back of this brochure.

Hotel Leiden beschikt over standaard kamers, luxe kamers met balkon en suites. Het ligt op aangenaam korte afstand van de A44, net iets buiten het centrum van Leiden en dichtbij de bollenvelden, de duinen, het strand en de zee. Er zijn verschillende aantrekkelijke arrangementen. In Restaurant Het Haagsche Schouw kunt u op ongedwongen en comfortabele wijze culinair genieten. Bij mooi weer is het met een cappuccino, lunch of drankje goed toeven op het lounge terras aan het water.

4

175

80

180

Hotel Leiden offers standard rooms, luxury rooms with balcony and suites. It is within easy reach of the A44, situated just outside the centre of Leiden, and nearby the beautiful bulbfields, the dunes and the beaches. There are several attractive packages. The hospitable ambience of Restaurant Het Haagsche Schouw is the perfect place to enjoy culinary delights. Our waterside terrace makes it ideal for restoring balance after a busy day and enjoying a cappuccino, a light lunch or a cocktail.

180 onbetaald

zie pag. 62

staying overnight 43

hotel restaurant nieuw minerva Boommarkt 23 2311 EA Leiden Tel +31 (0)71 5126358 Fax +31 (0)71 5142674 Website www.nieuwminerva.nl E-mail [email protected]

Familiehotel Nieuw Minerva is een van de weinige hotels die echt midden in de binnenstad gelegen is. Rondom het hotel zijn het stadhuis, de universiteit, musea, de winkelstraten, kroegjes en restaurantjes te vinden. Het hotel is gevestigd in 16de-eeuwse grachtenpanden en ingericht volgens Oudhollandse stijl, wat het geheel een huishoudelijke sfeer geeft. Er zijn zowel standaard als luxe kamers beschikbaar ieder met zijn eigen thema. Zo is er een heuse Rembrandtkamer, waar u in een bedstee kunt slapen.

2

holiday inn Leiden Haagse Schouwweg 10 2332 KG Leiden Tel +31 (0)71 53 55 555 Fax +31 (0)71 53 55 553 Website www.holidayinnleiden.com E-mail [email protected]

39

50

50 betaald

zie pag. 62

staying overnight 45 Holiday Inn Leiden biedt door haar centrale ligging en goede bereikbaarheid een uitstekend verblijf in één van de mooiste historische steden van Nederland. Bezoek de veelzijdige omgeving en maak gebruik van de uitgebreide hotelfaciliteiten: een overdekt zwembad met moderne sauna, fitness, tennis- en squashbanen en een leuke Jungle club voor kinderen. Een uitgebreid Amerikaans ontbijtbuffet, een zeer afwisselend dinerbuffet voor jong en oud en een gezellige bar maken dat het u aan niets zal ontbreken. Tevens gratis parkeren!

4

44 overnachten

88

Family hotel Nieuw Minerva is one of the few hotels in the very heart of the city. The Town Hall, the University, museums, shopping streets, bars and restaurants and all close by. The hotel is located in canal-side premises dating from the 16th century and is furnished in traditional Old Dutch style, giving the whole building a warm, homely atmosphere. There are standard and luxury rooms, each with its own theme. You can stay in the Rembrandt room, for example, and sleep in a fourposter bed.

360

200

400

A warm welcome to our four starrated luxurious hotel, situated on the edge of the historical city of Leiden. We offer excellent facilities such as our Racket center with indoor- and outdoor tennis courts, squash courts, indoor swimming pool with sauna and a kids club. You can enjoy an international breakfast buffet, or a dinner buffet with a variety of cold and warm dishes for young and old. In our international Ocean bar you can enjoy a wide range of cocktails, whiskies, beers, soft drinks and a late night snack. We offer free parking!

300 onbetaald

zie pag. 62

hotels van Leiden www.hotelsvanleiden.nl

Romantici, gezinnen en cultuurliefhebbers: van harte welkom in Leiden, stad van ontdekkingen. Laat u verrassen door een veelzijdig aanbod van activiteiten en bezienswaardigheden. En na een indrukwekkende dag is het heerlijk vertoeven in onze gastvrije hotels.

Romantics, families and admirers of culture-lovers are more than welcome in Leiden, the city of discoveries. Enjoy a broad range of varied activities and sightseeing highlights. And after an enjoyable day, our hospitable hotels are the best place to stay.

De samenwerkende hotels Holiday Inn Leiden, Van der Valk Hotel Leiden, Mariënpoel Hotel, Hotel de Doelen, Kasteel Oud Poelgeest, Hotel Nieuw Minerva, Golden Tulip Leiden Centre, Tulip Inn Leiden Centre, Hotel Mayflower, Pension Witte Singel, Tulip Inn Leiderdorp, en Ibis Hotel Leiderdorp verwelkomen u graag!

The participating hotels Holiday Inn Leiden, Van der Valk Hotel Leiden, Mariënpoel Hotel, Hotel de Doelen, Kasteel Oud Poelgeest, Hotel Nieuw Minerva, Golden Tulip Leiden Centre, Tulip Inn Leiden Centre, Hotel Mayflower, Pension Witte Singel, Tulip Inn Leiderdorp, and Ibis Hotel Leiderdorp will be pleased to welcome you!

Paul van der heijden, rector magnificus Universiteit Leiden:

onze universiteit drukt een ‘belangrijke stempel op de stad’ Het is precies 435 jaar geleden dat Willem van Oranje de universiteit in Leiden oprichtte, als gift aan de bevolking. Anno 2010 staat de Universiteit Leiden wereldwijd hoog aangeschreven. Rector magnificus en voorzitter van het College van Bestuur, professor mr. Paul van der Heijden vindt het vooral belangrijk dat de universiteit midden in de samenleving staat. Vrijwel overal in Leiden is het te merken dat het een universiteitsstad is. Om te beginnen door de aanwezigheid van de twintigduizend studenten en de vierduizend medewerkers aan de universiteit, die natuurlijk duidelijk hun stempel drukken op het stadsleven. Bovendien beschikt de universiteit over diverse gebouwen, verspreid door de hele stad. Sommige van deze gebouwen zijn net zo oud als of zelfs ouder dan de universiteit en mede door hun historie

bepalen ze in belangrijke mate het straatbeeld. ‘Wij zijn geen universiteit waar alle universitaire gebouwen en activiteiten op een plek zijn geconcentreerd’, aldus Paul van der Heijden. ‘De stad is onze campus, zeggen we altijd. Dat is ook goed voelbaar in de stad. Onze studenten en medewerkers hebben een belangrijke invloed op het straatbeeld, het culturele leven en de economische verscheidenheid. Bovendien komen er elk jaar weer studenten bij. Dat geeft altijd weer een nieuwe en levendige impuls aan de stad.’

Aantrekkelijke stad

Academiegebouw Academy Building

Leiden heeft volgens Van der Heijden veel te bieden aan toeristen. ‘Het is een fijne stad om te wonen of tijdelijk te verblijven. Er is veel te doen. We hebben hier prachtige monumentale gebouwen, opmerkelijk veel musea en een actief cultureel leven. Ook de regio biedt veel: Leiden ligt vlakbij het strand en steden als Den Haag en Amsterdam zijn eenvoudig te

46 Paul van der Heijden, rector magnificus Universiteit Leiden

bereiken. De universiteit draagt een belangrijk steentje bij om van Leiden een aantrekkelijke stad te maken. Wij blijven ons richten op het bieden van een zo hoog mogelijke kwaliteit van onderwijs en wetenschap, onder meer door de juiste mensen aan te trekken, zoals interessante professoren en wetenschappers. In het moderne jargon kun je zeggen: we creëren goede groepen, aantrekkelijke teams, waar je graag bij wilt horen. Waardoor je graag naar Leiden wilt komen.’ Het icoon van de stad Zoals de Dam het icoon is voor Amsterdam, zou het Academiegebouw dat voor Leiden kunnen zijn. Dat is de mening van Paul van der Heijden, die dit gebouw de leukste plek van de stad noemt. ‘Onze universiteit zit daar vanaf het allereerste begin, het is het “Heilige der Heilige”. Het gebouw dateert uit 1516 en wordt sinds 1581 door de universiteit gebruikt.’

It was exactly 435 years ago that William of Orange founded Leiden university as a gift to the people of the city. Anno 2010 the university has built a world-class reputation. Rector Magnificus and President of the Executive Board, Professor Paul van der Heijden believes strongly that the university should be an integral part of society.

Paul van der Heijden, Rector Magnificus of Leiden university:

‘Our University sets an important stamp on the city’ Almost anywhere you go in Leiden, you’re very aware that it is a university city. The most obvious indication is the university’s 20,000 students and 4,000 staff that set their stamp firmly on city life. The university owns a number of buildings, spread throughout the city, some of which are as old as – or even older than – the University itself. In many instances, given their history, they determine the image of Leiden’s streets. ‘We are by no means a university where all the buildings and activities are concentrated on one spot,’ says Paul van der Heijden. ‘We always say that the whole city is our campus. The university’s presence can be felt throughout the city. Our students and staff have a major influence on the image of the city, on its cultural life and on its economic

diversity. And every year new students arrive, breathing new life into the city.’

Attractive city Van der Heijden believes that Leiden has a lot to offer, to tourists, international business visitors and expats. ‘It’s a splendid city to live in or for an extended stay. There’s so much to do. The city has some beautiful historic monuments, an amazing number of museums and a lively cultural life. The area around Leiden also has a lot to offer: Leiden is close to the coast, and cities like The Hague and Amsterdam are within easy reach. The university plays an important role in making Leiden the attractive city that it is. We will continue to focus our efforts on offering teaching and scholarship of the

highest possible standard, and that includes attracting the right people: interesting professors and scholars who are authorities in their field. In modern jargon you could say: we create top class teams that people are proud to be part of. It’s an added incentive for them to come to Leiden.’ The icon of the city Just as the Dam square is the icon of Amsterdam, the Academy Building is the icon of Leiden. At least in the opinion of Paul van der Heijden, for whom it is the most important venue in Leiden. ‘It has been part of our University since the very outset; it is the “holiest of holies.” The building dates from 1516 and has been in use by the University since 1581.’

Paul van der Heijden, rector magnificus of Leiden university

47

Universiteit Leiden Het Academiegebouw

Door de hele stad komt u gebouwen tegen van de universiteit. Hiervan is het Academiegebouw het bekendst. Dit gebouw vormt het hart van de universiteit en ligt in het centrum van de stad aan het Rapenburg. Het werd in 1581 in gebruik genomen door de universiteit. Deze voormalige kapel van een nonnenklooster is door de jaren heen voor vele doeleinden

gebruikt, bijvoorbeeld als sterrenwacht en als bibliotheek. Tegenwoordig wordt het nog steeds gebruikt, voor bijvoorbeeld academische plechtigheden en examens. U treft er ook het bekende Zweetkamertje, het Groot Auditorium en het Academisch Historisch museum aan.

Koninklijk Leiden De Leidse universiteit heeft altijd een bijzondere relatie gehad met

het Nederlandse koningshuis. Dit begon al met Prins Willem van Oranje, de oprichter van de Universiteit Leiden. Koningin Juliana en Koningin Beatrix studeerden aan deze universiteit, evenals troonopvolger Willem Alexander. Laatstgenoemden woonden ook in Leiden en namen deel aan het studentenleven. Zowel Koningin Juliana als Koningin Beatrix kreeg een eredoctoraat van de Leidse universiteit.

Leiden biedt talloze mogelijkheden voor groepsarrangementen. Of het nu gaat om het vieren van een jubileum, een stadswandeling onder leiding van een gids, een gezellig familie-uitje, het afscheid van een medewerker, een vrijgezellenfeest of het stimuleren van teambuilding onder uw personeel; het is allemaal mogelijk in Leiden.

groepsarrangementen in Leiden

Hieronder vindt u een aantal voorbeelden van groepsarrangementen:

The Leiden Bikers - ontdek Leiden per fiets Lekker Leids - culinaire wandeling Leidse wijnproeverij on board Chocoladeworkshop: Het zoete geluk van Leiden Stadswandeling ‘Het Leiden van Jan Wolkers’ Schuitje varen, hapje eten in en rond Leiden Whiskytrail Leiden - Kroegentocht Rondvaart over de meren rondom Leiden

Leiden University

Stadswandeling ‘Leiden en de Oranjes’

The Academy Building

Exclusief Leiden: Bibliotheca Thysiana

Almost everywhere in the city you will come across buildings that are part of the university. The most important of these is the Academy Building, that forms the heart of the university and is located close to the city centre, along the Rapenburg. It was first used by the university in 1581. This former chapel of a nunnery has been used for many different purposes throughout the years, including as an observatory and a library.It is still in use today for such events as official visits, academic ceremonies and examinations. Within the walls of the Academy Building you will find the curiously-named ‘Sweat

Room’ or Sudatorium, the Great Auditorium and the Academic Historical Museum.

Royal Leiden Leiden University has always enjoyed a special relationship with the Dutch royal family, starting with Prince William of Orange, the University’s founder. Queen Juliana and Queen Beatrix studied in Leiden, as did Crown Prince Willem Alexander. The Crown Prince also lived in Leiden and played an active part in Leiden’s student life. Both Queen Juliana and Queen Beatrix have received honorary doctorates from the university.

BitterballenBierTocht Stadsganzenbord Leiden - puzzeltocht Vaararrangement Leidse Bruggen De aanbieders van deze groepsarrangementen kunt u vinden op pagina 55.

Group activities in Leiden Leiden offers a vast range of activities for groups. Whether you want to celebrate a special anniversary, make a tour with a city guide, plan a fun family outing, a leaving party for a colleague, girl’s night out, a bachelor party or a team-building event for your staff - all these and more are possible in Leiden. The following are just some of the many options:

The Leiden Bikers: discover Leiden by bike Lekker Leiden: take a culinary walk around Leiden Leiden on board wine tasting Chocolate workshop: enjoy the sweet taste of Leiden City walk: discover Jan Wolkers’ Leiden Canal trip: sightseeing while dining Whisky Trail: visit some of Leiden’s many friendly bars Cruise the lakes around Leiden City walk: learn about Leiden and the Dutch Royal Family Leiden Beer tour The Leiden quiz trail Exclusive Leiden: a visit to the Thysiana Library The Leiden Bridges canal tour The companies offering these tours can be found on: 55.

48 Universiteit Leiden | Leiden University

groepsarrangementen in Leiden | group activities in Leiden 49

highlights uit de regio In Zuid-Holland vindt u op korte afstand van elkaar een rijk en gevarieerd

aanbod van bijzondere steden en bezienswaardigheden. Een aantal van de

Highlights from the region In Zuid-Holland you can find

highlights uit deze regio hebben we voor u op een rijtje gezet:

a rich and varied range of

Katwijk Uit in Katwijk is op en top genieten. Zon, zee en zand natuurlijk, maar ook eindeloos zwerven door de duinen, een keur aan musea en historische bezienswaardigheden, winkelen pal achter de boulevard en aan het einde van de dag neerstrijken op een van de vele terrassen of dineren in een uitstekend (vis-)restaurant. Katwijk is sprankelend, energiek, met volop muzikale en sportieve evenementen tijdens het toeristenseizoen. www.vvvkatwijk.nl

fend kenmerk voor Noordwijk. Noordwijk biedt ontspanning, met restaurants en winkels, er is cultuur, met onder andere Theater De Muze en de historische dorpskern, en er zijn ontelbaar veel mogelijkheden om actief bezig te zijn. www.noordwijk.nl

50 highlights uit de regio

within a short distance. We have listed a number of the highlights from the region for you below:

Alphen aan den Rijn Noordwijk

Keukenhof, Lisse Op de Keukenhof kunt u inspiratie opdoen en ontspannen in een prachtige omgeving. Naast de indrukwekkende kleurenpracht vindt u ook bijzondere kunstobjecten. Een lust voor het oog, net als de unieke thematische bloemenshows in de diverse paviljoens. De Keukenhof is verrassend voor jong en oud, een unieke beleving waarbij u uw camera niet mag vergeten. www.keukenhof.nl

Noordwijk. Holland’s Finest Beach

Gouda

attractive cities and sights all

Een unieke combinatie van stijlvol badplaatsleven, prachtige natuur en rijke geschiedenis. In het voorjaar mag Noordwijk zich vanwege de bloeiende bollenvelden terecht de ‘Bloemenbadplaats van Europa’ noemen. ‘Diversiteit’ is een tref-

De stad Alphen heeft twee van de grootste attracties binnen haar grenzen, namelijk Vogelpark Avifauna en Themapark Archeon. In Vogelpark Avifauna staat u oog in oog met de meest bijzondere vogels uit alle werelddelen. In Themapark Archeon maakt u een reis naar het verleden van de Romeinen, Middeleeuwen en de Prehistorie. Beide parken zijn een bezoekje meer dan waard! www.archeon.nl en www.avifauna.nl

Katwijk Visiting Katwijk is pure enjoyment. Sun, sea and sand, of course, but also long walks in the dunes, a wide choice of museums and historic sights, shopping just beyond the boulevard and at the end of the day relaxing on one of the many terraces or dining in one of the excellent restaurants. Katwijk simply radiates with the energy of its many music and sporting events held during the tourist season. www.vvvkatwijk.nl

Madurodam, Scheveningen

med flower displays in the different pavillions. Keukenhof is a treat for young and old; it’s a unique experience, one for which you definitely need your camera. www.keukenhof.nl

Noordwijk. Holland’s finest beach A unique combination of stylish beach resort life, beautiful natural environment and rich history. In the spring, with its blossoming bulbfields, Noordwijk can rightly call itself the Flower Resort of Europe. ‘Diversity’ is what strikes you most about Noordwijk. The resort offers relaxation, restaurants and shops; it also offers culture, with its Muze Theatre and the historic town centre, and there are opportunities galore for more active pastimes. www.noordwijk.nl

Alphen aan den Rijn

De wereldberoemde miniatuurstad Madurodam is al meer dan 55 jaar bij uitstek geschikt om kennis te maken met alle verrassende aspecten van Nederland: Amsterdamse grachtenpanden, de Domtoren in Utrecht, het Binnenhof in Den Haag met de Gouden Koets t Lees verder op pagina 52

Keukenhof

Avifauna

Keukenhof, Lisse

Euromast

At the Keukenhof you can be inspired by the flora and relax in a beautiful environment. As well as enjoying a breathtaking palette of colours, you can also find special art objects that are a feast for the eyes. Don’t miss the unique the-

The town of Alphen has two of the area’s biggest tourist attractions: Avifauna bird park and the Archeon theme park. In Avifauna you can look rare birds from all parts of the world straight in the eye. In the Archeon theme park you can journey into the past of the Roman era, the Middle Ages and Prehistory. These two parks

are well worth a visit! www.archeon.nl and www.avifauna.nl

Madurodam, Scheveningen For more than fifty years, the world-famous miniature village of Madurodam has been the ideal way to get to know the many surprising features of the Netherlands: Amsterdam canal-side houses, the Dom tower in Utrecht, the Binnenhof in The Hague with its golden coach, and part of the Delta works. In Madurodam everything for which the Netherlands is famous has been reproduced on a scale of 1:25, faithful to the minutest detail. www.madurodam.nl

Euromast, Rotterdam The Euromast offers a breathtaking view of the river, the harbour and the city, from a height of 100 metres. Take the new Discovery Tour with its audio and video clips to learn about the area’s history. In the summer, daredevil visitors can even absail from the platform. And for those with a head for heights, there is the Euroscoop at 185 metres high. www.rotterdam.info t Read further on page 53

highlights from the region 51

en een deel van de Deltawerken. In Madurodam is alles waar Nederland beroemd om is op schaal 1:25 nagebouwd tot in het kleinste detail. www.madurodam.nl

Euromast, Rotterdam De Euromast biedt vanaf 100 meter hoogte een adembenemend uitzicht op de rivier, de haven en de stad. De nieuwe Discovery Tour biedt een rondleiding met (historische) audio- en videofragmenten. In de zomer kunnen waaghalzen vanaf het platform tokkelen en abseilen. Wie nog hoger wil, kan in de Euroscoop stappen die om de Euromast cirkelt en tot 185 meter hoog gaat. www.rotterdam.info

Gouda Wie Gouda zegt, denkt niet alleen snel aan kaas, pijpen, stroopwafels en aardewerk, maar ook aan gebrandschilderde ramen, een sprookjesachtig stadhuis en sfeervolle grachten. Gouda heeft meer dan 300 monumenten, waaronder de Sint-Janskerk, de Kaaswaag en het Stadhuis, allemaal op loopaf-

Westland

stand van elkaar. En wat dacht u van de Goudse Kaas- en Ambachtenmarkt in de zomermaanden? Een bezoekje aan Gouda staat garant voor een bijzondere dag. www.vvvgouda.nl

De Zuid-Hollandse Eilanden De Zuid-Hollandse eilanden; een gebied met veel gezichten. Water, strand, duinen, bossen en polders; veel rust en ruimte, in een omgeving van historische stadjes en karakteristieke dorpen. Ingebed tussen de kusten van Zeeland en de bedrijvigheid van wereldhaven Rotterdam, is het gebied met z’n vele recreatiemogelijkheden uitstekend geschikt voor een kort verblijf of een langere vakantie. www.zuid-hollandse-eilanden.nl

Veelzijdig Zoetermeer Ontdek…. Veelzijdig Zoetermeer! Met zijn mooie plekjes, bijzondere architectuur, uitdagende leisure, spetterende evenementen en

mooie winkelgebieden. Wat is er heerlijker dan recreëren, wandelen en fietsen in de prachtige bossen en parken. Of beleef de ruim tachtig uiteenlopende evenementen die jaarlijks in Zoetermeer plaatsvinden. Het ruime winkelaanbod, de leuke restaurantjes alsmede de gemakkelijke bereikbaarheid van Zoetermeer, maakt een dagje uit meer dan de moeite waard. www.promotiezoetermeer.nl

glastuinbouw en stranden, maar heeft veel meer te bieden! Ontdek het bijzondere Westland met de pittoreske dorpskernen, het verrassende winkelen en laat u in een Westlander (rondvaartboot) verrassen door het gebied. De historie vindt u terug in het Westlands Museum en Themapark De Westlandse Druif. Met het fietsknooppuntennetwerk Midden-Delfland kunt u naar hartenlust fietsen door dit groene gebied. www.vvvwestland.nl

Meer highlights Voor meer informatie over deze en andere steden en bezienswaardigheden in Zuid-Holland, kijkt u op www.zuid-holland.com.

Dordrecht monumentenstad Hollands oudste stad ligt aan een druk bevaren rivierenkruispunt in de noordwesthoek van het eiland van Dordrecht. Met ruim duizend monumenten, historische binnenstadshavens, talrijke bruggen, overrompelende riviergezichten en bochtige straten is Dordrecht een omweg waard. Vaar door de stad met de fluisterboot of ga te voet op ontdekkingstocht. Op het eiland is ook de toegang tot het Nationaal Park De Biesbosch, een uniek zoetwatergetijdengebied. www.vvvdordrecht.nl en www.hollandsebiesbosch.nl

Westland en Midden-Delfland Zoetermeer

52 highlights uit de regio

Het Westland staat vooral bekend om haar kassen, moderne

Dordrecht

Dordrecht: city of historic monuments

Madurodam

Gouda

The Zuid-Holland Islands

Anyone who knows Gouda knows there is more to this charming town than cheese, pipes, syrup waffles and pottery; the town is also famous for its stained glass windows, its fairy tale town hall and its picturesque canals. Gouda boasts more than 300 historic monuments, including the Sint Janskerk, the Cheese Weigh House and the Town Hall, all within walking distance of one another. Not to forget the Gouda cheese and craft market in the summer months. Visit Gouda and be sure of a very special day. www.vvvgouda.nl

The Zuid-Holland Islands is an area with many faces. Water, beaches, dunes, woods and polders: total peace and open space in an environment with historic towns and charming villages. Nestling between the coasts of Zeeland and the industriousness of Rotterdam’s world port, it is an area rich in recreational opportunities and ideally suited for a short stay or a longer holiday. www.zuid-hollandse-eilanden.nl

Versatile Zoetermeer Discover….Versatile Zoetermeer! With its beauty spots, historic architecture, challenging leisure activities, spectacular events and attractive shopping areas. What can be better than relaxing or walking and cycling in the area’s beautiful woods and parks. Or experience the more than 80 events that take place in Zoetermeer every year. The wide range of shops, the fine restaurants and the easy access of Zoetermeer makes a day out here more than worthwhile. www.promotiezoetermeer.nl

Holland’s oldest city is located on the busy river crossing in the north-west corner of the island of Dordrecht. With more than a thousand historic monuments, historic inner city harbours, numerous bridges, surprising river views and winding streets, a visit to Dordrecht is well worth the detour. Sail through the city by motor boat or make a journey of discovery on foot. The island also gives access to the Biesbosch National Park, a unique freshwater tidal lake. www.vvvdordrecht.nl and www.hollandsebiesbosch.nl

Westland and Midden-Delfland The Westland area is best known for its greenhouses, modern horticulture nurseries and beaches, but it has much more to offer than this! Discover just how special Westland is with its picturesque village centres and unusual shops, take a trip in one of the Westland tour boats and be surprised by this fascinating region. You can learn about the area’s history in the Westlands Museum and the Westlandse Druif theme park. Or with the Midden-Delfland’s network of cycle paths, you can cycle to your heart’s content through this green and natural area. www.vvvwestland.nl

More highlights For more information about these and other towns and attractions in Zuid-Holland, visit: www.zuid-holland.com.

Katwijk

highlights from the region 53

handige adressen useful adresses

Hotels Holiday Inn Leiden **** Haagse Schouwweg 10 2332 KG Leiden (+31) 71 535 5555 www.holiday-inn-leiden.nl

Tulip Inn Leiden Centre *** Van der Valk Hotel Leiden **** Haagse Schouwweg 14 2332 KG Leiden (+31) 71 573 1731 www.hotelleiden.nl

Schipholweg 3 2316 XB Leiden (+31) 71 408 3500 www.tulipinnleidencentre.nl

Hotel Mayflower *** Hotel de Doelen *** Rapenburg 2 2311 EV Leiden (+31) 71 512 0527 www.hoteldedoelen.com

Beestenmarkt 2 2312 CC Leiden (+31) 71 514 2641 www.hotelmayflower.nl

Pension Witte Singel * Rembrandt hotel *** Nieuwe Beestenmarkt 10 2312 CH Leiden (+31) 71 524 4233 www.rembrandthotel.nl

54

handige adressen

Witte Singel 80 2311 BP Leiden (+31) 71 512 4592 www.pension-ws.demon.nl

Hotel de Gouden Leeuw **** Veurseweg 180 2252 AG Voorschoten (+31) 71 560 2800 www.hoteldegoudenleeuw.nl

Camping Camping Stochemhoeve

Bootverhuur ’Galgewater

Cronesteyn 3 2322 LH Leiden (+31) 71 572 1141 www.stochemhoeve.nl

Galgewater 44a 2311 VZ Leiden (+31) 71 514 9790 www.galgewater.nl

Hotel restaurant de Beukenhof ****

Recreatiecentrum Koningshof

Terweeweg 4 2341 CR Oegstgeest (+31) 71 517 3188 www.debeukenhof.nl

Elstgeesterweg 8 2231 NW Rijnsburg (+31) 71 402 6051 www.koningshofholland.nl

Kasteel Oud Poelgeest ****

Camping/Jachthaven Spijkerboor

Poelgeesterweg 1 2341 NM Oegstgeest (+31) 71 517 4224 www.oudpoelgeest.nl

Boekhorsterweg 21 2374 BN Oud Ade (+31) 501 8869 www.campingspijkerboor.nl

Tulip Inn Leiderdorp ***

WaterSportCentrum Vlietland

Persant Snoepweg 2 2353 KA Leiderdorp (+31) 71 589 9302 www.tulipinnleiderdorp.nl

Rietpolderweg 11 2266 BM Leidschendam (+31) 71 561 2200 www.wscvlietland.nl

Hotel Ibis Leiderdorp ***

Boerderijen (met logies) Farms (with accommodation)

Elisabethof 50 2353 EZ Leiderdorp (+31) 71 541 4141 www.accorhotels.com

Kaasboerderij Rustdam Zuidbuurtseweg 34 2381 LG Zoeterwoude (+31) 71 580 2970 http://rustdam.klantenbank.nl

Rederijen | Shipping companies Rederij Rembrandt Blauwpoortshaven 5 2312 EL Leiden (+31) 71 513 4938 www.rederijrembrandt.nl

Schuitje Vaart Rondvaarten

Blauwpoortsbrug 1 2312 GA Leiden (+31) 71 514 3933 www.boodjesenbroodjes.nl

De Leidse Rederij (+31) 71 528 2252 www.leidserederij.nl

Stille Mare 4 2312 DH Leiden (+31) 71 512 0394 www.schuitjevaart.nl

Groene Hart Cruises Haven of Zijlbrug (+31) 71 541 3183 www.partyboot.nl

Groepsarrangementen Group activities

Rederij Kaagclub

Groepswijzer

P/a Van Diepingenlaan 2 2352 KA Leiderdorp (+31) 71 524 0938 www.kaagclub.nl

(+31) 71 523 5530 www.groepswijzer.nl

Hotel Nieuw Minerva **

Bastion Hotel Leiden Voorschoten ***

Boommarkt 23 2311 EA Leiden (+31) 71 512 6358 www.nieuwminerva.nl

Voorschoterweg 8 2324 NE Leiden (+31) 71 576 8800 www.bastionhotelgroep.nl

Fietsverhuur | Bike rental

Geerweg 7 2381 LT Zoeterwoude (+31) 71 580 2642 www.hetgeertje.nl

Golden Tulip Leiden Centre ****

Bastion Hotel Leiden Oegstgeest ***

Fietspoint Oldenburger

Boerderij Akkerlust

Rondvaart Leiden Rederij De Drie Geuzen

Schipholweg 3 2316 XB Leiden (+31) 71 408 3500 www.goldentulipleidencentre.nl

Rijnzichtweg 97 2342 AX Oegstgeest (+31) 71 515 3841 www.bastionhotelgroep.nl

Stationsplein 3-s 2312 AJ Leiden (+31) 71 512 0068 www.fietspoint.com

Stompwijkseweg 55a 2266 GD Stompwijk (+31) 70-3201947 www.hotelboerderij.nl

Aalmarkt t/o 13 Leiden (+31) 6 177 289 88 www.rondvaartleiden.nl

Rederij De Oude Rijn Boerderij ’t Geertje

Bootjes en Broodjes

Prinsessekade Leiden (+31) 6 137 405 38 www.vareninleiden.nl

Leiden City Events (+31) 71 531 0003 www.leidencityevents.nl

Gilde Leiden (+31) 71 523 2933 www.gildeleiden.nl

De Partij (+31) 71 566 1868 www.departij.nl

useful adresses

55

Musea | Museums Leids Wevershuis Middelstegracht 143 2312 TV Leiden (+31) 71 512 4061 www.wevershuis.nl

Pilgrim Archives Leiden Vliet 43 2311 RD Leiden (+31) 71 516 5355 www.pilgrimarchives.nl

Brasserie Park

Malle Jan

Van Diepingenlaan 2 2352 KA Leiderdorp (+31) 71 589 1288 www.brasseriepark.nl

Nieuwsteeg 9-11 2311 RW Leiden (+31) 71 512 3888 www.mallejan.info

Engelberta Hoeve

Mijn Broer

Hoge Morsweg 140 2332 HN Leiden (+31) 71 576 5000 www.engelberthahoeve.nl

Kloksteeg 7 2311 SK Leiden (+31) 71 512 5024 www.mnbroer.nl

Luxor

Surakarta

Stationsweg 19 2312 AS Leiden (+31) 71 514 9491 www.restaurant-luxor.nl

Noordeinde 51-53 2311 CB Leiden (+31) 71 512 3524 www.surakarta.nl

Zijlstroom

Het Prentenkabinet

Zijldijk 28 2352 AB Leiderdorp (+31) 71 542 5580 www.zijlstroom.nl

Kloksteeg 25 2311 SK Leiden (+31) 71 512 6666 www.prentenkabinet.nl

English Pub Northend

La Gare

Noordeinde 55 2311 CB Leiden (+31) 71 512 1541 www.north-end.nl

Stationsweg 7-9 2312 AS Leiden (+31) 71 512 6120 www.grandcafe-lagare.nl

Molenmuseum De Valk

Café Diner de Grote Beer

2de Binnenvestgracht 1 2312 BZ Leiden (+31) 71 516 5353 www.molendevalk.leiden.nl

Rembrandtstraat 27 2311 VV Leiden (+31) 71 512 1719 www.cafediner.nl

Koetshuis de Burcht

Jill’s

Burgsteeg 13 2312 JR Leiden (+31) 71 512 1688 www.koetshuisdeburcht.nl

Morsstraat 6-9 2312 BM Leiden (+31) 71 514 3722 www.jills.nl

Uitgaan | Entertainment

Museum Volkenkunde

Rijksmuseum van Oudheden

Leidse Schouwburg

Steenstraat 1 2312 BS Leiden (+31) 71 516 8800 www.volkenkunde.nl

Rapenburg 28 2311 EW Leiden (+31) 71 516 3163 www.rmo.nl

Oude Vest 43 2312 XS Leiden 0900-900 1705 www.leidseschouwburg.nl

Museum De Lakenhal

Academisch Historisch Museum

Stadsgehoorzaal Leiden

Oude Singel 28-32 2312 RA Leiden (+31) 71 516 5360 www.lakenhal.nl

Rapenburg 73 2311 GJ Leiden (+31) 71 527 5749 www.ahm.leidenuniv.nl

Hortus botanicus Rapenburg 73 2311 GJ Leiden (+31) 71 527 7249 www.hortusleiden.nl

Breestraat 60 2311 CS Leiden (+31) 71 513 17 04 www.stadsgehoorzaalleiden.nl

LAKtheater Corpus Willem Einthovenstraat 1 2342 BH Oegstgeest (+31) 71 751 0200 www.corpusexperience.nl

Cleveringaplaats 1 2311 BD Leiden (+31) 71 512 48 90 www.laktheater.nl

Naturalis

Scheltema Complex

Darwinweg 2 2333 CR Leiden (+31) 71 568 7600 www.naturalis.nl

Marktsteeg 1 2312 CS Leiden (+31) 71 5161880 www.scheltemacomplex.nl

SieboldHuis Rapenburg 19 2311 GE Leiden (+31) 71 512 5539 www.sieboldhuis.org

Museum Boerhaave Lange St. Agnietenstraat 10 2312 WC Leiden (+31) 71 521 4224 www.museumboerhaave.nl

56 handige adressen

Restaurants | Cafés

Mangerie de Jonge Koekop Lange Mare 60 2312 GS Leiden (+31) 71 514 1937 www.koekop.nl

De Gaanderij Nieuwstraat 32 2312 KC Leiden (+31) 71 514 2158 www.gaanderij.nl

Annie’s Einstein Nieuwe Rijn 19 2312 JC Leiden (+31) 71 512 5370 www.einstein.nu

Hoogstraat 1a 2312 JA Leiden (+31) 71 512 5737 www.annies.nu

De Bonte Koe La Bota Herensteeg 9 2311 SG Leiden (+31) 71 514 6340 www.labota.nl

Hooglandsekerkkoorsteeg 13 2312 KK Leiden (+31) 71 514 1094 www.cafedebontekoe.net

La Cloche Stadscafé van der Werff Steenstraat 2 2312 BW Leiden (+31) 71 513 0335 www.stadscafevanderwerff.nl

Kloksteeg 3 2311 SK Leiden (+31) 71 512 3053 www.laclocheleiden.nl

Dartel In den Doofpot Turfmarkt 9 2312 CE Leiden (+31) 71 512 2434 www.indendoofpot.nl

Kloksteeg 13 2311 SK Leiden (+31) 71 512 4012 www.restaurantdartel.nl

City Hall Stadhuisplein 3 2311 EJ Leiden (+31) 71 514 4055 www.restaurantcityhall.nl

Leiden American Pilgrim Museum

Brasserie De Poort

Pannenkoekenrestaurant Oudt Leyden

Cronesteyn

Buddha’s

Chinees Indisch Restaurant Woo Ping

Beschuitsteeg 9 2312 JT Leiden (+31) 71 512 2413 www.rootsweb.ancestry.com/~netlapm

Haven 100 2312 ML Leiden (+31) 71 524 0933 www.poort.nl

Steenstraat 49 2312 BV Leiden (+31) 71 513 3144 www.oudtleyden.nl

Vlietweg 2 2323 LB Leiden (+31) 71 576 6930 www.brasseriecronesteyn.nl

Botermarkt 20 2311 EN Leiden (+31) 71 514 0047 www.buddhas.nl

Diefsteeg 15 2311 TS Leiden (+31) 71 513 0373 www.thuisbezorgd.nl/woo-ping-leiden

useful adresses 57

visitor centre Leiden heet u welkom! Hoe kom ik bij de Stadsschouwburg? Is er een stadswandeling langs de Leidse hofjes? Wat is er dit weekend allemaal te doen? Uw bezoek aan Leiden begint bij het Visitor Centre Leiden! Hier kunt u terecht voor al uw vragen over Leiden. De medewerkers voorzien u graag van ideeën voor uitstapjes, een plattegrond en nog veel meer. Het Visitor Centre is uw ‘sleutel tot Leiden’. U wordt gastvrij ontvangen en krijgt de informatie die u nodig hebt; of u student, toerist of zakelijke bezoeker bent. Er is serviceverlening op het gebied van vervoer,

overnachtingen, horeca, tickets en meer. Tevens verkoop van diverse cadeaubonnen en niet te vergeten Leiden- en Holland souvenirs. Na een bezoek aan het Visitor Centre kunt u op pad!  U vindt het Visitor Centre direct tegenover het station van Leiden Centraal.

Openingstijden Maandag t/m vrijdag: 8.00 - 18.00 uur Zaterdag: 10.00 - 16.00 uur Zondag: 11.00 - 15.00 uur 

Adres Visitor Centre Leiden Stationsweg 41 2312 AT Leiden Tel: (+31) 71-516 60 00 E-mail [email protected]  Website www.leiden.nl

The Leiden Visitor Centre welcomes you! How do I get to the LAK Theatre? Where can we find Leiden’s famous almshouses? What can we do this weekend? Your visit to Leiden starts at the Leiden Visitor Centre. This is the place for your questions about Leiden. Our staff will be pleased to provide you with ideas for an outing, a street plan of Leiden, and much more. The Visitor Centre is your ‘key to Leiden’. You will be received with a warm welcome and will be provided with all the information you need, whether you are a student, a tourist or a business visitor. Our services cover everything from transport, hotel

58 Visitor Centre Leiden

accommodation, restaurants, tickets and more. We also sell a range of Leiden and University gifts and, of course, typical Dutch souvenirs. Once you have been to the Visitor Centre, you will be all set to explore Leiden and the surrounding area! The Visitor Centre is situated directly opposite Leiden Central Station.

Opening hours Monday to Friday: 8.00 - 18.00 hrs Saturday: 10.00 - 16.00 hrs Sunday: 11.00 - 15.00 hrs 

Address Leiden Visitor Centre Stationsweg 41 2312 AT Leiden Tel (+31) 71-516 60 00 E-mail [email protected] Website www.leiden.nl

plattegrond Leiden | Leiden city map 59

bereikbaarheid

•

accessibility

Bergen

•

Oslo

•Stockholm

•

richtingen stoppen er treinen op station Leiden Centraal. Vanuit dit station loopt u zo de binnenstad in. En de bussen rijden met een hoge frequentie naar vrijwel alle plekken in de stad.

Touringcarplekken Touringcars kunnen terecht op het parkeerterrein Haagweg of op het parkeerterrein bij Molen de Valk. Leiden: its location Leiden

•



Leiden 

Utrecht • • The Hague• Rotterdam Airport

• Rotterdam

Marseille

60 bereikbaarheid

Lisbon

bereikbaar. Leiden is gelegen tussen de snelwegen A4 en A44. De binnenstad is weliswaar autoluw, maar tegelijk liggen in een cirkel rond het historische hart meer dan drieduizend parkeerplaatsen voor bezoekers, verspreid over verschillende parkeergarages en grote en kleine parkeerterreinen.

Belfast

Amsterdam Airport Schiphol

m 0 k km ls 30 0 m 06 138

Auto Met de auto is Leiden goed

• Dublin • • Liverpool Amsterdam London Warsaw Berlin • • • Leiden • • Southampton • Brussels • • Bonn • Luxembourg Vienna Paris • Munich • • • Budepest Zurich • Lyon • • Milan

Amsterdam

•

Madrid

•

Parkeerterrein Haagweg (tip) Het grootste parkeerterrein van Leiden ligt aan de Haagweg en functioneert als een volwaardig transferium. Zowel overdag als ‘s avonds rijden (gratis) pendelbusjes van het parkeerterrein naar alle plekken in het centrum en uiteraard ook weer terug. Voor groepen zijn er speciale afspraken te maken, zodat u altijd verzekerd bent van vervoer naar de binnenstad. Meer info: www.stadsparkeerplan.com.

• Rome

• Athens

•

Openbaar vervoer Leiden is uitstekend te bereiken met het openbaar vervoer. Vanuit diverse

is ideally located within a short travelling distance of major centres such as The Hague and Amsterdam. The city can also be reached easily by international visitors, with Schiphol just 20 minutes away and Rotterdam’s smaller airport at 25 minutes distance. Leiden is within ten kilometres of Holland’s North Sea coast, and the Green Heart of the Netherlands is also close at hand.

By car Leiden is located between the A4 and A44 motorways, which makes it easy to reach by car. The city centre is a pedestrian-only area, but visitors will find space for more than 3,000 cars in the many small and large car parks and garages spread around the periphery of the centre. Haagweg car park (recommended for visitors) Leiden’s biggest car park is on the Haagweg, and provides full park-and-ride services to the city centre. During the daytime and in

Amsterdam Leiden

The Hague

•

•

•



Leiden, de ligging De ligging van de stad Leiden is ideaal: op steenworp afstand van grote centra als Den Haag en Amsterdam. De stad is internationaal bereikbaar, met de luchthaven Schiphol op 20 minuten en het kleinere Rotterdam Airport op 25 minuten afstand. Tevens vindt u op een tiental kilometers van Leiden de Noordzeekust en bent u ook zo in het gebied van het Groene Hart.



Reykjavik

Amsterdam Airport Schiphol

•Utrecht

•Rotterdam

the evenings, shuttle buses will take you from the car park to all the main spots in the city - and bring you back, of course. Special arrangements can be made for groups, so that you can always be sure of transport to the city centre. For more information: www.stadsparkeerplan.com.

Rotterdam Airport

Bestemming vanaf Leiden Destination from Leiden

km

miles

Schiphol Airport

31

19

Rotterdam Airport

32

20

Amsterdam

45

28

Den Haag

27

17

Lisse (Keukenhof)

18

11

Rotterdam

38

24

Utrecht

55

34

Vliegvelden | Airports

Public transport Leiden is easy to reach by public transport. Trains from all directions stop at Leiden Central Station, and the city centre is just a short walk from the station. Or, if you prefer, there is a frequent bus service from the station to almost anywhere in the city.

Steden binnen Nederland Cities in the Netherlands

Steden buiten Nederland

Parking for coaches Coaches

Cities outside the Netherlands

can be parked at the Haagweg car park or at the car park adjacent to the De Valk windmill.

Antwerpen

138

86

Brussel

190

118

Keulen

278

173

accessibility 61

colofon Leiden, Stad van ontdekkingen is een uitgave van Leiden Marketing. Opdrachtgever: Redactie: Fotografie:

Foto’s Rembrandt: Ontwerp & realisatie: Grafische productie: Engelse vertaling: Met dank aan:

Leiden Marketing Bezoekadres: Postadres: Telefoon: Fax: E-mail: Website:

Leiden Marketing Yvonne Kret, Leon Visser, Rosalie Keizer Regionaal Archief Leiden, Hielco Kuipers, Pim Pimpaparazzi, Niek Bavelaar, Kevin Lake, Bastiaan van Musscher, Vincent Menzel, Marc de Haan, Michel Verdooren, Coen Bastiaansen, Leiden Marketing Copyright Museum Het Rembrandthuis Amsterdam Campaigns&Results UFB/GrafiMedia Marilyn Hedges Medewerkers van het Visitor Centre Leiden, Nathalie Schneiders, Moniek Moorman, Sarah Saarberg

Stationsweg 41, 2312 AT, Leiden Postbus 190, 2300 AD, Leiden +31 (0)71 516 0990 +31 (0)71 516 0999 [email protected] www.leiden.nl

Eerste editie, eerste druk, mei 2010 Copyright 2010, Leiden, Stad van ontdekkingen Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een systeem of worden overgezet in wat voor vorm dan ook (elektronisch, fotokopie of anderszins) zonder toestemming van de opdrachtgever. Deze uitgave is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. De redactie, noch de opdrachtgever kan aansprakelijk gesteld worden voor schade als gevolg van eventuele onjuistheden en/of onvolkomenheden.

62 colofon

partners Leiden Legenda prijs volwassenen price adults prijs 65+ price 65+ prijs kinderen children price prijs groepen price group minimale groepsgrootte minimum group size aantal sterren number of stars soort keuken cuisine couverts place settings aparte zaal voor groepen seperate room for groups aantal hotelkamers number of hotel rooms aantal bedden number of beds parkeerplaatsen car park informatie op pagina... information at page...

Leiden Marketing

Postbus 190 2300 aD Leiden

T + 31(0)71 516 0990

F+31 (0)71 516 09 99

www.leiden.nl

[email protected]